nḓila i yaho vhutshiloni vhu sa fheli—naa no i wana?

N dila I YahoVhutshiloni Vhu Sa Fheli

Naa No I Wana?

MUDZIMU RAMAAN DAO THE ndi Muvhusi wa fhethu ho the. Vhutshilo hashuzwino na tshifhingani tshi daho vhu ditika ngae. U na maan da a u lambe-dza na a u tarafa. U na maan da a u nea vhutshilo na a u vhu dzhia. Ri do vha vhabvelelaho arali a ri tanganedza; arali a sa ri tanganedzi zwithu a zwi nga ri tshi-mbileli zwavhu di. Ndi zwa ndeme lungafhani uri vhurabeli hashu vhu vhe vhu ta-nganedzwaho ngae!

Vhathu vha gwadamela nga n dila nnzhi. Arali vhurereli vhu tshi fana na n dila,naa Mudzimu u tanganedza n dila dzo the dza vhurereli? Hai, ha dzi tanganedzi.Yesu, muporota wa Mudzimu, o sumbedza uri hu na n dila mbili fhedzi. O ri:Khoro i yaho tshinyaloni yo a tama, na n dila i yaho hone ndi khulu; huno ndi vha-nzhi vha tshimbilaho ngayo. Hone, khoro i yaho vhutshiloni ndi thukhu, na n dila iyaho hone ndi tsekene; huno vha i wanaho a si vhanzhi.Mateo 7:13, 14.

Hu na mifuda mivhili fhedzi ya vhurereli: munwe u isa vhutshiloni nahone

munwe u isa tshinyaloni. Ndivho ya heyi bugwana ndi u ni thusa

u wana n dila ine ya isa vhutshilonivhu sa fheli.

1 Naa Vhurereli Ho the Vhu FunzaMafhungo-ngoho? . . . . . . . . . . . . . . 4

2 Ni Nga Guda Hani Mafhungo-NgohoNga Ha Mudzimu? . . . . . . . . . . . . . . 5

3 Ndi Vhafhio Vhane Vha TshilaFhethu Ha Muya? . . . . . . . . . . . . . . . 8

4 Vhomakhulukuku WashuVha Ngafhi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

5 U Divha Ngoho Nga Ha ManditiNa Vhuloi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

6 Naa Mudzimu U A TanganedzaVhurereli Ho the? . . . . . . . . . . . . . . . 19

7 Ndi Vhafhio Vhane Vha Vha KhaVhurereli Ha Ngoho? . . . . . . . . . . . . 22

8 Tutshelani Vhurereli Ha Mazwifhi;Ni Tshimbidzane Na Ha Ngoho . . . . 25

9 Vhurereli Ha Ngoho Vhu Nga NiVhuyedza U Ya Nga Hu Sa Fheli! . . . 29

N dila I YahoVhutshiloniVhu Sa FheliNaa No I Wana?

Zwi re Ngomu

2002Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

All Rights ReservedN dila I Yaho Vhutshiloni Vhu Sa FheliNaa No I Wana?

VhagandisiWatch Tower Bible and Tract Society of South Africa NPC

1 Robert Broom Drive East, Rangeview,Krugersdorp, 1739, R.S.A.Yo gandiswa nga 2012

Heyi bugwana a i rengiswi. Yo gandiswa sa tshipi da tshamushumo wa u gudisa Bivhili wa shango lo the u

tikedzwaho nga mi neelo ya u difunela.Nga nn da ha musi zwo sumbedzwa nga inwe n dila, miredzo yaManwalo i re kha ino bugwana i bva kha Bivhili ya Luven da.Hune ha vha na NW i tshi tevhela muredzo, i sumbedza uri

thalutshedzelo i bva kha New World Translation ofthe Holy ScripturesWith References nga Luisimane.The Road to Everlasting LifeHave You Found It?

Ven da (ol-VE)Made in the Republic of South Africa

Yo itwa kha Riphabuliki ya Afurika Tshipembe J.G.

Naa ni nga takalela mafhungo o engedzeaho?Ni nga nwalela Thanzi dza Yehova kha www.jw.org.

4 N DILA I YAHO VHUTSHILONI VHU SA FHELINAA NO I WANA?

VHUNZHI ha vhathu vha Afurika vha a te-nda uri ndi zwa ndeme u gwadamela Mu-dzimu. Fhedzi a vha tendelani uri u fanelau gwadamelwa hani. Vhanwe vha mu gwada-mela zwifha toni zwa vhurabeli ha Vhamuslim,nahone vhanwe vha ya zwi duni zwa u rere-la. Naho zwo ralo, vhanwe vha ya dzikerekeni.Fhedzi zwi do vha zwo khakhea u humbulauri hu na tshaka tharu fhedzi dza vhurerelifhano Afurika. Kha Vhamuslim, hu na milayona thendo dzo fhamba-fhambanaho. Vhurere-li ha sialala ho fhambana vhukuma zwi tshiya nga fhethu. Kha kereke dzine dza diambauri ndi dza Vhukriste, a hu na vhuthihi. Fha-no Afurika hu na kereke khulwane, ha dovhaha vha na kereke thukhu dza zwigidi.

1. Ndi vhurereli vhufhio vhune ha wanala fhano Afu-rika?

Vhurereli Hashu Vhu FanelaU Thewa Kha Mafhungo-ngoho

2 Ndi ngani vhathu vha tshi vha na zwinevha zwi gwadamela? Vhathu vhanzhi vha ta-nganedza vhurereli ha vhabebi vhavho. Na zwi-itea zwa kale zwi a tu tuwedza vhurereli vhunevhathu vha vha khaho namusi. Bugu ine yap The AfricansA Triple Heritage yo ri: Vhu-islam ho pha dalala devhula ha Sahara ngedzenedzo tshaka dza kunda, . . . Vhukriste na-hone ho pha dalala tshipembe ha Sahara ngan dila i fanaho. Vhurereli ha Vhuislam devhu-la ha Sahara na Vhukriste tshipembe ha Sa-hara ho shumisa zwi thavhane zwo fhamba-

2. (a) Ndi mini zwi itaho uri vhathu vha vhe kha vhu-rereli vhune vha vha khaho? (b) Ndi mini zwine zwasi sumbedze uri vhurereli hashu vhu takadza Mu-dzimu?

1 Naa Vhurereli Ho the VhuFunza Mafhungo-Ngoho?

naho u itela u kombetshedza vhathu uri vhatanganedze vhurereli. Naho zwo ralo, vhu-nzhi hashu ri tenda uri vhurereli hashu vhua takadza Mudzimu. Fhedzi vhurereli a vhuvhi ha ngoho ngauri vhabebi vhashu vhovha vhe khaho kana ngauri vhomakhuluku-ku washu vho kombetshedzwa u vhu tendanga dzinwe tshaka.

3 Naho vhurereli ho the vhu tshi amba urivhu nea vhulivhisi nga ha u shumela Mu-dzimu, pfunzo dzaho a dzi fani. Vhu funzazwithu zwo fhamba-fhambanaho nga ha uriMudzimu ndi nnyi na uri ndi mini zwine azwi lavhelela kha ri ne. Edzani u humbulanga hezwi: Kha ri zwi dzhie uri no wana mu-shumo kha khamphani khulwane. Nga du-vha line na thoma nga lo u shuma na zwithogomela uri mutholi wa nu u kha ma du-vha awe a vhuawelo. Nga zwenezwo na vhu-dzisa vhashumi nga inwi zwine na fanelau ita zwone. Wa u thoma a ni vhudza urimutholi u to da uri ni shume u swiela. Wavhuvhili a ni vhudza uri ni fanela u penndatshifha to. Wa vhuraru a ni vhudza uri nitshimbidze poswo.

4 Lu tevhelaho, na vhudzisa vhashumi ngainwi nga ha mutholi. Wa u thoma a ni vhu-dza uri mutholi wa hone o lapfa, u kha divha muswa, nahone u a hamba. Wa vhuvhi-li a ri ndi mupfufhi, ndi mukalaha, nahoneu na vhuthu. Wa vhuraru a ni vhudza uri asi munnaa ri ndi mufumakadzi. Nga hu rekhagala, ni do phetha nga la uri vho the avha khou amba ngoho. Arali ni tshi to da usa xelelwa nga mushumo wa nu muswa ni doto disisa uri ni kone u divha uri zwa vhuku-ma mutholi wa nu ndi nnyi na uri u to da nitshi ita mini.

5 Zwo tou ralo na nga vhurereli. Ngauri huna mihumbulo minzhi nga ha uri Mudzimundi nnyi na uri ndi mini zwine a zwi to dakha ri ne, ri fanela u ita vhungoho ha urivhurabeli hashu vhu tshimbidzane na ma-fhungo-ngoho. Fhedzi ri nga guda hani ma-fhungo-ngoho nga ha Mudzimu?

3-5. Ndi tshifanyiso tshifhio tshine tsha ri thusa uvhona uri a si vhurereli ho the vhune ha funza ma-fhungo-ngoho?

RI NGA divha hani Mudzimu? Naa ndizwa ndeme u sengulusa pfunzo dzo thedza vhurereli? Zwenezwo zwi nga si kona-dzee. Naho arali ro vha ri tshi nga zwi ita,ri do zwi divha hani uri ndi pfunzo dzifhiodzi re dza ngoho?

2 Vhukuma, kha mihumbulo yo the ine yavha hone nga ha Mudzimu, ri to da n dila yau divha zwine zwa vha zwone, zwine vhathuvho the vha nga tenda khazwo. Ri tshi toufanyisa: Kha ri ri hu na u hanedzana vhe-ngeleni nga ha vhulapfu ha tshipi da tshalabi. Murengisi u amba uri labi ndi mitha-ra tharu, fhedzi murengi u vhona u nga ndili tuku. Eneo mafhungo a nga dzudzanywahani? Nga u ela vhulapfu ha lene lo labi.

3 Naa hu na tshithu tshine tsha nga shu-miswa u tolisisa mafhungo a zwa vhurere-li? Ee, ndi Bivhili. Mudzimu o ita uri Bivhi-li i nwalwe u itela uri vhathu ho the vhagude mafhungo-ngoho nga hae. Ho gandi-swa kopi dzayo dza zwigidi zwa dzimilio-ni. Yo talutshedzelwa yo the kana tshipi datshayo, nga nyambo dzi fhiraho 2 100. Mu-nwe na munwe a nga vhala mafhungo-ngo-ho nga ha Mudzimu nga luambo lwawe.

4 Bivhili ndi tshifhiwa tsha ndeme tshibvaho ha Mudzimu. I talutshedza zwithuzwe ra vha ri si nga si vhuye ra zwi di-vha. I amba nga ha vhane vha tshila fhethuha muya. I dzumbulula mihumbulo ya Mu-

1, 2. Ndi tshifanyiso tshifhio tshi sumbedzaho urihu fanela u vha na n dila ya u tolisisa mafhungo azwa vhurereli?3. Ndi ngani Bivhili yo nwaliwa?4. Ndi mafhungo afhio ane Bivhili ya vha nao?

2

NiNga Guda HaniMafhungo-ngohoNga Ha Mudzimu?

N DILA I YAHO VHUTSHILONI VHU SA FHELINAA NO I WANA? 5

dzimu, vhumuthu hawe, na ndivho yawe. Iri vhudza n dila ye a shumisana ngayo navhathu minwahani ya zwigidi yo fhiraho. Iamba nga ha vhumatshelo. Nahone i su-mbedza uri ri nga wana hani n dila i yahovhutshiloni vhu sa fheli.

Zwine Zwa Nga Ita UriNi Tende Bivhili

5 Hu na zwiitisi zwinzhi zwine zwa nga itauri ri tende uri Bivhili ndi Ip la Mudzimu.Tshinwe tshiitisi ndi tsha uri Bivhili i a te-ndelana na saintsi. Kale vhathu shangonilo the vho vha vha tshi humbula uri lifha-si lo fhahewa kha tshinwe tshithu. Sa tsu-mbo, ngei Afurika Vhukovhela vhathu, vhovha vha tshi tenda uri lifhasi lo tikwa nganowa yo dikataho u mona na lo lwa 3 500nga n tha na fhasi ha lo. Naho zwo ralo, utendelana na saintsi, munwali wa Bivhili onwala minwaha i fhiraho 3 500 uri lifhasiMudzimu o li fhahea hu si na he la tikwa.Yobo 26:7.

6 Vhu tanzi ho khwa thaho ha uri vhuku-5. Ndi tsumbo ifhio i sumbedzaho uri Bivhili i a te-ndelana na saintsi?6. Ndi vhu tanzi vhufhio ho khwa thaho vhu sumbe-dzaho uri Bivhili i bva ha Mudzimu?

ma Bivhili i bva ha Mudzimu ndi mafhungoayo o fhelelaho a ambaho nga ha vhuma-tshelo. U fhambana na vhaporota vha vha-thu, Mudzimu u a divha vhumatshelo nga-ngoho; zwo the zwine a amba zwi a dadzea.

7 Vhuporota ha ma dana ha Bivhili hodadzea zwifhingani zwa kale. Sa tsumbo,minwaha ya 700 hu tshee nga phan da, Bi-vhili yo amba nga ho livhaho uri Yesu ovha a tshi do bebelwa mu dini wa Betlehe-ma, nahone zwa tou ralo. (Mixa 5:1; Mateo2:3-9) U engedza kha vhunwe vhuporotavhunzhi malugana na Yesu, Bivhili yo ambahu tshee nga phan da uri o vha a tshi do be-bwa nga musidzana a sa athu divha munnanahone a ambululwa nga mase tha 30. Nahonoho vhuporota ho dadzea. Vhukuma ahu na muthu we a nga vha a tshi nga dzu-la o amba zwenezwo zwithu!Yesaya 7:14;Sakaria 11:12, 13; Mateo 1:22, 23; 27:3-5.

8 Vhunzhi ha vhuporota ha Bivhili vhukhou dadzea namusi. Hovhu ndi vhunwehaho:7. Ndi vhufhio vhunwe ha vhuporota ha Bivhili heha dadzea tshifhingani tsho fhelaho?8. Ndi vhufhio vhunwe ha vhuporota ha Bivhilivhune ha khou dadzea namusi, nahone vhu sumbe-dza mini?

Motherand

starvingchild:

Giacomo

Pirozzi/PanosPictures


Lushaka lu do vutshela lunwe; muvhu-so u do vutshela munwe. Hu do vha na mi-dzinginyo mihulu, nga thungo ha vha nadzin dala na malwadze.Luka 21:10, 11.

Hu do vha na u anda ha vhuvhi.Ma-teo 24:12.

Ma duvhani a vhufhelo . . . vhathu vhado vha vha funaho hu tshi naka zwavhofhedzi, vhatami vha mali, . . . vhanyadzi vhavhabebi, . . . vha sa di-vhofhi, vha u sokoupenga na lo, vhavhengi vha zwivhuya, . . .vha di-kukumusaho, vhane u tama u di-phi-na ha fhira u tama Mudzimu kha vhone.2 Timotheo 3:1-5.

Naa ni a tenda uri zwenezwi zwithu zwikhou itea namusi? U fulufhedzea na vhu-ngoho ha vhuporota ha Bivhili zwi sumbe-dza uri Bivhili a i sokou vha bugu zwayo.Ndi Ip la Mudzimu lo hevhedzwaho!2 Ti-motheo 3:16.

Naa Bivhili Yo Shandulwa?9 Kha ri ri ni mu ne wa limaga na-

hone na vhetshela vhashumi vha-nu milayo yo vhalaho. Arali swinala nu la shandula zwe na nwala, novha ni tshi do ita mini? Naa no vhani si nga si khakhulule zwe zwashandulwa? Nga n dila i fanaho,Mudzimu ha tendeli vhathu vhatshi shandula ngoho ya Ip lawe,Bivhili.

10 Vhe vha lingedza u shandulapfunzo ya Ip la Mudzimu a vhongo bvelela. Musi ri tshi vhambe-dza Bivhili ine ra vha nayo namu-si na kopi dza kale dza Bivhili, dzia fana. Hezwi zwi sumbedza uri ubva kale Bivhili a yo ngo shandu-lwa.

9, 10. Ndi mini zwine zwa sumbedza uriMudzimu ho ngo tendela vhathu vha tshishandula Bivhili?

Naa Ri Nga FulufhelaMasialala A Vhathu?

Vhurereli ha masialala ha Afurika a vhuna bugu khethwa ya kale. Masialala, mi-khuvha na pfunzo zwine zwa amba ngaha Mudzimu zwo funzwa murafho ngamurafho. Bugu ine ya p West African Tra-ditional Religion yo ri: Mafhungo anea tou ambiwa nga vhathu ha fulufhedzei.Vhunzhi ha eneo mafhungo a a engedze-dzwa, a fhungudzwa, a shandulwa na uvhewa nga n dila i si yone, nahone a kalu-dzwa, zwine zwa sia zwi tshi vho kon da uwana ngoho ya eneo mafhungo.

Bogisi: Inwe bugu i rimini nga ha u fulufhe-dzea ha sialala a vhathu?


MASIALALA a vhurereli ha Afurika o fa-nyiswa na thavha. Nga n tha hu na Mu-dzimu, a re na maan da mahulwane a muya.Nga matungo ndi midzimu mi tuku, kana mi-muya, ine ya vha vhashumeli vha Mudzimu. Umona nayo ndi vhomakhulukuku, vhane vhahumbula mi ta yavho ya kha lifhasi nahonevha vha na dzangalelo lihulwane kha mutaka-lo wayo. Magumoni a yeneyo thavha hu na mi-muya mi tuku ya maan da: madambi, u tungu-la, na vhuloi.

2 Dzenedzi thendo dza masialala dzo vhana thu thuwedzo khulwane vhukuma kha vhu-nwe vhurereli fhano Afurika. Linwe liambele laAfurika lo zwi vhea nga heino n dila: U vha naLutendo (kha Vhukriste kana Vhuislam) a zwiiti uri ri litshe u gwadamela midzimu yashu.

3 Thendo dza masialala a Afurika ndi dzangoho? Bivhili i ri vhudza mafhungo-ngohonga ha vhane vha dzula fhethu ha muya.

Yehova, Mudzimu Wa Ngoho4 Vhurereli vhuraru vhuhulwane ha fhano

1. Masialala a vhurereli o fanyiswa hani na thavha?2. Linwe liambele la Afurika li zwi sumbedza haniuri thendo dza masialala dzi na thu thuwedzo khavhurereli?3. Ndi ngafhi hune ra nga guda ngoho nga ha vhanevha dzula fhethu ha muya?4. Ndi mini zwine vhurereli vhuhulwane ha fhanoAfurika ha tenda khazwo?

Afurika vhu a tenda uri Mudzimu u honenahone ndi muhulwane vhukuma. Bivhili iamba uri ndi Mudzimu wa midzimu, Kho-si ya mahosi, ene Mudzimu muhulu wa ma-an da na wa u ofhisa. (Doiteronomio 10:17)Vhamuslim na vhone vha tenda kha Mudzi-mu muthihi muhulwane. Malugana na ma-sialala a vhurereli ha Afurika, MuphurofesaGeorey Parrinder o ri: Vhunzhi ha vhathuvha Afurika vha tenda kha Mudzimu muhu-lwane, khotsi a midzimu na vhathu, musikiwa fhethu ho the.

5 Naho zwo ralo, hu sa londwi lutendo lunevhathu vhanzhi vha vha nalwo kha Mudzi-mu, vhanzhi a vha divhi uri Mudzimu ndinnyi. Tshithu tsha u thoma tshine na tea utshi divha nga ha munwe muthu ndi dzinalawe. Vhurereli vhunzhi a vhu divhi uri dzi-na la Mudzimu ndi nnyi. Kha la Vhudzhaga-ne, kanzhi u vhidzwa Mudzimu, dzina line laamba Wa Maan da. Vhamuslim vha mu vhi-dza Allah. Kha vhane vha vha kha vhurereliha masialala, dzina line la shumiswa u talu-la Muhulwane li shumiswa zwi tshi ya nga ufhambana ha dzinyambo. Buguni yawe ine yap Concepts of God in Africa, John S. Mbi-ti o nwala madzina a fhiraho 500 o fhamba-fhambanaho a Afurika ane a imela Mudzimu.

5. Ndi afhio manwe madzina ane Mudzimu a vhi-dzwa ngao?

3 Ndi Vhafhio Vhane Vha TshilaFhethu Ha Muya?


Sa tsumbo, nga Luyoruba (Nigeria), Mudzimuu vhidzwa Olodumare; nga Lukikuyu (Kenya),u vhidzwa Ngai; nahone nga Luzulu (AfurikaTshipembe), u vhidzwa uNnkulunkulu.

6 Mudzimu ene mu ne u ri mini nga ha dzi-na lawe? Musi Mudzimu a tshi vhudza Mu-she uri a range phan da Vhaisiraele musi vhatshi bva Egipita, Mushe o vhudzisa: Zwinonda swika ha Vha-Isiraele nda ri: Ndo da hainwi ndo rumiwa nga Mudzimu wa vho-kho-tsi-a nu! vhone vha ri: Ndi nnyi dzina lawe?ndi de mini?Ekisodo 3:13.

7 Mudzimu o fhindula a ri: Vhudza Vha-Isiraele

U ri: Ndi da ha inwi ndo rumiwa nga

Yehova Mudzimu wa vho-khotsi-a nu, . . . Ndilone dzina langa tsha kale na kale, ndi pfalwikha mirafho na mirafho. (Ekisodo 3:15) Le-ne li dzina la Mudzimu li wanala lu fhiraho7 000 Bivhilini, fhedzi vhanwe vha talutshe-dzeli vha Bivhili vho li bvisa vha dzhenisamadzina a ngaho Mudzimu kana Murena.

8 Yehova ndi muthu- de zwa vhukuma? Ndimuya, ramaan dao the, nahone ndi wa vhuga-la. Ndi muhulwane, ha vhambedzwi na tshi-thu. (Doiteronomio 6:4; Yesaya 44:6) Yehovao vhudza Mushe a ri: N ne Yehova Mudzimuwau nd i Mudzimu wa vhuhali. Nga manwemaip, arali ri tshi to da u tanganedzwa ngaYehova, ri fanela u gwadamela ene fhedzi. Hato di ri tshi gwadamela tshinwe tshithu kanamunwe muthu.Ekisodo 20:3-5.

Yesu Kristo, Khosi Ya MuvhusoWa Mudzimu

9 Namusi vhanzhi a vha divhi uri Yesu ndinnyi. Vhanzhi kha la Vhudzhagane vha te-nda uri Yesu ndi tshipi da tsha Vhuraruthi-hi Vhukhethwa. Fhedzi Bivhili a i funzi uriMudzimu ndi vhathu vhararu kha muthihi.Nahone a i funzi uri Yesu u lingana na Yeho-va. Yesu nga dzawe o ri: Khotsi ndi muhu-lwane kha n ne.Yohane 14:28.

6, 7. Dzina la Mudzimu ndi nnyi, nahone ri li divhahani?8. Yehova ndi muthu- de, nahone ndi mini zwine rafanela u zwi ita arali ri tshi to da uri a ri tanganedze?9. Ndi ngani ri tshi nga amba uri Yesu ha lingani naYehova?

10 Bivhili i funza u ri musi Yesu a sa athutshila sa muthu wa nama kha lifhasi, o vhae ta dulu e tshivhumbiwa tshi re na maan datsha muya. Samusi Yehova o vhumba Adamuna Eva kha lifhasi, O dovha a sika zwivhu-mbwa zwa muya ta dulu. Yesu ndi muthu wamuya wa u thoma u sikiwa nga Yehova.Yoha-ne 17:5; Vha-Kolosa 1:15.

11 Minwaha i to daho u vha 2 000 yo fhira-ho, Yehova o fhirisela vhutshilo ha tshenetshitshivhumbwa tsha muya mbumbeloni ya mu-sidzana a sa athu divha munnawe a vha a tship Maria. Murunwa Gabriele o amba nae a ri:Vhona, U do vha muthu wa thovhela, wa bebamurwa, ane wa do mu i ra dzina la u ri Yesu.. . . huno vhuhosi hawe a vhu nga vhi na mu-gumo.Luka 1:31, 33.

12 Ngauralo Yesu o bebiwa, a aluwa a vhamunna, nahone a funza vhathu nga ha zwi fu-nwaho nga Yehova na ndivho yawe. O vhudzamuvhusi wa Roma a ri: Ndi zwe nda bebelwazwone, ndo dela zwone fhano shangoni uri ndivhe thanzi ya mafhungo-ngoho. (Yohane 18:37) Musi ri tshi thogomela zwe Yesu a funza,ri nga guda mafhungo-ngoho nga ha zwi fu-nwaho nga Mudzimu na ndivho yawe. Ri ngaguda uri ri nga tanganedzwa hani nga Mu-dzimu.

13 Tshiitisi tsha vhuvhili tsho itaho uri Yesua de shangoni tsho vha tshi tsha uri a neke-

Koran yo ambela kha u bebwa ha Yesu ha vhu tolokha Surah ndima ya 19 (Maria). Yo ri: Ro rumela [Ma-ria] muya Washu u kha tshivhumbeo tsha munna ofhelelaho. Nahone musi a tshi mu vhona o ri: Ngavhewa Tshilidzi a tshi ntsireledza kha inwi! Arali u tshiofha Murena, nnditshe nahone u ye hune waya hone.A fhindula a ri: N ne ndo rumiwa nga Murenawau, na-hone ndi da u u nea murwa mukhethwa. A fhindula ari: Ndi nga beba hani nwana, ndi tshee musidzana asa athu kwamiwa nga munna? Ene a fhindula a ri:Zwenezwo ndi zwine Murena a zwi funa. A zwi kon dikhae. Murena u ri: U do vha tshiga kha vhathu, napha tutshedzo kha Ri ne. Wonoyu ndi mulayowashu.

10. Yesu o vha e ngafhi musi a sa athu da kha li-fhasi?11. Yesu o bebwa hani sa muthu wa nama?12. Ndi tshifhio tshinwe tshiitisi tsho itaho uri Yesua de kha lifhasi?13. Ndi tshifhio tshiitisi tsha vhuvhili tsho itaho uriYesu a de kha lifhasi?


dze vhutshilo hawe sa tshirengululi a tshi ite-la vhathu. (Mateo 20:28) O ita zwenezwi u itelau ri vhofholola kha tshivhi tshe ra tshi mame-la kha makhulukuku washu Adamu. Zwene-zwi zwo vha zwi tshi do dovha zwa ita uri zwikonadzee uri ri tshile nga hu sa fheli. Muapo-stola Yohane o nwala: Mudzimu o funa sha-ngo zwingafha-ngafha, a vhuya a nekedza Mu-rwa wawe mu-bebwa-e the, uri vho the vha mutendaho, vha si lovhe, tshavho hu vhe u tshi-la tsho the.Yohane 3:16.

14 Musi o no fa, Yesu o vuselwa ta dulu, he adovha a tshila e kha tshivhumbeo tsha muyatsha maan da. (Mishumo 2:32, 33) Nga mura-hu, Yehova a mu nea maan da, na vhurena,na vhuhosi; uri vha dzo the dzitshakha na mi-rafho na dzindimi vha vhe vhalanda vhawe.(Daniele 7:13,14) Yesu o itwa Khosi ya maan da;ndi Khosi ya muvhuso wa ta dulu wa Yehova.Hu si kale u do sumbedza maan da awe kha li-fhasi lo the.

Vharunwa, Vhashumeli Vha Mudzimu

15 Yehova na Yesu a si vhone fhedzi vha-ne vha tshila fhethu ha muya. Yehova o sikavharunwa, vhane vha vha zwinwe zwivhu-mbwa zwa muya. Munwe wa vhenevho vha-runwa ndi Gabriele, we a amba na Maria.Vharunwa a vho ngo thoma vha tshila savhathu kha lifhasi. Vho sikwa kale ta dulumusi vhathu vha sa athu u sikwa kha lifha-si. (Yobo 38:4-7) Huna vharunwa vha dzimi-lioni.Daniele 7:10.

16 Vharunwa vha fulufhedzeaho a vha to diri tshi vha gwadamela. Luvhili lwo the, musimuapostola Yohane a tshi lingedza u gwa-damela vharunwa, vho mu kaidza, vha ri:Vhona! U songo ralo! . . . Rabela Mudzimu!Ndzumbululo 19:10; 22:8, 9.

17 Vharunwa a vha tsha bvelela kha vha-

14. (a) Ho itea mini musi Yesu o no fa? (b) Yesu ukha vhuimo vhufhio zwino ngei ta dulu?15. Vharunwa vho sikwa lini nahone ngafhi?16. Ndi ngani vhathu vha songo tea u gwadamelavharunwa?17. Ndi mini zwine zwa sumbedza uri vharunwa vhaa kona u tsireledza vhashumeli vha Mudzimu, naho-ne ndi ngani zwenezwi zwi tshi khuthadza?

thu vha Mudzimu kha lifhasi, sa zwe vha itamusi vha tshi bvisa vhaapostola vha Yesudzhele. (Mishumo 5:18, 19) Naho zwo ralo,arali ra gwadamela Yehova u ya nga Ip lawe,Bivhili, ri nga fulufhela tsho the uri vharunwavha Mudzimu vha sa vhonali, vha re na ma-an da vha do ri tsireledza. Bivhili i ri: Muru-nwa wa Yehova u dzula a tshi linda vhanevha mu ofha; u do vha lwela. (Psalme ya 34:7;91:11) Ndi ngani zwenezwi zwi tshi fanela uri khuthadza? Ndi ngauri hu na maswina are na khombo a re fhethu ha muya ane ato da u ri tshinyadza!

Sathane, Swina La Mudzimu18 A si vho the vharunwa vha Mudzimu vhe

vha dzula vha tshi fulufhedzea kha Mudzimu.Vhanwe vho mu shandukela. Vho diita maswi-na a Mudzimu na a vhathu kha lifhasi. Zwe-

18. (a) Ndi ngani munwe murunwa o shandukelaMudzimu? (b) Onoyo murunwa wa lishandukwa oirwa madzina afhio?

Vharu

nwa vhafulufhedzeaho

vha hana ugwadamelwa


nezwi zwo da hani? Vharunwa vho the vhe Ye-hova a vha sika vho vha vho luga nahone vhevhavhu di. Naho zwo ralo, munwe wa vhenevhavhana vho fhelelaho vha muya o to da uri vha-thu vha mu gwadamele nahone a dadzisa lwo-nolwo lutamo luvhi. Tshenetsho tshivhumbwatsha muya tsho irwa dzina line la p Sathane,zwine zwa amba Mulwa [na Mudzimu]. U do-vha a vhidzwa Diabolo, zwine zwa amba Mu-fhe ti, samusi a tshi amba mazwifhi nga ha Ye-hova.

19 Sathane u tsikeledza vhathu uri vha ta-nganele nae kha u shandukela Mudzimu. Tho-gomelani zwe a zwi ita kha Yobo mushumeli afulufhedzeaho wa Mudzimu. Yobo o vha e mu-nna o pfumaho vhukuma. O vha e na nngu dzilinganaho 7 000, kamela dzi linganaho 3 000,kholomo dzi linganaho 1 000, na mbongoladza 500. Hafhu o vha e na vhana vha fumina vhalanda vhanzhi. Sathane o thoma nga uvhulaha zwifuwo zwa Yobo na vhalanda vha-we. A dovha a ita uri hu vhe na ma dumbu ma-hulu u itela u wisa nn du, a vhulaha vhanavho the vha Yobo. Nga murahu ha zwenezwoa rwa Yobo nga mamota a tho thonaho, a bvakha muvhili wo the, a guma nayoni a guma nakha thovuma.Yobo 1:3-19; 2:7.

20 Hu sa londwi yeneyo milingo i vhavhaho,Yobo o dzula a tshi fulufhedzea kha Mudzimu.Ngauralo Yehova o mu fhodza nahone a do-vha a nea Yobo lupfumo, lwa fhira lu la lwe avha e nalwo. (Yobo 42:10) Sathane o kundwau ita uri Yobo a si fulufhedzee, fhedzi o konau pambusa vhathu kha Mudzimu. Bivhili i ri:Shango lo the lo vhumbulutshela kha Muvhi.1 Yohane 5:19.

21 Sathane u to da uri ri mu gwadamele. He-zwi zwo vhonala musi a tshi linga Yesu minwa-ha i to daho u vha 2 000 yo fhiraho. Bivhili ia talutshedza: Diabolo a dovha a tuwa nae

19. Sathane o tambudza Yobo hani nahone ndingani?20. (a) Yobo o lambedzwa hani nga u fulufhedzeahawe? (b) Naho Yobo o fulufhedzea kha Mudzimu,ndi zwifhio zwe Sathane a zwi ita kha vhanwe vha-nzhi?21. (a) Sathane o sumbedza hani uri u tama u gwa-damelwa? (b) Ndi ngani Yesu o hana u gwadamelaSathane?

[Yesu] a mu isa kha thavha ndapfu-ndapfu, amu sumbedza mivhuso yo the ya shango navhugala hayo; A amba nae a ri: Hezwi zwo thendi do U nea arali U tshi wa nga magona wandosha. Yesu a hana, a ri: Tuwa, Sathane!ngauri zwo nwaliwa u p: Gwadamela MurenaMudzimu wau, U shumele Ene fhedzi. (Mateo4:8-10) Yesu o vha a tshi divha zwavhu di mu-layo wa Yehova, nahone ho ngo ita zwe Satha-ne a vha a tshi to da uri a zwi ite.

Madimoni, Mimuya Mivhi22 Vhanwe vharunwa vho tanganela na Sa-

thane kha u shandukela Mudzimu. Vhene-vha vharunwa vha madimoni ndi maswina avhathu kha lifhasi. Vha na tshi tuhu na vhu-hali. Kale, vho ita vhathu u ri vha vhe zwimu-ma na mabofu. (Mateo 9:32, 33; 12:22) Vho itauri vhanwe vhathu vha lwale kana vha ta-ngane thoho. (Mateo 17:15, 18; Marko 5:2-5)Vho tambudza na vhana.Luka 9:42.

23 U fana na Sathane, yeneyi mimuya mi-vhi i to da u gwadamelwa. N thani ha uri ye-neyi mimuya i hane u gwadamelwa nga vha-thui tshi thogomela uri ndi Yehova fhedziane a fanela u gwadamelwai a zwi tama, ia zwi to da, nahone i a zwi tikedza. Sathanena madimoni vho shumisa vhufhura, mazwi-fhi na nyofho, u ita uri vhathu vha vha gwa-damele. Vhukuma, vhathu vhanzhi a vha zwidivhi uri vha khou gwadamela Sathane namadimoni awe. Vhathu vhanzhi vha do ma-ngala musi vha tshi thogomela uri vhurerelihavho vhu hulisa Sathane. Naho zwo ralo, Bi-vhili i sevha u ri: Hone zwidzimu zwine vhaita vha itela zwirunzi zwivh, a vha iteli Mu-dzimu.1 Vha-Korinta 10:20.

24 Inwe n dila ine Sathane na madimoniawe vha fhura ngayo vhathu ndi nga u pha-daladza mihumbulo i si yone nga ha vhofaho. Kha ri vhone zwine Bivhili ya zwi funzanga ha zwenezwi.

22. Madimoni o ita mini vhathu?23. (a) Ndi mini zwine mimuya mivhi ya zwi to dakha vhathu? (b) Sathane na madimoni awe vho fhu-ra vhathu uri vha ite mini?24. Ndi ifhio inwe n dila ine Sathane a i shumisa uitela u fhura vhathu?


VHATHU vha dzimilioni Afurika vha tendauri lufu a si magumo a vhutshilo, fhe-dzi ndi u fhirela kha vhunwe vhuimo. Vha-nzhi vha humbula uri vhomakhulukuku wa-vho vho faho vho bva kha lino shango vha yakha li sa vhonali, vho bva kha shangoline la dzula vhathu vha ya kha shango la mi-muya.

2 Hu ambiwa uri vhenevha vhomakhuluku-ku kana mimuya yavho, vha thogomela mi tayavho i re kha lifhasi. U ya nga enea ma-vhonele, mimuya ya vhomakhulukuku i dzhii-wa i yone khonani dzi re na maan da, dzinedza disa kha no dzavhu di, mutakalo wavhu-di, nahone dza dovha dza tsireledza kha kho-mbo. Hu ambiwa uri arali ya sa thogomelwakana ya sinyuswa, i a disa khombomalwa-dze, vhushai, na makhaulambilu.

3 Vhathu vha tevhela maitele na mikhuvhau itela u thonifha na u dzula vhe na vhukona-ni havhu di na mimuya ya vhomakhulukuku.Enea maitele o vhonala zwihuluhulu kha mi-khuvha ya mbulungo, i ngaho milindelo na uvhulunga muthu lwa vhuvhili. U gwadamelavhomakhulukuku zwi a sumbedzwa na ngadzinwe n dila. Sa tsumbo, musi vhanwe vhasa athu u nwa zwikambi, vha a shela zwinwezwazwo fhasi vha tshi itela vhomakhulukuku.Zwinwe hafhu, musi ho no bikwa zwi liwa, zwi-nwe zwi a siiwa khalini u itela uri musi vho-makhulukuku vha tshi da, vha wane zwa u la.

4 Vhanwe vha tenda uri vhathu vha namuya-tshivhili u sa une wa ponyoka musi

1, 2. Vhathu vhanzhi vha tenda mini nga ha vhofaho?3. Vhanwe vhathu vha gwadamela hani vhomakhu-lukuku?4. Vhathu vha tenda mini nga ha muya-tshivhili?

muthu a tshi fa. Vha amba uri arali muthuo vha a tshi tshila zwavhu di, muya-tshivhiliwawe u ya ta dulu kana paradisoni, fhedzi ara-li o vha a tshi tshila vhutshilo vhuvhi, muya-tshivhili wawe u ya heleni. Vhathu vha anze-la u tanganyisa hoyu muhumbulo na thendodza sialala. Sa tsumbo, thero dza guranndadzine dza divhadza mbulungo dza kereke ngazwinwe zwifhinga dzi amba uri muthu o risia kana o ya kha vhomakhulukuku. He-dzi thendo dzo thewa kha muhumbulo wa urimuya-tshivhili, kana muya, u a ponyoka musimuthu a tshi fa. Bivhili i ri mini nga ha zwe-nezwi?

Muya-tshivhili Na Muya5 Bivhili i sumbedza uri muya-tshivhili a si

tshithu tshi re ngomu ha muthu; ndi muthunga dzawe. Sa tsumbo, musi Mudzimu a tshisika Adamu, muthu a mbo vha [muya-tshi-vhili, NW] u tshilaho. (Genesi 2:7) Adamu hongo newa muya-tshivhili; o vha e muya-tshi-vhili, muthu o fhelelaho.

5, 6. U ya nga Bivhili, muya-tshivhili ndi mini?

4

VhomakhulukukuWashu Vha Ngafhi?


6 Naho zwo ralo, ri vhala uri mimuya-tshi-vhili i a bebwa. (Genesi 46:18) I nga la kana yadidzima. (Levitiko 7:20; Psalme ya 35:13) I a lilanahone i a tovhowa. (Yeremia 13:17; Yona 2:7)Muya-tshivhili u nga thubiwa, u tovholwa, nau dzheniswa vhukati ha dzitsimbi. (Doiterono-mio 24:7; Psalme ya 7:5; 105:18) Dzinwe Bivhi-li dzi talutshedza ip la luambo lwa u thomanga uri muya-tshivhili kha dzenedzo ndima-na, hu uri dzinwe dzi shumisa manwe maipa nga ho vhuvha, tshivhumbwa, kana mu-thu. O the a amba tshithu tshithihi.

7 Samusi muya-tshivhili u muthu, muya-tshivhili une wa vha muthu u a fa. Hesekiele18:4 i ri: Hu do fa onoyo we a tshinya. Hafhu,Mishumo 3:23 i ri: Muthu [kana, muya-tshi-vhili] ane a sa do pfa Muporota uyo, u dobviswa kha ulu lushaka, a lovha. Ngauralomuya-tshivhili u a fa.

8 Muya a si tshithu tshithihi na muya-tshi-vhili. Kha vhathu, muya ndi maan da a vhu-tshilo ane a ita uri muthu a kone u ita mishu-mo yawe ya duvha linwe na linwe. Muya ufana na mu dagasi. Mu dagasi u nga ita uri fenekana furidzhi zwi shume, fhedzi u nga si vhu-dzule muya nga wone u ne kana u rothodzazwithu. Nga n dila i fanaho, muya washu u itauri ri kone u vhona, u pfa, na u humbula.Fhedzi muya u nga si kone u ita zwo the he-zwi zwithu arali hu si na ma to, n devhe, kanamaluvhi. Ndi ngazwo Bivhili i tshi amba zwitevhelaho nga ha muthu: Muya wavho u atuwa; vha vhuyelela mavuni avho; duvha lene-lo na maano avho o lovha.Psalme ya 146:4.

9 Ngauralo, u ya nga Bivhili, muya-tshivhilikana muya a zwi bvi muvhilini zwa tshila fhe-thu ha muya musi muthu a tshi fa.

Vhuimo Ha Vhafu10 Hu p mini-ha nga ha vhuimo ha vha-

fu? Samusi Yehova e ene o sikaho vhathu, ua divha uri hu itea mini musi ri tshi fa. Ip

7. Ndi ndimana dzifhio dza Bivhili dzine dza sumbe-dza uri muya-tshivhili u a fa?8. Muya u shuma mini kha vhathu?9. Ndi mini zwine muya-tshivhili na muya zwa ngasi kone u zwi ita?10. Bivhili i ri mini nga ha vhuimo ha vhafu?

lawe li funza uri vho faho a vha na tshinevha divha, a vha p, a vha vhoni, a vha ambi,kana u humbula zwinwe zwithu. Bivhili i ri:

Vho faho a vha na tshine vha tshi di-vha.Muhuweleli 9:5.

Ngauri lufuno lwavho, na vengo lavho,na vivho lavho, zwo fhela kale.Muhuwele-li 9:6.

Ngauri ngei vhudzula-vhafu [vhi dani]hune wa ya hone, a hu na mushumo, a huna ngelekanyo, a hu na n divho, a hu na vhu-tali.Muhuweleli 9:10.

11 Humbulani nga ha zwine Bivhili yaamba zwone nga ha Adamu makhulukukuwashu wa u thoma. Yehova o vhumba Ada-mu nga buse la mavuni. (Genesi 2:7) AraliAdamu o vha o thetshelesa mulayo wa Yeho-va o vha a tshi do vha o tshila nga dakalonga hu sa fheli kha lifhasi. Naho zwo ralo,Adamu ho ngo thetshelesa mulayo wa Yeho-va, nahone mulifho wa vha lufu. Adamu o yangafhi musi a tshi fa? Mudzimu o mu vhu-dza a ri: U . . . do vhuyelela mavuni; ngauriwo bviswa mavuni; U buse; tshau ndi u vhu-yelela buseni.Genesi 3:19.

12 Adamu o vha e ngafhi musi Yehova a saathu u mu sika? O vha e siho. O vha a satshili. Ngauralo musi Yehova a tshi amba uriAdamu u do vhuyelela buseni, O vha a tshikhou amba uri Adamu u do vhuyelela khavhuimo hawe ha u sa tsha tshila, u fanana buse. Adamu ho ngo tshila shangoni lamuya. Ho ngo pfukela kha vhuimo ha mi-muya ya vhomakhulukuku. Ho ngo ya ta du-lu kana heleni. O vhuyelela kha vhuimo hau sa tshila; o fa.

13 Naa zwenezwo zwi a itea kha vhathuvho the nga u tou angaredza? Ee, zwi a itea.Bivhili i a talutshedza: Zwo the [vhathu nazwipuka] zwi ya fhethu huthihi; tsiko yazwozwo the i mavuni; zwo the zwi vhuyelela ma-vuni.Muhuweleli 3:19, 20.

11. Musi Adamu o no tshinya Yehova o ri minikhae?12. Ho itea mini musi Adamu a tshi fa?13. Hu itea mini kha vhathu na zwipuka musi zwitshi fa?


14 Bivhili i fulufhedzisa uri Mu-dzimu u do vusela vhafu paradi-soni kha lifhasi. (Yohane 5:28, 29;Mishumo 24:15) Fhedzi hezwo ndizwa tshifhingani tshi daho. Zwazwino vho e dela. (Yohane 11:11-14)A ro ngo fanela u vha ofha kana uvha gwadamela, samusi vha si ngasi ri thuse kana u ri vhaisa.

15 Muhumbulo wa uri zwa vhu-kuma a ri nga ndi mazwifhi opha daladzwaho nga Sathane Dia-bolo. U itela uri vhathu vha tendeeneo mazwifhi, ene na madimo-ni awe vho lingedza u ita uri vha-thu vha humbule uri malwadzena vhunwe vhuleme zwi bveledzwanga mimuya ya vhafu. Ndi ngo-ho uri dzinwe khakhathi dzi bve-ledzwa nga madimoni. Nahone ndingoho uri dzinwe khakhathi a dzisokou bvelela. Naho zwo ralo, vha-fu vha nga si kone u ri vhaisa.

16 Naho zwo ralo hu na inwe n di-la ine madimoni a lingedza ngayou ita uri vhathu vha humbule urizwine Bivhili ya amba zwone ngaha vhafu a si ngoho. A fhura vha-thu uri vha humbule uri vho vho-na vhafu kana vho amba navho.Madimoni a ita zwenezwi nga ma-bono, miloro, mingome, kana ngadzinwe n dila. Naho zwo ralo, vha-thu a vha ambi na vho faho, fhedzivha amba na madimoni ane a dii-ta u nga ndi vhathu vho faho. Ndingazwo Yehova a tshi sasaladzavhukuma mingome na vhane vhaamba na vhafu.Doiteronomio 18:10-12; Sakaria 10:2.

14. Hu na fulufhelo lifhio nga ha vhafu?15, 16. Sathane u lingedza hani u ita urivhathu vha tende uri vhafu a vho ngo fazwa vhukuma?

Vhafu Vha Nga Si Ri ThuseKhosi i divheaho ya Afurika Vhukovhela yo fa nga 1990.

Yo vha i na vhafumakadzi vha tanu na vhana vhanzhi. Yovha i na mabindu mavhili e a vha a tshi ita tshelede nnzhivhukuma.

Musi yeneyo khosi i tshi fa, vha mu tani vho ita mikhuvhaye vha vha vha tshi humbula uri vha do vha vha tshi khouthonifha muya wayo. Vhafumakadzi vhayo vho ambarazwiambaro zwitswu, vha litshelela mavhudzi avho o sokouthamalala, vha didzima zwi liwa, nahone vha si tambe. Vhalila na u ongolela ma duvha a sumbe nga murahu ha mbu-lungo. Nga murahu ha zwenezwo, u tendelana na mukhu-vha wa henefho, mu ta wo the wa kuvhangana na mashakau itela u pembelela u fhela ha therelo dza mbulungohaitwa tshimima tsha zwi liwa na zwinwiwa, ha dovha hatshiniwa.

Vhukuma, arali khosi yo vha i tshi nga kona u ita zwinwe

zwithu, yo vha i tshi do vha yo fha tutshedza vhukumamu ta wayo u re na lufuno! Fhedzi zwenezwo a zwo ngobvelela. Mabindu ayo o wa. Mu ta wayo wo lwela ifa naho-ne vha fhedza vho fhambana. Zwino mu dini wayo he havha hu na nn du nnzhi dzavhu di, hu tshi dzula ho dala vha-thu, zwino ho sala vhathu vha si gathi.

Vhafu Vha Nga Si Ri VhaiseMunna a dzulaho kha mu

nwe muvhundu wa Nigeria o

fa nahone a vhulungwa. Nga murahu, mufumakadzi wawea lora munna wawe a tshi khou to da watshi yawe. Ngaura-lo a dzhia watshi nahone a i bwela tsini na vhi da lawe.

Munwe mu thannga ane a p Dunikan a gwelula yeneyo

watshi a sa vhonwi nga muthu nahone a i shumisa u vhu-ya u swika i tshi tshinyala. Hu sa itee tshithu khae. Aralionoyo munna o faho o vha e na maan da a u tarafa vhatshilaho, o vha a tshi do vha o tarafa yeneyo mbava ye yatswa watshi yawe vhi dani!

Bogisi: Ndi tshenzhelo dzifhio dzi sumbe-dzaho uri vhafu vha nga si ri thuse kanau ri vhaisa?

BUGU ine ya p AfricanTraditional Religion, i ambauri: Fhano Afurika a zwi vhuyi zwato da uri muthu a vhudzise uri vhuloivhu hone kana a vhuho, yo engedza ya rikha vhathu vho the vha Afurika, vhuloi nditshithu tshine tsha vha hone. Vhathu vho fu-nzeaho vhukuma na vha songo funzeaho vhaa tenda kha zwa manditi, na vhuloi. Vhara-ngaphan da vha Vhuislam na vha la Vhudzha-gane vha a tenda kha zwenezwo zwithu.

2 Vhathu vhanzhi Afurika vha tenda uri huna muya wa maan da u sa divhiwi. U langiwanga Mudzimu. U nga shumiswa nga vhathuvha muya na nga vhomakhulukuku. Nahonevhanwe vhathu vha u shumisela zwavhu di (uitela u ditsireledza kha vhuloi) kana kha zwi-thu zwivhi (u lowa).

3 Vhuloi vhu shumiselwa u vutshela ma-swina. Hu ambiwa uri vhane vha lowa vhashumisa nyamulemalema, zwi noni, thunzi, nazwinwe zwipuka u itela u vutshela vhathu.Hu ambiwa uri vhuloi vhu ita uri vhathu vhalwe, vhafumakadzi vha vhe vhaumba, vha lwa-le nahone vha fe.

4 Vhuloi vhu itwa nga n dila dzo fhamba-

1. Manditi na vhuloi zwo pha dalala lungafhani?2. U ya nga zwine vhathu vhanzhi vha tenda kha-zwo, maan da a manditi a bva ngafhi?3. Vhuloi ndi mini, nahone ndi mini zwine vhathuvha amba uri vhu nga zwi ita?4. Vhathu vhanzhi vha ri mini nga vhaloi, nahonevhathu vhe vha vhuya vha vha vhaloi vha ri mini?

fhambanaho. Huambiwa uri vhanwe vhaloi vhasia mivhili yavho vhusiku vha fhufha, vhaya u tangana na vhanwe vhaloi kana vhavhulaha maswina avho. Vhathu vhanevha nea vhu tanzi ha uri mivhili ya vhaloi isala yo e dela ndi vhe vha tutshela vhuloi. Satsumbo, munwe magazini wa fhano Afurikau vhiga nga ha vhe vha vhuya vha lowa (vha-ne vhunzhi havho vha vha vhasidzana vha reminwaha ya vhufumi) vhe vha ri: Ndo vhu-laha vhathu vha 150 nga u ita uri hu vhena khombo dza badani. Ndo vhulaha vha-na vha tanu nga u tzwonzwa malofha avho.Ndo vhulaha vha thannga vhanga vhararunge vha n tala.

5 Zwitungulo zwi shumiselwa u tsireledzamuthu uri a sa welwe nga khombo. Vhanevha shumisa zwitungulo vha ambara mabe-ngele kana vhukunda he ha fara-farwa ngavhangome. Vha nwa mishonga ya u ditsire-

5. Zwitungulo ndi mini, nahone zwi shumiswahani?

5

U Divha NgohoNga Ha Manditina Vhuloi


ledza kana vha dola mapfura a u ditsireledza.Mahayani avho vha bwela zwithu zwine vhahumbula uri zwi na maan da a u vha tsirele-dza. Vha fulufhela uri zwitungulo zwi re namaip a bvaho kha Koran kana Bivhili zwi dovha tsireledza.

Mazwifhi Na Vhufhura6 Ndi ngoho uri Sathane na madimoni awe

ndi maswina a re na khombo vhukuma avhathu. Vha na maan da a u langa mihumbu-lo na vhutshilo ha vhathu, nahone tshifhi-ngani tsho fhiraho vho dzhena kha vhathuna kha zwipuka. (Mateo 12:43-45) A ro ngo fa-nela u dzhiela fhasi maan da avho nahone aro ngo fanela u a ofha u fhira mpimo.

7 Sathane ndi mufhuri makone. U fhuravhathu uri vha humbule uri u na maan damahulwane u fhira ane vhukuma a vha nao.Sa tsumbo: Tshifhingani tsha nndwa ya zwe-nezwino kha linwe shango la Afurika, maswo-le o shumisa zwinwe zwilidzo u itela u tshu-wisa maswina ao. Eneo maswole a sa athuvutshela, o vha a tshi lidza tshenetshi tshili-dzo tshi ofhisaho tsha u thuthuba huhulwa-ne. O vha a tshi to da uri maswina a humbu-le uri a khou vutshelwa nga mmbi i re nazwi thavhane zwinzhi zwa maan da. Nga n dila

6. Sathane na madimoni awe vho ita mini tshifhi-ngani tsho fhiraho, nahone ri fanela u dzhia hanimaan da avho?7. Sathane u to da uri ri tende mini, nahone zwene-zwi zwo fanyiswa hani?

i fanaho, Sathane u to da uri vhathu vha hu-mbule uri maan da awe ha na mikano. Ndi-vho yawe ndi u shushedza vhathu uri vha itezwine a funa, uri vha sa ite zwine zwa funwanga Yehova. Zwino kha ri thogomele mibulomiraru ya mazwifhi ine Sathane a to da urivhathu vha i tende.

8 Manwe mazwifhi ane Sathane a a pha da-ladza ndi a tevhelaho: A hu na tshithu tshi rena khombo tshine tsha sokou itea; arali zwi-thu zwivhi zwo iteaho zwi songo itwa nga mu-thu, zwo itwa nga zwithu zwa muya zwi re namaan da. Sa tsumbo, kha ri ri nwana o vhu-lahwa nga vhulwadze ha dali. Mme awe vhaa zwi divha uri vhulwadze ha dali vhu bve-ledzwa nga vhunyunyu. Fhedzi vha nga khadi humbula uri hu na muthu we a shumisavhuloi u itela u rumela vhunyunyu uri vhulume nwana wawe.

9 Naho Sathane e na maan da a u disa vhu-nwe vhuleme, zwo khakhea u humbula uri una maan da a u bveledza vhuleme ho the. Bi-vhili i ri: Ndo dovha nda vhona zwinwe zwire fhano dasi ha duvha; zwauri mbambe a yongo konwa nga we a gidima, nndwa a yo ngokonwa nga muhali, vhuswa a vhu ngo wani-wa nga wa vhu tali, lupfumo a lwo ngo wa-niwa nga wa thalukanyo, u funwa a hu ngodela wa n divho. Vho the vha sokou tangananazwo nga tshifhinga tshazwo. (Muhuweleli9:11) Munwe mugidimi wa mbambe a nga gi-dima a sia vhanwe, fhedzi a nga kha di sa ku-nda yeneyo mbambe. Zwinwe zwithu zwine asokou tangana nazwo zwi nga ita uri a ku-ndwe kha yeneyo mbambe. A nga kha di khu-khulwa nahone a wa kana a lwala kana a fhi-rea mulenzhe. Zwenezwi zwithu zwi nga iteakha munwe na munwe. Zwi nga kha di vhazwi songo bveledzwa nga Sathane kana zwisi vhuloi; fhedzi zwo sokou itea.

10 Manwe mazwifhi ane Sathane a a pha-daladza ndi a tevhelaho: Vhaloi vha sia mi-

8. Ndi afhio manwe mazwifhi ane a Sathane a apha daladza?9. Bivhili i sumbedza hani uri vhunwe vhuleme avhu bveledzwi nga Sathane?10. Hu p mini malugana na vhaloi, nahone ri zwidivha hani uri zwenezwi ndi mazwifhi?

Vhaloi a vha koni u siamivhili yavho


vhili yavho vhusiku, vha tuwa vha ya u tanga-na na vhanwe vhaloi kana vha ya u tzwonzwakana u vhulaha maswina avho. Divhudzise-ni: Arali vhaloi vha tshi kona u ita zwenezwo,ndi mini tshine tsha bva muvhilini? Samusiro zwi vhona, muya-tshivhili ndi muthu, a sitshithu tshine tsha bva kha muthu. Zwinwehafhu, muya ndi maan da a vhutshilo ane akhwa thisa muvhili, fhedzi ha koni u ita tshi-thu musi e nn da ha muvhili.

11 Muya-tshivhili kana muya zwi nga si bvemuvhilini zwa thusa kana u tshinya. Ngazwenezwo, vhaloi vha nga si kone u sia mi-vhili yavho. A vha koni u ita zwithu zwine vhari vha a zwi ita kana zwine vha humbula urivho zwi ita.

12 Ri nga talutshedza hani zwine zwa ambi-wa nga vhe vha vhuya vha vha vhaloi? Satha-ne a nga ita uri vhathu vha tende uri vho vhu-ya vha ita zwinwe zwithu zwe vha sa zwi ite.A tshi shumisa mabono, Sathane a nga ita urivhathu vha humbule uri vho vhona, vho pfa,nahone vho ita zwinwe zwithu zwe vha sa zwi

11. Ri zwi divha hani uri vhaloi a vha koni u sia mi-vhili yavho nahone naa ni a zwi tenda zwene-zwi?12. Sathane u shumisa mini u ita urivhathu vha tende uri vho ita zwithuzwe vha sa zwi ite?

ite. Nga yeneyi n dila, Sathane u fulufhela ukhelusa vhathu kha Yehova na u vha ita urivha humbule uri Bivhili yo khakhea.

13 Manwe mazwifhi ndi a tevhelaho: Zwitu-ngulozwine ha ambiwa uri ndi n dila ya uditsireledza kha vhuloindi zwavhu di. Bivhi-li i amba uri vhuloi na u shumisa zwitungu-lo zwo khakhea. I sasaladza vhuloi ha mifu-da yo the. Thogomelani milayo ye Yehova a inea lushaka lwa Isiraele malugana na vhuloina vhane vha lowa.

Ni songo ita . . . zwa vhuloi.Levitiko19:26.

Arali munna kana musadzi e na muyawa malombo kana e mungome, nga a fe, ngaa kan diwe nga matombo; u na mulandu wamalofha.Levitiko 20:27.

Kha inwi hu songo vhonala ane .. a bvu-mba, na mungome, na muloi a songo vhonala.

13. (a) Naa zwo luga u shumisa zwitungulo? (b) Ma-nwalo a ri mini nga vhuloi?

Nga zwi

nwe zwifhingazwithu zwivhi zwi sokou itea

Na mudzia-malombo, na ane a vhidza midzi-mu ya vhafu.Doiteronomio 18:10-14.

14 Heyi milayo i zwi vhea khagala uri Mudzi-mu o vha a sa to di uri vhathu vhawe vha itezwa vhuloi. Yehova o nea vhathu vhawe heyimilayo ngauri o vha a tshi vha funa nahone ovha a sa to di uri vha dzule vha tshi ofha na-hone vha tshi tenda zwi si zwone. O vha a sato di uri vha tsikeledzwe nga madimoni.

15 Naho Bivhili i sa nei zwidodombedzwazwa zwine madimoni a kona u zwi ita na zwi-ne a sa kone u zwi ita, i sumbedza uri YehovaMudzimu u na maan da mahulwane u fhira aSathane na madimoni awe. Yehova o pandelaSathane ta dulu. (Ndzumbululo 12:9) Thogo-melani hafhu uri Sathane o humbela thende-lo uri a linge Yobo nahone a thetshelesa musiMudzimu a tshi mu sevha uri a songo vhula-ha Yobo.Yobo 2:4-6.

16 Mirero 18:10 i ri: Dzina la Yehova ndithavha vhukuma; muvhuya u shavhela he-nefho a khuda. Nga zwenezwo ri fanela ufulufhedza tsireledzo ya Yehova. Vhashumelivha Mudzimu a vha fulufheli uri zwitungulokana mishonga zwi do vha tsireledza kha nyi-to mmbi dza Sathane na madimoni, nahone avha ofhi u loiwa. Vhashumeli vha Mudzimuvha tenda zwine Bivhili ya zwi amba: NgauriYehova ma to awe a sedza shango lo the, uria vhonadze maan da awe kha ane a mu na-mbatela nga mbilu yo the. Ndi zwone zwe waita zwa vhutsilu khazwo; zwino ndi hone Utshi do vutshelwa nga dzinndwa.2 Koroni-ka 16:9.

17 Na inwi ni nga vha na lene li fulufhelo ara-li ni tshi shumela Yehova. Yakobo 4:7 i ri: Lu-vhani Mudzimu-ha, ilwani na Diabolo, u do nishavha. Arali ni tshi shumela Mudzimu wangoho, ni tshi divhea nga fhasi hawe, ni ngavha na vhungoho ha uri Yehova u do ni tsire-ledza.

14. Ndi ngani Yehova o vhea milayo i lwisanaho navhuloi?15. Bivhili i sumbedza hani uri Yehova u na ma-an da mahulwane u fhira Sathane?16. Ri fanela u fulufhela nnyi uri a ri tsireledze?17. Yakobo 4:7 i ri nea khwa thisedzo ifhio, fhedzi rifanela u ita mini?

Naa Vhaloi Vha Nga KonaU Shumisa N dadzi?

Mathomoni a 1977, ho fhiswa vhathu vha14 vhe vha pomokwa vhuloi tsini na Pie-tersburg, Afurika Tshipembe. Nga

nwa-

mbo wa tshenetsho tshiitea, magazini une wap Drum wa fhano Afurika Tshipembe wa ri:Vhanna na vhafumakadzi vha henefho vhodzhenwa nga nyofho. Vha ofha u loiwa na urwiwa nga n dadzi . . .

Hu fanela u itwa tshinwe tshithu . . . Nga

nwambo wa zwenezwi khandiso ya DRUM iitela khaedu mingome yo the: Mu

nwe na mu-

nwe ane nga March 1977, a do kona u vhula-ha Stanley Motjuwadi nga u mu rwa nga n da-dzi u do newa R 5 000 [ye nga tshenetshotshifhinga ya vha i $5 750 (U.S.)] ine ya vhahone osini dzashu. Arali na kundwa u itazwenezwo, vhudzani mu

nwe na mu

nwe uri

mafhungo a uri ni a kona u shumisa n dadzindi mazwifhi madala-dala.

Nga zwenezwo, vhoiwe vhaloi, thomani uvhasedza zwidudu zwa vhoiwe. Sumbedzaniuri vhukuma ni vhaloi.

Naa vhaloi vho kona u sedzana na yene-yi khaedu ya u shumisa n dadzi? Na kathihi.Vho-Motjuwadi, vhane vha vha mu

nwali wa

Drum, a vho ngo fa, nahone vho ita mvela-phan da lwe vha fheleledza vhe mudzudzanyiwa wonoyu magazini.

Bogisi: Munwe munwali fhano Afurika Tshipe-mbe o itela vhaloi khaedu ifhio, nahone ha bvele-la mini?


YESU o ri: Dzhenani nga khoro thukhu;ngauri khoro i yaho tshinyaloni yo atama, na n dila i yaho hone ndi khulu; hunondi vhanzhi vha tshimbilaho ngayo. Hone,khoro i yaho vhutshiloni ndi thukhu, na n di-la i yaho hone ndi tsekene; huno vha i wana-ho a si vhanzhi. (Mateo 7:13, 14) U ya nga Ipla Mudzimu, hu na tshaka mbili fhedzi dzavhurereli: ha ngoho na ha mazwifhi; ho luga-ho na ho khakheaho; vhune ha i sa vhutshi-loni na vhune ha i sa tshinyaloni.

2 Vhanwe vhathu vha humbula uri vhurere-li ho the vhu takadza Mudzimu. Ndimana dzitevhelaho dza Bivhili dzi sumbedza uri hezwoa si ngoho:

Vhaisiraele vha dovha vha ita zwe zwavhifhela Yehova; vho shumela vho-Baali navho-Asiteroto, na midzimu ya Vha-Siria,na ya Vha-Sidoni, na midzimu ya Vha-Moa-ba na ya Vha-Amoni, na ya Vha-lisita. Vhoshandukela Yehova, vha si tsha mu shumela.Mbiti dza Yehova dza mbo dugela Vhaisirae-le. (Vhaha tuli 10:6, 7) Arali ra shumela midzi-mu ya zwifanyiso kana munwe mudzimu ngann da ha Mudzimu wa ngoho, Yehova ha ngado ri tanganedza.

Lushaka ulu lu nthenda [Mudzimu] ngamilomo, ngeno mbilu dzavho dzi kule na n ne.A huna tshine vha ntshumela, ngauri vha tshifunza, pfunzo ndi zwidayo zwa vhathu. (Ma-rko 7:6, 7) Arali vhathu vhane diita u nga vhagwadamela Mudzimu vha tshi funza mihu-mbulo yavho n thani ha zwine Bivhili ya zwifunza, vhurabeli havho ndi mahandana. Avhu tanganedzwi nga Mudzimu.

Mudzimu ndi muya; huno vha mu rabe-laho nga vha mu rabele muyani na ngamafhungo-ngoho. (Yohane 4:24) Vhurabeli

1. U ya nga Ip la Mudzimu, ndi dzifhio tshaka mbi-li fhedzi dza vhurereli?2. Manwalo a sumbedza hani uri a si vhurereli ho-the vhune ha takadza Mudzimu?

hashu vhu fanela u tendelana na mafhungo-ngoho a Ip la Mudzimu.

Zwia nwiwa Zwa Vhurereli Ha Mazwifhi3 Ri nga zwi divha hani uri vhurereli vhu

a takadza Mudzimu kana a vhu mu taka-dzi? Yesu o ri: Muri wa vhu di ndi wone ua nwaho mitshelo yo nakaho; muri u sa di-vhalei wa a nwa mitshelo mivhi. . . . Ndi zwo-ne-ha, ni do vha divha nga mitshelo yavho.Nga manwe maip arali vhurereli vhu tshi bvaha Mudzimu, vhu do a nwa mitshelo yavhu-di; fhedzi arali vhurereli vhu tshi bva ha Sa-thane, vhu do a nwa mitshelo mivhi.Mateo 7:15-20.

4 Vhurereli ha ngoho vhu ita uri vhathu vhafunane nga tshavho nahone vha fune vha-nwe. Hezwi zwi itiswa ngauri Yehova ngadzawe ndi Mudzimu wa lufuno. Yesu o ri: Ndizwine vhathu vho the vha do divha ngazwozwauri ni vhafunziwa vhanga arali u funanahu hone kha inwi. Vhurereli vhu swikelelahani tshenetshi tshilinganyo tsha vhurabeliha ngoho?Yohane 13:35; Luka 10:27; 1 Yoha-ne 4:8.

5 Thogomelani u rengiswa ha vhathu vhaAfurika sa dziphuli. The New Encyclop-dia Britannica yo ri: Vhathu vha to daho uvha 18 000 000 vha Afurika vho rengiswa ma-shangoni a Vhuislam u bu da na Sahara nalwanzheni lwa India vhukatini ha 650 u swi-ka nga 1905. Nga tshipi da tsha vhuvhili tshadana vhu-15 la minwaha vhathu vha Yuropavho thoma u rengisa dziphuli u mona na phe-ndelashango vhukovhela ha Afurika, nahonenga 1867 vhathu vha Afurika vha re vhuka-ti ha 7 000 000 na 10 000 000 vho tshimbi-

3. Ndi ifhio n dila ya u fhambanya vhurereli ha ngo-ho na ha mazwifhi?4. Ndi pfaneleo ifhio ine vhagwadameli vha Yehovavha i sumbedza?5. Inwe encyclopedia yo talusa hani u rengiswa havhathu vha Afurika sa dziphuli?

6 Naa Mudzimu UA TanganedzaVhurereli Ho the?


dzwa nga zwikepe vha rengiswa sa dziphuliMashangoni a Vhukovhela.

6 Vhurereli ho ita mini nga tshenetsho tshi-fhinga tshi vhavhaho Afurika musi vhanna,vhafumakadzi, vhana vha tshi kombetshe-dzwa u tuwa mahayani avho nahone vha fha-mbanywa na mi ta yavho, vho vhofhiwa ngadzinge dane, vha swaiwa nga tsimbi dzi fhisa-ho, nahone vha rengwa na u rengiswa vhu-nga kholomo? Bethwell Ogot kha bugu yaweine ya p Daily Nation ya Nairobi, ngei Kenyao nwala a ri: Vhukriste na Vhuislam vhu ti-kedza pfunzo ya uri vhathu vha fanela u vhana vhuthihi, fhedzi honovhu vhurereli vhuvhi-li ndi hone he ha thoma u shela mulenzhekha u rengiswa ha vhathu sa dziphuli vhutshi itiswa nga luvhengelambiluni. . . . Ri fa-nela u thogomela uri Vhakriste na Vhamu-slim vha na mulandu kha haya mafhungo, ubva Vhukovhela u swika Vhubva duvha-kati,nga matshilele a vhutsilu e a ita uri vhathuvha Afurika vha shengele ma danani a minwa-ha.6. Vhurereli ho shela hani mulenzhe kha u rengi-swa ha vhathu sa dziphuli?

Vhurereli Na Nndwa7 Vhurereli ha mazwifhi ho no di sumbedza

mitshelo yaho yo tshinyalaho nga dzinwe n di-la. Sa tsumbo naho Bivhili i tshi ri funa wahau, vharangaphan da vha vhurereli shango-ni lo the vho tikedza nndwa nga u fhisea.Ma-teo 22:39.

8 Zwi a divhea zwavhu di u ri nga 1994 vha-nwe vhanunu na vhafunzi vho tanganela khau vhulahwa ha vhathu ngei Rwanda. Vhure-reli ho shela mulenzhe vhukuma na kha dzi-nwe khakhathi dza Afurika. Sa tsumbo, tshi-fhingani tsha nndwa tswuku ya vhadzulapo7. Ndi mini zwe vharangaphan da vha vhurereli vhazwi ita malugana na nndwa?8. (a) Vharangaphan da vha vhurereli vho tu tuwe-dza hani u vhulaha tshifhingani tsha khakhathi dzaAfurika? (b) Ndi mini zwe munwe mufunzi a zwiamba malugana na vharangaphan da vha vhurerelitshifhingani tsha nndwa ya vhadzulapo ngei Nige-ria?

Vhurereli ha mazwifhi ho shelamulenzhe kha nndwa na kha urengiswa ha vhathu sa dziphuli

Blessing troops: Daily Times of Nigeria; child laborers: Penny Tweedie/Panos Pictures;slave boat: Schomburg Center for Research in Black Culture/The New YorkPublic Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations


ngei Nigeria, vhurerelikha masia o the ho tu-tuwedza uri vhathu vha-lwe. Musi yeneyo nndwai tshi khou bvela phan da,munwe mufunzi o ambauri vhahulwane vha ke-reke vho vhetshela thu-ngo mushumo we vhanewa nga Mudzimu. Odovha a ri: Ri ne vhanera divhidza vhashumelivha Mudzimu ro vha vha-shumeli vha Sathane.

9 Bivhili i amba ma-fhungo a fanaho, i ri: Sa-thane [u] di-kanganye-dza a di-ita murunwawa tshedza. Ndi tshihu-lu-hulu tshingafhani-ha, arali vha din da vhawe

vha tshi di-kanganyedza, vha di-ita vha din davha mishumo yo lugaho. (2 Vha-Korinta 11:14, 15) Samusi vhathu vhanzhi vhavhi vhatshi diita vho lugaho, Sathane u fhura vhathunga u shumisa vhashumeli vhane vha ngavho luga, fhedzi mishumo yavho i mivhi naho-ne mitshelo yavho i yo tshinyalaho.

10 Shangoni lo the, vharangaphan da vhavhurereli vho funza nga ha lufuno, mulalo, navhuthu, fhedzi vho sumbedza vengo, nndwa,na u sa ofha Mudzimu. Bivhili i vha talusazwavhu di. I ri: Vha ri: Mudzimu ri a mu di-vha, huno nga mishumo yavho vha a landu-la.Tito 1:16.

Ibvani Kha Babele Lihulu11 Ri nga vhona zwine Yehova a zwi hu-

mbula nga ha vhurereli ha mazwifhi musiri tshi vhala bugu ya Bivhili ya Ndzumbulu-lo. Henefho vhurereli ha mazwifhi vhu talu-swa sa musadzi wa pfanyisedzo, Babele Lihu-lu. (Ndzumbululo 17:5) Thogomelani n dila ineMudzimu a mu talusa ngayo:

Phombwe khulu . . . Ndi ene we mahosi a

9. Bivhili i ri mini nga ha vhashumeli vha Sathane?10. Vharangaphan da vha vhurereli vho landulaMudzimu nga n dila- de?11. Bivhili i talusa hani vhurereli ha mazwifhi?

shango a tshinya nae. (Ndzumbululo 17:1, 2)N thani ha u fulufhedzea kha Mudzimu, vhu-rereli ha mazwifhi ho nambatela kha zwa po-litiki, kanzhi vhu vhudza mivhuso zwine ya fa-nela u ita zwone.

Kha wone mu di uyo ho wanala vhunzhiha malofha a vhaporota na vhakhethwa naa vho the vho vhulahwaho shangoni. (Ndzu-mbululo 18:24) Vhurereli ha mazwifhi ho to-vhola na u vhulaha vhashumeli vha Mudzi-mu vha fulufhedzeaho nahone ho ita uri hufe vhathu vha dzimilioni nndwani.

Lo di-hudza la di- tongisa zwingafho.(Ndzumbululo 18:7) Vhurereli ha mazwifhivhu na lupfumo lunzhi vhukuma, lune vhara-ngaphan da vhaho vha lu shumisa u di tongi-sa ngalwo.

Nga vhunanga hau ho xedzwa tshakhadzo the. (Ndzumbululo 18:23) Nga pfunzo dza-ho dza mazwifhi dza uri muya-tshivhili a u ,vhurereli ha mazwifhi ho vulela tshibuli vhu-nanga na vhuloi ha tshaka dzo the nahone haita uri vhathu vha ofhe vhafu na u gwadame-la vhomakhulukuku.

12 Musi Bivhili i tshi divhadza tsevho yokhwa thaho uri vhathu vha difhambanye navhurereli ha mazwifhi, i ri: Ibvani kha lo vha-thu vhanga! Ni songo vha na vhuhura na-lo kha zwivhi zwa lo, na vho do ba dakanyi-wa na lo kha dzi thamu dza lo.Ndzumbululo18:4, 5.

13 Hu si kale, Babele Lihulu, vhurereli hamazwifhi ha shango lo the, vhu do fheliswatsho the. Bivhili i ri: Zwino-ha ma thupho a loa do da nga duvha lithihi, lufu na u tungufha-la na n dala, nahone li do fhiswa nga mulilo.Ngauri Mudzimu, ane a li vhea mulandu, una maan da. (Ndzumbululo 18:8) U itela u ile-dza ma thupho a lo, ri fanela u difhambanyatsho the na vhurereli ha mazwifhi, ri songo di-dzhenisa kha maitele a lo, zwine la zwi pembe-lela, na thendo dza lo dzi sa takadziho Mudzi-mu. Eneo mafhungo o tavhanyiswa vhukuma.Vhutshilo hashu vhu khomboni!2 Vha-Kori-nta 6:14-18.

12. Ndi tsevho ifhio ine Bivhili ya i nea nga ha vhu-rereli ha mazwifhi?13. Hu do itea mini kha vhurereli ha mazwifhi navhane vha tevhedza maitele aho?


U ITELA uri ri diphine nga vhushaka ha-vhu di na Mudzimu, a ro ngo fanela u ta-nganela kha vhurereli ha mazwifhi. Ri fanelau tanganela kha vhurereli ha ngoho. Namusivhathu vhanzhi lifhasini vha khou ita zwene-zwo.

2 Samusi Bivhili yo dzula yo amba, vhagwa-dameli vha ngoho vha vhumba gogo lihulule la bva kha tshakha na khoro, na mbeu nandimi dzo the. (Ndzumbululo 7:9) Mashango-ni a 235, Thanzi dza Yehova vha dzimilionivha khou thusa vhanwe u guda nga ha n diladza Yehova dza lufuno na tho dea dzawe.

U Talula Vhagwadameli Vha Ngoho3 Thanzi dzi thogomela uri ndi Yehova fhe-

dzi ane a fanela u gwadamelwa. Vha hana ugwadamela midzimu ya zwifanyiso kana zwi-fanyiso zwa vhurereli. (1 Yohane 5:21) A vhagwadameli vhafu nga u ita milindelo kanavhunwe vhu tambo vhune ha tikedza thendodza vhurereli ha mazwifhi na dzipfunzo dzamimuya mivhi. (1 Timotheo 4:1) Naho zworalo, vha a khuthadza vho felwaho nga u vhatalutshedza fulufhedziso la Mudzimu la urihu do vha na mvuwo ya vhafu paradisoni khalifhasi.Yohane 5:28, 29; Mishumo 24:15.

4 Thanzi a dzi shumisani na manditi, kanavhuloi ngauri vha a zwi divha uri hezwi zwi-thu zwi bva ha Diabolo. A vha fulufheli mandi-ti uri a vha tsireledzevha fulufhela Yehova.Mirero 18:10.

5 Yesu o amba uri vhafunziwa vhawe a sivha shango lino. (Yohane 17:16) Yesu nga dza-we o hana u didzhenisa kha zwa politiki misi-

1. Ri fanela u ita mini uri ri takadze Mudzimu?2. Thanzi dza Yehova vha wanala ngafhi nahonevha ita mushumo ufhio?3. Thanzi dzi gwadamela nnyi, nahone ndi vhurabe-li ha mifuda- de vhune dza vhu iledza?4. Vhathu vha Mudzimu vha dzhia hani manditi?5. Thanzi dza Yehova a si vha shango lino nga n di-la- de?

ni yawe. (Yohane 6:15) Nga hu fanaho, Thanzia dzi dzhii sia kha zwa politiki, vhutshavha,na u lwela vhuimo ha lino shango. Naho zworalo, vha badela mithelo nahone vha tevhedzamilayo ya shango line vha dzula kha lo.Yoha-ne 15:19; Vha-Roma 13:1, 7.

6 Ngauri Thanzi dzi tevhela mulayo wa mu-vhuso, dzi nwalisa mbingano dzadzo nga lwamulayo. (Tito 3:1) Vha a thetshelesa vhulivhi-si ha Mudzimu, nahone ngauralo a vha vhi-ngi vhasadzi vhanzhi. (1 Timotheo 3:2) Zwi-nwe hafhu, samusi vha tshi shumisa maitelea Bivhili vhutshiloni havho, vhashumeli vhaMudzimu a vha anzeli u talana.

7 Thanzi dzi a funana. Lwonolwu lufuno, ukatela na u funa havho Mudzimu, lu vha ta-nganya kha vhurathu na vhukomana ha ngo-ho, naho vha tshi bva kha tshaka dzo fha-mba-fhambanaho. Musi hu tshi vha na zwiwokana zwifhinga zwi kon daho, Thanzi dzi thu-sana nga u tavhanya. Thanzi dzi sumbedza lu-funo nga n dila ine dza tshila ngayo.Yohane13:35.

8 Vhathu vha Yehova vha a didina vhuku-ma uri vha tshile nga u fulufhedzea na nga uluga. A vha tswi, u zwifha, u difara luvhi, u ka-mbiwa, nahone vha a fulufhedzea kha zwamabindu. Vhanna a vha rwi vhasadzi vhavho.Musi vha sa athu vha Thanzi, vhanwe vho vhavha tshi zwi ita, fhedzi nga thuso ya Yehovavha zwi litsha. Vho tanzwiwa siani la Mudzi-mu.1 Vha-Korinta 6:9-11.

Vhaiti Vha Zwine Mudzimu A Funa9 Vhukuma, vhurereli vhunzhi vhu amba

6. Ndi vhulivhisi vhufhio vhune vhashumeli vhaMudzimu vha vhu tevhela malugana na mbinganona u tala?7. Thanzi dzi sumbedzana hani uri dzi a funana?8. Ndi maitele afhio mavhi ane vhathu vha Mudzi-mu vha a iledza?9. Ndi mini zwe inwe bugu ya zwi amba nga ha kere-ke dza muya dza Afurika?

7 Ndi Vhafhio Vhane Vha Vha KhaVhurereli Ha Ngoho?


Thanzi dza Yehova ndivhathihi kha vhurathu navhukomana ha shango lo the

uri ndi ha ngoho. Vhu nga kha di sumba khamishumo yaho yavhu di u itela u tikedza zwi-ne ha zwi amba. Sa tsumbo, malugana nazwine zwa vhidzwa kereke dza muya fhanoAfurika, inwe bugu yo ri: Mishumo ya ma-nditi na ya nanga zwino i vho itwa nga [zwi-gwada zwiswa zwa Vhukriste]. . . . Vha diitavhaporota na vhadzia vhu tolo. Vhaporo-ta vha re vhukati havho vha sumbedza vha-thu mabono na u talutshedza miloro. Vhashumisa ma di makhethwa, mapfura makhe-thwa, miora, makhan dela na zwioro u fhodzana u thivhela malwadze.

10 Mira do ya dzenedzi kereke i amba urivhu tolo hayo vhu sumbedza uri vhurerelihayo ho fha tutshedzwa nga Mudzimu. Fhe-dzi vhu tolo a vhu sumbedzi uri vhurereli vhua tanganedzwa nga Yehova. Sathane u neavhagwadameli vha mazwifhi maan da uri vhaite yeneyo mishumo ya maan da. (2 Vha-The-salonika 2:9) Zwinwe hafhu, Bivhili yo dzulayo amba uri zwifhiwa zwa vhu tolo zwi bvahoha Mudzimu, zwi ngaho u porota, u ambanga dzindimi, na n divho yo khetheaho, zwido fheliswa.1 Vha-Korinta 13:8.

11 Yesu o sevha a ri: A si uri muvhuso-ni wa ta dulu hu do dzhena vho the vhanevha tshi amba n ne vha ri: Murena, Murena!Hu do dzhena vhane vha ita zwine khotsi-anga wa ta dulu a funa zwi tshi itwa. Ndi vha-nzhi vhane vha do amba na n ne nga he loduvha vha ri: Murena, Murena! A ro ngo po-rota dzinani lau naa? A ro ngo pandela mi-muya mivhi dzinani lau kani? Dzinani lauri si ite mishumo ya maan da manzhi naa?Ndi hone ndi tshi do vha vhudza nda vha fhe-dzela nda ri: Na ka-thihi a thi ni divhi, n tu-tsheleni inwi vhadzia-vhutshinyi.Mateo 7:21-23.

12 Nga zwenezwo-ha, ndi vhafhio vhanevha do dzhena Muvhusoni wa ta dulu? Ndivhane vha ita zwi funwaho nga Yehova.

10, 11. Ndi ngani vhu tolo vhune ha itwa namu-si vhu sa sumbedzi uri vhurereli vhu bva ha Mu-dzimu?12. Ndi vhafhio vhane vha do dzhena Muvhusoniwa ta dulu?

Vhahuweleli Vha Muvhuso Wa Mudzimu13 Mudzimu u to da vhathu vhawe vha tshi

ita mini namusi? Yesu o ri: Huno mafhungo-ma difha aya a muvhuso wa ta dulu a do divha-dzwa mashangoni o the, uri a vhe thovhedzokha dzitshakha dzo the. (Mateo 24:14) Hoyundi wone mushumo une Thanzi dza Yehovavha khou ita wone namusi nga u fhisea.

14 Shangoni lo the, Thanzi dza Yehova vhahuwelela uri Muvhuso wa Mudzimu ndi hu-lumeni wa ta dulu une wa do vhusa lifhasi lo-the nga u luga. Vha funza uri Yehova o vheaKristo Yesu uri a vhe Khosi ya wonoyo Muvhu-so, u katela na vha 144 000 vho khethwahovhukati ha vhathu.Daniele 7:14, 18; Ndzu-mbululo 14:1, 4.

15 Dzi tshi shumisa Bivhili, Thanzi dzi su-mbedza vhathu uri Muvhuso wa Mudzimu udo fhelisa maitele o the a Sathane. Hu do fhe-liswa vhurereli ha mazwifhi na pfunzo dzahodzine dza nyadzisa Mudzimu na u nea Diabo-lo vhugala! (Revelation 18:8) Hu do dovha hafheliswa na mivhuso ya vhathu ine ya lwisa-na na Mudzimu!Daniele 2:44.

16 Zwinwe hafhu, Thanzi dza Yehova vha di-vhadza uri Kristo Yesu u do disa mbuyelo dzimangadzaho kha vho the vhane vha ita zwineMudzimu a zwi to da. Vha do vhuswa ngae vhekha lifhasi. Bivhili i a fulufhedzisa: Ngauriu lamulela mutshinyali a tshi vhidzelela, namuhe dana a si na mutshidzi. U khathutshe-la vha toma na vhatshinyali, u khudisa mimu-ya ya vhatshinyali.Psalme ya 72:12, 13.

17 A hu na tshinwe tshigwada tsha vhathutshine tsha ita zwine Mudzimu a funa nga uhuwelela mafhungo ma difha a Muvhuso. NdiThanzi dza Yehova fhedzi vhane vha divhadzaMuvhuso wa Mudzimu lifhasini lo the.

13. Ndi ufhio mushumo une Mudzimu a to da vha-thu vhawe vha tshi u ita namusi, nahone ndi vha-fhio vhane vha khou ita?14. Muvhuso wa Mudzimu ndi mini, nahone ndivhafhio vhane vha do vhusa kha wonoyo Muvhuso?15. Ndi mini zwine Muvhuso wa do zwi fhelisa?16. Ndi vhafhio vhane vha do vhuswa nga KristoYesu, nahone vha do dzula ngafhi?17. Ndi vhafhio fhedzi vhane vha huwelela nga haMuvhuso wa Mudzimu?


YESU o ri: A sa imiho na n ne u lwa nan ne. (Mateo 12:30) Munwe na munwe asa imiho na Yehova u ima na Sathane. Vhu-nzhi ha vhathu vha humbula uri vha khoushumela Mudzimu nga n dila ine a i tangane-dza, fhedzi Bivhili i amba uri Sathane u khouxedza shango lo the. (Ndzumbululo 12:9)Vhathu vhanzhi-vhanzhi vha humbula urivha khou gwadamela Mudzimu, fhedzi ngohondi ya uri vha khou shumela Sathane Diabo-lo! Vhathu namusi vha tea u dikhethela: Vhafanela u shumela Yehova, Mudzimu wa ngo-ho kana Sathane, khotsi ya vhadzia-u-zwi-fha.Psalme ya 31:5; Yohane 8:44.

U Divhofholola Kha VhurereliHa Mazwifhi

2 U khetha u shumela Yehova ndi zwa vhu-tali, ndi khetho ine ya do ita uri ni tangane-dzwe nga Mudzimu. Fhedzi Sathane ha taka-leli vhane vha shumela Mudzimu; vhathu vhoraloho u a vha tsikeledza. Inwe n dila ine a zwiita ngayo ndi u ita uri vha sasaladzwe kanavha pikiswe nga vhanwe, naho hu nga dzikho-nani na mira do ya mu ta. Yesu o sevha: Vhamu tani wa muthu vha do vha maswina awe.Mateo 10:36.

3 Arali zwenezwo zwa bvelela kha inwi, ni doita mini? Vhathu vhanzhi vha a zwi divha urin dila ine vha gwadamela ngayo yo khakhea,naho zwo ralo vha timatima u i tutshela. Vha

1. Malugana na vhurabeli, ndi hufhio u dikhethelahune vhathu vha sedzana naho namusi?2. Ndi ifhio inwe n dila ine Sathane a i shumisau itela u thivhela vhathu uri vha si gwadamele Ye-hova?3. Arali mira do ya mu ta kana khonani vha pikisa ugwadamela ha nu Mudzimu, ni do ita mini?

8 Tutshelani VhurereliHa Mazwifhi;Ni TshimbidzaneNa Ha Ngoho

Pfunzo Dza VhurereliDza Ngoho Na Dza Mazwifhi

Vhuraruthihi:Vhurereli vhunzhi vhu fu-nza uriMudzimundi Vhuraruthihi. Vhu ambau ri Khotsi ndiMudzimu,Murwa [Yesu] ndiMudzimu, nahoneMuyamukhethwandiMu-dzimu, naho zwo ralo a siMidzimumiraru, fhe-dziMudzimumuthihi.

Bivhili a i vhuyi ya ambangaha Ip Vhura-ruthihi, kana u funza uri Yehova ndi vhathuvhararu khamuthihi. Yehova e e the ndiMudzi-mu. Vha-Korinta yaU Thoma8:6 i ri: Hone khari neMudzimundimuthihi, Ene Khotsi. Yeho-va ndiMuhulwane e e the. Yesu a siMudzimu,ndiMurwawaMudzimu. (1 Yohane 4:15)Ngahu fanaho,muyamukhethwa a siMudzi-mu.Nahonemuyamukhethwa a simuthu.Ndimaan da aMudzimua shumaho.Mishumo1:8; Vha-Efesa 5:18.

Muya-tshivhili:Vhurereli vhunzhi vhufunza urimuya-tshivhili ndi tshithu tshi re khamuthu tshine tsha nga si vhuye tsha fa. Bivhili ifunza urimuya-tshivhilindimuthunahonemu-thuu a fa.Genesi 2:7; Hesekiele 18:4,NW.

MuliloWaHele:Vhurereli hamazwifhivhu funza urimuya-tshivhili wavhathu vhavhiu a tambudzwangahu sa fheli heleni. Bivhilii ambauri vho faho avha na tshine vhatshi divha. (Muhuweleli 9:5) Bivhili i dovhayafunza uri Mudzimundi lufuno. (1 Yohane4:8) Yehova,Mudzimuwa lufuno, a nga si vhu-ye a tambudzavhathungamulilo.

Bogisi: Bivhili i funza mini nga ha Vhuraruthihi,muya-tshivhili, na mulilo wa hele?


Ni nga tshilahani u tendelanana vhurabeli hangoho?

humbula uri u ita zwenezwo zwi do vha u safulufhedzea kha mu ta wavho. Naa zwenezwozwi a pfala? Arali na zwi thogomela uri mira-do ya mu ta wa nu i shumisa zwidzidzivhadzizwi re na khombo, naa no vha ni sa nga si vhasevhe uri zwi do vha vhaisa? Naa no vha nitshi do tanganela navho kha u shumisa zwe-nezwo zwidzidzivhadzi?

4 Yoshua o tu tuwedza Vhaisiraele uri vha li-tshe vhurereli na mvelele dzo khakheaho zwavhomakhulukuku wavho. O ri: Zwino ofhani-ha Yehova ni shumele Ene ngangoho na ngau fulufhedzea. Tusani midzimu ye vho-khotsi-a nu vha i shumela hangei seli ha mulambowa Furate na ngei Egipita, ni shumele Yeho-va. (Yoshua 24:14) Yoshua o vha a tshi fulu-fhedzea kha Mudzimu, nahone Yehova o mufha tutshedza. Arali ri tshi fulufhedzea kha Ye-hova, na ri ne-vho u do ri fha tutshedza.2 Sa-muele 22:26.

La tani Zwithu Zwine Zwa ShumiswaVhurabelini Ha Mazwifhi

5 U divhofholola kha vhurereli ha mazwifhizwi dovha zwa katela na la ta zwithu zwo thezwa manditi zwine ra nga vha ri nazwo, zwingaho zwitungulo, malungu, na mabengele nazwine zwa nga zwenezwo. Hezwi ndi zwa nde-me ngauri zwi sumbedza uri ri fulufhela tsho-the Yehova.

6 Thogomelani zwe vhanwe Vhakriste vha uthoma vha zwi ita musi vha tshi to da u vhakha vhurereli ha ngoho. Bivhili i ri: Vhanzhivhe vha vha vha tshi ita mishumo ya u laula,vha disa bugu dzavho vha dzi fhisa vhathuvha tshi zwi vhona.Mishumo 19:19.

7 Vhanwe vhe vha thoma u shumela Yehovanahone vhe u thomani vha vha vha tshi tanga-nela kha zwa vhuloi kana zwa manditi vha ngakha di tambudzwa nga madimoni. Arali zwe-nezwo zwa itea kha inwi, vhidzelelani Yehova

4. Ndi mini zwe Yoshua a zwi vhudza Vhaisiraelemalugana na vhurabeli misini yawe?5. Ndi ngani ri tshi fanela u la ta zwithu zwo the zwamanditi?6. Ndi mini zwe Vhakriste vha u thoma vha zwi itanga bugu dzavho dza manditi?7. Ri nga ita mini arali ra tambudzwa nga madi-moni?

nga thabelo, ni tshi shumisa dzina lawe. U doni thusa.Mirero 18:10; Yakobo 4:7.

8 Vhane vha tama u shumela Yehova a vhongo fanela u vha na zwishumiswa zwa midzi-mu i sili kana zwifanyiso zwa vhurereli hamazwifhi. Vhakriste vha ngoho vha tshimbilanga u tenda, hu si nga u vhona. (2 Vha-Kori-nta 5:7) Vha thonifha mulayo wa Mudzimuune wa si tendele u shumiswa ha zwifanyisovhurabelini.Ekisodo 20:4, 5.

Dikonanyeni Na Vhathu Vha Yehova9 Bivhili i ri: Mu-endelana-na-vha tali u a ta-

lifha-vho; mu-konana-na-tsilu u do tambula-vho. (Mirero 13:20) Arali ri tshi to da u talifha,ri fanela u tshimbila, kana u dikonanya naThanzi dza Yehova. Ndi vhathu vha tshimbila-ho n dilani i isaho vhutshiloni vhu sa fheli.Mateo 7:14.

10 Vhukuma Thanzi dzi a thogomela vha-nwe vhathu. Mushumo wavho ndi u thusavhathu vha fulufhedzeaho uri vha pfesese ma-fhungo-ngoho a Bivhili ane a isa vhutshilonivhu sa fheli. Vha nga ni thusa nga u guda Bi-vhili na inwi, mahala. Vha do fhindula mbu-dziso dza nu na u ni sumbedza uri ni nga shu-misa hani n divho ya Bivhili vhutshiloni ha nu.Yohane 17:3.

11 Mi tanganoni yavho, ine kanzhi ya farelwaHoloni ya Muvhuso, ni do guda zwinzhi ngaha n dila dza Yehova. Ni do khwa thiswa uri nitanganele kha vhurereli ha ngoho. Nahone nido dovha na gudiswa n dila ine na nga thusangayo vhanwe uri vha gude mafhungo-ngohonga ha Bivhili.Vha-Heberu 10:24, 25.

12 Samusi ni tshi khou di guda zwo enge-dzeaho nga ha zwine Yehova a funa na ndivhoyawe, ni do takalela vhukuma n dila dzawe dzalufuno. Ni fanela u engedza lutamo lwa nu lwa

8. Vhakriste vha dzhia hani midzimu i sili, na zwi-fanyiso zwine zwa shumiswa vhurabelini ha mazwi-fhi?9. Ndi nyeletshedzo ifhio ine Bivhili ya i nea maluga-na na u vha vho talifhaho?10. Thanzi dza Yehova vha nga ni thusa hani uri nishumele Mudzimu?11. Mi tangano ya Vhukriste i nga ni thusa hani?12. Thabelo i nga ni thusa hani uri ni shumele Mu-dzimu?


u ita zwine zwa mu takadza na u iledza zwinezwa mu sinyusa. Humbulani uri ni nga ambana Yehova nga thabelo na mu humbela uri ani thuse u ita zwo lugaho na u iledza zwithuzwivhi.1 Vha-Korinta 6:9, 10; Vha-Filipi 4:6.

13 Nga u ya ha tshifhinga, musi ni tshi khoudi aluwa muyani, nga hu sa timatimisi ni do

13. Ni nga takadza mbilu ya Yehova nga n dila- de?

vhona tho dea ya u vha Thanzi ya Yehova yo di-nekedzaho na yo lovhedzwaho. Nga u di tanga-nya na vhathu vha Mudzimu ni do takadzambilu ya Yehova. (Mirero 27:11) Ni do vha mu-nwe wa vhathu vho takalaho vhe Mudzimu aamba zwi tevhelaho nga havho: Ndi do dzulangomu havho, nda tshimbila vhukati havho,ndi do vha Mudzimu wavho, vhone vha vhavhathu vhanga.2 Vha-Korinta 6:16.

Ndo DivhofhololaKha Madimoni

Vhunwevhusikumusindo

e delanamunnawanga,ndopfaip li tshi vhidzeleladzina langaluraru lwo the.Ubvahenefhondavhona si lini i tshi fhanduwangavhukati, nahonehabvelelatshithu tshi ngahobola i dugahomulilo, tshanngwela kha thu-mbu.Munnawangahongovho-nana tshithihi tsha zwenezwozwithu.Nahozworalo, ndapfamufhisomuhuluwewa fhedzami

nwedzi yovhalaho.

Ngamurahuhaminwedzi ya

rathi, ip la dovha lammbidzele-la. Zwi tshee zworalo, ndapfahutshi ngann duyo theyombwa-ndamelama dini.Habva tharukhulwanema dini nahoneyantandakha tshan da.Nda lingedzau i zuza, fhedzi ndakundwa.Ndovhandotshuwavhukuma.Ubvahenefhoma di na nowazwangalangala, nahonendaposelwa fhasi lu vha-vhaho.Nda fhedzaawaradzovhalahondodzidzi-vhala. Ip lammbudzauri ndihumele thembeleniyamimuyayau fhodzamuvhunduniwahenefho.Musindi tshi vhudzisadzina lawonoyomuya,wammbudzadzina line la ambauri mupfumia si nanwana.Wonoyomuyawa fulufhedzisauri u do itauri ndi vheopfumahongaushumisamaan da aufhodza.

Vhathuvha lwalahovho da khan nevha tshibvakulena tsini.Musi vha sa athuswikamu diniwanga,ndovhandi tshi vhavhonakha tshivhoni tshangatshokhetheaho.Ngazwenezwo,musimuthua tshiswika, ndovhandi tshi vhanda tshan da tshawengatshanga,nahonevhulwadzenavhulemehawekathi-hi namushongaanea doalafhiwangawozwovha

zwi tshimbo di dzumbululeakhan nengau tavhanya.Muyawodovhawammbudza tshele-de inevhathuvha fanelau iba-dela.

Tsheledenadzimphozwovha zwi zwinzhi vhukumangendavhandi tshi konau fhodzavhathu.Ndambo di vhamu-pfumi, fhedzi ndadovhandagudazwinea si na

nwana

zwaambazwone. Tshifhingatsho thendi tshi vhana

nwana,

mukomanawaweovhaa tshifa.Hezwi zwovha zwi tshi tsi-keledzavhukuma.Ndo felwangavhanavha rathimi

nwaha-

ni ya12yenda i fhedzandi tshikhoushumelawonoyumuya.

Nda thomaurabelaMudzi-muuri anthuse.Nda rabela zwi tshibvambiluni. Li-nwe duvha ThanzidzaYehovavhaomba-ombavo-thini la nn duyanga.Nahondovhandi tshi anzelauvhapandela, he lo duvhandovha thetshelesa. Khanyambedzanoye ravhanayo,ndagudauri ndovhandi tshi khoushumeladimoni!Ndahumbulisisa zwa-vhu di nahonenda tutshela zwavhungome.

Musindi tshi vhudzawonoyomuyangahaphe-thoyanga,wammbudzauri ndi dovhonamboni.Nahozworalo, nda ri: Vhushakahashuhopfuvha.

Nda fhisa zwithuzwo the zwendavhandi tshi zwishumisa.NdagudaBivhili naDzi thanzi, ndavhamu-shumeliwaYehova, nahonenda lovhedzwanga1973. Zwinondinavhanavha tanuvha renamuta-kalowavhu di.Namunnawangandi Thanzi yo lovhe-dzwaho.Muanetsheli ndi Josephine Ikezu.

Bogisi: Munwe mufumakadzi o divhofholola hanikha madimoni?


YEHOVA u funa vhane vha mu shumela.Arali ni tshi gwadamela Yehova u do nifha tutshedza zwino na tshifhingani tshi daho.Bivhili i ri: Sendelani tsini ha Mudzimu, naene a sendele tsini ha nu.Yakobo 4:8.

2 U itela uri ni sendele tsini ha Mudzimu, nifanela u guda Ip lawe nahone ni li shumise.Musi ni tshi rabela u tendelana na zwine a zwifuna, Yehova u do thetshelesa thabelo dza nunahone u do dzi fhindula. Muapostola Yoha-ne wa Mukriste o nwala u ri: Na fulufhelo asi-li, line ra vha na lo ro fulufhela Ene [Mudzi-mu], ri ri: Arali ri tshi humbela tshithu tshineEne a funa tshi tshi vha hone, u a ri pfa. Hunoarali ri tshi zwi divha zwauri u a ri pfa, na tshi-ne ra humbela tshone, ri a zwi divha zwaurind tshiifa zwe ra mu humbela ro no vha na-zwo.1 Yohane 5:14, 15.

3 Zwinwe-hafhu, musi ni tshi sendela tsiniha Mudzimu, u do ni nea vhu tali u itela uri nivhe a bvelelaho vhutshiloni. Bivhili i ri: Hunoarali munwe wa nu o tahela vhu tali, a humbe-le Mudzimu.Yakobo 1:5.

4 Vhu tali ha Mudzimu vhu nga ni thusahani? Vhu nga ni thusa u divha zwine zwa si-nyusa Yehova. Vhu nga dovha ha ni thusa udivha uri ndi ngani zwinwe zwithu zwo kha-khea na uri ni nga zwi iledza hani. Yeneyo n di-vho i nga ni tsireledza kha vhuleme vhunzhivhune vhathu vhanzhi vha sedzana naho. Sa

1. Hu do itea mini arali ra sendela tsini ha Mudzi-mu?2. Ri nga sendela hani tsini ha Mudzimu, nahonezwenezwi zwi do kwama hani thabelo dzashu?3-7. Ri nga wana hani vhu tali ha Mudzimu, nahonevhu nga ri thusa hani?

tsumbo, u thetshelesa nyeletshedzo ya Mudzi-mu ya u tshila nga n dila yo kunaho zwi tsire-ledza vhathu vha Mudzimu uri vha sa vhifhemuvhilini vha songo vhingwa, zwi vha tsirele-dza kha malwadze a fhiriselwaho nga u tanga-na nga dzimbeu, kha vhuleme kana u pwa-shea ha mbingano.

5 Ndi zwifhio zwinwe zwine vhu tali ha Mu-dzimu ha nga ni itela zwone? Vhu nga ita urini vhuyelwe vhukuma vhutshiloni ha nu. Vhunga ni thusa u ita phetho dza vhu tali, u fanana n dila ine na nga shumisa ngayo zwavhu ditshelede ya nu. Ni do kona u tovhola zwipikwazwi vhuyedzaho nahone na litsha zwine zwasi vhe zwa ndeme.

6 Vhu tali ha Mudzimu vhu nga dovha ha nithusa zwi tshi da kha u tshilisana ha nu navhanwe. Ni nga vha na vhutshilo ha mu ta vhutakadzaho. Ni nga fha ta vhukonani ho khwa-thaho na ha tsho the na vhanwe, nahone ninga kha di thonifhiwa, na nga vhane vha sishumele Mudzimu.

7 Zwinwe-hafhu, u vha ha nu na vhu tali haMudzimu zwi do ni thusa u shandula n dilaine na dzhia ngayo zwithu vhutshiloni. Zwi doni thusa u sedzana nga n dila i bvelelaho navhuleme ha vhutshilo na zwithu zwi kulahonungo. Hafhu, ni do vha na mavhonele avhu-di nga ha vhumatshelo. U vha na mavhoneleavhu di zwi do ita uri ni vhe na dakalo ngele-loni na namani.Mirero 14:30; Yesaya 48:17.

8 Arali ni tshi shumela Mudzimu wa ngoho,a ni nga do ofha khakhathi dzine dza dela vha-

8. Arali ni tshi shumela Mudzimu, ndi mini zwinena sa do zwi ofha?

9

Vhurereli Ha NgohoVhu Nga Ni VhuyedzaU Ya Nga Hu Sa Fheli!


ne vha si mu shumele. Ngauri ni a zwi divhauri vhafu vha mavhi dani, a ni nga do vha ofha.Ngauri ni na fulufhelo kha Mudzimu nga hafulufhedziso la mvuwo ya vhafu, a ni nga doofha u fa. Nahone samusi ni tshi divha uriMu-dzimu u na maan da mahulwane, a ni nga doofha vhuloi.Yohane 8:32.

Vho Lugaho Vha Do Dzula Kha Lifhasi9 Arali na sendela tsini ha Mudzimu, a ni

nga ofhi vhumatshelo. Samusi ro zwi vhona,Bivhili yo dzula yo amba nga ha vhuleme vhu-nzhi vhune ra khou vhu vhona kha lifhasi na-musi. Yehova u ri vhudza uri hezwi zwithu ndizwa tshifhinganyana; hu si kale Muvhuso waMudzimu u do ita uri he li lifhasi li vhe para-diso.Luka 21:10, 11, 31; 23:43.

10 Ndi vhane vha sendela tsini ha Yehovafhedzi na vhane vha mu shumela vhane vhado tshila Paradisoni. Bivhili i ri: Si fhele mbi-lu, muvhi ha lalami; U do tuwa U tshi vhonamu di wawe u shubi. Shango li do vha ifa lavho vu daho; ndi vhone vha u do takalela mu-dalo wa mulalo.Psalme ya 37:10, 11.

11 Vhane vha hana u thetshelesa mulayowa Yehova nga khole vha do xelelwa nga vhu-tshilo havho lwa tsho the. (2 Vha-Thesalonika1:8, 9) A vha tsha do vha hone. Vha do fheli-swa tsho the kathihi na Sathane na madimo-ni awe. (Ndzumbululo 20:10, 14) Fhedzi vhanevha guda nga ha Yehova na u mu shumela vhado wana dakalo Paradisoni kha lifhasi.

Vhumatshelo Havhu di!12 Yehova u na zwithu zwinzhi zwavhu di

zwe a zwi vhetshela vhane vha mu funa! Tho-gomelani zwine Ip lawe la zwi amba nga havhutshilo Paradisoni kha lifhasi:

Mu dalo wa zwi liwa: Shangoni hu do vhana mu dalo wa mavhele [kana zwi liwa]; dzi-thohoni dza dzithavha hu do guma ma daka.Psalme ya 72:16.

Vhudzulo havhu di: Vha do fha ta dzinn duvha dzula khadzo.Yesaya 65:21.

9-11. Ndi vhafhio vhane vha do tshila Paradisoni,nahone ndi vhafhio vhane vha do fheliswa?12. Bivhili i ri mini nga ha vhumatshelo?

Mushumo u takadzaho: Zwe vhanangiwavhanga vha zwi wana nga mishumo yavhozwi do liwa nga vhone vha ne. A vha nga do so-kou di-netisa.Yesaya 65:22, 23.

A hu nga do vha na malwadze: A hunaane a do ri: Ndi a lwala.Yesaya 33:24.

A hu nga do vha na vhaholefhali: Ndihone hu tshi do bonyolowa ma to a mabo-fu; ndi hone hu tshi do thivhululwa dzin de-vhe dza madzinga-n devhe. Ndi hone wa tshi-hole a tshi do fhufha vhunga phala; lulimilwa tshimuma lu do fhululedza.Yesaya 35:5, 6.

A hu tsha do vha na vhu tungu, tshenge-lo, na lufu: [Mudzimu] u do fhulu ta ma todzio the ma toni avho, lufu a lu tsha do vha hone,na vhu tungu na zwililo na tshengelo a zwitsha do vha hone, ngauri zwa kale zwo fhe-la.Ndzumbululo 21:4.

A hu tsha do vha na nndwa: [Mudzimu]u dzivhisa dzinndwa migumoni ya lifhasi.Psalme ya 46:9.

Vhutshilo vhu sa fheli: Vha u do vha vha-ne vha shango ndi vhavhuya, ndi vhone vhau do dzula kha lo lini na lini.Psalme ya37:29.

13 Vhathu vha nga si vhuye vha disa zwe-nezwo zwithu, fhedzi Yehova u na maan da au ita zwo the zwine a amba uri u do zwi ita. Ahu na tshine tsha nga mu thivhela u ita zwi-ne a zwi to da. Bivhili i ri: Ngauri Mudzimu ahuna tshithu tshine a sa tshi kone.Luka1:37.

14 A tshi shumisa Thanzi dzawe, Yehova ukhou nea vhathu fhethu ho the tshibuli tshau dzhena nga khoro thukhu na u tshimbi-la n dilani i isaho vhutshiloni vhu sa fheli. Unga ri ni nga vha munwe wa vho takalahovhane vha tanganedza honoho u rambiwa. Unga ri ni nga vha kha vhurereli ha ngoho na-hone na diphina nga pha tutshedzo dza Yeho-va nga hu sa fheli!Mateo 7:13, 14.

13. Ndi nnyi fhedzi ane a nga ita he li shango paradi-so, nahone ndi ngani?14. Ni nga vha hani kha n dila ya vhutshilo vhu safheli?


nḓila i yaho vhutshiloni vhu sa fheli—naa no i wana?

Documents