Ajo që ndodhi pardje, më 26 tetor në Barcelonë, kryeqyteti

i rajonit autonom të Katalonjës në Spanjë i ngjante shumë shpalljes së pavarësisë ... Vijon në faqen 21

Katalonja spanjolle si Flandra Belge

Nga JORGJI KOTE Opinioni

Ditësi

(Në foto) Ndërtime pa leje në TiranëNë faqen 2

Në faqen 12

LETERSI

Açka: Thertorja ku punova, si Shqipëria në

diktaturë

Në faqen 6

Misteri i makinës që shiti Saimir Tahiri

Gazetari Basir Çollaku: S’është e vërtetë që Gazetari Basir Çollaku: S’është e vërtetë që Dritan Zagani u dënua nga Krimet e Rënda Dritan Zagani u dënua nga Krimet e Rënda

“Audi” i Habilajve lëvizi në Greqi,

2 vëllezërit i kanë ndryshuar targat

Makina e ish-ministrit Tahiri, ‘shitur’ Habilajve ndër-ron targë, por përdorues jo, ata janë sërish Artan dhe Moisi Habilaj. Janë pikërisht vëllezërit Habilaj, të cilët kanë bërë pagesat, kur kanë paguar siguracionin e mjetit”. Gazetari Basir Çollaku, i cili ka realizuar së fundmi dy intervistat që kanë tronditur ...

Në faqen 3

DOSJA “DROGA”

Basha: Rama dhe Tahiri në panik, do publikohen fakte të reja

Kryeredaktor: Erl MURATIZv/kryeredaktore - Rezarta DELISULA

Tel:(04)2359-104, Fax:(04) 2359-116 E-mail:gazetashqiptare@hotmail.com

Viti XXIII - Nr. 7337 E diel 29 Tetor 2017 Çmimi, 50 lekë (1.5 euro)

Në faqen 8

“MASAKRA E LUSHNJES”

I ati i Laert Haxhiut: Nëse im bir ka vrarë, do ta var në litar

NDERTIMET PA LEJE/ REGJISTRIMI NE PORTALIN “E-ALBANIA”, BRENDA 10 DITEVE

LEGALIZIMET, PROCEDURA E RE PER TE MARRE TAPINE

Nga STANISLAW STRASBURGER

Grindja e gjatë dhe e vështirë për sta-tusin e Katalonjës është acaruar

javët e fundit. Stanislaw Strasburger është i bindur se kultura dhe identiteti janë çështje ...

Evropa ime: Corrida, Katalonja dhe pavarësia

Dje “Deutsche Welle”në

Vijon në faqen 22

Shkrepja e titulluar “Macja e zezë” e Petrit Kumit fitoi “World Press Photo”

“17 Nëntori – Besa”, fotoja me ‘medalje nderi’ në Moskë

Suplement

Në brendësi: Poezia e Agollit nga Shpëtim Çuçka. “Nostalgjikët” nga Ben Andoni Nga QERIM VRIONI dislokuar në veri të vendit)

dhe skuadrës së Shkodrës, “Indipendencia” të rreshtu-ara para një ndeshje midis tyre. Autori i fotos mbahet mjeshtri aparatit, Kel Marubi (Marubi-Njerëz në Za e sende të kujdesshme-Fototeka Kom-bëtare Marubi, Shkodër, ...

Fo t o g r a f i a e s p o r t i t , përgjithësisht përbën një degë të fotogazetarisë. His-torikisht në botë, “fotografi a e sportit ka bërë një rrugë të gjatë qysh prej analizave të hershmë të Muybridge me vrapimet e kuajve”(Ang

Tom-Photography-The de-finitive visual history-DK, Neë York, 2014, f.356). Foto-grafi a e parë shqiptare me këtë temë (me të dhënat e deritanishme) daton tetorin e vitit 1913. Në foto para-qiten në fushën e lojës dy skuadra futbolli, ajo e ush-trisë Austro-hungareze (të

Ndërtimet pa leje, 2 mijë

familjet që kanë gati legalizimin

LISTA EMERORE

Në faqet 9-11

Dokumentet që duhen për ta regjistruar pronën në Hipotekë në mënyrë elektronike, pa pritur dosjen nga ALUIZNI. Kostoja e aplikimit, 5 mijë lekë

E diel 29 Tetor 20172 - FAQJA E PARE

REDAKSIA: Redaktor i Suplementeve dhe Sociales: Rezarta Delisula, Redaktor i Rretheve: Trëndafile VISHA, Redaktor i Kulturës: Fatmira Nikolli, Art Designer: Nevila SAMARXHI.ADMINISTRATA: Përgjegjëse e Financës: Alma Smokthina 0682074397, Shpërndarja: Elvis Llaka Cel 0682074416, Marketingu: Cel:0682074415-email:marketing@gazetashqiptare.com, ADRESA: Ish-Drejtoria e Uzinës së Autotraktorëve,

Tiranë - Tel:(04) 2359-104 Tel&Fax:(04) 2359-116 Marketingu: Tel:(04) 2359-104/359-123. Tiranë, Internet: http://www.gsh.al, Email: gazetashqiptare@hotmail.com; redaksia@gazetashqiptare.com, SHTYPUR në “Klasik”Shpk

ÇESHTJA “TAHIRI”REAGIMET

Deklarata e Ramës për Dritan Zaganin, gazetari: Kryeministri gënjeu live

Basir Çollaku: Targa e re e 'Audi'-t tëish-ministrit Tahiri është AA900 NF

"Mjeti është sërish i Habilajve, polica e sigurimit u prenë Korçë, me shumë gjasë për udhëtim jashtë vendit"

ÇREGJISTRIMIHetuesit kanë kërkuarautomjetin tip "Audi" metargë AA003GB, por pamundur ta gjejnë atë.Pasi u denoncua simakina e ish-ministrit tëBrendshëm që përdorejnga Habilaj, targa emjetit "Audi" mësohet seështë çregjistruar nëDrejtorinë e TransportitRrugor. Nga një kërkimqë ka bërë prokuroria,rezulton se kjo targë nukështë më në qarkullim.Mësohet se pasçregjistrimit të targësAA003GB, makina ështëritarguar, por nuk dihetvendndodhja e saj.

Makina eish-ministrittë Brendshëm,Sajmir Tahiri

DEKLARATA E RAMËS NË "ZONË E LIRË""E di ku ka përfunduar, por në Republikën e Shqipërisë ai është dënuar ngaGjykata e Krimeve të Rënda. Me këto farë gjykatash, ose je i pandehur politik,ose kaq shumë provohet fajësia jote, sa nuk bëjmë dot një pazar për të liruar.Kështu që, kur e ka dënuar Gjykata e Krimeve të Rënda dhe prokuroria e ka çuarpër shpërdorim detyre dhe nuk e di se çfarë tjetër, çfarë duhet verifikuar mëshumë?! Ajo prokurori dhe ajo gjykatë nuk kanë pasur asnjë arsye në botë që tëlëvizin një gisht për hatër të Saimir Tahirit".

TIRANËTIRANËTIRANËTIRANËTIRANË

Makina e ish-ministrit Tahiri, 'shitur'Habilajve ndërron

targë, por përdorues jo, atajanë sërish Artan dhe MoisiHabilaj. Janë pikërisht vëlle-zërit Habilaj, të cilët kanëbërë pagesat, kur kanëpaguar siguracionin e mje-tit". Gazetari Basir Çollaku,i cili ka realizuar së fundmidy intervistat që kanë tron-ditur qeverinë, atë me ish-she-fin e Antidrogës së Fierit, Dri-tan Zagani dhe ish-oficerin eAntidrogës, Antonio Nazeraj(të dy ish-policët janë burgo-sur dhe kërcënuar për t'uvrarë, ndërsa sot janë në azilpolitik), dje ka zbuluar tar-gën e re të automjetit tip"Audi", të ish-ministrit tëBrendshëm. Në një postim nërrjetin social "Facebook",Çollaku ka treguar se cilaështë targa e re e "Audi"-t A 8.Sipas tij, ajo është AA900NF.Mes të tjerash, Çollaku thek-son se pronarët janë sërishHabilajt, Artan e Moisi Habi-laj. Reagimi i gazetarit erdhinjë ditë pas lajmit që qar-kulloi në media se targa emjetit të shumëpërfolur'Audi' AA 003 GB e që dysho-het se përdorej nga grupi 'Ha-bilaj' për transport droge, uçregjistrua nga Drejtoria eTransportit Rrugor nga si-stemi i targave. Gjithashtu,gazetari Basir Çollaku ka re-aguar edhe në lidhje me dek-laratat që kryeministri EdiRama bëri mbrëmjen e sëpremtes në emisionin "Zonëe Lirë" mbi pretendimin seGjykata për Krimet e Rëndaka dënuar për "dekonspirim"ish-kreun e Antidrogës nëFier, Dritan Zagani. Në njëmesazh në 'FB', ai ka hedhurposhtë deklaratën e Ramës,ndërsa akuzoi këtë të funditse gënjente. Mes të tjerash,Çollaku e cilëson qëndrimine Ramës një tjetër shpifje tëradhës ndaj Zaganit.REAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTPËR "AUDI"-N EPËR "AUDI"-N EPËR "AUDI"-N EPËR "AUDI"-N EPËR "AUDI"-N EHABILAJVEHABILAJVEHABILAJVEHABILAJVEHABILAJVE

AA003GB është bërëAA900 NF sërish Habilaj…dhe sërish udhëtime jashtë

vendit.. Makina e ish-minis-trit Tahiri, "shitur" Habilajvendërron targë, por përdoruesjo, ata janë sërish Artan dheMoisi Habilaj. Janë pikër-isht vëllezërit Habilaj, tëcilët kanë bërë pagesat kurkanë paguar siguracionin emjetit. Policën e sigurimitqë ka në fuqi mjeti e ka pre-

rë më 4 korrik. Ndërkohë,në qershor të këtij viti për-doruesit e 'Audi'-t AA900NF(AA003GB) kanë prerë nëKorçë një policë sigurimikarton jeshil, me shumëgjasë për udhëtim jashtëvendit dhe më afër prerjessë policës është për në Gre-qi për periudhën 1 deri më

15 qershor. Ndërkohë, mje-ti tashmë AA900NF(AA003GB) sipas shkre-save ka numër shasieWAU Z Z Z 4 E 7 9 N 0 0 5 2 5 0 ,duke dëshmuar se ndrys-hon sipërfaqja, jo brendia.Ndoshta prokuroria do tëmundësojë verifikime mëkonkrete. Natyrisht, nëse

nuk vazhdon të kërkojëtargën e vjetër... (për ata qës'besojnë...).REAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTREAGIMI I ÇOLLAKUTPËR DEKLARAPËR DEKLARAPËR DEKLARAPËR DEKLARAPËR DEKLARATËN ETËN ETËN ETËN ETËN ERAMËSRAMËSRAMËSRAMËSRAMËS

Rama, i lirë të gënjejë livenë "Zonë e Lirë" për Zaganin.

Kryeministri Edi Ramagënjen live. Dritan Zaganinuk është dënuar nga Gjyka-ta për Krime të Rënda. Çësht-ja është ende në gjykim nëGjykatën e Fierit dhe akuzanuk është ajo që tha z. KM.Oficeri italian do të dëshmojënë fund të vitit, siç ka vendo-sur Gjykata e Romës. Shpifjatjetër e Ramës, për akuzëbashkëpunimi me trafi-

Hetimi ndajvëllezërve

Habilaj, prokurorëtshqiptarë në KataniaTIRANË TIRANË TIRANË TIRANË TIRANË - Një grup hetue-sish dhe prokurorësh që he-tojnë dosjen "Habilaj" në Sh-qipëri si dhe ndaj ish-minis-trit të Brendshëm, SaimirTahiri, pritet të mbërrijnë nëKatania për të parë nga afërhetimet mbi këtë rast.Lajmi konfirmohet përtelevizionin "Klan" ngaburime të Prokurorisë sëKrimeve të Rënda, të cilatthanë se hetuesit pritet tëmbërrijnë në Katania gjatëjavës që vjen. Nuk dihetnëse vetë hetuesit mund tëkryejnë veprime konkreteme autorizim të palës ital-iane, apo se vetëm do tëkërkojnë të njihen më nëdetaje me materialet edosjes në fjalë.

kantët. Prokuroria nuk i kahetuar akuzat e Zaganit. Kaqenë një relatim i Drejtorisësë Përgjithshme të Policisëpër të verifikuar pretendimete shefit të Antidrogës. Dhekjo, në mënyrë të çuditshmenga Prokuroria e Fierit,ndonëse pretendimet përtrafik droge duhet të hetohennga Krimet e Rënda. Një turplive i gënjeshtrës së KM Rama.

Faksimile epolicës së sigurimit

Gazetari Basir Çollaku

E diel 29 Tetor 2017 - 3FAQJA E PARE

"Habilaj", kreu i PD: Qeveritarë të tjerë, të përfshirë me krimin

Basha: Rama e Tahiri nëpanik, së shpejti fakte të reja"Të hetohet kush arrestoi Zaganin"

POLICIA"Dita e të rënëve të policisënë krye të detyrës na kujtonata burra me uniformë, mekurajë e integritet, që dhanëjetën në luftë kundër krimit.Ne nuk mund ta lemësakrificën e tyre të shkojëdëm. Krimi, bandat dhemafia duhen shtypur, por kjobëhet e mundur vetëm menjë qeveri që nuk i mbrondhe ndan pushtetin me ta,por i lufton, i ndëshkon dhe içon ata dhe pushtetarët ekorruptuar, që sot janëmburoja e krimit paradrejtësisë", tha z.Basha.

Situata, Pack-Vlahutinit:

Thyej heshtjen

Berisha: Rama, frikë ngadosjet e krimit e korrupsionit

Ish-kryeministri Sali Berisha ka reaguar ndaj qëndrimit të kreut të qeverisë, Edi Rama, pas deklaratave

të ambasadorit Donald Lu dhe zyrtarit të lartë ameri-kan, Hoyt Yee. Z.Berisha foli për dosjet, ku sipas tij, Ramaështë në panik se nga çasti në çast do t'i hapen. Për Ber-ishën, "deklarata e zotit Hoyt Yee pas asaj të prokurorëvedhe Viktor Pontas, i cili nukkishte asnjë të qindtën e afer-ave të mëdha të tij, e kanëçekuilibruar Ramën si asn-jëherë më parë dhe përfundi-misht. I disekuilibruar dheabsurd, Noriega beson seduke pasur Xhorxh Sorosinpër avokat, do mund të shesëdosjet e drogës, vjedhjeve tëqindra miliona eurove, si dos-jet te agjitacionit dhe propa-gandës apo sabotazhit tëregjimit komunist. Por,Rama e ndjen se vërtet aibllokoi, në një vendim të pa-precedent, drejtësinë për Sajmir Tahirin. Vërtet lidh-jet e tij me Xhorxh Sorosin janë më të fuqishme se samund të mendohen, por ai nuk do mund të bllokojëtik-takun e tmerrshëm të orës së drejtësisë që po afron.Kjo orë po pret revolucionin popullor, revoltën qyteta-re që do përmbysë në Shqipëri narko-shtetin e Noriegësdhe vendos shpejt në këtë vend parimet e larta të drejtë-sisë dhe shtetit ligjor", deklaroi z.Berisha.

Deputetët e PD-së: Edi Ramaurdhërohet nga klanet mafioze

Një përfaqësi e PD-së, e kryesuar nga deputetët Edmond Spaho, Albana Vokshi dhe drejtuesi i Depar-

tamentit të Mjedisit, Jamarbër Malltezi morën pjesë nëtakimin me banorët dhe aktivistë të shoqërisë civile, tëcilët kundërshtojnë ndërtimin e landfillit të mbetjeve nëLekaj-Gosë në Bashkinë Rrogozhinë. Z.Spaho deklaroise Bashkia e Rrogozhinësnuk ka respektuar asnjë kri-ter ligjor për ndërti-min elandfillit dhe se kryetari i sajrefuzon të bëjë transpar-encën e këtij vendimi korrup-tiv. Deputetja Albana Vokshideklaroi se pas këtij krimimjedisor qëndron kryemi-nistri, si përfaqësues i mafiesnë qeveri. Vokshi u bëri thir-rje grave dhe vajzave të moslejojnë ndërti-min e landfillit,që rrezikon të sjellë mb-etjete rrezikshme toksike në dy-ert e shtëpive. "Protestoni qëtë ndalet projekti kriminal që ju dhe fëmijët tuaj të jetonijetën që meritoni", tha Vokshi. Përfaqësuesit e PD-së dek-laruan se ndërtimi i landfillit po bëhet pa konsultim mebanorët dhe se nuk ekziston asnjë projekt-dokument.Ata thanë se Bashkia e Rrogozhinës ka ndryshuar disaherë vendin e ndërtimit të landfillit, duke shtuar dyshimetpër një vepër kriminale mjedisore të urdhëruar nga klanetë lidhura me mafien e mbetjeve.

Kreu i opozitës, LulzimBasha, paralajmëroidje se javën që vjen

do të dalin në dritë të dhënatë reja, që sipas tij e lidhinqeverinë "Rama' me krimine organizuar. Z.Basha njof-toi përmes një konferencepër shtyp zbardhjen e fak-teve të reja, të cilat siç thaai, zbulojnë se anëtarë tëqeverisë aktuale dhe kryem-inistri Edi Rama janë të përf-shirë në mbështetjen krimitdhe drogës. Basha nuk dhadetaje nëse ato lidhen medosjen "Habilaj", duke thek-suar se publikimi i tyre ësh-të çështje ditësh. "Rama eTahiri sot janë në panik edëshpërim se po ndeshen metë vërtetën dhe kanë hum-bur çdo kontroll të sëvërtetës. Në ditët e ardhs-hme do të ketë të reja tëtjera, që zbulojnë përfshir-jen e qeveritarëve shqiptarëdhe të Ramës në mbështetjee mbrojtje të krimit e trafi-kantëve të drogës. Edhebota e ka kuptuar dhe nukmund të lejojnë më një shtettë kontrolluar nga krimi nëmes të Europës", - theksoiz.Basha. I pyetur se për çfarëtë rejash bëhet fjalë, Bashashtoi: "Ne po shqyrtojmë çdomaterial që tregon lidhjet ekrimit me politikanët. Ualëmë ditëve të ardhshme tëpublikohen të dhënat që di-sponohen. Opozita kërkontransparencë". Kreu i PD-sëu shpreh për ndërgjegjësimtë ndërkombëtarëve, ndërsashtoi se qëndrimi i tyre ësh-të i qartë: mbështetje përprokurorët e gjyqtarët që pohetojnë lidhjet e politikës sh-qiptare me krimin. "Dënimtë sulmeve politike ndajdrejtësisë, barazi para ligjite çdokujt, përfshirë edhepolitikanët më të lartë".Gjithashtu, ai u shpreh se,"opozita është në kontakt tëvazhdueshëm me qytetarët,oficerët e policisë dhe part-nerët". Basha akuzoi Ramënse po bën avokatin mbrojtëstë Saimir Tahirit dhe tëvëllezërve Habilaj dhekërkoi që personat të cilëtarrestuan ish-punonjësin epolicisë, Dritan Zaganin, tëmerren si të pandehur. "Dri-tan Zagani nuk ka qenë kur-rë i dënuar nga Krimet e Rën-da. Edi Rama gënjeu drejt-përdrejt para miliona sh-qiptarëve. Tahiri e arrestoiZaganin, sepse ai nuk hesh-ti, por guxoi, ngriti zërin dhehetoi lidhjet kriminale Tahi-ri-Habilaj. Sipas kodit mafioztë hakmarrjes kundër atij qëflet, Edi Rama dhe SaimirTahiri kërkuan ta bëninshembull Zaganin, për t'itreguar çdokujt se çfarë ipret nëse flasin. Por, akuzatqesharake të montuara ngaShërbimi i Kontrollit tëBrendshëm, një drejtori eMinistrisë së Brendshmenën urdhrat e Tahirit, nukdhanë asnjë rezultat, megjithë presionin e madh qëRama dhe Tahiri ushtruan.Punonjësit e Shërbimit tëKontrollit të ministrisë qëarrestuan Zaganin duhettë hetohen dhe të merren tëpandehur për montim aku-

zash dhe konspiracion nëmbështetje të krimit. Këtëduhet të bënte Edi Rama, tëçonte këta punonjës nëprokurori. Por, Edi Ramanuk është më kryeministër,tani ai është avokatimbrojtës i Tahirit dhe i Ha-

biljave. Siç e shikoni, ai mer-ret vetëm me mbrojtjen ekrimit dhe me asgjë tjetër.Bredh studio më studio,podium më podium e nëçdo vend duke bërë avoka-tin mbrojtës të Tahirit,sepse kështu mbron veten

e tij" , theksoi z.Basha.Kreu demokrat përshënde-ti deklaratën e PartivePopullore Europiane dhedeklaroi se qëndrimi ameri-kan dhe europian është iqartë. "Mbështetje për pro-kurorët dhe gjyqtarët që po

Valentina Madani

hetojnë lidhjet e politikësme krimin, dënim të sul-meve dhe ndikimeve poli-tike ndaj drejtësisë, barazipara ligjit ndaj çdokujt,përfshi edhe politikanët mëtë lartë", deklaroi kreu i PD-së, Lulzim Basha.

E u r o p a r l a m e n t a r j aDoris Pack i kërkon

ambasadores së BE-së nëTiranë që të thyejë hesh-tjen ndaj zhvillimeve tëfundit në Shqipëri. Dukemarrë shkas nga situatapolitike në vend, ku nëfokus është çështja "Tahi-ri", vjen reagimi i fortë i ish-deputetes së ParlamentitEuropian, Doris Pack, ak-tualisht presidente e Foru-mit të Grave të PPE. Në njëpostim të saj në "Twitter",Pack ndonëse nuk kaveçuar ndonjë çështjekonkrete, pyet për faktinse pse nuk reagon ambasa-dorja e BE-së, RomanaVlahutin. Sipas Pack, nënjë kohë kur Shqipëriaështë vend kandidat përBE, kërkohet një drejtësimë e mirë, nëse gabime tëdukshme nuk vihen nëdukje. "Pse ambasadorja eBE në Shqipëri nuk re-agon? Shqipëria është vendkandidat. Kredibiliteti iBE kërkon një drejtësi metë mirë, nëse gabime tëdukshme nuk vihen nëdukje", shkruan Pack nëmesazhin e saj, adresuarpolitikës shqiptare si dheambasadores Vlahutin.

Kreu i PD-së, Lulzim Basha

SHOQËRIA PËRMBARUESE PRIVATE “E.P.S.A”SHPK NJOFTON SHPALLJEN E ANKANDIT PER :

“Apartament” me sip. 237.15 m², Nr. Pas. 4/208+1-31, Vol.30, Fq.147,ZK 8514, e ndodhur ne Durres. Kjo pasuri eshte e hipotekuar në favorte Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilin fillon ankandiështë 71.719 Euro. Ankandi do te zhvillohet datë 16.11.2017 ora16.00 në adresen Rr.”I. Qemali”, Pall.”Fratari”, K.6,Tirane.

Per cdo informacion kontaktoni ne tel. 04 2262711 ose newww.epsa.al

SHOQËRIA PËRMBARUESE PRIVATE “E.P.S.A”SHPK NJOFTON SHPALLJEN E ANKANDIT PER :

1- “Truall” me sip. 200 m² nga kjo ndretese 114 m2,Nr. pasurie 9/584, Vol. 27, Faqe 87, ZK 8532i ndodhur ne Sheq i Madh, Fier. Pasuria eshte hipotekuar ne favor te Bankes Alpha sha.Çmimi me të cilin fillon ankandi I është 54.400 Euro. Ankandi per do te zhvillohet datë30.10.2017 ora 16.00 në adresen Rr.”I. Qemali”, Pall.”Fratari”, K.6,Tirane .

2- “Are” me sip. 9.159 m²,Nr. pasurie 117/37, Vol. 10, Faqe 165, ZK 3981, i ndodhur ne Sheq, Fier. Pasuria eshte hipotekuar ne favor te Bankes Alpha sha. Çmimi me të cilin fillon ankandiI është 58.400 Euro. Ankandi per do te zhvillohet datë 30.10.2017 ora 16.00 në adresen Rr.”I.Qemali”, Pall.”Fratari”, K.6,Tirane .

Per cdo informacion kontaktoni ne tel. 04 2262711 ose ne www.epsa.al.

E diel 29 Tetor 20174 - POLITIKE

REFORMA NE DREJTESIREAGIMET

Ish-presidenti: Sistemi i drejtësisë të mbrohet nga individët dhe kapja politike

"Tahiri", Nishani-Metës: Të zbardhetmbledhja e Këshillit të Sigurisë

"Reforma në Drejtësi e sfiduar, mbetet e rrezikuar"

Bizneset evogla ankohen

tek deputetjaTabaku

Ish-Presidenti i Republikës, Bujar Nishanishprehu dje shqetësimin

se reforma në drejtësi ështëe sfiduar, ndaj mbetet e rrez-ikuar. Ai foli për rëndësinë eruajtjes dhe mbrojtjes sësistemit të drejtësisë ngakapja politike e mekaniz-mave të reja dhe institucion-eve të reja që do të krijohendhe individëve, të cilëve dot'u besohet ky proces. Nisurnga kjo, Nishani i bëri djethirrje presidentit aktual,Ilir Meta dhe medias që tëzbardhin dhe të bëjnë pub-like mbledhjen e fundit tëKëshillit të Sigurisë Ko-mbëtare, që thirri për çësh-tjen e kanabizimit të vendit.Në një intervistë të dhënëpër "Channel One", BujarNishani nuk ka preferuar qëtë japë detaje për atë çfarëështë thënë në atë mbledhje,por apeli i tij duket se kalidhje me fakte, të cilat janëdiskutuar në atë tryezë, passhqetësimeve të ndërko-mbëtare për dosjen "Habi-laj" dhe përfshirjen e mund-shme të ish-ministrit SaimirTahiri. "Unë do të ftoja tëgjithë gazetarët që të kërko-nin trankriptin e asajmbledhjeje të Këshillit tëSigurisë Kombëtare dhe tëperifrazonin qëndrimet ngaPresidenti i Republikës dhesecili prej anëtarëve tëKëshillit të Sigurisë Ko-mbëtare, përfshirë edhe min-istrit të Brendshëm të asajkohe. Kjo, pasi besoj që përinteresin publik mund të de-klasifikohet, për momentin,pasi tani nuk ka më sekretshtetëror dhe shpresoj qëadministrata e Presidentittë Republikës ta deklas-ifikojë dhe të bëhet e diturpër opinionin publik", thek-soi ish-presidenti Bujar Nis-hani. I pyetur se a ështëkoha për rimbledhjen eKëshillit të Sigurisë Ko-mbëtare, për kanabizimin evendit, por edhe dyshimevepër lidhje të segmenteve poli-tike dhe të policisë mekrimin, për Nishanin ështëpresidenti i vendit, ai që du-het ta vendosë një gjë të tillë."Ajo është një çështje që i

takon Presidentit të Repub-likës, por situata në të cilënu mblodh Këshilli i Sigurisëishte pikërisht shqetësimi qëkishin institucionet ligjzbat-uese të vendit, partnerëtndërkombëtarë dhe Presiden-

ti i Republikës", theksoiz.Nishani. Duke u ndalur tekreforma në drejtësi dhemundësia e kapjes së saj ngapolitika, me rastin e funditkur mazhoranca votoi kun-dër kërkesës së prokurorisë

për arrestimin e ish-ministrittë Brendshëm, Saimir Tahi-ri, Nishani deklaron se kry-ereforma mbetet e rrezikuar."Reforma në drejtësi është esfiduar, reforma në drejtësimbetet e rrezikuar. Unë uroj

dhe shpresoj që të shohvijimësinë e reformës nësistemin e drejtësisë, por sotmë shumë sesa kurrë evi-dentohet fakti sesa e rëndë-sishme është ruajtja dhembrojtja nga kapja politikee mekanizmave të reja dheinstitucioneve të reja, që dotë krijohen dhe individëvetë cilëve do t'u besohet kyproces", tha ish-kreu i sh-tetit. Ish-presidenti BujarNishani mblodhi në Presi-dencë Këshillin e SigurisëKombëtare, mbledhje ekërkuar nga ish-kreu i Ku-vendit, Ilir Meta në lidhjeme mosarrestimin e Kle-ment Balilit.

Valentina Madani

APELI"Reforma në drejtësiështë e sfiduar, ajombetet e rrezikuar. Urojdhe shpresoj që tëshoh vijimësinë ereformës në sistemin edrejtësisë, por sot mëshumë se kurrëevidentohet fakti se erëndësishme ështëruajtja dhe mbrojtjanga kapja politike emekanizmave të rejadhe institucioneve tëreja që do të krijohendhe individëve, tëcilëve do t'iu besohetky proces", thaz.Nishani.

Kreu i Kuvendit, në sesionin për sfidën e krizave

Ruçi, thirrje BE-së: Procesi i ntegrimi tëBallkanit Perëndimor të mos frenohetKryetari i Kuvendit,

Gramoz Ruçi, i bëriapel Europës se mënyramë e mirë për të përballu-ar sfidat e shumta me tëcilat ajo po përballet, ësh-të vijimi i procesit të inte-grimit të vendeve të Ball-kanit Perëndimor. "Valëtmigratore nga vendet nëkonflikt dhe aktet terror-iste të dy viteve të fundit ekanë vendosur kontinen-tin evropian në një kon-tekst të ri sigurie. Sh-qipëria është krenare përharmoninë ndërfetare. Di-versiteti i kulturave dhebesimeve duhet të vijojë tëqëndrojë në themel të sho-qërive të hapura demokra-tike. Është i domosdoshëmbashkëpunimi intensivpër çështjet e mbrojtjesdhe sigurisë, si brendavendeve anëtare në kuad-rin NATO-BE, por edhe meato të Ballkanit Perëndi-mor. Në këtë kontekst, viji-mi dhe forcimi i 'Lidhjestransatlantike' dhe bash-këpunimit me SHBA-të

është tepër thelbësor dhe irëndësishëm. Për t'u bërëballë krizave dhe sfidave tësigurisë me të cilat po për-ballemi sot, procesi i inte-grimit nuk duhet të frenohetapo ngadalësohet", tha Ruçi.Këto deklarata, krye-par-lamentari i Shqipërisë i bërigjatë punimeve të Konfer-

encës së 8-të të Kryetarëve tëParlamenteve të vendeve tëBallkanit Perëndimor, ku nëfokus të diskutimeve ishinsfidat me të cilat përballet sotrajoni ynë, por edhe gjithëglobi. Ai theksoi se është i do-mosdoshëm bashkëpunimiintensiv për çështjet e mbro-jtjes dhe sigurisë si brenda

vendeve anëtare në ku-adrin NATO-BE, por edheme ato të Ballkanit Perën-dimor. Ruçi ka theksuar sepër t'u bërë ballë krizavedhe sfidave të sigurisë metë cilat po përballemi sot,procesi i integrimit nukduhet të frenohet apo ngad-alësohet.

Deputetja e PD-së, Jorida Tabaku, takoi dje

disa biznese të vogla nëzonën e Medresesë në Ti-ranë, ku në fokus ishtekërkesa e qeverisë për tëvendosur TVSH-në. Ata ishprehen shqetësimet li-dhur me gjobat dhe ven-dosjes së TVSH, ndërsaTabaku theksoi se një taksëe rëndë mbi ta do të thotëmë shumë të papunë nesër."Bizneset janë para dyzgjidhjesh ose do të rrisinçmimet, ose do të ulin fitimetnë kufijtë e mbijetesës. Këtobiznese kanë pasur kostoshtesë për tarifa vendore 5herë më të larta, kosto përtë mbajtur një financier, kon-sum më i ulët, kosto më tëlarta transporti dhe energjielektrike, të cilat po shndër-rohen në pengesa të papër-ballueshme", shprehet zj.Ta-baku. Ajo përmendi se: "Dyvjet më parë paralajmëruamqeverinë se vendosja eniveleve të ndryshme të tak-save për BV-në pa TVSH dotë sillte copëzimin e bi-zneseve të tjera brendaskemës së TVSH-së. Në atëkohë nuk dëgjuan, sot duantë heqin vetullat dhe frikaështë se do të nxjerrin sytë.BV sot punëson 40% të sh-qiptarëve, një taksë e rëndëmbi ta do të thotë më shumëtë papunë nesër".

INTEGRIMIVijimi dhe forcimi i'Lidhjestransatlantike' dhebashkëpunimit meSHBA-të është tepërthelbësor dhe irëndësishëm. Për t'ubërë ballë krizavedhe sfidave tësigurisë me të cilatpo përballemi sot,procesi i integrimitnuk duhet tëfrenohet apongadalësohet"

Kryetari i Kuvendit,Gramoz Ruçi

Ish-Presidenti i Republikës, BujarNishani dhe ish-ministri Ssajmir Tahiri

Gjatë një seanceparlamentare

E diel 29 Tetor 2017 - 5POLITIKE

Kryeministri Edi Ra-ma zgjodhi dje Aka-

deminë Politike të PS-së,për t'u kërkuar të rinjvetë mos dekurajohen nëambiciet e tyre për të qenëpjesë e politikëbërjes.Kreu socialist iu drejtuapikërisht brezit të politi-kanëve të rinj, që aka-demia promovon nëkuadër të bashkëpunimitme fondacionin "QemalStafa", të drejtuar dikurnga Tahiri. Rama u tha tërinjve se është pikërishtpolitika, ajo që ashtu simund të sjellë të këqija,mund edhe të bashkojënjerëzit e t'u japë atyrefuqi. Duke theksuar se kjoakademi e Partisë Social-iste është e para në vend,kryeministri e identifikoisi një prej instrumentevemë të rëndësishëm sa ipërket prurjeve të reja nëparti. "Politika nuk ështëpunë e keqe, por mund tëbëjë shumë keq kur nuk i

Kryeministri: PS, forcë që bën ndryshime

Rama, të rinjve: Mos udekurajoni, politika jo e keqe

bën punët mirë. Pa dyshimqë në terrenin e sotëm kashumë arsye për të qenë tëdemotivuar me ato që thu-hen, dëgjohen e debatohenme mënyrën se si shpërdor-ohet fuqia e politikës përqëllime e agjenda të ndry-shme, por nga ana tjetër,politika është i vetmi instru-

ment në dorën e njeriut përt'u bashkuar me të tjerë dhepër të bërë të mundura gjëraqë janë të pamundura", thaz.Rama. Kryeministri u ndaledhe tek platforma 'online',që qeveria ka ndërmarrë nëkuadër të bashkëqeverisjesme qytetarët, ku përsëritithirrjen në adresë edhe të të

rinjve, që të denoncojnëçdo rast që përbën shkelje."Kemi një hapësirë kugjithkush ka vendin e vetdhe duket. Është një gjur-më që mbetet, nëse do të sh-kruani aty. Ky portal ësh-të një aplikacion për të pa-sur mikun më të madh nëqeveri", tha z.Rama.

"Politika nuk është punë ekeqe, por mund të bëjëshumë keq kur nuk i bënpunët mirë. Pa dyshim që nëterrenin e sotëm ka shumëarsye për të qenë tëdemotivuar me ato që thuhen,dëgjohen e debatohen memënyrën se si shpërdorohetfuqia e politikës për qëllime eagjenda të ndryshme”.

Kryetarja e LSI, Monika Kryemadhi, i bëridje thirrje kryemi-

nistrit Edi Rama që të dorë-zojë ish-ministrin Tahiri dhetë lërë drejtësinë të bëjëpunën e saj. Nga qyteti i Sh-kodrës, gjatë një takimi mestrukturat e LSI, Kryemadhideklaroi se Rama ështëkthyer në një lolo televiz-ionesh, ndërsa gjendja evarfërisë dhe papunësisë nëvend janë alarmante. Sipassaj, LSI është e vendosur tademaskojë këtë kryemi-nistër lolo dhe të gjithë zinx-hirin kriminal. Më tej, Krye-madhi tha se qeveria men-don më shumë për oligarkëtse për qytetarët dhe të rin-jtë e papunë, duke shtuar seajo u zhvati 70 milionë euroqytetarëve për t'ua dhënë oli-garkëve. Kryemadhi akuzoiRamën se censuroi në televiz-ione aktivitetin që u mbajt tëpremten në Tropojë, ku PD eLSI ishin bashkë për përu-rimin e statujës së Azem Haj-darit. "Rama është kthyer nënjë lolo televizionesh. Ramatë dorëzojë lolon dhe të lërëdrejtësinë të bëjë punën e saj.LSI është e vendosur të de-maskojë këtë kryeministërlolo dhe të gjithë zinxhirinkriminal. Rama, një kryemi-nistër në ikje i frikësuar. Ngafrika, Rama censuroi nëtelevizione aktivitetin ma-dhështor për Azem Hajdarin.Gjendja e varfërisë dhe e pap-unësisë në Shqipëri ështëalarmante. Qindra-mijërafamilje jetojnë me më pak se2 dollarë në ditë. Qeveriamendon më shumë për oli-garkët se për qytetarët dhetë rinjtë e papunë. Qeveriau zhvati 70 milionë euroqytetarëve, për t'ua u dhënëoligarkëve. Me këto para dotë ishin financuar 70 mijëvende të reja pune", tha Krye-madhi. Sipas saj, "situata

ekonomike në Shqipëri ësh-të alarmante, se qindra-mijëra familje jetojnë me mëpak se 2 dollarë në ditë, ndër-sa mijëra të rinj kanë hum-bur shpresat për t'u punë-suar në Shqipëri". Ndërsaakuzoi kryeministrin Ramase është në anën e oli-garkëve, Kryemadhi tha seLSI nuk do të reshtë së ofru-ari alternativat për zhvil-limin dhe luftën kundërvarfërisë, "ne jemi të vendo-sur në rrugën tonë". Po djekryetarja e LSI-së reagoi sër-

ish ndaj kryeministritRama dhe deklaratave të tijmbrëmjen e djeshme në"Zonë e Lirë". Përmes njëpostimi në rrjetin social "Fa-cebook", Kryemadhi shkru-an se kjo ishte "përgatitjepër premierën e shfaqjes sëfundit", duke i thënë Ramësse "mbrëmë (të premten) ish-te në rolin e Lolos". Kujtojmëse "Lolo" ishte nofka e njëritprej anëtarëve të bandës "Ha-bilaj" e dalë në dosjen epërgjimeve të autoriteteveitaliane. Kryemadhi thotë

se, "në përballjen finale përimplikimet në zullumet ebandave të trafikut, nuk uashkruan dot vetë pyetjetprokurorëve". "Në përgatitjepër premierën e shfaqjes sëfundit, Edi Rama u shfaqmbrëmë në provën gjenerale

të rolit të Lolos. Me pyetje dhepërgjigje të gatuara në kuzhi-nat e oligarkëve, klientëve tëtij besnikë, që të tillë kanëqenë pranë çdo kryeministri.Por, me sytë e errur nga fri-ka e provave që e implikojnëedhe atë në zullumet e ban-

dave të trafikut, harron që nëpërballjen finale nuk ua sh-kruan dot vetë pyetjetprokurorëve. Në atë përball-je do të mbajë përgjegjësivetëm për përgjigjet", dek-laroi kryetarja e LSI-së, Moni-ka Kryemadhi.

Kreu i LSI: Rama u zhvati 70 milionë euro qytetarëve, ua dha oligarkëve

Kryemadhi paralajmëron Ramën:Dorëzo Tahirin, do të të demaskojmë

"Lëre drejtësinë të bëjë punën e saj"

Valentina Madani

AmbasadorëtDita europiane bëri dje bashkë 18 ambasadorë të vendevetë BE-së, të cilët zgjodhën të vizitojnë Dibrën. Tëkryesuar nga ambasadorja Romana Vlahutin,ambasadorët zhvilluan disa takime mes tyre edhe mekreun e bashkisë, Muharrem Rama.

Kryeministri Edi Rama

Kryetarja e LSI,Monika Kryemadhi

TENDER I HAPUR KOMBËTAR

REPUBLIKA E SHQIPERISEBANKA E SHQIPERISEDEPARTAMENTI I ADMINISTRIMITSEKTORI I PROKURIMIT

Banka e Shqipërisë kërkon të realizojë objektin e prokurimit: “Shërbimi vjetor i mirëmbajtjes dheriparimit të sistemeve të mbrojtjes elektronike në objektet dhe degët e Bankës sëShqipërisë”.

Banka e Shqipërisë fton kandidatët e interesuar, të marrin pjesë në procedurën e prokurimit “Tender ihapur kombëtar”, për realizimin e objektit të prokurimit si më sipër, me fond limit 9,000,000 Lekë”.

Dokumentet e tenderit mund të tërhiqen pranë Sektorit të Prokurimeve të Departamentit të Administrimit,të Bankës së Shqipërisë, me adresë: Rruga e Dibrës, Kompleksi “Halili”, Kulla A, Tiranë, Tel.042419411(ext.4251), çdo ditë nga ora 10.00 – 13.00 nga çdo person i autorizuar, me paraqitjen e njëkërkese me shkrim. Tërheqja e dokumenteve mund të bëhet vetëm pasi të keni bërë paraprakishtpagesën e pakthyeshme prej 500 Lekë, pranë një banke tregtare në llogarinë e Bankës së Shqipërisësipas detajeve të mëposhtme:

Përfituesi: Banka e ShqipërisëBIC: STANALTRIBAN: AL68 1011 1008 0000 0000 2222 222L; BIC

Përshkrimi: Blerje dokumente tenderi për tenderin me objekt: “Shërbimi vjetor i mirëmbajtjes dheriparimit të sistemeve të mbrojtjes elektronike në objektet dhe degët e Bankës së Shqipërisë’’

Oferta duhet të paraqitet në zyrën e Sektorit të Prokurimeve, pranë Departamentit të Administrimit, nëBankën e Shqipërisë, deri më datë 20 Nëntor 2017, ora 11:00, kohë në të cilën do të hapet edhetenderi, ku ftohen të marrin pjesë kandidatët ose përfaqësuesit e autorizuar të tyre.

E diel 29 Tetor 20176 - EKONOMI

Lejet e legalizimevemund të regjistrohennë Hipotekë brenda

10 ditëve me një kosto prej 5mijë lekësh, pa qene nevojatë prisni ALUIZNI-n të dorë-zojë dosjen në Hipotekë. Per-sonat që kanë ndërtuar paleje dhe janë pajisur me le-jen e legalizimit, mund tëmarrin tapinë për shër-bimet që ofrohen në "e-Alba-nia". Pronari i objektit du-het të identifikohet nëfaqen zyrtare në internetme numrin e kartës së iden-titetit, ose pasaportë bi-ometrike (të nevojshme përt'u loguar në portalin "e-Al-bania") dhe të dërgojë njëshkresë përcjellëse nga in-stitucioni që ka lëshuar le-jen e legalizimit.APLIKIMIAPLIKIMIAPLIKIMIAPLIKIMIAPLIKIMI

Shërbimi elektronik nëfaqen "e-Albania" u vjen nëndihmë qytetarëve që të dër-gojnë një aplikim përregjistrimin e objekteve tëlegalizuara. Bëhet regjistri-mi i objektit të legalizuarmenjëherë pas përcjelljespër regjistrim nga Agjenciae Legalizimit, Urbanizmit,Integrimit të Zonave/Ndër-timeve Informale, të lejes sëlegalizimit dhe dokumenta-cionit. Regjistrimi kryhet nëfavor të subjektit, të cilit iështë lëshuar leja e legaliz-imit. Pas dërgimit të ap-likimit drejt ZRPP-së, ai dotë procesohet nga specialis-ti i ZRPP-së dhe në varësi tëinformacionit, kthimi ipërgjigjes dhe i materialevetë kërkuara nga kërkuesikryhet nëpërmjet informim-it me email, dërgimit tëpërgjigjes elektronike te "Do-kumentet e mia" në profiline qytetarit në "e-Albania", sidhe me shërbim postar, nëseqytetari kërkon përgjigjennë format letër. Kërkesa përkryerjen e një shërbimi ngaZyra e Regjistrimit të Pasur-ive të Paluajtshme (ZRPP),në zbatim të ligjit nr. 33/2012, bëhet nga kërkuesivetë, ose nëpërmjet përfaqë-suesit të tij, noterit apo asis-tentit të noterit. PranëZyrave të Regjistrimit tëPasurive të Paluajtshmefunksionon Regjistri Elek-tronik i Përpunimit të Kër-kesave, i cili garanton tra-jtimin e praktikave sipasradhës së paraqitjes sëkërkesave. Minimalisht, nëregjistër regjistrohen num-ri i kërkesës, data e para-qitjes dhe data e përfundim-

Lejet e legalizimeve regjistrohen përmes portalit "e-Albania" brenda 10 ditëve

Tapia për ndërtimet paleje, ndryshon proceduraKostoja e aplikimit, 5 mijë lekë. Dokumentet

Ornela Manjani

it të afatit për trajtim, sipasrendit kronologjik. Kërkue-si, që paraqet një kërkesëpër kryerjen e një shërbiminga ZRPP-ja, pajiset me njënumër identifikimi tëkërkesës dhe kodin e sig-urisë, me anë të të cilëvemund të verifikojë gjendjene trajtimit të kërkesës së tij.

PËRGJIGJJAPËRGJIGJJAPËRGJIGJJAPËRGJIGJJAPËRGJIGJJAKthimi i përgjigjes elek-

tronike dhe i materialeve tëkërkuara nga kërkuesikryhet nëpërmjet dërgimitte "Dokumentet e mia" në"A-albania" dhe informim-it me email për shkarkimine përgjigjes elektronike.Gjithashtu, nëse qytetari

dëshiron përgjigjen në for-mat letër, e merr nëpërmjetshërbimit postar. Çdo tarifëpër shërbimin në Zyrën eRegjistrimit të Pasurive tëPaluajtshme paguhet nëllogarinë bankare të Zyrëssë Regjistrimit.LEGALIZIMETLEGALIZIMETLEGALIZIMETLEGALIZIMETLEGALIZIMET

Sipas ligjit në fuqi, ka

DOKUMENTET DHE PROCEDURA

edhe një alternativë tjetërpër aplikimin në Zyrën eRegjistrimit të Pasurive tëPaluajtshme, për pajisjenme certifikatë pronësie tëndërtimeve të pajisura meleje legalizimi. Vetë Agjen-cia e Legalizimit, Urbaniz-imit dhe Integrimit tëZonave/Ndërtimore Infor-

male aplikon për llogari tëpersonit që ka marrë lejene legalizimit, duke dorë-zuar në Hipotekë të gjithëpraktikën ligjore të ne-vojshme për regjistrimine pasurisë, shtëpisë apobiznesit.

Administrata tatimorebën të ditur se po vi-

jon me kontrolle në çdosubjekt që ushtron aktiv-itet tregtar për zbatimin eligjit dhe garantimin ekushteve për konkur-rencë të ndershme nëluftën kundër evazionitdhe informalitetit. Struk-turat e zbatimit Task-Forcë të Drejtorisë sëHetimit Tatimor kanëushtruar kontrolle në Ti-ranë, në zbatim të planitanti-informalitet. Gjatëkontrolleve janë konstat-uar problematika përmoslëshim të kuponit ta-timor, punonjës të padek-laruar apo subjekte të palicencuara. Janë bllokuar6 bare dhe restorante përmoslëshim kuponi tati-mor (hera e dytë) si dhe dysubjekte tregtare, që ush-tronin aktivitet të pa li-cencuar. Nga 265 kon-trolle të realizuara, 80 prejtyre janë penalizuar. Ma-sat ndëshkimore përmoslëshimin e kuponit ta-timor janë si më poshtë:

Aksioni anti-informalitet, lëshimi i kuponit tatimor

Tatimet: Bizneset që gjenden triherë radhazi në shkelje, mbyllen

Moslëshim kuponi hera I:Penalizim me gjobë nëmasën 50 000 lekë dhe përveçmasës së gjobës për tatimpa-guesit e regjistruar përTVSH-në, bëhet vlerësimtatimor për tre muajt e fun-dit. Moslëshim kuponi heraII: Penalizim me gjobë nëmasën 50 000 (pesëdhjetëmijë) lekë dhe në këtë rastmerret masa e bllokimit tëveprimtarisë në vendin ku

është konstatuar shkeljapër 30 ditë kalendarike.Moslëshim kuponi heraIII: Penalizim me gjobë nëmasën 50 000 lekë dhe kon-siderohet evazion tatimor,duke e kallëzuar subjektinpenalisht. Gjithashtu, pub-likohet emri i tatimpagues-it, NIPT-i dhe emri i përfaqë-suesit të biznesit në faqenzyrtare të Drejtorisë sëPërgjithshme të Tatimeve.

Projektbuxheti 2018 parashikon 8 koncesione të rejatë llojit Partneritet Privat-Publik. Qeveria shqiptare

ka parashikuar që të bashkëpunojë me privatin përndërtimin e një sërë segmentesh të rëndësishmerrugore. Sipas tabelave shpjeguese në relacionin e pro-jektbuxhetit 2018, projektet në infrastrukturë kapinvlerën e 140.6 miliardë lekëve. Ndërtimi i segmentitrrugor Kashar-Rrogozhinë është projekti që ka vlerënmë të madhe për vitin 2018 në infrastrukturë. PërRrugën e Arbrit, vitin e ardhshëm janë akorduar 24miliardë lekë. Për sektorin e shëndetësisë ështëparashikuar një fond prej 9.5 miliardë lekësh, i cili dotë përdoret për ndërtimin e spitalit rajonal të Fierit.Një tjetër kontratë e karakterit PPP parashikohetedhe për ndërtimin e shkollave parauniversitare nëBashkinë e Tiranës. Për këtë projekt parashikohetnjë fond prej 6.4 miliardë lekësh. Qeveria ka zgjedhurqë t'i realizojë këto projekte në bashkëpunim me priva-tin, për shkak të kostove të larta dhe pamundësisë sëbuxhetit për të mbuluar shpenzimet.

RRUGËT QË DO TË NDËRTOHEN

1. Aksi Tiranë-Thumanë-Vorë 34.3 mld2. Rruga Kardhiq - Delvinë 8.6 mld3. Rruga Kashar - Rrogozhinë 41.5 mld4. Rruga Milot - Balldren 14.2 mld5. Rruga Orikum - Himarë 17.8 mld6. Rruga e Arbrit 24 mld

Projektbuxheti i vitit 2018

Infrastruktura, 8 aksetqë do të jepen me PPP

Dokumentacioni i nevojshëm1. Dokument identifikimi i përdoruesit, kartëIdentiteti ose pasaportë biometrike (i nevojshëmpër t'u loguar në portalin "e-Albania").2. Shkresë përcjellëse nga institucioni që kalëshuar aktin.

Hapat e procedurës1. Identifikohuni si qytetar, ose si biznes në portal.2. Zgjidhni shërbimin "Regjistrimi i objekteve tëlegalizuara".3. Klikoni butonin "Përdor".4. Plotësoni formularin elektronik me të dhënat enevojshme mbi Zyrën Vendore të Regjistrimit tëPasurive të Paluajtshme, mbi pronën, mbishërbimin/shërbimet e kërkuara dhe taksat enevojshme.5. Klikoni butonin "Dërgo" në faqen e fundit tëformularit.6. Shkarkoni mandatpagesën, me të cilën mund tëparaqiteni në bankë për të kryer pagesën enevojshme.7. Punonjësi i ZRPP-së proceson kërkesën eardhur dhe në varësi të vendimit që merret, i kthenpërgjigje me e-mail aplikuesit, me URL-në eshkarkimit të përgjigjes elektronike të ruajtur tek"Dokumentet e mia" në "e-Albania", ose menjoftimin e arsyes së refuzimit.

Faksimile e faqes zyrtare "e-Albania"

Shoqëria përmbarimore “STRATI BAILIFFS SERVICE” Sh.p.k.,njofton shpalljen për shitjen në ankand të pasurive të paluajtshme:

-“Truall”, me sipërfaqe 3200 m2 , ndodhur në Shëngjin, Lezhë, ZonaKadastrale 3126, regjistruar në Regjistrin Hipotekor me nr. 13, datë31.01.2006, në pronësi të Shoqërisë “Taçi Oil International Trading &Supply Company” sh.a., lënë si garanci hipotekore për Bankën meKontratë Hipoteke Nr. 449 Rep., Nr. 211/3 Kol., datë 02.02.2006. Çmimifillestar i ankandit është 89,600 Euro;-“Truall” së bashku me depozitë karburanti, me sipërfaqe 4419 m2,ndodhur në Shëngjin, Lezhë, Zona Kadastrale 3126, regjistruar nëRegjistrin Hipotekor me nr. 14, datë 31.01.2006, në pronësi tëShoqërisë “Taçi Oil International Trading & Supply Company” sh.a.,lënë si garanci hipotekore për Bankën me Kontratë Hipoteke Nr. 448Rep., Nr. 210/3 Kol., datë 02.02.2006. Çmimi fillestar i ankandit është162,036 Euro.Ankandi për pasuritë e mësipërme zhvillohet në datë 06.11.2017.Ankandi për pasuritë e mësipërme zhvillohet në ora 16.00, në ambjentete Shoqërisë Përmbarimore “Strati Bailiff’s Service”, Rruga “JordanMisja”, Pall. 141/1, Shkalla 1, Ap. 7. Tiranë. Tel: 04 45 00 450,www.stratibailiff.com, info@stratibailiff.com

E diel 29 Tetor 2017 - 7RRETHE

"Hapet gara për 23 drejtues, jo emërime për qoka politike"

Shkarkohen 8 drejtorë burgjesh,ministrja e Drejtësisë: Rrezikuan sigurinëTIRANË TIRANË TIRANË TIRANË TIRANË - Ministrja eDrejtësisë, Etilda Gjonajka shkarkuar dje ngadetyra tetë drejtorëburgjesh në qytete tëndryshme të vendit, pasinga kontrollet e kryerajanë evidentuar shkelje tërënda që rrezikojnë sigur-inë në institucionet e vua-jtjes së dënimit. Në njëdalje për mediat, Gjonajnjoftoi largimin ngadetyra të drejtorëve tëburgjeve: Rrogozhinë,Lushnje, Peqin, Lezhë,Sarandë, Berat, Durrësdhe Tepelenë. Sipas min-istres së Drejtësisë,

SHKURT

REAGIMI I PATOZITPas "furtunës" në burgje ka reaguar ish-nënkryetari iPD-së, Astrit Patozi. Në një status në "Facebook", aishkruan se, "ne i paskemi pasur të dënuar vetë mëparë gjysmën e drejtorëve të burgjeve në Shqipëri!Sihariqin na e dha vetë ministrja e re e Drejtësisë,por pa na shpjeguar se si i kanë ngjitur shkallët ekarrierës në administratë të gjithë këta të riedukuar".

Arrestohet edhe i dënuari me 6.8 vite burg për tentativë vrasjeje dhe një tjetër

Plagosi në zgjedhje aktivistin e LSI-së,kapet nipi i tjetër i ish-deputetit të PSSamuel Ndokës iu gjet një pistoletë pa leje

U arrestua tri ditë më parë, Gjykatae Durrësit liron ish-shefin e Krimeve

krerët e burgjeve të: Lezhës,Rrogozhinës, Lushnjës, Pe-qinit, Tepelenës dhe Dur-rësit janë shkarkuar ngadetyra për shkelje adminis-trative dhe shpërdorim dety-re. Ndërkohë që drejtori i

burgut të Sarandës ështëshkarkuar për shkelje ad-ministrative, ndërsa figu-ron person i dënuar më parë.Kurse, për kreun i IVP-sëBerat është shkarkuar përshkelje administrative dhe

si person me precedentë pe-nalë. "Kontrollet e kryerakanë evidentuar shkelje tërënda, shkelje që rrezikojnësigurinë e burgjeve. Janë ev-identuar raste të futjes sëlëndëve narkotike në burgje.

Ministria e Drejtësisë evendosur për zbatimin eligjit, nuk do lejojë asnjëshkelje. 88 vepra penale ireferohen burgut të Pe-qinit, ndërkohë 36 vepra tëtjera i referohen burgut tëRrogozhinës. Pavarësishtalarmit të vënë ngaprokuroria, nuk është ve-pruar më parë nga ana ekësaj ministrie. Arsyet emosveprimit mbeten të pan-johura", tha Etilda Gjonaj.Ndërkaq, ajo deklaroi se paskëtij vendimi do të hapetgara për 23 drejtues tëburgjeve. "Sot (dje) hapimgarën për 23 drejtues tëburgjeve dhe paraburgimevenë të gjithë vendin. Nuk dotë ketë më emërime për qokapolitike, por bazuar tek af-tësitë profesionale. Deri nëemërimet e reja në krye tëburgjeve janë komanduarpunonjësit profesionistë", ushpreh ministrja.

TIRANËTIRANËTIRANËTIRANËTIRANË

Pak ditë pas arrestimitnga policia e Lezhës e20-vjeçarit Danjan

Ndoka, nip i ish-deputetitsocialist Arben Ndoka, djeblutë e kryeqytetit kanëvënë në pranga edhe nipintjetër të ish-deputetit. Bëhetfjalë për Samuel Ndokën, icili ishte shpallur në kërkimpër disa vepra penale. 18-vjeçari u kap në flagrancëme një pistoletë pa leje. Dytë rinjtë akuzohen për pla-gosjen e aktivistit të LSI-së,Florian Dushku. Ngjarje kjoe ndodhur në zgjedhjet e 25qershorit të këtij viti nëLezhë. Lajmi për prangosjene nipit tjetër të ish-deputetitsocialist u bë me dije ngadrejtori për Krimet në Po-licinë e Shtetit, Josif Shtëm-bari. Ndërkohë, burime zyr-tare nga policia pohuan sebashkë me Ndokën u arres-tua edhe shtetasi PaoloMarinaj, i dënuar nga Gjyka-ta e Shkodrës me 6 vite e 8muaj burg për veprën penale"Vrasje me dashje e mbeturnë tentativë". Sakaq, në pran-ga u vu edhe shtetasi AltinMikaj, pasi me automjetin etij tip "Audi" ka transportu-ar dy personat e mësipërm.ARRESTIMIARRESTIMIARRESTIMIARRESTIMIARRESTIMI

Përgjatë 12 orëve të fun-dit, Policia e Tiranës ka ar-restuar 3 persona me armë,njëri prej tyre në kërkim përdisa vepra penale, si dhe njëtjetër për "Vrasje me dashjee mbetur në tentativë". Kon-kretisht u ndaluan shteta-sit: Samuel Ndoka, pasi iukap me vete një pistoletë me7 fishekë dhe Paolo (Fran-cesk) Marinaj, pasi iu kapme vetë një armë pistoletë,me 7 fishekë si dhe një kre-hër që e mbante në çantën ekrahut me 8 copë fishekë. Tëdy këta persona u arrestu-an për veprën penale "Armë-mbajtje pa leje". Në prangaka përfunduar dhe AltinMikaj, pasi me automjetintip "Audi" ka transportuar

dhe fshehur të dy personate sipërcituar, duke i ndih-muar për t'iu shmangurforcave të policisë. Ndaj tij umor masa e arrestit në fla-grancë për veprën penale"Përkrahje e autorit të krim-it". Sipas burimeve të më-sipërme, Samuel Ndoka,banues në Lezhë ishte nëkërkim, pasi Gjykata e Rre-thit Gjyqësor Lezhë ka cak-tuar masën e sigurisë "Ar-rest me burg" për veprat pe-nale: "Plagosje e lehtë medashje", "Prodhim dhe mbaj-tje pa leje e armëve luftar-ake dhe municionit", "Kano-sja apo dhunimi ndaj pjesë-marrësve në zgjedhje". 18-vjeçari në bashkëpunim meshtetas të tjerë, njëri prejtyre i arrestuar në datë 25qershor 2017, nën kërcën-imin e armës kanë kanosurdhe dhunuar ditën e zgjedh-jeve të 25 qershorit, shteta-sin Florian Dushku.PLAGOSJA NË LEZHËPLAGOSJA NË LEZHËPLAGOSJA NË LEZHËPLAGOSJA NË LEZHËPLAGOSJA NË LEZHË

Rreth orës 10:15 të 25 qer-shorit të këtij viti, policia eLezhës është njoftuar se nëShëngjin të Lezhës, përparaambienteve të restorant "De-tari" ka pasur një konfliktmidis disa personave dhe seështë qëlluar me armë zjar-ri. Menjëherë është ngriturgrupi hetimor dhe nën drej-timin e Task Forcës pranëProkurorisë së RrethitGjyqësor Lezhë, ka kryer tëgjitha veprimet hetimore eprocedurale për zbardhjen eplotë të ngjarjes. "Nga tërë-sia e veprimeve hetimore tëkryera deri tani ka rezultu-

ar se ka qenë një konfliktmidis dy grupesh person-ash, i cili fillimisht ka nisursi debat verbal e më pas kaagravuar në konflikt fizik eme mjete të forta mes tyre,si dhe njëri prej personavetë përfshirë ka qëlluar me

armë zjarri në ajër. Si pasojëe këtij konflikti ka mbetur idëmtuar lehtë në kokë sh-tetasi Flroian Dushku, 28vjeç, banues në Shëngjin-Lezhë. Nga kryerja e vepri-meve hetimore e proceduraleështë bërë i mundur identi-

fikimi i autorëve të dyshuartë kësaj ngjarje: GentianMarku, 25 vjeç, banues nëLezhë; Samuel Ndoka, 19vjeç, banues në Lezhë dheDanjan Ndoka, 20 vjeç ban-ues në Lezhë. Po kështu, nëvijim të veprimeve të kryerapër këtë ngjarje, është bërëarrestimi në flagrancë i sh-tetasit: Aleksandër Ujka, 54vjeç, banues në Shëngjin-Lezhë. Arrestimi në fla-grancë i këtij shtetasi u bëpër veprën penale "Kryerja eveprimeve që pengojnë zbu-limin e së vërtetës", pasi ngaanalizimi i pamjeve filmike tësekuestruara në restorantinnë pronësi të këtij shtetasijanë vërejtur ndërhyrje dhefshirje të pamjeve filmike tëregjistruara në intervalinkohor kur ka ndodhur ng-jarja", thuhej në deklaratëne policisë pas ngjarjes.

Favorizuan prerjen epyjeve, përfundojnë

në pranga 2 inspektorëPRRENJAS PRRENJAS PRRENJAS PRRENJAS PRRENJAS - Policia e El-basanit dhe ajo e Prrenjas-it, në bashkëpunim meFNSH-në ka goditur njërast të prerjes pa kriter tëpyjeve. Në vendin e quajtur"Kthesa e Shënepremtes",pas informacionit të mar-rë në rrugë operative se nëpyllin e Stravajt priteshinpemë për lëndë drusore,blutë bllokuan në orët epara të mëngjesit tëdjeshëm një kamion tëngarkuar me 20 m3 lëndëdrusore të prerë pa leje, sidhe pa faturë shoqërimi. Nënjë deklaratë për mediat,drejtori për Krimet në Po-licinë e Shtetit, Josif Shtëm-bari, tha se drejtuesi imjetit punonte për llogaritë një subjekti të licencuarnga Bashkia Prrenjas përprerje dhe transport lëndedrusore në ngastrat e dam-kosura për prerje. Nga he-timet ka rezultuar se inspe-ktori i pyjeve pranë Bash-kisë Prrenjas, 28-vjeçari O.L.,dyshohet të mos ketë ush-truar kontroll në ngastrat emarra nga subjekti dhe nukka marrë masa për parandal-imin e prerjes së paligjshmetë pyjeve në zonën që mbu-lon. Ai dyshohet të ketë fa-vorizuar këtë subjekt tëpresë dru të padamkosura,duke shkaktuar një dëmekonomik dhe mjedisor. Ngaverifikimi i akteve të kon-trollit të kryer nga inspek-torët e pyjeve pranë Bash-kisë Prrenjas, nuk rezultonasnjë kontroll i bërë në ngas-trat që shfrytëzonte subjek-ti. Ndërsa, 40-vjeçari L.L. medetyrë përgjegjës i ShërbimitPyjor, Bashkia Prrenjas, dy-shohet të mos ketë kontrol-luar inspektorin në varësidhe nuk ka urdhëruar përkontroll në ngastrat qëshfrytëzonte subjekti, dukeshkaktuar dëm ekonomikdhe mjedisor në këtë zonë. Tëdy personat në fjalë u arres-tuan, ndërsa akuzohen përshpërdorim detyre. Gjithash-tu, ka nisur procedimi penalndaj drejtuesit të mjetit, 56-vjeçarit R.K., banues në Dur-rës dhe ndaj përfaqësuesit tësubjektit, 48-vjeçarit S.K.,banues në Qukës. Këta dy tëfundit akuzohen për veprënpenale "Prerja e paligjshmee pyjeve".

DURRËS DURRËS DURRËS DURRËS DURRËS - Gjykata e Durrësit kavendosur dje masën e sigurisë"detyrim paraqitje" për nënko-misarin Krenar Behari, i cili uarrestua dy ditë më parë mekërkesë të prokurorit ArjanNdoja, për moszbatim të urdhrittë tij. Prokurori kishte kërkuarhetimin në gjendje të lirë të njëpersoni të përfshirë në një konf-likt, por ish-shefi i Krimeve në

Drejtorinë e Policisë së Durrësite ka arrestuar. Duke e cilësuararbitrar veprimin e Beharit,prokurori Ndoja kërkoi ar-restimin e tij, duke e akuzuar përshpërdorim detyre. Por, gjykatapasi verifikoi kushtet e masës sëarrestit dhe dëgjoi palët, vendosisi masë sigurie "detyrim para-qitjeje pranë policisë gjyqësore",ndërsa hetimet vazhdojnë.

I arrestuari Samuel Ndoka

ish-shefi i Krimeve,Krenar Behari

Ministrja e Drejtësisë,Etilda Gjonaj

E diel 29 Tetor 20178 - RRETHE

Qamil Haxhiu, apel policisë: Më ruani vajzën, kam frikë se mund të hakmerren

Masakra e Lushnjës, babai i Laert Haxhiut:Nëse im bir ka vrarë, do e var në litar

"Nuk do më dridhet dora, nëse djali del fajtor"

Atentati në Lushnjë,autorët dyshohet se

janë larguar jashtë venditme pasaportë false

LLLLLUSHNJE USHNJE USHNJE USHNJE USHNJE - Autorët e at-entatit të 11 tetorit nëLushnjë, ku mbetën tëvrarë dy të rinj dhe u pla-gosën dy të tjerë janë endenë arrati. Kur kanë kalu-ar gati tri javë nga ditakur ndodhi ngjarja erëndë, policia dhe pro-kuroria e Lushnjës nukkanë asnjë informacionpër vendndodhjen e au-torëve të dyshuar, LaertHaxhiu dhe Orgest Bilbili.Sipas burimeve, autorët ekrimit mund të jenë lar-guar nga Shqipëria drejtGjermanisë. Por në siste-min TIMS ata nuk fig-urojnë të kenë dalë ngavendi ynë, çka ngjall dy-shimet se ata mund tëkenë kaluar kufirin mepasaportë false, ose kanëkaluar nga kufiri tokësordrejt vendeve fqinje. Kër-kimet e prokurorisë sëLushnjës për kapjen e au-torëve të vrasjes së Jur-gen Hoxhës dhe ZamirLatifit kanë vijuar edhe nërrethin familjar. Prindërite Haxhiut dhe Bilbilit,pasi janë paraqitur nëprokurori, kanë deklaru-ar se prej disa muajsh për-para vrasjes se dy person-ave, ata nuk kanë pasurasnjë komunikim me fëm-ijët e tyre. Gjithashtu, më-sohet se janë marrë nëmbrojtje dy familjet e au-torëve të dyshuar për ng-jarjen.

LUSHNJELUSHNJELUSHNJELUSHNJELUSHNJE

Laert Haxhiu dhe Orges Bilbili që prej datës11 tetor janë të shpal-

lur zyrtarisht në kërkimnga policia si autorë të dys-huar të vrasjes së dyfishtë,që ndodhi në qytetin e Lush-njës. Burime nga Policia eLushnjës deklarojnë se dys-hohet se dy të rinjtë kanëkaluar kufirin në mënyrë il-egale dhe ndodhen në Greqi.Por, babai i Laert Haxhiut,Qamil Haxhiu, në një inter-vistë për "Klan Plus", jep njëversion tjetër nga ai i ngri-tur nga policia. Ai është ibindur se djali i tij nuk kaqenë autori. "Unë deklaroj senuk ka qenë djali im, përarsye se djali po të kishteardhur, do të më kishtetakuar. Atë e di policia nëradhë të parë, por që të dishnjë gjë. Në ngjarje të tillanuk ecet me versione që e kabërë filani apo e ka bërë kytjetri. Në ngjarje të tilla du-het të jesh i bazuar në gjërakonkrete. Viktimat që rezu-ltojnë të vdekur asnjëherënuk kanë pasur problem medjalin tim. Po, siç dihet nëqytetin e Lushnjës, gjatëgjithë kohës, personat që eakuzojnë djalin tim bashkëme policinë kanë pasurgjithmonë tendencë timbiri". Por, sipas Qamilit, nësedjali ka kryer krimin, ai dota varë në litar. "Në rast se eka bërë, dënimin ia jap unë.Ia vë unë litarin i pari dhenuk më dridhet dora fare.Ama kur ata ta nxjerrin dja-

lin fajtor, ata duhet të nxjer-rin versionin e saktë". Sipastyre, me familjet e viktimavekanë dhe lidhje miqësie. "Ju-rgeni, Afrimi, Tomorri, atae kanë dajë burrin e motrëssime. Janë çuna dajash,çuna hallash me nipat e midhe nuk kanë pasur asnjëkonflikt. Aq më tepër mekëtë tjetrin, Zamir Latifin.Unë me këta, me dajat e tyre

jam rritur. S'më ka lidhurndonjë gjë, ndonjë konfliktme dajat e këtij". Qamilisqaron se djali i tij ka pasurnjë konflikt dhe ai është meXhulio Shkurtin, nipin eAldo Bares në vitin 2016,ngjarje për të cilën djali i tijështë dënuar me 21 vite e 8muaj burg.

"Djali në momentin qëështë përplasur me Xhulio

Shkurtin dhe Sajmo Xheli-lin ka qenë sherr momentaldhe jo sherr i përgatitur.Nuk kam unë asnjë punë mekëta, se po të ishte që do tëkishim punë, do t'i kishimzgjidhur ne të mëdhenjtëkëto dhe nuk do t'a lija unëatë. Të rritej, ai fëmija im, etë zgjidhte këtë hall që na kandodhur në '98 dhe në 2005-ën kur është vrarë nipi. Kësh-

tu që nuk kemi probleme".Për vrasjen e 11 tetorit,Qamil Haxhiu shprehet seështë i gatshëm të ballafaqo-het me familjarët e vikti-mave, për t'u dëshmuar sedjali i tij nuk ka dorë në këtëkrim. Në fund, ai ka një thir-rje për shtetin. I kërkon pol-icisë të ruajë vajzën e tij,pasi ka frikë se mund të hak-merren.

Babai i Laert Haxhiut,Qamil Haxhiu I kërkuari Laert Haxhiu

E diel 29 Tetor 2017 - 9SPECIALE

E diel 29 Tetor 201710 - SPECIALE

E diel 29 Tetor 2017 - 11SPECIALE

E diel 29 Tetor 201712 - KULTURE

PROMOVIMI

Fatmira Nikolli

Ferri i shqiptarëve në romanin e Açkës:Thertorja ku punoja, si Shqipëria në diktaturë

Drogë, korrupsion, politikë dhekrime - imazhi i një vendi në “Tëftuar në rrethin e dhjetë”

- Ç’është ky? S’e kishadëgjuar ndonjëherë Rrethine Dhjetë?

-Rrethi që Danteja nuk ekishte menduar kurrë, sh-tatë shekuj më pas ka njerëzqë nuk i nxë asnjë pisëhanë,që kanë aq shumë mëkate efaje bashkë, që kanë tashmënjë kompleks të tillë fajeshtë paparashikuara ngaDante.

Për ta nuk ka vend në as-një rreth të veçantë, sepseose do të duhet të copëzo-hen, ose do të duhet njërreth më vete përmishelanenë e mëkateve tëtyre, një rreth i dhjetë, qët’ua përfshijë zezomën tëgjithëve së bashku”.

Është ky “rrethi i dhjetë”i Flutura Açkës, duke qenënjëherësh edhe rrethi i dh-jetë i shqiptarëve. Romani isaj më i ri “Të ftuar në rre-thin e dhjetë” rrok një his-tori që përbashkon përmespersonazheve Shqipërinënë dhe pas diktature, e sh-kër moqur, e vrarë, meskaosit e krimit, me ngjarjetë bujshme të dhimbshme,me të vobektë që endenkëtej e matanë kufijve, menjerëz të ikur e që duan tëikin. Një histori gjaku parënga brenda dhe jashtë, merrëfime të autores herë siprotagoniste e herë si spek-tatore, as larg as afër, portërësisht e përfshirë me ha-pat e ngadaltë dhe të dhun-shëm të dekadave që sh-kojnë duke lënë pas gjurmëfrike dhe një shoqëri që en-det mes shpresës së paplotë.

Një kryeministër që fletme një fjalor në kufijtë e do-racakut të të rryçave tëBabrrusë, që i drejtohet nëmes të një darke, një zonjetë lartë me fjalët “erdhekurvë, të vonoi parukier-ja?”; i biri i një personazhiqë di si ta dredhë në çdokohë, një kameleon, njëskile e vjetër; Orikumi kukanë mbjellë më shumë pal-late se pemë se këta jemi ne,mjeshtër, nuk ditëm tabëjmë të bukur Shqipërinë;një agjenci funerali për-ballë një spitali fëmijësh,qivurë përballë jetës; 1997-ababa ku u vranë e u pla-gosën në fushatë 100 vetë,me paratë e vjedhura nxis-nit njerëzit drejt dhunës,ngaqë nuk ju hoqën megjak, e morët me gjak dhe edogjët Shqipërinë bashkë,do të mësojnë edhe ata tamarrin me gjak se 21 janaritregoi se kishin mësuarprej jush - jeni njësoj;

“Më vjen turp të shoh NexhmijeHoxhën të japë intervista pa edenoncuar gjenocidin komunist”

gazetat italiane që shkrua-jnë për parcela hashashipërtej Lazararit dhe nëfund - jeta është e gjatë përtë bërë gjërat që dëshiron nëemër të dashurisë, se sotkemi nevojë të jetojmë hom-eriken, shpirt. Danteskenmë vonë, Beatriçja ime!

Siç shënon vetë autorjaFlutura Açka, romani “Tëftuar në rrethin e dhjetë”ndërtohet në të njëjtën sh-tjellë me rrathët e ferrit tëDantes, citime të të cilit nëvepër janë të shpeshta, si-pas përkthimit të PashkoGjeçit. Vepra ndërtohet mbidigresionin në 50 vitet e fun-dit të historisë shqiptare, epërçuar përmes jetës së trepersonazheve themelorë tëromanit. “Rrethi i dhjetë”është rrethi metaforik mbishumësinë dhe komple-ksitetin e mëkateve të aty-

re që drejtuan Shqipërinënë 50 vitet e fundit, një vendnë askundin e harresës dhetë gjykimit. Vepra ka linjatë shumta dhe është pas-qyrimi i rrugëtimit të për-

bashkët të mijëra sh-qiptarëve, që e lanë Sh-qipërinë pas rënies së dik-taturës.PRPRPRPRPROMOOMOOMOOMOOMOVIMIVIMIVIMIVIMIVIMI

Firence, qershor 2016.Tre miq të vjetër qysh ngafëmijëria, të cilët e kanë lënëShqipërinë në rrethana dhenë kohë të ndryshme paskapërcyellit të 1990-tës, ven-dosin të festojnë së bashku50-vjetorin e lindjes. A janëata të përgatitur ta fshijnëtë shkuarën shqiptare, ecila befas ende ua diktondhe ua helmon ndonjëherëjetën? A do të munden atatë mbeten miq edhe passhqyrtimit që ky takim ipafajshëm do t’u kërkojë,shqyrtim që shpesh nuk lid-het me ata vetë, por qëkryqëzohet dhe ndikon nëjetët e tyre? Ky rrëfim ështënjë kushtim për dashurinë

njerëzore, për dashurinë sisublimim që nuk e zhbënkoha dhe një triumf për at-dhedashurinë, të tretura nëgjakun shqiptar nga sub-stanca më e bekuar e kësajbote: Liria.

Të premten në mbrëmje,mes të ftuarve të shumtëshkrimtarë, dashamirës tëletrave, a të ardhur enkasnga Holanda ajo e promovoiromanin “Të ftuar në rre-thin e dhjetë” teksa artist-ja e Popullit, Tinka Kurti, qëAçka iu drejtua edhe sinënë, recitoi dy poezi ngavëllimi i fundit “Ftesë përflirt”. Vetë Açka lexoi njëpjesëz nga romani, veçmasnga “Fillesa”. Mbrëmjashënoi edhe një bisedë mepublicistin e njohur Mus-tafa Nano mbi temat e lib-rit dhe çështjet e Shqipërisësë sotme.

“Kur kritikoj nuk pozi-cionohem si holandeze. Unëjetoj me realitetin në Sh-qipëri. Komunizmin e njohmirë, sepse e kam jetuar.Nuk e kam bërë me qëllim.Jam rritur në atë kohë dhee kam ndjerë se duhet tathem e ta lë si dëshmi. Ishaekonomiste në thertore dhemë kujtohen thikat atje. Ekam parë diktaturën nëminiaturë në atë thertore.Nga ato thika, nga ai gjak,unë shihja Shqipërinë e ko-hës, ashtu ndodhte dhe jas-htë thertores”, tha Açka.Shprehu keqardhje se nukkemi bërë denoncimin e dik-taturës e të gjenocidit të saj.Ndaj, pas 30 vitesh jemi nëvitin 0 sipas gjykimit tëAçkës.

“Jemi një vend ku Nexh-

mije Hoxha jep intervista.Më vjen turp për median.Më vjen turp kur e shoh. Mëvjen turp ta shoh. Ajo nukka kërkuar kurrë falje. Simund të dalë të japë interv-ista, pa e denoncuar gjeno-cidin?!”.

Kur Mustafa Nano e pye-ti nëse duke denoncuar ko-munizmin, Açka një farëmënyre po denoncon edheGramoz Ruçin, shkrimtar-ja mohoi. “Jo, s’e kam men-duar. E kam parashikuar siduket”.

Biseda preku edhe çësh-tjen e religjioneve, duke undaluar kryesisht tek isla-mi. “A është e lirë një gruamyslimane e mbuluar”, py-eti Nano, por çka Açka thase “Po. Unë them se po. Kamdisa mikesha të mbuluaranë Holandë dhe kam kuptu-ar që kanë mënyrën e tyretë mendimit. Kam dëshirë tëbesoj se janë të lira. Kamdëshirë të besoj se ështëzgjedhje e tyre”.

Në të njëjtën temë, Nanotha se deri më 1939 në ven-din tonë ka pasur kompak-tësi, më pas erdhi komu-nizmi që zhduku fetë dhe nenuk e bartëm problemin fe-tar. “Tani ka dalë si një prob-lem spektakolar. Ka edhe fa-natizëm. Sot shoh që përherë të parë në historinë ekombit shqiptar kemi prob-leme me religjionet. Ke frikëdhe nëse po, mendon kësh-tu?”, tha Nano, ndërsaAçka u përgjigj se “shohharmoni mes feve me njëra-tjetrën, klerikët shihenbashkë nëpër festa. Mung-esën e harmonisë e shoh jomes feve njëra me tjetrën,por mes feve e njerëzve. Atavetë janë fare mirë. Jam eshqetësuar si patriote. Po.Dhe jam e shqetësuar se psepara 10 vitesh ishte tjetërpanoramë e sot kemi këtë”.

Themelohet AkademiaBallkanike Europiane

Me moton “Ballkaniështë zemra e Europës”,shprehje e shkrimtaritzviceran Nicolas Bouvi-er, u themelua në Buku-resht, më 21 tetor 2017,Akademia BallkanikeEuropiane – institucio-ni i parë kulturor që etrajton Ballkanin si tërë-si qytetërimesh dhe sipjesë e trashëgimisësonë të përbashkët euro-piane. Takimi i parë iKomitetit Themelues uorganizua në shkurt2017 në Shkup, me pjesë-marrjen e pesëmbëdh-jetë krijuesve ballkanastë njohur ndërkombë-tarisht dhe nën

drejtimin e kryetarit të Ak-ademisë Europiane të Sh-kencave, Arteve dhe Letër-sisë, Jean-Patrick Con-nerade. Në këta shtatë muajKomiteti Themelues ka pro-pozuar që të jenë gjithsejtridhjetepesë anëtarë ngadhjetë vende: Rumani, Gre-qi, Bullgari, Turqi, Serbi, Sh-qipëri, Bosnje, Maqedoni,Mali i Zi dhe Kosovë. Kryetarii parë i Akademisë ështëregjisori i teatrit Ion Car-amitru, drejtor i Teatrit Ko-mbëtar të Rumanisë, ish-min-istër i Kulturës. Sekretar iPërgjithshëm është JordanPlevnesh, shkrimtar maqedo-nas dhe president i Festivalittë Filmit dhe Teatrit të Eu-

ropës Juglindore (Paris-Ber-lin). Si anëtar nderi ështëpropozuar shkrimtari turk,Orhan Pamuk. Ndëranëtarët e Akademisë ështëedhe poetesha e shquar ru-mune Ana Blandiana. NgaShqipëria, në takimin theme-lues mori pjesë shkrimtariBashkim Shehu. Anëtarë tëtjerë nga Shqipëria janë ki-noregjisori Kujtim Çashkudhe muzikologu Vasil Tole.Kosova do të ketë dyanëtarë, ndër të cilët VetonNurkollari, themelues dhedrejtor Artistik i festivalitmë të madh kine-matografik të Kosovës; ësh-të propozuar edhe aktorjae njohur, Arta Dobroshi.

Flutura Açka dhe Mustafa Nano

Red

akto

r: B

en A

ndon

i; G

rafi

ka A

rtan

Buc

a 30

8

Në këtë numër: Qerim Vrioni, Gašper Malej, Roland Gjoza, Shpëtim Çuçka për Dritëro Agollin, etj...

E DIEL29 Tetor

2017

Një “Mace e zezë” në stadiumKushtuar fotos shqiptare, që mori çmim në “Word Press Photo” në Moskë ‘61

Për mjeshtrinPetrit Kumi

NGA BEN ANDONI

Për ata që nuk enjohin, emri iPetrit Kumit,duket filli-

misht si një emër ilargët dhe disi i mbe-tur larg, anipse i gd-hendur në rreshtin enderit të personazhevetë historisë së fotos sh-qiptare. Por, ja që nukndodh kështu. PetritKumi mbase është lar-guar nga e përditshm-ja e fotos, por ka mbe-tur një nga emrat mëtë respektuar të qy-tetit tonë dhe një njeri

tejet i angazhuar. Falë tijdhe pak njerëzve si ai, qësot nuk janë më, ne kemipulsimin e qytetit, zhvil-limin e tij, por edhe rritjene Shqipërisë në disa fusha.

Është e vërtetë që PetritKumi i ka marrë të gjithameritat që i takonin zyrtar-isht, por për pak njerëz tëtillë si ai, që i kanë shërby-er vendit në çdo kohë,vlerësimi është fare pakpara respektimit moral qëne duhet të kemi për ta.

Ndoshta besnik i kësajthirrje ka qenë studiuesi ipasionuar Qerim Vrioni, qëshquhet për qëmtimin egjërave të veçanta që lidhen

me foton shqiptare dhe jovetëm. Me pasionin e tij dhepunën sistematike kemi

shqyrtime interesante përjetën e shumë artistëve tëfotos, por edhe histori tëtëra fotosh, që kanë bërëhistorinë e vendit.

Në rastin tonë, kemibotimin e një shkrepje që iështë bërë një kapje të jas-htëzakonshme të një port-

ieri të njohur të kohës dhemjeshtëria e tij është e fik-suar bash në momentin e

caktuar nga Kumi. Trejanë personazhet kryesortë fotos (përveç të katër-tit… topit të futbollit) ,portieri kavajas ShefqetTopi, mbrojtësi po kavajasNazmi Maxhuni dhe sul-muesi tiranas, Bahri Ish-ka, të tre me karriera të

spikatura në kampionatetshqiptare të futbollit .Natyrisht, qendra e fotosi takon portierit Topi, pastij Maxhunit dhe i tretiIshka, në pjesën e djathtëfotos, na thotë historianii fotos.

Por Kumi nuk na kadhuruar vetëm këtë foto.Prej tij kemi një galeri të tërëpersonazhesh, ngjarjeshdhe kompozimesh kudo nëShqipëri, që e tregojnë njënjeri me interesa të larta nëartin e fotografisë por edheshumë i vëmendshme në pr-irjet e kohës. Kjo e bën ar-tin e tij të fotos edhe sotshumë interesant, por edhe

të këndshëm. Fotografia e tijs’është thjesht histori, por tëjep dhe një kënaqësi mirëfilliestetike, mu atë që e shikonme shumë kujdes Vrioni dhei jep përcaktimet e tij. PetritKumi, në ditët tona, është njëprofesionist i moshuar, me tëcilin ndahet këndshëm për-voja e jetës, që t’i i merrkëshilla dhe mund t’i dëgjoshfjalën e mirë për artin, kul-turën dhe zhvillimin e ven-dit.

Nëse Shqipëria do të ketëndonjë ditë muzeun e saj tëfotos, punët e tij do të kenënjë vend të merituar sepsejanë një tregues i bukur ivetë historisë së Shqipërisë.

E diel 29 Tetor 201714 -HISTORIA E FOTOS

NNGJARJE

Fotografia “Macja e zezë” e Kumit është vlerësuar me medalje nderi për fotografinë sportive në konkursin ndërko-mbëtar “World Press Photo” të vitit 1961 në Moskë. Një vit më herët, më 1960 në Beograd, Petrit Kumi është nderuar me“Diplomë”, për foton “Brigjeve të Adriatikut”(1959) në konkursin ndërkombëtar të talenteve të reja të fotografisë. PetritKumi mbetet një nga figurat më të njohura të fotogazetarisë shqiptare, ai mban titullin “Artist i Merituar” dhe vlerësimin“Mjeshtër i Madh” i Republikës së Shqipërisë.

NGA QERIM VRIONI

PAK HISTORIKPAK HISTORIKPAK HISTORIKPAK HISTORIKPAK HISTORIKMBI FOTOGRAFINË EMBI FOTOGRAFINË EMBI FOTOGRAFINË EMBI FOTOGRAFINË EMBI FOTOGRAFINË ESPORTIT NË VENDSPORTIT NË VENDSPORTIT NË VENDSPORTIT NË VENDSPORTIT NË VEND

Fotografia e sportit, përgjithë-sisht përbën një degë të fotogaze-tarisë. Historikisht në botë, “fo-tografia e sportit ka bërë një rrugëtë gjatë qysh prej analizave të her-shmë të Muybridge me vrapimet ekuajve”(Ang Tom—Photography-The definitive visual history—DK,Neë York, 2014, f.356). Fotografia eparë shqiptare me këtë temë (metë dhënat e deritanishme) datontetorin e vitit 1913. Në foto para-qiten në fushën e lojës dy skuadrafutbolli, ajo e ushtrisë Austro-hun-gareze (të dislokuar në veri të ven-dit) dhe skuadrës së Shkodrës, “In-dipendencia” të rreshtuara paranjë ndeshje midis tyre. Autori i fo-tos mbahet mjeshtri aparatit, KelMarubi (Marubi—Njerëz në Za esende të kujdesshme—FototekaKombëtare Marubi, Shkodër, 2012,f.292). Më pas, në lamin e fotografisësë sportit u pasqyrua gjerësishtedhe Rrethi i parë çiklistik i ven-dit (mundet i pari në Europë) nëvitin 1925 nga fotografi Shan Pici,me shumë gjasa, fotoreporteri iparë sportiv shqiptar (Shan Pici—Fotografi i dritës—Gazeta “Sh-qip”, 24 dhjetor 2013). Përveç këty-re foto sporti kanë realizuar edheKol Maca, Gegë Marubi e YmerBali.

Më 28 nëntor 1935 nisi pub-likimin në Tiranë e përjavshmja equajtur “Sporti Shqiptar”, ku ve-primtaritë sportive shoqëroheshinedhe me fotografitë përkatëse, krye-sisht të vendit. Gjithashtu, mjaftfoto sportive janë botuar në atëkohë edhe në revistat e njohurapolitiko-shoqërore “Minerva”,“Java” etj. Pas vitit 1944, nisi bot-imin në Tiranë, gazeta javore“Sporti Popullor”(më pas dy herënë javë), që shoqërohej vazhdi-misht me foto sportive, sidomos tëfotografëve si Prokop Kureta, En-ver Shabani, Adnand Hyka etj. Kyi fundit ka hapur, me gjasë, të parënekspozitë të fotografisë sportiveshqiptare (kryesisht të futbollit)në Tiranë në vitin 1998, veçse pajehonën e duhur për ngjarje të til-la. Gjithsesi, mendohet se fotogra-fia më e njohur dhe e vlerësuarshqiptare sportive, brenda dhe jas-htë vendit, mbetet ajo e fotografitPetrit Kumi, e titulluar “Macja ezezë”e vitit 1961. Ato kohë, Kumipunonte pranë ATSH, si fotoreport-er, por jo i mirëfilltë i sportit. PETRIT KUMI

Petrit Kumi, autori i fotos sëmësipërme, është lindur në El-basan më 20 maj 1930. Në mesin eviteve ’50 mbaroi Liceun Artistik

“Jordan Misja” për pikturë,ndërkohë që gjatë kohështrirjes1953-54, shërbeu si fotoreporter irevistës “Miqësia” e, prej vitit 1960deri më 1964, Kumi gjendet i punë-suar në ATSH. (Velaj Olimbi—Fo-tografia, në kufi të dy epokave—Revista “Spektër”, korrik, 2005,f.43). Në atë kohë sektori i fo-tografisë aty ishte kthyer në njëshkollë për fotogazetarinë sh-qiptare, ku të rinjtë mësonin ngapërvoja e më të vjetërve si, JaniRistani, Refik Veseli dhe MehmetKallfa. Më pas, Kumi fillon punë sifotoreporter te revista e përmua-jshme politiko-shoqërore, “Ylli”,me mundësi të shumta për të shpal-osur aftësitë dhe talentin e tij sifotograf. Aty, Kumi vazhdoi deri nëvitin 1988, një ndërkohë kjo mjaft engarkuar dhe frutdhënëse për të.Në fund të viteve ’80, ai merrdetyrën e përgjegjësit të labora-torit të ATSH, deri më 1991, kur delnë pension. Më pas krijon Sho-qërinë fotografike familjare “Kumi-foto” me ekspozita dhe shërbimefotografike të teknologjisë digji-tale.

Në krijimtarinë e Kumit, dal-lohet tendenca e trajtimit tëtemave politiko-shoqërore të kohësme sensin e artistit, gjetja e pikësmë të përshtatshme të fotografim-it, kuadrimi i goditur dhe raporti Igoditur i parametrave teknikë.Puna e tij është përmbledhur nëdisa albume, si “Në Kosovë”(1986),por sidoqoftë, më gjithëpërfshirësmbetet ai i vitit 2013 me titull “Jetapërmes objektivit”, ku shpalosetajka e krijimtarisë së tij mbi 60vjeçare. Një kapitull aty i kushto-het vetëm pasqyrimit të veprim-tarive sportive, ku përfshihet edhefotoja e jonë.

Fotografia “Macja e zezë” ësh-të vlerësuar me “Medalje Nderi”

për fotografinë sportive nëKonkursin Ndërkombëtar “WorldPress Photo” të vitit 1961 nëMoskë. Një vit më herët, më 1960në Beograd, Petrit Kumi ështënderuar me “Diplomë”, për foton“Brigjeve të Adriatikut”(1959) nëkonkursin ndërkombëtar të tal-enteve të reja të fotografisë. PetritKumi, mbetet një nga figurat mëtë njohura të fotogazetarisë sh-qiptare, ai mban titullin “Artist iMerituar” dhe vlerësimin “Mjesh-tër i Madh” i Republikës së Sh-

qipërisë. PERSONAZHETE FOTOGRAFISË

Tre janë personazhet kryesortë fotos (përveç të katërtit… topittë futbollit), portieri kavajasShefqet Topi, mbrojtësi po kavajasNazmi Maxhuni dhe sulmuesi ti-ranas, Bahri Ishka, të tre me kar-riera të spikatura në kampionatetshqiptare të futbollit. Natyrisht,qëndra e fotos i takon portieritTopi, pas tij Maxhunit dhe i tretiIshka, në pjesën e djathtë fotos.

Shefqet TShefqet TShefqet TShefqet TShefqet Topiopiopiopiopi (Kavajë,1934-Kavajë,1998)-Ka luajtur kohën mëtë gjatë si portier i skuadrës “Besa”e Kavajës për disa vite me rradhë, ishquar për pritje spektakolare.Fillimisht ka luajtur me skuadrën“Partizani”(1956-1958), mandej meekipin kavajas deri nga fillimi iviteve ’70, kur ndërpreu pjesëmar-rjen zyrtare në sportin e futbollit.Topi është aktivizuar dy herë meKombëtaren e Shqipërisë, ku veço-het ajo ku skuadra jonë fitoi përherë të parë në kualifikimet euro-piane dhe botërore, në ndeshjenme Danimarkën, 1:0 në Tirane, më30 tetor 1963.

Nazmi Maxhuni Nazmi Maxhuni Nazmi Maxhuni Nazmi Maxhuni Nazmi Maxhuni (Kavajë, 1938-Durrës, 2014)-Mbrojtës, fillimisht iaktivizuar me skuadrën e qytetittë lindjes, më pas me atë fqinje,“Lokomotiva” e Durrësit. Ai kaluajtur me qindra ndeshje ko-mbëtare dhe 8 ndërkombëtare me“Besën” dhe “Lokomotivën”. Shqu-hej për trupin e tij të gjatë, të fortëe të shpejtë, që përgjithësisht ukrijonte vështirësi sulmuesvekundërshtarë për të gjetur portënpas tij. Pas lënies së futbollit, Max-huni, si tifoz i thekur gjerman, nëvitet ’90, krijoi në Durrës Shoqatëne Futbollit “Gerd Myler”, për ndertë golashënuesit të njohur gjer-mano-perëndimor të viteve ‘70. Aiu dallua edhe në lëvizjen përdemokraci në fillim të viteve ’90 nëqytetin e Durrësit, shtojmë seNëna e tij ishte vajza e atdhetarittë shquar, Isa Boletini.

Bahri Ishka Bahri Ishka Bahri Ishka Bahri Ishka Bahri Ishka (Tiranë, 1944-Ti-ranë, 2007)-Sulmues i ekipit të “17Nëndori” i Tiranës qysh prejmoshës 17-18 vjeçare. Së toku memjaft bashkëmoshatarë të tij, kri-juan shenjzën e njohur të futbollittiranas shumë të suksesshëm tëfundit të viteve ’60, që i dha toninkëtij sporti. Ka luajtur rreth 300

Një “Mace e zezë” në stadium

Personazhet e fotosTre janë personazhet kryesorë të fotos (përveç tëkatërtit… topit të futbollit), portieri kavajas Shefqet Topi,mbrojtësi po kavajas Nazmi Maxhuni dhe sulmuesitiranas, Bahri Ishka, të tre me karriera të spikatura nëkampionatet shqiptare të futbollit. Natyrisht, qendra efotos i takon portierit Topi, pas tij Maxhunit dhe i tretiIshka, në pjesën e djathtë fotos.

Petrit Kumi

Botimi i parë i fotos, 1 mars 1961

E diel 29 Tetor 2017 - 15MEA CULPA

ndeshje, më e veçanta ajo me“Ajax” e Amsterdamit, në Tiranëmë 1970 me rezultatin 2:2, holland-ezët atëherë ishin jashtëtoksorë nëfutbollin europian. Me ekipin ko-mbëtar, Ishka është aktivizuar 3herë. Pas lënies së futbollit silojtar, më 1972, ai u kthye në stud-jues shkencor sportiv për këtë lojëkaq popullore, fushë ku morigradën Prof.Dr. Ndërkohë u aktiv-izua edhe si trajner futbolli.

Fatëkeqësisht, asnjë nga të trepersonazhet e fotos tonë, tani nukjeton më, por në sajë të fotografisësë njohur “Macja e Zezë” të mjesh-trit Petrit Kumi, ata jetojnë parasyve të mijra shikuesve të fotos.Madje, ata do të kujtohen jo vetëmnga bashkëkohësit dhe të njohu-rit e tyre, por edhe nga brezat eardhshëm, dashamirë të lojës top-kamb, sidomos për lidhjen midistyre dhe topit në minutën ‘28 minutën ‘28 minutën ‘28 minutën ‘28 minutën ‘28 tëndeshjes.....

Minuta e 28 Minuta e 28 Minuta e 28 Minuta e 28 Minuta e 28 Kjo fotografi, është e njohur

me titullin metaforik, “Macja ezezë”. Vet Kumi shprehet (bisedë,15.9.2016) se “e kishte dëgjuar këtëpagëzim nga komentatori i njohuri futbollit, Anton Mazreku, gjatëtransmetimeve të ndeshjeve nëRadio Tirana”. Atij i ishte dukurmjaft i përshtatshëm për foton meShefqet Topin. “E titullova kësh-tu, dhe emërtimi doli shumë imbarë”. Fotoja është realizuargjatë ndeshjes së javës së parë tëKampionatit Kombëtar të Futbol-lit të vitit 1961 në Stadiumin “Di-namo” (sot Selman Stërmasi) tëkryeqytetit në datën 26 shkurt 1961ndërmjet skuadrave të kategorisësë parë, “17 Nëntori” i Tiranës dhe“Besa”e Kavajës. Sipas një shkri-mi mbresëlënës të mikut tim, gaze-tarit shumë të njohur sportiv Be-snik Dizdari në gazetën “Panora-ma” (3 shkurt 2016), nga i cili janëmarrë mjaft të dhëna, ndeshja për-fundoi 1:0 për tiranasit. Pak ditëpas ndeshjes, fotografia u botua nëfaqen e parë të numrit të datës 1mars 1961, të gazetës “Sporti Pop-ullor”. Sipas Dizdarit, fotoja pas-qyron një pritje spektakulare tëportierit Shefqet Topi, në minutëne 28 të pjesës së parë të ndeshjes.Topi i futbollit i kapur mjeshtër-isht me një hedhje-pritje , ndoshtahistorike, nga portieri kavajas, si-pas Petrit Kumit, është gjuajturnga sulmuesi e më vonë trajneri iTiranës, Enver Shehu.

Mjeshtri Kumi, flet gjerë egjatë për këtë fotografi me njëkujtesë të freskët. Ndër të tjera aishtonë se “ato kohë portieriShefqet Topi shquhej për ato llojhedhje të veçanta dhe e kam nd-jekur disa javë për ta fotografuar.Unë nuk shihja ndeshjen, por pris-ja rastin kur të gjuanin sulmuesitdhe ai të bënte pritjen e unë ta fo-tografoja”. Synimi i fotografit ish-te largëpamës, ndoshta ai mendon-

...nga numri i shkuar“Milosao” e këtij numri iu kushtua Rob-

ert Elsie. Duhet të sqarojmë se redaktorikishte pak mundësi zgjedhje, ndërsa shk-rimet kilometrike nuk reshtnin dhe në këtënumër. U bë një zgjidhje e tillë, që vendikryesor iu la një studiuese, që nga mbi-emri, duket se jeton jashtë, ndërsa pastajvijuam shkrimin kilometrik për Dritëro Ag-ollin. Intervista, që kishte përgatitur ajo,ishte marrë shumë vite më parë. I ftuar nëkatedrën e albanologjisë në Mynih nëvitin 2002, studiuesi Robert Elsie mbajtinjë ligjëratë për bektashinjtë, në një sallënë katin e sipërm të godinës kryesore tëuniversitetit. Titullari i katedrës, profe-sor Bardhyl Demiraj, përpara se t’i jeptefjalën, bëri një paraqitje të shkurtër të

botimeve të tij. “Më duket sikur po dëgjojnekrologjinë time”, e mori fjalën dukeqeshur Elsie. Natyrisht qeshën edhe tëpranishmit. Pas ligjëratës u ulëm në njëkafene pranë universitetit për të më dhënëintervistën që më kishte premtuar, e cilaishte pjesë e një projekti që, për fat tëkeq, rasti e solli të mos realizohej kurrë,kështu që edhe intervista mbeti e pabo-tuar, shkroi ai. Autores i erdhi keq që in-tervista u botua shumë vonë, ndërsa nuki pëlqeu fare vonesa e Milosao.Shpresojmë që të na mirëkuptojë.

Shpëtim Çuçka në pozicionin e përk-thyesit, por këtë herë dhe studiuesit vazh-don shkrimin e tij të stërgjatë për DritëroAgollin, që ka të ngjarë të vazhdojë derinë fund të vitit. Këtë herë argumenti qënxorëm ishte përkushtimi i Dritëroit ndajnjeriut të thjeshtë.

Vetë redaktori shtoi diçka për rëndës-inë e një panteoni kombëtar, që të shër-bejë si vend edukimi për brezat. Ata qëbënë shumë për këtë vend meritojnë dhenjë vend prehje që të jetë sublim, sepseedhe të vdekur ata të mësojnë me veprim-tarinë dhe aktin e tyre. Por, për këtë s’kazëra ndër shqiptarët, që ngrihen më shumëpër të përdhosur dhe anatemuar gjithkënd.Dhe, po vetë redaktori shtoi edhe diçkaqë lidhet me librin më të ri studimor përfetë abrahamite, realizuar nga teologuErmir Gjinishi.

Gjëja e këndshme në këtë numër ishtenjë cikël me poezi i një poeti rus, që kajetuar gati njëqind vjet më parë. VelimirHlebnikovi zë një vend të veçantë në his-torinë e letërsisë ruse. Ai është një ngafigurat më të shquara të avangardës sëfuturizmit rus, një reformator i guximshëm

i gjuhës poetike. Stili i tij vlerësohet ngastudiuesit si një stil që karakterizohet nganjë fjalor i jashtëzakonshëm që thyen nor-mat e sintaksës dhe shfrytëzon nëmënyrë aktive tropin e personifikimit dhepleonazmat, vlerat e shtuara të tyre; përtë është i rëndësishëm kombinimi i siste-mit figurativ, shkroi përkthyesi, që e kishpunuar me shumë skrupulozitet. Autoriqë e solli ishte Vangjush Ziko, që bëripërkthimin dhe që konkludoi për Milosa-on se është tejet i vështirë, pasi është gatie pamundur të sjellësh në gjuhë tjetër tërëenigmat e krijimtarisë së tij unikale. Hlebnik-ovi ëndërronte të krijonte një gjuhë univer-sale nëpërmjet poezisë së tij. Në përgjithësinumri ishte i mirë dhe tepër domethënës,por pak e tepruar me shkrimet e stërgjata.Redaktori ka frikë se do të vazhdojë edhepër pak kohë në këtë mënyrë.

te se pritjet akrobatike (që në tëvërtetë zgjasnin fare pak sekonda)të Topit nëpërmjet fotografimit të

tij, të përjetësoheshin për shikuestë shumtë e me numër të pafund-më (magjija e fotografisë...). Ai

Tre personazhet e fotos sonëFatkeqësisht, asnjë nga të tre personazhet e fotos tonë, tani nukjeton më, por në sajë të fotografisë së njohur “Macja e Zezë” tëmjeshtrit Petrit Kumi, ata jetojnë para syve të mijëra shikuesve tëfotos. Madje, ata do të kujtohen jo vetëm nga bashkëkohësit dhetë njohurit e tyre, por edhe nga brezat e ardhshëm, dashamirë tëlojës top-kamb, sidomos për lidhjen midis tyre dhe topit nëminutën 28 të ndeshjes.

vazhdon, se “fotografia nuk ishterastësi , mbasi ai kish kohë që men-donte për të, por ndoshta rastësiishte se fotoja u arrit vetëm me njëshkrepje”, gjë fare e rrallë në fo-tografi.

Aparati i përdorur ishte“Praktica”, prodhuar në ish-Gjer-maninë Lindore (DDR), nga ku vi-nin edhe filmat. Fotografia ështëme teknikën bardhë e zi dhe ështëmjaft e pastër teknikisht, ndonësepërngrinë një çast të një lëvizje tëshpejt. Fotografi ka mundur tëgjej me sukses raportin më të mirëndërmjet madhësisë së hapjes sëdiafragmës dhe kohës së mbajtjesçelur të obturatorit. Natyrisht embarë ka rezultuar vendvendos-

ja e fotografit dhe kuadrimi ipamjes. Në qendrën optike(gjeometrike) të fotos ndodhetmbrojtësi Maxhuni, ndërsa qën-dra e vërtetë, të themi kuptimoreose e rëndesës, e fotografisë mbe-tet trupi i portierit Topi. Pra nëfoto, qendra gjeometrike dhe ajokuptimore nuk përputhen menjera-tjetrën e, shikimi lëviz hori-zontalisht sa nga njeri tek tjetri,diçka më gjatë mbetet te njolla ezezë e trupit të portierit (ato kohëkostumi i portierëve ishtepërgjithësisht i zi). Sfondi i fotoska dy pjesë, tribunën me spekta-torët dhe qiellin mbi ta. Spektatorëtpërbëjnë një rresht të gjatë, thua-jse horizontal, që pret të gjithë fo-ton, gama e tij është e përafërt meatë të fushës së lojës. Dita ishteplotë diell, prandaj qielli është farei pastër në foto, po me një të hirtëneutrale. Kjo i shkon mirë fotos nëkrahasim me një qiell me re e dra-matik, që do çvendoste përqen-drimin e shikuesit edhe te to.

Nuk mendojmë se do kishtedalë më mbresëlënëse fotoja nëse doishte me ngjyra, përkundrazi,shpesh këto foto (me ngjyra) tëkthyera në b/z, kanë dalë më tëgoditura e me më tepër vlera este-tike e ndjesore. Po ashtu, sfondiqiellor, e nxjerr shumë në pah fig-urën e portierit duke kapur topin,me një kontrast thuajse të plotëbardhë e zi. Çasti i mbarë (ose siç equan mjeshtri Cartier-Bresson,çasti vendimtar) i shkrepjes e kagjetur portierin në pikën kulmoretë hedhjes, sepse nëse do të ishtekapur ndonjë të dhjetë të sekondëspara ose pas, trupi do kishte përsfond tribunën e spektatorëve dhenuk fotoja nuk do kishte këtë kon-trast tonal kaq interesant.Hijeshinë e imazhit fotografik endihmon edhe bluza dhe getat mevija (tip zebre) të Maxhunit për t’ishtuar joshjen, po ashtu edhe hyr-ja (njolla e bardhë) e spektatorëvenë të djathtë të shikuesit të saj.

Fotografia “Macja e Zezë” ePetrit Kumit, hynë në gjininë e fo-tografisë sportive, por ngërthenedhe vlera të veçanta estetike edokumentare. Ajo mbetet, siç utha edhe më sipër, njëkohësishtfotografia sportive më e njohur sh-qiptare brenda e jashtë vendit(deri tani), ose më ndryshe, njëikonë e vërtetë e saj. Natyrisht,edhe fati deshi që në atë ndeshje,Petrit Kumi të mos fotografontendonjë gol, që përbën pikën kul-more në lojën e futbollit gjithash-tu edhe ëndrrën e çdo fotografi,por të kapte një hedhje-pritje tërrallë në një foto të pazakontësportive, madje edhe vetëm me njëshkrepje. Kështu, ajo do mbetetgjatë në kujtesën e dashamirëve tëfutbollit, por edhe të fotografisë,duke fituar edhe një vend të meri-tuar në Historinë e Fotografisë Sh-qiptare.

E diel 29 Tetor 201716 -STUDIM

AARGUMENT

Poemat e D. Agollit nuk na lënë të flemë gjumë rehat, të gogësitim duke hequr dorë nga çdo e vrarë e mendjes. Neduhet të vendosim ta lexojmë këtë poet, këtë shkrimtar, apo ta lëmë të pluhuroset në raftet e bibliotekave dhe tënxitojmë në kafene për muhabet (e ç’i ka mbetur tjetër banorit të sotëm)?

Dritëro Agolli“Poezia e një poeti është biografia e tij”

NGA SHPËTIM ÇUÇKA

VVVVVijon ngijon ngijon ngijon ngijon nga na na na na numri i kaluarumri i kaluarumri i kaluarumri i kaluarumri i kaluar

15.Poema “Dashuri dhe ferrobeton” (1962)

mund të mos na tingëllojë ndjellëse që nëtitull: E ç’lidhje paska dashuria me ferro-betonin (betonarmenë)? Madje ç’lidhjemund të ketë vetë veprimtaria e hollë poet-ike me ferrobetonin?

Le të dëgjojmë përgjigjen në vargje tëpoetit:

Këtu nuk merren me kotësira erotike,Që bien erë parfum të modës së vjetër,Këtu ka frontDhe fronti ka frymë epike:Beton,

motorë,tela,

tunele,gurë të egër;

Këtu nuk ka biseda të vakëta:“Më lejoni të njihemi!”

“Pardon!”“Diku ju kam

parë!”“Pupu, ç’ju shkon kjo jakë,

kjo kravatë!”“Oh, ç’novelë dashurie!

Kam qarë!”Këtu gërhet,

gërvisht,gërmon kompre-

soriDhe vinçi kovën me beton e hedh në digë.……………………………………………..…Në mbrëmje,

majë Shkopetit del ylli,Dhe katër sy

majë Shkopetit yllin kërkojnë:“Është yni,

është yni,është yni!”

në krahë të njëri-tjetrit thonë.……………………………….Urra!

Urra!Njëqind herë urra

Për dashurinë e teknikut dhehidraulistes,

Që kotësira parfumesh nuk ka,As gogësima

në fronalulishtesh!

Sot është shumë e vështirë, praktikishte pamundur, që njerëzit të përfytyrojnë tëtilla lidhje dashurie, në të tilla mjedise kan-tieresh të mëdha hidrocentrali. Ështëshumë e vështirë të përfytyrojnë se si edhenë vitin 1962 Shqipëria kishte mungesa tëmëdha për ndriçimin elektrik. Është shumëe vështirë të përfytyrojnë se si lidhjet mar-tesore me dashuri nuk ishin aspak dukurimbizotëruese shoqërore. Dhe natyrishtduket e çuditshme, madje e pakuptueshme,se si mund t’i thuret një poemë një bote tëtillë, ku janë shkrirë puna e madhendërtimtare me përmbysjen e madhe nëmarrëdhëniet njerëzore, më saktë, me ven-dosjen e tyre mbi baza të shëndosha bara-zie dhe ndërsjellësie.

(Sot lidhja e një djali dhe e një vajze ësh-të diçka e përkohshme, e përciptë, e kushtë-zuar kryesisht nga elementet e interesavetë rëndomta. Dhe shpesh e shoqëruar me

doza të forta agresiviteti, deri në vrasje. Edhunshme shoqëria, e dhunshme jeta, tëdhunshme edhe marrëdhëniet dashurore.)

E, pra, atëherë ky ishte realiteti, realite-ti i dritës dhe i dashurisë. Të dyja të mbroj-tura, të përkrahura dhe të zhvilluara nga egjithë shoqëria, nga i gjithë aparati i sh-tetit. Këtu kishte rolin e tij, madje detyrëne tij, edhe poeti. Kur u shkrua poema, D.Agolli ishte pak më shumë se tridh-jetëvjeçar. Ndërsa hidrocentrali i Shkopetit,i nisur 14 vjet pas mbarimit të luftës dheçlirimit të vendit dhe një vit pas ngritjes sëuniversitetit të parë, në një kohë kur Sh-qipëria e re kishte ende probleme të mëdhae të gjithanshme duke filluar nga sigurimii bukës, probleme të mbetura pa zgjidhurpër shkak të prapambetjes së jashtëzakon-shme shumëshekullore, ky hidrocentral nëluginën e Matit, u ngrit brenda katërvjetësh!

Sa e njeh brezi i sotëm këtë histori? Njëpedagog i vjetër më thoshte pak kohë mëparë se brezi i sotëm e njeh historinë e ven-dit vetëm nga viti 1992 e këtej.

Sa e di brezi i sotëm se ç’do të thotë errë-sirë shumëshekullore? Në janar të vitit 2003më ka qëlluar të hyj në një qytet verior tëpllakosur nga errësira. Një pamje tron-ditëse!

Ja, pra, se ç’mesazhe na jep, po të lexohetme pak vëmendje, poema “Dashuri dhe fer-robeton”. Është historia jonë e parë me sytëdhe e përshkruar me talentin e një shqip-tari të ndershëm.

Ku ishim? Dhe ku jemi?Ku ishim dhe ku jemi!

16.“Poemë malore” (1962) është poema tjetër

e Dritëro Agollit. Poema e dytë e krijuarbrenda një viti! Sot ne e kemi të vështirë tëpërfytyrojmë se si lind ideja e një poeme nëmendjen e një poeti, si mbushet kjo ide menjë varg idesh të tjera, si ngjallen përjetimetnga çdo ide e nga çdo mendim, pas parasht-rimit të çdo ideje e të çdo mendimi. Dhe tëmos harrojmë që sot nuk shkruan më kushpoema. Jo vetëm te ne! Madje ka rrethe tëcaktuara politike, letrare e artistike, kuflitet e shkruhet hapur për vdekjen e artit,ashtu si flitet e shkruhet hapur edhe përvdekjen e familjes, vdekjen e etikës, vdekjene shteteve kombëtare!

Ja, si e përshkruan këtë proces të lindjes

së një poeme vetë poeti:

Më mori malli të ngjitem në mal,Kjo nuk është diçka idilike.Prapë trastën do marr

e do dal,Ku kryet lot pisha epike.I tillë jam.

Dua të udhëtoj përhera,Të udhëtoj me gazetën në xhepa,Me fletore shënimesh,

me dhjetë cigare “Rivi-era”

Brigjeve me pisha,lugjeve me plepa.

Vetiu vjen në mendje fakti që sot njerëz-it jo më që nuk kanë mall (përveç që mundë-si!) të ngjiten maleve, pale më të marrin mevete një fletore shënimesh, por po i brakti-sin gjithnjë e më shumë zonat malore tëatdheut. Thirrja poetike e D. Agollit ndosh-ta tingëllon për brezin e sotëm jashtë kohe,jashtë çdo arsyeje jetësore. Sikurse edhe tëtilla vargje:

A u mërzitenshqiptarëve malet?

…………………………………..

Djepin etërit na e gdhendën nga borigaDhe gjyshërit me legjenda në gjumë na

vunë,Prandaj nuk shkëputemi nga romanti-

ka,Megjithëse flokët brymë të bardhë na

zunë.

Romantikë? Po a i ka mbetur vallë sot,në epokën e triumfit të kultit të parasë dhefitimit, ndonjë domethënie kësaj fjalë? Ekujt i flasin vallë malet tona gjysmë të pre-ra e gjysmë të djegura nga zjarret (jo rastë-sore!) e përvitshme? Ose Dritëro Agolli kambetur pas në kohë ose brezi i sotëm ështëkthyer aq pas në kohë, sa nuk ia rrok asmendja. Lexuesi le ta ndajë vetë këtë mëdy-shje. Ndoshta do të kuptojë shkaqet e thel-la, që kanë sjellë dukurinë e braktisjes sëzonave malore.

Le ta dëgjojmë edhe pak romantikën epoetit për malet:

Male shqiptare,enigmë shqiptare,

Me shpella e lugje përposh,nga malli për ju,

që digjte si zjarri,Naimi u bë tuberkuloz.

Në rast se lexuesit e sotëm nuk do t’indienin thellë-thellë këto vargje, në rast semadje do të shtrembëronin buzët apo do tëgogësinin, do të duhej të pranonim se nëhistorinë e popullit tonë ka ndodhur njëthyerje e rëndë (thyerje dhe jo kthesë!).Duam s’duam ne, poema e D. Agollit shtronpër mendjen tonë një tjetër udhëkryq, navë përsëri në mëdyshje: të përcaktojmë nësejemi në udhë të drejtë apo në udhë të gabuar.Dhe më tej: nëse varet gjë nga ne apo jeminë një rrugëtim të detyrueshëm, në të cilindikur, po ta kemi parasysh mirë, hymë mekëmbët tona.

Të tilla janë poemat e D. Agollit: nuk nalënë të flemë gjumë rehat, të gogësitim dukehequr dorë nga çdo e vrarë e mendjes. Neduhet të vendosim: ta lexojmë këtë poet,këtë shkrimtar, apo ta lëmë të pluhurosetnë raftet e bibliotekave dhe të nxitojmë nëkafene për muhabet (e ç’i ka mbetur tjetërbanorit të sotëm??)?

Dhe ja një tjetër ide e spikatur e kësajpoeme malore:

E diel 29 Tetor 2017 - 17NGJARJE

Me një përpjekje, që duhetkonsideruar e mirë, Tirana pati sërish ngjar-

jen që në këtë vit u njoh si #Tira-na Lexon 2017. Ai përbën një pro-jekt të IDMC-Institutit përDemokraci, Media dhe Kulturë nëpartneritet me Bashkinë Tiranë,që po kthehet në një traditë tëbukur në qytet. Duhet thënë seai është shtrirë në disa mjedisekulturore të kryeqytetit, ku per-sonalitete të ndryshme,dashamirës të librit dhe sh-krimtarë e përkthyes të njohur

LLIBËR

Leximet maratonë dhe të ftuarit e “Tirana Lexon 2017” kanë qenë në kafe-libraritë dhe qendrat kulturore: “Sallagjermane e leximit, Biblioteka Kombëtare”, “Friend’s Book House”, “Hemingway”, “Destil”, Biblioteka Kamëz,gjimnazet “Çajupi”, “P. N. Luarasi”, “Sami Frashëri”, gjimnazi Vorë...

“Tirana Lexon 2017”, sërish në këtë vitshqiptarë, lexuan pjesë nga librate tyre të preferuar, por edhe për-collën emocionet gjatë procesit sëtë shkruarit....

Interesant ishte mënyra sesiishin ftuar pjesëmarrësit, ku janëshfrytëzuar rrjetet sociale, me anëtë të cilave publiku është infor-muar për të gjitha aktivitetet dheku të ftuarit lexuan pjesë tëzgjedhura sipas dëshirës. Në me-dian online pati njoftime, harta mevendet dhe oraret ku dhe kur dotë zhvilloheshin leximet. Marato-na e leximit është përshëndetur

nga artistë e personazhe të njohurtë ekranit shqiptar. Ata dhanëmesazhet e tyre dhe bënë thirrjeqë brezi i ri të lexojë më shumë, nënjë kohë kur teknologjia ka ndry-shuar jo vetëm mënyrën se si je-tojmë dhe punojmë, por edhe seçfarë lexojmë. Për ta bërë sa më tëaksesueshëm nga publiku i gjerë,leximet janë zhvilluar në ambientepublike, kafe letrare, bibliotekaetj.

Leximet maratonë dhe të ftuar-it kanë qenë në kafe-libraritë dheqendrat kulturore: “Salla gjer-

mane e leximit, Biblioteka Ko-mbëtare”, “Friend’s Book House”,“Hemingway”, “Destil”, Bibliote-ka Kamëz, Gjimnazet “Çajupi”, “P.N. Luarasi”, “Sami Frashëri”,Gjimnazi Vorë.

#TiranaLexon2017 synon takthejë leximin në një ngjarje dhenga viti në vit bën aktivitete nëhapësira të ndryshme, si edhe dondikojë në përhapjen e një fryme samë dashamirëse ndaj letërsisë dheprocesit të leximit si një ndër hapatmë të rëndësishëm të funksionimittë letërsisë. (Burimi Express)

Pothuaj të plota veprat e udhëheqësit komunist dhe të udhëheqësve tëtjerë të Partisë së Punës mund t’i gjesh rëndom nëpër kafe dhe vendeprehje, ku për hir të së vërtetës, shqiptarët kalojnë shumë e shumë kohë.Imazhi komunist po zë vend të përhershëm në gjithnjë e më shumë klubedhe duket se një identitet i ri urban kërkon që ta gërshetojë imazhin e tëshkuarës me atë të sotmin...

A po rilind ndryshenostalgjia për komunizmin?!NGA BEN ANDONI

Ka një prirje të re në mënyrën sesi njerëzit e kohës së sotme po e përshfaqin nostalgjinë e tyre ndaj komunizmit. Ajo lid-

het me prirjet e pavullnetshme të shumë të rin-jve, që imazhi komunist u duket tërheqës përshpalosjen e ideve të tyre ose shitjes së produk-teve; biznesit dhe mënyrën sesi e përshfaq sim-bolikën; dekorimet e mjediseve për të sjellëatë kohë; mënyra e përcjelljes në vepra artiidentitare; ose dhe qoftë thjesht për ta përdorursi element turizmi. Por, më e frikshme nga tëgjitha, duket se është ajo që bëhet kinse dhe rriveshur nën petkun e një shikimi racional tëgjërave.

Pothuaj të plota veprat e udhëheqësit ko-munist dhe të udhëheqësve të tjerë të Partisësë Punës mund t’i gjesh rëndom nëpër kafe dhevende prehje, ku për hir të së vërtetës, sh-qiptarët kalojnë shumë e shumë kohë. Imazhikomunist po zë vend të përhershëm në gjithnjëe më shumë klube dhe duket se një identitet iri urban kërkon që ta gërshetojë imazhin e tëshkuarës me atë të sotmin.

Idetë për ushqim më të mirë, për drejtësinëe duhur të asaj kohe dhe një lloj morali shumëtë lartë, barazinë e gjerë, i errësojnë gjykimet enjerëzve për një sistem që gjithnjë e më shumëu largua nga problematikat e njerëzve dhe tash-më i ka humbur gjurmët reale.

Por frika më e madhe ishte dhe erdhi paspublikimit të sondazhit të OSBE-së për të kalu-arën komuniste në Shqipëri, ku në disa zëra tëpyetësorit dukej një fryrje e kujtesës nostal-gjike për komunizmin.

Mendojmë se përcjellja e shumë emravetë zakonshëm apo akronimeve urbane të asajkohe është fare normal në kohët moderne. Atokujtojnë jetën sociale të shumë njerëzve, poredhe socializmin e publikut në atë kohë.Aman është tejet i tepruar përdorimi i slo-ganeve të komunizmit dhe gjoja përshtatjame tepri thjesht për raste përfitimi. Vetëm tëkujtosh parullat ende të mbetura të pafshiranë Spaç e kujton sa e hidhur tingëllon përkurrizin e shumë njerëzve, që u masakruannë atë kohë.

Në këtë shtjellë të argumentit nuk përf-shijmë asfare nostalgjikët e çartur që në çdoaktivitet eksportojnë figurën e Enver Hoxhës

me fotot, pankartat dhe deklamimet në pub-lik. Këta nostalgjikë janë kaq të dalë modesaqë u ka mbetur në hise vetëm shpotitja.

Është e kuptueshme që shoqëria ku jetojmëmeriton kritika dhe madje ato tejet të ashpra.Dhe, janë qesharakë ata, që e përmendin atëregjim me aq adhurim. Por, duke perifrazuarjo fjalë për fjalë Çërçillin, se ne të gjithë edimë që kapitalizmi s’është sistemi më i mirë,por më i përshtatshmi me kohën, atëherë nalind dëshira për t’i thënë gjërat si duhet: Edhepse me shumë zhgënjime prej të sotmes, nos-talgjia për kohën e Enver Hoxhës është njëpërqeshje e hidhur me alternativat e mun-guara që ajo kohë dha për shqiptarët duke eidentifikuar vendin asokohe në një kampi-one të vërtetë të shkeljes së të drejtave tënjeriut.

Me shumë gjasë, zhgënjimin e kësaj kohedo ta zbusin historianët e të nesërmes që dota shikojnë më qetësisht, por edhe më me larg-pamësi jo vetëm figurën e diktatorit komu-nist por edhe gjithçka që u bë në atë kohëdhe që i lë ende të dyzuar shqiptarët.

Nëse shqiptarët vazhdojnë kështu dhe nos-talgjia do të vijojë të rritet, atëherë mund të sh-kojmë në konstatimin e duhur të shkrimtarit tonëKadare: “Muri i mbrojtjes së solidaritetit të sëkeqes, po ngrihet’’, në Shqipëri. Dhe, kjo ështërealisht për të ardhur keq.

Mbase alarmi është i tepërt, por shqiptarëtduhet të shikojnë shumë përpara dhe të lenë da-sitë e vogla apo t’i vendosin këmbët sërish në kë-pucët e të shkuarës, mu ato që e mbajtën pas dhee gdhinë në ndryshimet evropiane si një nga ven-det më të varfra të Evropës.

Po, shumë duhet të bësh,fisi im,

Që truallit mos flesh, që gjizë mos hash,Kullave dritë t’u vësh me guxim,Të zhdukësh turqizmën

“javash-javash!”Unë e di,

fisi im,ti ende jeton vështirë

Dhe jeta s’të jepet si beze e lirë.Po ti, fisi im, ke muskuj të fortë,Muskuj,

që malet mund t’i lëvizësh,Muskuj,

që sipër çdo porteDinë të vënë kurorën e dritës…

Ku është këtu lustrimi i realitetit,sikurse shkruhet e thuhet rëndom sot?Kush nuk e vë re këtu realizmin e përsh-krimit të një realiteti të vështirë dhe re-alizmin e ëndërrimit? Thotë një fjalë eurtë: “I verbër nuk është ai që nuk sheh,por ai që nuk dëshiron të shohë”. Ashikojnë sot shqiptarët? Dhe, nëse po, ashohin, a dallojnë gjë?

17.Kohë më vonë, sikurse do ta shohim

edhe më poshtë, Dritëro Agolli do të thotëse “poezia e një poeti është biografia etij”. Poema “Devoll, Devoll” (1964) ështënjë kapitull i madh i jetëshkrimit artis-tik e botëkuptimor të qytetarit dhe kri-juesit D. Agolli. Këtu për herë të parë nëmënyrë të plotë dhe të qartë janë shpalo-sur e shtjelluar dy temat e mëdha të tëgjithë veprës së tij, të të gjithë jetës sëtij: e para, dashuria për atdheun, e shpre-hur nëpërmjet mallit për të dhe dëshirëssë bekuar për punën ndërtuese; e dyta,ideali i shoqërisë së drejtësisë dhebarazisë qytetare.

Radhitjen e këtyre dy temave në kr-ijimtarinë e Dritëro Agollit e bëri vetëjeta e tij, me ashpërsinë dhe bukurinë esaj, me brengat e mëdha dhe gëzimet edhemë të mëdha. Janë brenga dhe gëzime jothjesht vetjake. Janë brenga dhe gëzimetë identitetit të tij si shqiptar dhe siqytetar, brenga dhe gëzime të përjetuarathellë dhe të mbrujtura me një ndjenjë tëpastër e të shtruar, por asnjëherë tëshuar, krenarie.

Ja të dy temat e mëdha të jetës së D.Agollit. T’i shohim e t’i rikujtojmë pa me-skinitet:

Po, Devoll,i tillë qenkam unë,

Paskam marrë baltën tënde arave,Në një trastë leshi

ndënë gunë,për t’ia sjellë

Lidhjes së Shkrimtarëve.Nuk e di

se ç’dreq poet më bëri

balta jote, bari yt i dendur.Unë jam një plisi yt i tëriDhe një copë shkëmb

i pagdhendur.Dhe ky plis

ngaherë ish i fortë:shkoi n’Evropë,

brodhi në Azi,po kudo,

nga flokëtgjer në thonjtë

mbeti devolli……………………………………………Unë shpesh,

Devoll, nuk jam i qetëUnë shpesh,

Devoll,jam i pagjumë.

Shqetësimet m’i ke dhënë vetë,Kur më bëre nga kjo baltë e murrme.…………………………………………Jam njeri i fortë,

i pagjumëdhe çdo tingull kap,

çdo tingull gjuaj;dhembje njerëzore

kur ndjej unë,sentimentalizëm nuk e quaj…Ndaj unë komunisti nga Devolli,Që kam pendë,

letër edhe armë,që hedh firmën:

“Dritëro Agolli”,Ngrihem,

kur kap tingullin:“alarm!”

…………………………………………Në shënjestër prap’ më kanë vënëSnajperët e shquar përtej deteve.Unë s’dridhem,

unë s’e ul zënë,mbetem komunist për jet’ të jetëve…………………………………………..Thellë kësaj balte

përmbi lumë,që aq breza rrënjësh e lëvrinë,unë,

devolliu i pagjumë,gjeta vargjet,

gjeta poezinë.Sikur edhe vetëm me këtë poemë ta

kishte mbyllur D. Agolli krijimin e poe-mave, madje gjithë krijimtarinë e tijletrare, prapë do të kishte mbetur Poeti itokës shqiptare, Poeti i popullit shqiptar,Poeti i idealit të drejtësisë shoqërore në at-dhe.

Dhe në këtë rrafsh e në këtë këndvësht-rim ai është i vetmi. Nëse në të ardhmenshqiptarët do ta ruajnë vlerën e këtij kri-juesi, atëherë kjo do të ndodhë duke ruaj-tur para së gjithash e mbi gjithçka krijim-tarinë e tij më tipike, krijimtarinë e tij mëtë spikatur e më të shënuar. Pa poematDritëro Agolli nuk është më ai. Është i madhdhe i vyer, por jo më ai.

VVVVVijonijonijonijonijon

E diel 29 Tetor 201718 - LETËRSIA SHQIPTARE

TTREGIM

Një narracion nostalgjik i autorit, një nga rrëfimtarët e njohur të letërsisë sonë, ku ndërthuren shumë shtresëzime...

NGA ROLAND GJOZA

Ishim ndarë thuajse përfundimisht. Ajo kishte qenë mikesha ime e orëve më të bukura. Dhjetë vjet pa u parë. Unë

larg në një qytet të perëndimit, ajonë Shqipëri, me një punë të mirë,shumë prona, një burrë të fisëm,me emër. Kishte një djalë dhe njëvajzë. Të martuar, me fëmijë.

Tani më çonte dy mesazhe tron-ditës në Facebook që më lanë pagjumë. O zot, si mund ta ndëshko-sh njeriun tënd kaq rëndë. Dhe mëerdhi të kujtoj atë shprehjen time,kur binte fjala për fëmijët: Dua tëjenë mirë me shëndet. Kaq. Sa pak,dëgjoja përgjigjen e tjetrit, që s’mëtundonte aspak për t’iu shpjeguarnjëfarësoj.

Melania, kështu e quaninmikeshën time, sapo mbërritëm nëqytetin e ëmbël lirik me liqen dhemale me dëborë, më kishte pësh-përitur: Të lutem mos më trokitsonte! E quajmë një trill timin, njëmarrëzi atë që ndodhi, të lutem...Po syri i madh me një grimë lotvezullues që i shkiste papritur nëmollëzat mongole, sikur më tun-donte me një kumt të fshehtë...Gjithmonë zinte dhomë teke kurishim bashkë me shërbim dhe unëi trokisja natën: Melani, jam unë...Po dera ishte e hapur dhe unëhyja. Do më marrësh më qafë, pësh-përiste dhe më bënte vend në sh-trat, oh, që s’u njohëm kur ishimtë rinj, po kaq vonë... Kam dy fëm-ijë të rritur dhe s’është aspak ehijshme... Më jepej menjëherë dhedridhej në krahët e mi, krejt e pafu-qishme për të më kundërshtuar.Më kafshonte buzët dhe me pësh-përiste: Ti duhet të ishe imi... imi...o, ç’zgjedhje të gabuara që bëjmëdhe tërë jetën luajmë komedi...shpirt, mos më braktis... Po ti mëthua, më harro, ia ktheja unë. Tëthem ashtu nga frika. Kam shumëfrikë. Po të merret vesh, fëmijët, tëparët, s’do të ma falnin. Bënim dashuri deri në mëngjesdhe ajo ishte e mrekullueshme nështrat. I dashur, duhet të dalim nëmëngjes herët në breg të liqenit tëpresim peshkatarët e koranit... Nëmëngjes, para se të dilnim, ashtutë përqafuar në dritën e mekur tëagut, më kafshonte majën e veshitdhe me pëshpëriste: Edhe njëherë,para se të dalim... më duket sikurs’do ta bëjmë më kurrë, sikur njërrethanë do të na ndajë përgjith-monë... Dhe të mendosh se unëisha pesëdhjetë e dy dhe ajo dyze-tetetë, të ndezur të dy rrejshëm mëtepër prej moshës që po na perën-donte, s’na kishin hije shumëgjera, po ne bënim sikur s’i vinimre. Shpirt, dalim tani...

Zbritëm poshtë dhe qëndruamnë breg. Larg nesh në vijën e fun-dit të liqenit në atë blu të errët,kundruall malit me dëborë, që sh-kelqente me një dritë të marrtë,dukeshin barkat e peshkatarëvetë koranit. Frynte akulion,kredharaku lëshonte vaj të thek-shëm, llapashitej lopata në ujë,vejevinin tinguj të çuditshëm dhe

ajo kthente kokën nga unë dhe mëshikonte me një mall të egër... Ah,ti s’di gjë, sikur më thoshte me atësyrin e saj të madh. S’të kamtreguar gjë, po...

Larg dukeshin dy barkat e paraqë po afroheshin, ajo bëri disahapa drejt bregut.

Dy peshkatarë të përgjumur,shpërfillës, me sy të buhavitur, memjekër e mustaqe të mëdha, ndalu-an te këmbët e saj. Në sheshin ebarkës dergjeshin nja dymbëdh-jetë koranë mbi njëkilësh, ndon-jëri përpëlitej ende me gojën ehapur, në hjekë.

Melania ishte grua e bukur, mespikame të vijave sensuale, që tëndillnin. Njëri nga peshkatarët evuri re, ia kaloi shikimin e përgju-mur nga gjoksi i bujshëm te kof-shët e kërcyera përplot epshngashënjyes.

Mirëmëngjesi, tha ajo, kam dyditë që ju pres... Ju lutem, më ndi-hmoni, më duhen nja katër kilekoran... Ata nuk ia varën, nxorënbarkën në kum dhe i peshuankuzhinierëve të hoteleve dherestoranteve, që erdhën men-jëherë me një frymë: koran, be-lushk, lekl me një çmim të kripur.S’kishte më peshk në shesh, vetëmpeshorja ende luhatej nën erën qëu bë si e tërbuar. Ah, që s’kam fat!tha Melania. Po sot më duhen pat-jetër nja katër kile koran. Jamgati ta blej sa të më kërkoni pa bërëfare pazar. Zonjë, i tha ai që i kish-te hedhur atë shikimin prej burrisevdalli, kemi dhe për ty... koraninqë gatuajmë për vete... Kemi njëjavë atje, zonjë, për këtë peshk tëbekuar... po ia vlen... I mbështollime gazetë pesë a gjashtë koranëtë mëdhenj dhe ia zgjati pa ia pe-shuar. Sa kushton? pyeti Melania.Jepni sa të doni, zonjë, edhe pos’patët, s’ka gjë, se s’humbasimndonjë gjë të madhe... Ju jeni mjekee dëgjuar, keni ardhur për difter-itin... a e dini se në spitalin ku shër-byet kaq ditë ishte shtruar dhevajza ime? Ajo s’ju heq nga goja...Po sikur të mos me japësh asgjë?E lëmë kështu? Nuk dua para, eç’do të më bëjnë mua ato? I prish

menjëherë, shkoj e pi... Shko zon-jë e i ngrënç gëzuar me një verë tëmirë buti! Dhe i ktheu kurrizin.Pastaj iku, pa e pritur tjetrin.Kishte një javë në liqen dhe po kthe-hej pa një kacidhe dhe pa një ko-ran në shtëpi. Melania bëri hapata ndiqte, po peshkatari tjetër endaloi: Mos, zonjë, se ai nuk kthenmendje... Atë kohë ra zilja e celu-larit të saj dhe Melania futi men-jëherë dorën në xhep, e nxori atëme të shpejtë dhe e vuri menjëherënë vesh. Alo, shpirt i mamit, Val-bona, ku je, nga po më merr... Kaqdëgjova, u struka nën strehën enjë kioske dhe e prita. Fytyra iugjallërua, qeshte, fshinte lotët menjë mekje që i shkonte, trishtoheje pikëllohej fare befasishëm aq satë dhimbsej vërtet, lutej e përgjëro-hej e më në fund e mbylli celularinme një mbresë kënaqësie të ngr-irë. Diçka nuk shkonte, ose ashtumë dukej mua... Më bëri shenjë qëta ndiqja dhe nxitoi hapat. Kishtenjë xhaketinë me vata që ia tre-gonte shpatullat të gjera, e cila irrinte puthitur pas gjoksit,shpinës petë dhe belit, këllqet dhekofshët e saj të shkatërronin, pan-tallonat xhins, tejet të ngushta, ianxirrnin me spikamë format etyre tunduese, le të kisha bërë seksme të tërë natën dhe në mëngjesherët, ai ndezullim i beftë i epshitqë të kaplonte vrullshëm dhe ajotrullosje lektisëse, e fortë, dëshirae shthurur për të bërë dashuri, mëbënin sërish rob të saj. Ashtu kish-te filluar, atje te pavijoni i kardi-ologjisë kur kishte sjellë Bebin, tëshoqin, një burrë simpatik që du-hej t’i nënshtrohej një operacioni.Ishte një fërkim që ndodhi rastë-sisht, po që na bëri të rinjiheshim.Ishim parë nëpër spital, po nukkishim pasur rast të njiheshim.Ishte një fërkim brutal, siç ndodhrëndom, kur pengohesh në njëvend të ngushtë dhe ajo me nguliato sytë e mëdhenj me një egërsimtë pavetëdijshëm, po nuk u tërhoq,ashtu mbeti, gati e shembur nëkrahët e m’i, u zbut menjëherë,qeshi zëshëm me një sensualitetçmendës dhe më pëshpëriti: Më

jepni fjalën, doktor se operacionido të dalë me sukses? 99 për qind, ithashë. Kush është ai 1 për-qindëshi që s’ju bindet? më pyeti.Ju! iu përgjigja dhe isha gati tarrëmbeja në krahë, aq shumë dall-disa pas bukurisë së saj. Ajo sh-tangu nga përgjigjja ime, nuk epriste që unë t’ia thosha kaqhapur. E bëra vetë operacionin dhefytyra e saj, ajo aromë e gruas qëështë e veçantë te secila, depërton-te dhe aty në atë batërdi gjaku,mishrash të hapur, barnash,frymësh, djerse, më kapnin herë-herë dridhma, një rrëqethje funde majë si ethe me shkaktonte njëndjesi venitjeje, humbjeje, shpërn-darjeje nëpër etër, gati porraskapitesha nga një mendim ingulët, i çuditshëm, doja ta shtijanë dorë, ta bëja me atë femër. Kjom’u kthye në fiksion. E njëjta gjëkishte ndodhur dhe me të, këtë ekuptova kur e ftova të bënim bash-kë një shërbim jashtë dhe ajo nukkundërshtoi. Atje, në një qytetnordik, me mëngjese me mjegulldhe lule, m’u dha menjëherë qënatën e parë dhe gjithmonë ishtee gatshme kur i shqiptoja ndonjëdëshirë, për të bërë atë që doja unë,edhe për të pirë, edhe për të vallë-zuar, edhe për të bredhur natën.Ishte një dashuri e çmendur.Kishim gjetur njëri-tjetrin, siçthonë. Nuk u ndamë më. Po amatë dy ishim të martuar dhe me fëm-ijë. Asnjëherë nuk bëmë biseda tërënda, kurrë nuk e përmendëmndarjen, ikjen diku, fillimin e njëjete të re, sepse ajo i donte shumëfëmijët, marrëzisht, nuk mund tëndahej nga Bebi, që i bënte gjithëato punë dhe ia kishte lehtësuarbarrën e jetës, që e linte të lirë, edukej i kënaqur që i mjaftonte aqsa i mbetej. Po fëmijët ishin obse-sioni i saj: një dhimbje e vërtetë, idonte me vuajtje, me çikërrima qëia zinin frymën. Valbona ra men-jëherë në dashuri me Fordin nëAmerikë dhe as i shkon mendja tëketë një dashnor. Volpi, djali, ësh-të i tmerrshëm, i pangopur me fem-ra. Po nuk ia kam frikën. Ka njëgrua shumë të bukur, apo jo, Ardi,

Belindën me nam. Po Valbonën emora më qafë, kështu më ështëmbushur mendja, e çova nëAmerikë kur s’i kishte mbushurtë katërmbëdhjetat, pastaj vazh-doi në Prinston për shkencat,master, PHD, gjeti një vend puneme 200 mijë dollarë në vit, takoiFordin dhe ra në dashuri me të, aibënte ç’i thoshte ajo, po unë e dojavajzën këtu, ia mbusha mendjendhe ajo erdhi, zuri një punë me 10mijë në vit, një apartament pa dri-ta, pa ujë, me vjehërr e vjehërrnëpër këmbë, me shumë priva-cione banale, aq sa u mërzit dhemë thoshte shpesh: Mami, dua tëkthehem, s’e përballoj dot këtëjetë...

Këto m’i përsëriste shpesh.Pastaj më fliste për të vegjlit, tëcilëve u kushtohej me njëpërkujdesje të sëmurë. Me gjithëkëto halle, ajo kishte mbetur kre-jt femër, pa një cen, një seks tron-ditës me një bukuri të pjekur, pafreskinë e moshës, po me fshehtës-inë e përvojave të rrezikshme, qëme shumë të ngashënjejnë. Embante vetën, kishte shije të hollëpër veshjet, bënte kujdes me ush-qimin për të ruajtur linjat sek-sapile. Sa herë rrinim bashkë, ajobëhej menjëherë gruaja e qejfit,sikur s’kishte lidhje të tjera,përveç lidhjes me mua. Gjithmonëme thoshte shpirt, s’ma për-mendte emrin, veç rrallë, kur kish-te për të me rrefyer diçka për prob-lemet e saj familjare.

Ja, tani bridhte nëpër hotel përtë gjetur akull. Kush mund t’ikundërshtonte asaj, kush mundtë guxonte t’i thoshte ndonjë fjalëtë pahijshme, si mund t’i rezistojeasaj fytyrë të bukur që ta ngectëfjalën në gryke, atij kurmi të plotë,të hijshëm, që të dukej sikur tajepte me dackë fytyrës prej ep-shndjelljes? Erdhi vetë pronari,një ish futbollist i njohur dhe umor me paketimin e koranit siçdinë ta bëjnë ketë punë sojlinjtë evjetër të gotës.Do të nisemi menjëherë, më thaashtu nxitimthi, ata do të vijnënesër për drekë!

Kishte një Lamborgini të re, qëia kishte dhuruar Bebi përditëlindje, për të cilën vdiste. Zuravend në ndenjëse dhe u nisem pangrënë mëngjes.

Shpirt, ata do të vinë. Tani ësh-të halli që të më vijnë me gjithëfëmijët... Ja, bëri punë korani. Ësh-të vërtet peshk i rrallë, i thashë,ndodhet vetëm në Ohër dhe Ba-jkal. Dikur, në kohët e arta, kypeshk ishte dhuratë mbretërore.Ashtu?... Jam shumë e lumtur,s’jemi mbledhur bashkë që prejvitit të kaluar. O Zot, sa i dua!

Dhe qau. Melania ishte gruajame e bukur në botë kur qante dheunë e lija të derdhte lot dhe e puth-ja. Ajo qante shpesh se nuk e du-ronte vuajtjen. Ishte si të gjithagratë, e palumtur, siç janë të gjithëmeshkujt, të palumtur, por qëhiqen të lumtur.

Si ikëm kështu papritur, ithashë. Kthehemi pasnesër që në

DREKË ME KORAN

E diel 29 Tetor 2017 - 19REKUIEM

mëngjes. Po nuk e dëgjove ti, Ardi,nuk e dëgjove, shpirt, më moriValbona, me pyeti për peshkundhe unë i thashë se e gjeta dhe ajomë tha se do të vijnë nesër përdrekë. E kupton ti apo s’e kupton.Drekën e nesërme e ndërroj vetëmme vdekjen time, aq vlerë ka. Dotë më vijnë. Po sikur t’u dalë ndon-jë punë, se të vetmit janë... Jo, oZot, po Volpi i mamit s’ma kthenfjalën, i bëra be për kokën time...Të dish, Ardi, po s’më erdhën, jo,jo, ç’them kështu? Jam me e lum-tura në botë!

Më la dhe iku. E gjithë kjo se sim’u duk. Pothuaj nuk e kuptovaMelaninë. Pastaj erdhi ai rastikur m’u bë oferta nga një spitalprivat në Bavari dhe vendosa tëshkoj. E kisha të vështirë të nda-hesha me Melaninë, po punët kish-in kohë që s’po më ecnin. Kishambetur një kirurg varfanjak. Nukmerrja para, ja kjo ishte çështja.Sa herë më takonte të bëja opera-cione, kolegët e kishin të qartë qës’do të merrnin asnjë kacidhe ngapacienti, prej shkakut tim. Pomafia është dhe aty ku zemra nx-irret nga kraharori për të prerëvenën e bllokuar, ajo di të gjejërrugët që ajo zemër e dashurisë tëketë dhe një xhep për para, se ndry-she, mund të ndodhë hataja.

Nuk mund të largohesha pa utakuar me Melaninë. Ishte njënatë me shi. Shurukama e tubavetë ujit, brerimi nëpër dritat e fen-erëve, që merrte ngjyra blu dhevjollcë, sikur binin dhe lule, për-plaseshin në dritaren e madhe tëklubit ku po e prisja. Ajo erdhi, elagur qullë, me një çadër të vogël,që s’e kishte mbrojtur dot. U ul

përballë meje duke shkundurflokët e mëdhenj që i rrëzëllininnë dritë prej piklave të shiut simijëra gjilpëra që dukej se po iendnin një aureole, aq e bukurdukej. E dija që po e humbja. Podhe dashuritë, sado të mëdha tëjenë, vjen një kohë dhe lodhen,rraskapiten prej përsëritjes.Ndoshta ishte fundi ynë. Edhe përnjë shkak, se Melania tani ishtebërë me një spital privat, kishtedy vila, njërin në Jale dhe tjetrinnë gjirin e Lalzit. Se fundi, Bebikishte blerë dhe një jaht. Ata udhë-tonin me shoqërinë nëpër Mesd-he. Takimet tona ishin bërë më tërralla.

O, shpirt, po shkon të bëhesh ifamshëm? Edhe ti po më le, ti, i fun-dit...

Nuk ia vura veshin fjalëve tësaj. Ia shpjegova njëfarësoj sh-kaqet që më shtynin të largo-hesha.

Unë e shkreta kujtoja se ekisha një ishull të harruar nëjetën time. Sa herë të paraqitejnevoja të shkoja në atë ishull.Një ishull në oqeanin e vetmisë.

Ç’flet! i thashë, paske filluar tëlexosh romane sentimentale... Jo, s’lexoj dot, s’kam kohë... Posikur të mos shkosh? E pse të mos shkoj?

Sepse të dua këtu. Kam nevojëpër ty.

Edhe unë kam nevojë për vetëntime, i thashë.

Harroje.Nuk mundem.Të mbaj unë.Dua të punoj, Melani. Të bëj atë

punë që di. Ta nxjerr paranë qartë-sisht prej një punë që ka arsyen e

PPERSONAZH

Robert Elsies i thash atij çasti se do të doja me shpirt të shpluhurosen edhe sirtaret e botës... - ç’thotë bota për Sh-qipërinë dhe shqiptarët e mi... Nuk i thash për fotografinë. Thjesht ngase nuk m’u kujtua. Nuk thash edhe se jam fo-tograf... Që të mburresha sot duke u krekosun se idenë për të shkundun edhe pluhurin e kushedisa sirtarëve me fo-tografi... - atë që në të vërtetë e bëri R. Elsie... - ia cyta unë... Jo. Njeriu i punës i gjenë vetë rrugët drejt saj.

Robert Elsie, gjermano-kanadezi që namësoi se si shpluhurosen vlerat e përzëna

(29.06.1950-02.10.2017)

NGA BESIM FUSHA

Kur u shkëputëm nga“trungu...” dhe morëmpër zyra me qera shtëpinë e Speces... - në rr.

“Budi” nr.3, ne të “Pionierit” - nja7 a 8 veta - sikur u ndjemë më tëlirë... Mbase, edhe ngaqë, punakrijuese kryhet në zotshe në vet-mi... larg shefave dhe zhurmave...Gjetëm pra edhe mjedis të ri,veçanërisht kohëçlodhjeve: kafeke Bulja apo Monda - dritë ba-naku... - vetshërbyes hileqar ne...për të zënë përballën... mbi tavoli-nat këmbëgjata, pa karrike...Apo... unë, edhe vetëm brendaxhamit të floktores, ku ulesha pashokë dhe kqyrja lëvizjet errugës... nuset e reja pa fëmijë eme fëmijë për dore... apo studentetkushedinga, me libra në duar - sigocat turizëna nga celularët e sot-me...

Tamam aty, mbase naivshëm...unë nuk e dija që kisha ra në“çarkun” e Seferit ngacamac.Seferi i qoshes matonë meje, pyestevetëm për artin... letërsinë dhepoezinë. Sajohej edhe pa ditun...dhe unë, duke kujtuar se flisjapara do dëgjuesve që s’dëgjoninç’thoja... i mëshoja kot edhe medashje, asisoj sa nuk habisja ask-

end... veçse jo të vërtetën... Dhe,kështu eci goxha derisa, Tomorri(Demetja), më tha veçantë se ishanë lojë... “Nuk dua ta dinë ata seç’të thashë, por loja bëhet për tëngacmu Himën... Ene Hima ka li-bra të shkrume...”

- Hima?! ai, steka e thyme... qës’di të qisë qimen nga qulli!...

Sikur thashë pa dashun gjithç-ka të keqe për gjinofqarin... PorTomorri s’u pajtua: tha për Himënse qe burrë i mençëm... veçse, si ishi burgosun, e pat mbërthye frykaene heshtja...

***Një të nesërme të vonë, aty për-

rotull vitit 2000, ia thashë këtë,krejt rastësisht, Robert Elsies. Kaqenë puqia e vetme, aty në kafenëpiçiruke, në bodrumin e Bib-liotekës Kombëtare. Bashkë meXhevatin (B.) na ftoi Titi (B.) i bib-liotekës në tavolinë, edhe ngaqënuk kishte vende të lira. Aty ras-tisi të ulem brinjë Robertit. Dhe,shkurt, mbasi e sqarova se ç’mëkishte ngjarë dikur me berberinIbrahim Hasnaj (1912-1995), po sh-kurt i thash: ...kam mbetun i

mrekulluar si kurrë... kur gjetanjë të vërtetë... I cytun nga libri yti madh... pyeta për Himëngjynofqarë. Doli e vërtetë... që nësirtaret e Himës dhe Netes (Fit-netes), me mbiemrin Hasnaj,gjendeshin tri dorëshkrime tëHimës... ose “Bardhyl Nizami-t”...ose “Cen Qytyku-t”... Qenë zver-dhun dorëshkrimet... edhe nga ter-ri i sirtarëve: “Unë dhe ndjesitë e

mia” - 1939... “Rreze të zjarrta” -1980... dhe “Lot skamnorësh” -1940... Tani që nuk është Hima ishkretë... je Ti përgjegjëse për këtolibra. Mbaj fort e mirë këto vlera!...

- Jo! Ka çun Hima... - më thaNetja shpirtbujare... - Do boj çmosta gjej, ene ta flas ene me Çunin...

- Çun Hima...?!- Po... alamet çuni! Ka qenë i

martu Hima, me italjone. KurHima ra në burg, ene psoi telefinnja 10-15 vjet - veç se qe me shpirtfetari... - italonia, s’di si e gjetimarifetin, ene hiku. Mori çuninene hiku... Kështu më tha Netja emirë. Unë - sesi u ngërça... Nuk epyeta ma tutje... Sidosesi, sa përdorëshkrimet...(?!) Ate që dintevetëm Hima... dhe Netja - dhe sedinin tanë shqiptarët dhe as unë...ja the mbarë botës - Ti... nga Kan-adaja. Ngecem për të gjetun llafine madh të përgëzimit... Do të mbe-tem përherë i mahnitun për gjet-jet... - qoftë edhe preferenciale. Nëveten time e kam quajtun enciklo-pedi adresive me vlera... - që kandrituar rrugët e qosheve drejtletërsisë shqiptare... Më duket një

shëndoshë që të paguhet.Të njoh. Siç njoh fëmijët e mi.

Ah, ajo dreke me koran. Pse ma përmend?

Që prej asaj kohë nuk jemimbledhur me. Tani po me ikën dheti. Po sikur të vij herë pas herëatje dhe të bëjmë dashuri? Kur të duash, i thashë, edhe unëdo ta ndjej shumë mungesëntënde.

Do të vij patjetër, shpirt.Me zgjati një pako me dollarë.

Ishin mbështjelle keq dhedukeshin.

Në fillim do ta kesh të vështirë.Të lutëm, s’gjeta një mënyrë tjetërpër të me kujtuar njëfarë kohë.Mos m’i kthe. E di që s’pranon.Mirë, e lëmë të m’i japesh kur tëkesh.

Ia mora. Nuk mund të grinde-sha me të. Fundja, do t’ia kthejanjë ditë. Ajo nuk erdhi. Kaluanvite. Dhe mesazhet në Facebooku rralluan se tepërmi. I ka punëtmirë, mendoja me një fijemelankolie dhe me një dëshirepërvëluese për ta pasur si dikur,tani ajo është një borgjëze vani-toze, mendoja dhe qeshja, se e dijaqë s’thosha plotësisht të vërtetën.

Ja, tani këto dy mesazhe. Ipari:

Shpirt, po të shqetësoj, pos’kam njëri tjetër, kaq të afërt, qët’i hapem: Volpi u nda me gruan.Ajo fitoi me gjyq fëmijët, pra, atapothuajse s’i kam me. Volpi kandryshuar, nuk është më ai i asajdrekës me koran, që iu përmbajtpremtimit dhe erdhi. Ah, si e kemikaluar! U bëmë si budallenj, unëdhe Bebi, këpusnim gafa të fortadhe ata sikur u zhgënjyen prej

nesh. E kishim nga dashuria emadhe. Po e kishim dhe prej vua-jtjes që midis nesh ishte hapur njëhendek i madh. Volpi, ai zuzar ipaskrupullt, ka ndarë një grua metre fëmijë nga burri dhe ka venëkurorë me të... ku, do të thuashti, në Los Anxhelos. Dhe atje janëakoma. I ka bërë naftën punës. Embaj unë me para. E vetmja gjëqë me lidh drejtpërdrejt me të ësh-të se ia dëgjoj zërin e dashur nëcelular dhe me mbysin ngashë-rimet. Po ama, ia dëgjoj zërin. Maka bërë plage zemrën ai djalë. Ekishte yll gruan e parë, Belindën,ra në dashuri si i çmendur pas saj,e gjeja kaq herë të ulur në gjunjëpara saj, aq shumë e donte. Popaskësh qenë Don Zhuan. Me fal,shpirt, që të mërzis me këto hal-let e mia... .Të uroj suksese, kam marrë veshse je bërë kirurg primar dhe tëduan. I lutem zotit për ty!

Të puth Melania.Mesazhi i dytë:... Më është neveritur jeta, prej

fatkeqësive që me kanë renë nëkokë. Valbona, bija ime e mirëz,që unë mizorja e solla nga Ameri-ka në Shqipëri prej egoizmit tim,se doja ta kisha •upen te dera eshtëpisë dhe ta shikoja përditë,sapo ka bërë ndërhyrjen e dytë nëNju Jork. Kancer të avancuar nëgji. Ç’i thua kësaj, a ka ndonjënënë tjetër që të ndëshkohet kaqrëndë? Tani i ka mbetur zotit tëbëje diçka për të. Prandaj s’kamardhur të të takoj. Ç’të vi, halletmë kanë plakur. S’jam me ajo epara. Jam tretur, kockë e lëkurëjam bërë prej •upës. Ai, i shoqi, ësh-të ca shpërfillës, kështu me duket,

kushedi mendon për tjetrën... fëm-ijët e gjorë... të vegjlit... sa pa fat!Shoh Valbonën si humbet nëpeshë, si i bien flokët, i fikët zëri,humbet ekuilibrin, ka dhembje qës’i bëjnë efekt ilaçet... jam një dësh-mitare e fëmijës që po vdes! Dhes’bëj dot asgjë. Ja, ç’jam! Mëshi-romë, o zot, bëje mrekullinë! Kjome ka mbetur e fundit: lutja! Lutudhe ti, shpirt, për mua, ti, i vetmiqë kam dashuruar në ketë jetë!Jam shumë e mërzitur. Nuk ditatë bëj familje. Jo, nuk dhashëshumë dashuri, ndonëse kujtojase jepja. Nuk dhashë shumë kohëpër ta. Isha egoiste. Ndoshta fëm-ijët na vranë, ndoshta i vramë nefëmijët. Familjet pa dashuri mëmirë të zhduken! Të kujtosh përtërë jetën, si gjënë me të bukur, atëdrekë me koran... Kjo është shumëe hidhur, kaq deziluzionuese... Melania vdiq në duart e mia.Erdhi më në fund tek unë, pas vde-kjes së Valbonës dhe arratisë sëVolpit, e sëmurë nga zemra, e sh-trova menjëherë në sallë dhe mëmbeti në duar. Kisha vrarë dashu-rinë time, të vetmen dashuri.Vetëm me të s’kisha qenë i zoti.Vetëm me të. Sepse ajo mund tëshpëtonte. Dhe ne të dy mund tëkishim kaluar disa net bavarezenë alpe ku unë shkoja shpesh përski dhe në shtëpinë prej druri që kër-ciste të kishim bërë dashuri pranë zjar-rit të ushqyer me dru në oxhakun prejtulle të kuqe, ndonëse e dija që s’do takishte magjinë e asaj kohe të largët,të drekës me koran. I kishim pasurdhe i kishim humbur gjerat me tëbukura, ndoshta prej fajit tonë.

Nju Jork, 2011Nju Jork, 2011Nju Jork, 2011Nju Jork, 2011Nju Jork, 2011

mençuri kjo që, edhe tanë burrate shkencës këtu, munt t’i gjeninvlerat nën pluhurat e sirtarëve...por... Bravo Ty! Më duketmadhështi pa çmim kjo punajote... Ngjashëm po kështu, unëkam nanurisun ëndrra për tëkundërtën... - se ç’vlera fshehinsirtaret e botës për Shqipërinëtime...

***Robert Elsies i thash atij çasti

se do të doja me shpirt të çplu-hurosen edhe sirtaret e botës... -ç’thotë bota për Shqipërinë dheshqiptarët e mi... Nuk i thash përfotografinë. Thjesht ngase nukm’u kujtua. Nuk thash edhe sejam fotograf... Që të mburreshasot duke u krekosun se idenë përtë shkundun edhe pluhurin ekushedisa sirtarëve me fo-tografi... - ate që në të vërtetë e bëriR. Elsie... - ia cyta unë... Jo. Njeriui punës i gjenë vetë rrugët drejtsaj. Asoçasti pra, ai vetëm nën-qeshi, tundi lehtë kokën dhe hesh-ti... Siç nuk bëjnë ndryshe njerëzite punës... Për t’ia vjelun ne tëllafeve vlerën e mundit...

Robert Elsie

E diel 29 Tetor 201720 -LETËRSIA E BALLKANIT

AARGUMENT

NGA GAŠPER MALEJ*

Si një flutur e heshtur,që në boshllëkun e erës pretrrëshqitjen e hijevetë çlirohetnga përfytyrimet e mendjesdhe mbretëritë e tokës.Ke filluar t’i theksosh limitet;në përplasjen e krahëve të sajzbërthen arratisjen e botës,që as nuk i prek tregtarë,argjendarët dhe profetëtqë betohen në histori.Zëri yt është më i qashtër si grijae gurëve të çmuar dhe peliçeve meshkëlqim:siç mulliri i rezistontundimit të zjarrit të tij.Në flatrimin e një fluturelëkundet dhe ulet qetë.

***Në çastet e heshtjes më të thellëje i ftohtë, magjepsës si një sirenë.Pasi fërkon mirë dyshemenë,Dhe me përkushtimin t’i bëshpjatat të shkëlqejnë,mund t’i kushtohesh poezisë.Këto fjalë të vënë në mëdyshje.Provon me një karficë të vogël,me një gjilpërë, me kalin prej druritë një fëmijërie të pajetuar.Provon sërish, e pastaj sërish.Durimit i erdhi fundi.S’mund të arratisesh më: emratshkojnë e vijnë. Herët a vonëdo të bien në paqe,ndoshta pak më shumë objekteboshe.***I lodhur nga pritja,I lodhur nga zëratbrenda nesh dhe hapatqë ja mohojmë ekzistencën.Me dëshirën e përjetshme për tëqenëe nesërmja. Ose dikush tjetër,vetëm një qepallë që hap këndin

e shikimit. Atje lart,përtej horizontit dhe të paprek-shmes,shenjat e së cilës kthehen në tëhuaj.në dilemë. Duke pritur që tëndodhënjë tjetër shpërthim,zbulojmë përgjigjen;duke pritur qëqielli me yje të hapet- e jo të shpërndahet -ku të mund të prehemi të qetë,si mbi një qilim persian.

***Puls i pandjeshëm: si lidheshme farkëtimin e fjalës, duke etërhequr

në një largësi që e shformon,squfur me baltë mbi diagramën empirë.Sa shumë peshojnë, peshojnë, pe-shojnë kocka:dhe sa e pandjeshme je kur vjennë shtrat,përmbys prej ankthit. të shtypme zell: me dridhje kristaleshtë bëj thirrje prej vetëdijes sime.Atalanta fugiens;nuk e di përse, nuk e di nga ku.Sërish hiri i kujtimit të pavullnet-shëmqë zgjon një koncept të paprek-shëm, të huaj,që e mbaj parasysh: që më push-tonteksa hap krahët në një fluturim

Gašper Malej, një përkthyesdhe poet slloven në “POETEKA

- Tirana in Between” 2017Rezidencë europiane për shkrimtarë dhe përkthyes letrarëGjatë muajit shtator, mik në

Rezidencën letrare “POETEKA Tirana in Between”

ishte përkthyesi dhe poeti sllovenGašper Malej. Kjo rezidencë, qëfton shkrimtarë dhe përkthyesletrarë nga rajoni dhe Europa, or-ganizohet prej pesë vjetësh ngaPoeteka me mbështetjen e rrjetiteuropian për letërsinë dhe libratTRADUKI, Ministrisë së Kulturës,Ambasadave të Gjermanisë, Aus-trisë dhe partnerëve të tjerë ven-das.

Gašper Malej lindi në vitin 1975,në Koper, Slloveni, qytet ku dhejeton e punon. Në vitet 2004 dhe2009 ai botoi dy librat e parë në gju-hën sllovene: Otok, slutnje, poljub(Ishull, paralajmërime, një puthje)u propozua për çmimin e “Librittë parë më të mirë në Slloveni”. Pastij erdhi libri Rezi v zlatem,ndërkohë që gjatë vitit 2017 ai kabërë gati për botim edhe librin etij të tretë me titull Pod to celino

(Nën këtë kontinent).Poezia e Gašper Malej u përk-

thye që herët dhe me përhapje tëgjerë, në njëzet gjuhë të huaja,duke u përfshirë në disa prej an-tologjive të botuara në Sllovenidhe jashtë saj. Falë kësaj njohjejeai u ftua të merrte pjesë në shumëfestivale letrare në Europë dhe nëbotë, mes të tjerësh në festivalin ePoezisë në Pekin, në Nikaraguaapo në Kolumbi. Ai është ftuar tëbashkëpunojë gjithashtu edhe nëatelie të shumta për poetë dhepërkthyes letrarë, ku ushtrohenteknikat e shkrimit krijues dhe tëpërkthimit letrar.

Për krijimtarinë e tij GašperMalej është vlerësuar shpesh meçmime. Në vitin 2008 ai u nderuame Grantin e Ministrisë së Kul-turës së Sllovenisë “Për autorë tëshkëlqyeshëm të letërsisë”, çmim

ky që në vitin 2016 vijoi me Gran-tin e Agjencisë Sllovene të Librit(JAK) “Për autorë të shkëlqye-shëm të letërsisë”. Po ashtu edhenë vitet 2007, 2010 dhe 2015 ai underua me çmime e grante punenga Organizata Sllovene e Përk-thyesve Letrarë. Për meritat epunës së tij si përkthyes, në vitin2011 Gašper Malej u nderua meçmimin prestigjioz “Zogu i Artë”për përkthimin e romanit P. P. Pa-solini-t “Petrolio”. Në vitin 2016atij iu dha edhe një çmim i veçantëkombëtar për përkthim, akordu-ar nga Ministria Italiane e Kul-turës dhe Turizmit.

Përveç çmimeve dhe nderimeveletrare, në vitet 2013 dhe 2016Gašper Malej fitoi bursën për qën-drim njëmujor në Ventspils (Leto-ni) si autor në Rezidencën për Sh-krimtarë dhe Përkthyes. Në qer-

shor të vitit 2015 ai ishte i fuar nëRezidencën e Shkrimtarëve nëVjenë, mbështetur nga MinistriaSllovene e Kulturës dhe në dhje-tor të vitit 2016 ai fitoi të drejtënpër të qëndruar në rezidencëpranë Qendrës Baltike për Sh-krimtarë dhe Përkthyes (Visby,Suedi).

Pas krijimtarisë poetike, vep-rimtaria kryesore e Gašper Malejështë përkthimi i fiction dhe non-fiction bashkëkohor italian, kupërfshihet poezia, narrative, dra-ma, esetë etj.Bibliografia e përkthimeve të tijnga gjuha italiane në atë slloveneështë mjaft e pasur dhe përfshinrreth 30 libra të zhanreve të ndry-shme. Krahas këtyre janë edhembi 150 përkthime të sh-krimtarëve sllovenë, të cilët janëbotuar në revista letrare, në gaze-

ta si dhe janë lexuar në RadionKombëtare. Ai ka përkthyer edhepjesë për teatër.

Gašper Malej është gjithashtunjë nga anëtarët-themelues dhe,prej vitit 2009, është edhe kryetare redaktor ekzekutiv i KUD AACZrakogled - një shoqatë kultur-ore jofitimprurëse me qendër nëKoper, e cila që nga viti 2011 bot-on serinë “Helia”, kushtuar përk-thimit të librave fiction të au-torëve bashkëkohorë të Mesd-heut, të tillë si D. Drndiæ, N. Mi-lani, F. Ebejer, Z. Zateli, JJ Millas,J. Nikolaidis, D. Velikiq, N. Fab-rio.

Ndër autorët italianë të përk-thyer prej Gašper Malej për-menden Dino Campana, CesarePavese, P.P.Pasolini, Paolo Ruffil-li, F. T. Marinetti, Dario Fo, Anto-nio Tabucchi etj.

të heshtur,i shënjuar për të duruar, të pazab-ulueshmitligje të rënies.

***gjithnjë e më pak i përsosur,duke e njohur gjithnjë e më shumë,veten do ta përkufizoja me fjalën –me halucinacione: si gjurmët efshehuranë pikën e takimit,vigjilent si një kafshë,i gatshëm për t’u bërë i paduk-shëm,një tog heshtjesh fatale. I destinu-arpër një mallkimi që jeton dikutjetër:kjo, sepse, çështje pa zgjidhje,parabola lakohet dhe zbretnë zbrazëtirë: atje ku unë e ndjek,e ku nuk mund të më mbërrishaq thjesht, vetëm me një përqafim,

Pa emër

marr përposht. Humnerëzbritje e padurueshme.Për këtë po të flas.

***Diçka po ndodh përmes gjethesh.Dhe ndoshta një pranverë ndryshemund të mbush hapësirat bosheme zëra që nuk i përkasin qetësisë.Dhe do të dëgjohet jehona –një rrjedhë e përhershme e për-vojësdo të pëshpëritë përmes muresh.Mos lëviz. Dhe detiështë këtu. Është buzëqeshjae një loje fëmijësh, përrallae harruar në pyje.Diçka po ndodh përmes gjethesh.Dhe po konturon fytyrën tënde –Ashtu siç s’e ke parë kurrë mëparë.

***Ende e kam frikë emrin tënd –Megjithëse dhimbja tashmë ështëlarg,hije e padepërtueshme, dridhemI frikësohem linjave që bëj rastë-sisht,pa dashje, në vendet e shënjuaraqë më ngjisin mbi humnera, ngri-ca,gjëra që i mbështolla merezerva të bollshme intimiteti.Një tjetër idiomë u krijua,lidhje të reja, thuajsepa teprica, vazhdoj i them vetes –veçse mund të më zë pritë,edhe në momentet më shumë vigji-lente,dridhem, shenja të së shkuarësqë zhyten gjithnjë e më shumë nëerrësirë –Dhe unë të them, me heshtje mash-truese,pa më ndryshuar rrahjet e zemrës–që unë, fal.

*Përktheu: Silvana Leka*Përktheu: Silvana Leka*Përktheu: Silvana Leka*Përktheu: Silvana Leka*Përktheu: Silvana Leka

E diel 29 Tetor 2017 - 21OPINION

Katalonja spanjollesi Flandra Belge

Opinioni i Ditës

Nga Dr. Jorgji KOTE

... së pavarësisë së Flandrës ngaparlamenti i këtij rajoni në veri tëBelgjikës më 13 dhjetor 2006. Ash-tu si në Katalonjë, këto ditë edhenë Flandër forcat dhe mbështetësite pavarësisë së kësaj pjese të fed-eratës belge, me gjithë acarin e dh-jetorit festonin me eufori, parada,muzikë dhe fishekzjarrë. Kushdoqë kalonte në Bruksel dhe qytetetë tjera ato javë e më vonë, mundtë shihte të valëviteshin flamujt eFlandrës në shumë dritare dheballkone shtëpish.

Ndërkohë, ngritja e flamurit tëpavarësisë së Flandrës ishte njëtraumë e vërtetë për popullsinë erajonit të Valonisë në jug të ven-dit dhe në Bruksel, por edhe përnjë shumicë të madhe në Flandër;tregojnë se tramvaji i linjës pasimbërriti në stacionin Tervuren nëBruksel, ndaloi dhe pasagjerëve iukërkua të zbrisnin, sepse aty de-mek ishte kufiri me shtetin e ri tëpavarur. Dhe më i madh ishte ten-sioni në politikën belge dhe atëevropiane.

E megjithatë, ato ditë dhjetori2006, në Barcelonë dhe gjetkë kata-lanasit shijonin të pashqetësuarkafen dhe diellin mëngjesor, dukee përcjellë me indiferencë këtëlajm dhe ngjarje tronditëse; ata potregoheshin të urtë dhe të mençur,duke mos dhënë asnjë shenjë sedo të ndiqnin shembullin flamand.

Tani e njëjta pamje vërehet nëBelgjikë dhe në rajonin e Flan-drës, që po i përcjellin ngjarjet dhezhvillimet në Spanjë/Katalonjë metë njëjtën qetësi, heshtje dhe in-diferencë. Natyrisht, jo si “hak-marrje”, por për shkak të di-namikës antiseparatiste të ngjar-jeve në Flandër, në Belgjikë dhe nëbotë gjatë 11 viteve të fundit.

E përmendëm këtë “invers” in-dipendentist, sepse nëse ka një ra-jon të ngjashëm pothuajse në tëgjitha aspektet, historike,gjeografike, demografike, politike,ekonomike dhe me prirje të ngjas-hme separatiste me Katalonjën, aiështë Flandra në veri të Belgjikës.Të dyja kanë parlamentin dheqeverinë e tyre, edhe pse Flandraështë pjesë e një shteti federal siBelgjika. Vërtet Katalonja me32.000 km katrore është 2,5 herëme e madhe në sipërfaqe, por gjith-sesi ajo përfaqëson vetëm 10 përqind të territorit të Spanjës, ndër-sa Flandra me 13.5 mijë km ka-trore përfaqëson 45 për qind të ter-ritorit belg dhe me 6,5 milionë ban-orë përfaqëson mbi gjysmën e pop-ullsisë belge, kurse Katalonja me7,5 milionë banorë është vetëm sa15 për qind të popullsisë së Span-jës.

Ashtu si Katalonja, Flandraështë rajoni më i pasur dhe më izhvilluar industrial, bujqësor,tregtar dhe kulturor i Belgjikës.Edhe GDP-ja e tyre në përgjithësidhe për frymë është pothuajse ebarabartë. Ndërkohë, Flandra kaavantazhe kundrejt Katalonjës sinyje e madhe e trafikut të shumël-lojshëm ndërkombëtar të trans-portit dhe shërbimeve. Porti i An-

versës është i dyti më i madh nëEvropë, pas atij të Roterdamit,ndërsa tregu i Diamantit aty ësh-të më i madhi në botë, me 10 përqind të eksporteve belge. Flandraka qenë dhe mbetet qendër e njo-hur e merkantilizmit ndërko-mbëtar, që lulëzoi në shekullin eXVII e kështu me radhë. Atyndodhet veç të tjerash, Univer-siteti Katolik i Leuvenit, më ilashti në Evropë, i themeluarqysh në vitin 1425.

Kësisoj, Flandra dhe Belgjikabashkë me mënyrat dhe alterna-tivat si e kanë trajtuar dhe po ezgjidhin në mënyrë demokratike,kushtetuese dhe në pajtim mefrymën evropiane çështjen de-likate të pavarësisë së saj, përf-shirë dhe tensionet jo të paktamund të shërbejë si model për tra-jtimin e krizës së tanishme nëSpanjë, pavarësisht krizës së tan-ishme.

Siç u përmend qysh në fillim,shpallja e pavarësisë së Flandrësmë 2006 e futi Belgjikën në një spi-rale krizash qeveritare dhe insti-tucionale, që u zgjidhën përfun-dimisht me negociata të gjata nëtetor 2011. Gjendja u stabilizuaedhe më shumë pas zgjedhjeveparlamentare të vitit 2014, pashyrjes për herë të parë Parlamen-tin Federal të partisë nacional-iste me prirje separatiste N-VA.Madje, falë një kompromisi vërtethistorik përmes shumë debatevedhe kundërshtive të opozitës, N-VA hyri për herë të parë edhe nëkabinetin e ri qeveritar federalme shumë poste kyçe si të ato tëbrendshëm, drejtësisë, financave,

etj. Kjo u bë mbi bazën e premtimitpolitik të lidershipit të saj se të pa-ktën deri në zgjedhjet e vitit 2019,ajo nuk do t’i referohej aspiratëssë saj për pavarësi, që në fakt ajo iështë përmbajtur. Ishte ky një me-sazh i fuqishëm se nacionalistëtflamandë po hiqnin dorë gradual-isht “dhe me lezet” nga synimi isaj strategjik për krijimin e Flan-drës së pavarur.

Gjatë këtyre viteve në pushtet,lideri i saj karizmatik, Bart DeWever mbi bazën e zhvillimeve tëreja politike, ekonomike e socialenë vend, kriza e azilit dhe ajo e ter-rorizmit si dhe analizave/studi-meve të kryera nga ekspertë dhepolitikanë të njohur mbi kostotdhe përfitimet përkatëse kuptuanmë së miri se projekti flamand indarjes nuk do të ishte i realizue-shëm e ca më pak të ishte i suk-sesshëm si brenda vendit e aq mëtepër të njihej në arenën ndërko-mbëtare. Sepse në radhë të parë,ende dhe sot mungon fryma sepa-ratiste, mungon mbështetja ma-sive nga shumica e vetë Flandrës,sidomos rinia, biznesi, etj. Sipastë dhënave më të fundit, 75 përqind e banorëve të Flandrës po-hojnë se edhe pse flamandë, atandihen krenarë edhe si belgë dheevropianë. Së dyti, pengesa mad-hore është statusi i trefishtë iBrukselit, si kryeqyteti i Valonisë,Belgjikës dhe BE-së dhe së treti,trashëgimia e borxheve kolosalenë nivelin 105 për qind që do të ko-mpromentonin rëndë idenë e pa-varësisë me një kosto të tillë tëpapërballueshme.

Tashmë është pohuar se pavar-

ësia e Flandrës nuk do të hidhetpër diskutim as gjatë fushatëszgjedhore të vitit 2019. Në vendtë saj, debatet dhe alternativat dotë përqendrohen në zbatimin emëtejshëm dhe vijimin e refor-mave institucionale, ripërtëritjenekonomike dhe sociale të vendit,integrimin e të huajve, etj.

Ja pse Katalonja dhe Spanjamund të mësojnë nga Flandra dheBelgjika në shumë drejtime. EdheBelgjika është ndër shtetet tipikefederale me 6 parlamente dheqeveri rajonale, mijëra bashkidhe komuna, si dhe qeverinë eparlamentin federal dhe senatin.Një labirint i ngatërruar dhe gji-gant organizmash, por që megjithë problemet e pamohueshme,në përgjithësi funksiononkënaqshëm dhe sipas parame-trave demokratikë evropianë.

Vlerë tjetër e madhe e këtij ven-di federal është bashkëjetesamjaft e mirë në kushtet e një di-versiteti të pashembullt dhe kon-trasteve jo pa probleme, që vësh-tirë se gjenden në vende të tjeradhe në Spanjë; janë kontraste tëshumëllojshme - kështu, veriubanohet nga flamandë, ndërsajugu nga valonë; veriu nga prot-estantë, jugu nga katolikë; nëveri është në pushtet e djathta,në jug e majta; industria dhe treg-tia janë në veri, bujqësia në jug,në veri flitet gjuha flamande, nëjug ajo valone. Katalonja mundtë mësojë gjithashtu nga Flandrase nuk është më koha e fragmen-tizimit dhe rajonalizimit, por ebashkimit, globalizmit dhe e evro-pianizimit. Praktikisht, nëse

edhe rajonet të tjera në Evropëdo të ndiqnin shembullin kata-lanas, atëherë siç pohoi para disaditësh presidenti i KomisionitEvropian Jean Claude Juncker,BE-ja do të detyrohej të kishte 98vende anëtare! Kjo do ta bëntekrejt të pamundur funksionimine saj.

Në këto kushte, alternativamë efikase dhe e pranueshme përtë gjithë është shtimi në maksi-mum i kompetencave të pushtetitlokal deri në nivel komune në tëgjitha fushat, përfshi edhe atë tëdiplomacisë dhe politikës së jas-htme, taksat dhe tatimet, etj.Tashmë në Belgjikë qeveritë ra-jonale kanë të drejta të plota tënënshkruajnë edhe marrëveshjendërkombëtare, pa marrë pël-qimin e qendrës, me përjashtimtë ndonjë marrëveshjeje me kar-akter federal dhe politik.

Mësimi tjetër i dobishëm ësh-të se probleme të kësaj natyrenuk zgjidhen me referendume/ultimatume, as me gjuhën apopërdorimin e forcës, edhe kur kjojustifikohet me kushtetutsh-mërinë. Këto të fundit në fakt mëshumë u japin “municion”forcave nacionaliste se sa zgji-dhin problemin në fjalë, sepse atjevotohet jo “me mendje, por mezemër”. Referendumi për Brexitështë rasti më i freskët dhe bindësnë këtë drejtim.

Përfundimi i fundit dhe më irëndësishëm që jep përvoja fla-mande/belge është se kriza dheprobleme të kësaj natyre zgjidhennë mënyrë të qëndrueshme vetëmose kryesisht me dialog, bised-ime, lëshime, tolerancë dhe kom-promis ndërmjet të gjitha forcavepolitike dhe qeveritare, organiz-mave shtetërore dhe OJQ-ve, bi-znesit, organizatave ndërko-mbëtare dhe padyshim legjisla-cionit përkatës.

Mirëpo kjo kërkon përgjegjsh-mëri të lartë dhe nga lidershipispanjoll në nivel kombëtar dheatë rajonal. Pa përjashtuar mu-ngesën e impenjimit të duhurpolitik më të hershëm dhe tërë-sor për trajtimin e kësaj krize tërëndë politike dhe institucionalenga qeveria spanjolle, shumicadërmuese e analistëve dhe ek-spertëve politikë nënvizojnë mi-opinë politike të liderit të Katal-onjës, Puigdemont, që i ka hyrënjë rruge pa krye. Siç shprehetshkrimtari i njohur belg, Gri-goire Polet, ky muaj dhe java efundit ishte irracionale për Kata-lonjën. Aty nuk pati “politikë, pormistikë”. Kjo dëshmoi edhenjëherë se forcat nacionaliste/sep-aratiste mund të kenë vërtet poli-tikanë, por jo politika, ca më paktë qëndrueshme dhe të pran-ueshme nga komuniteti ndërko-mbëtar.

Ndaj, “Republika e Katalonjës”mund të thuhet se “ka lindur evdekur”. Në vend të saj, Spanja dheKatalonja me siguri janë “të dënu-ara” t’i hyjnë një rruge të gjatëpërpjekjesh dhe demashesh; vetëmme një “smart power” (fuqi tëmençur) efektiv mund të gjendenzgjidhjet e duhura evropiane si “nëfrymë”, ashtu edhe në “gërmë”.

E diel 29 Tetor 201722 - OPINION

Evropa ime: Corrida,Katalonja dhe pavarësia Me Uran in që g r inde t me Hënën, do

të ish te mi rë të mos d i ln i në konk luz-ione të men jëhershme për a to që dot ’ j u thonë . Dëg jo j in i a rgumente t e tët je rëve , edhe pse b renda jush ken in jë nd jen jë të fo r të rebe l im i , që jush tyn t ’ j u kundërv ihen i .

DEMI

Me Plutonin që ndikon, sjel l ja jo eduhur mund të konsolidohet në vendqë të jetë diçka e rastit. Pyesni vet-en, nëse e dini si do të reagonte part-neri. Mos u përzieni me gjëra që nukju takojnë dhe në lidhje me këtë bëninjë sqarim.

UJORI

BRICJAPI

SHIGJETARI

AKREPI

PESHORJA

LUANI

V I R G J E R E S H A

GAFORJA

BINJAKET

DASHI

PESHQIT

Do të mbron i me kokë fo r tës i qe tës -i në me pa r tne r i n . Me pak f j a l ë do t ëjeni edhe më të bashkuar se më parë.Mos j i n i kop r rac ku r v j en puna pë rtë t reguar dashur inë tua j . N jerëz i t qëju r r i në në k rah , e mer i t o j në p lo të -s i s h t .

M e f a v o r i z i m i n e J u p i t e r i t , n ë s ej e n i n ë k ë r k i m t ë n j ë p u n e , d i j e n is e f a t i m u n d t ’ j u t r o k a s ë n ë d e r ë .M o s r r i n i d u a r k r y q . F a l ë V e n u s i tm i k , m u n d t ë h a p n i n j ë k a p i t u l l t ër i n ë d a s h u r o r i m e p e r s o n i n e z e m -r ë s .

Me Venusin, Marsin dhe Uranin kundraparalajmërohet një ngritje të menjëhershmetensionesh, si dhe ndonjë vendim që mundtë merret në mënyrë të pakontrolluar. Ngu-liteni mirë në mendje se gjaknxehtësia dheparagjykimet mund të ndikojnë që të bënimë shumë se një gabim.

Hëna pozicionohet me Venusin dhe Mars-in. Do të keni fërkime me një familjar qëkëmbëngul që gjithçka shkon mirë, ndër-sa në realitet ka tensione të fshehura.Kush jeton në çift, duhet të bëjë kujdesqë të mos ndërlikojë atë që është e thjesh-të dhe e drejtpërdrejtë.

Do të jeni nismëtar në këtë di të bukur,i in ic iat ivave të bukura në grup. Do tëargëtoheni jashtë mase, duke harruarçdo shqe tës im . A f t ës i a j ua j pë r t ëdëg juar kërkesat e par tner i t dhe t ’ ip l o t ë s o n i d ë s h i r a t d o t a f o r c o j ëlidhjen.

Me nd ik im in e Hënës , p r i ten u l je dheng r i t j e t ë humor i t në l i dh je me sqa -r i m e f a m i l j a r e , p o r j o p ë r b a l l j ezënkash . Ç l i rohun i nga të t j e rë t . Ve-pron i s ipas mendjes sua j në çdo mje-d i s , po u dashu r f a re t ’ u pë rsh ta ten ir i tmeve të t ë t j e rëve .

Të jeni më të dashur ju bën të mirë. Pady-shim do të lehtësonte ndjeshëm raportetme personin që keni në krah. Mos e har-roni! Ndërhyrja e një familjari në punëttuaja do t’ju nervozojë disi, por nuk keniçfarë bëni.

Hëna nuk ka shumë gjëra për t’ju thënë.Nga ana tjetër, Merkuri dhe Venusi jumbikëqyrin dhe i bëjnë gjërat më të thjesh-ta. Me mbështetjen e vyer të planetit tëdashurisë, do të tejkaloni keqkuptime tërastit me partnerin.

Një person ju tërheq së tepërmi e për rrjed-hojë do të bini në kurthin e dashurisë, dukeu ushqyer me iluzione dhe ëndrra. Porndërkaq e keni vetë në dorë nëse kjo dashu-ri do të materializohet. E rëndësime ështëtë tregoheni në çdo çast vetvetja.

Falë Jupiterit që ju mbështet, nëse kenindonjë ide të bukur që ju shkon ndërmend,vëreni në veprim. Do t’ia dilni të gjeniedhe aleatë. Nëse do të ketë fërkime bren-da familjes, shmanguni duke e kaluar mesportivitet.

Nga Stanislaw Strasburger

... rajonale. Është një e diel pas-dite me diell, dita e parë e tetorit.Në një kohë që në Katalonjë zhvil-lohet referendumi i rrëmujshëm,unë rri ulur në arenën e demave tëqytetit në Granadë. Para meje njëfestë e një natyre të veçantë, njëpërfundim shkolle. Një grushtnxënësish të veshur me rrobashumëngjyrëshe ka mbaruar sh-kollimin. Tani ata duan të tre-gojnë më në fund atë që kanë më-suar: vrasjen e demave të plagosurdhe të çorientuar. Goya, Heming-way, Picaso - të gjithë ata qenë tëmrekulluar nga Corrida. Ndeshjae demave sipas tyre ishte njëmetaforë e artit, madje e vetë jetës.Por banorët e sotëm të Katalonjëse shohin këtë ndryshe. Në vitin2010 parlamenti i Komunitetit Au-tonom të Katalonjës e ndaloindeshjen e demave. Gjashtë vjet mëvonë, Gjykata Kushtetuese span-jolle e shpalli të paligjshëm këtëndalim. Gjykatësit u bashkuamme interpretimin e qeverisë qen-drore në Madrid, e cila e përcak-ton ndeshjen e demave si trashëgi-mi kulturore nacionale (patrimo-nio cultural). Ky vendim erdhi papritur, në bazë të statistikave tëportalit të lajmeve “Eldiario”,vetëm një ndër dhjetë qytetarë tëSpanjës ka qenë ndonjë herë në njëndeshje demash.TUTELË NGA QEVERIAQENDRORE

Kur u largova nga arena, ndie-ja një përzierje zemërimi dhe huti-mi. Dhe pyeta veten: çfarë u mbe-tet tjetër banorëve të Katalonjës,veç heqjes dorë nga Patrimonio sëbashku me nacionalitetin spanjolldhe ndërrimin e tij me ata kata-lanas? Ndeshja për Corridan ësh-të një shembull domethënës se simund të shndërrohen iniciativate rëndësishme për njerëzit të njërajoni të caktuar në një tutelë zh-gënjyese nga politika nacionale.Katalonja u përball vitet e kaluarame një sërë përjetimesh të tillakolektive. Kështu, katalanët idetyruan që interesat e tyre të jus-tifikuara t’i shprehin në një gjuhënacionale, sepse gjuha e vetëven-dosjes autonome atyre iu ndalua.Fjalimi televiziv i Mariano Rajoy-t në ditën e referendumit në Katal-onjë u përshtat qartësisht me këtëmodel. “Ju flas si kryeministër iqeverisë së Spanjës - tha ai. - Span-ja është një komb i madh, njëri prejmë të vjetërve të Evropës dhe njëriprej kombeve të zhvilluara mëmirë në botë (...), është kombi ynë”.Sikur kjo të mos ishte e mjaf-tueshme, kryeministri i pështynshprehimisht në fytyrë njerëzit, tëcilët kishin formuar radhë të gjatëditën e votimit para zyrave tëdhënies së votës. “Një referendumnuk ka ekzistuar fare”, tha Rajoy.KLISHE QËLËNDOJNË KUDO

Por edhe pala tjetër ka faj. Disa

ditë më vonë flas me një mësues nëGranadë. “Nuk kam qenë kurrënacionalist - më dha ai siguri, - pornuk mund ta pranoj, që si andulu-zian që jam, të më damkosin si dem-bel, i cili gjoja ngrohet tërë ditënnë diell dhe pi paratë e Katalonjës”.Ajo me të cilën ndeshesh rregull-isht është e njëjta pamje, e cilashpërndahet nga nacionalistëtnëpër kontinent: “Ne jemi njëkomb i fortë, i fuqishëm. Ne duamtë distancohemi nga më të varfrit,nga ata që kanë marrë arratinë,shkurt nga gjithë ‘të tjerët’, pra prejatyre, të cilët duan të marrin medredhi pasurinë për të cilën kemipunuar ne”. Andaluzia është sim-boli i kurbanit për luftëtarët kata-lanas të pavarësisë, për Independen-titas-it. Është fakt i njohur që paranga rajonet më të fuqishme

ekonomikisht të Spanjës transfer-ohen në jugun “me strukturë mëtë dobët” të vendit. “Nuk ishim neqë e zgjodhëm strukturën, bujqës-inë tonë”, shpjegon bashkëbise-duesi im, mësuesi. Ai më tregonpër luftën e gjatë e me traditë tëfshatarëve të Andaluzisë me pr-onarët e mëdhenj të tokave ose mekorrupsionin. “Neve nuk na duanpara nga Katalonja. As nga BE.Neve na duhet një reformëagrare”.NJË PAVARËSI FIKTIVE

Sa e gënjeshtërt mund të jetëtabloja e fuqisë ekonomike, këtëe tregon largimi i sipërmarrjevenga Katalonja që prej 1 tetorit.Janë shënuar më shumë se 1300firma që e zhvendosën selinë etyre. Midis tyre janë edhe bankatë mëdha, sipërmarrje prodhimi

Dje në “Deutsche Welle”

dhe shërbimesh. Tendenca nërritje. “Koncepti i pavarësisë kasjellë shumë vuajtje në botë.Askush nuk është i pavarur. Asnjë njeri, as një popull. Ne të gjithëjemi qenie solidare”, shkroi sh-krimtari spanjishtfolës, Max Aub.Tingëllon banale, por ndoshta iavlen ta përsëritësh: secili nga nejeton në varësi, si individ, si pjesëe një grupi, në çdo strukturë so-ciale, pavarësisht nga fakti sikalojnë kufijtë. Kështu që çdo pa-varësi politike është relative. Këtëe dinë fare mirë politikanët. Po tëpohojnë diçka tjetër, janë thjeshtcinikë.PËR NJË EVROPËMBINACIONALE

Çfarë i pengon në fakt politi-kanët e të dyja palëve që të nisinnegociata për kushtet e solidari-tetit që përmendëm? Katalonjanuk do të zhvendoset në Mars, pordo të mbetet atje, ku është sot, mi-dis Spanjës dhe Francës. Unë jamevropian i bindur. Katalonja dheCorrida flasin për mua që çështjete kulturës dhe të identitetit duhettë negociohen në plan rajonal. Pa-varësia nacionale përkundraziështë një gënjeshtër. Një Evropëmbinacionale psh., si RepublikëEvropiane do t’i mbante më nëfund parasysh si duhet këto faktedhe do të jetë në gjendje që t’uofrojë qytetarëve të kontinentittonë forma të përshtatshme tëvetëvendosjes. Stanis³aw Stras-burger ka lindur në Varshavë. Aijeton në Berlin e Varshavë. Ai ësh-të shkrimtar dhe menaxher kul-ture. Vepra të tij janë “Fiksimi Li-ban” dhe “Tregtari i historive”.

Sa e gënjeshtërt mund të jetë tabloja e fuqisëekonomike, këtë e tregon largimi i sipërmarrjevenga Katalonja që prej 1 tetorit. Janë shënuar mëshumë se 1300 firma që e zhvendosën selinë e

tyre. Midis tyre janë edhe banka të mëdha,sipërmarrje prodhimi dhe shërbimesh. Tendencanë rritje. “Koncepti i pavarësisë ka sjellë shumëvuajtje në botë. Askush nuk është i pavarur. Asnjë njeri, as një popull. Ne të gjithë jemi qenie

solidare”, shkroi shkrimtari spanjishtfolës, MaxAub. Tingëllon banale, por ndoshta ia vlen tapërsëritësh: secili nga ne jeton në varësi, si

individ, si pjesë e një grupi, në çdo strukturësociale, pavarësisht nga fakti si kalojnë kufijtë

E diel 29 Tetor 2017 - 23ZBAVITJE

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

AAAA Argët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikFJ

ALEK

RYQI

(1)

FJAL

EKRY

QI (2

)

PËRG

JIGJ

ET E

FJA

LËKR

YQEV

E TË

NUM

RIT

TË K

ALUA

R

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo kolonë të ketë numrat nga 1-9

SUDOK Përgjigje e sudokut të numrit të kaluar

AAAAArgëtimrgëtimrgëtimrgëtimrgëtimfilozofikfilozofikfilozofikfilozofikfilozofik

KRIPTOSKEMEPërgjigja e numrit të djeshëmKRIPTOSKEME

Fjalëkryqi (1) Fjalëkryqi (2)HORIZONTAL3. Një pune... paguhet.6. Para Zeppelin në grupin e famshëm.8. Vincenzo, bomber te Roma.12. Kufijtë e pritjes.13. Një Arthur i Edgar Allan Poe.16. Demek s'ka kufij.18. Qe filozofi i shkollës eleatike.19. Nino, kompozitor i famshëm italian.21. Eshtë ai që ka ngrityr krye.23. Finlanda e... finlandezëve.25. Mbledh baskët separatistë.26. Inicialet e Prost.28. Shkroi Cockteil party.29. Titulli i Alex ferguson.30. Stile pa kufij.32. Ishin greket që nuk vinin kurrë.35. Unë dhe ti.

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo kolonë të ketë numrat nga 1-9

36. Hoxha që qe arbitër.38. Eshtë provë zjarri.39. Majtas në fund.41. Agjenci Ajrore Tiranë.42. Eshtë partia e Ariel Sharon.43. Një mund të jetë çiklistik.45. Të parat në sondazh.46. E famshme ajo e psherëtimave.47. Qendër ditore.48. Një Baba përrallor.49. Mund të jetë proteste.50. Në fund të fundit.

VERTIKAL1. Camille, indulgjenti që krijoi Vieux Cordelier.2. Në krye të solistëve.3. Janë poetë si Ungaretti.4. Ylli më i shndritshëm i Demit.

5. Janë kopjet si delja Dolly.7. Një pjesë e dimensioneve.8. Fillojnë muzikën.9. Parafjala e prejardhjes.10. Fernando, bomber i Liverpool.11. Bisha aktore.12. Ishin ushtarë të Kserksit.14. Partia Demokratike.15. Cepat e një ylli.17. Ylli i baletit.20. Pak amoralitet.22. Mbushin enë pa fund në ferrin dantesk.24. Italia në Internet.27. Përhapet me frikë.31. Mund të jetë françeskan.33. Dehin pa kufij.34. Eshtë lënda për... rafte.37. Gjysmë sahati.39. Tatum që qe pianist.40. Lloj papagalli.42. Një pikë vaji.44. Artikull spanjol.45. Në krye të socialistëve.

Gjeni ndryshimin

Dy figurat kanë ndryshime nga njëra-tjetra

Përgjigja, ja cilat janë ndryshimet e figurave

- Më mirë të jesh endacak e të udhëtosh vetëm, sesa tëmykesh në shoqërinë e budallenjve.

- Lëviz nëpër botë duke festuar, kërcyer, kënduar, si njëbletë; shko nga lulja në lule, vetëm duke provuar tëgjitha eksperiencat, piqesh.

- Te jesh gjithmonë i ndershëm me veten,është një ushtrim i këndshëm.

(Sigmund Frojd)- Vlera e një njeriu duhet parë në faktin se

çfarë jep, dhe jo në atë se çfarë është nëgjëndje të marrë. (Albert Anjshtajn)

- ''Vetëm nëse dikush është i verbëri sheh të gjitha ditët të njëjta. Çdoditë është ndryshe. Çdo ditë sjellme vete një mrekulli të saj.Çështja është a mund ta dalloshatë''. Paulo Coelho

- ''Përpjekja e vazhdueshme për t’upëlqyer të tjerëve, vretpersonalitetin tonë të vërtetë''.

Konfuci

- ''Përpara se të nisesh përhakmarrje, gërmo dy varre''.

Konfuci

HORIZONTAL1. Steiger aktor.4. Mbetet në fund.6. Ustinov i kinemasë.11. Janë në modë.12. Nuk e shqyen Danielin.15. Një as i Milan.16. Çobani aktore e jona.18. I dyti në kapitull.19. Dy asa në dorë.21. Qe njeriu i parë që u dënua padrejtësisht.23. Croft e Angelina Jolie.24. Një që mbahet për mondan.25. Para De Janeiro-s.27. Gjysmë tandem.29. Kap ndryshe.30. Gjysmë tatimi.31. Union Stutendor Operativ.33. Wallach aktor.35. Pak spiunazh.37. Ishin hipokritët e Jezu Krishtit.38. Ai dhe ajo.

40. Një Madame e Maupassant.41. Kështu thirrej Ernesto Guevara.42. Fund ditari.43. Pije piratesh.45. Kush e thotë refuzon.46. Të parat në sondazh.47. Një makinë franceze.48. Fillojnë stafetën.49. Nisin nga fillimi.50. Qan te Turandot.51. Fundi i një samurai.52. Umberto qe shkroi Lavjerësi i Foucault.53. Dalë në krye.

VERTIKAL1. Ajo e tretë u quajt Moska.2. Në hyrje të odës.3. Me mea për të penduarin.4. Para... Gay në aeroplanin që hodhi bom-bën atomike në Hiroshima.5. Jepet për hartim.7. Lindi edhe Cerberin.8. Mbyllin pora.

9. Gjysma e ekipit.10. N jë inkursion me mig.12. Fillojnë lehtë.13. Eshtë tretës me zorrë.14. Pak tematike.17. Qe mbreti jetëgjatë i Pilos.20. Eshte ndalim me pranga.22. Shkroi Këngëtarja tullace.23. Eshtë pikë vaji.26. Ndajnë shtetet.28. Kush nuk ka... s'është njoftuar.32. Poetja e Lesbos.34. Kështu shprehet komisari Rex.36. Fillojnë panikun.38. Një liqen i kripur.39. Inva soprano.43. Inicialet e Altman44. Një fjalë për sipër.46. Të parat në stadium.47. Fillojnë turnin.48. Në hyrje të sokakut.49. Fillojnë nazet

TTTTThënie tëhënie tëhënie tëhënie tëhënie tëmençuramençuramençuramençuramençura

E R A S M I P A K E T A T

L O R I S K U M A R I R

U N I K S A N P S E

A A A M E S I M O R E G

R B M E R E M E T I M E T

D E L I K A T E T V L A

S A R A F E T R A C E R

P I R A T I I M O L I N E

M I G E N A A R E N A T

B E S E L E T E R T I A

A T A E T A A S A K R A

N A T A R K R I T E M A

P A Z A R K A B I N E T P

I R O N M B E T I M R Z

T M E K E T E T E T R I O

T A R T A R T O N I I O N

K T M T I T A N E T N N A

K A S A M A R I T A N E S

E L I M A N E N E E D S H

S S O L A N A K T E C E

T U B O R G T U R U E R O S

O D S A A L R E N D I N A

K A N N S A R A H U E P

E N D E K A T E T E R T I

T F S T O P K P

F I E R H A R P A

O F E K A S A I S

K O F A N A T I K E T

A F E N O M E N A L E

K A R A M E L E I R

K N A D A R R R O

O I T A L I A R

F A E I K O N A T

I R T O T A L I T A R

N A F D E N S H T

I T E R E E D E A P

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15

16 17 18

19 20 21 22

23 24

25 26 27 28

29 30 31 32 33 34

35 36 37

38 39 40 41

42 43 44 45 46

47 48 49

50 51 52 53 1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11

12 13 14 15

16 17 18

19 20 21 22

23 24 25 26 27

28 29

30 31 32 33 34

35 36 37 38

39 40 41 42

43 44 45 46

47 48 49 50

5 E 8 P 1O 11S 10 8 13

4 5 3 5 19 2 4 6 2 11 3

5 13 6 3 5 11 6 7 3 5 3

11 5 12 2 8 6 3 20 13 13 6

9 10 6 20 4 2 4 5 7

5 2 1 13 13 2 12 2 3 1 3

9 12 13 10 2 3 5 3 6 11 1

2 7 5 1 3 3 12 8

19 2 4 3 6 6 4 2 11 6

2 13 3 5 10 6 13 2 9

4 1 8 5 3 12 5 11 9 5 3

6 11 2 7 8 2 6 11 4 6

REKLAME E diel 29 Tetor 201724 -