OP[TESTVO25.05.201010

65.000toni cink, prerabotuva{e

Vele{kata Topilnica godi{noLo{iot menax-ment i krat-kovidosta na poli ti~ki te eliti go uni{-tija nekoga{mo}niot Meta-

lur{ko-hemiskiot kombinat Zletovo. Direktorite na Vele{kata Topilnica po osamostojuvaweto na Make-donija imaa za cel samo da ja eksplotiraat, bez pri toa da investiraat vo za{tita na `ivotnata sredina i pokraj ogromnoto zna~ewe {to go ima ovoj kapacitet za makedonskata ekonomija. Topilnicata ostvaruva{e golem priliv na devizi za-toa i za nejzinoto rabotewe bea zainteresirani site politi~ki eliti koi doa|aa na vlast. Do 1990 godina ako ne si ~len na Kumunisti~kata partija ne mo`e{a da bide{ direktor, a podocna ako ne si podoben za partijata na vlast ne mo`e{ da up-ravuva{ so Topilnicata. S$ u{te ni se sve`i se}avawata koga visoki poli-ciski funkcioneri vo 2000 godina so {e{iri vleguvaa vo Topilnicata samo za da go zamenat menaxmentot i da postavat svoj. Zagaduvaweto na okolinata e oficijalnata pri~ina za zatvorawe na eden od najzna~ajnite kapaciteti vo makedonskata ekonomija. Raboteweto na Metalur{ko-hemiskiot kombinat Zletovo (MHK Zletovo) e povrzano so mnogu kontraverzi. Od edna strana be{e zagaduvaweto na gradot i lo{ata lokacija za eden vakov objekt, a od druga strana zna~eweto na Topilnicata za makedon-skata ekonomija. Vele{kata topilnica be{e najgolem kapacitet za olovo i cink vo porane{na Jugoslavija so mo`nost za prerabot-ka od 65.000 toni cink i 35.000 toni olovo godi{no i celokupnoto proizvodstvo be{e nameneto za izvoz. Spored nekoi procenki na porane{ni vraboteni To-pilnicata godi{no imala devizen priliv od okolu 150-200 milioni dolari, {to za makedonskata ekonomija e ogromna suma. Pogolemi iz-

GORAN LEFKOVlefkov@kapital.com.mk

LO[OTO MENAXIRAWE GO ZATVORI MHK ZLETOVO

NEMAWETO VIZIJA GI UNI[TI I VELES I TOPILNICATA �

���� Neispolnuvaweto na ekolo{kite standardi i zagaduvaweto na vozduhot vo Veles be{e glavnata pri~ina za zatvorawe na pe~kata za topewe na metali vo Veles. Ekspertite potvrduvaat deka taa imala kapaciteti za za{tita na `ivotnata sredina, no zaradi pogolemo proizvodstvo i navremenite i nepravilni remonti, tie ne gi po~ituvale propisite za za{tita na `ivotnata sredina.

Fri market roud {ou, e manifestacijata koja na 26 maj }e se odr`i

vo Skopje vo organizacija na Institutot za ekonomski strategii i ekonomski odno-si, Ohrid. Manifestacijata se odr`uva od 18 do 26 maj vo pove}e evropski gradovi, a na nejze }e zemat u~estvo, biznismeni, profesori, politi~ari i novinari i }e se razgovara za globalnite slu~uvawa vo ekonomijata. Godinava prviot del od

{outo zavr{uva vo Skopje. Ova e vtor pat, Makedonija da bide doma}in na” Fri market roud {ou”. Na manifestacijata }e de-batiraat 30-tina eksperti, ambasadori, profesori, politi~ari i biznismeni, a na tapet }e bidat vrednos-tite na pazarna ekonomija, doverbata vo pazarot i aktuelnite slu~uvawa vo ekonomijata na evropski i globalen plan. Pre-thodno karavanot gi poseti

Bratislava, Praga, Vi-ena, Budimpe{ta, Zagreb, Podgorica i Belgrad. Vtoriot del od karavanot }e se odr`i od 7 do 16 septemvri. Prvoto vakvo Roud {ou se odr`a vo 2008 godina. Godine{niot karavan }e opfati mnogu pove}e gradovi, a organizaciite od cela Evropa ja identi-fikuvaa ovaa konferencija kako zna~aen nastan za svojata zemja.

Novi hoteli, vikend-ku}i i drugi objekti }e se izgradat na isto~noto

krajbre`je od ohridskata rivi-era na mestoto na hotelot Park pokraj apartmanskiot kompleks vo Gorica, izjavi Branko Ar-naudovski, na~alnik na Sektorot za ubranizam i za{tita na `ivotnata sredina pri Op{tina Ohrid za OhridNews."Spored urabnisti~kiot plan na op{tinata, pokraj vo Gorica, se predviduvaat hoteli i na pros-torot od hotel Zastava, kaj Pi-

onerskiot dom i kaj porane{nata Specijalna detska bolnica. Ho-telite Granit, Metropol, Belvi i Univerzitetskoto odmorali{te }e ja zadr`at sega{nata namena i ima del hoteli koi se predv-ideni nad patot Ohrdi Sv. Naum, otkriva Arnaudovski.Interes kaj investitorite za ovie lokacii, spored Arnau-dovski, postoi, no za uspe{na realizacija na proektite, prob-lem prestavuvaat neras~istenite imotno-pravni odnosi. "Del od ovie lokacii se pred-

met na denacionalizacija i od zavr{uvaweto na taa postapka }e zavisi realizacijata na del od predvidenite hotelski kompleksi" istaknuva Arnaudovski.Prviot ~ovek na op{tinskiot sektor za urbanizam smeta deka izgradbata na noviot apart-manski kompleks vo Gorica }e vlijae pozitivno za ekonomskiot razvoj na Ohrid, bidej}i po nekolkute neuspe{ni tenderi raspi{ani od dr`avata, ova e prvata konkretna investicija vo turizmot na rivierata.

SKOPJE E DOMA]IN NA “FRI MARKET ROUD [OU” NOVI HOTELSKI KOMPLEKSI ]E NIKNAT VO OHRID

voznici od Topilnicata bea samo Feni i porane{nata Skopska `elezarnica (pred da se podeli na pogoni). Tokmu ovde le`i i pri~inata na zatvoraweto na MHK Zletovo. Poradi svojata mo} i finansiskite poten-cijali, taa otsekoga{ be{e interesna za politi~kite eliti koi se menuvaa na vlast. Sekako deka ima i objektivni pri~ini za nejzi-noto zatvorawe, a toa e zagaduvaweto na gradot, no podatocite od nejzinoto zagaduvawe se krieja kako najstroga dr`avna tajna i nikoj vo javnosta ne gi vide vistinskite podatoci za zagaduvaweto na gradot. Vo javnosta se {pekulira deka zagaduvaweto e mnogu golemo, no ima i mnogu nelogi~ni situacii.“Kapital” istra`uva koi bea motivite i pri~inite za zatvoraweto na Topilnicata i dali postojat mo`nosti eden vakov kapacitet da se restartira. Za posleden pat Topilnicata proizveduva{e vo april 2003 godina, od koga zgasna oxakot na na-jgolemiot kombinat za proiz-vodstvo na olovo i cink vo porane{na Jugoslavija.

KADE NASTANA PROBLEMOT?

MHK Zletovo rabote{e spored IST (Imperial smelt technology) i vo svetot ima{e 13 vakvi Topilnici, a samo pet rabotat denes. Vraboten-ite vo Topilnicata tvrdat deka objektot imal linija za za{tita na `ivotnata sre-dina, no deka menaxmentot za da proizvede pogolemi koli~ini go isklu~uval elek-trostatskiot filter koj treba da go pro~istuva vozduhot. Najalarmantna be{e sos-tojbata so ispu{taweto na te{kite metali i sulfurot. Problemot so zagaduvaweto be{e najizrazen po 2000 godina koga prestanaa so rabota rudnicite Sasa i Zletovo koi raspolagaat so edna od najkvalitetnite olo-vo-cinkovi rudi vo svetot, so

koncentracii na sulfur vo rudata pod 35%. Okolu 60% od rudata za rabota na MHK Zletovo se zadovoluva{e od doma{ni rudnici, a ostana-tata se uvezuva{e. So zatvoraweto na rudnicite za olovo i cink vo zem-java, topilnicata uvezuva{e ruda so pomal kvalitet od Panama, so koncentracii na sulfur od 50%, tvrdat poznava~ite na raboteweto so Topilnicata. “Dopolnitelen problem be{e {to vo poslednite 2-3 go-dini, ne se vr{ea seriozni remonti na fabrikata, tuku samo }e se za~istea pogonite. So ova se zgolemuvaa kon-centraciite na sulfur vo vozduhot”, tvrdi porane{en direktor na pogon vo kombi-natot koj saka{e da ostane anonimen.Ekspertite potvrduvaat deka dokolku etapno se vlo`uvalo vo za{tita vo `ivotnata sredina i dokolku pravilno se upravuvalo so proizvod-stveniot proces, nemalo da se dozvoli Topilnicata da go zagaduva gradot. “Ne e sporen na~inot na rabota na fabrikata. Ako taa gi ispolnuva ekolo{kite s tandardi ne e va`na lokacijata. Vie vo srceto na Dablin imate Cemen-tarnica koja kako pogonsko gorivo koristi isfrleni gumi, no taa gi ispolnuva ekolo{kite standardi, no so Vele{kata topilnica toa ne be{e slu~aj”, ni izjavi Vlat-ko Serafimov, porane{en direktor na Dr`avniot ins-pektorat za ̀ ivotna sredina vo ~ie vreme e zatvorena Topilnicata.Vistinski parametri na za-gaduvaweto na vozduhot od Topilnicata nema, tvrdat poznava~ite na ekolo{kite mo`nosti vo Veles.

“Vo gradot ima{e nekolku merni stanici kade se poka`uva{e zagadenosta na vozduhot, no jas li~no se somnevam vo to~nosta na tie podatoci”, izjavi d-r Atanas Vasilev, ~len na odborot za spas na gradot Veles od

MHK Zletovo i rakovoditel na ginekolo{koto oddelenie na vele{kata bolnica.Ova be{e i glavnata pri~i-na za zatvoraweto na To-pilnicata vo 2003 godina. No, ekspertite potvrduvaat deka dokolku dobro se upra-

vuva{e so Topilnicata taa }e gi ispolne{e potrebni ekolo{ki standardi i }e proizveduva{e ekolo{ki.

(Proektot e finansiran od Danskata asocijacija za

istra`uva~ko novinarstvo i proektot Skup.)

150milioni dolari te`i godi{niot izvoz na

metali na Topilnica