ndikimi mjedisor i e ardhmja është e gjelbërt

Raport Final – Ndikimi mjedisor i hoteleve – e ardhmja është e gjelbërt 2021

1

Ndikimi mjedisor i

hoteleve – E ardhmja

është e gjelbërt

METODA INOVATIVE PËR REDUKTIMIN

E NDOTJES NË BASENIN E LUMIT ISHËM

RAPORTI FINAL

Qeshor, 2021

Mars, 2021

Autorët: Oljam Dervishi

Flavio Skënderi

ENFORCE - Engineers for Climate

and Environment

https://enforcesustainability.org

Me kontributin e: Arta Brahimaj, Anisa Hamati, Arsiel Mardhaja, Arvjola Myrtaj,

Bleona Zela, Bleona Kuleta, Donatela Seferaj, Elita Ferati, Lulzim Baumann,

Mariglend Pepmarku, Tea Zeqaj.

https://enforcesustainability.org/


2

PËRMBAJTJA

Summary and main conclusions .............................................................................................................................. 3

Rishikim literature ................................................................................................................................................... 5

Turizmi dhe industria e hotelerisë, impakti i tyre në mjedis. ............................................................................. 5

Zhvillimi i Qëndrueshëm dhe Hotelet e Gjelbërta ............................................................................................. 6

Praktikat e gjelbërta në industrinë e hotelerisë.................................................................................................. 7

1. Krijimi i një skuadre të gjelbër................................................................................................................. 7

2. Kursimi i ujit ............................................................................................................................................. 8

3. Ripërdorimi i ndërresave ......................................................................................................................... 8

4. Ktheji dhomat e klienteve në miqësore me mjedisin. ............................................................................ 9

5. Hapat drejt lavanderisë eko-miqësore në hotele ................................................................................... 9

6. Instaloni një kosh për kompostim ......................................................................................................... 10

7. Koshat e riciklimit në dhomat e miqve.................................................................................................. 10

8. Reduktoni përdorimin e plastikave ....................................................................................................... 11

9. Zbatimi i Burimeve Alternative të Energjisë.......................................................................................... 11

10. Përdor tregjet lokale dhe dhuro ........................................................................................................ 12

Ndërgjegjësimi mjedisor në industrinë e hoteleve në Shqipëri ............................................................................ 13

Industria e Hoteleve në Shqipëri ....................................................................................................................... 13

Metodologjia ..................................................................................................................................................... 13

Rezultatet .......................................................................................................................................................... 14

Rëndësia e politikave pro-mjedisit dhe ndikimi i hotelit në mjedis .............................................................. 15

Përdorimi i detergjenteve komercial dhe zbutësve në hotele ...................................................................... 17

Përfundime dhe Rekomandime ............................................................................................................................ 17


3

Summary and main conclusions The tourism industry is considered as one of the most important sectors for development and

economic growth of Albania. It contributes more than 10 per cent on Albanian GDP, while its impact

on the total economy accounts more than 20 of GDP. About 21.3% of total employment are in the

tourism sector. Hotels, which represent one of the most important sub-sectors of the tourism industry,

have been found to have the highest negative impact on the environment among other commercial

buildings, with the exception of hospitals. In the framework of the project " Innovative methods to

reduce pollution of the Ishmi River Basin ", through bibliographic research, this report analyzes the

effects of hotels on the environment, the green practices as an alternative for a sustainable of the

industry and importance of such practices on the sustainable development of the country. Also, this

report aims to identify the level of awareness among hotel representatives in Albania, as well as

collecting data on environmental initiatives that are already happening within this industry. To achieve

this goal, a questionnaire was constructed and conducted with the representatives of the hotels (n =

20 facilities).

The findings show that hotel representatives are usually aware that their facilities influence the natural

surroundings (60%), although the magnitude of the impact is often underestimated. Furthermore,

there is a certain level of environmental awareness and possible pro-environmental measures among

hotel representatives (55%). 75% of the facilities have laundry room and perform an average of 2.8

washes per day. Laundry is one of the activities that consumes more energy / water and pollutes the

environment (while 100% of respondents use fabric softeners). The main implication of this study is

that hotel operators need to properly incorporate green hotel practices into their operational plans.

This as an opportunity to grow economically by being more reliable to customers but also to reduce

the impact of this industry on the environment.

Industria e turizmit, është një nga sektorët prioritarë të zhvillimit ekonomik të Shqipëris, ajo përbën

10.4% të PBB-së, ndërkohë që ndikimi i tij në ekonomi përbën 20.5% të PBB-së. Rreth 21.3% e të

punësuarve në të gjithë Shqipërinë janë në sektorin e turizmit. Hotelet, që përfaqësojnë një nga nën-

sektorët më të rëndësishëm të industrisë së turizmit, janë gjetur të kenë ndikimin negativ më të lartë

në mjedis se të gjitha ndërtesat e tjera komerciale, me përjashtim të spitaleve. Në kuadër të projektit

“Metoda inovative për reduktimin e ndotjes në basenin e lumit Ishëm”, nëpërmjet hulumtimeve, në

këtë raport janë analizuar efektet e hoteleve në mjedis, kush janë praktikat e gjelbërta si një alternativë

me e qëndrueshme për këtë industri dhe rëndësia e praktikave të tilla në zhvillimin e qëndrueshëm të

një vëndi. Gjithashtu, ky studim është ndër të paktët që synonë të identifikojë nivelin e ndërgjegjësimit

midis përfaqësuesve të hoteleve në Shqipëri, si dhe mbledhjen e të dhënave në lidhje me iniciativat

mjedisore që tashmë po ndodhin brenda kësaj industrie. Për të arritur këtë qëllim, u zhvillua një

pyetësor drejtuar personave përgjegjës për hotelet e analizuar (n = 20 subjekte).

Gjetjet e këtij studimi tregojnë që përfaqësuesit e hoteleve zakonisht janë të vetëdijshëm se objektet

e tyre ndikojnë në mjedisin natyror (60%), megjithëse madhësia e këtij ndikimit shpesh nënvlerësohet.


4

Për më tepër, ekziston një nivel i caktuar i njohurive mjedisore dhe metodave të mundshme pro-

mjedisore midis përfaqësuesve të hotelit (55%). 75% e subjekteve janë të pajisur me lavanteri dhe

kryejnë mesatarisht 2.8 larje në ditë. Lavateria është një ndër veprimtaritë që konsumon më shumë

energji/ujë dhe ndotëse e mjedisit (100% e të intervistuarëve përdorin zbutës rrobash). Implikimi

kryesor i këtij studimi është që operatorët e hoteleve duhet të përfshijnë siç duhet praktikat e gjelbërta

në planet e tyre operacionale për hotelin. Kjo si një mundësi për tu rritur ekonomikisht duke qënë me

të besueshëm tek klientët por dhe për të arritur uljen e impaktin e kësaj industrie në mjedis.


5

Rishikim literature Turizmi dhe industria e hotelerisë, impakti i tyre në mjedis.

Sot, ekziston një konsensus midis shkencëtarëve që arsyeja kryesore për ngrohjen globale dhe

ndryshimin e klimës është rritja e shpejtë e emetimeve të CO2 të shkaktuara nga aktiviteti human gjatë

50 viteve të fundit (Koçak et al., 2020). Turizmi po bëhet një ndër sektorët me zhvillim financiar më të

shpejtë në të gjithë botën. Kontributi i të cilës përllogaritet rreth 10% PBB në të gjitha kombet mbarë

botën (Abdou et al., 2020). Shumë studime përqëndrohen kryesisht në efektet negative të ngrohjes

globale dhe ndryshimit të klimës në sektorin e turizmit. Në veçanti, theksohet se klima ndikon në

aktivitetet turistike, zgjedhjen e destinacionit të turistëve, kohën e udhëtimeve etj. (Hoogendoorn &

Fitchett, 2018). Shumë pak studime fokusohen në ndikimin e turizmit në mjedis. Sipas “International

Sustainable Travel”, turizmi është përgjegjës për afërsisht 8% të emetimeve të karbonit në botë

(“Carbon Footprint of Tourism,” n.d.). Hotelet, ose më gjerë sektori i akomodimit, përfaqësojnë një nga

nën-sektorët më të rëndësishëm të industrisë së turizmit. Shumë nga shërbimet e ofruara për vizitorët

e hotelit kërkojnë shfrytëzim intensiv të burimeve energjitike, ujit apo lëndëve të para. Hotelet janë

gjetur të kenë ndikimin negativ më të lartë në mjedisin se të gjitha ndërtesat e tjera komerciale, me

përjashtim të spitaleve (Bohdanowicz, 2003).

Sa ndikon kjo industi në mjedis? sipas vlerësimeve të ECOMETRICA një hotel mesatar çliron mes 5-15

ton CO2 për shtretër në vit (Hotels_factsheet). Për ta bërë me të kuptueshme, 1 ton CO2 çlirohet gjatë

një udhëtimi me avion nga Parisi në New York. Një ndikim tjetër në mjedis është konsumi i ujit. Një

vizitor që qëndron në hotel konsumon për një natë mes 84 dhe 2000 litra ujë dhe mund të shkoje deri

në 3400L/natë. Hotelet në zonat mesdhetare kanë nivelin më të lartë të konsumit të ujit nga industria

e hoteleve (Volkëyn, 2020). 5L ujë në minutë konsumohet gjatë një dushi, 2000L Uji I konsumuar nga

një turist, që qëndron në hotel, do të thotë rreth 6 orë dush pa ndërprerje. Për sa i përket sasisë së

mbetjeve të lëna pas nga një visitor është rreth 1kg/ditë, që do të thotë me tonelata mbetje të lëna

pas në një vit (Zorpas et al., 2014).

Për shkak të dallimeve të mëdha midis vendeve të zhvilluara dhe në zhvillim në drejtim të ekonomisë,

institucionale, teknologjike, infrastrukturën, kapitalin njerëzor dhe ndërgjegjësimit mjedisor, duhet që

edhe politikat për uljen e ndikimit mjedisor nga turizmi dhe industria e hotelerisë të jene te ndryshme.

Studime të ndryshme sugjerojnë që vëndet në zhvillim duhet ti japin përparësi politikave që mbështesin

rritjen e ndërgjegjësimit mjedisor në publik për turizmin e qëndrueshëm, të mbështesë zhvillimin e

infrastrukturës së turizmit dhe shërbimeve të tjera të infrastrukturës në mënyrë më pro-mjedisore dhe

politika që inkurajone investime të kapitalit të huaj për të transferuar teknologji të pastra dhe njohuri

teknike nga vendet e zhvilluara (Koçak et al., 2020). Duke marrë si shembull Shqipërinë, turizmi është

një ndër kontribuesit kryesorë në ekonominë e vëndit. Por politikat për një zhvillim të qëndrushëm të

këtij sektori nuk janë në fokusin kryesorë të qeverive.


6

Zhvillimi i Qëndrueshëm dhe Hotelet e Gjelbërta

Zhvillimi i qëndrueshëm (sipas përcaktimit të Komisionit Botëror mbi Mjedisin dhe Zhvillimin – Raporti

Brundtland ) është përcaktuar si ai zhvillim i cili plotëson nevojat e së tashmes pa kompromentuar

aftësitë e brezave të ardhshëm për të plotësuar nevojat e tyre(Brundtland Report, 1987). Në të njejtën

linjë, zhvillimi i qëndrueshëm i turizmit është përcaktuar si “një aktivitet që merr parasysh plotësisht

ndikimet e tij aktuale dhe të ardhshme ekonomike, sociale dhe mjedisore. Kjo, duke adresuar, në një

mënyrë të përshtatshme, nevojat e vizitorëve, industrisë dhe mjedisit” (World Tourism Organization

(UNWTO), 2005). Në 2015, të gjitha vendet e OKB-së miratuan Agjendën 2030 për Zhvillim të

Qëndrueshëm, që përfshin 17 SDG-të, 169 tregues të synuar dhe 232 indikatorë(THE 17 GOALS |

Sustainable Development, 2015). Industria e turizmit është përfshirë në mënyrë specifike si një synim

në SDG 8, SDG 12 dhe SDG 14, të cilat kanë të bëjnë me rritjen ekonomike gjithëpërfshirëse dhe të

qëndrueshme, konsumin dhe prodhimin e qëndrueshëm dhe përdorimin e qëndrueshëm të oqeaneve

dhe burimeve detare, respektivisht (Abdou et al., 2020). Aksionet e Shqipërisë ndaj SDG-ve me një

fokus mjedisor përqendrohen kryesisht në SDG-të 3, 7, 8, 9, 11, 14 dhe 15 (Albania Country Profile -

SDGs and the Environment — European Environment Agency, 2020). Shqipëria nuk ka përfshirë në

prioritetet e saj, SDG-n 12, që lidhet me turizmin, në konsum dhe prodhim të qëndrueshëm.

Hotelet e gjelbërt, kontribojnë në SDG-n 6 (Uji i pastër dhe kanalizimet), 7 (Energji e përballueshme

dhe e pastër), 12 ( Konsumi dhe prodhimi i përgjegjshëm) dhe 13 (Veprime për klimën) (Abdou et al.,

2020). Ndjekja e politikave mbështetëse ndaj praktikave pro-mjedisore në industrinë e hotelerisë do t’i

shtonte Shqipërisë dhe 3 SDG të tjera.

Përse duhet që vetë hotelet të jenë më të gjelbërt? Studime të ndryshme kanë dhënë arsye të

ndryshme, në bazë të objektivave të tyre përkatëse. E para është përfitimi financiar, shpesh mendohet

që praktikat pro-mjedisore do kishin kosto të larta për tu vënë në zbatim, por realisht është e kundërta

e saj në terma afatgjatë. E dyta lidhet me sjelljen e konsumatorit, klientët e hoteleve të gjelbërt kanë

tendencë të rikthehen, ose të japin rekomandime pozitive. Gjithashtu ata janë të gatshëm të paguajnë

më shumë në mbrojtje të mjedisit. Sot tendenca e eko-turizmit ka pasur rritje popullariteti midis

klienteve në hotele. 7 në 10 evropianë janë të gatshëm të ndjekin të gjitha hapat e nevojshëm për të

ricikluar mbeturinat, për të kursyer ujin dhe energjinë kur qëndrojnë në hotel (Ombellini, 2014) . E

treta, lidhet me imazhin e hotelit, pasi hotelet që ndjekin politkika pro-mjedisore kanë një imazh më të

besueshëm në treg.

Turistët që vizituan Shqipërinë në vitin 2019 ishte 6.4 milion vizitorë ku 76% e të cilëve kanë qëndruar

në hotele mesatarisht për 4.3 net (INSTAT). Duke vlerësuar rëndësinë e ndikimit të hoteleve në mjedis

në territorin Shqiptarë, nismat për të bërë hotelet më pro-mjedisore janë të domosdoshme. Kto nisma,

do ndihmojnë hotelin ekonomikisht pasi do bëhen edhe më të besueshëm për klientët sidomos për

klientët e vëndeve perendimore.


7

Praktikat e gjelbërta në industrinë e hotelerisë

Përkufizimi i praktikave të gjelbërta tek hotelet varion dhe lidhet me qasje të ndryshme. Mund të

përcaktohet si e "gjelbërt" ose "miqësore me mjedisin, kur një biznes zhvillon aktivitetin e tijë në një

mënyrë që zvogëlon mbeturinat, kursen energji, dhe në përgjithësi promovon mirqënien e mjedisit"

(Myung et al., 2012). Në një mënyrë të ngjashme, "hotelet e gjelbërta" përkufizohen si "prona miqësore

me mjedisin, menaxherët e të cilave dëshirojnë të krijojnë programe që kursejnë ujë, kursejnë energji

dhe zvogëlojnë mbeturinat e ngurta - duke kursyer para - për të mbrojtur tokën” (Green Hotel

Association).

Praktikat e gjelbërta në industrinë e hotelerisë kryesisht përfshijnë kursimin e energjisë, uljen e

konsumit të ujit dhe menaxhimin dhe reduktimin e mbetjeve. Më poshtë do të listojmë disa hapa që

hotelet kanë marrë për të qënë më pro-mjedisorë.

1. Krijimi i një skuadre të gjelbër

Nëse zbatoni iniciativa të gjelbërta në hotelin tuaj, sigurohuni që të mbani të gjithë punonjësit të

informuar për ndryshimet dhe ato që ata mund të bëjnë për të ndihmuar. Kjo praktikë konsiston në

mbledhjen e të gjithë atyre pjesëtarëve në staf të cilët duan të marrin pjesë në “skuadrën e gjelbër”

dhe më pas duke i pyetur ato në qoftë se kanë ndonjë ide për ta bërë sektorin ku ata punojnë më

miqesorë me mjedisin. Kjo do tju japë atyre një sens përgjegjësie dhe do të bëjë që praktikat e marra

përsipër të zgjasin sa më shumë. Sigurisht në fund stafi duhet shperblyer me gjeste të vogla mirënjohje

si rritje e vogël ne pagë, drekë apo dicka tjetër(Sustainable Hotel Ideas). Jepni ndihmë si një ekip, dhe

mbase praktikat e gjelbërta do të barten edhe në jetën personale të stafit tuaj duke bërë një ndryshim

edhe më të madh për planetin tonë.

Figura 1: Skuadra e gjelbër e hotelit "Maris" në Greqi (The Candia Maris Hotel, 2000)


8

2. Kursimi i ujit

Përdor kanale kulluese për të mbledhur ujin e mbetur nga shirat apo shkrirjet e borës. Uji mund të

kursehet duke përdorur ujë për tualetin i marrë nga një sistem shkarkues i cili mbushet nga shiu. Përveç

kësaj, hotelet mund të përdorin kokat e dushave dhe çezmat me rrjedhë më të vogël të ujit (Mbasera

et al., 2016). Përdor sisteme të zgjuara për ujitje në mënyrë që uji te mos shkojë kot. Mundohu të

mbjellësh bimë të zonës apo qe kanë nevojë për pak ujë. Në këtë mënyre mund të shmangësh edhe

perdorimin e pesticideve (Sustainable Hotel Ideas). Hoteli W San Francisco ka instaluar disa metoda për

kursimin e ujit. Urinuesit publikë janë pa ujë dhe bimët të cilët janë mbjellë në oborrin e ketij hoteli

janë bimë tolerante ndaj temperaturave të larta dhe kerkojnë pak ose aspak ujitje. Kjo i ka kushtuar

hotelit vetëm 4000$ për tu implementuar. Nga kursimi i ujit nëpërmjet këtyre metodave hotelit iu

kompensua kjo shumë në më pak se një vit. Orchard Hotel në San Francisco gjithashtu ka implementuar

disa metoda për konservimin e ujit. Ky hotel instaloi tualete dhe koka dushi me fluks uji të ulët si dhe

kufizues për rrjedhën e ujit deri ne 20%. Tani kokat e dushit përdorin vetëm 5.6 L për minutë ujë, ndërsa

me përpara 8.7L. Shumë pak klientë janë ankuar për këte ndryshim. Kosto për keto metoda u llogarit

rreth 3500$ dhe u kompensua për 2-3 vite (Grant, 2015).

Figura 2: Nisme per kursimin e ujit ne Cape Toën gjate thatesires (“Ëater-Saving Ideas from FEDHASA Cape Members,” 2017)

3. Ripërdorimi i ndërresave

Të shumte janë ata klientë që kur shikojnë shkrimet inkurajuese për ripërdorimin e peshqirëve

mendojnë se hoteli kërkon të kursejë. Kjo nismë në fakt është ndërmarrë sepse ripërdorimi i peshqirëve

në fakt bën diferencën. Duke mos i ndërruar cdo ditë peshqirët hotelet mund të kursejnë ujin dhe

energjinë elektrike (Smithsonian Magazine). Sipas studimeve te Shoqates Amerikane te Hotelerise dhe

Strehimit nepermjet ketyre shkrimeve inkurajuese per riperdorimin e peshqireve, hotelet kursejne 17%

te ujit, energjise elektrike, oreve te punes dhe larjen e rrobave.

Sipas eksperimenteve të bëra nga Melvin Mak në hotelin Fuerteventura duke vendosur shkrime te

ndryshme neper banjot e hotelit, u nxorr perfundimi se shkrimet qe rriten me shume riperdorimin e


9

peshqireve ishin ato miqesore si psh. “Me perdor perseri te nesermen. Si ne shtepi”. E kunderta ishte

per ato shkrime te cilat ishin ne forme kercenimesh apo me tone humoristike. Perqindja e atyre qe

riperdorin peshqiret ra ndjeshem(Rapp, 2017).

Figura 5. Charts from the study, (Rapp, 2017)

4. Ktheji dhomat e klienteve në miqësore me mjedisin.

Kujto klientët që të mos harrojnë ndezur celësat kur dalin nga dhoma. Gjithashtu sygjeroji që të

ripërdorin peshqirët. Vendos sensorë për dritat dhe sistemin e kondicionimit që të ulen dhe ngrihen

automatikisht në qoftë se ndjejnë prezencë në dhomë. Mundohu që të vendosësh materiale me fibra

natyrale në carcafë apo orendi. Zëvëndeso gotat plastike me gota qelqi dhe gjithashtu mundohu që të

kujdesesh që produktet e sapunit apo shampot në dhomë të jenë të përbërë nga materiale organike

(Sustainable Hotel Ideas).

5. Hapat drejt lavanderisë eko-miqësore në hotele

Mesatarisht, një cikël larje prej 10 kg konsumon të paktën 50 litra ujë dhe rreth 1.2 kW/h energji

elektrike. Disa hotele me kapacitet prej 700 dhomash kursejnë më shumë se 125,000 peshqirë në vit,

ekuivalente me rreth 129,000 litra ujë dhe 1,6 kg CO2. Kjo është fitimprurëse për buxhetin e hotelit,

dhe përfitim i madh për mjedisin. Detergjentët konvencionalë, po e ngarkojnë mjedisin. Aromat e

përmbajtura, përbërësit antibakterialë dhe zbardhues, konservantët dhe mbushësit. Këto substanca

kanë pasoja të rënda për shëndetin dhe mjedisin, mund të shkatërrojnë mikroorganizmat e

rëndësishëm dhe të shkaktojnë alergji.

1- Hoteli SCHWARZWALD PANORAMA

Ka vendosur lavanderinë në një dyqan të jashtëm i cili punon në mënyrë të butë dhe miqësore me

mjedisin. Përdor teknologji për rikuperimin e ujit, shkëmbyesit e nxehtësisë dhe këmbyesit e ajrit të

shkarkimit. Vendos livando për aromatizim, me synimin për të parandaluar shërbimin e panevojshëm

të dhomës. Në këtë mënyrë, produktet dhe burimet e pastrimit ruhen.

2-LA VIMEA në Tirolin e Jugut


10

Lan rrobat në shtëpi, për të kursyer energji, makinat larëse funksionojnë vetëm kur janë plotësisht të

ngarkuara dhe të pajisura me një mënyrë rigjenerimi uji duke ulur konsumin e ujit rreth 40% dhe

konsumin e energjis rreth 15%. Përdor vetëm detergjentë ekologjikë, dhe të biodegradueshëm për

minimizimin e ndikimit në mjedis. Llogarit sasinë e dozimit për detergjentët për të parandaluar

mbetjet, lavanderia punon në varësi të llojit, madhësisë dhe temperaturës së ciklit të larjes, si dhe

detergjentit të kërkuar. Në këtë mënyrë, rezultatet optimale të larjes, konsumi i ulët dhe kursimi i

kostos janë të garantuara dhe zgjasin jetën e shërbimit të makinës.

3-Bio-Agrivilla i pini

Përdor të njëjtën metodikë si hoteli LA VIMEA. Klima e ngrohtë e Toskanës kontribuon në tharjen e

rrobave në ajër dhe shmang humbjen e energjisë, e cila kërkohet për tharje. Mbulesat dhe pajisjet janë

bërë prej liri, kështu që nuk kërkohet hekurosje, duke kursyer edhe energji (Green Pearls, n.d.).

6. Instaloni një kosh për kompostim

Ka shumë përfitime nga prishja e materialit organik në tokë dhe pleh të pasur me lëndë ushqyese:

Mbani dëmtuesit larg mbetjeve (më pak plehra, më pak dëmtues). Ulja e sëmundjeve të bimëve /

kërkojnë më pak pesticide. Ndihmoni në tharjen e tokës. Shpejtoni procesin e kompostimit. Ulni

aromën e kompostimit (pasi krimbat prishin bimësinë më shpejt) (Fredericks, 2020).

Figura 6: Shembull kompostimi i mbetjeve organike (MALDARELLI, 2018)

7. Koshat e riciklimit në dhomat e miqve

Shumica e hoteleve kanë një lloj programi riciklimi, ose duke ricikluar plastikën, letrën ose qelqin, duke

ripërdorur ujin e shiut për pastrim, ose një program tjetër riciklimi. Edhe pllakat e sapunit të përdorura

mund të marrin një jetë të dytë me një program të tillë si Clean the Ëorld. Ka shumë mënyra që një

hotel mund të riciklojë dhe ripërdorë gjërat, por zakonisht ata harrojnë t'u ofrojnë mysafirëve të tyre

mundësi riciklimi në dhomat e tyre. Vendosni një kosh riciklimi në çdo dhomë dhe në vendet e

zakonshme. Informoni mysafirët tuaj për opsionet e tyre dhe lërini të kontribuojnë në suksesin e

programit të riciklimit të hotelit tuaj (Scheper, n.d.).


11

Figura 7: Kosha per riciklim

8. Reduktoni përdorimin e plastikave

Një mënyrë për të kufizuar ndikimin negativ të hotelit tuaj në mjedis është zvogëlimi i përdorimit të

plastikës dhe mbeturinave. Konsideroni përdorimin e paketimeve të riciklueshme dhe të

biodegradueshme që do të shkaktojnë më pak dëme në mjedis dhe synoni të përdorni materiale të

tjera që mund të përdoren përsëri nga mysafiri në mysafir duke zvogëluar mbeturinat e panevojshme.

Një mënyrë tjetër e thjeshtë për të zvogëluar përdorimin e plastikave është të heqësh qafe shishet një

përdorimshe të shamponit dhe pajisjeve të kondicionerit. Po ju ende keni nevojë të ofroni komoditete

për të ofruar një eksperiencë të shkëlqyer të mysafirëve, por nuk ka pse t'i kushtojë mjedisit dhe

mysafiri juaj gjithashtu do të falenderojë për të (Fredericks, 2020).

9. Zbatimi i Burimeve Alternative të Energjisë

Një numër hotelesh kanë filluar të përdorin burime alternative të energjisë, me rezultate të shkëlqyera.

Willard Intercontinental në Washington D.C, funksionon me 100% energji të erës, duke rezultuar në

një rënie prej 12% të konsumit të energjisë. Hotele të tjerë, veçanërisht ato në klimë më të ngrohtë, po

përdorin energjinë diellore për sinjalistikën dhe ngrohjen e ujit (Hydrofinity, 2018).


12

Figura 8: Hotel i cili ka instaluar panele diellore (“Guest Blog,” 2016)

10. Përdor tregjet lokale dhe dhuro

Për sa i përket ushqimit, blerja në tregjet lokale është një mënyrë e shkëlqyeshme për të mbështetur

fermerët e zonës duke ulur emetimet e karbonit të shkaktuara. Përzgjedhjet e menusë duhet të

përfshijnë oferta të qëndrueshme, duke përfshirë artikuj vegjetarianë dhe veganë që marrin më pak

burime për t'u prodhuar sesa mishi (Sustainable Hotel Ideas, n.d.).

Mbeturinat e ushqimit në industrinë e mikpritjes janë një temë më vete që kërkon vëmendjen tonë.

Një nga sugjerimet më të mira është të dhuroni ushqim në një bankë lokale të ushqimit, pasi ajo nuk

është vetëm një mundësi e ndërgjegjshme për mjedisin, por një mundësi njerëzore dhe e

ndërgjegjshme për shoqërinë. Ju mund gjithashtu të dhuroni mobilje të vjetra, pajisje dhe komoditetet

e mbetura për mysafirët për bamirësi lokale, si dhe të dhuroni sapun dhe shampo për strehimoret dhe

organizata (Simons, 2018).

Figura 3: Treg lokal (Shembull)


13

Ndërgjegjësimi mjedisor në industrinë e

hoteleve në Shqipëri Industria e Hoteleve në Shqipëri

Industria e turizmit zë një vend të kyç në ekonomi dhe është një burim i rëndësishëm për zhvillimin e

vendit. Turizmi mund të japë një kontribut të rëndësishëm në tre dimensione të zhvillimit të

qëndrueshëm: të krijojë vende pune, të gjenerojë mundësi tregtare për të njohur nevojat dhe për të

mbështetur aktivitete turizmi, të krijoje kapacitetet e rëndësishme të cilat promovojnë përparësitë për

ruajtjen mjedisore dhe larminë kulturore. Si një nga sektorët prioritarë të zhvillimit ekonomik, sektori i

turizmit përbën 10.4% të PBB-së, ndërkohë që ndikimi i tij në ekonomi përbën 20.5% të PBB-së. Rreth

21.3% e të punësuarve në të gjithë Shqipërinë janë në sektorin e turizmit (World Travel & Tourism

Council (WTTC), 2019). Si një ndër degët më të rëndësishme të turizmit, industira e hotelerisë në

Shqipëri ka njohur një zhvillim të madh. Duke marrë si referencë vitin 2019, dhe jo dy vitet e fundit për

shkak të pandemisë, në Shqipëri llogariten mesatarisht 5 hotele për 100 km2. Shqipëria ka pasur 1326

struktura akomoduese me një kapacitet prej 17000 dhoma dhe 38 000 shtretër. Turistët që vizituan

Shqipërinë në vitin 2019 ishte 6.4 milion vizitorë ku 76% e të cilëve kanë qëndruar në hotele

mesatarisht për 4.3 net (INSTAT). Mbi 80% e turistëve vijnë në Shqipëri gjatë periudhës së verës

(Qeshor –Tetor). Në anën tjetër, ky sektor është gjithashtu ndër konsumatorët më të mëdhenj të

energjisë elektrike, konsum që kryesisht shkon për ngrohjen e ujit dhe ajrin e kondicionuar në verë.

Duke vlersuar rëndësinë e ndikimit të hoteleve në mjedis në territorin shqiptar, nismat për të bërë

hotelet më pro-mjedisore janë të domosdoshme. Këto nisma, janë një mundësi e mirë për kursimin e

energjisë dhe ujit duke ulur impaktin e kësaj industrie në Mjedis. Gjithashtu, do ndihmojnë hotelin

ekonomikisht pasi bëheni edhe më të besueshëm për klientët sidomos për klientët e vëndeve

perendimore.

Metodologjia

Një studim cilësor dhe sasior i bazuar në një pyetësor, u përdor për të parë perceptimet e

përfaqësuesve të menaxhimit të hoteleve në lidhje mjedisin dhe qasja që kanë ata në lidhje me politikat

pro-mjedisore. Struktura e pyetësorit u zhvillua bazuar në rishikimin e literaturës. Forma Pyetësori

është e ndarë në katër seksione: 1. Seksioni i parë merrej me të dhënat demografike si emri,

vendndodhja e hotelit, pozicioni i punës së të anketuarit. 2. Seksioni i dytë u përpoq të identifikonte

tiparet e hotelit që reklamohen më shpesh dhe besohet të kenë ndikimin më të lartë në zgjedhjen e

objektit nga klientët. 3. Seksioni i tretë kishte për qëllim të zbulonte perceptimet e të anketuarëve në

lidhje me ndikimin që hotelet kanë në mjedis, perceptimin e tyre në lidhje me rëndësine që kanë

praktikat pro-mjedisore si dhe iniciativat pro-mjedisore që ata kanë adaptuar ose janë të gatshëm të

adaptojnë. 4. Seksioni i fundit i pyetësorit ishtë orjentuar drejt praktikave që hoteli ndjek në larjen e


14

ndërresave. Qytetet kryesore të synuara në këtë studim ishin përgjatë lumit Ishëm. Anketuesit, pasi u

trajnuan mbi përmbajtjen dhe mënyrën e anketimit, kryen anketimin me metoden ballë për ballë. Për

të motivuar pjesmarrjen në anketim, anketuesit dhanë disa dhuranta për secilin subjekt që do

intervistonin.

Rezultatet

Të dhënat e mbledhura nga anketimi (n = 19) ilustruan se shumica e hoteleve, dhe pse të shpërndara

gjeografikisht, priren dhe ndjekin të njëjtin model përgjigjeje, kështu që të dhënat janë analizuar të

gjitha sëbashku. Në qarkun e Tiranës janë analizuar 15 hotele, kryesisht rreth qëndrës së Tiranës.

Ndërsa në Prishtinë 5 hotele të shpërndara po ashtu rreth zonës së qëndrës. Në lidhje me pozicionin

aktual të të anketuarve, menaxherët e subjekteve përfaqësuan 50% të të anketuarëve (n = 10), të

ndjekur nga pronarët e hotelit 25%, ndërsa të tjerët recepsionistët (25%). Gjithashtu, për sa i përket

seksionit të katërt të pyetësorit mbi mënyrën e larjes së rrobave, janë intervistuar personat përgjegjës

për këtë detyrë.

Vendndodhja e objektit dhe çmimi janë karakteristikat më të përmendur të hotelit që të anketuarit

besojnë që klientët vlerësojnë më shumë në subjektin e tyre. Shërbimi i ofruar është renditur i treti

dhe tradita e hotelit nuk është pare fare si një opsion që tërheq klientë. Si një alternativë e shtuar dhe

jo e listuar, higjena e hotelit është renditur si një karakteristike e rëndësishme që të anketuarit besojnë

që klientët vlersojnë. Duke qënë që kjo karakteristike përfshihet në shërbimet e ofruara, nuk ishte

listuar si e veçuar. Ajo që konstatohet nga përgjigjet e dhëna është që asnje nga të anketuarit nuk i ka

parë politikat pro-mjedisore si një mjet për të tërhequr klientë.


15

Rëndësia e politikave pro-mjedisit dhe ndikimi i hotelit në mjedis

Këto pyetje synonin të analizonin perceptimet e të anketuarve në lidhje me ndikimin që aktiviteti i tyre

ka në mjedis dhe qasjen që kanë në lidhje me praktikat e gjelbërta si një alternativë për të qënë më të

besueshëm tek klientët dhe për të minimizuar impaktin në mjedis.

Bazuar në përgjigjet e dhëna, pjesa më e madhe e të anketuarëve, i cilësojnë politikiat pro-mjedisore

si dicka e rëndësishme që klientët vlersojnë në pëzgjedhjen e hotelit. Por kjo është një tregues i

frekuences së përgjigjeve të marra. Nëse marrim si tregues numrin e përgjigjeve që kanë konsideruar

politikat pro-mjedisore si pak ose aspak të rëndësishme, përbëjnë 40% të përgjigjeve.

Ndikimi i subjektit të anketuesve në mjedis, është vlersuar po njësoj me shkallën lart. Sipas një shkalle

1-5 (Nuk ka ndikim – Ka shumë ndikim). Rezultatet tregojnë që frekuenca më e madhe e përgjigjeve

është “Mesatarisht” ndikues në mjedis. Që do të thotë që ata e cilësojnë veprimtarinë e tyre si

mesatarisht ndikuese në mjedis (~30%). 40% e të anketuarve, mendojnë që hotelet nuk kanë ndikim

ose kanë pak ndikim në mjedis. Thuajse të gjithë subjektet që ishin të ndërgjegjshëm për ndikimin në

mjedis të aktivitetit të tyre (60%), ishin të gatshëm të paguanin një “tarifë” në mbeshtetje të aksioneve

pro-mjedisore.


16

Rezultatet tregojnë që 55% e të intervistuarëve ndjekin disa poitika pro-mjedisore, por nuk janë të

reklamuara si të tilla. Praktikat pro-mjedisore më të aplikuara nga subjektet janë: Kursimi energjisë

(80% e të anketuarëve) duke përdorur panelet djellore si alternativë për ngrohjen e ujit, llampat LED

dhe me sensorë. Riciklimi i mbetjeve është një praktikë e ndjekur nga 20% e subjekteve. Praktikat për

kursimin e energjisë, nuk janë parë si praktika pro mjedisore fillimisht, por si praktika për të kursyer

energji dhe per ulur kostot.


17

Përdorimi i detergjenteve komercialë dhe zbutësve në hotele

Për të rritur përpjekjet e tyre për të qënë sa më miqësorë me mjedisin, hotelet duhet të marrin në

konsideratë masa në përdorimin e detergjenteve dhe zbutësve. Rezultatet tregojnë që në një mesatare

të përgjithshme, 1 hotel bën 2.8 larje në ditë. Larja e ndrresave në 75% të hoteleve bëhet brënda

subjektit dhe vetem 25% e tyre kanë kontraktuar kompani të jashtme. Gjithashtu, detergjentët e

përdorur për larje nuk janë detergjentë komercialë të përdorur gjerësisht por detergjentë “profesional”

të ofruara nga kompani të caktuara. Temperatuara e larjes për çarçafet është 60°C dhe larja e

peshqirëve bëhet në 90°C në 80% të rasteve kur subjekti ka lavaterinë e saj.

Përdorimi i zbutësve është një praktikë e zbatuar nga të gjitha subjektet që bëjnë larjen vetë, pjesa

tjetër nuk e kishin një informacion të tillë. Thuajse 90% e të anketuarëve janë shprehur që janë të

kënaqur me rezultatin e larjes së ndrresave. Nga bisedat informale, ata konsideronin këtë proces si

shumë të rëndësishëm, pasi konsiderohej si një ndër treguesit kryesorë të kënaqësisë së klienteve.

Përfundime dhe Rekomandime Mjedisi në përgjithësi është perceptuar si një faktor i rëndësishëm në zhvillimin e turizmit dhe

industrinë e hotelerisë. Hotelet, me saktë personat përgjegjës të hoteleve në Tiranë dhe Prishtinë,

zakonisht janë të vetëdijshëm se objektet e tyre ndikojnë në mjedisin natyror, megjithëse madhësia e

këtij ndikimit shpesh nënvlerësohet. Për më tepër, ekziston një nivel i caktuar i njohurive mjedisore

dhe metodave të mundshme pro-mjedisore midis përfaqësuesve të hotelit. Sidoqoftë, përkundër

praktikave ekzistues pro-mjedisore, asnjë prej tyre nuk reklamohet si e tillë. Kto praktika janë rastësore

dhe nuk shoqërohen me iniciativa të tjera. Nga rezultatet e marra, perceptimi mbi politikat pro-

mjedisore rezultoi në përgjigjet më të shpërndara duke mos pasur një rezultat të qartë. Të intervistuarit

që deklaronin që subjekti i tyre nuk ka ose ka pak ndikim në mjedis janë në të njejtën linjë me ata që

deklarojnë që politikat pro-mjedisore janë fare apo pak të rëndësishme (rreth 40%). Hotelet bëjnë rreth

1000 larje çdo vit, mesatarisht, një cikël larje prej 10 kg konsumon të paktën 50 litra ujë dhe rreth 1.2

kW/h energji elektrike. Pra, duke ndikuar negativisht në mjedis. Nga ana tjetër, përdorimi i

detergjenteve konvencionalë gjithashtu ndikon në mjedis sidomos në ekosistemet ujore. Përdorimi i

zbutësve, nga thuajse të gjithë të intervistuarit, është një sinjal rreziku për shëndetin e njerëzve dhe në

veçanti të klientëve të hoteleve.

Ekziston një rrezik që shumë nga inicativat, për kursimin e energjisë dhe ujit mund të merren nga disa

klient si nisma për përfitim ekonomik të subjektit. Kështu që rekomandohet që praktikat pro-mjedisore

të jenë një paketë e përbashkët nismash që përfshijnë reduktimin e konsumit të energjisë, ujit por dhe

reduktimit të mbetjeve. Kto nisma duhet të merren në bashkëpunim me organizata dhe ekspertë të

fushës. Ato do ndihmojnë hotelin ekonomikisht pasi do bëhen edhe më të besueshëm për klientët

sidomos për klientët e vëndeve perendimore.


18

Referencat Abdou, A. H., Hassan, T. H., & El Dief, M. M. (2020). A Description of Green Hotel Practices and

Their Role in Achieving Sustainable Development. Sustainability, 12(22), 9624.

https://doi.org/10.3390/su12229624

Albania country profile—SDGs and the environment—European Environment Agency. (2020).

[Briefing]. https://www.eea.europa.eu/themes/sustainability-transitions/sustainable-

development-goals-and-the/country-profiles/albania-country-profile-sdgs-and

Bohdanowicz, P. (2003). Environmental Awareness in the Hotel Industry – Questionnaire Analysis—

Draft of Final Report. 29.

Brundtland Report, 1987. (n.d.). Retrieved May 26, 2021, from

https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf

Carbon Footprint of Tourism. (n.d.). Sustainable Travel International. Retrieved May 20, 2021, from

https://sustainabletravel.org/issues/carbon-footprint-tourism/

Fredericks, L. (2020). 25 Eco-Friendly Hotel Ideas for Sustainable Properties | Cvent Blog.

https://www.cvent.com/en/blog/hospitality/eco-friendly-hotel-ideas

Grant, L. (2015, January 29). Green Hotels: Saving the Environment AND Some Cash. Oyster.Com.

https://www.oyster.com/articles/green-hotels-saving-the-environment-and-some-cash/

Green Hotel Association, What Are Green Hotels? (n.d.). Green Hotel Association. Retrieved May

27, 2021, from http://greenhotels.com/index.php

Green Pearls. (n.d.). A truly clean matter – Steps toward eco-friendly laundry in hotels. A Truly

Clean Matter – Steps toward Eco-Friendly Laundry in Hotels. Retrieved May 27, 2021, from

https://www.greenpearls.com/newsroom/en/a-truly-clean-matter-steps-toward-eco-

friendly-laundry-in-hotels/

Guest Blog: Future of solar power for hotels... • Hotel Designs. (2016, July 27). Hotel Designs.

https://hoteldesigns.net/industry-news/guest-blog-future-of-solar-power-for-hotels/

Hoogendoorn, G., & Fitchett, J. M. (2018). Tourism and climate change: A review of threats and

adaptation strategies for Africa. Current Issues in Tourism, 21(7), 742–759.

https://doi.org/10.1080/13683500.2016.1188893

Hotels_factsheet.pdf. (n.d.). Retrieved May 20, 2021, from

https://ecometrica.com/assets/hotels_factsheet.pdf

Hydrofinity. (2018). 10 Ways Hotels Can Reduce Their Impact On The Environment.

https://www.hydrofinity.com/blog/10-ways-hotels-can-reduce-their-impact-on-the-

environment

Koçak, E., Ulucak, R., & Ulucak, Z. Ş. (2020). The impact of tourism developments on CO2 emissions:

An advanced panel data estimation. Tourism Management Perspectives, 33, 100611.

https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.100611

MALDARELLI, C. (2018). Anyone can compost their food waste (and everyone should).

https://www.popsci.com/how-to-compost/


19

Mbasera, M., Plessis, E. D., Saayman, M., & Kruger, M. (2016). Environmentally-friendly practices in

hotels. Acta Commercii, 16(1), 8. https://doi.org/10.4102/ac.v16i1.362

Myung, E., McClaren, & Li, L. (2012). Environmentally Related Research in Scholarly Hospitality

Journals: Current Status and Future Opportunities. International Journal of Hospitality

Management, 31, 1264-1275. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2012.03.006

Ombellini, S. (2014, June 23). How eco-tourists are Europeans? Ecobnb.

https://ecobnb.com/blog/2014/06/eco-tourists-europeans/

Rapp, C. (2017). Study on the re-use of hotel towels: Force of habit saves laundry and cuts pressure

on the environment. http://www.tuigroup.com/en-en/media/press-releases/2017/2017-08-

08-study-on-the-re-use-of-hotel-towels

Reusing Hotel Towels Actually Does Make a Difference | Smart News | Smithsonian Magazine.

(n.d.). Retrieved May 27, 2021, from https://www.smithsonianmag.com/smart-

news/reusing-hotel-towels-actually-does-make-difference-180949890/

Scheper, J. (n.d.). 6 Powerful Tips to Make Your Hotel Eco-Friendly and Sustainable. Retrieved May

27, 2021, from https://flygrn.com/blog/6-powerful-ways-to-make-your-hotel-or-yoga-

retreat-eco-friendly-sustainable

Simons, N. (2018). Mindful Tourism: How to Attract Eco-Conscious Guests to Your Hotel. Hotel-

Online. https://www.hotel-online.com/press_releases/release/mindful-tourism-how-to-

attract-eco-conscious-guests-to-your-hotel/

Sustainable Hotel Ideas: 25 Ways to Go Green | Cvent Blog. (n.d.). Retrieved May 27, 2021, from

https://www.cvent.com/uk/blog/hospitality/eco-friendly-hotel-ideas

THE 17 GOALS | Sustainable Development. (2015). https://sdgs.un.org/goals

The Candia Maris Hotel. (2000, November 1). GTP Headlines.

https://news.gtp.gr/2000/11/01/candia-maris-presents-its-green-team/

Volkwyn, C. (2020, October 27). Water usage in Europe’s tourism industry. Smart Energy

International. https://www.smart-energy.com/industry-sectors/smart-water/water-usage-

in-europes-tourism-industry/

Water-saving ideas from FEDHASA Cape members. (2017, September 15). Hospitality Marketplace.

https://www.hospitalitymarketplace.co.za/water-saving-ideas-fedhasa-cape-members/

World Tourism Organization (UNWTO) (Ed.). (2005). Making Tourism More Sustainable—A Guide

for Policy Makers (English version). World Tourism Organization (UNWTO).

https://doi.org/10.18111/9789284408214

World Travel & Tourism Council (WTTC). (2019). Economic Impact.

https://wttc.org/Research/Economic-Impact

Zorpas, A., Voukkali, I., & Loizia, P. (2014). The impact of tourist sector in the waste management

plans. Desalination and Water Treatment, 56, 1–9.

https://doi.org/10.1080/19443994.2014.934721


20

ANEKSE

Foto gjatw intervistave me perfaqesuesit e hoteleve

ndikimi mjedisor i e ardhmja është e gjelbërt

Documents