Ndikimi i të menduarit konvergjent në menaxhimin e Kompanive Rajonale të Ujit në Kosovë

Ilir Rodiqi

Instituti Nomad Universiteti i Prishtinës ‘Hasan Prishtina’ Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës

Prishtinë, nëntor 2018

8/11/2018

Të menduarit konvergjent dhe divergjent

P

F1

F2

F3

F4 ?

i1

i2

i3

i4

- Nga faktet te përgjigjja

- Kritik dhe vertikal (hierarkik)

- Të menduarit e fokusuar

(analitik ose linear)

- Logjika

- Nga pyetja te ideja

- Kreativ apo horizontal

- Të menduarit e zgjeruar

(sistemor ose jo-linear)

- Imagjinata

8/11/2018

Konvergjent Divergjent

Qëllimi

• Sa dominon të menduarit konvergjent në menaxhimin e ujësjellsave në Kosovë?!

• Objektivat:

1. Nëse dominon i menduari konvergjent, si ndikon kjo në menaxhimin e Kompanive?

2. Si ndikon aplikimi i të menduarit divergjent në rritjen e cilësisë së menaxhimit?

3. Çfarë politika duhet t’i zhvillojë sektori i ujit në Kosovë në lidhje me zhvillimin e kapaciteteve?

8/11/2018

Problematika dhe debatet përkatëse

• Kosova - tranzicion nga sistemi edukativ i segreguar kah çasjet: inter, multi, apo transdisciplinare!?

• Mendësia e sistemit të vjetër e dominuar me kulturë teknike dhe mungesë vullneti për ndryshime!

• Mungesë divergjimi për forma dhe ide të reja.

• Edhe në nivelin ndërkombëtar, dominimi i qëndrimit teknik është pasojë e faktit se fokusi më i madh është në parametrat “e fortë – hard” se sa në ata “të butë – soft”.

8/11/2018

Ndryshimi i paradigmës së edukimit!

Sir Ken Robinson:

• Edukimi sot konsideron dy faktor: ekonomi / kulturë,

• Edukohen fëmijët me metodat e së kaluarës!

• Mungon vullneti i fëmijëve për shkuar në shkollë

• Të zhvillohet të menduarit divergjent (mënyra natyrore e mësimit, përshtatja karaktereve ,… )

8/11/2018

Çasja në hulumtim

• Studimi jep rezultate preliminare!

• Synohet kompletimi i projektit me mostër më të madhe.

• Teza: ‘Mbizotërimi i të menduarit konvergjent ngadalson zhvillimin e duhur të ujësjellësave në Kosovë!’

8/11/2018

Metodologjia

• Anketim

• Pyetësor i standardizuar (30 pyetje, ‘Likert’)

• Mostra 200, kontaktuar 80, përgjigje 50.

• Dy grupe të anketuara:

a) Menaxherët në ujësjellsat regjional të Kosovës

b) Profesionistat në sektorin e ujit në institucionet jashtë ujësjellsave!

8/11/2018

Rezultatet

94.5

55.6 44.4

87.6

75 78.1

Planifikim = projektimi ezhvillim i infrastrukturës

teknike

Mungesa e teknikes eteknologjia e vjetëruar

shkak për problemet!

KRU-të në Kosovë kanënivel të lartë të menaxhimit

Prof KRU

72.2

38.9 44.4

34.4

90.6 84.4

Resurset porositen sipasnevojës operative dhe s'ka

plan

Menaxhmenti vepron sipasplaneve të shkruara që

pandërprerë azhurohen

Planifikimi menaxherikmerr vendime në bazë të

analizës

Planifikimi

Prof KRU

8/11/2018

38.9

61.2

5.6

81.3

43.8

71.9

U ipet pavarësi në vmvartësve

Ekzekutivi rrallë konsultonvartësit

Eprorët siguruanautoritetin me dituri e

aftësi udhëheqëse

Lidershipi

Prof KRU

77.8

61.2 61.1

83.3

50

77.7 71.9

84.4

53.1

37.5

56.3

68.8

Kornizaligjore e

kompletuar

KRU-tëposedojnë

edherregullore

interne

KRU-të nukposedojnë

një arkivë tëmirë

Inovacionis'është

prezent

Investohet nëtrajnime dhe

zhvilliminkapacitetesh

Ekzekutivi rrallë

ndryshon

politikat për t’u adaptuar me rrethana

Administrata

Prof KRU

38.9

16.7

72.2 81.3 84.4

46.9

Rolet përputhen mestrukturë org

Vazhdimisht shqyrtohenrolet

Rrallë herë formohengrupe punuese

Organizimi

Prof KRU

8/11/2018

44.4

61.1 56.2

65.6

Zhvillohen politika të bashkëpunimit mekompani tjera pa e lejuar ndikimin nga

grupet e ndryshme joformale të interesit

Kënaqësia me bashkëpunimin dhekoordinimin e aktiviteteve të

përbashkëta

Bashkëpunimi

Prof KRU

50

27.8 27.8

50 44.5

71.9

46.9

25

43.8 37.6

Preferojekzekutiv

autokrat por tëdrejtë

Mes rregullave apo jo, preferoj

t’i ndihmoj

njeriut

Gjatë kontrollitndjej njëlloj

fyerje

Mbledhjet eshpeshta

s'kontribojnë nëefikasitet

Aktivitetetburokratike s'i

preferoj

Prof KRU

8/11/2018

Konkluzat

1. Menaxherët e ujësjellësave mbivlerësojnë performancën e vet e kjo rezulton në pasivitet për të inicuar intervenime më cilësore menaxherike dhe për të ngritur kapacitetet!

2. Përgjigjet e profesionistëve janë më reale dhe dëshmojnë se gjendja në menaxhimin e ujësjellësave anon kah çasja konvergjente (deri diku e thjeshtuar) e zgjidhjes së problemeve!

3. Në përgjigjet personale, mbizotëron të menduarit konvergjent apo teknik, por jo në një masë dominuese. Këtu edhe përgjigjet në mes të profesionistave dhe menaxherëve janë të balansuara.

4. Rezultatet tregojnë se ka hapësirë për më shumë inovacion, trajnime, dhe bashkëpunim si brenda kompanive (puna grupore) ashtu edhe ndërmjet kompanive, si dhe në raportin kompani-institucione.

5. Disa përgjigje kanë qenë të ndikuara nga ekzekutivi I kompanive ose institucioneve dhe kjo tregon se ende nuk e kemi të zhvilluar sa duhet kulturën e hulumtimit shkencor!

8/11/2018

Rekomandimet

1. Sektori i shërbimeve të ujit duhet të integrohet më shumë përmes mekanizmave institucional kombëtar dhe ndërkombëtar të tipit: Këshilli ndër ministror, ARRU, SHUKOS, etj.

2. Të zhvillohet edhe më shumë hierarkia e politikave ndërvepruese të obligueshme për të gjitha institucionet dhe kompanitë duke u degëzuar nga strategjia shtetërore në nivelet me operative. Kjo do të forcojë delegimin e përgjegjësisë dhe ekzekutivin!

3. Të zhvilohet një program modern dhe vizionar i zhvillimit të kapaciteteve në të cilin do të kyçëshin të gjithë faktorët relevant përfshirë edhe universitetet.

8/11/2018

FALEMINDERIT!

Falenderoj,

Drini Vitija për përpunimin statistikor të të dhënave,

Ekipin e SHUKOS-it për sigurimin e informatave për të anketuarit ,

Të gjithë punonjësit e ujësjellsave dhe profesionistët që e kanë mbështetur këtë studim!

8/11/2018