İÇİndekİlerglİ 6 nolu aÇik salt revİzyonu sayfa1-79 bÖlÜm : 03 teknİk Şartname 05.02.2020...

GLİ 6 NOLU AÇIK SALT REVİZYONU Sayfa1-79

BÖLÜM : 03 TEKNİK ŞARTNAME 05.02.2020

İÇİNDEKİLER

1- GENEL ŞARTLAR ........................................................................................................ 2

2- YERALTI KABLOLARI ............................................................................................... 3

3- TERMOPLASTİK KABLO BAŞLIKLARI ................................................................... 4

4- VAKUM KESİCİLİ DÂHİLİ ŞALT HÜCRELERİ ............................... 4

5- ENERJİ ANALİZÖRLERİ ........................................................................................... 17

6- SCADA SİSTEMİ......................................................................................................... 18

7- KISA DEVRE VE KOORDİNASYON KAPSAMI ÇALIŞMALARI ....................... 26

8- GÜÇ TRANSFORMATÖRLERİ MONTAJI .............................................................. 30

9- AKÜMÜLATÖR VE REDRESÖRLER ...................................................................... 31

10- BUSBAR KANALLARI VE TESİSATI ...................................................................... 31

11- TABLOLAR ................................................................................................................. 35

12- ŞALTERLER ................................................................................................................ 40

13- RÖLELER ..................................................................................................................... 42

14- SİGORTALAR ............................................................................................................. 44

15- KLEMENSLER ............................................................................................................ 45

16- BUATLAR .................................................................................................................... 46

17- KABLOLAR ................................................................................................................. 47

18- BÜKÜLGEN VE SPİRAL BORULAR ....................................................................... 49

19- BARALAR.................................................................................................................... 49

20- ARMATÜRLER ........................................................................................................... 49

21- PRİZ VE DUYLAR ...................................................................................................... 58

22- KABLO TAŞIYICILARI ............................................................................................. 59

23- GALVANİZ KAPLAMA ............................................................................................. 61

24- BİNA İÇİ TESİSATI .................................................................................................... 62

25- BİNA DIŞI TESİSATI .................................................................................................. 65

26- KOMPANZASYON TESİSATI ................................................................................... 65

27- PLASTİK KANAL TESİSATI ..................................................................................... 70

28- YANGIN ZONLARI KORUMA GEÇİŞLERİ TESİSATI .......................................... 71

29- TOPRAKLAMA TESİSATI......................................................................................... 73

30- ALARM KORNASI ..................................................................................................... 74

31- İZOLE MANEVRA ÇUBUĞU .................................................................................... 75

32- İZOLE PENS ................................................................................................................ 75

33- İZOLE ELDİVEN ......................................................................................................... 75

34- İZOLE HALI................................................................................................................. 75

35- İZOLE SEHPA ............................................................................................................. 75

36- KESİNTİSİZ GÜÇ KAYNAĞI UPS ............................................................................ 75

37- KLEMENSLER ............................................................................................................ 79



1. GENEL ŞARTLAR

1.1- Yapılması gereken elektrik tesisatı projelerde ve şartnamelerde belirtilmiştir. Tüm imalat

özel teknik şartname hükümlerine ve projeye ekli detaylara göre hazırlanıp tasdik ettirilecek imalat

resimlerine uygun olarak yapılacaktır. Bilumum malzeme ve teçhizat TSE, EN ve IEC standartlarına

uygun olacaktır. Şayet bazı malzeme ve teçhizat ile tesisatın yapılış tarzı T.C. Hükümeti veya

mahalli idareler tarafından hazırlanan talimatnamelerde yer almamışsa, bu gibi malzeme için

imalatçı ülke talimatnamelerinin son baskısı geçerli olacaktır.

1.2- Yüklenici, tesisatta kullanacağı malzemelerin numunelerinden oluşan malzeme numune

tablosunu, numune tablosunda gösterilmesi mümkün olmayan malzemelerden katalog resmi ve

Türkçe izah namelerini üç kopya tam takım olarak dosyalanmış şekilde tetkik ve tasdik edilmek

üzere kontrollüğe verecektir. İmali gereken bütün teçhizatın şartname ve projede belirtilen özellik ve

detayına göre hazırlanacak imalat resimleri kontrollüğe tasdike verilecektir. Yüklenici, numune

tablosu, katalog ve imalat resimlerinin tasdikini müteakip malzeme ihzaratı yapabilecek veya

siparişte bulunabilecektir.

1.3- Yüklenici temin ettiği her türlü tablo ve cihaz için işletme ve bakım talimatı

düzenleyecek, tablolara ait şalt şemaları tablo kapağı içindeki saç hücreye naylon kılıf içinde

konulacaktır. Yalnız tek hat şemaları camlı çerçevelenerek ait oldukları mahallere asılacaktır.

1.4- Tesisatın işletilmesi ile ilgili, plan, şema ve tarif nameleri ile imalat sırasında yapılması

muhtemel tadilatı kapsayan revizyon proje ve kopyaları üç takım halinde orijinalleri ile birlikte

geçici kabule kadar hazırlanmış ve kontrollüğe verilmiş olacaktır. Revizyon planlarında gösterilen

cihazların yeri gerçeğe tamamen uygun olacak, bu işlemler için ücret ödenmeyecektir.

1.5- Teklif konusu işe ait uygulama projeleri teklife eklenmiştir. Ancak işveren projelerde her

türlü değişikliği yapmak veya yaptırmak hakkını saklı tutar. Yüklenici, çalışmalarına engel

olmayacak şekilde kendisine verilecek yeni projeleri uygulamakla yükümlüdür.

1.6- Yüklenicinin işverence verilen projelerden herhangi biri veya seçilmiş bir tip malzeme

için değişiklik teklif etmesi halinde, kendi teklifini tam detaylı olarak projelendirecek 3 kopya

halinde işverene verecek ve ancak işverenin yazılı onayını aldıktan sonra bu değişikliği

uygulayacaktır.

1.7- Yüklenici işi, kontrolün sözleşmeye aykırı olmamak şartıyla vereceği emir ve

yönetmeliklere göre yapacak ve kullanacağı her türlü malzemeyi kontrole gösterip işe elverişli

olduğunu kabul ettirmeden iş başında malzeme hazırlığı yapmayacaktır. Malzemenin teklif ve

eklerine uygun olup olmadığı inceleme ve muayene için yüklenici, kontrolün istediği şekilde deney

yapacak veya yaptıracaktır. Bu deneylerin ister şantiyede ister hariçte olsun bütün giderlerini

yüklenici karşılayacaktır.

1.8- İşin, kontrol denetiminin yapılmış olması yüklenicinin işi fen ve sanat gereklerine

tamamen uygun olarak yapmak hususundaki yükümlülüğünü ve bu konudaki sorumluluğunu

azaltmaz veya kaldıramaz.



2. YERALTI KABLOLARI

Plastik izoleli yeraltı kabloları:

Şartnamesine ve standardına uygun olarak imal edilmiş AG ve OG kablolar.

AG kablolar: TS IEC 60502-4 ye uygun Y-kabloları ve TS EN 50525-2-72 e uygun N

kabloları (0,6/1 kV).Tek damarlılarda; bakır iletken, PVC yalıtkanlı ve PVC dış kılıf. Çok

damarlılarda; bakır iletken, PVC yalıtkan, ortak kılıf ve PVC dış kılıf olarak imal edilirler. Ayrıca

konsantrik iletken bulunan çok damarlı kablolarda, konsantrik iletken ve koruma bandı (bu

kablolarda konsantrik iletken nötr iletkeni olarak kullanılır.), zırh bulunan çok damarlı kablolarda ise

galvanizli yassı tellerden zırh ve galvanizli çelik tutucu bant bulunacaktır. AG kablo iletkenlerinin

16 mm2 ve daha yukarı kesitli olanları çok telli ve sıkıştırılmış olarak imal edilecektir. Bu kabloların

yalıtkan malzemesi PVC yi veya XLPE (çapraz bağlı polietilen) olabilir.

OG Kablolar:

IEC 60502-2 ye uygun olarak imal edilmiş 3,5/6 - 8,7/15 - 20,3/35 kV gerilim kademelerine

kullanılan XLPE (çapraz bağlı polietilen) yalıtkanlı tek damarlı ve üç damarlı kablolar. Tek damarlı

kablolarda; bakır iletken, iç yarı iletken tabaka, XLPE izole, dış yarı iletken, yarı iletken bant, bakır

siper, koruma bandı ve dış kılıf. Üç damarlı kablolarda; bakır iletken, iç yarı iletken tabaka, XLPE

izole, dış yarı iletken tabaka, yarı iletken bant, bakır siper, dolgu, ara kılıf, galvanizli yassı çelik

tellerden zırh, galvanizli çelik tutucu bant ve dış kılıf bulunacaktır. OG kablolarının iletkenleri çok

damarlı ve sıkıştırılmış olacaktır. Q bantlı kablolarda dış kılıf siyah renkli polietilenden, Q bandı

olmayan kablolarda ise kırmızı renkli PVC esaslı malzemeden imal edilecektir.

2.1- Yeraltına (Toprak kanala) döşenmesi:

Kablonun nakli, nakliye, için gerekli sigorta masrafları, projesine, Kuvvetli Akım

Yönetmeliğine, Elektrik Genel Teknik Şartnamesine göre; genişliği 0,40-0,60 m, derinliği0,80 m

olan standart kablo kanalının hazırlanması, kanal dibine kum serilmesi, kumun üzerine tüm kablo

boyunca arada boşluk kalmayacak şekilde enine olarak tuğla veya tehlike işaretine haiz beton blok

(en az 300 dozlu olacak) vb gereçlerden koruyucu elemanlar yerleştirilmesi, kanal kazılmasında

çıkan toprak vs nin sıkıştırılarak yol seviyesine kadar kanala doldurulması. Bu işlemler için her türlü

malzeme bedeli (kablo bedeli hariç), taşıma ve işçilik bedelleri ile artan taş ve toprağın idarece

gösterilen yere atılması montaj birim fiyatına dahildir. Kanal boyu için kablo boyu esas alınacaktır.

Bu durumda hafriyatı yapılan kanal uzunluğunun kablo boyundan az olacağı bilinmekte ise de kablo

ek yerlerinde ve nihayetlerinde Elektrik Genel Teknik Şartnamesi gereği ‘’S’’ yapılarak fazlalık

bırakılacak, kablolar kıvrımları için genişletilmiş kanallara (menhollere) ek bir bedel

ödenmediğinden kablo kanalına fazladan ödenen uzunluk farkı bedeli menhol yapım bedelinin

karşılığı olarak kabul edilecektir.

2.2- Beton kanala direğe, duvarlara ve tesisat köprüsüne döşenmesi:

Kablonun nakli, nakliye için gerekli sigorta masrafları, projesine, Kuvvetli Akım

Yönetmeliğine Elektrik Genel Teknik Şartnamesine göre, kabloların duvara, direğe ve beton kanal

içine döşenmesi. Bu işlemler için gerekli kelepçe, kroşe, takoz vb küçük malzemenin malzeme ve

montaj bedeli montaj birim fiyatına dahildir.



3. TERMOPLASTİK KABLO BAŞLIKLARI

Kablo başlıkları tamamı silikon malzemeden, öngerilmeli olarak spiral göbek üzerine

oturtulmuş soğuk büzüşmeli tip olacaktır. Spiral göbek kolayca sökülerek başlık kablo üzerine

büzüşecektir. Kablo başlığı sürekli olarak kabloyu sıkacaktır. Silikon malzeme UV dayanımlı olarak,

hidrofobik (üzerinde su tutmayan) ve yekpare (ana gövde, stres kontrol tüpü ve etekler) olacaktır.

Montaj esnasında ısı, alet veya alev gerektirmeyecektir. Elektriksel zorlanmalara ve doğa şartlarına

dayanıklı olacaktır. Kablo başlıkları gövdesi içinde yüksek dielektrik katsayılı malzeme sayesinde

kablo izolasyonunu çevreleyen elektrik alanını kontrol altına alacaktır. Dielektrik kuvveti 20 kV/mm

yi sağlayacaktır. Su ve nem yalıtımını mekanik olarak sağlayacak, sızdırmazlık için yapıştırıcıya

ihtiyaç olmayacaktır. VDE 0278, CENELEC HD 628, 629 standartlarına ve TEDAŞ-MLZ/2009-056

şartnamesine uygun olacaktır.

4. VAKUM KESİCİLİ DÂHİLİ ŞALT HÜCRELERİ

36kV & 12 kV Dahili Ark Korumalı, Hava İzoleli, Metal Kaplamalı ( METAL-

CLAD ) Modüler OG Pano Sistemleri

Teknik şartnamenin bu bölümü; IEC 62271-200 standartlarına uygun olarak komple tip test

deneylerinde geçirilmiş, LSC 2B, PM, IAC AF-L dâhili tip Şalt Tesisi ve bunun kumandasının

dizaynına ilişkin gereklilikleri içermektedir.

Şalt tesisinin dizaynı kendine özgü ve üreticinin özel sorumluluğu altında olacak ve mevcut

mühendislik uygulamalarına, ilgili standartlara ve projeye ilişkin özel şartlara uygun olarak

yapılacaktır.

Şalt Hücrelerinde kullanılacak olan kesici ve koruma rölesinin markası pano ile aynı marka

olacaktır.

4.1- Tanımlamalar, Standartlar ve Özellikler

Elektriki şalt tesisi ve ilgili ekipmanlar, aşağıda belirtilen standartların son hallerine uygun

şekilde dizayn edilecek, üretilecek ve test edilecektir.

IEC 62271-200 1kV ve üzeri, 72kV’ a kadar, 72kV dahil Dalgalı Akım şalt tesisi ve

kumandası ile burada atıfta bulunulan diğer IEC standartları

IEC 62271-102 Topraklama şalterleri

IEC 60071-2 Yalıtım kordinasyonu

IEC 62271-100 Devre kesicileri

IEC 60470 Kontaktörler

IEC 60265-1 Ayırıcılar

IEC 61869-2 Akım trafoları

IEC 61869-3 Gerilim trafoları

IEC 60044-7 Sensörler

IEC 60044-8 Sensörler

IEC 60529 Muhafaza ile sağlanan korumanın sınıflandırılması

Şalt Tesisi’ nin dizaynı personel ve ekipmanın müdahale ve bakımda emniyetine, servisin

güvenilirliğine, bakımın kolaylığına, ekipmanın mekaniki korunmasına, ekipmanın yer



değiştirilebilmesine ve gelecek yüklerin eklenmesine uygun şekilde olmasına uygun şekilde

olmalıdır.

4.2- İşletme Şartları

Şalt Tesisi ve kumandası aşağıda belirtilen temel işletme şartlarında sürekli bir çalışmaya

uygun şekilde olacaktır.

Çevre Sıcaklığı : -5 to +40°C

Nısbi Nem : % 85’ e kadar

Tesisin yüksekliği : 1000m’ e kadar, IEC 120

4.3- Metal Clad Hücreler

Yapısal ve Elektriksel Yapı Şartları

Şalt sistemi; tamamen ark geçirmez LSC 2B, PM, IAC AF-L, sabit duran, yere monte edilen ,

önden müdahaleye imkan veren, çekmeceli tipteki panolardan oluşmalıdır. Ayrıca bu panolar ortak

anabara sistem vasıtasıyla tek bir yapı oluşturmalıdırlar.

Şalt sisteminin tüm dizaynı sadece önden müdahaleye izin verilecek şekilde yapılmalıdır.Panoya

müdahale sadece panonun önünden olmalıdır.

Panoları trafo binası duvarlarına yaslıyabilme ve monte etme imkanı olmalı böylece trafo binası

boyutları azaltılabilmelidir.

Panoya gelen alçak ve orta gerilim kabloları, pano duvara dayanmış olduğu halde bile panoya

önden müdahale edebilme imkanı sayesinde kolayca bağlanabilmelidir.

Paneller; 2 mm kalınlığındaki galvanizli veya Al-Zn kaplamalı birinci kalitedeki çelik sactan

yapılmalı ve sac elemanları birbirlerine cıvatalar ile bağlanmalıdır.

Panellerin dizaynı öyle bir şekilde yapılmalıdırki; pano kaldırma halkalarından kaldırıldığında ya

da makaralar veya transpaletlerle montaj pozisyonuna taşındığında panoya hiç bir şekilde zarar

gelmemelidir.

Şalt sistemi; her iki yönde istendiğinde genişletilebilir olmalıdır.

Sismik Uygulamalar İçin;

Şalt sistemi depreme ve depremin yarattığı sismik dalgalara maruz kalabilir. Bu nedenle, şalt

sistemi üreticisi ; ürününün depreme ve depremin yarattığı etkilere karşı dayanıklı olduğunu, IEEE 693

standartlarına göre tip testi veya hesaplama yöntemiyle önerilen ekipmanı destekleyecek dokümantasyon

şeklinde kanıtlamalıdır.

Her bir pano; termostat tarafından kontrol edilen kondensasyona (yoğunlaşma) karşı korumayı

sağlıyan ısıtıcı ile teçhiz edilmiş olmalıdır.



36kV OG Pano Elektriksel Özellikler :

Nominal Gerilim [kV] 36

Çalışma Gerilimi[kV] 34,5

Test gerilimi (50-60 Hz/1 dak) [kV] 70

Darbe dayanma gerilimi [kV] 170

Frekans [Hz] 50

Nominal Ana bara akımı [A] 1250

Nominal kısa devre dayanma akımı [kA] 25 /3 sn

Tepe dayanma akımı [kA] 62,5

Dahili ark dayanma akımı [kA] 25 /1 sn

36kV OG Pano Yapısal Özellikler :

Yükseklik (mm) : (maksimum) 2400 (*)

En (mm) : (maksimum) 1200

Derinlik(mm) : (maksimum) 2600

12kV OG Pano Elektriksel Özellikler :

Nominal Gerilim [kV] 12

Çalışma Gerilimi[kV] 11

Test gerilimi (50-60 Hz/1 dak) [kV] 28

Darbe dayanma gerilimi [kV] 75

Frekans [Hz] 50

Nominal Ana bara akımı [A] 2500

Nominal kısa devre dayanma akımı [kA] 31,5 /3 sn

Tepe dayanma akımı [kA] 80

Dahili ark dayanma akımı [kA] 31,5 /1 sn

12kV OG Pano Yapısal Özellikler :

Yükseklik (mm) : (maksimum) 2400 (*)

En (mm) : (maksimum) 1000 (2500A) / 650 (1250A)

Derinlik(mm) : (maksimum) 1400

Koruma derecesi (IEC 60529)

Dışa karşı metal mahfaza IP4X

İç bölmeler arası IP2X

(*) İç ark koruması için tünel ile birlikte maksimum 2800mm.

Her bir şalt sistemi, çalışma esnasında gerek duyulabilecek elemanlar ve aksesuarları ile birlikte

techiz edilmelidir.



Kilitlemeler

Devre kesicinin izolasyonu (yalıtımı) ve bağlantısı; devre kesici bölmesi içinde kapı kapalı

olduğu halde sağlanabilmelidir.

Aşağıda belirtilen mekaniki kilitlemeler işletme emniyeti açısından sağlanmalıdır:

Kesici kapalı iken kesicinin içeri sürülmesini veya geri çekilmesini önleyen kilitleme

Kesicinin devrede veya ayrılmış pozisyonları arasında bulunduğunda elektriki veya mnaule

olarak kapatılmasını önleyen kilitleme

Topraklama ayırıcısı kapalı iken kesicinin içeri sürülmesini veya kesici içeri sürülmüş ana

kontakların birleşmiş pozisyonunda topraklama ayırıcısının kapanmasını önleyen kilitleme

Kesici manuel açma kapama manevraları ve kesici yayının manuel kurulması OG kapısı

kapalıyken ve kesici işletme pozisyıonundayken mümkün olmalıdır.

Hücrelerin Kompartmanları

Metal hücreler aşağıdaki kompartımanlara ayrılır.

Bara kompartmanı

Devre kesici kompartmanı

Kablo kompartmanı

Alçak gerilim kompartmanı

Panolar iç ark tip testinden geçmiş olmalıdır. İç ark tip testi esnasında panonun her bir

kompartmanı nominal kısadevre akımı veya daha üstü bir kısadevre akımı için 1 saniyelik süre boyunca

kısadevreye maruz bırakılmalı ve test edilmelidir. OG Pano tip testinden hangi konfigürasyonla geçti ise

o şekilde teslim edilmeli; gaz atma tüneli, parçaları ayrıntılı montaj dökümanları ile birlikte verilmelidir.

Ortagerilim devre kesicisine ve orta gerilim kablolarına panonun önünden müdahale

edilebilmelidir böylece arkadan müdahaleye gerek kalmayacağı için pano trafo binası duvarına

tamamen yaslanabilecektir.

Bara Kompartmanı

Bara kompartmanı 3 adet tek fazlı bakır baradan ve bunların kesici kompartmanına yapılan

bağlantılarından oluşacak ve OG Panonun üst kısmında bulunacaktır.

Bara sistemi hava izoleli olacaktır. Bara sistemi darbe gerilimine dayanacak şekilde dizayn

edilmelidir fakat bu dayanımı sağlamak için elle sarılan makaronlar veya doldurulmuş bileşikler

kullanılmamalıdır.

Baralar kısa devrenin yarattığı dinamik ve termik zorlanmalara dayanacak şekilde dizayn

edilmelidir. Bu dayanım şalt sistemi boyunca monte edilen baraların hepsi için geçerli olmalıdır.

Baralar; sert çekilmiş, yüksek iletkenlikli, elektrolitik bakırdan yapılmış olmalıdır.

Yekpare ya da boru şeklindeki baralar vasıtasıyla ana dağıtım baralarına bağlantılar

yapılmalıdır.

Başka hiçbir kablolama; bara kompartmanı içine dahil edilmemelidir.

Bara bölmesinin ana baraları yuvarlak bakırdan veya dörtgen düz bakırdan imal edilecektir.

Şalt Hücresinin ana gövdesive diğer tüm akım taşımayan metal aksamlar birbirine bağlanacak

ve şalt tesisi boyunca devam eden topraklama barasına harici olarak irtibatlandırılacaktır. Her bir

hücrenin alt kısmında topraklama barasına bağlantı için topraklama terminaline sahip olması

gerekmektedir.



Devre Kesici Kompartmanı

Bu kompartman çekmeceli vakum devre kesicisinin çalıştırılması ve işletimi ile ilgili tüm

yardımcı ekipmanları ihtiva etmektedir.

Kesicinin rahatça sürülmesini ve hareketli-sabit kontaklarının rahatça buluşmasını sağlamak

için çekmeceli tip kesici olmalıdır. Her tipten 2 adet kesici arabası aksesuar olarak verilmelidir.

Panonun kısa devrelere karşı ark geçirmeme özelliğini sağlayabilmesi için pano içindeki

elemanların çalışması, pano kapağı kapalı iken yapılmalıdır.

Bu işlemler kesicinin açılıp kapatılabilmesi, devre kesicinin ve ya çekmeceli tip gerilim tafosunun

servis ve test pozisyonları arasında gidip gelebilmesi, topraklama ayırıcısının açılıp kapatılabilmesidir. ,

Devre kesici bölmesi kapısına asma kilit takılabilmelidir.

Devre kesici (ya da çekmeceli gerilim trafosu) ve bara / kablo kompartımanları arasında erişim;

yekpare şekil ve boyuttaki epoksi kaplı buşinglervasıtasıyla yapılmalıdır. Buşinglerin gerilim taşıyan ve

kesicinin lale kontaklarının girdiği uçları, devre kesici servis pozisyonunda olmadıkça üç fazın

tamamını kapatan otomatik metal klapeler vasıtasıyla kapatılmalıdır.

Devre Kesiciler

Devre kesiciler çekmeceli ve vakum tipte olmalıdır. Kesinlikle SF6 gazlı olmayacaktır.

Kesici kutupları, kontakt basıncını sağlayan yaylar ve orta gerilim kontaklarından (üst ve alt)

oluşan devre kesicinin tamamamı, devre kesicinin dizaynının IEC standartlarını uygun olduğunu

kanıtlayabilmek için tip test deneylerinden geçirilmiş olmalıdır. Kesici kutupları sağlamlık ve darbelere

karsı koruma amaçlı olarak vakum tipi de olsa reçine veya porselen tüp içerisinde olacaktır.

Devre kesicinin ark söndürme tekniği autopuffer (otomatik söndürmeli) tipinde olmalıdır.

Aynı değerdeki devre kesiciler; birbirleri ile değiştirilebilir olmalıdırlar.

Devre kesiciler; panonun herhangi bir kompartmanı demonte edilmeden ya da herhangi bir

bölmesine girilmeden çıkartılabilir olmalıdır.

Çekmeceli devre kesici aşağıdaki pozisyonlarından herhangi birine yatay olarak ileri sürülüp geri

çekilerek getrilebilmelidir ve kesici aşağıdaki pozisyonlara sabitlenebilmelidir;

Servis pozisyonu; ana ve yardımcı devreler enerjilidir

Test pozisyonu; ana devreler enerjisiz, yardımcı devreler ise enerjili durumdadır. Test

konumunda iken devre kesici izole pozisyonunda, pano ön kapısı kapalı, devre kesici

kompartmanındaki klapeler kapalı olmalıdır.

Kesicinin geri çekildiği pozisyon; Ana ve yardımcı devreler ayrılmıştır. Kesici hücreden

dışarıya çıkarılmıştır.

Devre kesicinin test pozisyonunda kilitlenmesi; topraklama ayırıcısı kolu üzerindeki anahtar kilidi

aracılığı ile sağlanabilmelidir.

Devre kesici pozisyonunu görebilmek için bir pozisyon indikatörü veya gözlem penceresi

sağlanmış olmalıdır.

Devre kesici kontrol devresi bağlantısı fiş ve soket tipi olacaktır.

Devre kesici; servis pozisyonunda iken kontrol devresi bağlantırını sökmek mümkün

olmayacaktır.

Devre kesici arabası; hem bağlı hem de izole edilmiş pozisyonlarında topraklamayı temin

etmelidir.

Bir elektromekanik cihaz; devre kesicinin kapama işlemine izin vermeden önce, devre kesici

donanımının sabit ve hareketli kısımları arasında yardımcı devrelerin emniyetli şekilde bağlantılı

olmasını temin etmek üzere sağlanmalıdır. Cihazın gerilim değeri; kapama devresi için kullanılan

gerilim ile aynı olmalıdır.

Açtırma ve/veya trip bobinlerinin her biri 300W’ı aşmayacaktır.



Elektrikli açtırma cihazı; devre kesici mekanizması üzerinde doğrudan etkisi olan bir tip olacak ve

de DC’de nominal gerilimi %70’sinde ve ac kontrol gerilimnde ise nominal gerilimin %85’inde

çalışabilecektir.

Şalt sistemi, uzak bir noktadan şalt sisteminin tam işletimi için gerekli olanakları sağlamış

olmalıdır

Devre kesiciler; şalt sistemi operatöründen bağımsız açma ve kapama işlemleri ile sargılı motorlu

yayla depolanan enerji işletim mekanizması, elektrikle açma ve açtırma bobinleri, el ile kumanda edilen

açma/kapama düğmeleri ve el ile kumanda edilen yay kurma araçları ile teçhiz edilmiş olmalıdır.

Yardımcı güç kaynağının devre dışı kalması durumunda, devre kesici işletim yayını el ile kurmak

olanaklı olmalıdır.

Yay kurulu durumunun mekanik göstergesi sağlanmalıdır.

Devre kesiciler; devre kesici açma-kapama durumunu ve bir mekanik açma-kapama sayacını

görüntüleyen ve mekanik olarak çalışan indikatör ile temin edilmelidir.

Devre kesici açma-kapama işlemleri; devre kesici kompartman kapısı kapalı olduğu zaman

yapılabilmelidir..

Mekanik araçlar vasıtası ile lokal olarak devre kesiciyi açtırma olanaklı olmalıdır.

Devre kesiciler; her biri harici kablolama terminallere bağlı olan en az bir yedek normalde açık ve

bir yedek normalde kapalı kontakt ile techiz edilebilmelidirler.

Her bir devre kesicisi aşağıdaki belirtilen durumları önlemeye karşı kilitlenmelidir.

Kesicinin açık olmadıkça sevis pozisyonuna sokulamaması

Kesici açık olmadıkça servis pozisyonundan çıkarılamaması

Kesicinin tamamen servis veya test pozisyonunda olması dışında kapatılamaması

Çekilmiş / Test pozisyonlarında kesiciye uzaktan müdahale edilememesi

Devre kesicileri mekaniki sürgülenmiş olacak ve elektriki ve mekaniki olarak trip verilebilecek

özellikte olacaktır. Operasyon mekanizması "trip-free" olacak ve bir "anti pumping" cihazı

içerecektir.

Klepeler

Bu kompartman devre kesicisinin mekaniki sürülmesi ile açılan veya kapanan otomatik metal

klapeleri içermektedir.

Bara ve devre klapeleri birbirinden bağımsız işletilebilinmelidir

Asma kilit; metal klapeler üzerine takılabilmelidir.

Kablo Kompartmanı

Bu kompartman aşağıda belirtilen ekipmanları içerecektir.

Yardımcı kontaklı topraklama ayırıcısı (tek hat şemasında belirtilen yerlerde)

Akım trafoları

Gerilim trafoları

Kablo terminalleri

Faz başına HV kablolarında, 1250A için en çok iki âdete kadar tek fazlı, 2500A için dört âdete

kadar tekfazlı kabloyu panoya bağlayabilmek mümkün olabilmelidir

Kablo sonlandırmaları ve bağlantıları; gözetleme.

Bu kompartmana ulaşım ana gövdeye vidalanmış ön ve arka plakalarının ayrılmasıyla mümkün

olabilecektir

Kablo girişi hücre altından canlı kısımlara ulaşımı önlemek için kablo gland plakaları üzerinden

olacaktır.

Topraklama Ayırıcısı

Topraklama ayırıcısı nominal değerleri (akım, gerilim vb) şalt sisteminikine eşit olmalıdır.

Topraklama ayırıcısı çabuk kapamalı tip olacaktır.



Topraklama ayırıcısı pozisyonu gösterge vasıtası ile panonun ön cephesinden görülebilir

olmalıdır. Kablo bölmesine erişim ihtiyacı olmaksızın toprak ayırıcısı kontakları pozisyonunu

görebilmek için ilave bir göstrege pano ön yüzeyine konulabilmelidir.

Topraklama ayırıcısı; çıkartılabilir bir kol aracılığı ile panonun ön tarafından

çalıştırılabilmelidir.

Herhangi tipteki topraklama arabası; devre kesici ya da bara topraklaması için kullanılmamalıdır.

Sadece özel dizayn edilmiş devre kesici; topraklama amacıyla kullanılabilir.

Opsiyonel olarak, eğer gelen HV kablo kablosu enerji yüklü ise, topraklama ayırıcısının

kapanmasını önleyen, hataya karşı emniyetli elektromekanik kilitleme aygıtı ile topraklama ayırıcısnı

teçhiz etmek mümkün olmalıdır.

Alçak Gerilim Kompartmanı

Tüm alçak gerilim ekipmanı normal olarak alçak gerilim kompartmanına konulacaktır.

Özellikle,

Klemens blokları, hücreler arası veya dıştan bağlantı için kablaj

Enstrümanlar, koruma röleleri, ölçüm cihazları, sigortalar v.s.

Alçak gerilim kompartmanının üzerinde hücreler arası yardımcı kablo bağlantılarını ihtiva

eden bir kablo kanalı olacaktır. Aynı kanalın bir benzeri şalt sisteminin alt tarafında şalt sistemi

boyunca devem etmelidir.

Hücreler arası tüm kablaj, fişli tip terminal blokları ile sağlanacaktır.

Kablaj ilgili IEC Standartlarına göre yapılacaktır

Panel önü iç etiketleme Grave Siyah etiketler kullanılarak Türkçe olarak yapılacaktır.

4.4- Analog Ölçü Aletleri

96x96mm2 ebadında röle gözü üzerine montajlı, doğruluk sınıfı 1,5 ampermetre ve

voltmetreler kullanılacaktır.

4.5- Koruma Röleleri (Opsiyon)

Genel

Temin edilen röle, bir koruma sisteminin parçası olarak güvenilir ve selektiviteyi sağlayacak

şekilde çalışacaktır. Röle, korunan bölgenin dışında oluşan arızalarda çalışmayacaktır.

İç arızalar ile kontrol gerilimdeki veya ölçüm devrelerindeki bozulmalar cihazın hatalı işlem

yapmasına yol açmayacaktır.

Rölede gerçekleşen her başlama ve açma belirgin ve güvenilir indikasyonlarla

gösterilecektir. Bu indikasyonlar, bir üst düzey sisteme istasyon ana veri yolu üzerinden

aktarılabilir olmalıdır.

Röle, tek bir ünite içinde yaygın koruma, kumanda ve ölçüm fonksiyonlarını sunan bir

sayısal haberleşme tipinde olmalıdır. Koruma rölesi IEC 61850 protokolü ile enerji izleme ve

kontrol sistemiyle haberleşecektir.

Tercihan çekmeceli üniteler kullanılarak bozuk ünitenin değiştirme süresini minimize etmek

için özel dikkat sarf edilecektir. Röle, iç lojik devrelere herhangi bir dijital giriş ve çıkış sinyalinin

atanması bağlamında tam esnekliğe sahip olacaktır.

Tasarım ve Montaj

Çekmece ünitesinin dışarı çekilmesi bağlanmış akım trafolarının sekonder devrelerinin

otomatik olarak kısa devre edilmesini sağlamalıdır. Diğer bir deyişle, yardımcı gerilim

ayrıldıktan sonra herhangi bir dış köprü eklenmeden ve herhangi bir ek şalter kullanmadan



çekmece ünitesinin kasadan (ana ünite) güvenli olarak dışarı çekilmesi mümkün olmalıdır.

Kazara dışarı çekilmeyi önlemek için çekmece ünitesinin ana üniteye sabitleme olanakları

sağlanacaktır.

Akm bağlantıları

Akım trafosu sekonder devre uç bağlantıları için hem halka pabuç ve hem de sıkıştırma tipi

terminasyon kullanılabilmelidir. Akım terminallerinden her birine tek veya çok telli en az iki

2.5mm2 kablo bağlanabilmelidir.

Gerilim bağlantıları

Gerilim trafosu sekonder devre uç bağlantıları için sıkıştırma tipi terminasyon

kullanılabilmelidir. Gerilim terminallerinden her birine tek veya çok telli en az iki 1.5mm2 veya bir

2.5mm2 kablo bağlanabilmelidir.

Montaj

Belirli montaj kitleri kullanılarak koruma rölesi duvar, ankastre, yarı-ankastre, rak ve eğimli

yarı-ankastre olarak monte edilebilmelidir. Kolay montaj ve tekdüze görünüm sağlamak için kitler

aynı üretici tarafından sağlanmalıdır.

Röleler bir dolap kapısına ankastre veya yarı-ankastre monte edildiğinde, kapı kapalıyken

muhafazanın koruma derecesi IP54 olmalıdır.

Yerel İnsan-Makine Arabirimi (LHMI)

LHMI, LCD GRAFİK ekranı üzerinden yerel ölçümler, olay ve alarm gösterimini sağlamalıdır.

Ayrıca grafik ekranda ilgili hücrenin mimik diyagramı grafik olarak gösterilebilmelidir. Parametre

ayarlarına da olanak vermelidir. Ana menü veya ölçüm görünümünü varsayılan görünüm olarak

seçmek mümkün olmalıdır. LCD, kolayca okunabilir fontlarla en az dört karakter satırından

oluşmalıdır.

Kesici kumandası

Atanmış olan kumanda butonlarıyla kesici kumandası yapmak mümkün olmalıdır. Kesicinin

kapama kumandasını bir dijital girişle, koruma rölesi iç kilitleme lojiğiyle ve termal koruma

açmasıyla yapmak veya lock-out modundayken koruma rölesi açma kumanda çıkışıyla kilitlemeye

sokmak mümkün olmalıdır.

İndikasyonlar ve LED’ler

Her koruma fonksiyonundan gelen her başlama ve açma açıkça gösterilmelidir. Gerekirse

başlama ve açma sinyallerini dijital çıkışlara aktarmak da mümkün olmalıdır. Bunları haberleşme

bağlantısıyla bir daha üst sisteme aktarmak mümkün olmalıdır. İndikasyonların ve alarm

LED’lerinin resetlenmesi tercihan sadece bir butona basılarak kolayca yapılmalıdır.

Yerel/uzak anahtarı

LHMI, durum indikasyonunu da içeren bir yerel/uzak anahtarıyla donatılacaktır. Yerel/uzak

anahtarın kullanım yetkileri, rölenin kullanıcı yetkilendirme prosedürlerinde kapsanacaktır. Yerel

modda iken, kesiciye verilen uzaktan kumanda komutları göz ardı edilecek ve uzak modda iken tersi

olacaktır.

Dijital girişler ve çıkışlar

Girişlerin adedi, koruma rölesi fonksiyonlarının eksiksiz kullanımını sağlamak üzere rölenin

dış devrelerle ara bağlantısını yapmaya yetmelidir. Dijital girişlerin adedi Kontrol & kumandayı



eksiksiz yapacak şekilde olacaktır. Dijital girişlerin eşik gerilimi, buna ayrılmış bir parametre

kullanılarak ayarlanabilir olmalıdır. Dijital girişlerin ortak bir toprak potansiyeli altında gruplanması,

birden fazla ortak toprak potansiyeli olması şartıyla mümkündür. Girişler, koruma röle iç

devrelerinden tamamıyla izole edilmiş olmalıdır.

Röle iç arıza çıkışı (IRF) hariç olmak üzere dijital çıkışların adedi Kontrol & kumandayı

eksiksiz yapacak şekilde olacaktır. Çift kutuplu açma çıkış kontaklarına ek olarak, diğer iki dijital

çıkış, bir kesiciyi açmaya yeterli güçlü kontak tipinde olmalıdır.

İki dijital açma çıkışı, çıkış rölelerini açmadan sonra kilitleyen “lock-out” çalışma moduna

seçilebilir olmalıdır. Lock-out durumunun resetlenmesi LHMI, dijital giriş ve haberleşme arabirimi

üzerinden yapılabilmelidir.

Tanım Değer Çalışma aralığı nominal gerilimin ±%20’si

Nominal gerilim 24...250 V DC

Eşik Gerilimi 18...175 V DC

Reaksiyon süresi < 5 msn

Dijital girişleri ve çıkışları koruma rölesi iç fonksiyon lojiğine yazılımla serbestçe atamak

mümkün olmalıdır. Dijital girişlerin ve çıkışların önlerine sinyalin evrilmesi de dahil olmak üzere VE

ve VEYA kapıları şeklinde basit lojik fonksiyonların eklenmesi olanağı öngörülmelidir. Örnek olarak,

belirli iç röle sinyallerinden bir dijital çıkışın enerjilenmesi (VEYA kapısı) olanağı mümkün olmalıdır.

Açma Çıkışları ve Ana Açma

İki dijital çıkış, açma devresi izleme fonksiyonunu ve çift kutuplu çalışma olanağını da

içerecek şekilde devre kesici açma amacına uygun olarak boyutlandırılmalıdır. Koruma rölesi

terminal bağlantılarını değiştirerek açma devresi izleme fonksiyonunu çıkışlardan fiziksel olarak

ayırmak mümkün olmalıdır.

Gerekirse, tek bir ayarla tüm açma çıkışlarını bloke etmek mümkün olmalıdır (ana açma). Bir

açmadan sonra resetlemeden kesicinin kapanmasını önlemek için “lock-out” modu mevcut olmalıdır.

Açma devresi izlenmelidir.

Öz-denetleme ve IRF çıkışı

Röle, gelişmiş öz-denetleme yetenekleriyle donanmış olmalıdır. İç hata durumunda röle hiç

bir şekilde hatalı bir açma komutu vermemelidir. Hata kodu, koruma rölesinin LHMI (Yerel İnsan

Makine Arabirimi) ekranında gösterilmelidir. Hata kodları durum hakkında detaylı bilgi vermelidir.

Son kullanıcı dökümantasyonu detaylı ve basit şekilde hata kodlarının yorumlanmasını içermelidir.

Dış sistemlere IRF durumunu bildirmek üzere sadece bu işe ayrılmış bir IRF (Röle iç arızası)

çıkışı mevcut olmalıdır.

Akım giriş kanalları

Aynı donanım 5A ve 1A nominal akımların her ikisi için de kullanılacaktır. Nominal

akımın seçimi yazılım tabanlı olmalıdır (ayarlanabilir). Bütün analog giriş kanalları, eş zamanlı

örnekleme için ve asimetrikliğin önlenmesi için kendilerine ait A/D çeviricilere sahip olacaktır.

Analogtan dijitale çevrilme öyle tasarlanmalıdır ki rölenin tüm çalışma ömrü boyunca iyi

bir doğrusallık sağlanabilsin. Analog sinyaller, koruma rölesi iç fonksiyon bloklarına 50 Hz’de ve

18 bit çözünürlükte periyot başına 32 örnekten az olmayacak ve sinyal/niceleme gürültüsü oranı

(NQSR) 110dB’den daha iyi olacak şekilde aktarılmalıdır.

Gerilim giriş kanalları

Gerilim girişlerinin nominal değerleri



•100 V AC/ 110 V AC/ 115 V AC/ 120 V AC

Gerilim bir parametre yardımıyla seçilebilmelidir.

Gerilim dayanımı:

•devamlı olarak 2 x Un (230 V AC)

•10 sn. için 3 x Un (360 V AC)

Nominal gerilimde yük <0.05 VA

Röle faz-faz ve faz-toprak gerilim giriş bağlantılarını desteklemek zorundadır.

Koruma

Primer devre anahtarlama koşullarındaki periyodik değişikliklerin (örn. Şebeke topolojisi)

üstesinden gelmek için her bir koruma fonksiyonu için dört farklı ayar seti bulunmalıdır. Ayar

setinin değiştirilmesi bütün koruma fonksiyonları için ortak olarak gerçekleşmelidir. Ayar setinin

değiştirilmesi yerel olarak LHMI’dan, bir dijital giriş sinyali kullanarak ve haberleşme bağlantısı

üzerinden uzaktan yapılabilmelidir. Ayar setinin değiştirilmesi hızlı bir şekilde gerçekleşmeli ve

koruma rölesinin yeniden başlamasına, röle işlev bozukluğuna veya bir haberleşme kesilmesine

yol açmamalıdır.

Koruma röleleri, tek hat şemasında verilen koruma koordinasyonuna uygun seçilmelidir.

Bununla birlikte, gerektiğinde yönlü aşırı akım koruma yapabilmelidir.

Ölçümler

Röleye bağlanmış analog girişler (akım ve gerilim) için LHMI’da aşağıda gösterilen ölçüm

fonksiyonları ve indikasyonlar olmalıdır.

Faz Akımları

A, B ve C fazlarının yapılan seçime göre gerçek RMS veya DFT (sadece temel frekans)’e

dayalı anlık değerleri

1, 5, 10, 15, 30, 60 veya 180 dakika olarak ayarlanabilen demand aralıklarıyla A, B ve C

fazlarının maksimum değerleri

Her birinden ikişer tane olmak üzere ayarlanabilir yüksek ve düşük uyarı eşikleri (uyarının

verilmesi için kaç fazda eşiğin aşılması gerektiği ayarlanabilir)

Artık akım

Yapılan seçime göre gerçek RMS veya DFT (sadece temel frekans)’e dayalı anlık

değeri

Her birinden ikişer tane olmak üzere ayarlanabilir yüksek ve düşük uyarı eşikleri

Akım sekans bileşenleri

Pozitif, negatif ve sıfır sekans akım bileşenlerinin ani değerleri gösterilecektir.

Üç faz gerilim ölçümü

Bir üç faz gerilim ölçüm fonksiyonu mevcut olmalıdır. Bu fonksiyonu güç sisteminin faz-

faz gerilimlerini izlemekte ve ölçmekte kullanmak mümkün olmalıdır. Faz-toprak gerilimleri

fonksiyonda ayrıca mevcut olmalıdır.

Artık Gerilim

Yapılan seçime göre gerçek RMS veya DFT (sadece temel frekans) değerleri baz

alınarak hesaplanan ani değer

Ayarlanabilir yüksek ve düşük uyarı eşikleri (her birinden iki tane)



Bozulma, arıza ve olay kaydetme

Röle, en son meydana gelen 50 olayı zamanlarıyla birlikte kaydedip uçucu olmayan

bellekte saklamaya yeterli olmalıdır.

Bozulma kaydedici, serbestçe seçilebilen sekiz analog giriş sinyalini ve serbestçe

seçilebilen 32 iç sinyali veya dijital girişi kaydedebilmelidir. Maksimum örnekleme frekansı

1.6 kHz’den (50 Hz’de periyot başına 32 örnek) az olmamak üzere örnekleme frekansı

seçilebilmelidir. Tetiklenme öncesi süre ile birlikte kayıt süresi seçilebilir olmalıdır. Bütün

analog ve dijital giriş kanalları bu fonksiyonu tetikleyebilmelidir.

Aynı kaynaktan ardışık olarak kayıtların tetiklenmesini önlemek için tetikleyici kanallar için

ayarlanabilir bir “karantina” süresi olmalıdır. Analog kanallar ayarlanabilir bir tetikleme seviyesine

sahip olmalıdır. Dijital kanallar için sinyalin yükselen veya düşen kenarından veya her ikisinden

birden tetiklenmeyi seçmek mümkün olmalıdır. Analog kanalların dalga şekillerini veya eğilimlerini

kaydetmeyi seçmek mümkün olmalıdır. Maksimum sayıda kanal bağlandığında ve en yüksek

örnekleme frekansı kullanıldığında her biri 10 saniyelik en az iki kayıt yapılabilmelidir.

Kaydedilmiş bozulma kayıtlarının üst bir sisteme yüklenmesi için uygun bir yazılım

içerilmelidir. Yüklenen kayıt iyi bilinen bir formatta, tercihen COMTRADE formatında olmalıdır.

Olay kaydetme

SoE (Olay dizisi) bilgisi yerel olarak röle ön panelindeki kullanıcı arabiriminde veya rölenin

haberleşme arabiriminden uzaktan erişilebilir olmalıdır. Bunun yanında bu bilgi yerel ve uzaktan

web tarayıcı tabanlı kullanıcı arabirimi kullanılarak da erişilebilir olmalıdır.

Olay dizisi (SoE) bilgisini toplamak için röle, zaman etiketleriyle birlikte en az 50 olay

kodunu saklayacak kapasitede uçucu olmayan belleğe sahip olmalıdır. Uçucu olmayan bellek,

yardımcı beslemesinin geçici olarak kesildiği durumlarda da verilerini korumalıdır. Olay kütüğü,

fider arızalarının ve bozulmaların detaylı arıza-öncesi ve arıza-sonrası analizlerine olanak

tanımalıdır.

Arıza kayıtları

Röle, dört arıza olayının kayıtlarını saklayabilecek kapasitede olmalıdır. Kayıtlar,

kullanıcının en son gerçekleşen dört güç sistemi olayını analiz etmesine olanak tanımalıdır. Her

kayıt, akım ve gerilim değerlerini (uygulanabilir ise), koruma bloklarının başlama zamanlarını,

zaman etiketlerini, vb içermelidir.

Arıza kaydediciyi bir koruma bloğunun başlama veya açma sinyaliyle yada bunların her

ikisiyle birden tetiklemek mümkün olmalıdır. Mevcut ölçüm modları DFT, RMS ve tepeden-

tepeye’yi içermelidir. Ek olarak, kayıtlar uçucu olmayan bellek saklanmalıdır.

Bozulma kayıtları

Röle, 10 analog ve 32 dijital sinyal kanalına kadar veri saklayabilen bir bozulma kaydedicisi

ile temin edilmelidir. Analog kanallardan ölçülen akım ve gerilimlerin dalga şekillerini veya

eğilimlerini kaydetmek mümkün olmalıdır.

Ölçülen değer, ayarlanmış tetikleme değerinin altına düştüğünde veya üstüne çıktığında

bir analog kanal tarafından kayıt fonksiyonunun tetiklenmesi mümkün olmalıdır. Dijital sinyal

kanalları dijital sinyalin yükselen veya düşen kenarında veya bunların her ikisinde birden bir

kayıt başlatma yeteneğine sahip olmalıdır.

Koruma başlama veya açma sinyali gibi bir röle dijital sinyali veya dijital giriş üzerinden

gelen dış bir röle kontrol sinyali kayıt başlatabilmelidir. Kaydedilen bilgi uçucu olmayan bir

bellekte saklanmalı ve bir üst sisteme sonradan arıza analizi yapılmak üzere yüklenebilmelidir.

Öz-denetleme

Cihazın dâhili öz-gözetim sistemi durmadan röle donanımının durumunu ve röle yazılımının



çalışmasını izlemelidir. Herhangi bir hata veya işlev bozukluğu belirlendiğinde operatörü

uyarmakta kullanılmalıdır. Kalıcı bir cihaz arızası, hatalı işlemi önlemek için rölenin koruma

fonksiyonlarını bloke etmelidir.

Haberleşme arabirimleri Röle, “doğuştan” IEC 61850 tasarımına sahip olmalıdır; böylece IEC 61850 standardını

baz alan bir istasyon otomasyon sistemine en uygun bağlantı arabirimini sunabilir. Fiziksel

haberleşme bağlantısı Duplex FO arabirimli Ethernet veri yolu temelli olmalıdır.

Rölenin ön tarafında RJ45 veya RS232 konektörlü bir yerel haberleşme arabirimi

bulunacaktır. Bu bağlantı, bozulma kaydedici yükleme, vb yazılım araçları kullanarak parametre

girişine olanak sağlayan röle yerel kullanıcı arabirimine ayrılacaktır.

Kullanıcı yetkilendirme

Röle, en az dört farklı düzeyde kullanıcı yetkilendirmeyi destekleyecektir. Farklı

düzeylerdeki yetkilendirme “sadece basit izleyici” fonksiyonuyla başlayıp şifre yönetimini de dâhil

tüm haklara sahip en yüksek yetki düzeyiyle sona erecektir.

Her kullanıcı düzeyi için ayarlanabilir farklı şifreler olacaktır. Şifre yerel ve uzaktan

erişim için farklı olacaktır.

Ayar ve yapılandırma yazılımı

Tüm gerekli ayar ve yapılandırma yazılımı kabloları da dâhil olmak üzere verilecektir.

Yazılım, koruma röleleriyle birlikte teslim edilmelidir.

Çevresel koşullar

Röle, aşağıdaki çevresel koşullarda çalışabilmelidir.

Tanım Değer

Çalışma sıcaklık aralığı -5...+55ºC (devamlı)

Kısa zamanlı hizmet sıcaklık aralığı -25…+85ºC(<16saat))

Bağıl nem <93%, yoğunlaşmadan

Elektromanyetik uyum (EMC) testleri

Hızlı geçici bozulma testleri: IEC 61000-4-4 ve IEC 60255-22-4’ye göre, sınıf A

Bütün portlar

Mekanik testler

Tanım Değer Titreşim testleri (sinüzoidal) IEC 60255-21-1’ye göre, sınıf 2

Sarsıntı ve darbe testi IEC 60255-21-2’ye göre, sınıf 2

Kalite güvencesi ve standartlar

Cihazın tedarikçisi, üretilen cihazın yüksek kalitesini güvence altına almayı amaçlayan

bir kalite sistemine sahip olmalıdır.

Ürün, RoHS yönergesi 2002/95/EC’ye uymalıdır.



5. ENERJİ ANALİZÖRLERİ

5.1- Enerji analizörleri 3 faz AC ölçümleri yapabilecek şekilde olmalıdır.

5.2- Kuplaj hücresine takılacak olan analizör import-export ölçüm yapabilmelidir.

5.3- AG / OG uygulamalarında kullanılabilecektir.

5.4- Aktif ve Endüktif / Kapasitif Reaktif enerji ölçümü yapabilecektir.

5.5- Ölçüm doğruluğu gerilim ve akım doğruluğu ise % 0,5’den daha iyi olmalıdır.

5.6- Cihazın yapabildiği tüm ölçümler cihaz üzerinden kolaylıkla okunacaktır.

5.7- Ölçüm tekniği gerçek RMS olacaktır.

5.8- Cihaz ile yapılabilecek ölçümler.

a. 3 faz ve her faz Gerilimler ............................................ U. V V

b. 3 faz ve her faz için Akımlar ............................................... I A

c. Nötr akımı .......................................................................... IO A

d. 3 faz her faz için Güç Faktörü .................................... Cos

e. 3 faz ve her faz için Aktif Güç ............................................ P kW

f. 3 faz ve her faz için Reaktif Güç ....................................... Q kVAr

g. 3 faz ve her faz için Görünür Güç ...................................... S kVA

h. 3 faz için Toplam Aktif Enerji .......................................... EP kWh

i. 3 faz için Toplam Reaktif Enerji ...................................... EQ kVArh

j. 3 faz için Aktif Güç Demandı ........................................... Pd kW

k. 3 faz için Reaktif Güç Demandı ...................................... Qd kVAr

l. 3 faz için Görünür Güç Demandı ...................................... Sd kVA

m. Frekans ................................................................................ F Hz

n. 3 faz için Aktif Enerji Tüketimi ........................................ EP kWh

o. 3 faz için Reaktif Enerji Tüketimi .................................... EQ kVArh

p. 15. dereceye kadar harmonikler

q. Toplam harmonik Bozulma .................................................. TDH



5.9- Enerji analizörü nötr akımını hesaplayabilmeli takılabilecek ek ünite ile nötr akımını ve

toprak kaçak akımı ölçebilme özelliği kazandırılabilmelidir.

5.10- Gerilim için 500 V AC’ye kadar olan sistemlere cihaz bağlanabilecektir.

5.11- Akım ve gerilim ölçüm aralığı akım ve gerilim girişlerinin 1,2 katı olmalıdır.

5.12- Ölçüm girişleri aşırı yüklenmeye karşı dayanıklı olacaktır.

5.13- Akım transformatörünün primer akımı programlanabilecektir.

5.14- Cihaza akım bilgileri 5 A’lik akım transformatörü üzerinden aktarılabilecektir.

5.15- Cihaz 45-65 Hz. frekans aralığında çalışabilecektir.

5.16- Tuş takımı sayesinde ölçüm değerleri üzerinde gezinme imkanı olacak, cihaz ayarları bu

tuşlar sayesinde lokal olarak yapılabilecektir.

5.17- Enerji analizörü, Endüstriyel ortamlarda kullanım amacıyla imal edilmiş olup, çalışma

sıcaklığı +5C ile +45 C arasında olacaktır.

5.18- Cihazlar ; IEC 801, IEC 571-1, IEC 1010-1 / EN 61010-1, EN 50081, EN 50082

standartlarında olacaktır.

6. SCADA SİSTEMİ

6.1- Sistemin Tanımı

6.1-1. Sistem Genel Konfügürasyonu

Kurulacak olan Enerji Otomasyon sistemi, Dayanıklı (Rugged) SCADA sunucu donanımı ve

WEB tabanlı yazılım platformu üzerine inşa edilmiş olacaktır. Sahadan alacağı bilgiler, göndereceği

komutlar ve kısaca saha ile etkileşimini elektrik sistemi için tasarlanmış haberleşme ve protokoller

kullanarak yapacaktır.

Sahadan alınacak tüm bilgiler ile sahaya iletilecek tüm komutlar saha primer ekipmanına ait

koruma röleleri, enerji analizörleri ve RTU cihazları ile iletişim kurularak yapılacaktır.

Scada sistemindeki tüm malzemeler, Yazılım, röleler ve enerji analizörleri aynı marka

olacaktır.



6.1-2. Zaman Senkronizasyonu

Zaman senkronizasyonu için kumanda merkezine 1 adet GNSS (Global Navigation Satellite

System) saati temin ve tesis edilecektir. Bu gnss alıcılı uydu saati, büyük bir dijital duvar tipi saate

ve ana sunuculara çıkış verecektir. Senkronizasyon sinyalleri ana sunucuya kadar yüksek hassasiyetli

IRIG-B, Cat5e, Cat6 kablo vasıtasıyla iletilecektir. Sahada bulunan koruma rölelerine, RTU

ünitelerine bu bilgi Ethernet ağı üzerinden SNTP zaman protokolü ile iletilecektir.

6.1-3. Haberleşme

Sahada bulunan koruma röleleriyle ve RTU üniteleri ile fiber optik Ethernet ağı üzerinden

öncelikle IEC 61850 ve MODBUS TCP protokolü ile haberleşme tesis edilecektir. Bunun dışındaki

olası diğer bazı ölçüm cihazları, enerji analizörleri ve elektrik sayaçları ile haberleşme için, her

merkezde LYCYC2 ekranlı kablo üzerinden RS485 ara yüzü ile MODBUS RTU protokolü

kullanılacaktır.

Fiber optik ağ ring yapısında olacaktır ve ringin iki ucu tedarik kapsamında bulunan 24 portlu

yönetilebilir fiber optik switch’te sonlandırılacaktır. Fiber optik alt yapının kullanılmaması

durumunda 3G/4G GSM haberleşmesini destekleyecek cihaz kullanılacaktır.

6.1-4. Yazılım Mimarisi

Sistemde kullanılacak SCADA/HMI yazılımı WEB TABANLI VE GÖMÜLÜ mimariye

sahip olacaktır. SCADA sunucusu kesinlikle Windows tabanlı olmayacaktır. USB veya Ethernet

üzerinden Windows tabanlı zararlı yazılımlar, virüs veya korsan erişimlere kapalı bir sistem

olacaktır. Cihaza sadece kendi programlama yazılımı ve bu yazılımın olanakları ile değişiklik

yapılabilecektir.

SCADA server yazılımı dayanıklı bir Otomasyon Kontrol cihazı/RTU içerisinde ve gömülü

işletim sistemiyle çalışacaktır.

SCADA/HMI Operatörleri, izleme amaçlı Client/İstemci terminalleri olarak standart bir WEB

tarayıcısı barındıran (Chrome, IE, Mozilla, Firefox v.s) norma PC, Laptop, Tablet olabilecektir. Bir

adet Dayanıklı SCADA sunucu cihazı tedarik kapsamında verilecektir. SCADA istemci bilgisayarı

verilmeyecek, bu amaçla işletmenin standart bilgisayarları kullanılacaktır.

6.1-5. Yazılım Fonksiyonları

Tesis edilecek SCADA yazılımı; modern, genişletilebilir, emniyetli ve gelecekte de kalıcı

olabilecek bir yapıda olmalıdır. Böylece değişen şartlara ve ihtiyaçlara göre yenilenebilen bir işletme

mümkün olacaktır.

SCADA sistem yazılımı pozisyon, alarm ve kumanda noktaları (tag), analog giriş noktaları,

metin noktaları, iletişim hatları, RTU’lar, IED’ler, raporlar, grafik sembolleri barındırabilme ve

kullanabilme yeteneğine sahip olacaktır. Yukarıda adı geçen veri tabanı nokta sayılarının arttırılması

için hiçbir yazılım güncellemesi veya ek lisans gerektirmemelidir.

SCADA yazılımı ayrıca bir editör lisansı, dongle gerektirmemeli, SCADA ekran ve sayfaları

oluşturup, revize etmek için gereki özellikleri barındıran bir konbfigürasyon/iletişim yazılımı sunucu

beraberinde veilmelidir.

Diğer sistemlerle standart protokoller (IEC61580, IEC60870-5-101/104, MODBUS, DNP3.0,

vb.) üzerinden haberleşebilme yeteneği olmalıdır.

Sistem sahip olduğu genişletilebilme yeteneği sayesinde, bu iş kapsamına dahil edilmeyen

işlevler, sonradan problemsiz olarak ve daha önce verilen veriler korunarak sisteme entegre

edilebilmelidir.



Sistemin büyüklüğü göz önüne alınarak kullanılacak SCADA veri tabanı 100.000 adet veri

noktası (tag) kapasiteli olacaktır..

Sistemin emniyeti periyodik olarak ve sürekli sağlanmalıdır. Sistemin komple devre dışı

kaldığı durumlarda yeniden açılma esnasında en son veriler korunmuş olmalıdır.

Resim çizme konseptini serbestçe düzenleyebilmek üzere, yazılım, herhangi bir resim bilgisini

(statik ve/veya dinamik tarzda) ekranda görüntüleyebilmeli ve ekrandan kaldırabilmelidir.

Yazılım, operatör bilgisayarları ile operatörlerine tüm sahalara etkin kumanda edebilmeleri

için olanak tanınmasını sağlayacaktır, ancak uzaktan kumanda risklerini ortadan kaldırmak için

operatörün şifresiz giriş yapması engellenecektir.

6.1-6. Grafik Arabirim

Genel diyagram basitleştirilmiş bir tek hat şeması şeklinde olacaktır. Bu genel görünüş üstünde

kesiciler, ayırıcılar ve bunların konumları görüntülenecektir. Genel diyagram ayrıca;

- Hangi hat hangi baraya bağlı,

- Baraların birbirlerine bağlantı durumları,

- Bara gerilimleri ve enerjili baraların renklendirilmesi,

- Hat üzerindeki kesici ve ayırıcı konumları gösterecektir,

Bunun dışında oluşturulacak detay diyagramlarda ise;

- Bölgesel olarak ekipman pozisyonları,

- Alarmlar,

- Elektriksel ölçüm değerleri,

- Transformatör kademeleri ve durum bilgileri izlenebilecektir.

Aynı şekilde hangi saha cihazına ait ölçüm bilgileri alınmak isteniyorsa, ekranda o cihazın

seçilmesiyle röleden SCADA sistemine aktarılan tüm bilgiler ekranda anında görüntülenebilecektir.

SCADA yazılımının grafik arabirimi sayesinde tüm şalt tesisi, SCADA sisteminin ekranında

görüntülenen bir tek kutuplu prensip şema üzerinden izlenebilecek ve kumanda edilebilecektir.

Tek kutuplu prensip şemada, ilgili ekipmanların durum bilgileri gözlenebilecek ve ilgili

ekipmanlara kumanda edilebilecektir. Operatörlerin dikkatini ve ekran tazeleme sürelerinin kısa

tutulabilmesi için analog değerlerden sadece gerilim, akım ve güç değerleri tek kutuplu prensip

şemada ilgili oldukları fiderlerin yanında gösterilecek, diğer tüm analog büyüklükler ilgili fiderin

yanında gösterilecek analizör veya röle seçildiğinde ayrı bir pencere açılarak bu pencere içerisinde

operatöre sunulacaktır.

Bir ölçüm değerinin limit değerine ulaşması veya herhangi bir alarmdan kaynaklı durum

değişikliği gibi önemli olayların, tek-hat şema üzerinde operatörü uyarması amacıyla, durum

değişiklikleri flaş yaparak gösterilecektir. Operatörün alarmı onaylaması ile yanıp sönen ekipman

veya değer sabite dönecek ve diğer ekipmanlardan veya değerlerden farklı bir renk ile

gösterilecektir. Onaylanmış bir alarmın ortadan kalması durumunda ilgili ekipman veya değerler

normal renklerine geri döneceklerdir.

Koruma röleleri ile haberleşme esnasında, haberleşmenin sağlıklı bir şekilde yapıldığının

belirlenmesine ilişkin bir ekran tasarlanacaktır. Bu ekranda, sistemde kullanılan koruma rölelerinin o

andaki haberleşme durumları operatöre gösterilecektir. Herhangi bir şekilde bir koruma rölesi ile

haberleşme sağlanamadığında bu bilgi hem alarm sayfasına girecek hem de bu ekranda

gösterilecektir.



6.1-7. Yetkilendirme

Sistem farklı kullanıcılar ve yetki seviyeleri tanımlanmasına imkân verecektir. Bu yetki

seviyelerine göre kullanıcı yalnızca yetkisi bulunan işlemleri yapabilecektir. Örnek bir yetkilendirme

aşağıda verilmiştir.

Mühendis Yetkisi: Bu yetkiye sahip kullanıcı sistemde programlama da dahil olmak üzere her

türlü işleme yetkilidir. Tüm izleme işlemlerini yapabilir, alarmları teyit edebilir, tüm primer

ekipmana aç / kapa artır / azalt vb. komutları gönderebilir. Ayrıca yeni kullanıcılar ve yetki

seviyelerini tanımlayabilir mevcut olanları değiştirebilir.

Sorumlu Operatör Yetkisi: Yazılımda değişiklik yapamaz. Tüm izleme işlemlerini yapabilir,

alarmları teyit edebilir, tüm primer ekipmana aç / kapa artır / azalt vb. komutları gönderebilir.

Operatör Yetkisi: Tüm izleme işlemlerini yapabilir, alarmları teyit edebilir.

6.1-8. İzleme

SCADA sisteminin haberleştiği koruma röleleri, enerji analizörleri ve RTU’ların haberleşme

protokolü aracılığıyla sunabildiği verilerden,

- Kesici, ayırıcı ve toprak bıçağı durum bilgileri,

- Enerji altındaki bara ve fiderler farklı renkte vurgulanmış olarak,

- Akım, gerilim, aktif reaktif güç ve güç faktörü, frekans, enerji gibi analog değişkenler,

- Cihaz haberleşme durumları,

- Alarmlar,

İzleme ekranları kullanılarak görüntülenebilecektir.

Ana ekran, haberleşme durumu, 34.5kV tek hat şeması, alarmlar, trendler, log in seçeneklerini

barındıran butonları olan bir menü şeklinde olacaktır.

Ana ekrandaki menüden istenilen butona basılarak ilgili ekran görüntülenebilecek ve bu

ekrandaki bilgi ve komutlara ulaşılabilecektir.

6.1-9. Kontrol

Sahadaki kesici ve ayırıcılara açma kapama komutları tek hat ekranında bulunacak olan cihaz

sembollerine fare yardımıyla tıklanarak açılacak komut pencereleri aracılığıyla verilecektir.

Yetkisiz kullanıcılar için bu pencerede yalnızca işlem için yetki olmadığını belirten bir mesaj

ve kapatma butonu bulunacaktır.

Yetkili kullanıcı işlem yapmak istediğinde komut penceresinde kapalı durumdaki kesici veya

ayırıcı için açma işlemi, açık durumdaki kesici veya ayırıcı için kapama işlemi, herhangi bir

kısıtlama olmadığı durumda aktif hale gelecektir. Eğer işlem için sistem durumuyla ilgili kısıtlama

varsa bu kısıtlama mümkün olan en detaylı şekilde komut penceresinde gösterilecektir. Örneğin

ayırıcı açma kapama komutu verilmek istendiğinde kesici açık değilse veya ayırıcı yerel kumandada

ise vb.

Aktif olan açma veya kapama işlemi seçildiğinde yeni bir pencere açılarak kullanıcının işlemi

teyit etmesi istenecektir. Kullanıcı bu aşamada ya komutu iptal edecek ya da teyit edecek ve komutu

sahaya gönderecektir.



SCADA sistemi üzerinden kesici ve ayırıcılara kumanda emirleri gönderilebilecektir.

Kumanda emirleri aşağıda tanımlanan adımlardan sonra gerçekleştirilecektir.

Operatör tek kutuplu prensip şema üzerinden ilgili kesiciyi seçecektir.

Kesici seçildikten sonra ekranda bir pencere belirecek ve bu pencerede “Aç” ve “Kapa”

butonları olacaktır. Kesicinin o andaki konumuna göre sadece bir buton aktif olacak diğerinin

seçilme imkânı olmayacaktır.

Operatör ilgili kumanda emrini seçtikten sonra başka bir pencere belirecek ve operatörün onay

vermesi istenecektir.

Yukarıda tanımlanan prosedürlerin ardından ilgili kumanda emri haberleşme protokolü

üzerinden koruma rölelerine aktarılacak ve ilgili emir yerine getirilecektir.

Kumanda emirlerinin SCADA sisteminden gönderilebilmesi için öncelikli şart, operatörün bu

işlem için yetkisinin olması ve şifresini sisteme girmesidir.

6.1-10. Olay ve Alarm Kayıtları

Sistemde olay ve alarm listeleri olacaktır. Tüm oluşan olaylar ve alarmlar “Olay” sayfasına

girecek, oluşan alarmlar ise “Alarm” sayfasına girecektir. Olay ve alarm sayfaları birden fazla

olabilir. Alarm sayfaları;

- Her istasyondan gelen alarmların sayfası,

- Durum bilgileri alarmları,

- Analog değer aşım alarmları şeklinde ayrılabilir.

Anlamı ve önemine göre durum değişmeleri ve ihbarları sistem içerisinde kullanıcıya değişik

renk ve seslerde gösterilebilmelidir. Durum değişmesi, kullanıcı tarafından teyit edilip görülene

kadar alarm sayfasında görüntülenir, teyit edildikten sonra alarm arşivinde saklanmak üzere alarm

listesinden kaybolur.

Kendiliğinden bir olay oluşmuşsa, bu durum aynı şekilde kendiliğinden oluşan bir olay olarak

tanımlanır.

Değişiklikler sesli ve görsel göstergeleri tetikleyecektir. Kullanıcı kumandası ile, alarm listeleri

ve grafik resimlerde detaylı gösterim seçilebilir ve teyit edilebilir. Bir ihbarın alarm verme tarzı veri

yönetim sisteminde özellikli olarak tanımlanabilmelidir.

Bir alarm, bir ihbarın gelişi ve/veya gidişinde türetilebilmelidir.

Her alarm bir alarm önceliği ile ilişkilendirilmelidir.

Tek tek her bir alarm, parametrelenebilir olarak, değişik alarm listeleri (özet sayfası, test özeti

vb.) ve diğer listelere kayıt edilebilmelidir.

Alarmlar gerektiğinde ekranda gösterilebilmelidir.

Alarmlar, alarm listelerinde geliş ve gidişine bağlı olarak listelerde farklı renklerle

renklendirilebilmelidir. Renk aynı zamanda teyit durumuna göre de ayarlanabilir olmalıdır.

Alarmlar gecikmeli olarak da çalıştırılabilmelidir. Yani alarm, bu alarmı oluşturan durum için

parametrelenebilir bir zaman geçtikten sonra verilecektir. Eğer alarmı oluşturan durum bu süre

içinde düzelirse, hiç bir alarm verilmeyecektir.

Sistemin arka arkaya gelen yoğun alarmlara karsı isleme ve yüklenebilme kapasitesi için ise,

saniye basına 100 alarm olmak üzere en az 60 saniye boyunca sürekli bir alarm çıktı süreci ile baş

edebilecek bir performansa sahip olması gerekmektedir.



6.1-11. Yetkilendirme

Yetkilendirme ile kullanım hakkının güvenlik altına alınması sağlanmaktadır. Sistem bu

nedenle aşağıdaki şartları yerine getirmelidir.

Her kullanıcıya bir şifre verilir, giriş yapmak için kullanıcı adı belirtilir.

Bir kullanıcının değişik fonksiyonlara erişim hakkı istisnasız sistem yöneticisi tarafından

verilebilecektir. Kullanıcının ancak kendisine izin verilen fonksiyonlar için erişim hakkı vardır.

Girme işlemi “Logon” yapıldıktan sonra erişim haklarının ve böylece başvuruda bulunan

kullanıcının kullanım yetkisi aktif olmalıdır.

Operatörün kendi şahsi şifresini değiştirme hakkı olmalıdır.

Aynı çalışma mahallinde bir başka kullanıcının ”Logon” işlemi daha önceki kullanıcının

sonlandırma

”Logoff ” işlemi üzerine yapılmalıdır.

“Logoff” işleminden sonra tüm kullanım yetkileri kaldırılmalıdır. Kullanım sonlandırılacak ve

bir daha

“Login” işlemi yapılıncaya kadar faydalanılmayacaktır.

Yetki sahalarının ayarlanması için aşağıdaki gibi alt bölümlemenin yapılabilmesi talep

edilecektir:

- Kumanda için,

- İşletmeye müdahaleye yönelik yönetme için (resim seçimi, alarm teyit etmek ),

- Veri girmek için,

- Sistem yönetimi ve teşhis için,

6.1-12. Kayıtlar

6.1-12.1. Eğriler (Trend)

Ölçüm değerleri işlenerek SCADA yazılımı altında trend oluşturulacaktır. Hem anlık hem de

arşivlenmiş değerlerin grafik bir yapıda gösterilebilmeleri gerekir. Trend penceresinde en az 3 eğri

gösterilebilmelidir. Trend penceresinde gösterilecek değerlerin, zaman sahası açısından

düzenlenmesi, kullanıcı tarafından basit bir şekilde tanımlanabilmelidir. Bir defa tanımlanan trend

penceresi sistemde kaydedilmeli ve her zaman basitçe tekrar çağrılabilmelidir. Anlık ölçü değerleri

ve arşiv değerlerinin, zamana bağlı eğri akışı olarak renkli yazıcıdan çıktısı alınabilmelidir.

.

6.1-12.2. Raporlama

SCADA sistemi izleme ve kontrol amaçlı tüm değişkenlerin son üç aylık değişimlerini tarihsel

veri olarak saklayacaktır. Bu veriler istenildiği zaman CSV formatında dışına export edilerek

raporlanabilecektir.

Rapor oluşturmak için örnek ekran görüntüsü aşağıdadır.

6.1-12.3. Uzaktan Erişim

Uzaktan erişim için sahada mevcut olduğu varsayılan internet bağlantısı kullanılarak SCADA

client yüklü olan bilgisayarlara uzak masaüstü bağlantısı yapılabilmesi sağlanacaktır.



Aynı anda 20 adet standart web tarayıcısı içeren uzak bilgisayar, laptop veya tablet

bağlanabilmelidir.

6.2- Donanım

6.2-1. Ana Enerji Otomasyonu Sunucusu

Ana Enerji Otomasyonu Sunucusu (Ana sunucu) içinde hiçbir hareketli parça olmayan

endüstriyel ve dayanıklı bir otomaston platformu olmalıdır. Bu sunucuda bu amaçla soğutucu fanlar

ve döner sabit disk olmamalı, kullanılan RAM, Flash Disk ve SSD disklerde gelişmiş hata düzeltme

fonksiyonuna (ECC) sahip bellek kullanılmalıdır.

Ana Sunucu içerisinde olması istenen minimum özellikler:

Güç Besleme : Tam yedekli, bağımzı iki adet, çalışırken değiştirilebilir (Hot

swappable) besleme girişi olmalıdır. Bu güç kartları hem DC (125/250 V) hem de AC (120/240

Volt) besleme ile çalışabilir olmalıdır.

İşlemci : En az 2.0 GHz Xeon quad-core işlemci olmalıdır.

RAM Hafıza : En az 8 GB RAM

SSD Hafıca : En az 240GB

Ethernet port : En az iki adet 10/100/1000 Mbit RJ45

Ekran : en az 1 DisplayPort; 1 DVI/VGA port; 1 DVI-D port

USB : en az 8 adet USB-A poru

Seri port : en az 6 adet RS232/RS422/RS485 destekli port içermelidir.

Protokoller : Sunucu/Slave Protoller: FTP, SFTP, DNP3 seri, DNP3 LAN / WAN, IEC

61850 MMS, Modbus RTU, Modbus TCP, IEEE C37.118 Fazör Ölçüm/Senkrofazör Protokolü, IEC

60870-5-101 / 104.

İstemci/Master: SNMP, DNP3 seri, DNP3 LAN / WAN, IEC 61850 MMS, Modbus RTU,

Modbus TCP, IEEE C37.118 Fazör Ölçüm/Senkrofazör Protokolü, IEC 60870-5-101 / 104,

EtherCAT.

Noktadan Noktaya Protokoller: IEC 61850 GOOSE mesaj gönderip alma, Paralel Yedekleme

Protokolü (PRP)

Programlanabilirlik : Sistem, bilgi işleme için tüm koruma röle ve Ethernet dağıtımlı I / O

modüllerini trafo merkezinde sürekli olarak izleme ve kontrol etme yeteneğine sahip entegre bir IEC

61131-3 programlama ortamı içermelidir. IEC 61131-3 programlama yazılım ortamı, iletişim

protokolü dönüştürme/eşleştirme ortamı ile birlikte cihazla verilecek yazılım paketine dahil

olmalıdır.

Entegre SCADA/HMI Özelliği: Ana sunucu içerisinde gömülü olarak, veri etiketlerinin

görselleştirilmesini ve kontrolünü sağlayan bir entegre web tabanlı insan-makine arayüzünü

(SCADA/HMI) bulunacaktır. Bu SCADA/HMI sunucusu ağ üzerinden aynı anda 20 adet operatör

istasyonuna hizmet edebilecek ve bunun için ayrı bir yazılım/lisans gerekmeyecektir. Operatör

istasyonlarının standart vbir web tarayıcı desteği yeterli olacaktır. (PC, Tablet, Laptop dahil)

Veri işleme Hızı : Ana sunucu, protokol iletişimi ve özel PLC/Lojik işlemleri yaparken,

tutarlı ve deterministik işlem aralığında çalışabilir ve yapılandırılabilir olacaktır. Aynı anda iki ayrı

işlemci hızı tanımlanabilmeli, bunlardan birsinin işlem tamamlama hızı 1 ms kadar hızlı

ayarlanabilmelidir.

Sunucu aşırı ortam sıcaklıklarına (-40 ile +75°C), titreşime, güç dalgalanmalarına, elektrostatik

şoklara dayanıklı olmalıdır.

Tüm elektronik ekipman sürekli olarak kendi kendini test edip rapor edecek ve cihazın

sağlığını gösteren kontak çıkışına sahip olacaktır.

Ana sunucu en az 5 yıl imalatçı garantisinde olacaktır.



6.2-2. 5 Portlu Fiber Optik Ethernet Switch

TM’lerde gerekli yerlerde kullanmak amacı ile x adet 5 portlu fiber optik Ethernet switch

kullanılacaktır. Bu cihazlar yüksek gerilim elektrik tesislerinin zorlu ortamlarında güvenilir hizmet

sunacak şekilde tasarlanmış sağlam ve emniyetli birer Ethernet switch olacaktır. Doğrudan 110VDC

akülerden beslenebilmelidir. Üzerinde 2 adet 10/100Mbit singlemode çıkışlı en az 15km menzilli

fiber optik port ve ayrıca 3 adet 10/100Mbit Base-T RJ45 Ethernet portu olmalıdır. Haricen 3G/4G

GSM haberleşmesi için kullanılacak cihaz ile haberleşebilmelidir.

6.2-3. 24 Portlu Yönetilebilir Fiber Optik Ethernet Switch

Ana Dağıtım merkezinde kullanmak üzere X adet 24 portlu yönetilebilir fiber optik Ethernet

switch kullanılacaktır. Bu switch cihazları RSTP protokolü ile ring üzerindeki tüm cihazları

yönetebilecektir. Bu cihazlar yüksek gerilim elektrik tesislerinin zorlu ortamlarında güvenilir hizmet

sunacak şekilde tasarlanmış sağlam ve emniyetli bir ethernet switch olacaktır. Doğrudan 110VDC

akü sisteminden beslenebilmelidir, beslemeleri çalışırken değiştirilebilir (Hot swappable) yapıda

olmalıdır. Üzerinde 8 adet 10/100Mbit singlemode çıkışlı en az 20km menzilli fiber optik port ve

ayrıca 8 adet 10/100Mbit Base-T RJ45 Ethernet portu olmalıdır. Bundan ayrı 4 adet

10/100/1000Mbit Base-T RJ45 Ethernet portu olmalıdır. Genişlemeye müsait SFP modül

takılabilecek 4 adet de yedek port girişi bulunmalıdır. Haricen 3G/4G GSM haberleşmesi için

kullanılacak cihaz ile haberleşebilmelidir.

6.2-4. Uydu Senkronizasyon Saati

Trafo merkezlerinin zorlu ortamlarında güvenilir hizmet sunacak şekilde tasarlanmış bir GPS

uydu senkron saati temin edilecektir. Uygu saati yüksek hassasiyetli (<100mikrosaniye) alıcı üniteye

ve geniş bir duvara monte edilebilen saat ünitesine sahip olmalıdır. Ana sunucuların, koruma

rölelerinin ve RTU ünitelerinin dahili saatlerini senkronlamak ve NTP zaman sunucusu olarak görev

yapmak üzere gerekli yazılım ve donanım tesis edilmelidir. Cihazın 4 adet Ethernet portu, 8 adet de

programlanabilir IRIG-B portu, alarm kontağı bulunmalıdır. Doğrudan 110VDC akü sisteminden

beslenebilmelidir, beslemeleri çalışırken değiştirilebilir (Hot swappable) yapıda olmalıdır.

6.3- Teslim Edilecek Dökümanlar

6.3-1. Proje Planı

Bu doküman proje aşamalarını, aşamaların bağımlılıklarını ve her aşamanın başlangıç ve bitiş

tarihlerini içerecektir.

6.3-2. Sistem Konfigürasyonu

Bu doküman sistemin haberleştiği tüm cihazların birbirleriyle olan fiziksel bağlantılarını

şematik olarak gösterecektir. Ayrıca bağlantının yapıldığı fiziksel ortam, konnektör tipleri, kullanılan

haberleşme protokolleri ve cihaz protokol adresleri de bu doküman içinde bulunacaktır.

6.3-3. Test Ve Devreye Alma Raporu

Bu doküman hazırlanacak SCADA sisteminin test prosedürünü ve devreye alma

sırasında gerçekleştirilecek olan bu testlerin sonuçlarını içerecektir.



6.3-4. Kullanim Kilavuzu

SCADA yazılımının kurulumu ve işletilmesi ile ilgili bir kullanım kılavuzu eğitim sırasında

işverene teslim edilecektir.

6.4- İşin Yapilmasi

6.4-1. Proje Yönetimi

Yüklenicinin işi zamanında ve eksiksiz yapabilmesi için müşteri ve sistemin etkileşimde

bulunacağı ve kapsam dışında bulunan cihazlara ait her türlü dokümantasyonu ve bu cihazlardan

sorumlu üçüncü şahısların yüklenicinin talepleri doğrultusunda desteğini ve koordinasyonunu

sağlamak, işverenin sorumluluğundadır.

6.4-2. Saha Hizmetleri

Haberleşme altyapısının kurulması sırasında sistemin etkileşimde bulunacağı ve kapsam

dışında bulunan cihazlarla haberleşmek için yapılacak kablolama ve sonlandırma işlerinde gözetim

hizmeti yüklenici tarafından verilecektir.

6.4-3. Test Ve Devreye Alma

Sistemin kabul testleri ve devreye alma çalışmaları proje planında belirlenecek takvime uygun

olarak işverenin gözetiminde gerçekleştirilecektir.

6.4-4. Eğitim

Kurulacak olan sisteme ilişkin bir günlük eğitim, teslim edilecek dokümanlar eğitim materyali

olmak üzere, sahada verilecektir.

7. KISA DEVRE VE KOORDİNASYON KAPSAMI

ÇALIŞMALARI

7.1- TEK HAT ŞEMASI VE DAĞITIM SİSTEMİ GENEL TASARIMI

Tek hat şeması, başta enerji kaynağı olmak üzere son yük alıcısına kadar tüm sistemi

kapsayacak şekilde çizilmelidir. Tek hat şeması hazırlanırken elektrik sisteminin tüm bileşenleri,

yedek ve acil sistemlerle birlikte şema üstünde çizilmelidir. Devre iletkenleri, koruyucu cihazlar güç

kaynağından en son yüke kadar belirtilmelidir ve her bir eleman için sembol kullanılmalıdır.

Kullanılan her elemanın özellikleri ve kablo bağlantıları gibi her veri, en sade haliyle şemada

gösterilmelidir.

7.2- KISA DEVRE HESABI VE EKİPMAN TESPİTİ

Kısa devre hesaplarında sistem üzerindeki tüm elemanların pozitif, negatif ve sıfır bileşenleri

bulunur ve kısa devre türüne göre verilen formüllerde bu bileşenler hesaba katılmalıdır.

IEC Kısa Devre Hesap Bilgileri



IEC 60909-0 ‘A Göre Hesaplama Varsayımları: Max. ve Min. Kısa-devre akımlarının

hesaplanması aşağıdaki basitleştirmelere dayandırılır:

a) Kısa-devre süreci için, ilgili kısa-devrenin tipinde herhangi bir değişikliğin olmayacağı

kabul edilmelidir. (Üç-faz kısa devre üç-faz, faz-toprak kısa-devre faz-toprak olarak kalacağı

öngörülür)

b) Kısa-devre süreci için, ilgili şebekede herhangi bir değişikliğin olmayacağı kabul

edilmelidir.

c) Transformatörlerin empedansı, kademe-değiştirici ana pozisyonda iken referans alınmalıdır.

d) Ark dirençleri hesaba katılmamalıdır.

e) Tüm hat kapasitansları ve şönt admitanslar ve dönmeyen(statik) yükler (sıfır-bileşen

sistemindekiler hariç) ihmal edilmelidir.

Göz önünde tutulan güç sistemleri için, bu varsayımların tam anlamıyla doğru olmamasına

rağmen; hesaplamanın sonucu, kabul edilebilir hassasiyete sahip sonuçları verme amacını yerine

getirir.

Farklı gerilim seviyelerindeki sistemlerde, kısa-devre akımlarını hesaplarken empedans

değerlerini bir gerilim seviyesinden diğerine, genellikle kısa devre akımının hesaplanacağı gerilim

seviyesine, dönüştürmek gerekir. Per unit veya benzer sistemler için bu dönüştürme gerekmez,

sistemlerin uyumlu olması yeterlidir.

Gerilim faktörü “c”, eşdeğer gerilim kaynağı ile √3’e bölünen anma gerilim Un arasındaki

orandır.

Hesaplama yöntemi

Kısa devre akımlarını hesaplama için kullanılan metot, kısa devre yerindeki eş değer gerilim

kaynağının uygulanmasını esas alır. Eş değer gerilim kaynağı yalnızca, sistemin aktif gerilimidir.

Kısa devre akımlarının hesaplanması

Üç fazlı kısa devre:

Termik ve dinamik zorlanmaların hesabında esas alınan üç fazlı veya üç kutuplu kısa

devre, üç faz iletkenin de kısa devre edilmesi durumunu gösteren simetrik bir arıza türüdür.

Üç fazlı kısa devre hesabı, tek faz eşdeğer devresi üzerinden yapılmalıdır. Üç fazlı kısa devre

hesabında elemanların sadece pozitif bileşen değerleri dikkate alınmalıdır; negatif ve sıfır

bileşenler devreye girmez.

Faz-toprak kısa devresi: Otomatik açma sağlayan -özellikle koruma amaçlı- cihazların hesabında esas alınan faz-

toprak veya tek (bir) faz-toprak veya tek kutuplu kısa devre, herhangi bir faz (iletkeni) ile

toprak arasında oluşan asimetrik bir arız türüdür. Bu arıza türü, doğrudan veya bir empedans

üzerinden topraklı sistemlerde tanımlıdır. Sağlam diğer iki fazdaki yük akımları göz önüne

alınmaz. Faz-toprak arızasını veren formülde arızalı fazdan geçen akım değeri (sağlam diğer

iki fazdaki yük akımları göz önüne alınmaz) hesaplanmalıdır.

Tek fazlı kısa devre hesabında asimetrik yapısından dolayı simetrili bileşenlerden

yararlanılır. Pozitif, negatif ve sıfır bileşenlerin Thevenin eşdeğer devreleri seri bağlantılı

olarak düşünülmelidir.

Tepe kısa devre akımı İp = κ√2I"k (p indisi peak yani tepe anlamındadır)

κ = 1,02 + 0,9e-3R⁄X



Burada;

İp Tepe kısa devre akımı

I"k Üç fazlı kısa devre akımı

Elemanların Modellenmesi

Kısa devre akımlarının zararlarından korunabilmek için kurulacak sistemde bulunan

elamanların önceden modellenip, empedans değerlerinin bulunması gerekmektedir. Kısa devre

arızalarının hesaplanmasında ve oluşumundaki en önemli husus empedans değerleridir.

Simülasyon Programları

Kısa devre hesaplamalarını simülasyon programları ile yapılabilir. Kurulacak şebeke tüm

elemanları ile programa çizilmelidir, nominal değerleri ve empedans değerleri programa

işlendikten sonra istenilen noktada oluşan kısa devre akımı değerini gözlemlemek mümkün

olur.

7.3- Röle Koordinasyonu

Kaynaktan en uzaktaki tüketiciye art arda bara sistemlerinden oluşan sistemde, bir arızayı

gören rölelerin kaynaktan uzak olanın daha önce, yakın olanın ise daha sonra çalışmasına

"seçici çalışma" denmektedir. Bu şekilde çalışmayı sağlayan ayar sistemine ‘"röle

koordinasyonu" denir. Kısa devrelerden kaynaklanan hasar üzerinde önemli bir etkiye sahip

olan seçici koruma ilkesi, korumanın çalışma hızını etkileyen bir faktördür. Koruma ne kadar

hızlı çalışırsa sonuçta ortaya çıkan tehlikeler ve hasarlar o kadar az olacaktır. Korumanın

çalışma hızı voltaj düşüş süresini de etkilemektedir. Kısa devre arızasının neden olduğu voltaj

düşüşünün süresi kısalır, koruma daha hızlı çalışır. Böylece, düşük gerilim nedeniyle şebekenin

diğer kısımlarına olan dezavantaj en aza indirgenmiş olur.

Sistemin bu kadar karmaşık çözüm gerektirmesi, kaynağa en yakın rölenin gecikme

süresinin max. 2,5 saniyeyle sınırlandırılmış olmasıdır. Baralardan geçen akımlara dikkat

etmediğimiz takdirde yani sadece zaman bazlı olarak röleleri koordine edilmeye çalışıldığı

takdirde kaynağa en yakın rölenin açması için geçen süre çok yüksek olacağından sistemin tam

olarak korunması mümkün olmayacaktır. Korumanın iyi ve güvenilir seçiciliği, kesintiyi

mümkün olan en küçük alana sınırlamak ve ağın arızalı kısmını kolayca göstermek için

gereklidir. Bu seçicilik işlemi, düzeltici eylemin şebekenin hatalı kısmına yönlendirilmesini ve

tedarikin mümkün olduğunca hızlı bir şekilde geri yüklenmesini mümkün kılar.

Seçici kısa devre koruması altı farklı şekilde sağlanabilir.

Zaman dereceli koruma

Zaman ve akım dereceli koruma

Zaman ve yön dereceli koruma

Akım ve empedans dereceli koruma

Kilitlemeye dayalı koruma

Diferansiyel koruma

1) Zaman Dereceli Koruma: Bu yöntem, rölelerin çalışma zamanlarını, arıza noktasına

en yakın olan röle ilk önce çalışacak şekilde ayarlamaktadır. Zaman dereceli koruma, belirli

zaman karakteristiğine veya ters zaman karakteristiğine sahip aşırı akım röleleri kullanılarak



uygulanmalıdır. Ters zaman koruma prensibi, besleyicinin başlangıç ve sonundaki kısa devre

akımının büyüklüğünün önemli ölçüde farklı olduğu radyal ağlar için özellikle uygundur. Bu

durumlarda, belirli zaman rölelerinin lehine ters zaman rölelerinin kullanılması genellikle

yüksek arıza akım büyüklüklerinde korumanın çalışma süresini hızlandırabilir. Ters zaman

rölelerinin çalışma süresi kısaldığında, arıza akımının büyüklüğü artar.

IEC 60255-151 ve BS 142 standartları, ters zaman röleleri için dört karakteristik zaman-

akım eğrisi tanımlamaktadır. Bunlar; normal ters, uzun süreli ters, çok ters ve son derece terstir.

2) Zaman ve Akım Dereceli Koruma: Zaman ve akım dereceli koruma, geçiş

noktasının önünde ve arkasında oluşan arızalardaki arıza akım büyüklüklerinin farklı olduğu

durumlarda kullanılabilir. Buna göre, enerji santrali aşırı akım koruması, jeneratör

besleyicilerine doğru zaman ve akım gradyanı ile uygulanmalıdır. Jeneratörler eşit nominal

güce sahiptir ve ters zaman röleleri aynı ayarları paylaşmalıdır.

3) Zaman ve Yön Dereceli Koruma: Halka ve örgü tipli ağlarda, korumanın seçiciliği,

yönlü aşırı akım röleleri ile sağlanabilir. Yönlü aşırı akım rölesi, arıza akımı ayarlanmış

başlangıç akımını aştığında ve arıza akımının yönü ayar ile uyumlu olduğunda çalışmalıdır.

Böylece korumanın seçiciliği hem zamana hem de akım yönüne dayanır.

4) Akım ve Empedans Dereceli Koruma: Geçiş noktasının yakınında oluşan arızalarda

korumanın işleyişini hızlandırmak için akım ve empedans derecesine dayalı koruma ilkesi

kullanılabilir. Koruma, aşırı akım veya düşük dirençli rölenin tek yönlü veya yönsüz aşaması

kullanılarak uygulanmalıdır. Amaç, koruma zincirinde bir sonraki rölenin önünde bir arıza

ortaya çıktığında, ilgili aşamanın çalışmaması ve zaman-derecelendirmenin gerekmeyecek

kadar yüksek olması durumlarında, başlangıç akımını ayarlamaktır.

5) Kilitlemeye Dayalı Koruma: Kilitlemeye dayalı korumanın amacı, korumanın

çalışmasını hızlandırmaktır. Bu koruma şekli, özellikle bara koruma için uygundur. Temel

düşünce, koruma zincirindeki ardışık koruyucu röleler arasındaki kilitlemenin kullanılmasıdır.

6) Diferansiyel Koruma: Diferansiyel koruma, transformatörler, makineler, baralar,

hatlar ve besleyiciler gibi herhangi bir iletim şebekesinin korunmasına uygulanabilecek yararlı

bir koruma yöntemidir. Diferansiyel rölesi, bir nesnenin gelen faz akımlarını aynı nesnenin

giden faz akımları ile karşılaştırır. Bu akımlar, genlik veya faz açısına göre birbirinden

farklıysa veya rölenin ayar değerleri tarafından izin verilenden daha fazla olursa, röle

açılmalıdır. Ölçme prensibi, rölenin sadece koruma alanı içindeki arızalar üzerinde çalışmasını

sağlamalıdır. Bu nedenle korumanın çalışma süresi çok kısadır, tipik olarak bir döngüden daha

kısadır. Koruma alanı, mevcut ölçüm noktaları arasındaki alan olarak tanımlanmalıdır.

7.4- Yük Akişi Analizi

Yük akışı analizinde enerji sisteminde, bir bara haricindeki, tüm baralara ait net aktif ve

reaktif güçler belirlenmelidir. Net güç (aktif ve reaktif) sisteme basılan (pozitif enjekte edilen)

güç ile sistemden çekilen (negatif enjekte edilen) güç arasındaki farka eşittir. Yani baraya bağlı

üreticinin verdiği güç ile yükün çektiği güç arasındaki farktır. Eğer sistemde gerilim kontrollü

bara varsa bu barada sabit tutulacak bara gerilim genliği belirlenir ve baraya bağlı olan reaktif

güç üreticisinin üretimi ve bara geriliminin açısı çözümden elde edilir. Sisteme ait çözüm

bilinmeden sistemdeki aktif ve reaktif güç kayıpları belirlenemeyeceğinden, sistemdeki bir

baranın net aktif ve reaktif gücü serbest bırakılmaktadır. Bu baraya salınım (gevşek, referans)

barası denilmektedir. Sisteme ait çözüm belirlendikten sonra bu baraya ait net aktif ve reaktif



güçler belirlenmekte ve dolayısıyla sisteme ait aktif ve reaktif güç dengesi

(üretim=tüketim+kayıp) sağlanmış olmaktadır. Salınım barasının geriliminin genliği ve açısı

önceden belirlenmektedir. Bu belirleme, sisteme ait tekil çözümün bulunabilmesi için şarttır.

Yük akışı çözümünden salınım barası haricindeki tüm bara gerilimlerinin genlikleri ve açıları

bulunmaktadır.

Daha sonra sistemdeki hatlardan iletilen aktif ve reaktif güçler ve hatlardaki kayıplar

hesaplanmaktadır.

Gauss-Seidel Metodu:

Yük akış analizinin çözümünde karşılaşılan zorluklar, değişik baralar için tarif edilen

verilerin farklılığından ileri gelir. Yük akış problemlerinin sayısal çözümleri, bilinmeyen bara

gerilimlerine tahmini değerler verip tarif edilen aktif ve reaktif güçler ve baralardaki tahmini

değerlerden her bara için yeni bir gerilim değeri hesaplanmak sureti ile yapılmalıdır.

Her bara için hesaplanan bu yeni gerilim değerleri diğer bara gerilimlerinin

hesaplanmasında kullanılır. Bu işleme iterasyon denir. İterasyon işlemine her baradaki değişim, tarif

edilen minimum değerden küçük oluncaya kadar devam edilmelidir.

Çözüme bara gerilim bağıntıları kurularak başlanır. Bara gerilimleri generatörlerden

veya baralara bağlı yüklerden gelen aktif ve reaktif güçlerin fonksiyonudur. Yine bu bara gerilimleri

tahmini olarak verilmiş veya daha önce diğer baralardan ve düğümlerin self ve karşılıklı

admitanslarından hesaplanmıştır. Temel denklemlerin çıkarılmasına şebeke düğüm denklemleri ile

başlanmalıdır. Önce çok baralı bir sistem için denklemler çıkartılmalı, daha sonra denklemler

genelleştirilmelidir. Bir numaralı bara salınım barası olarak alınırsa, iki numaralı bara ile çözüme

başlanmalıdır. Gauss-seidel iteratif metodu bara empedans şebeke denklemlerini kullanarak yük

akışı problemlerini çözmek için de uygulanabilir. Bara gerilim eşitlikleri ilk olarak baralara numara

verilerek çözüm işlemlerine başlanmalıdır. Sonra bara gerilimlerinin yeni tahminleri için çözülen her

bir eşitlikten sonra karşı gelen akım tekrar hesaplanmalıdır.

8. GÜÇ TRANSFORMATÖRLERİ MONTAJI

8.1- Şalt tesisinde mevcut olan 1 adet 34,5/6 kV, 5000kVA Hermetik Tip Transformatörün

yeni binaya taşınması ve montajı, donanımı ile komple yeni binaya yapılacaktır.

8.2- Şalt tesisinde mevcut olan 1 adet 34,5/3,3 kV, 5000kVA Hermetik Tip Transformatörün

yeni binaya taşınması ve montajı, donanımı ile komple yeni binaya yapılacaktır

8.3- Giriş ve çıkış bağlantıları ile role irtibatları transformatörünün dışarı alınmasına mani

olmayacak şekilde olacaktır.

8.4- Transformatör giriş ve çıkış bara bağlantılarında fleksibıl bağlantı parçaları

kullanılacaktır.

8.5- Transformatör gövde koruma ve işletme topraklamaları ilgili şartname hükümlerine göre

yapılacaktır.



9. AKÜMÜLATÖR VE REDRESÖRLER

9.1- Akümülatör ve redresörler TSE standartlarına ve/veya IEC norm ve tavsiyelerine uygun

olacaktır.

9.2- Akümülatör bataryası projede gösterilen yere yerleştirilecek, stasyoner tip kurşun

levhası, geniş yüzeyli elemanlardan müteşekkil olacaktır.

9.3- Batarya aside dayanıklı boya ile boyanmış ahşap sehpa üzerine monte edilecek, şarjlı ve

ayarlı asit ile komple teslim edilecektir.

9.4- Batarya tampon olarak bağlanmış kuru tipte bir otomatik redresör ile şarj edilecektir.

Redresör, şarj akımını bataryanın niteliğine uygun değerde otomatik ayarlayabilir bir devreye sahip

olacaktır. Redresör gerekli filtre devresi ile donatılacaktır. Redresör voltmetre, ampermetre, gerilim

ve şarj sinyal devrelerine sahip olacaktır. Redresör içinde gerekli koruyucu devre bulunacaktır.

Nominal çıkış akımının %140 ında limitleme yapılacaktır. Çıkış voltajı +%1, -%1 duyarlıkta

olacaktır. Yüklü ve yüksüz değişimler içinde ve AC giriş +%10, -%10 değiştiğinde çıkış voltajı

+%1, -%1 toleransı içinde kalacaktır.

9.5- Redresör ve akümülatör ile birlikte bakım ve işletme talimatnamesi verilecektir

10. BUSBAR KANALLARI VE TESİSATI

10.1- Standartlar & Belgelendirme:

- Busbar kanal sistemi, uluslararası IEC 61439-6 standardına uygun olarak tasarlanmalı,

tasarım doğrulaması testleri yapılmalı, standarda uygun olarak üretilmelidir. Tasarım doğrulaması

testleri bağımsız ve uluslararası geçerliliğe sahip akredite test ve belgelendirme kuruluşları

tarafından yapılarak belgelendirilmelidir.

- Busbar kanal sistemi CE işaretli olmalıdır.

- Busbar kanal sistemi ISO 9001 kalite yönetim sistemi ve ISO 14001 çevre yönetim

sistemine sahip üretici tarafından imal edilmelidir.

- Busbar kanal sisteminin imalatı marka sahibi üretici tarafından yapılmalı ve üreticinin en

az onbeş yıldan bu yana çalışan önemli referansları olmalıdır.

- Busbar kanal sistemi modülleri üzerinde standartlara uygun olarak bir tip etiketi

bulunmalı, tip etiketinde sistemin markası, modeli, iletken sayısı ve elektriksel değerleri

belirtilmelidir. Bu tip etiketindeki değerler üreticinin katalog ve sertifikalarındaki değerler ile aynı

olmalıdır.

10.2- Sistemin Genel Yapısı

Busbar sistemi aşağıdaki teknik özelliklere uygun olarak düşük empedanslı “ KOMPAKT”

tip ve yapıda olmalıdır. Kompakt yapı kalay kaplı iletkenlerin izole edilerek busbar gövdesi içerisine

içeride hava aralığı kalmayacak şekilde yerleştirilmesiyle elde edilmelidir.

10.2-1. Elektriksel Değerler



- Busbar kanal sisteminin beyan yalıtım gerilimi 1000V olmalıdır.

- Busbar kanalların minimum beyan kısa süreli dayanım akımı (lcw) değerleri yandaki gibi

olmalıdır:

- Kalay kaplanmış alüminyumda veya bakırda, çevre sıcaklığı maksimum 40 °C iken,

maksimum sıcaklık artışı 95 K olmalıdır.

Al İletkenler için;

800A :1 sn değeri 50kA, tepe değeri 105kA




1600-2000-2500-3200A :1 sn değeri 100kA, tepe değeri 220kA


4000-4250-5000A :1 sn değeri 120kA, tepe değeri 264kA

Cu İletkenler için;



1600-2000-2250A :1 sn değeri 50kA, tepe değeri 105kA

2500-3000A :1 sn değeri 100kA, tepe değeri 220kA



4400A ve üstü :1 sn değeri 120kA, tepe değeri 264kA

10.2-2. Gövde ve Genel Yapı

- Busbar kanallarının yapısı busbar iletkenlerinin önce PP (Polipropilen) ile kaplanıp daha

sonra B sınıfı polyester film ile sarılıp, hava aralığı kalmayacak şekilde paketlenerek, deliksiz sac

gövdenin içine sıkıştırılarak yerleştirilmesi olarak tanımlanan KOMPAKT tipte olmalıdır.

- Kompakt yapı busbar dış gövde sacı boyunca 10 cm' de bir yerleştirilmiş M6 cıvatalar ile

sağlanmalıdır. Cıvataların somunları sabitleme ve topraklama için tırnaklı ve kare şeklinde olmalıdır.



- Çok yollu busbarlar tek gövde halinde birbirlerinden ayrılmayacak şekilde birleştirilmiş

olmalıdır.

- Busbar kanalların gövdesi en az 1.5 mm kalınlığında, galvaniz üstüne RAL 7038 renk epoksi

polyester sınıfı boya ile boyanmış sacdan imal edilmelidir.

- Busbar kanal sisteminde, aşağı-yukarı, sağa-sola dönüş elemanları, “T” ve ofset elemanları,

pano, trafo ve kablo bağlantı elemanları, sonlandırma, yatay ve dikey genleşme elemanları standart

olarak bulunmalıdır. Projenin uygulaması sırasında gerekli olabilecek özel modül ve ara boy busbar

kanallar standart özelliklere ve tekniğine uygun olarak kısa zaman içinde imal edilebilmelidir.

- Busbar hatları bina dilatasyon noktasından geçiyorsa geçiş yerinde muhakkak yatay

dilatasyon elemanı kullanılmalıdır. Ayrıca yatay hatlarda 40 m'de bir yatay dilatasyon elemanı

kullanılmalıdır.

- Busbar kanalların dikey şaft uygulamalarında, her katta katlardaki genleşmeleri üzerine

alacak, fiziksel yapısı busbar kanalın fiziksel yapısı ile aynı dikey genleşme elemanı kullanılmalıdır.

10.2-3. İletkenler ve Faz Konfigürasyonu

- Kompakt busbar kanal sistemi 800-5000A arasında alüminyum iletkenli olmalıdır.

- Kompakt busbar kanal sistemi 1000- 6300A arasında bakır iletkenli olmalıdır.

- Kompakt busbar kanal sistemi aşağıdaki iletken sayısı ve faz konfigürasyonunda olmalıdır.

- 4 İletkenli : L1 / L2 / L3 / N / Toprak (Gövde)

- 4 ½ İletkenli : L1 / L2 / L3 / N / ½ PE + Toprak (Gövde) (½ PE iletkeni ve Gövde-

birleşik)

- 5 tam İletkenli : L1 / L2 / L3 / N / PE + Toprak (Gövde) (PE iletkeni ve Gövde-birleşik)

- Nötr iletkeni faz iletkenleri ile aynı kesitte ve izoleli olmalıdır.

- Alüminyum iletkenler boydan boya kesintisiz olarak önce nikel, daha sonra kalay ile

kaplanmalı ve EC Grade sınıfında olmalıdır.

- Bakır iletkenler boydan boya kesintisiz olarak kalay kaplanmalı ve elektrolitik bakır

olmalıdır.

10.2-4. İzolasyon Yapısı

- Busbar sistemi içinde bulunan iletkenler önce PP (Polipropilen) ile kaplanıp daha sonra B

sınıfı polyester film ile sarılıp, hava aralığı kalmayacak şekilde busbar gövdesi içerisine

yerleştirilerek izole edilmelidir. İki faz iletkeni arasında iki kat polipropilen izolasyon ve en az iki

kat polyester film izolasyon bulunmalıdır.

10.2-5. Ek Modülü

- Busbar kanal modüllerinin eklenmesi merkezi tek cıvata, izolatörler, düzgün ek yapısını

sağlayan kare pul ve konik belvil rondela düzeneğinden oluşan güvenli “tek cıvata yapısı“ ile

yapılmalıdır. Ek noktasında iletkenler direkt olarak üst üste oturmalı, doğrudan bağlantı



sağlanmalıdır. Sıkma işleminden sonra cıvata başı sabitlenmelidir.

10.2-6. Koruma Sınıfı

- Busbar kanalları IP 55 koruma sınıfında olmalıdır.

10.3- Çıkış Kutuları

- Bolt-on ve plug-in tip busbar kanal sisteminin her ek noktasından 1000A'e kadar direkt bolt-

on tipi çıkış kutuları ile (enerji kesilerek) akım alınabilmelidir.

- Bolt-on çıkış kutusu ile (ekten) enerji alınacağı zaman, busbarın eki değiştirilmeden, kutu

kontaklarının girebileceği kadar mesafeyi sağlayan yuvalara kutunun kontakları yerleştirilmelidir.

Yeni bir ek takımı gerekmeksizin kutu takılabilmelidir.

- Fazla sayıda çıkış gereken hatlarda ve dikey şaft dağıtım hatlarında projesinde gösterildiği

şekilde Plug-in tip olarak adlandırılan pencereli dağıtım busbarı kullanılmalıdır. Plug-in tip busbar

gövdesindeki pencerelerden (plug-in) 630A'e kadar akım alma plug-in çıkış kutuları ile mümkün

olmalıdır. Bu kutular busbarın enerjisi kesilmeden sökülüp takılabilmelidir. 3 metrelik standart boy

üzerinde en az 2 plug-in pencere bulunmalıdır. Bu pencereler kullanılmadığı zaman IP 55 korumalı

bir kapak ile kapalı olmalıdır. Plug-in tip busbarın ayrıca ek noktaları da bolt-on kutular ile enerji

almaya müsait olmalıdır.

- Plug-in çıkış kutularının kontakları gümüş kaplı olmalıdır. Bolt-on çıkış kutularının

kontakları kalay kaplı olmalıdır.

- Busbar çıkış kutuları sacdan imal edilmeli ve boyalı olmalıdır. Sac gövde elektrostatik fırın

boya yöntemi ile epoksi polyester sınıfı elektrostatik toz boya ile RAL 3020 renginde boyanmalıdır.

- Plug-in çıkış kutuları aşağıdaki mekanik ve elektrik güvenlik şartlarına sahip olmalıdır.

- İçindeki koruma cihazı “on” pozisyonunda iken kutunun busbara takılmasını yada

çıkarılmasını engellemek için, kutuyu busbar gövdesine mekanik olarak kilitleyen bir güvenlik

mekanizması olmalıdır. Kutunun kapağı ancak “off” pozisyonunda açılmalıdır. Kutu busbara takılı

ve “off” pozisyonunda kapağı açık iken canlı hiçbir iletken açıkta olmamalı ve bu halde kutunun

koruma sınıfı IP 2x olmalıdır. Kutu sisteme yerleştirilirken ilk olarak topraklama kontağı topraklama

iletkeni veya gövdeye temas etmeli ve sistemden sökülürken teması en son kesilmelidir.

- Busbar çıkış kutuları yükün enerjisi kesilmeden kapağın açılmasını sınırlayan kilit

mekanizmasına sahip SYK sigortalı yük kesici [ yada kompakt şalter] ler ile donatılmış olmalıdır.

10.4- Montaj ve Devreye Alma Testleri

- Busbar kanal sisteminin montajı elektrik projesine, elektrik tek hat şemalarına, yerleşim

planlarına ve detaylı busbar uygulama projelerine uygun olarak bu planlarda gösterilen tip ve akım

değerlerine uygun bir şekilde yapılmalı, montaj işlemleri sırasında üretici montaj talimatlarına

dikkatle uyulmalıdır. Merkezi ek civataları mutlaka uygun değere ayarlanmış tork anahtarı ile

sıkılmalı ve civatanın somun tarafı somun kilitleme kapağı ile sabitlenmelidir.



- Busbar sisteminin montajı tamamlandıktan, projesine ve montaj talimatlarına uygunluğu

kontrol edildikten sonra izolasyon test cihazı ile izolasyon testi yapılarak devreye alma test tutanağı

düzenlenmelidir. Tüm iletkenler ve gövde arasındaki izolasyon değerleri 1 megaohm’un üzerinde

olmalıdır.

11. TABLOLAR

11.1- Önden Kontrollü Ana Dağıtım Tabloları:

1. Panellerde ön kapaktan sadece ölçü aletleri ve kumanda ekipmanları olacak ve şalter dilleri

ön kapaktan çıkacaktır.

2. Tablolar, şartname ve projelere göre hazırlanıp tasdik ettirilecek imalat resimlerine uygun

olarak serbest dikili sistemde en az 2 mm kalınlığında düzgün yüzeyli saç levhalardan imal

edilecektir.

3. Panoların taşıyıcı çerçevesi delikli L veya U profillerin, kadmiyum kaplı cıvatalarla

birleştirilmesiyle yapılacak ve panolar birbirlerinden saç levhalarla ayrılacaktır. Ayrıca kısa devre

akımının meydana getireceği kuvvetlere dayanıklı olacaktır (en az 60 kA). Kısa devre hesapları

Elektrik Tesisatı yüklenicisi tarafından OG TEDAŞ başlangıç noktasından itibaren hesaplanacaktır

ve kontrolluğa onaylatıldıktan sonra imalatı yapılacaktır.

4. Panolar önden ve arkadan kontrol edilebilir tarzda olacak, gerekli ledli tip sinyal lambaları,

kumanda şalterleri ve ölçü aletleri kapakta, sigorta, şalter, kontaktör v.b. gibi teçhizatlar panolar

içinde kalacak şekilde imal edilecektir.

5. Tablonun arka tarafı yerine göre ya cıvatalı kapaklar ile veya menteşeli kapılar ile

yapılacaktır.

6. 160 A'den büyük sigorta ve şalter bağlantıları bakır bara ile yapılacak bütün ek yerleri,

temizlenmiş olacak ve bağlantı için kadmiyum kaplı cıvatalar kullanılacaktır.

7. Tabloda;faz,nötr ve toprak baraları bulunacak,faz ve nötr baraların gövdede izolesi için

yalıtkan levhalar kullanılacaktır. Baralar saf bakır olacak ve boyutları kısa devre akımı ile kısa devre

mukavemetlerine göre tayin edilecek, klemensler ısıya dayanıklı yanmaz malzemeden olacaktır.

8. Hareketli kapaklar tek tip anahtarla açılacak, tablonun rutubet ve tozdan korunması için

gövde ile kapak arasında lastik conta bulunacaktır.

9. Hareketli kapakların topraklanması, 16 mm² çok ince telli, örgülü ve sarıyeşil izoleli

iletkenle yapılacaktır. Bu bağlantıda iletken her iki ucundan uçlanarak, gövdeye ve kapağa uygun bir

şekilde kaynatılmış cıvatalarla bağlanacaktır.

10. Tablonun metal kaplama yapılmayan saç aksamın temizleme işlemleri tamamlandıktan

sonra epoxi-polyester elektrostatik toz boya ile kontrollukca belirlenecek RAL koduna uygun bir

renk ile boyanacaktır.

11. Cihaz etiketleri üzerindeki yazılar, siyah eloksallı alüminyum plaka üzerine pantografla

yazılı olacaktır.

12. Tablo içindeki kablolara düzgün bir form verilecek, gerekli yerlerde plastik kablo

kanalları kullanılacaktır. Tablo teçhizatları ve kendisi bir sistem dahilinde etiketlenecektir.



13. Pano giriş ve çıkışları kontrolluğun uygun gördüğü şekilde yerine göre üstten ve alttan

olacaktır.

14. Tabloların uygun yerine, projelerde belirtilen tablo numaraları yazılacaktır. Yazılar siyah

eloksallı alüminyum plaka üzerine pantografla yazılı olacaktır.

15. Panoların ortasından yatay giden ve yan yana sıralanmış yeterli amperajda faz baraları

bulunacaktır.

16. Nötr ve toprak barası, panonun alt bölümünde yatay olarak götürülecek

17. Terminal klemenslerine, çok telli fleksibl iletkenler bağlanacak ise, iletkenlerin uçlarına

mutlaka yüksük takılacak veya uçları lehimlendikten sonra klemense bağlantı yapılacaktır.

18. Klemenssiz bağlantıları çok telli iletkenlerde, iletken kesitine uygun yarıksız tip kablo

pabucu ile yapılacaktır.

19. Tablonun alt bölümünde, kabloların kablo bağı ile bağlanacağı, delikli U profilden bir

kuşak bulunacaktır.

20. Proje ve şartnamede belirtilen esaslara göre hazırlanmış imalat resimlerinin kontrolluğa

onaylatılmasından sonra imalat resimlerine uygun olarak, tablo imalatına geçilecektir. Kontrolluğa

onaylatılmak üzere verilecek İmalat resimleri 5 kopya olacaktır.

21. İmalat resimleri başlıca aşağıdaki resimlerden ve hesaplardan oluşacaktır.

a. Pano dış görünüş resmi (önden, yandan, üsten) ve detayları (kilit, menteşe, v.b.)

b. Pano iç görünüş resmi

c. Üç kutuplu ve tek kutuplu elektrik bağlantı şeması

d. Kısa devre hesapları

e. Kablo listesi ve kodları

f. Malzeme detaylar listesi (renk, marka, değerler, proje kodları)

g. Etiketlerin listesi

22. İmalat resimlerinin bir kopyası naylon kılıf içinde ana tablo odasında muhafaza

edilecektir. Ayrıca tek hat şeması,camlı çerçeve içine alınacak ve bu bölümdeki uygun bir yere

asılacaktır.

23. Panolar mevcut bina orta gerilim merkezinde bulunacak imalata geçilmeden önce pano

yerleşim projesi hazırlanacak ve kontrolluğa onaylatılacaktır.

24. Ana dağıtım tabloları, TS EN 61439-1 şartlarına uygun olarak tip testleri yapılmış olarak

imal edilecek, montajı yapılacaktır.

25. Panoların yan yüzlerindeki saç plakalar dış taraftan tespit edilecektir. Böylece bir tablonun

tevsii mümkün olabilecektir.



26. Tablonun önünde menteşeli saç kapak bulunacak ve şalter kumanda kolları iç kapak

üzerinde olacaktır. Şalter kumanda kolları için saç kapakta açılan delikler düzgün bir şekilde

delinmiş ve panonun imalatında esas alınan IP sınıfına göre izole edilmiş olacaktır.

27. Hareketli kapakların topraklanması, çok ince telli, örgülü ve sarı+yeşil izoleli iletkenle

yapılacaktır. Bu bağlantıda iletken her iki ucundan pabuçlanarak, gövdeye ve kapağa uygun bir

şekilde kaynatılmış cıvatalarla bağlanacaktır. Boyama işlemi sırasında topraklama cıvatalarının

boyasız kalmasına özen gösterilecektir.

28. Panolara girişler, genelde busbar kanal ile üstten olacak ancak giriş ve çıkışlar, kablo ile

alttan veya üstten olabilecektir. Busbar veya kablo giriş çıkışları, panonun IP sınıfına uygun olarak

izole edilecektir.

29. Tablolar yükseltilmiş döşeme üzerine oturtulacaktır. Ancak yükseltilmiş döşeme olmayan

ve beton kaide yapılmayan yerlerde panoların altında minimum 10 cm’lik baza olacaktır.

30. Tabloların uygun yerine, projelerde belirtilen tablo numaraları yazılacaktır. Yazılar siyah

el oksallı alüminyum plaka üzerine pantografla yazılı olacaktır.

31. Ayrıca faz baraları bölümüne gerekirse yatay kumanda baraları yerleştirilecektir.

32. Yatay kumanda baraları tespit edileceği zaman, kaza ile baraya teması önlemek için, bara

bölmesinin önüne şeffaf bir izole plaka konulacaktır.

33. Terminal klemenslerine, çok telli fleksibl iletkenler bağlanacak ise, iletkenlerin uçlarına

mutlaka yüksük takılacak veya uçları lehimlendikten sonra klemense bağlantı yapılacaktır.

34. Klemenssiz bağlantıları çok telli iletkenlerde, iletken kesitine uygun yarıksız tip kablo

pabucu ile yapılacaktır.

35. Tabloda kullanılan bakır baralar, dikdörtgen kesitli ve elektrolitik olmalıdır. Bakır baralar,

kısa devre akımlarının dinamik etkisine göre hesaplanacaktır.

36. Projede ayrılmış yedek şalterler dışında ayrıca panolarda % 20 oranında boş yedek hacim

bırakılacaktır.

37. Tablolar enerji kesmeden kablo bağlantıları yapılabilecek şekilde dizayn edilecektir.

38. Tablolarda kabloların girişleri için tablonun yanında ayrı bir kablo geçiş bölümü olacak ve

kabloların şalterlere bağlantıları bu bölümden yapılacaktır.

11.2- Önden Kontrollü Dağıtım Ve Kuvvet Tabloları:

1. Önden Kontrollü dağıtım ve kuvvet tabloları, önden kontrollu ana dağıtım tabloları

bölümünde anlatılan özelliklerde panolardan oluşacaktır.

2. Sigorta, kontaktör, röle v.b. gibi teçhizatlar pano içinde, şalter, kumanda butonu ve ledli

sinyal lambaları v.b. kapak üzerinde bulunacaktır.

3. Kuvvet tabloları içinde kullanılacak şalt malzemesinin sayı ve gücüne uygun güçte

izolasyon transformatörü kullanılacaktır. İzolasyon transformatörü gerilimi 380/220 V olacaktır.



4. Tüm kumanda ve kontrol kabloları numaralanacak ve kodlanacaktır.

5. Tablo içinde kullanılan kumanda ve kontrol kabloları, gerilim değerlerine göre ayrı renkli

izoleli olacaktır.

6. Önden kontrollü kuvvet ve dağıtım tablolarında bina otomasyonu için mekanik tesisattan

alınacak otomasyon nokta sayısına göre gerekli tüm dizaynlar yapıldıktan sonra kontrolluğa

onaylatılarak imalatları yapılacaktır.

11.3- Tali Dağıtım Tabloları:

1. Tablolar, şartname ve projeye göre hazırlanıp tasdik ettirilecek imalat resimlerine uygun

olarak, 1,5mm kalınlığında düzgün yüzeyli saç levhalardan imal edilecektir.

2. Gövde içinde, teçhizatı taşıyan şase veya köprü, cihazları örten ve üzerinde sigorta,

kumanda teçhizatları v.b. gibi elemanlar için delik bulunan iç kapak olacaktır. İç kapak kolaylıkla

çıkarılıp takılabilecektir.

3. Tablonun boyutları,monte edilecek teçhizata göre tayin edilecektir. Ayrıca tabloda bir

miktar boş yer bırakılacaktır. Tablonun önü kilitlenebilir kapak ile kapatılacak ve bütün kilitler tek

tip anahtarla açılıp kapanacaktır.

4. Hareketli kapakların topraklaması, 6mm²’ lik çok ince telli örgülü ve sarı+yeşil izoleli

iletkenle yapılacaktır. Bu bağlantılarda, iletken her iki ucundan pabuçlanarak, gövdeye ve kapağa

uygun bir şekilde kaynatılmış cıvatalara bağlanacaktır.

5. Sıva üstü tip tablolarda, kapak üzerinde lastik conta bulunacaktır. Tablonun rutubet ve

tozdan korunması için IP20 sınıfı sızdırmazlık sağlanacaktır.

6. Tabloda, faz, nötr ve toprak baraları bulunacak, faz ve nötr baraları gövdeden izoleli olacak,

baralar devre akımına uygun kesitte saf bakırdan imal edilecektir. Besleme ve linye hatları ray tipi

klemenslerle tabloya tesbit edilecek, klemensler ısıya dayanıklı, yanmayan malzemeden olacaktır.

7. Tablo kapağı içinde saçtan, şema gözü bulunacaktır. Şema gözü A4 normundaki proje ve

şemayı içine alacak ölçülerde olacaktır.

8. Tali dağıtım tabloları, mevcut klemens adedinin %20 fazlası kadar klemens takılı vaziyette

teslim edilecektir.

9. Sıva üstü tali dağıtım tabloları rakor çıkışlı olacaktır. Çıkış adedinin %20 fazlası kadar rakor

tablo üzerine monte edilmiş olmalıdır.

10. Rakorlar, kullanılacağı kablo çapına uygun, alevi iletmeyen malzemeden olacaktır.

11. Şebeke ve kesintisiz güç kaynağından beslenen tablolar ile aydınlatma otomasyonu için

kullanılacak ekipmanların bulunacağı bölümün yanyana monte edilmesi gerektiğinde her iki veya üç

tablo bir gövde içinde toplanabilir. Ancak bu konuda kontrolluğun tasvibi alınacaktır. Bu takdirde,

her grup tablo, birbirlerinden saç perde ile ayrılacaktır.

12. Aydınlatma tali dağıtım tablolarında otomatik, kuvvet tali dağıtım tablolarında gecikmeli

otomatik sigortalar ve bıçaklı sigortalar kullanılacaktır.



13. Aydınlatma tablolarında, kumanda edilen devrelere ait ışıklı butonlar veya kumanda

şalterleri tablonun ayrı bir bölümünde toplanacak kapak açılmadan devrelere kumanda

edilebilecektir.

14. Kuvvet tablolarında, kumanda butonu, anahtarları ve sinyal lambaları, hareketli kapak

üzerine monte edilecektir.

15. Tali dağıtım tabloları kapağında, tabloda gerilim olup olmadığını gösteren sinyal lambaları

bulunacaktır.

16. Kablolara düzgün form verilerek gerekli yerlerde plastik kablo kanalları kullanılacak,

tablo techizatları ve kendisi bir sistem dahilinde etiketlenecektir.

17. Tüm kumanda ve kontrol kabloları numaralanacak ve kodlanacaktır.

18. Klemenslere, çok telli fleksibl iletkenler bağlanacak ise, iletkenlerin uçlarına mutlaka

yüksük takılacak veya uçları lehimlendikten sonra klemense bağlantı yapılacaktır.

19. Her klemense bir adet iletken bağlanacaktır. İki veya daha fazla iletken klemense

bağlanmayacaktır.

20. Tablo içindeki, otomatik sigortalar, impuls röleler, kontaktörler, röleler ve şalt

malzemeleri, tabloda enine yer işgal edecektir.

21. Aydınlatma tablosunun üst bölümünden başlamak üzere aşağıda doğru sırasıyla

topraklama ve nötr baraları, (nötür barası gövdeden izoleli) klemens grupları, otomatik sigortalar,

impuls röleler, giriş sigortası ve kaçak akım koruma şalteri bulunacaktır. Bütün bunların altında ayrı

bir bölümde de ışıklı butonlar veya kumanda şalterleri bulunacaktır.

22. Otomatik sigortaların faz girişleri için, bu iş için özel yapılmış bakır baralar

kullanılacaktır.

23. Tablo epoxi-polyester elektrostatik toz boya ile kontrolluğun tasvip edeceği bir RAL

renginde boyanacaktır.

24. Sigorta, sigortalı şalter, otomatik şalter, ölçü aletleri vb. malzemelerin her birine projesine

uygun olarak bir kod verilecek ve bu kod da bir etiket halinde malzemenin üstünde yer alacaktır.

25. Proje ve şartnamede belirtilen esaslara göre hazırlanmış imalat resimlerinin ve

hesaplarının kontrolluğa onaylatılmasından sonra imalat resimlerine uygun olarak tablo imalatına

geçilecektir. Kontrolluğa onaylatılmak üzere verilecek imalat resimleri ve dokümanları 4 kopya

olacaktır.

İmalat resimleri başlıca aşağıdaki resimlerden ve hesaplardan oluşacaktır:

a. Tablo dış görünüş resmi (önden, yandan, üstten) ve detayları (kilit, menteşe,vs)

b. Tablo iç görünüş resmi

c. Üç kutuplu ve tek kutuplu elektrik bağlantı şeması

d. Kısa devre hesapları



e. Kablo listesi ve kodları

f. Malzeme detayları listesi (renk, marka, değerler, proje kodları)

g. Etiketlerin listesi

26. Tabloda paslanmaya karşı en az iki yıl garanti aranacaktır.

12. ŞALTERLER

12.1- Otomatik Şalterler

1. Her fazında ani tesirli manyetik kısa devre rölesi ile termik aşırı akım rölesi bulunacaktır.

2. Yüklenici, ana dağıtım panolarındaki, gerekirse diğer panolardaki (tali tablo) kısa devre

akımlarını hesaplayacak ve her panoda kullanacağı otomatik şalterlerin kesme gücünü belirleyip

kontrolluğun onayına sunulacaktır. Kontrolluğun vereceği karara göre otomatik şalter siparişine

geçilecektir.

3. Otomatik şalterler bir saatte en az 50 açma, kapama yapabilecek, kontakları gümüş kaplı

olacak ve yeteri kadar yardımcı kontak ile söndürme hücreleri bulunacaktır.

4. Otomatik şalterler, el tahrikli veya motor tahrikli olabilir. Ancak kullanıcının tahrik hızına

bağımlı kalmaksızın, ani olarak devreye girmelidir.

5. Şalterlerin devre dışı kaldığı, üzerinde işaret ile görülebilmelidir.

6. 1000A in üzerindekiler açık tip olacaktır.

7. Şalterler IEC, EN ve TSE standartlarına uygun olacaktır.

8. Şalterler anahtarla kilitlenebilir yapıda olacaktır.

12.2- Bıçaklı Şalterler:

1. El ile açılıp kapanacak, nonimal akımını devamlı olarak taşıyabilecek ve kesecek kalitede

olacaktır. Yük üzerindeki açıp kapamalarda şalterin temas yerleri kesinlikle bozulmayacaktır.

2. Akım geçiren kısımlar gümüş kaplı olacak, bıçakların akımını ani kesecek ve ark hücresi

bulunacaktır.

3. Şalterler IEC, EN ve TSE standardlarına uygun olacaktır.



12.3- Sigortalı Şalterler:

1. El ile açılıp kapanacak, ancak kullanıcının tahrik hızına bağımlı kalmaksızın ani olarak

devreye girmelidir.

2. Üzerinde NH sigortaları olan şalter, yük altında emniyetli açma ve kapama yapacak

özellikte olacaktır.

3. Akım geçiren kısımlar gümüş kaplı olacak ve yük kesme hücrelerinde ark söndürücü

elamanlar bulunacaktır.

4. Şalterler IEC, EN ve TSE standardlarına uygun olacaktır.

12.4- Pako Şalterler:

1. Elle açılıp kapanan ve çabuk açan cinsten olacak ve kontaklar nominal akımını rahatlıkla

açıp kapayabilecek, ön plakası üzerinde etiket yeri bulunacak ve ilgili IEC, EN ve TSE standartlarına

uygun olarak imal edilmiş olacaktır.

2. Tablo üstüne veya tablo arkasına monte edilecek tipte olacak, genellikle ana veya tali

dağıtım tablolarına monte edilecektir.

3. İç tesisatta, sıva altı olarak kullanılması halinde bir muhafaza kutusu ile alüminyum kapağı

ihtiva edecek, kapak kutudan büyük olacak ve sıva ekini kapatacaktır. Sıva üstü olarak kullanılması

halinde yerine göre döküm demir veya alüminyum muhafaza kutusu bulunacaktır.

4. Pako şalterlerin ön plakası üzerinde, etiket yeri bulunacaktır.

12.5- Uzaktan Kumandalı Şalterler (Kontaktörler):

1. İkaz bobinlerine bir gerilim tatbik edilmesi halinde manyetik olarak kapanacak gerilim

kesilmesi halinde kendiliğinden açılacaktır.

2. Bünyelerinde kumanda, kilitleme ve ihbar için lüzumlu yardımcı kontaklar bulunacak,

gürültü ve titreşim yapmayacaktır.

3. Devamlı olarak nominal akımlarına dayanabilecek ve bu akım rahatlıkla açıp

kapayabilecek, akım taşıyan kısımlar ve kontaklar gümüş kaplı ve DIN ve TSE normuna göre imal

edilmiş olacaktır.

4. Kontaktörler, şaseye vidalanan veya raya geçmeli tipte, AC3 kullanma sınıfına haiz ve ilgili

VDE, IEC ve TSE standardlarına uygun olarak imal edilmiş olacaktır.

5. Kontaktörler, termik ve zaman rölesi ile birlikte çeşitli şekillerde kombine edilebilecektir.

(koruyuculu - yıldız - üçgen gibi).

12.6- Motor Koruma Şalteri:

1. Motorları aşırı yük ve kısa devreye karşı korumak için termik ve magnetik röle ile kombine

edilmiş şalterle kullanılacaktır.



2. Termik röle ayar mekanizması bulunacak ve motor nominal akımına ayarlanabilecektir.

3. Tablo içinde terminalleri açık tip, tablo dışında bakalit gövdeli kutusu olacaktır.

4. Şalterler IEC, EN ve TSE standardına uygun olacaktır

12.7- Kaçak Akım Koruma Şalteri:

1. Kaçak akım koruma şalteri, kendi başına devreyi kesebilecek yada anahtarlı otomatik

sigortalara (125A'ekadar) kombine edilebilecek özellikte ve raya geçmeli tipte olacaktır. Ayrıca 125

A'den yüksek otomatik şalterlere kombine edilebilecek.

2. Şalterin ön yüzünde 0-1 konumu gözükecek ve kaçak akım algılamalarında, kendi başına

devreyi kesecek yada bir pim vasıtasıyla bir veya üç fazlı anahtarlı otomatik sigortaya açtırma

yaptıracaktır.

3. Kaçak akım koruma şalteri, ilgili IEC ve TSE standartlarına göre imal edilmiş olacaktır.

12.8- Fotosel Şalter:

1. Fotosel şalterler 220 V 50 Hz'de ± %20 gerilim toleransı içinde çalışabilecektir.

2. Fotosel göz, direkt ışıktan, toz, yağmur ve kardan etkilenmeyecek yapıda olacaktır.

3. Fotosel şalter, gündüz geçici kararmaları, gece geçici aydınlanmaları fark edecek gecikme

ayarına sahip olacaktır. Gecikme ayar sınırı 25-45 sn olmalıdır.

4. Fotosel şalter, açma ve kapama ayarı 1-10 lx arasında ayarlanabilir olmalıdır. Bu ayar

şalterin dışından el veya otomatik olarak yapılabilmelidir.

5. Cihazın koruma sınıfı IP53 olacak ve -20 °C ile +60 °C'de normal olarak çalışabilecektir.

13. RÖLELER

Röleler, TSE şartlarına uygun olarak imal edilecek ve montajı yapılacaktır.

13.1- Flaşör Röle:

1. Kuvvet tablolarındaki arıza sinyal lambalarını yakıp söndürecek, raya geçmeli veya şaseye

vidalanabilen tipte flaşör röle olacaktır.

2. Kontaklar 10 A, bobin gerilimi 220 V olacaktır.

3. Flaş süresi 0,5 sn, iki flaş arası 1-10 sn arasında kademeli ayarlanabilir olmalıdır.

13.2- Faz Koruma Rölesi:

Motor devrelerinde kullanılacak faz koruma rölesi cereyan kesilmelerinde, gerilimin belli bir

değerin altına düşmesinde veya yükselmesinde veya frekansın değişmesinde devreyi açacaktır.



1. Motor nominal akımının %25 fazlasını yüklenmesi ve bu olayın 4 saniye sürmesi veya

fazlardan herhangi birinin kesilmesi halinde de şalter devreyi açacaktır.

2. Cihaz üzerinde fazları gösteren sinyal lambası, akım ayar düğmesi, durdurma ve çalıştırma

butonu bulunacaktır.

3. Gerektiğinde akım transformatör kullanıldığında, akım transformatörü için hiç bir fiyat farkı

ödenmeyecektir.

13.3- Motor Izolasyon Test Rölesi:

1. Motor devrelerinde kullanılacak motor izolasyon test rölesi motor kontrol ve koruma

sistemi açık iken, motorun toprağa göre izolasyon seviyesini sürekli ölçecek ve izolasyon direnci 1

megaohmda ikaz sinyali verecek, 500 kohm’ da kilitleme sağlayacaktır.

2. Cihaz üzerinde kalkış önleme, izolasyon düşük, röle devre dışı sinyal lambaları ve test

düğmesi bulunacaktır.

3. Gerektiğinde cihaz üstündeki düğme yardımı ile röle devre dışı bırakılabilecektir.

4. Bu cihaz özellikle yangın pompaları motorlarında yüksek onarım maliyeti gerektirebilecek

motorların korunmasında kullanacaktır.

13.4- İmpuls Röle (Darbe Akım Rölesi):

1. Projede belirtilen alanlarda aydınlatma elemanlarının mahallinden kontrolu için kat tali

tablolarında impuls röle kullanılacaktır.

2. İmpuls rölenin (darbe akım rölesi) çalışan kontakları 16 A 220 V, kumanda kontrol

kontakları 5 A 220 V olacaktır.

3. Elektro mekanik tahrik impuls süresi 0,08 saniye olmalıdır.

4. Ayrı bir kumanda gerilimine ihtiyaç duyulmayacaktır.

5. Üzerinde gerilim olmasa bile, impuls röle konum değiştirmeyecek, bulunduğu konumda

kalacaktır. Konum değiştirmesi için, muhakkak bir darbe akımı verilmesi gerekecektir.

6. İmpuls röle (darbe akım rölesi) raya geçmeli tipte olacaktır.



14. SİGORTALAR

14.1- Otomatik Sigortalar:

1. Sigortalar raya montajlı, termik manyetik açmalı tipte olacaktır.

2. Sigortalar gecikmesiz ve gecikmeli tiplerde olacaktır.

3. Otomatik sigortalar, en az 6 kA'lik bir kısa devre akımını emniyetle açmalıdır.

4. Sigortaların icabında elle açılıp kapanması için bir el tahrik dili bulunacak ve dil üzerinde

sigortaların açık veya kapalı olduğu belirlenecektir.

5. Otomatik sigortalar, IEC ve EN ve TSE standartlarına uygun olacaktır.

14.2- Buşonlu Sigortalar:

1. Buşonlu sigortalar tablo arkası veya tablo üzerine monte edilebilir özellikte olacaktır.

2. Gövde, buşon kapak ve viskontak ile komple olarak temin edilecek, bu dört parça her

bakımdan birbirine uygun ve iyi bir şekilde alıştırılmış olacak, buşonun üzerinde attığını belli eden

gösterge bulunacaktır.

3. Sigorta amperajına uygun olmayan viskontak veya kısa boylu buşon kullanılmayacak,

viskontak porselen muhafazalı olacak sigorta üzerinden geçen akıma direnç göstermeyecek ve

nominal akımda ısınmayacaktır.

4. Buşonlu sigortalar, IEC, EN ve TSE standartlarına uygun olacaktır.

14.3- Bıçaklı Sigortalar:

1. Porselen veya muadili sentetik malzemeden yapılacak ve VDE ve TSE kurallarına uygun

olarak imal edilmiş olacaktır.

2. Buşonların takıldığı altlıktaki buşon tutucuları yaylı olacak ve buşon madeni kısım ile tam

temas edecektir.

3. Buşonun üzerinde, attığını belli eden gösterge bulunacak ve her pano grubu için bir adet

sigorta pensi ücretsiz olarak verilecektir.

4. Bıçaklı sigortalar 100 kA'lik bir kısa devre akımını emniyetle açmalıdır.



15. KLEMENSLER

15.1- Ray Tipi Klemensler:

1. Klemensler özel bir raya geçirilip, yan yana sıralanan tipte olacaktır. Klemensler üzerine

dizildiği raya, sonlandırma plakası ve klemens durdurucu ile tespit edilecektir.

2. Klemensler üzerine özel etiketler takılabilmelidir.

3. Klemensler kafes sıkıştırılmalı veya vidalı tipte olacaktır.

4. Klemensin iletkene değen metal kısımları gümüş veya kadmiyum kaplı olacaktır.

5. Klemensin gövdesi, yanmaz ve erimez cins sentetik malzemeden yapılacaktır.

6. Klemensler, iletken kesitine uygun seçilmiş olacaktır.

15.2- Sıra Klemensler:

1. Her türlü sorti buatlarında sıra klemensler kullanılacaktır.

2. Sıra klemensler mutlaka yanmaz ve erimez sentetik malzemeden olacaktır.

3. Klemenslerin metal kısımları gümüş veya kadmiyum kaplı olmalıdır.

15.3- Özel Klemensler:

1. Ray tipi klemenslerin kullanılmadığı büyük kesitli iletkenler için özel klemensler

kullanılacaktır.

2. Özel klemensler, pertinaks, fiber veya benzeri malzemeden bir yalıtkan kaide üzerine, belli

aralıklarla ve taşıyacağı akıma uygun bakır lamalar tespit edilerek üretilecektir.

3. Özel klemensin bakır lamaları, her iki yandan, kablo kesitine uygun pabuç bağlantı

delikleriyle cıvata, somun ve yaylı pula sahip olacaktır.

4. Özel klemenslerin imalatına geçilmeden önce, kontrolluğun onayı muhakkak alınacaktır.

5. Klemensler IEC, EN ve TSE standartlarına uygun olacaktır.



16. BUATLAR

Buatlar, TSE şartlarına uygun olarak imal edilecek ve montajı yapılacaktır.

16.1- Dahili Tip Kolon Buatı:

1. Bina içinde döşenmiş ana besleme hatlarından kol almak gerektiğinde tasdik ettirilecek

imalat resimlerine göre saçtan imal edilecektir.

2. İçinde gövdeden bakalit veya benzeri yalıtkan parçalarla izole edilmiş bakır baralar

bulunacak, buat ve bara boyutları, iletken sayı ve kesitine göre boyutlandırılacak ve 35 mm²'den

büyük kesitli kablolar için giriş ve çıkışlarda özel kablo başlıkları kullanılacaktır.

3. Gövde ve kapak, yerine göre galvaniz kaplanacak veya bir kat astar iki kat yağlı fırın boya

ile boyanacak ve toza karşı korunmuş olacaktır.

4. Dahili tip kolon buatında toprak cıvatası bulunacaktır.

16.2- Normal Sorti Buatı:

1. Bakalit veya dökme demirden yapılacak ve en az 58 mm çapında olacaktır.

2. İçinde porselen simit klemens bulunacak, klemenslerin kapağa değmemesi için gerekli

tedbirler alınacaktır.

3. Etanş tesisatta kullanılan buatlar, vidalı kapaklı, giriş ve çıkışta rakorlu olacak, kapak ve

rakorlarda lastik contalar bulunacak ve buatın içine su girmeyecektir.

4. Buatlar en fazla 4 rakorlu olacak 4'den fazla kablo girişi yapılmayacaktır.

5. Buat rakorları, kablo bağlantılarından sonra, dişli ve lastik contalı kapağı ile iyice

sıkıştırılacaktır. Sızdırmazlık sınıfı IP 55 olmalıdır.

16.3- Sac Sorti Ek Buatı:

1. Üç fazlı ışık devrelerinde, dolap içlerinde veya gerekli olan yerlerde kullanılacaktır. Tasdik

ettirilecek imalat resimlerine göre en az 0,75 mm kalınlıkta ve 12x12x7 cm ebadında sactan

yapılacaktır.

2. Yerine göre sıva altı veya sıva üstü montaj için kullanılacak buat kenarlarında kablo veya

boru girişleri için yarım delinmiş (normal olarak kapalı) delikler bulunacak, sıva üstü montajda bu

delikler açılarak rakor takılacaktır.

3. İçinde kablo kesitine göre 6 mm²'lik porselen simit klemens veya raya geçmeli

klemens,toprak iletkeni bağlantısı için gövdeye kaynak edilmiş toprak klemensi bulunacaktır.



4. Neme karşı korunmuş buatlarda, montaj için gövdeye kaynaklı kulaklar bulunacak ve gövde

delinmeyecektir. Buat ve kapağı yerine göre galvaniz kaplanacak veya bir kat astar iki kat fırın boya ile

boyanacaktır.

16.4- Özel Sac Buatı:

1. Bilgi işlem odalarındaki makinaların besleme kablolarının, makinaya girmeden önce

eklemeleri için kullanılacak özel sac buatlar, delme, kesme ve kaynak işlemlerinden sonra galvaniz

kaplanacaktır.

2. Özel sac buatlar ebadına göre 1 veya 1,5mm saçtan imal edilecek, dört vida ile tespit edilen

kapağı bulunacaktır.

3. 4x10 mm² kesitli kablolara kadar kullanılacak buatların içinde ray tipi klemens bulunacak,

yaklaşık ebat 25x20x8mm olacaktır. 4x16 mm² kesitli kablo ve üstündeki kesitli kablo girişli buatlar

içinde, taşıdığı akıma uygun izole edilmiş bakır baralı ekler yapılacak, yaklaşık ebadı 45x35x10 mm

olacaktır.

4. Özel sac buatlarda topraklama cıvatası bulunacak, kablo giriş ve çıkışlarında rakorlar

kullanılacaktır. Rakorlar pirinçten olacaktır.

17. KABLOLAR

Kablolar, TSE şartlarına uygun olarak imal edilecek ve montajı yapılacaktır.

17.1- Genel:

1. Binada çeşitli tip ve özellikte kablolar kullanılacaktır. İleride olabilecek bir arızada, bakımın

kolay yapılabilmesi için kablo renklerinde bir bütünlük olması gerekmektedir.

2. VDE kurallarına uygun olarak imal edilecek kabloların damar renkleri, kullanılacakları yere

göre aşağıdaki gibi olacaktır.

AG kablolar: TS IEC 60502-1+A1 ye uygun Y-kabloları ve TS EN 50525-2-72 e uygun N

kabloları (0,6 - 1 kV).Tek damarlılarda; bakır iletken, PVC yalıtkanlı ve PVC dış kılıf. Çok

damarlılarda; bakır iletken, PVC yalıtkan, ortak kılıf ve PVC dış kılıf olarak imal edilirler. Ayrıca

konsantrik iletken bulunan çok damarlı kablolarda, konsantrik iletken ve koruma bandı (bu

kablolarda konsantrik iletken nötr iletkeni olarak kullanılır.), zırh bulunan çok damarlı kablolarda ise

galvanizli yassı tellerden zırh ve galvanizli çelik tutucu bant bulunacaktır. A.G. kablo iletkenlerinin

16 mm2 ve daha yukarı kesitli olanları çok telli ve sıkıştırılmış olarak imal edilecektir. Bu kabloların

yalıtkan malzemesi PVC yi veya XLPE (çapraz bağlı polietilen) olabilir.



17.2- Ana Besleme Hatları

0 serisi NYY cinsi kablolar ile.

FAZ 1 (L1) : SİYAH (Üzerinde devamlı 1 rakamı basılacak)

FAZ 2 (L2) : SİYAH (Üzerinde devamlı 2 rakamı basılacak)

FAZ 3 (L3) : KAHVERENGİ

NÖTR (N) : AÇIK MAVİ

Toprak 1 (SL) olarak çıplak bakır iletken kullanılacaktır. Toprak iletkeninin “tabloya

bağlandığı ucuna, sarı yeşil makaron takılacaktır.

1. Her türlü harici tesirlere mukavim, yeraltında kullanılabilir yapıda olacaktır.

2. Kullanma gerilimi 1000 V olacak, bir kılıf içinde bulunan iletkenler değişik renkli veya

numaralı olacak ve bir iletken diğerinden kolaylıkla ayrılabilecektir.

3. Aksi belirtilmedikçe, ana beslemeler ile motor beslemeleri ve kumanda hatlarında, bu tür

kablolar kullanılacaktır.

17.3- Fazlı Aydınlatma (4 Damarlı Kablo)

O serisi NYM cinsi kablolar ile.

FAZ 1 (L1) : SİYAH (Üzerine devamlı 1 rakamı basılacak)

FAZ 2 (L2) : SİYAH (Üzerine devamlı 2 rakamı basılacak)

FAZ 3 (L3) : KAHVERENGİ

NÖTR (N) : AÇIK MAVİ

Toprak (PE) olarak çıplak bakır iletken kullanılacaktır. Toprak iletkeninin bağlantı yapılan

ucuna, sarı + yeşil makaron takılacaktır.

1. Dahilde sıva üstü veya boru içinde kullanılabilir yapıda olacaktır.

2. Kullanma gerilimi 500 V ve soğuk, sıcak, nem gibi harici tesirlere mukavim, iletken kılıfları

değişik renkte olacaktır.

3. Aksi belirtilmedikçe, aydınlatma ve priz tesisatı linye ve sorti hatlarında, bu tür kablolar

kullanılacaktır.



18. BÜKÜLGEN VE SPİRAL BORULAR

Bükülgen borular isteğe göre plastik veya çelikten mamul ve köşelere iyi oturacak esneklikte

olacaktır. Orta ve ağır koşullara dayanıklı iki türden ağır mekanik koşullara dayanıklı olanların

üzerlerinde ayrıca plastik kılıf bulunacaktır.

Sarsıntılı aygıtların bağlantılarında kullanılacak olan spiral borular kabloyu dış etkilerden

koruduktan başka, örneğin motor bağlantı kutusuna toz ve su girmesi de uygun rakorlar kullanılarak

önlenecektir. Rakorlar isteğe göre plastik ve metal olacaktır.

19. BARALAR

Baralar, TSE şartlarına uygun olarak imal edilecek ve montajı yapılacaktır.

1. Alçak gerilim ana dağıtım panoları ve tali dağıtım tablolarında, dikdörtgen kesitli bakır

baralar kullanılacaktır.

2. Bakır baralar, mesnet ve mesnet açıklıkları, kısa devre akımlarına dinamik etkisine göre

ölçülendirilecektir. Ancak, 3mm kalınlığından az faz, nötr ve toprak barası kullanılmayacaktır.

3. Bakır baralar %99,9 saflıkta, elektrolitik ve dikdörtgen kesitli olacaktır.

4. Baraların ek yerleri, temas direnci en az olacak şekilde birleştirilecektir. Bu birleşme,

kadmiyum kaplı, çelik cıvata, somun, pul ve yaylı rondelalar yardımıyla yapılacaktır.

5. Baraların ek yerleri ile branşman alınan yerlerde temasın çok iyi olması için baralar

boyanmayacaktır.

20. ARMATÜRLER

Aşağıda listede verilen standartlar tesisat yapılması ve malzeme temini için referans

alınacaktır.

TS EN 60598

1. Aydınlatma tesisatında kullanılan armatürler için detay verilmiş ise, detaydaki esaslara göre

imal edilecek, yoksa birim fiyat tarifleri ve keşif özetinde belirtilen markalara göre temin edilecektir.

2. Armatürlerin imalatı veya belli markalara göre temininden önce numune veya katalog,

broşür v.b. kontrolluğa gösterilip görüş ve onay alındıktan sonra sipariş bağlantısı yapılacaktır.

3. Yansıtıcı olarak kullanılan alüminyum yüzeyler gayet düzgün ve parlak olacaktır. Bu

yüzeyler ile armatür yansıtıcıları üzerlerindeki elokse kalınlığı 8-10 mikron olacaktır. Alüminyum

saflığı min.%99,98den büyük olacaktır. Seri imalata geçmeden önce istenilen parlaklık ve elokseye

haiz numune yapılacaktır.



4. Akkor flamanlı, halojen v.b. ampullü, yüksek ısı yayan armatürlerin iç bağlantılarında

silikonlu yanmaz kablolar, hareketli bağlantılarda ise fleksibl kablolar kullanılacaktır.

5. Armatür saç işçiliği gayet itinalı olacak ve bitmiş armatürlerde punta ve kaynak izleri

bulunmayacak, köşeler düzgünce kıvrılmış olacaktır.

6. Bütün armatürler, projelerde gösterilen tip ve güçte ampulü alacak büyüklükte olacaktır.

7. Armatürlerin elokse olmayan madeni yüzleri pasa karşı elektrostatik en az 50 mikron toz

boya ile boyanacaktır. boya rengi kontrolluk tarafından tayin edilecektir.

8. Etanş armatürlerin üretiminde gerekli özen gösterilerek sızdırmazlık temin edilecektir.

Etanş duylu flüoresan armatürlerin üretimi de sızdırmazlık koşullarını yerine getirmelidir.

LED Sıva Üstü Etanj Armatür (Polikarbon Gövdeli)

Ref: 40 Watt

● Armatür TS EN 60598-2-1 standardına uygun olarak tasarlanıp, test edilip, üretilecektir.

● CE deklarasyonuna sahip olacaktır.

● TS EN 62262 "DARBE DAYANIM" standardına göre IK09 değerine sahip olduğunu

gösteren akredite kuruluştan onaylı test raporu bulunacaktır.

● Led ışık kaynağı için LM80 ve TM21 Ömür test raporları teslim edilecektir.

● Led armatür için LM79 (TS EN 13032) fotometrik test raporları teslim edilecektir.

● IEC TR 62471 (Lamba ve Lamba Sistemlerinin Fotobiyolojik Güvenliği) test raporu

bulunacaktır.

● Üretici TSE EN ISO 9001:2015 yönetim sistemi sertifikasına sahip olacaktır.

● Led üretim tesisi ESD (Elektro Statik Deşarj) özelliğine sahip olacaktır.

● Üretici tarafından her bir ürün için TS EN 60598-1 Ek-Q maddesine uygun olarak test

edilip raporlanacaktır.

● Her bir ürün için minimum 2 saat sürekli çalışır halde %100 performansta yanma testi

yapılacaktır.

● Ürün testleri DEKRA veya TÜRKAK akredite laboratuvarlar tarafından yapılacaktır.

● Laboratuvarın sahip olduğu DEKRA veya TÜRKAK akreditasyon belgesi istenecektir.

● Eulumdat dosyaları teslim edilecektir.

Ürün Bilgisi



Standart Ürün Özellikleri

● Armatür co-ekstrüzyon gövde ve plastik sonlandırma

● Gövde polikarbon olacaktır.

● Kamaşma kontrollü opal difüzörlü olacaktır.

● Optik 112° ±%10 açılı olacaktır.

● Koruma sınıfı IP65 olacaktır.

● Şebeke bağlantısı IP66/67 metal konnektör ile yapılacaktır.

● Sıva üstü montaj kullanımına uygun askı aparatlı olacaktır.

● Işık kaynağı olarak Mid Power LED kullanılacaktır.

● Armatür üzerinde CE işaretlemesi olacaktır.

● İç komponentlerin montajında yapıştırıcı malzeme ve ek bağlantılarında el ile lehim

kullanılmayacaktır.

● Led PCB iç bağlantısı terminal blok konnektörü ile sağlanacaktır.

● İç bağlantılarında kullanılan kablo 90°C sıcaklığa dayanıklı PVC olacaktır.

● Sürücü veya led modüllerden herhangi birinin arızalanması durumunda, değiştirilebilir

yapıda olması gerekmektedir.

● LED’ler PCB üzerine el değmeden SMD (yüzey montajlı) teknolojisi ile otomatik olarak

sıcak lehimlenmiş olacaktır.

● Armatürler güvenle sevke uygun olarak paketlenecektir. Her ürün ayrı ayrı

ambalajlanmış olmalı, ambalaj üzerinde üretici ismi, ürün modeli ve özelliklerini içeren etiket

bulunacaktır. Her ürünün detaylı kullanma kılavuzu kutu içerisinde bulunacaktır.

Optik ve Elektriksel Özellikler

● Armatür 38 W ±%5 tüketim gücüne sahip olacaktır.

● Armatür 4563 ±%5 lümene sahip olacaktır.

● Armatür 121 lm/W ±%5 verimliliğe sahip olacaktır.

● 50-60 Hz, 220-240 V AC gerilimi ile çalışacaktır.

● Güç faktörü > 0,9 olacaktır.

● Led başına sürüş akımı 900 mA olacaktır.

● Avrupa menşeili sürücü kullanılacaktır.

● 4000 Kelvin ±%5 renk sıcaklığına sahip olacaktır.

● CRI (renksel geriverim indexi) minimum >80 olacaktır.

● Yalıtım koruma sınıfı Class-I olacaktır.

● THD-(Total Harmonic Distortion) gerilim sınırı <%3, Akım sınırı <%20 olacaktır.

● Minimum 1 kV ani gerilim yükselmelerine karşın dayanıklı olacaktır.

● Ters polarite koruması olacaktır. Armatürde kullanılan LED'ler hiçbir zaman ters

polarize edilmeyecektir.

Diğer Özellikler

● Armatürün çalışma sıcaklık aralığı -20 °C/+40 °C olacaktır.

● Led Ömrü - L70 > 72.000 saat @Ta= 40 °C olacaktır.

● 825x70x75x26 mm ±%5 ölçülerine sahip olacaktır.

● Ağırlık 1,5 kg ±%5 olacaktır.

● Armatürün bütünü ile imalat kaynaklı hatalara karşı 3 Yıl garantiye sahip olacaktır.



Ref : 40 Watt



● TS EN 62262 "DARBE DAYANIM" standardına göre IK09 değerine

sahip olduğunu gösteren akredite kuruluştan onaylı test raporu bulunacaktır.




bulunacaktır.






yapılacaktır.




Ürün Bilgisi


● Armatür alüminyum ekstrüzyon gövdeli olacaktır.

● Gövde eloksal kaplama olacaktır.

● Kamaşma kontrollü opal difüzörlü olacaktır.



● Şebeke bağlantısı IP65/66 PG rakor ile yapılacaktır. PG rakor çıkışı 3x1,5 TTR 50cm

kablo ile sağlanacaktır.












● LED’ler PCB üzerine el değmeden SMD (yüzey montajlı) teknolojisi ile otomatik

olarak sıcak lehimlenmiş olacaktır.


ambalajlanmış olmalı, ambalaj üzerinde üretici ismi, ürün modeli ve özelliklerini içeren

etiket bulunacaktır. Her ürünün detaylı kullanma kılavuzu kutu içerisinde bulunacaktır.
















Diğer Özellikler



● 1503x47x70 mm ±%5 ölçülerine sahip olacaktır.

● Ağırlık 2 kg ±%5 olacaktır.

● Armatürün bütünü ile 3 Yıl garantiye sahip olacaktır.



Ref : 38 Watt








bulunacaktır.






yapılacaktır.




Ürün Bilgisi


● Armatür polikarbon gövdeli olacaktır.

● Gövde eloksal kaplama olacaktır.

● Polikarbon kapak difüzörlü olacaktır.



● Şebeke bağlantısı IP65/66 PG rakor ile yapılacaktır. PG rakor çıkışı 3x1,5 TTR 50cm

kablo ile sağlanacaktır.
































Diğer Özellikler




● Ağırlık 2,5 kg ±%5 olacaktır.

● Armatürün bütünü ile imalat kaynaklı hatalara karşı 3 Yıl garantiye sahip olacaktır



Ref : 76 Watt








bulunacaktır.






yapılacaktır.




Ürün Bilgisi


● Armatür alüminyum enjeksiyon gövdeli olacaktır.

● Temperli şeffaf camlı olacaktır.

● Optik 98° lensli olacaktır.


● Zemin, duvar ve direğe montaj kullanımına uygun askı aparatlı olacaktır.

● Işık kaynağı olarak Power LED kullanılacaktır.



























● Minimum 3,5 kV ani gerilim yükselmelerine karşın dayanıklı olacaktır.



Diğer Özellikler




● Ağırlık 5 kg ±%5 olacaktır.

● Armatürün bütünü ile imalat kaynaklı hatalara karşı 3 Yıl garantiye sahip olacaktır.



21. PRİZ VE DUYLAR

21.1 Prizler:

21.1-1. Sıva Altı Prizler:

a. Prizler mutlaka topraklı tip olacaktır.

b. Prizler TS'na uygun üretilmiş ve TSE belgeli olacaktır.

c. Tek fazlı prizler en az 16 A kapasiteli olacaktır.

d. Projede belirtilmesi durumunda prizler kapaklı tip olacaktır.

e. Prizler kontrolluğun belirleyeceği yüksekliğe monte edilecektir.

f. Kesintisiz gerilim kaynağından beslenen prizler, diğer enerji prizlerinden

farklı olacaktır. Toprak kontakları dışında ayrıca bir ayak bulunacaktır.

21.1-2. Sıva Üstü Bakalit Muhafazalı Prizler:

a. Prizlerin içi mutlaka porselen veya yanmaz plastik olacaktır.

b. Prizler mutlaka topraklı tip olacaktır.

c. Prizler TS'na göre üretilmiş ve TSE belgeli olacaktır.

d. Tek fazlı prizler en az 16 A, üç fazlı prizler en az 25 A olacaktır.

e. Prizlerin kendinden kapanır yaylı kapakları olacaktır.

f. Prizler darbe etkisi ve etanş olmayan mahallerde kullanılacaktır.

g. Prizler kontrolluğun belirleyeceği yüksekliğe monte edilecektir.

21.1-3. Metal Döküm Muhafazalı (Etanş) Prizler:

a. Prizlerin içi mutlaka porselen veya yanmaz plastik yalıtkan olacaktır.

b. Prizler topraklı tip olacaktır.

c. Tek fazlı prizler en az 16 A, üç fazlı prizler 25 A, 63 A olacaktır.

d. Prizler metal muhafaza içine alınmış yaylı ve kendinden kapanır metal döküm kapaklı

olacaktır.

e. Prizler kontrolluğun belirleyeceği yüksekliğe monte edilecektir.



21.2- Duylar:

a. Fluoresan duylar hariç diğer duylar porselen gövdeli olacaktır.

b. Duylar, ampulün çıkardığı ısıdan zarar görmeyecek ve ampul her zaman kolaylıkla

takılıp çıkartılabilecektir.

c. Flüoresan ampul duyları, yüksek ısıya dayanabilen plastik malzemeden yapılacak ve

eriyip yanmayacaktır. Ampul ve starter duylarının kontakları bronz olacak ve zamanla esnekliğini

kaybetmeyecektir.

d. Rutubetli ve tozlu hacimlerde kullanılan flüoresan ampul duyları etanş olacak

IP64’dir.Etanş duylar VDE, UL veya TSE standartlarında olacaktır.

22. KABLO TAŞIYICILARI

22.3- Ağir Hizmet Tipi Sicak Daldirmali Kablo Taşiyicilari

Projede belirtilen yerlerde, kabloların yatay dağılımı için delikli sactan yapılmış, ağır hizmet

karakterinde (kenarları içe dairesel kıvrık dıştan dışa yaklaşık 10 mm çapında) kablo taşıyıcıları

kullanılmalıdır. Kablo tavaları sıcak daldırma galvaniz yöntemi ile hazırlanacaktır. Uygulama

aşamasında bina içinde dahili alanlarda, İŞVEREN onayı alınmak suretiyle pregalvaniz de

önerilebilir.

Kablo kanal imalatında TS EN ISO 1461 standartlarına uyulmalıdır. Yüksek kaliteli demir

esaslı sac malzeme; delme ve bükme işleminden sonra TS EN ISO 1461standartlarına uygun olarak

sıcak daldırma metodu ile çinko kaplanmalıdır. Çinko kaplamadan önce gerekli temizleme ve yağ

alma işlemleri yapılmalıdır. Son işlem olarak yıkama, durulama yapılmalı ve daha sonra flux

banyosundan geçirilmelidir. Sıcak daldırma sonrası ürünün matlaşmasını ve şantiye zorlu koşullarına

dayanımını arttırıcı özel organic iletkenliği sağlayıcı ilave bir kaplama yapılmalıdır. Galvaniz

kalınlığı min 45 µm olmalıdır. Galvanizleme işleminden sonra malzemenin son kontrol ve temizliği

yapılmalıdır.

Kablo kanalı taşıyıcı hesapları, maksimum kablo yoğunluğu gözönüne alınarak shop drawing

aşamasında İŞVERENe sunularak onay alınmalıdır.

Genişliği 50 -100 - 150mm‘ ye kadar olan kablo taşıyıcıların sac kalınlığı 1 mm, genişliği 200-

250 mm’ ye kadar olanlar 1,2 mm, genişliği 300-400mm’ ye kadar olanlar 1, 5 mm kalınlığında

genişliği 500-600mm ye kadar olanlar da 2mm kalınlığın da DKP sac’dan üretilmelidir

Sac kablo taşıyıcıları eşit uzunluktaki parçalardan oluşacak, boyları 3 m'den küçük

olmayacaktır.

Kablo kanallarının içinde ve kenarlarında havalandırmayı sağlamak için, uzun delikler açılmış

olmalıdır. Delikler, ard arda 3 farklı uzunlukda olmalı; sıra ile delik ebadları 25x7-15x7-35x7 mm

olmalıdır. Deliklerde çapak olmamalıdır. İstendiği takdirde kanallar deliksiz olarak da imal

edilebilmelidir. (Deliksiz kablo kanallarında, sadece ek yerinde delikler olmalıdır.) Boşaltma oranı

TS EN 61537'ye uygun C sınıfı olmalıdır. İşletme esnasın da kablo kanalı üzerine bağlantı yapılacak



kamera, dedektör, aydınlatma armatürleri gibi cihazların montajı için kanalın tam ortasında 170 mm

aralıklı 20,5 çapında rakor bağlanabilecek delikler bulunmalıdır.

Kablo taşıyıcı kanalların dik açılı kenar yüksekliği; 40 mm olmalıdır. Ancak, kablo kesiti ve

yoğunluğuna göre, ihtiyaç halinde kenar yüksekliği 50-60 mm de olabilir.

Kablo taşıyıcı içine döşenecek zayıf akım tesisat kabloları mutlaka ayrı bir bölme içinde

olacak (separatör ile ayrılmış) veya ayrı kablo taşıyıcı içinde bulunacaktır. Kablolar, taşıyıcıya en az

50 cm aralıklarla plastik kablo bağı ile tespit edilecektir.

Taşıyıcının yükseklik ve yön değiştirdiği yerlerde özel parçalar kullanılacaktır. Tespit konsol

ve tijlerle yapılacak, askı şekli ve yeri kontrol mühendisi ile birlikte yerinde tespit edilecektir.

Yön değişt yatay dönüş elemanı; yatay ( T ) Bağlantı

elemanı ; ( + )dörtlü dönüş elemanı kullanılmalıdır.

Dikey iniş çıkışlarda, pano kablo bağlantılarında, priz grup vb. bağlantılarında: Dikey (T)

duvardan iniş elemanı - Dikey ( T ) Ortadan İniş / Çıkış elemanı kullanılmalıdır.

Kablo yoğunluğu nedeniyle, farklı genişlikte kullanılan kanalların bağlantıları redüksiyon

modülleri ile yapılacaktır.

Taşıyıcı Kanalların birbirlerine bağlantıları, ekleme elemanları ile yapılmalıdır. Her boy

uzunluğu 3m’dir. Her üç metre’de 2 adet ek elemanı kullanılacaktır. Tüm dönüş elemanlarının

montajı da ek elemanı ile yapılacaktır. Ek elemanları mukavemeti arttırmak için U şeklinde ve

üzerindeki delikleri çapraz cıvata delikleri M.6 ek cıvata takımına uygun olmalıdır (M.6 bombe

başlı ve kilitlenebilir cıvata ve etekli-flanşlı somun, takımı )

Sac kablo taşıyıcısı üzerine döşenen kablolardan ek almak gerektiğinde, özel buatlar

kullanılacaktır. Buatlar, mutlaka buat köprüsü üzerine monte edilecektir.

Sıva üstü tali tablolarda, kabloların tabloya giriş ve çıkışlarındaki karmaşalığı önleyecek dikey

geçiş elemanı kullanılacaktır.

Kablo taşıyıcı kanalları ve elemanları ISO 9001 ve ISO 14000 standartlarında üretim yapan

geçerli ISO sertifikaları olan marka sahibi firma tarafından tekniğine ve standartlarına uygun olarak

üretilmeli, ilgili ürünlere ait TSE belgeleri mutlaka bulunmalıdır. Marka sahibi firma en az 10 yıldır

bu üretim konusunda faaliyet içinde tecrübeli ve gerekli ekipmanlara sahip olmalıdır.

Kablo taşıma sistemleri üretimi ve sıcak daldırma galvaniz kaplama işlemi aynı üretici firma

bünyesinde olmalıdır

Yangına dayanıklı kabloların kullanılacağı bölgelerde, kablo kanalları ve merdivenleri de

yangına dayanıklı olmalı buna göre üretici E30-E60-E90 sertifikalarına sahipolmalıdır.

Projede belirtilen kablo kanalları aydınlatma, zayıf akım ve priz linyelemelerinin kullanılacağı

güzergahlarda 200mm kablo kanal genişliğine kadar 1,5mm kalınlığında tek tijli U tipi taşıyıcılar ile,

300mm ve daha geniş kablo kanalları için min 2mm kalınlığındaki çift tijli U tipi taşıyıcılar ile

yapılacaktır.

Kullanılacak tijler min m8 kalınlığında olmalıdır.



Ana enerji kablolarının dağıtımında, Pano beslemelerinde veya OG kablosunun taşınacağı

kablo kanalları güzergahlarında tek veya iki katlı montaj yapılacak ise min.2mm kalınlığında olan

Askı profili ve profil üzerine bağlanan kanal taşıyıcılar ile yapılacaktır.

Ancak iki kat veya daha üzeri bir montaj olacak ise Askı profil kalınlıkları min.4mm-5mm

kalınlığında IveyaU tipi profiler ile yapılacak ve profil üzerine bağlanan Kanal taşıyıcılar min 2mm

kalınlığında Olacaktır.

22.4- Sıcak Daldırmalı Kablo Merdivenleri:

Kablo merdivenleri, elektrik şaftlarındaki dikey kablo çıkışları için kullanılacaktır.

Kablo merdivenleri imalatında TS EN 61537, TS EN ISO 1461 standartlarına uyulmalıdır.

Yüksek kalite demir esaslı sac malzeme delme ve bükme işleminden sonra TS EN ISO

1461standartlarına uygun olarak sıcak daldırma metoduyla çinko kaplanmalıdır. Çinko kaplanmadan

önce gerekli temizleme ve yağ alma işlemleri yapılmalıdır. Bu işlemden sonra yıkama durulama

yapılmalı ve daha sonra flux banyosundan geçirilmelidir. Galvanizkalınlığı min. 45 µm olmalıdır.

Kablo merdivenlerinin birbirlerine eklemelerinde, kadmiyum kaplı cıvata, pul ve rondela v.b.

ile yapılacaktır. Ek elemanları mukavemeti arttırmak için U şeklinde ve üzerindeki delikleri çapraz

cıvata delikleri M.6 ek cıvata takımına uygun olmalıdır (M.6 bombe başlı ve kilitlenebilir cıvata ve

etekli-flanşlı somun, takımı )

Kabloların, merdivene tespiti için, kontrolluğun onaylayacağı kroşeler kullanılacaktır.

Kablo merdivenleri yan taşıyıcı kirişleri, 20 cm’e kadar olan kablo merdivenlerinde 1.5 mm,

daha geniş olanlarda 2 mm sactan yapılacaktır. Travers kalınlıklarıda yanaklardaki sac kalınlıkları ile

aynı olmalıdır.

Kablo merdiven kenarlarının üst bölümündeki mukavemet arttırıcı kıvrımı (16x10) mm

olmalıdır. Kablo merdiven kenarlarının alt bölümündeki travers kaynak ayağı 25 mm olmalıdır.

Kablo merdivenleri 3 m'lik boylar halinde üretilecektir.

Kablo merdivenlerinin U traversleri yanak sac kalınlıkları ile aynı kalınlıkta üretilip 15 mm

yükseklikte ve üzerindeki delikler 19 mm eksen aralıklı 7,5x15 mm ölçülerinde olmalıdır.

Kablo merdiven traversleri 300 mm aralıkla kenarlara kaynaklanacaktır.

Yükseklik ve yön değiştirme alanlarında özel parçalar kullanılacaktır.

23. GALVANİZ KAPLAMA

Galvaniz kaplama, TSE standartlarına uygun olarak yapılacaktır.

23.1- Kontrol mühendisinin onayı alınmak kaydıyla, tesisatta kullanılacak teçhizatlar galvaniz

kaplanacaktır.

23.2- Galvaniz kaplamasına geçilmeden önce, imalat ile ilgili delme, bükme, kesme ve kaynak

gibi tüm işlemlerin tamamlanmış ve bu işlemler sonrasında meydana gelen çapaklar temizlenmiş

olmalıdır.



23.3- Kaplamadan önce parçaların iyice temizlenmiş olmasına dikkat edilecektir.

23.4- Galvaniz kaplanacak malzeme, kaplama sırasında şekil değiştirmemelidir. Kaplama

esnasında çarpılma ihtimali bulunan malzeme, elektroliz yolu ile kaplanacaktır.

23.5- Galvaniz kaplamadan sonra malzeme üzerinde hiç bir şekilde mekanik işlem

yapılmayacaktır.

24. BİNA İÇİ TESİSATI

24.1- Genel:

1. Tesisat, Resmi Gazetenin 4/11/1984 tarih ve 18565 sayılı kararları ile neşredilen

"ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ" ve Resmi Gazetede yayınlanan en son yönetmelik

değişiklikleri hükümlerine göre yapılacaktır. Şartnamede açıkça belirtilmeyen konularda TSE ve EN

standartları geçerli olacaktır.

2. Tesisat, orta gerilim hücre girişinden başlayıp alıcılara kadar devam edecek, kullanılacak

malzemeler ilgili bölümlerde anlatılan nitelikte olacaktır.

3. Tesisatta kullanılacak bütün iletkenler imalat boyunda ve tek parçalı olacak, hiçbir surette

ekli iletken kullanılmayacaktır.

4. Her tür alıcılara ait besleme ve kumanda hatlarının döşenmesi ve uçlarının alıcıya

bağlanması elektrik yüklenicisi tarafından yapılacak, ancak yüklenici tarafından temin edilmeyen

alıcılara ait şalt şemaları, İŞ VEREN tarafından temin edilecektir. Elektrik yüklenicisi tarafından

temin edilen tablo, armatür ve cihazlar için montaj ve bağlantı ücreti ödenmeyecektir.

5. Binada her türlü delik için tedbir alınmış olmasına rağmen, ileride uygulama sırasında delik

delmek gerekirse her türlü delme işi hilti veya elmas uçlu matkaplarla yapılacak, kesinlikle keski


6. İmalat süresince diğer yüklenicilerle iş birliği yapılarak lüzumlu tedbir önceden alınacak,

döşeme ve duvarlarda lazım olacak delik ve kanalları elektrik yüklenicisi açacaktır.

7. Tesisatta yanmaz plastik klemens kullanılacaktır. Eriyen ve yanan cins klemens kesin olarak


8. Tesisatta ışık ve priz devreleri ayrı olacak ve sigortalardan beslenecektir.

9. Tesisatta kullanılan tablolarda tam yük altında çekilen akım fazlara göre eşit dağıtılması

sağlanacaktır.

10. Bina dâhilinde tesis edilecek kablo tesisatı halojenden arındırılmış kablolar ile

yapılacaktır.

11. Tesis genelinde kullanılacak tüm PVC borular TS EN 61386-1 ve TS EN 61386-1 ye

göre imal edilmiş olacaktır.

24.2- Sıva Altı Tesisat :

1. Bu tür tesisat, estetik güzellik aranılan yerlerde ve inşaat şekil ve durumunun müsaade

etmesi halinde yapılacaktır. Yüklenici, inşaatın devamınca,kendisinden önce beton içine döşenmiş



boruların kontrolünü yapacak, çalışmayan borular varsa bunları içinden kablo çekilir hale

getirecektir.

2. Tesisatta yerine göre galvaniz, çelik veya PVC boru kullanılacak, boruların ancak üç tanesi

yan yana döşenebilecektir. Daha fazla borunun yan yana döşenmesi halinde, aralarında 4 cm mesafe

bulunan üçlü gruplar teşkil edilecektir. Aksi halde boru grubu sıva teli ile örtülecek ve sıva teli için

ücret ödenmeyecektir.

3. Buatların aynı seviyede ve düzgün bir şekilde olmalarına dikkat edilecek, aksi halde çarpık,

çukurda kalmış veya farklı seviyede olan buatlar, masrafı elektrik yüklenicisine ait olmak üzere

düzeltilecektir.

4. İletkenler, tesisat ve sıva işleri tamamlandıktan sonra çekilecek ve iletken renk kotları

kablolar bölümünde belirtilen renklerde olacaktır.

5. Tesisatta kullanılan yuvarlak buatlara 4'den fazla boru girişi yapılmayacak, daha fazla

sayıda boru girişinin yapılması gerekli olan yerlerde, 10x10 cm veya 12x12 cm'lik kare buatlar

kullanılacaktır.

6. Beton dökülmesi sırasında yeterli sayıda elektrikçi iş başında bulunacak ve döşenen

boruların hasara uğramamasına dikkat edilecektir.

7. Sıva altı kare buatların gövde ve kapakları en az 1 mm kalınlığında saçtan olacaktır. Kapak

gövdeye 4 vida ile tespit edilecek ve kenarlardan 5 mm taşacaktır. Sıva altı kare buatlar, yanmaz sert

plastik malzemeden üretilmiş olabilir. Ancak bu konuda kontrolluğun görüşü alınacaktır.

24.3- Sıva Üstü Tesisatı:

1. Bu tür tesisat garaj, santral hacimleri, kazan dairesi benzeri rutubetli yerlerle, asma tavan

olan yerlerde uygulanacaktır.

2. Asma tavan olmayan hacimlerde, kablolar duvar üzerinden veya kablo taşıyıcı içinden

döşenecektir. Kablolar, duvara kroşe ile tespit edilecek, kablo taşıyıcısına plastik kablo bağı ile

bağlanacaktır.

3. Asma tavan bulunan mahallerdeki kablolar ray kroşe ile tavana tespit edilecektir. Ancak,

anahtar, priz, buton, kontrol cihazları v.b. inişlerin duvarda sıva altı olması gerekli yerlerde, asma

tavan içinde geçiş buatları kullanılacaktır. Buat ile cihaz arasında sıva altı PVC boru kullanılacaktır.

4. Kroşeler, 4x10 mm² kesitindeki kabloya kadar bakalit, daha büyükler için metal olacaktır.

Kroşe ve tespit malzemeleri paslanmaz cinsten olacak veya galvaniz kaplanacaktır.

5. Kroşeler ait oldukları kabloların ağırlığını taşıyacak sağlamlıkta olacak, kroşeler arası 30

cm'yi geçmeyecektir. İkiden fazla kablonun yan yana gelmesi halinde tespit için özel ray kroşe ve

ray kullanılacaktır.

6. Linye ve kolon hatlarına, kablolar bölümünde bahsedildiği gibi, metal etiketler takılacaktır.



7. Etanş tesisatta kullanılacak malzemeler rutubetli yerler için imal edilmiş olacak, etanş

armatür ve buatlarda güvenlik (topraklama) hatlarının tespiti için paslanmaz malzemeden yapılmış

cıvata bulunacaktır.

8. Estetik güzelliği sağlamak gayesiyle tavan veya buatlardan itibaren duvarlarda yapılacak

anahtar veya priz inişleri, kablo kesitine uygun alev iletmeyen rijit PVC boru ile yapılacak, borular

antigron veya ray kroşe vasıtasıyla duvarlara tespit edilecektir.

9. Kabloların döşendikleri her yerde, çaplarının 12 katından daha küçük yarı çaplı kavisler

yapılmayacaktır.

10. Tesisatta takoz olarak dübel kullanılacak ve bunlar taşıyacakları yüke göre plastik veya

metal olacaktır.

24.4- Aydınlatma Sortileri:

1. Linye hatları için, 2,5 mm², sorti hatları için 1,5mm² olmak üzere NYM tipi kablolar ve

gerekli noktalarda yangına dayanıklı kablolar kullanılacaktır.

2. Linyeler, bina içinde belirli bir yerin veya yerlerin sortilerini besleyen hatlardır. Aynı yerde

linyelerden alınmış kollar üzerinde bulunan bir tek sorti ister vavien olsun ister normal olsun keşifte

normal sorti olarak kabul edilmiştir. Komütatör anahtarlı sortilerde aynı yerde bulunan (aynı

anahtarla kumanda edilen) iki sorti normal komütatör, diğerleri paralel sorti olarak kabul edilmiştir.

3. Tesis edilecek çeşitli sortilerin tanımları ayrıca verilmiştir. Bütün değerlendirme bu esaslara

göre yapılacaktır. Keşifte sorti fiyatlarına linye hatları da dahil edilmiş olup birim fiyat listesinde

açıklanan ölçüler dışında bir bedel ödenmeyecektir.

4. Güvenlik hatlı sortilerde, güvenlik hatları tali tablodan armatüre kadar devam edecek,

rutubetli yerlerdeki tesisat etanş malzeme ile yapılacak, anahtar ve buatlar rakorlu olacaktır.

5. Üç fazlı sortilerde faz sırası ve dengelemesine bilhassa dikkat edilecektir.

6. Linye ve sorti hatları otopark hacimlerinde, tesisat hacimlerinde ve sıva üstü tesisat yapılan

diğer mekanlarda kablo tepsisinden itibaren alev iletmeyen PVC boru içinde tavanda ve duvarda

kroşelenerek yapılacaktır.

24.5- Priz Sortileri:

1. Linye ve sorti hatları en az 2,5mm² olmak üzere plastik izoleli NYM tipi kablolar ve

gerektiğinde ateşe dayanıklı kablolar ile yapılacaktır.

2. Aynı linye üzerinde bulunan priz sortilerinin her biri keşifte normal priz sortisi olarak kabul

edilmiştir.

3. Güvenlik hatlı sortilerde, güvenlik hatları tali tablodan prizlere kadar devam edecek, etanş

priz sortilerinde tesisat tamamen antigron malzeme ile yapılacak, priz ve buatlara kablo girişlerinde

rakor kullanılacak, prizler ilgili bölümlerde anlatılan nitelikte ve 16 A'lik olacaktır.



4. Linye ve sorti hatları, otopark hacimlerinde, tesisat hacimlerinde ve sıva üstü tesisat yapılan

diğer mekanlarda kablo tepsisinden itibaren alev iletmeyen PVC boru içerisinde kroşelenerek

yapılacaktır.

25. BİNA DIŞI TESİSATI

25.1- Bina dışı tesisatı, yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır.

25.2- Yeraltı kabloları, toprak seviyesinden en az 80 cm derinlikte açılacak toprak kanallar

içine, dalgalı bir biçimde döşenecektir. Kablo döşenirken altına ve üstüne 10 cm olmak üzere toplam

20 cm kalınlığında kum tabakası döşenecek ve üst kısım birinci sınıf tuğla ile enine olarak

kapatılacaktır. Her tuğlanın altına en fazla iki kablo konacaktır.

25.3- Beton zemin altına döşenmesi gereken kablolar, PVC boru içinde döşenecektir.

25.4- Kablo döşenirken, kendi çapının 12 katından daha küçük yarıçaplı kavis yaptırmamaya

dikkat edilecektir.

25.5- Kablo döşenirken zedelenecek biçimde sürünmeyecektir. Kabloların ek yerlerinde bir

miktar fazlalık bırakılacaktır.

25.6- Projede gösterilen büz, boru ve beton kanallar inşaat yüklenicisi tarafından tesis edilecek,

inşaat işleri kontrolluğunca denetlenecektir.

25.7- Harici aydınlatma armatürlerine ait direk temelleri elektrik yüklenicisi tarafından

yapılacaktır.

25.8- Toprak kanallı kablo güzergahı, kanalın kapanmasını müteakip, küçük beton takozlarla

işaretlenecek ve ayrıca sabit noktalardan ölçü verilmek suretiyle planlara işlenecektir.

25.9- Toprak kanallarda, kanal toprakla kapatılıp, dövülüp sıkıştırılacak, artan toprak

kontrolluğun göstereceği yere taşınacak, bu işlemler dolayısıyla çevrede bozulan yerler eski haline

getirilecektir.

26. KOMPANZASYON TESİSATI

26.1- Sistem Tasarımı

26.1-1. Kompanzasyon sistemi, merkezi tipte olacaktır.

26.1-2. Kompanzasyon üniteleri ve ünitenin diğer ekipmanları, elektrik panolarından ayrı

bir pano hücresinde bulunacaktır. Kompanzasyon sistemi kaset tipi olacaktır.

26.1-3. Sistemin kompanzasyon gücü cosfi1 : 0,82 , cosfi2 :1 alınarak hesaplanacak olup,

hesaplanan değer @400V daki değer olarak alınacaktır.

26.1-4. Sistem kondansatörlerin harmoniklerden korunması amacıyla harmonik filtre

reaktörlü olarak dizayn edilecektir.



26.1-5. Kompanzasyon sisteminde anahtarlama elamanı olarak kontaktör kullanılacaktır.

Tristör modülü sadece hızlı değişken yüklerin olduğu tesislerde ( ark ocakları , haddehane, punto

kaynak makineleri, vinçler) kullanılmalıdır.

26.1-6. Kompanzasyon sisteminde şönt reaktör bulunmayacaktır. Tesis tam yüke ulaştığı

zaman sahada güç kalitesi ölçümü yapılacak olup bu ölçüm neticesinde ihtiyaç olması halinde

sisteme ek bir kademe olarak ilave edilecektir.

26.1-7. Kondansatör gruplarına bir seçim şalteri aracılığıyla manuel ya da otomatik

olarak kumanda etmek mümkün olacaktır. Otomatik seçimde, bir reaktif güç kontrol rölesi

aracılığıyla kondansatör grupları otomatik olarak devreye alınıp çıkarılacaktır. Manuel seçimde ise

ya bu röle üzerindeki mikro butonlarla yada panel kapısı üzerinde bulunan kumanda butonlarıyla

devreye alıp-çıkarma mümkün olacaktır.

26.1-8. Kompanzasyon panelinde, ileride güç artırımı yapılabileceği göz önünde

bulundurularak en az iki grup ilave edilecek kadar boş yer bırakılacaktır.

26.1-9. Sistem modüler çekmeceli tipte olacaktır. Her bir modüler çekmece üstünde ilgili

kademeye ait malzemeler (Güç Kondansatörü, Filtre Reaktörü, Sigorta altlığı veya sigortalı yük

ayırıcı, kontaktör, sigortalar ve bunlar arasındaki bağlantılar için yanmaz kablolar) montajlı olarak

bulunacaktır

26.1-10. Panoda metal fanla desteklenmiş hava sirkülasyonu olacak olup pano alttan veya

üstten kablo girişine uygun yapıda olacaktır.

26.1-11. Pano dikili modüler tip olacak olup koruma sınıfı en az IP20 olacaktır.

26.1-12. Pano içerisinde kullanılacak ürünler (Güç Kondansatörü, Filtre Reaktörü, Sigorta

altlığı veya sigortalı yük ayırıcı, kontaktör, sigortalar) aynı marka olacaktır.

26.1-13. Her bir kompanzasyon modülü aşağıdaki ekipmanlardan oluşacaktır:

NH bıçaklı sigortalı yük ayırıcısı (Uygun boy ve akımda)

Kontaktör (Kondansatör anahtarlamaya uygun yapıda)

Kondansatör (Kuru tip ve kendi kendini onaran yapıda)

Harmonik Filtre Reaktörü (P:%7, 189 Hz)

26.2- Ürün Tanımları

26.2-1. Kondansatörler

26.2-1.1. Kondansatör gerilimi en az 430 Volt seçilecek olup kondansatör gücü seçilen

gerilim seviyesi sonrasında harmonik filtre reaktörünün rezonans frekansını 189 Hz yapacak güçte

seçilecektir.

26.2-1.2. Alçak gerilim kondansatörleri, IEC 60831 - 1 & 2 standartlarına uygun olarak

imal edilecektir. Ayrıca, kondansatör bobinleri ISO 9001-87 kalite belgesine sahip olacaktır.

26.2-1.3. Kondansatörler, kuru tip olup metalize film tekniğine göre imal edilmiş olacak ve



dolgu malzemesi olarak yağ kullanılmayacaktır.

26.2-1.4. Kondansatörlerde, kendi kendini onarma özelliği olacak, patlama ve yanma

tehlikesi olmayacak koruma özellikleri olacaktır.

26.2-1.5. Kondansatörler, 3 fazlı ve standart üçgen bağlı olacaktır.

26.2-1.6. Dielektrik kayıpları kVAr başına 0,2 Watt’tan az, deşarj direncleri dahil toplam

kayıplar 0,5 Watt’tan az olacaktır.

26.2-1.7. Kondansatörlerin deşarjı, deşarj direnciyle sağlanacak ve kondansatör devre dışı

kaldığında, uçlardaki gerilim 1 dakika içerisinde 50V’un altına düşecektir.

26.2-1.8. Kapasitans: Anma kapasitans tolerans değerleri aşağıda belirtilen değer arasında

olacaktır.

2.5-12.5 kvar: -5% / +10%

15-30 kvar: 0% / +10%

26.2-1.9. Aşırı basınç koruması: Kapasitörler, iç arıza veya kapasitör çalışmasının güvenli

olmayan bir seviyeye gelmesi durumunda kapasitörün bağlantısını kesecek aşırı basınç kesme

düzenekleri ile donatılacaktır

26.2-1.10. Kondansatörlerin koruma sınıfı IEC 60529’a göre IP 20 olacaktır.

26.2-1.11. Azami ortam sıcaklığı IEC 60831’e gore Sınıf D olacaktır.

- Herhangi bir 1 yıllık surede azami ortalama: 35˚C

- Herhangi bir 24 saatlik surede azami ortalama: 45˚C

- Herhangi bir anda: 55˚C

26.2-1.12. Asgari ortam sıcaklığı dahili uygulamalar icin -25˚C ve harici uygulamalar icin -

40˚C olacaktır.

26.2-1.13. Kondansatör Avrupa menşeili olacaktır.

26.2-1.14. Aşırı yük dayanımı (IEC 60831’e göre)

Aşırı gerilim : Her 24 saatte en fazla 8 saat icin %10 ve en fazla 1 dakika icin %30

İzin verilen en buyuk akım : Sürekli calışma icin 1.3 kat

26.2-1.15. Gerilim testi (IEC 60831’e göre)

Terminaller arasında 10 saniyede 2.15 Un

Terminaller ve toprak arası: -10 saniye icin 3kV (Un<=500V)

-10 saniye icin 4kV (Un<=500V)

26.2-2. Harmonik Filtre Reaktörleri

26.2-2.1. Harmonik filtre reaktörü rezonans riski oluşmması için %7 189 Hz seçilecektir.

26.2-2.2. Çekirdek malzemesi lamine edilmis demir, reaktör sargı malzemesi bakır ve

kablo giriş terminalleri bakır olmalıdır.



26.2-2.3. Vakum altında emdirilmis ve ısıl reçineleme ile imal edilmis ve montaj delikleri

topraklamaya uygun olmalıdır.

26.2-2.4. Reaktörün özellikleri yazılı olan plakası olmalı, plaka minimum 15 yıl çalışmaya

karsı okunabilirligini korumalıdır. Plaka üzerinde Un, f1, Qnet, Ln, p, Ith, agırlık, standartı, seri

numarası, üretici, üretim tarihi ve tipi mutlaka yazmalıdır.

26.2-2.5. Endüktans degeri anma akım ve frekansta ve 20°C ortam sıcaklıgında ±%3

degişebilecektir. Doyum akımı ve anma frekansta, 20°C ortam sıcaklıgında maksimum +%3 / -%5

degişmelidir.

26.2-2.6. Reaktör, imalatında belirtilen harmonik gerilim ve akım seviyelerine

dayanabilmelidir. Sargıları arasına en az 1 dakika süre ile en az 3 kV verilerek test edilmis olmalıdır.

26.2-2.7. IEC 289 ve VDE 0532 ‘ ye göre imal edilmiş olacaktır.

26.2-2.8. Bağlı olduğu sebekedeki şu harmonik gerilim degerlerinde çalışabilmelidir

;THDU = %8

26.2-2.9. Reaktör akımı, sebekenin %10 gerilim artısı göz önüne alınarak hesap

edilmelidir.

26.2-2.10. Reaktörlerin doyma akımı p=%5,67 için 2,2In, p=%7 için 1,8In ve p=%14 için

1,6In olmalı ve endüktans degerindeki sapma %5 ‘i geçmemelidir.

26.2-2.11. Harmonik filtre reaktörü kondansatör markası ile aynı olacaktır.

26.2-3. Reaktif Güç Kontrol Rölesi

26.2-3.1. Reaktif güç kontrol rölesi, yeni ve güvenilir bir teknoloji ile üretilmiş,

mikroişlemcili kontrol ünitesine sahip olacaktır.

26.2-3.2. Röle, cosφ değerini 0.7 endüktif ile 0.7 kapasitif değerleri arasında

ayarlayabilecektir.

26.2-3.3. Röle, 12 kademeli olacaktır.

26.2-3.4. Dengeli 3faz/1faz ve dengesiz şebekeler için mikroişlemcili sistem ve fazlardaki

güç faktörünün ayrı ayrı kontrolü mümkün olabilecektir.

26.2-3.5. Kullanıcının kolay programlaması ve izleme yapabilmesi için röle QVGA 320 x

240 piksel renkli dokunmatik ekrana sahip olacaktır.

26.2-3.6. Röle, aşağıdaki ölçme ve izleme fonksiyonlarını yerine getirecektir :

Cosφ

Görünür güç (kVA)

Aktif güç (kW)

Reaktif güç (kVAr)

Hedef cosφ ‘ye ulaşmak için gereken reaktif güç (kVAr)



Hedef cosφ ‘ye ulaşmak için gereken kademe sayısı

Gerilim (V)

Akım (A)

Frekans (Hz)

Gerilimdeki toplam harmonik distorsiyon THD V(%)

Akımdaki toplam harmonik distorsiyon THD I(%)

Gerilim harmonikleri: U2-U49(%-spektrum)

Akım harmonikleri : I2-I49(%-spektrum)

Her bir çıkış için anahtarlama sayısı

Sıcaklık (oC veya oF)

26.2-3.7. Röle, devreye almayla ilgili aşağıdaki işlemleri otomatik algılama ile yerine

getirecektir :

Sistem frekansına otomatik adaptasyon (50 – 60 Hz)

C/k

Faz atlama

Çıkış sayısı

Geçiş sırası

26.2-3.8. Röle, aşağıdaki koruma fonksiyonları için ayarlanabilir koruma eşiklerine sahip

olacaktır:

Aşırı gerilim

Düşük gerilim

Aşırı harmonik distorsiyon

26.2-3.9. Röle, yukarıdaki koruma eşiklerinden herhangi birinin aşılması durumunda

dışarıya alarm vermeyi sağlamak üzere programlanabilir bir NA alarm kontak çıkışına sahip

olacaktır.

26.2-3.10. Röle, elle veya otomatik kontrol imkanı sağlayacak, kondansatörleri devreye

alma ve devreden çıkarma zamanları, en düşük 1s. olmak üzere, ayarlanabilir olacaktır.

26.2-3.11. Rölenin, kondansatörleri devreye alma modları; “Lineer veya dairesel”; “normal

veya integral”; “direkt veya artan” geçiş stratejilerini sağlayacaktır.

26.2-3.12. Röle, geçiş sıraları için, standart olarak sağlanan değerlerin yanında (1:1:...:1 –

1:2:2:...:2 veya 1:2:3:...:3 vb.), kullanıcı tarafından belirlenen farklı sıralara göre de

progamlanabilme yeteneğine sahip olacaktır.

26.2-3.13. Röle, parametre ve alarm mesajlarınının kaydını yapabilme: proses kontrolörü ile

haberleşebilme ve/veya istendiğinde çıktısını RS232 portu üzerinden bir yazıcıya gönderebilme

özelliğine sahip olacaktır.

26.2-3.14. Röle, 70C ‘ye kadar ortam sıcaklığında çalışabilme özelliğinde olacaktır.

26.2-3.15. Röle, aşırı sıcaklığa karşı ayarlanabilir koruma fonksiyonuna haiz olacak ve ayar

edilen eşik değerinin aşılması durumunda, NA yapıdaki aşırı sıcaklık alarm kontağına çıkış

verecektir.



26.2-4. Diğer Elemanlar

26.2-4.1. Kullanılan kondansatör gücüne ve şebeke gerilimi altında taşıyacağı akım

seviyesine göre seçilmiş, güç kontaktörü veya kompanzasyon kontaktörü kullanılacaktır.

26.2-4.2. Kontaktörler, kondansatörün anma akımının 1.5 katını sürekli olarak taşımaya

uygun olacaktır.

26.2-4.3. Elektrolitik bakır bara ile pano içinde güç dağıtımı yapılacaktır.

26.2-4.4. Aşırı akım ve kısa devreye karşı koruma amaçlı izoleli NH sigorta veya sigortalı yük

ayırıcı kullanılacaktır.

27. PLASTİK KANAL TESİSATI

27.1- Tesiste projede belirtilen hacimlerde plastik parapet kanal kullanılacaktır. Kanalın içi

separatörlerle üç bölüme ayrılmış olacaktır. Üç bölümü, enerji, telefon ve data kablolar için

kullanılacaktır.

27.2- Kapak üzerinde en fazla 1,5 m ara ile priz, telefon ,data gibi zayıf akım çıkışları

bulunacaktır.

27.3- Kanal ve tali tablo arası normal borularla irtibatlandırılacaktır.

27.4- Plastik kanal ek parçaları ve aksesuarları aşağıdaki ünitelerden oluşacaktır

a. Değişken iç bükey

b. Değişken dış bükey köşe

c. Değişken dirsek

d. Separatörlü “T” dirsek

e. Kanal birleştirme parçası

f. Yükseltme parçası

g. Sağ veya sol yan kapak

27.5- Tüm bağlantı elemanları bölmelerle uyumlu olmalıdır ve şekilleri kablo çekilmesine,

düzgün form verilmesine uygun olmalıdır.

27.6- Plastik kanallar, bağlantı elemanları ve aksesuarlar alev aldığında kendiliğinden

sönebilen plastik malzemeden üretilmiş olmalıdır.



28. YANGIN ZONLARI KORUMA GEÇİŞLERİ

TESİSATI

Yangın zonlarını koruma geçişleri tesisatı, yönetmeliklere uygun olarak yapılacaktır.

28.1- Harç tipi yangına dayanıklı malzeme:

1. Harç tipi mortar, kablo şaftlarında yangın ve duman geçişini engellemek için özel olarak

imal edilmiş olacaktır.

2. Toz halinde torbalar içinde saklanan Mortar, kablo şaftına uygulanacağı zaman su ile

belli oranda karıştırılacak ve harç haline getirilecektir. Harç haline getirilen Mortar kablo şaftına

mala ile perdahlanacaktır.

3. Mortar şaftlara perdahlanırken hacmini %3 oranında genişleterek kablolar arasındaki

boşlukları dolduracaktır. Bu genişleme esnasında hiçbir şekilde çatlama, kırılma veya büzüşme gibi

fiziksel bozulmalara maruz kalmayacaktır.

4. Mortar özel kimyasal karışımı sayesinde uyguladığı ortam sıcaklığına bağlı olarak

hacmini genişleterek gaz ve duman geçişini engellediği gibi yaklaşık 600oC’de katılaşarak kabloları

dahi koparacak ve yangının kablo üzerinden yürümesine kesinlikle engel olacaktır.

5. Mortar uygulamadaki kalınlığına göre 120 dakikaya kadar yangına dayanabilecektir. Bu

konuda Avrupa’da uluslararası test laboratuarlarından alınmış test raporlarına ve onaylarına sahip

olacaktır.

6. Hacmini genişletme özelliği olmayan ve kablo şaftlarındaki yangını test edebilen

uluslararası laboratuarlardan alınmış test raporu olmayan malzemeler (perlit gibi) kontrolluk

tarafından kabul edilmeyecektir.

7. Mortar hem düşey şaftlara hem de bel vermeyen özelliğinden dolayı yatay şaftlara da

uygulanabilecektir.

8. Mortar’ın kablo şaftlarına montajından sonra ihtiyaç durumunda ileride kendi üzerinden

kablo değişimi veya yeni kablo çekilmesi kolaylıkla yapılabilecektir. Böyle bir ihtiyaç olması

durumunda el veya matkap ile kolaylıkla içinde delik açmak mümkün olacaktır.

9. Teknik özellikler:

a. Renk : Kırmızı

b. Yoğunluk : 600 gr/lt

c. pH Değeri : 12,3

d. Toxic Durumu : Non toxic

e. Raf Ömrü : Orijinal hiç açılmayan torbası içinde en az bir yıl.

f. Depolama Sıcaklığı : -20oC / +40oC



g. Genişleme Özelliği : 3 Vol %, 20oC, 24 saat

h. Uygulama (Perdahlama) Süresi : 60 dakika

i. Uygulamada min. Sıcaklık : +5oC

j. Temizlenmesi : Uygulandıktan hemen sonra su ile

28.2- Yastık Tipi (Sealbags) Yangına Dayanıklı Malzeme:

Yastık tipi yangın durdurucu malzemeler kablo şaftlarında zaman zaman yeni kablo çekimi

yapılan veya değiştirilen mahallerde özellikle temiz olması istenen ortamlarda kullanılmak için özel

olarak imal edilmiş olacaktır.

1. Yastık tipi bu malzeme sıkıca bir araya getirilmiş mineral elyaf lifleri, yanmaz

malzemeler, suda erimeyen özel karılımlar ve çok özel yangını geciktiren katkı maddelerinin cam

elyafı kumaş torba içine sıkıştırılmasından oluşacaktır.

2. Su ve hava şartlarına karşı dirençli olacaktır. Özelliği tüm kötü hava ve çevre

koşullarında kesinlikle kaybetmeyecektir.

3. Kansere neden olan asbestos veya diğer toxic maddeler içermeyecektir.

4. Uygulandığı yerde zaman içinde büzüşerek hacminden bir şey kaybetmeyecektir.

Endüstriyel ortamlardaki vibrasyonlardan etkilenmeyecektir. Bu konuda vibrasyon testine maruz

kalmış resmi test raporlarına sahip olacaktır.

5. Yüksek seviyede elektriksel dirence sahip olacak, ıslak olmamak kaydı ile akım

geçirmeyecektir.

6. Kablo şaftlarına kolaylıkla yerleştirilebilecek veya tekrar geri alınabilecek böylelikle

yeni kablo çekilmesi kolaylıkla yapılabilecektir.

7. Çeşitli kalınlıklarda 4 saate kadar yangını geciktirebildiğini gösteren ulusal veya

uluslararası test raporlarına sahip olacaktır. Hem yatay hem düşey kablo şaftlarına montajı mümkün

olacaktır.

8. Farklı boyutlar ve hacimlerdeki seçenekleri ile kablo şaftlarındaki küçük boşlukları dahi

doldurmak mümkün olacaktır.

9. İstenirse PVC veya çelik boruların oluşturacağı küçük mekanik şaftların yanı sıra

havalandırma kanalları gibi geniş mekanik boşluklara veya şaftlara da uygulanabilecektir.

10. Kaplama (Coating) Tipi Yangına Dayanıklı Malzeme:

a. Kaplama tipi yangın durdurucu malzeme su bazlı bir kaplama olup, özellikle kablo ve

kablo demetleri üzerinde ve kablo şaftlarında yangını durdurmak için özel olarak üretilmiş olacaktır.

b. Kaplamanın (coating) kullanılmasının ana amacı dikey veya yatay kablo yollarında

muhtemel bir yangın durumunda alevin kablo üzerinden yayılmasını önlemek olacaktır. Coating

ayrıca yangın ve sıcaklıktan dolayı kablo üzerinde oluşabilecek kısa devreyi de geciktirecektir.

c. Coating hem fırça hem de sprey boya tabancası ile kullanılabilecektir.



d. Coating ayrıca Panel tipi kaplamalar ile birlikte kullanılabilecektir. Mineral yün panel

üzerine uygulanan “coating “ ile kablo şaftlarında yangın geçişini engellemek mümkün olacaktır.

e. Coating uygulandığı elektrik kablolarında kablonun akım taşıma kapasitesine hiçbir etki

yapmayacaktır.

f. Coating’in insan vücuduna ve derisine hiçbir yan etkisi olmayacaktır. Asbestos, fosfat

gibi zararlı maddeler içermeyecektir.

g. Coating elektrik kablolarını sadece yangına karşı korumakla kalmayıp, aynı zamanda

kötü hava şartlarına karşı da direncini arttıracaktır.

11. Teknik Özellikler:

a. Renk : Beyaz

b. Viskozite : 30000 mPas

c. Yoğunluk : 1,43 gr/cm3

d. PH : 7,8

e. Katılık : 70%

f. LOI Değeri : >95

g. Toxic Durumu : Non. Toxic

h. Depolama Sıcaklığı : 5oC/30oC

i. Raf Ömrü : Orijinal ambalajında 1 yıl

j. İnceltilmesi : Su ile

k. Kuruma Zamanı : Sıcaklık ve rutubete bağlı yaklaşık 24 saat

l. İletkenliği : 0,69Wm-1 .K-1, 25oC’de

m. Resistans Değeri : 1,06.109 (Ohm.cm), 23oC ve %50 RH’ de

: 4.10.105 (Ohm.cm), 23oC ve %83RH’ de

29. TOPRAKLAMA TESİSATI

Aşağıda listede verilen standartlar tesisat yapılması ve malzeme temini için referans

alınacaktır.

TS EN 62305-1, DIN 48801, CEI 11.8/62-V2/76-V3-84; CEI 81.1/90

29.1- Topraklama tesisatı, Bayındırlık Bakanlığı, İller Bankası ve Enerji ve Tabii Kaynaklar

Bakanlığının konuyla ilgili yönetmelik ve şartnamelerinde belirtilen talimatlara ve Uluslararası



standartlara uygun olarak yapılacaktır.

29.2- Temel topraklayıcı olarak fabrika alanında 30x3 mm galvaniz lama, kogenerasyon

santralında ise 95 mm2 kesitinde örgülü bakır iletken kullanılacaktır.

29.3- Yatay topraklama hattından , gerekli yerlerde uçlar alınıp özel topraklama prizi ile

sonlandırılacaktır.

29.4- Dikey topraklama lamasının izolasyonu delip içeriye girmesi gereken yerlerde, tecrit

plakalı özel elemanlar kullanılacaktır.

29.5- Topraklama tesisatında kullanılan malzemenin tümü sıcak daldırma galvaniz kaplamalı

olacaktır.

29.6- Kaynak işleminin yapıldığı noktalar, koruyucu boya ile boyanacak ve beton dökme

işlemine geçmeden önce muhakkak kontrol mühendisinin onayı alınacaktır.

29.7- Özel topraklama prizleri, yaklaşık 230 mm uzunluğunda ,30mm genişliğinde ve 3 mm

kalınlığında üzerinde, iletken ve lama bağlantılarının yapılabilmesi için gerekli sayıda (en az 5 adet)

gergi pullu cıvata ile somunu bulunacak, özel topraklama prizi duvara yerden 50 cm yüksekliğe,

lama tespit malzemesi ile sıva üstü monte edilecektir.

29.8- Topraklama iletkenleri, ait olduğu tablodan başlayıp, ana topraklama tesisatı veya ana

tablo topraklama barasına kadar devam edecektir. Ana tablodan tali tablolara ve buradan alıcıların

madeni gövdelerine kadar devam eden bir topraklama şebekesi kurulacaktır.

29.9- İletkenler üzerinde yapılacak branşman ekleri, kullanılacak iletken ile elektro korozyona

girmeyecek malzemeden paralel oluklu vidalı branşman klemensi ile yapılacaktır. Galvaniz lama

kullanılan yerlerde bu ekler M10 cıvata,somun ile gerçekleştirilecektir.

29.10- Eklerin elektriksel direnci 0,5 mili ohm'dan küçük veya temas yüzeyinin alanı

iletken kesitinin en az iki misli olmalıdır.

29.11- Alçak gerilim tesisatı işletme topraklaması (Diesel-elektrojen grupları ve

transformatör yıldız noktaları topraklaması) 120mm² izoleli kablolar ile yapılacaktır.

29.12- Toprak elektrodu 65x65x7mm 1,5m galvaniz kaplı çubuklar kullanılacaktır.

Toprak elektrotlarının, beton sahaya rastlaması veya ileride betonlanması muhtemel toprak sahada

bulunmaları hallerinde, bir rögar içine çakılacaktır.

29.13- Yıldırımdan gelecek olan aşırı gerilimlere karşı tesis enerji giriş noktasında ve

tüm zayıf akım santralleri için aşırı gerilim tutucular kullanılarak koruma önlemleri alınacaktır.

30. ALARM KORNASI

Transformatör merkezlerinde ve generatör binasında hücrelerden gelen alarm ve arıza

bilgilerinin sesli olarak uyarılması için merkezlere alarm kornası tesis edilecektir.

30.1- 110VDC gerilimle çalışan alarm klaksonunun temini,

30.2- Kumanda devresi akustik ihbar devresinin bağlanması,



30.3- Yerine montajı,

30.4- bu işler için her türlü yardımcı malzeme, işçilik ve giderler dahil, işyerinde işler duruma

getirilecektir.

31. İZOLE MANEVRA ÇUBUĞU

Şartnamesine ve standardına uygun evsafta, izole manevra çubuğunun temini, duvara

asılması için demir kanca yapılması ve kancanın tesbiti.

İzole manevra çubuğu, 36 kV

32. İZOLE PENS

Şartnamesine ve standardına uygun evsafta izole pensin temini, montajı.

İzole pens, 36 kV

33. İZOLE ELDİVEN (Bir çift)

Şartnamesine ve standardına uygun evsafta izole eldivenin temini, montajı.

İzole eldiven, 36 kV için

34. İZOLE HALI

Şartnamesine ve standardına uygun evsafta izole halının temini ve yere serilmesi.

İzole halı, 36kV için

35. İZOLE SEHPA

Şartnamesine ve standardına uygun evsafta izole sehpanın temini.

İzole sehpa, 36 kV için

36. KESİNTİSİZ GÜÇ KAYNAĞI UPS

36.1- Kesintisiz Güç Kaynağı yük için gerekli olan elektrik enerjisinin devamlılığını

sağlayan bir cihazdır.

36.2- Kesintisiz Güç Kaynağı, beslediği yük ile şehir şebekesi veya diesel generatör grubu



arasında bir tampon vazifesi görerek yükü teşkil eden cihazların, şehir şebekesinin veya generatör

grubunun sağladığı elektrik enerjisindeki değişikliklerden ve dalgalanmalardan etkilenmesini

minimuma indirecek ve enerji kesintilerini öngörülen köprüleme süresi boyunca önleyecektir.

36.3- RS 232 üzerinden bilgisayarla iletişim kurabilecektir. SNMP uyumlu olmalıdır.

36.4- Acil Kapama Özelliği ( EPO ) olmalıdır.

36.5- KGK’nin mühendisliğini ve üretimini yapan kuruluşun kalite sisteminin, bilgisayarlar

ve diğer hassas elektronik cihazlar için güç koruma sistemlerinin tasarımı ve üretimine yönelik 1S0

9001 kalite standardına uyduğu belgelenecektir.

36.6- Teklif veren kuruluşlar, Türkiye'deki Teknik Servis Listelerini ve benzer cihazlar için

referanslarını teklif dosyalarında bulundurmalıdırlar. Teklif veren firmanın Türkiye genelinde kendi

personelinden oluşan en az 5 ilde servis merkezi olmalıdır.

36.7- UPS üreticileri sistemin aşağıda belirtilen standartlara uygunluğunu teyit

edeceklerdir.

a. Dış yüzey ve kapaklar IP 20 koruma standardı

b. UL Standart 1778

c. SAFETY CEI EN 50091-1

d. TS EN IEC 62040-2

e. DESIGN ENV 50091-3

36.8- KGK , EEC yönetmelikleri 73/ 23 “alçak gerilim” ve 89/ 336 “EMC -elektromanyetik

uyumluluk” bakımlarından CE mühürlü olmalıdır.

36.9- KGK sistemi aşağıdaki ana ekipmanlardan oluşacaktır:

a. Doğrultucu ve şarj grubu ( Rectifier and Charger )

b. Evirici ( İnverter )

c. Statik by-pass

d. Manuel by-pass şalteri ( kompakt )

e. Akü grubu

36.10- KGK aşağıdaki şekilde çalışacaktır.

a. Normalde

Kritik yükler inverter tarafından devamlı beslenecektir. Redresör/akü şarj sistemi

şebekeden güç çekecek ve inverter’e DC güç temin edecektir. Aynı anda da akü’yü şarjda tutacaktır.

b. Acil Durumda



Şebeke kesildiğinde kritik yükler inverterden beslenecek ve inverterde herhangi bir

şalter açıp kapaması olmaksızın akülerden beslenecektir. Şebeke kesilmesinde veya yeniden

gelmesinde, kritik yüklerin beslenmesinde hiçbir kesinti olmayacaktır.

c. Şarj Durumunda

Şebeke tekrar geldiğinde redresör/şarj grubu inverteri tekrar beslemeye ve akü’yü

tekrar şarj etmeye başlayacaktır. Bu işlemler tamamen otomatik olacak ve kritik yüklerin

beslenmesinde herhangi bir kesintiye neden olmayacaktır. KGK cihazının generatör üzerinden

beslenmesi durumunda, cihazın generatör kontağı bulunacak aküler tekrar şebekeye geçiş

yapıldıktan sonra şarj edilecektir.

d. By-Pass Durumunda

KGK bakımı istendiğinde veya tamir durumunda kritik yükler kesinti olmaksızın

diğer bir kaynağa by-pass edilecektir. By-pass’a geçiş elle olabilecek veya arıza halinde otomatik

olacaktır.Yükün by-pass’tan inverter’e tekrar transferi ise KGK’in diğer kaynak ile otomatik

senkronisazyonu ile olacaktır.Bu sırada inverter yükleri alacak ve diğer kaynakla bağlantı

kesilecektir.

e. Akü Grubunun Devre Dışı Kalması

Bakım için yalnız akü grubunun devre dışı bırakılması: Akülerin bir devre kesici

vasıtasıyla cihazın üzerinden ve ayrıca akü odasında bulunan akü kesicileri üzerinden her bir akü

grubunu tek tek devre dışı bırakabilecek şekilde tasarlanacaktır. Bu durumda KGK (akü grubu

olmaksızın gerçekleştirmesi gereken) fonksiyonunu yapacak ve bu şartnamede belirtilen performans

kriterlerini sağlayacaktır.

36.11- KGK sistemi aşağıda belirtilen elektriksel karakteristiklere sahip olacaktır:

a. Genel İstekler

i. Sistem Verimi : Sistemin giriş ve çıkışı arasındaki genel verimi tam yükte en az % 91

olacaktır.

ii. Gürültü Seviyesi : Normal çalışma şartlarında KGK tarafından üretilen gürültü,

KGK’ten 1m. uzakta 55 dB’i geçmeyecektir.

iii. Havalandırma : KGK’in normal çevre şartlarında çalışmasını sağlamak üzere cebri

havalandırma olanağı sağlanacaktır. Havalandırma fanları KGK kabinleri içine, kritik cihazlara hava

sirkülasyonunu kolayca sağlayacak şekilde monte edilecektir.

iv. Elektriksel Koruma : KGK sistemi düşük voltaj, aşırı akım ve yüksek voltaj ile voltaj ve

akım darbelerinden korumak için gerekli önlemlere sahip olacaktır.

v. Kontrol Paneli : Cihazın üzerindeki kontrol panelinde neler olduğu ayrıntılı olarak

açıklanacaktır.

b. Doğrultucu ve Şarj Grubu ( Rectifier and Charger )

i. Gerilim Regülasyonu :Aşağıda belirtilen durumlarda redresör/şarj grubunu akü grubunu

ve invertörü beslemeye devam edecektir.



Giriş voltajı 3 faz ise (304 ile 478V), tek faz ise (176 ile 276) ve frekans 50 Hz.± %5

değiştiğinde

ii. Kapasite : Redresör/şarj grubu akünün şarjı sırasında nominal inverter çıkış yükünü

sağlayacak kapasitede olacaktır.

iii. Aşırı Yük Koruması : Redresör/şarj grubu giriş ve çıkışları aşırı voltaj, aşırı akım ve kısa

devrelere karşı korunacaktır.

iv. Cihazın giriş katında şebekeye karşı güç faktörü 0,95’ den büyük olacaktır.

c. Evirici ( Inverter )

i. Genel

36.12- Inverter statik olacak ve akü üzerinden (akünün tam doludan ve boşalma durumuna

kadar) istenilen kalitede AC çıkış gücünü verebilecek kapasitede olacaktır.

36.13- Inverter devresi IGBT kontrollü olacak, tüm koruma, kontrol ve ateşleme devreleri

mikroişlemci kontrollü kartlarla yapılacaktır.

36.14- Inverter gerilimi PWM Darbe Genişlik Modülasyonu ile üretilecektir.

36.15- Yük sürekli olarak inverter üzerinden beslenecektir.

ii. Voltaj ve Frekans Düzgünlüğü

36.16- İnverter çıkış voltajı ile frekansı toleransları aşağıda belirtilen şartlarda olacaktır.

36.17- Voltaj : ± %2, Frekans : ± %0,5 (Aküden çalışma halinde) değerleri geçmeyecektir.

36.18- Yüksüz durumdan % 100 yük durumuna geçişte

36.19- Ortam sıcaklığı değişimi 0°C ile +40 °C arasında

36.20- DC bara voltajı minimumdan maksimum durumuna geçişte

iii. Harmonik Distorsiyon : Çıkış voltajındaki harmonik distorsiyon 0 - %100 yük arasında

0,7 güç faktöründe %3 ile sınırlanacaktır. (Lineer yükte)

iv. Aşırı Yük : Inverter tam yük akımının %125’ ine 1 dk, %150’ sine 10 s süre ile düzenli

bir voltaj vererek dayanabilecektir.Bu sınırlar aşıldığında inverter yükü by-pass’a geçirecektir.

v. Voltaj Ayarı : İnverter çıkış voltajı 220, 230, 240 V arasında ayarlanabilecektir.

vi. İnverter Giriş - Çıkış Korumalı : İnverter DC girişi akü grubundan kaynaklanacak düşük

veya aşırı voltaja karşı korumalı olacaktır. Ayrıca inverter ters polaritenin etkilerine dayanacak

kapasitede olacaktır.

d. Statik By-pass Şalteri

i. Statik şalter KGK’in bir bütünü olacaktır.



ii. Statik Şalter : Statik şalter yüksek bir transfer cihazı olup no-break yüklerin diğer bir

güç kaynağı ile bağlantısını sağlamak üzere statik şalter ile aynı zamanda harekete geçen bir by-pass

devre kesici şalterle paralel olarak tesis edilecektir.

iii. Çalışma Şekli : Inverterin mantık devreleri aşırı yük limitleri aşıldığını, KGK’deki bir

arızayı veya limit dışı voltaj değişimlerini algıladıktan sonra, 200 mikrosaniye içinde statik şalter

aktive olacaktır.

e. Manuel By-pass Şalteri Kesintisiz Güç Kaynağı arıza durumunda veya bakım

durumunda yükü manuel olarak şebekeye aktarmak için KGK ile bütünleşik olarak manuel by-pass

şalteri bulunmalıdır.

f. Akü Grubu : Aküler maintanence-free tipi olacaktır. Besleme süresi en az 8 dk

olacaktır. Akülerin ömür beklentileri 5 yıl olacaktır. Minimum akü süresi için ( 8 dakika ) aküler

cihazın içinde olmalıdır.

g. Bilgisayarla Haberleşme

i. Teklif edilecek tüm kesintisiz güç kaynakları, bağlı oldukları bilgisayar sistemi ile tam

uyumlu bir şekilde çalışacak ve enerji üretiminin bitmesine yakın bir sürede, bilgisayar donanımı

tarafından aktif kullanıcılara mesaj edilmesini sağlayıcı her türlü donanım ve yazılım özelliklerini

sağlayacaktır.

ii. Teklif edilecek sistemle birlikte verilecek yazılım sistemine bağlı her bir akünün tek tek

çalışma durumu ve ömür süresi hakkında bilgi vermelidir.

iii. Teklif edilecek KGK' lar network ağları ile haberleşmeli, aynı anda birden fazla

sunucuyu kontrol edebilmelidir.

iv. KGK ile birlikte verilecek yazılım;

36.21- Şebeke kesintileri, şebekenin geri gelmesi,frekans, alarmlar, shut down, teknik

arızalar bilgilerini tarihleri ile birlikte depolama kabiliyetine sahip olacaktır.

36.22- Giriş voltajı, giriş frekansı,akü voltajı, akü şarj durumu, KGK' nın sıcaklığı gibi

geçmiş verileri grafik arayüzü üzerinden izleyebilecektir.

37. KLEMENSLER

Klemensler TSE standartlarına ve/veya IEC norm ve tavsiyelerine uygun olacaktır.

37.1- Ray Tipi Klemensler:

1. Klemensler özel bir raya geçirilip yan yana sıralanan tipte olacaktır. Klemensler üzerine

dizildiği raya, sonlandırma plakası ve klemens durdurucu ile tesbit edilecektir.

2. Klemensler üzerine özel etiketler takılabilmelidir.

3. Klemense gelen iletken sıkılırken sıkma vidası iletkene basmayacak ve iletken sıkılırken

sıkma vidası iletkene basmayacak ve iletken hareketli bir plaka vasıtasıyla sıkılacaktır.

4. Klemensin gövdesi yanmaz ve erimez cins sentetik malzemeden yapılacaktır.



5. Klemens iletken kesitine uygun seçilmiş olacaktır.

6. Klemenslerin metal kısımları gümüş veya kadmiyum kaplı olacaktır.

37.2- Porselen Klemensler:

1..Her türlü buatta porselen klemensler kullanılacaktır.

2..Porselen gövde sağlam ve klemensler 6 mm2 kesitinde iletkenleri alacak büyüklükte

olacaktır.


4. Klemense gelen iletken sıkılırken sıkma vidası iletkene basmayacak ve iletken hareketli bir

plak vasıtasıyla sıkılacaktır.

37.3- Sıra Klemensler:

1. Sıra klemensler mutlaka yanmaz ve erimez sentetik malzemeden üretilmiş olacak, sıranın iki

başında tespit plakaları bulunacaktır.


3. Klemense gelen iletkenler sıkılırken sıkma vidası iletkene basmayacak ve iletken hareketli

plak vasıtasıyla sıkılacaktır.

4. Klemens şöntleri orijinal üst köprü ile yapılacaktır.

37.4- Özel Klemensler:

1. Ray tipi klemenslerin kullanılmadığı büyük kesitli iletkenler için özel klemensler

kullanılacaktır.

2. Özel klemensler pertinaks fiber veya benzer malzemeden bir yalıtkan kaide üzerine uygun

aralıklı bakır lamalar tespit edilerek üretilecektir.

3. Klemens bakır lamaları her iki yandan kablo kesitine uygun papuç bağlantı delikleriyle

cıvata somunu ve pula sahip olacaktır.

4. Lamaların üzerine, elle teması önleyecek biçimde izole bir kapak oturtulacak, izole kapak

kolayca sökülüp takılabilecektir.

5. Özel klemenslerin üretiminden önce kontrollüğün onayı gereklidir.

İÇİndekİlerglİ 6 nolu aÇik salt revİzyonu sayfa1-79 bÖlÜm : 03 teknİk Şartname 05.02.2020...

Documents