@nesil: bilinçli medya kullanımı semİner yrd. doç. dr ... · İnternet ve mobil...

Yrd. Doç. Dr. Hasan H. TAYLAN

Sakarya Üniversitesi

@nesil: bilinçli medya kullanımı

SEMİNER

Dört temel amacımız var;

1- Medyayı tanımak (türleri? serüveni? dönüşümü anlamak (nasıl geldik buraya)

2- Medya kullanımında şu an ne durumdayız? İyimiyiz?

3- Geleneksel medyanın ve yeni dijital medyanın aşırı kullanımının zararları?

4- Neler yapabiliriz-önerilerimiz? Stratejilere değinmek

SUNUM TANITIMI

Medya, kitle iletişim araçları da denilir ve

Gazete (görsel), dergi (görsel), radyo (sesli/işitsel), sinema ve televizyon (görsel ve sesli) gibi kitle iletişim araçlarını içerir.

Kitle iletişim araçları (medya), görsel ve/veya sesli mesajların direkt olarak izlerkitlelere iletildiği tüm kişisel olmayan iletişimin teknik araçlarıdır.

Medya tanımı geleneksel medyayı anlatıyor.

MEDYAYI TANIMAK

***

Medya ve

türleri

Geleneksel medya (gazete, dergi, radyo, sinema ve televizyon)

Dijital medya (internet taşıtan iletişim teknolojileri: masaüstü bilgisayar, dizüstü bilgisayar, tablet, mobil (akıllı???) cep telefonu, akıllı televizyon)

Fark; tek yönlü aktarım/iletişim – etkileşimsel iletişim

MEDYAYI

TANIMAK

***

Medya ve türleri

***

geleneksel medya - dijital medya ayrımı

Geleneksel Medya

Medya içeriğini (Haber, Eğlence, Görüntü gibi) tüketir ve yorum yapamaz, içerik üzerinde değişiklik yapamaz ve yayınlayamayız. (Tek taraflı)

Direkt olarak bağlantımız yoktur ve üretenler ve tüketiciler farklı kişilerdir.

Yayın organları çok büyük kitleleri kapsamaktadır.

Maliyetli

MEDYAYI TANIMAK

***

Geleneksel

Medya - Yeni (Dijital)

Medya

***

Fark

Yeni Medya (Dijital Medya/Çoklu Medya)

Yeni Medya; gelişen bilgisayar, internet ve mobil teknolojisi ile

ortaya çıkan, kullanıcıların zamandan ve mekandan bağımsız bir

şekilde interaktif olarak etkileşimde bulundukları sanal medya

ortamıdır.

Geleneksel medya dediğimiz, yazılı ve görsel basında yani gazete,

televizyon ve diğer araçlarda, iletim tek yönlüdür. Ancak, yeni medya

araçlarında hedef kitle ile karşılıklı etkileşim mevcuttur.

Çoklu medyadır: tüm geleneksel medyayı bir anda içerir. Örn. akıllı

televizyonlar (TV, internet: sosyal medya, radyo, gazete, sinema,

alışveriş, oyun vs.)

DLNA özelliği: (Digital Living Network Alliance) dijital cihazların

birbirleri ile iletişim kurmasını sağlamak amacıyla geliştirilen bir

teknoloji. Bu sayede odamızda cep telefonuyla bilgisayarımızdaki

müzikleri dinleyebilir, videoları izleyebiliriz. Aynı şekilde

televizyon yayının bilgisayarımızdan rahatça izleyebilir tam tersi

olarak da bilgisayarımızdaki bir filmi televizyondan izleyebiliyoruz.

MEDYAYI TANIMAK

***

Geleneksel

Medya - Yeni

(Dijital) Medya

***

Fark

1) Haber ve bilgi sağlama işlevi:

2) Sosyalleştirme işlevi (toplumsallaştırma):

3) Güdüleme işlevi: Toplumların kendi belirledikleri hedef ve amaçlar doğrultusunda, belirledikleri hedeflere özendirerek, hedeflere ulaşmasını sağlama işlevidir.

4) Tartışma ortamı hazırlama işlevi: “Medya, hazırlayabileceği tartışma ortamı ile bireylere aktarılan toplumsal değer ve amaçlara açıklık kazandırmakta, gelişmelerine katkıda bulunmaktadırlar”.

5) Eğitim işlevi: “Toplumun üyelerinin bilgi düzeylerini, yetenek ve becerilerini daha üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olmaktadır”.

6) Kültürün gelişmesine katkı işlevi:

7) Eğlendirme işlevi:

8) Bütünleştirme işlevi: “Medyanın işlevlerini yerine getirilmesiyle toplumdaki bireyler, gruplar arasında ilişkileri geliştirip, onların toplumlarını olduğu kadar, birbirlerini de tanıması ve anlaması için bir ortam sağlanmaktadır”.

Bunun dışında kamuoyu oluşturma (siyasal işlev) işlevi, sosyal denetim (kısmen sosyalizasyon işlevi olarak da görülebilir) işlevi gibi bazı ek işlevler sayılabilir.

MEDYAYI TANIMAK

***

Medyanın

İşlevleri

Gözün Açık Olsun: Görsel Medya

Hareketli görüntü ile yayın yapan medya türlerine genel olarak görsel medya adı verilir. Televizyon ve sinema en yaygın görsel medya araçlarıdır. Video oyun oynamaya, film ve televizyon izlemeye imkân veren taşınabilir bilgi iletişim teknolojileri ile bilgisayar da görsel medya türleri arasında sayılabilir. Görsel medyada ses, renk, hareket ve yazı içeren görüntüler bir araya getirilerek izleyiciye sunulur. Çoğu zaman müziğin dâhil edildiği bu içerikler özel bir yeteneğe ihtiyaç duyulmadan ve zihinsel bir uğraş gerektirmeden izlenebilir. Bu sebeple en yaygın biçimde takip edilen medya türü görsel medyadır.

Görsel medyalardan en çok izleneni ise televizyondur. Televizyonun temel özellikleri şöyle sıralanabilir:

• İzleyicileri ekranda tutabilmek için genellikle profesyonelce kurgulanmış müzikli, hareketli görüntüler ve canlandırma (drama) tekniği kullanılır.

• Görselliğin etkili dili ile insanları ekrana bağlar. Bu özellik, televizyon bağımlılığı sorununa da neden olabilir.

• Takip edebilmek için okuma yazma gibi özel bir niteliğe gerek duyulmaz. Bu yüzden herkese hitap edebilir.

• İzleyicilerinde herhangi önemli bir niteliği gerektirmemesi sebebiyle her yaştan insanın izlemesine imkân sağlar. Bu da, okulda ve ailede gelişimsel düzeye uygun olarak verilmeye çalışılan tedrici eğitimi olumsuz etkileyebilir.

• 7 gün 24 saat yayın yapar ve günün herhangi bir saatinde takip edilebilir.

• Aralıksız yayın yapmasından dolayı sık tekrarlar olur ve kaliteli içerik sorunu söz konusudur.

• Haberlerin aktarımında hız çok önemlidir. Saniyelerin bile önemi vardır. Bu yüzden sıkça doğrulanmayan bilgilerin aktarılması sorunuyla karşılaşılır.

• Anlık bir yayındır. Yayınlandığı anda anlaşılmayanın, (İnternet'ten arayıp bulmak ya da yayını kayda almak gibi özel bir gayret sarf edilmezse) geri dönüp dinlenme veya izlenme imkânı yoktur.

MEDYAYI TANIMAK

***

medyayı

tanıyalım

***

Görsel

medya: TV

Aç Kulağını İyi Dinle: İşitsel Medya

Sese dayalı yapılan ve sadece kulağa hitap eden yayıncılığa işitsel medya adı verilir. Diğer bir ifade ile işitsel medya, radyo yayıncılığıdır. Teknik gelişmenin artmasıyla İnternet, televizyon, cep telefonu ve diğer taşınabilir bilgi iletişim teknolojileri üzerinden de radyo yayını yapılabilmektedir.

Radyo yayınının hem yayıncılar hem de dinleyiciler için maliyeti çok düşüktür. Bu yüzden çok yaygın bir kullanımı vardır. Artık İnternet ve taşınabilir bilgi iletişim teknolojileri aracılığıyla dünyanın her yerinden dinlenebilen radyonun temel özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Okuma yazma gibi özel bir niteliğe gerek duyulmaz. Bu yüzden işitme problemi olmayan herkese hitap eder.

• Anlamak ve takip etmek için belli bir yoğunlaşma gerektirir. Özellikle konuşma eksenli programlar zihinsel çabayı gerekli kılar.

• Sadece kulağa hitap eder. Bundan dolayı iş yaparken, çalışırken, araba kullanırken rahatlıkla dinlenebilir.

• Görüntüsüz ve konuşma eksenli bir yayıncılık yapar. Bu da radyo yayınını takip edenlerde kendini ifade edebilme rahatlığı uyandırır ve programlara katılımcılığı kolaylaştırır.

• Dikkat dağıtıcı ve çalışma düzenini bozucu bir niteliği olmadığından iş ortamlarında da dinlenilmesine müsaade edilir. Bu yüzden oldukça yaygındır.

MEDYAYI TANIMAK

***

medyayı

tanıyalım

***

radyo

Yazıyor, Yazıyor! Basılı Medya Ne Yazıyor?

Yazılı metin ve sabit görsel materyallerin (fotoğraf, resim, çizim vb.) yer aldığı medya türüne basılı medya adı verilir. Günlük yayın yapan gazete ve değişik periyotlarla (haftalık, aylık, iki aylık, üç aylık, dört aylık, altı aylık) yayımlanan dergi basılı medyanın en temel iki aracıdır. Bu ikisi genellikle basın adıyla anılır.

Basılı medya, daha çok bilgilendirme işlevini yerine getiren ve haber yayımı üzerine işleyen bir medya türüdür. Basılı medyanın genel özellikleri şunlardır:

• Bilgilendirici ve haber verici içeriğe sahiptir.

• Köşe yazıları, haber analiz/inceleme yazıları ile yorum-düşünce ortamı oluşturmaktadır.

• Yazılı metinlere yer verilmektedir. Ancak son zamanlarda görsel kültürün hâkim etkisiyle fotoğraf ve çizim-grafiklerin kullanımı artmış, görsel dil ön plana çıkmaya başlamıştır.

• Takip edebilmek için okumayı bilmek gerekir.

• Radyo ve TV gibi kolay ulaşılabilir olmanın aksine ya gazete bayiine gidip satın almayı ya da abone olmayı gerektirir.

• Takibi belli bir eğitimsel altyapı gerektirir. Bu yüzden okuru tutmak zordur. Bu zorluğu aşmak için kimi basın organları magazin boyutunu ön plana çıkarma yolunu seçmektedir.

• Televizyonla rekabet etme kaygısıyla eğlenceye ağırlık verilmeye çalışılmaktadır. Bu yüzden spor, bulmaca ve magazin sayfalarının sayısı giderek artmaktadır.

• Okuma eyleminin gereği olarak zihinsel uğraş ve yoğunlaşmayı sağlar.

• Çocukların, gelişim özelliklerine uygun içerikle muhatap olmaları açısından en uygun medya aracıdır.

• Haberle fotoğraf arasındaki ilişkiyi değerlendirme ve düşünme imkânı vardır.

• İnsanların düşünme ve bilgi edinme isteklerine hitap eder. Haz alma, rahatlama ve gevşeme arzuları ikinci plandadır.

• Okurun anlamadığı şeyler üzerinde düşünme ve birilerine sorma imkânı vardır.

• Tekrar tekrar dönüp okuma ve üzerinde düşünme imkânı olduğu için doğru ve yanlışları, çelişkileri tespit edilebilir.

• Okumak için maddi bir bedel ödemeyi gerektirir.

• Arşivlenmesi kolaydır ve arşivlerine de kolaylıkla ulaşılabilir. Bu yönüyle siyasal, kültürel, toplumsal vb. süreçlerin geriye dönük olarak da takip edilmesine imkân verir.

• Okuma algılamayı, anlamayı, eleştiri ve yorumu mümkün kılar. Bu da haberlerin belleğe yerleştirilmesini sağlar.

• Okurlar arasında paylaşılması diğer medya ürünlerine göre daha kolaydır.

• Diğer medyalar da gazete ve dergi ürünlerinin yayılmasında işlev görür.

MEDYAYI TANIMAK

***

medyayı

tanıyalım

***

basın

Ne Ararsan Var: İnternet ve Yeni Medya

İnternet, görsel, işitsel ve basılı medyanın bir araya geldiği ve yeni medya adı verilen bir medya türüdür.

Bilgilendirme, eğlendirme, araştırma yapma, insanları bir araya getirme, sanal sosyal topluluklar kurma gibi işlevleri olan İnternet, yeni ve ilgi çekici bir medyadır.

Bütün medyaların içeriklerine istenildiği anda sınırlı ücretlerle ulaşılmasına imkân veren İnternet ve yeni medyanın özellikleri şöyle sıralanabilir:

• E-posta hizmeti ile kişiler ve gruplar arası iletişime imkân verir.

• Sosyal iletişim ağları ile milyonlarca üyesi olan sanal toplulukların oluşmasını sağlar.

• Haber, özellikle de anlık haber konusunda diğer medyalardan daha hızlıdır. Ancak denetim mekanizması işletilmediğinden yanlış haberler açısından ciddi bir sıkıntı söz konusudur.

• Televizyon ve radyo yayıncılığının hem canlı hem de arşiv kaynaklı yapılabildiği bir iletişim ortamı sağlar.

• Film, müzik, video gibi eğlence ürünleri zaman sınırlanması olmadan tekrar tekrar izlenebilir.

• Binlerce kişinin aynı anda hem bireysel hem grup olarak oyun oynamasına imkân verir.

• Birçok bilgiye ulaşım imkânı sağlar. Örneğin dünyanın herhangi bir yerindeki sempozyum, kongre ve panel gibi bilimsel etkinliklerin bazılarına İnternet üzerinden canlı olarak veya kayıttan ulaşmak mümkündür. Ayrıca uzaktan eğitim programları da İnternet aracılığıyla gerçekleştirilebilmektedir.

• İsteyenin istediği veriyi, malumatı, bilgiyi yayımlayabildiği bir ortam olması dolayısıyla bilgi güvenliği açısından problemler taşır. Sitede kurum bilgileri, site yöneticileri ve açık adres gibi bilgilerin olmasına dikkat edilmelidir.

• Kamu hizmeti alımında vatandaşı bilgilendirici bir kaynaktır. Online hizmetler mekâna bağımlı kamu hizmeti zorunluluğunu belli oranda ortadan kaldırmaktadır. İhtiyaç duyulan birçok bilgi ve belge ilgili kuruma gitmeden bulunulan yerde edinilebilmektedir.

• İnteraktif bir özelliğe sahiptir.

MEDYAYI TANIMAK

***

medyayı

tanıyalım

***

internet

Doğuştan itibaren kişiliğimiz şekilleniyor. Ailemiz başta bizi şekillendiriyor. Sonra akrabalarımız, komşularımız yani bize en yakın olanlar… Sonra okullu olup, sınıfları dolduruyoruz. Öğretmenimiz canımız her şeyimiz… bize bilmediğimiz diyarlardan bir şeyler öğretiyorlar...

Artık yeni zamanlardayız. Yeni dünyanın olağanüstü bir aygıtı var: bizim yeni şekillendiricimiz. Yeni hikaye anlatıcılarımız: önce televizyon….. Sonra, internet…

Televizyon bize anlatıyor: Fatmagül suçu ne? Soruyor. Vadide sıkı şeyler oluyor ve bilmem kaç beden parçalanıyor. Bu arada olsun! Kahramanımız soru sormuyor hesap soruyor. Neyse hikayenin bizi ilgilendiren kısmına geldik: artık evimizin ya da can evimizin en yeni üyesi: internet.

MEDYAYI ANLAMAK

***

Dönüşümü Anlamak

Özellikle son 10-15 yılı içine alan çağımız, iletişim teknolojilerinin, gelişmiş bilgisayarların, akıllı cep telefonların, internetin, sosyal medyanın yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline geldiği; dahası eğilimlerimizi, değerlerimizi, tutum ve davranışlarımızı etkileyen, belirleyen bir çerçeveye sahip olduğu bir zaman dilimidir.

Özellikle akıllı cep telefonları (Smartphone), içerdiği radyo, televizyon, hatta e-gazete, video, sosyal medya, e-sohbet, hepsini sağlayan internet, mesajlaşma ve son olarak konuşma ve hatta görüntülü görüşme özellikleri nedeniyle çoklu ve interaktif bir iletişim aracıdır. Kolay taşınması, yüksek kullanılabilirliği, ulaşılabilirliği, hızı, nispeten düşük maliyeti, özellikle de statü göstergesi olması ve popülerliği nedeniyle çok yaygın bir kullanıma sahiptir.

MEDYAYI ANLAMAK

***


Bilgisayarlar vardı 1,4 MB’lik disketleri olan, ağa oturum açan, çevirmeli sesle internete bağlanan ve neredeyse kağnı hızıyla çalışan. Şimdi yolda yürürken de akıllı cep telefonlarıyla 4,5 G hızıyla bağlanılan internete sahibiz.

İnternet ve mobil teknolojisinin, çocuklarımızın ve gençlerimizin sosyal ve eğitim yaşamlarındaki önemi artmakta ve gençlerin kimliklerinin bir parçası olmaya başlamaktadır. Aslında internet ve mobil teknolojileri, hepimizin yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Özellikle tablet ve cep telefonları sayesinde günün her saati ve her yerde internete erişim neticesinde gençler, 7 gün 24 saat eğlence, etkileşim ve iletişim içinde olma imkanına sahipler.

Dönüşüme Devam

Hayatımız, kuşatılmış durumda.

Teknoloji, hiç olmadığı kadar gündelik yaşamımızı, ilişkilerimizi, fikirlerimizi, davranışlarımızı belirlemiş, etkilemiş durumda.

Özellikle bilgisayarlar (masaüstü, dizüstü, tablet) ve –akıllı- cep telefonları, internet özelliğiyle yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi.

Yolda yürüyen insanları gözleyin. Ya kulaklık takmış yürüyor. Ya elindeki telefondan birilerine mesaj atıyor, bir resme bakıyor, beğeniyor vs.

NE DURUMDAYIZ?

NE DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

***

Kitap

NE DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

***

TV

NE

DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

*** Dünya’da

internet kullanımı

NE DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

***

sosyal medya

NE DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

***

sosyal medya platformları

NE DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

***

Türkiye’de internet

kullanımı

NE DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

***

Türkiye’de dijital medya

kullanımı

NE DURUMDAYIZ?

***

İstatistikler

***

Türkiye’de sosyal medya kullanımı

NE DURUMDAYIZ

?

***

İstatistikler

*** Türkiye’de

mobil kullanımı

Dünyada 21. Dünyada 16..

Ka

rşıl

aşt

ırm

a

Türkiye İstatistik Kurumu 2016 verilerine göre Türkiye’de hanelerin %96,9’unda cep telefonu veya akıllı telefon bulunurken; sabit telefon bulunma oranı %25,6 olmuştur. Yine aynı döneme göre, hanelerin %39,5’i sabit genişbant bağlantı (ADSL, kablolu internet, fiber vb.) ile internete erişim sağlamaktayken; %65,2’si ise mobil genişbant bağlantı ile internete erişim sağlamıştır. TÜİK 2016 verilerine göre tüm hanelerin %74,5’inde internete bağlanabilen cep telefonu (akıllı telefonlar dâhil) bulunmaktadır.

We Are Social 2016 yılı raporuna göre, Türkiye’de cep akıllı telefon kullanımı daha çok sosyal medya kullanımını içermektedir. Sosyal medya kullananların (42 milyon) çoğunluğu akıllı cep telefonları vasıtasıyla sosyal medya kullanmaktadır (36 milyon).

Akıllı cep telefonlarının gençlerde kullanım oranı yüzde 81’dir. İletişim çağı olarak da nitelenen günümüzde internetin önem, işlev ve etkinliğinin artması, bir dizi yeni sorunları da beraberinde getirmiştir. Gündelik yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelen internet, gençler için birtakım riskler taşımaktadır.

MEDYAYI ANLAMAK

***


Haber ----- manipülasyon

Televizyon ----- şiddet ve bağımlılık

Televizyon ---- aile içi ilişkiler değerler

Reklam ---- tüketim ikna

Film reklam ---- bilinçaltına etki

İnternet ---- bağımlılık

Oyun ---- bağımlılık

İnternet ---- siber zorbalık

Sanal ve dijital kültür ---- sanal ilişkiler

MEDYA BİZE NE YAPAR?

***

genel


***

haberlerde manipülas

yon

Manipülasyon, yönlendirmek, etki altına almak, insanları istenildiği şekilde düşünmeye sevketmek anlamında kullanılan bir kavramdır.

Haberler bizlere ulaşmadan önce medya çalışanları tarafından şekillendirilirler. Realiteden uzaklaştırılmış, bilinçli olarak üretilen mesajlar ile sunulan haberler insanları zihinsel/bilişsel açıdan manipüle eder. Medya gücünü elinde bulunduranlar empoze etmek istedikleri fikirleri ellerindeki en kıymetli araç olan manipülasyon ile gerçekleştirebilirler. Medya, gerçekliğin belli boyutlarını vurgulayıp belli boyutlarını örtbas ederek ya da kendi istediği şekilde değiştirerek yansıtabilir.

Schiller’e göre manipülasyon ancak yarı uyanmış bir kitlenin ortaya çıkması durumunda kullanılır. Doğrudan baskıyla idare edilebilen kitleler üzerinde manipülasyon uygulamak gereksizdir, onlar açıkça söyleneni zaten yaparlar.


***

haberlerde

manipülasyon

Gündem belirleme modelinin temel varsayımı, medyanın izleyiciler için gündem oluşturduğudur. Bu kurama göre, medya geniş konular yığını arasından bazılarını seçerek izleyiciye sunar. Burada seçme işlemini üstlenen diğer bir değişle bazı şeyleri geçirtip bazılarını durdurabilen pozisyondaki kişilere “eşik bekçileri” (Gatekeepers) adı verilmektedir. Medyanın insanlara ne düşüneceklerini değil, ama ne hakkında düşüneceklerini kesinlikle etkilediğini ileri sürmektedir.

Gündem belirleme işlevi, medya yoluyla kamuoyunun (bir bakıma medya tüketicilerinin) hangi konularda düşüneceği, konuşacağını belirleyen bir çerçevede anlaşılır.

Gündem belirleme araştırma geleneği, örneğin medya halkın politik tutumlarını ve oy verme davranışlarını nasıl biçimlendirir ve değiştirir? Soruları önemli. Medya insanlara neyi düşüneceklerini (düşünecekleri şeyi) söylemez fakat ne hakkında düşüneceklerini söyler.


***

haberlerde

manipülasyon

*** gündem

kurma

Kurama göre medyanın insanlar üzerinde güçlü olduğunu savunur. Bu modelde, kitle iletişim araçlarının belli konu ve başlıkları, kamuoyunun görüş ve tartışma alanından uzaklaştırabilme yeteneği üzerinde durulur.

Kuram, kişisel düşüncenin başkalarının ne düşündüğüne bağlı olduğunu ele alan temel sosyo-psikolojik anlayıştan kaynaklanmaktadır. Temel varsayımları:

i) toplum sapma davranışı gösteren bireyleri yalnız bırakılmakla tehdit eder;

ii) bireyler sürekli bir yalnızlık korkusu ile yaşarlar;

iii) bu yalnızlık korkusu bireylerin her zaman fikir iklimini belirlemeye çalışmasına neden olur;

iv) bu tahminin sonuçları kamunun davranışını, özellikle de düşüncenin açıkça ifadesi ya da saklanmasını etkiler, şeklinde belirtir.

Medyanın belirli konu ve başlıkları kamunun görüş ve tartışma alanından uzaklaştırabilme yeteneği üzerinde durması bakımından gündem koyma modelinin negatif ayna imgesidir. Bu model, bireylerin toplumda çoğunluk tarafından benimseyen tutumlar, inançlar ya da kanaatler benimsemekten kaçınarak yalıtılma ya da dışlanmaya maruz kalmamaya çalıştıkları varsayımına dayanır. Bireyler hangi görüşlerin çoğunluk tarafından kabul gördüklerini ya da güçlenmeye başladıklarını ve hangi görüşlerin azınlıkta kaldığını ya da gözden düştüğünü anlamak için çevrelerini tarayıp dururlar. İnsanlara rayiç gerçeklik tanımlarını öğrenmek için medyaya yöneldikçe, suskunluk sarmalı da gelişir.


***

haberlerde

manipülasyon

*** suskunluk

sarmalı

Ben asrı - S. Freud teorisi * – Walter Lipmann** Edward Bernays*** uygulama

Bilinçaltını etkilemeyi amaçlayan reklamlara (mesajlara) subliminal reklam adı verilir. Genel olarak “bilinçaltına yönelik mesajlar/ reklamlar” olarak ifade edebiliriz. Bu tip mesajlar üç şekilde uygulanır:

1-Reklam afişleri, logoları ve benzeri nitelikteki görsel malzemenin içine saklanmış şekil, kelime ve rakamlar yoluyla

2-Gözle algılanamayacak kadar kısa süreyle ve sık patlayan flaşlar şeklinde sinema ya da televizyon görüntüsü yoluyla

3-İşitsel yollarla

25. kare (Coca-Cola)

Subliminal mesajlar (çizgi film- şiddet/ rekam-cinsellik/ film tüketim-cinsellik/ tom cruise-tarikat reklamı -scientology)

* her insanın zihinsel derinlerinde cinsel ve saldırgan güçler keşfetmiştir. Her iki güç, kontrol edilmezse birey ve toplumun kaosa süreklenebileceğini söyler.

** medeniyetin altında gezinen bilinçdışı içgüdüsel dürtüler ve irrasyonaliteden oluşur. kontrol edilmeli.

***İnsanların içsel arzuları harekete geçirilmeli, onları tüketim ürünleriyle tatmin ederek kitlelerin irrasyonel güçlerini yönetmek için yeni bir yol: reklam, halkla ilişkiler, ikna teknikleri vs.


***

medya

manipülasyonu REKLAMLAR

***

bilinçaltı reklamlar

ikna propaganda

Televizyon - en yaygın, en etkili, en çok tüketilen

Yaşam tarzımızı belirleyen, duygu, düşünce ve algıyı yönlendiren, tutum, değer ve

davranışları etkileyen önemli bir güç

Televizyon bir eğlence aracı olarak nitelendirilir. Dolayısıyla televizyon eğlence aracı

niteliğinden ötürü “zararsız” bir araç olduğu ileri sürülür. Televizyonun aslında bir tür

kaçış için gereksinimlerimizi doyurduğu iddia edilir.

Eğlence niteliği- eğlendirerek aşırı derecede tükettirmekte (tüketim sosyalleşmesi),

hizaya sokmakta (sosyal kontrol), belki (vaktinin çoğunu alarak) düşündürmemektedir.

Postman (TV: Öldüren Eğlence), saçma programların televizyondaki en iyi programlar

olduğunu, kültürü ve hiçbir şeyi çok fazla tehdit etmediğini, esas tehlikenin ciddi,

büyük idealler peşinde koşan, önemli konularda (kültürel) konuşan bir araç olarak

sunduğunda ortaya çıktığını belirtir.

Sorun burada televizyonun bize eğlendirici temalar sunması değil, bütün temaların

eğlence olarak sunulmasıdır.

Özgürlük televizyonu kapatarak elde edilmez. Televizyon çoğu insanın gece ya da

gündüz en çok hoşlandığı şeydir. Biz ezici çoğunluğun düğmeyi kapatmayacağı bir

dünyada yaşıyoruz. Mesajı bu kutudan almasak bile, başka insanlardan nasılsa alırız.


***

Televizyon

ve Şiddet

*** TV nedir?

2 yaşından 18 yaşına gelene kadar gençlerin yaklaşık 16 yıl ortalama en az 3 saat televizyon seyrettiği düşünüldüğünde, neredeyse 17.000 saat televizyon izlemektedirler. Bu süre zarfında da binlerce kez şiddet sahnesine maruz kalmış bulunmaktadırlar.

Çocuk ya da gençler, bir yıl içinde televizyonda yaklaşık 10.000 şiddet eylemi görmekte; yüksek okul mezunu olana kadar bir genç, yaklaşık 40.000 cinayet/adam öldürme olayına tanık olmaktadır.

Bir gencin 18 yaşına gelene kadar 200.000 simulasyon şiddet hareketi ve 16.000 öldürme sahnesi gördüğünü iddia edilmektedir.

5 özel televizyon kanalında, hafta içi 16.00-21.30 ve hafta sonu 09.00-21.30 saatleri arasında yayınlanan 80 filmden, toplam 5 bin 600 saniyenin izlenmesi sonucunda, bu filmlerdeki şiddet oranının yüzde 33.1 olduğu; toplam sürenin yüzde 13.8'ini fiziksel şiddetin (vurma, yaralama, öldürme), yüzde 10.9'unu sözel şiddetin, yüzde 8.4'ünü ise psikolojik şiddetin oluşturduğu belirlenmiştir.


***

Televizyon ve

Şiddet

*** TV şiddeti ?

televizyon şiddetine maruz kalmak, izleyicileri daha saldırgan ya da daha şiddetli davranmasına neden olur,

«genç yaşta şiddet içerikli video programlarına maruz kalan çocuklar ileriki hayatlarında şiddet ve saldırganlığa bu

programlara maruz kalmayanlardan daha çok eğilim gösterirler»

televizyon şiddetine maruz kalmak, izleyicilerine şiddete karşı duyarsızlaşmasına neden olur,

«medya (televizyon) şiddeti-ne çokça maruz kalma, şiddete maruz kalanlara (şiddet kurbanlarına) ve gerçek dünya şiddetine karşı duyarsızlaşmaya neden olmakta ve şiddet ortaya çıktığında şiddet mağdurunun adına (duygusal veya eylemsel) harekete geçme olasılığını düşürmektedir»

televizyona maruz kalmak dünyanın acımasız ve tehlikeli bir yer olduğu (mean and scary place) inancını eker/yetiştirir.

«televizyonu çok fazla seyretmek ile dünyanın korkunç ve tehlikeli bir yer olduğu algısı arasında nedensel bir ilişkiyi varsayar»


***

Televizyon ve

Şiddet

*** TV şiddeti ne

yapar?

Gençler, ne yapıyor?

***

İnternetle bağlantılı teknoloji kullanım

türleri

Sosyal medya siteleri

Facebook

Tweet’lemek

Selfie/paylaşım

Gençlerimiz ne yapıyor?

Oyun oynama

Alışveriş yapma

Kumar

Cinsellik

Çocuklar, ne yapıyor?

Flört etme

Zararlı fikirler edinme

Zararlı alışkanlıklar kazanma

Gençler, ne yapıyor?

Ayrıca…

İyi şeyler de var

eğitim, ödev, araştırma

Çocuklar, ne

yapıyor?

Neler

Oluyor?

Google

Facebook

Youtube

İnstagram

Oyun siteleri

Twitter

Vs.

En çok kullandıkları

internet siteleri

Sosyal ilişkiler

Dikkat eksikliği

Mahremiyet

Masumiyetin sonu

Şiddet

Sosyal güven

Gerçeklik hissinin kaybı –sanallık-

Yeni değerler

Siber zorbalık

Bağımlılık

-aşırı

kullanım-

İnternet ne

yapar?

Sosyal İlişkiler

Dikkatimizi birbirimize ve hatta kendi düşüncelerimize tam olarak verebilme yeteneğimizi zayıflattı…

Aile içi iletişim-sizlik

Akrabalık bağları

Arkadaşlık ilişkileri nitelik değiştirdi.

Selamlaşma

Sohbet kültürü nitelik değiştirdi.

Komşuluk

[video:1]

İnternet ne yapar?

***

Sosyal

ilişkiler

Dikkat Eksikliği

Çocuk ve gençlerde dikkat dağınıklığı artıyor,

Giderek daha az odaklanıyorlar,

Konsantrasyon bozukluğu: özellikle sınavlarda ya da kitap okurken,

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, son 20 yılda çocuklarda 10 kat artmış.

İnternet ne yapar?

***

Dikkat eksikliği

Mahremiyet

«Aşırı paylaşımlar» ileride utanç duyabilecek ayak izleri bırakırlar.

«Aynalarla kaplı dijital ortam»da özsaygı, narsizm, endişe ve özgünlük gibi kavramlar gençler için önemli sorunlardır.

Dijital mahremiyet sınırının net olmadığı bir ortamda, milyonlarca çocuk ve genç, aşağılayıcı bilgilerin ve görüntülerin sonsuza kadar varolacağı bir dünyayla yüzleşmek zorundadırlar.

Utanç verici «hataları» silme şansınız yok.

Sanal/siber zorbalık (birilerinin izinsiz –özellikle mahrem- fotoğraflarınızı paylaşıması; sms, mail, mesaj, sosyal medya yoluyla tehdit etme, küfretme vs. gibi eylemler).

[video: 2; 3]

İnternet ne yapar?

***

Mahremiyet

Mahremiyetin/Masumiyetin Sonu

Cinsellikle erken tanışma

Müstehcen siteler, imajlara maruz kalma

İnternet

ne yapar?

***

Masumiyetin

sonu

Erişim kolaylığı ve imkanı nedeniyle gençler, aynı zamanda ciddi risk altındadır. Çünkü, bu güvenlik açığı demektir. Tanımadığı kişilerle temas demektir. Boş zamanlarını heba etme anlamını taşımaktadır. Mantık dışı aşırı oyun oynama demektir. Hazlarının esiri olma demektir. Çevresinden, ailesinden ve arkadaşlarından uzaklaşma sanal diyarlara dalma demektir.

Ayrıca bu türden internet kullanımı, takıntılı ve sosyal yaşamın diğer yönlerini ihmal etme pahasına gelişiyorsa, bu türden kullanım patalojik bir durumdur ve biz buna teknoloji bağımlılığı (internet, telefon vs.) diyoruz.

bağımlılık

Bağımlılık: bir nesneye, kişiye ya da bir varlığa duyulan önlenemez istek, veya bir başka iradenin tahakkümü altına girme durumu olarak tanımlanır.

Ya da Psikoloji ve Psikiyatri’de Bağımlılık, bireylerin, kendilerinin ruhsal ve bedensel sağlığına ya da sosyal yaşamına zarar vermesine karşın, belirli bir eylemi yinelemeye yönelik önüne geçilemez bir istek duymaları halidir.

bağımlılık

İnternet Bağımlılığı Sendromu (İBS) İ. Goldberg tarafından 1995 yılında kumar rahatsızlığından esinlenerek tanımladığı bir rahatsızlıktır.

İnternet bağımlılığının bazı alt türleri vardır:

Aşırı oyun tutkusu (bilgisayar/online oyun bağımlılığı)

Sosyal medya (facebook vb.) ya da web güncellemelerinde (blog) aşırı vakit harcama

Aşırı resim/video/yazı paylaşma, yükleme, izleme vs. isteği

Aşırı mesajlaşma, online olma tutkusu (cep telefonları)

İnternetten aşırı kumar oynama tutkusu

İnternet üzerinden alışveriş takıntısı

Müstehcen siteler

İnternet Bağımlılığı

İnternette yoğun vakit geçirme hemen bağımlılık belirtisi anlamına gelmez. Fakat gereğinden fazla kullanma vakit israfıdır.

Daha da önemlisi daha iyi işler yapmaktan alıkoyduğu için zararlıdır.

Ülkemizde yapılan bir çok araştırmada (2014/2015/2016) internet bağımlılığı oranı %4 ile %7 arasında belirlenmiştir. Dünya’da da benzer oranlardadır. Ancak risk altındaki grup, %25’lerdedir. Özellikle yeni nesilde bu bağımlılık oranları artmaktadır.

[video: 4]

İnternet

bağımlılığı

Peki, internet bağımlılığı belirtileri nelerdir?

Kimileri, internette geçirilen zamana göre değerlendirir: buna göre haftada 20 saatten fazla zaman geçirmek bağımlılık belirtisidir. Ancak zaman, problemli internet kullanımı için tek bir belirti değildir. İş hayatında bu saati de aştığımız oluyor.

İnternet, kişinin yaşamındaki memnuniyetin en temel kaynağıysa,

Arkadaşlarıyla daha az vakit geçiriyor ve sosyal ilişkileri kesintiye uğruyorsa,

Bilgisayar ya da internet olmadığında sinirli ve bunalımlı oluyorsa,

Onlar olmadığında kendini boşlukta hissediyorsa,

İnternet kullanımı azaltıldığında ya da erişim gittiğinde yoksunluk semptomları gösteriyorsa: kaygı, huzursuzluk, depresyon hatta ellerin titremesi

O olmadığında, yalnızlık ve tecrit edilmiş/ soyutlanmış hissediyorsa,

Bilgisayar ya da internete çok fazla özlem duyuyorsa,

Problemin ciddiyetini ret ediyorsa,

Aşırı yorgunluk ve uykusuzluk,

Okul (akademik) başarısı düşüyorsa,

Okulla ilgili aktivitelerden geri duruyorsa,

İnternette öğrendiklerini okulda öğrendiklerinden daha üstün görmeyi akılcılaştırıyorsa (rasyonalize etme/mantığa bürünme)

İnternet bağımlılığı

belirtileri

Yemekten kesilmek ve uykusuz kalmak

Çevrimiçi daha fazla vakit geçirmekten dolayı gündelik rutin işleri ve sorumlulukları ihmal etmek

Aile ve arkadaşlarla ilişkileri ve de okul performansını olumsuz etkilemek

İletişimin maliyeti gereği ekonomik sıkıntılar çekmek (internet kafe maliyeti, yüksek fatura, online oyuna para yatırma, kumara para bağlama vs.)

Kötü beslenme, hareketsizlik, göz kuruluğu, Karpal Tünel Sendromu (ağrı, uyuşma ve diğer belirtilerle ortaya çıkar: ele giden medyan sinirin el bileğindeki karpal tünelden geçerken çevre kılıf tarafından sıkışmasıdır) ve sırt ağrısı gibi fiziksel ve sağlık sorunları yaşamak

Son olarak da internette aşırı vakit harcama, gençliklerinden, vakitten, yaşamlarından çalınan zamanlardır. Ve zaman akıp gidiyor, yıllar geri gelmiyor…

[Video: 5]

İnternet bağımlılığı

sonuçları

Birileri sizi kontrol etmesin. Siz kendi kendinizi kontrol edin. Otokontrol stratejisi geliştirin

İnternete bağlanın ama bağımlı olmayın, gerektiğinde kendi kendinizi sınırlayın, denetleyin. ödül sistemini işletebilirsiniz

Bilgisayarınız ortak kullanım alanında olsun, çalışma odanızda sadece (imkan dahilinde) siz ve kitaplarınız olsun Bilgisayar ve interneti niçin kullandığınızı sorgulayın

Ailenizle ve arkadaşlarınızla daha fazla vakit geçirin

Sanalı kullanın ama gerçek yaşayın

NE YAPMALIYIZ

?

*** İnternet

Kullanımına İlişkin

Öneriler

Hazlarınızın esiri olmayın

İnterneti kullanma amaçlarınız: çok fazla bilgi edinme çok az eğlenme olsun

Sonunuzu düşünün ve kahraman olun: ama hep en iyi arayın

Her erişiminizin, her bilgi paylaşımınızın izlendiğinin farkında olun

Planlı yaşayın. İnternet kullanımınızı da planlayın. Plandan şaşmayın

İnternetin okulunuzu ve derslerinizi aksatmasına izin vermeyin. Hatta internetin engin uçsuz bucaksız siber aleminin, derslerinize yardımcı olmasını sağlayın

Sosyal, kültürel ve sanatsal aktivitelere katılın. Yeni hobiler edinin. Okuyun, gezin, gözleyin ve bol bol düşünün

Vakit değerli, hayat kısa, zamanı iyi kullanın….

Öneriler

İhtiyaçları İyi Değerlendirmek

İnsan, mutlu bir hayat sürdürebilmek için çeşitli ihtiyaçlarını gidermek ister. İhtiyaçlarını giderdiğinde rahatlık, gideremediğinde rahatsızlık duyar. Bu noktada önemli olan hangi ihtiyaçların zorunlu olduğunu, hangilerinin olmadığını belirlemektir. Oysa çoğu zaman birey farkında olmayarak, bir tür bilinç uyuması sonucunda zorunlu ihtiyaçlarıyla zorunlu olmayan ihtiyaçlarını ayırt edemez.

Bu sebeple insan sürekli bir farkındalık içinde, uyanık, canlı, eleştirel ve gerçekçi bir bakışla ihtiyaçlarını doğru bir şekilde tanımlamalıdır.

Bu ihtiyaç benim için ne kadar önemli?

Bu ihtiyacım, karşılanması gereken zorunlu bir ihtiyaç mı? “İhtiyaç” dediğim bu şeye gerçek anlamda ihtiyacım var mı?

Bunun bir ihtiyaç olduğuna bizzat kendim mi karar veriyorum yoksa birtakım toplumsal, kültürel, çevresel ve benzeri etkenlerin tesiri altında mı kalıyorum?

Bu ihtiyacı karşılamazsam ne gibi bir eksiklik hissederim?

Bu ihtiyacım yerine bir başka ihtiyacımı karşılarsam bunu da karşılamış olur muyum?

NE YAPMALIYIZ?

***

Bilinçli Medya Kullanımı için

Öneriler

İstediğin Kadar Değil İhtiyacın Kadar

hangi medya aracının niçin kullanıldığı ve ne kadar kullanılması gerektiği hem birey hem de ailesi açısından önemli bir konudur.

İhtiyacımı karşılamak için medya ve ürünlerini kullanmam gerçekten gerekiyor mu?

Medya ve ürünlerinden neye ne kadar ihtiyaç duyuyorum?

Başka bir yolla ya da başka bir kaynaktan yararlanarak ihtiyacımı gidermem mümkün müdür? Hangisini, neden tercih etmeliyim?

İhtiyacımı karşılamak için medya aracını ve ürününü kullanmanın bana maliyeti nedir? Bu maliyeti karşılayabilir miyim?

NE YAPMALIYIZ?

***


Öneriler

Hangi Medya Aracıyla?

Günümüzde medya araçları ve ürünleri çok çeşitlidir. Bu aşamada birey ve aile, hangi medya aracını kullanacağını ve bu medya aracının hangi ürününden yararlanacağını alternatilerini gözden geçirerek belirlemelidir.

İhtiyacımı karşılayacak medya içeriğinin bulunduğu en sağlıklı ve doğru medya aracı hangisidir?

Benim bu medyayı ve ürününü kullanmaya imkânım var mı?

İhtiyacımı sadece bu medyadan ve onun ürününden mi karşılayabilirim? İhtiyacımı karşılayacak başka medyalar ve içerikleri var mıdır? Hangisini, neden tercih etmeliyim?

NE YAPMALIYIZ?

***


Öneriler

Ne Kadar Zamanda?

Medyaya ayrılacak zaman gerektiği kadar olmalıdır. “Gerektiği kadar”ın ölçüsü bireylerin kendi yaşam pratiklerine, kişisel gerçeklerine ve medyadan yararlanma amaçlarına göre oluşturulmalıdır.

Benim bugün zorunlu olarak yapmam gereken işlerim neler? Hangi rolüm dolayısıyla hangi sorumlulukları yerine getirmem gerekiyor?

Bugün içinde fazladan sahip olduğum ve eğlenip dinlenme, zorunlu olmayan ama yapmam iyi olacak işleri yerine getirmek amacıyla kullanabileceğim ne kadar vaktim var?

Sahip olduğum bir günlük zaman içinde zorunlu ya da zorunlu olmayan işlerimin hangilerini medya aracılığıyla sağlayabilirim? Bunlar için medyaya ne kadar vakit ayırabilirim?

Belirlemiş olduğum ihtiyacımı karşılamak için ne kadar zaman ayırabilirim? En az zamanı harcayarak en fazla faydayı nasıl elde edebilirim?

NE YAPMALIYIZ?

***


Öneriler

Medyanın Sunduğu Malumatı Denetlemek Malumat ve enformasyon olarak da adlandırılan haber, gerçeklere

dayanan bilgilendirici medya içeriği olmalıdır. Ancak kimi zaman çeşitli sebeplerle haberlerde yanlış, eksik, hata vb. yanlış bilgilenmeye sebep olacak sorunlar gündeme gelir.

Güvenli ve doğru haberler verdiği daha önceki deneyimlerle tespit edilmiş haber kaynakları seçilmelidir. Doğru haber kaynağı seçimi yapıldığında çarpıtma, yalan haber, asparagas vb. bilinçli yanlışlarla karşılaşılmaz. Yanlışlar ise ancak insani hatalardan kaynaklanan yanlışlardan ibaret olabilir.

Haberde aktarılan içerikte birbiriyle çelişen bir unsur olup olmadığına bakılmalıdır. Metin içi tutarsızlıklar haberin doğruluğu ile ilgili sorun olduğunun en önemli göstergelerinden biridir.

Bir haber kaynağıyla yetinilmemeli, haber birden fazla medya kuruluşundan takip edilerek karşılaştırılmalıdır.

Medyadan elde edilen haberler, konuyla ilgili resmî ve özel kuruluşlardan ya da sivil toplum kuruluşlarından sorularak tahkik edilmelidir.

Güvenilir bir haber oluşmasının gerekli unsurları olan mahreç, muhabir, kaynak, görüntü-metin uyumu, nesnellik değerlendirilmelidir. Bilhassa medya kuruluşunca başvurulmuş kaynakların güvenilirliği hakkında fikir sahibi olunmalıdır.

Haberin habercilik ilkeleri açısından sahip olması gereken unsurlara sahip olup olmadığı incelenmelidir.

Haber metninde bir haber içeriğinin taşıması gereken “Ne? Nerede? Ne zaman? Nasıl? Niçin/Neden? Nereden? Nedir? Kim? Kime?” sorularının cevapları irdelenmelidir.

NE YAPMALIYIZ

?

*** Bilinçli Medya

Kullanımı için Öneriler

Bilgi İçin Gazete, Dergi ve İnternet

Bilgi, haberden farklı olarak belli bir yönteme ve akademik niteliğe sahiptir. Medyanın her çeşidi bir miktar bilgi sunar.

Sunulan bilginin hangi kişi veya kurumdan kaynaklandığı, bu kişi veya kurumun konuya dair yeterlilikleri dikkate alınmalıdır.

Sunulan bilginin eksik, hatalı, değiştirilmiş vb. olup olmadığı ana kaynakla karşılaştırılmalıdır.

Metin içi tutarsızlıklar olup olmadığına bakılmalıdır.

Sunulan bilgiler, farklı kişi ve kurumların takipçilerine arz ettikleri bilgilerle karşılaştırılmalıdır.

Ansiklopedi, sözlük, istatistiksel kayıtlar vb. başvuru kaynaklarından bilgiler tahkik edilmelidir.

Bilgilerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı, araştırmalarla gerçekliğinin ispat edilebilir olup olmadığı değerlendirilmelidir.

Bilgilerin herhangi bir kişinin düşünce ve görüşlerini mi, olgusal gerçekleri mi yansıttığı incelenmelidir.

Bilgilerin güncel olup olmadığı dikkate alınmalıdır.

Bilgilerin sunumunda farklı bakış açılarına yer verilip verilmediği irdelenmelidir.

NE YAPMALIYIZ

?

*** Bilinçli Medya


Bilgi Kirliliğinden Nasıl Korunuruz?

Enformasyon bombardımanı, ilgili ilgisiz, doğru yanlış, gerekli gereksiz binlerce haberin insanlara ulaşmasını anlatmak için kullanılır. Enformasyon bombardımanı sonucunda insanların bedenleri değil zihinleri dağılır. Zihnin dağılması sonucunda insanlar doğruyu yanlıştan ayırt edecek ışıktan mahrum kalırlar. Dolayısıyla bu toz bulutlarının arasında gerçek, doğru ve güvenilir habere erişmek özel bir uğraşı gerektirir.

İhtiyaç duyduğu bilginin yapısını ve boyutunu belirler

İhtiyaç duyduğu bilgiye etkili ve verimli bir şekilde erişir

Elde ettiği bilgiyi ve onun kaynaklarını eleştirel olarak

değerlendirir, kendi bilgi dağarcığına ve değer sistemine katar

Ulaştığı bilgiyle önceki bilgilerini karşılaştırır

Ulaştığı bilgiyi bireysel olarak veya bir grubun üyesi olarak belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere etkili şekilde kullanır

Eleştirel Bir Yaklaşım Geliştirmek: Her habere hemen inanma! Derine in! Karşılaştır! Araştır! Usulle ilgilen! Söyleyene de bak! Geleneksel bilgi kaynaklarını da dikkate al!

NE YAPMALIYIZ?

***


Öneriler

Eğlence: Nasıl Tercih Etmeli?

Eğlendirici medya içeriğini seçerken öncelikle bu ürünün aile üyelerinde nasıl bir etki yapabileceği ve bu etkilerin nasıl takip edilebileceği üzerinde düşünülmelidir.

Seçilen üründe şiddet, cinsellik ve tüketimin aşırı ve abartılı bir biçimde yer alıp almadığı değerlendirilmelidir.

Film, magazin ve şov programlarını tercih ederken RTÜK’ün Akılı İşaretler Sınıflandırma Sistemi’yle yapılan yönlendirmeler dikkate alınmalıdır.

Gazetelerin ve İnternet sitelerinin televizyon sayfalarından ve RTÜK’ten programlarla ilgili bilgi edinilmeli, özellikle şiddet, korku, cinsellik ve olumsuz davranış oluşturabilecek içeriğe sahip olanlarla ilgili kararlar ailece alınmalıdır.

Şiddet, korku, cinsellik ve olumsuz davranış oluşturabilecek içeriğe sahip oyunlar ve İnternet siteleriyle ilgili Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı, Radyo Televizyon Üst Kurulu ve diğer resmî kurumların hazırladıkları bilgilerden istifade edilmelidir. Ayrıca eğlendirici ve eğitici işlevleri olan oyun, İnternet sitesi vb. medya ürünleri hakkında da bu konuda hizmet veren resmî ve sivil kurum ve kuruluşların çalışmalarından ve verdikleri danışmalık hizmetlerinden istifade edilmelidir.

NE YAPMALIYIZ

?

*** Bilinçli Medya


Eğlence: Nasıl Tercih Etmeli?

Oyun seçimlerinde anne babalar da müdahil olmalı ve oyunları incelemelidirler.

Anne babalar çocuklarıyla birlikte televizyon ve İnternet kullanımı hakkında www.rtukcocuk.org.tr ve www.guvenlicocuk.org.tr adresinden bilgi edinmeli, başka kaynakların oluşturulması için uygun kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarından yardım istemelidirler.

Eğlence içerikli medya ürünlerinin aileyle birlikte kullanılması ya da ailenin gözetiminde gerçekleşmesi için ihtiyaç duyan aile üyelerine diğerleri yardımcı olmalıdır.

Medya ürünlerinin etkileriyle ilgili yapılmış araştırma sonuçları takip edilerek olası olumsuzluklar hakkında bilgi edinilmeli, tedbirler alınmalıdır.

Eğlence içeriğini sunan medya kuruluşunun yayın politikası, tercih hakkı kullanılmadan önce, dikkate alınmalıdır.

NE YAPMALIYIZ

?

*** Bilinçli Medya


Bağımlı Olmamak İçin… Sınırları Belirle! • 0–2 yaşındaki çocukları televizyon ve bilgisayar ekranı ile tanıştırmayın. • 2–6 yaşındaki çocukların eğlence için her türlü ekranla günde toplam 1

saatten fazla muhatap olmasına izin vermeyin. Bu süreyi ilk ve orta öğrenim çocukları için günde 2 saatle sınırlayın.

• Sınırları talimatla değil, çocuğunuzla birlikte belirleyin. • Çocuk odasında televizyon, İnternet veya oyun aparatı olmamasına özen

gösterin. Birlikte Kullan! • Televizyonu çocuğunuzla birlikte izleyin. • Televizyon seyrederken program içerikleri hakkında konuşun, tartışın,

karşılıklı fikir egzersizleri yapın. Sürekli Takip Et! • Çocuğunuzun kaç saat televizyon izlediğini, kaç saat oyun oynadığını bilin. • Bazı temel kuralları belirleyin. Örneğin ev ödevleri bitmeden televizyon

izlemeye ve oyun oynamaya izin vermemek gibi. • Şiddet ve cinsellik unsurları içeren televizyon programlarından ve video

oyunlarından çocuğunuzu uzak tutun. Ticari İçerikleri Fark Ettir! • Çocuğunuzun ticari içerikleri ve özellikle de reklamları eleştirel

değerlendirmesine yardımcı olun. • Reklamlar hakkında konuşun, reklamları değerlendirin ve analiz edin. İyi Bir Model Ol! • Televizyon izlemeye dair temel bazı kurallar koyun ve koyduğunuz

kurallara öncelikle anne baba olarak siz uyun. • Cinsellik, olumsuz davranışlar ve şiddet unsurları içeren programları

izlemekten uzak durun, çocuğunuz odada olduğunda bu tür programları özellikle izlemeyin.

NE YAPMALIYIZ

?

*** Bilinçli Medya


Bağımlı Olmamak İçin…

Alternatifler Geliştir!

• Oyun oynama, bilgisayar ile vakit geçirme, televizyonla eğlenme dışında farklı alternatifler geliştirin. Örneğin sanat, spor ve kültür aktivitelerine katılın. Sokak, park, müze vb. sosyal mekânlarda vakit geçirin.

• Çocuğunuzun medya içerikleri dışındaki eğlence yollarıyla tanışmasına öncülük edin. Örneğin birlikte hobi kurslarına gidin.

NE YAPMALIYIZ

?

*** Bilinçli Medya


Şikâyet Etmek İstiyorsanız…

Televizyonlarda yayımlanan içeriklerle ilgili şikâyetler şu adreslere yapılabilir:

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)

www.rtuk.org.tr

Televizyon Yayıncıları Derneği

http://www.tvyd.org.tr

Reklamlarla ilgili şikâyetler Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Reklam Kuruluna yapılabilir.

http://www.tuketici.gov.tr

www.gumrukticaret.gov.tr

İnternet ile ilgili şikâyetler aşağıdaki adreslere yapılabilir.

http://www.ihbarweb.org.tr

[email protected]

Telefon: 0312 582 82 82

Kısa mesaj: 1199

http://ihbarhatti.meb.gov.tr/

NE YAPMALIYIZ

?

*** şikayet

NE YAPMALIYIZ

?

*** akıllı işaretler

Sohbet

Sohbet (chat/çet), İnternet’in yaygın kullanılan özelliklerinden

birisidir. İnternet’te sohbet ederken güvende olabilmesi için anne baba çocuğunu şu hususlarda mutlaka uyarmalıdır:

• İnternet ortamında sadece tanıdığı kişilerle sohbet

etmesi ve iletişim kurması

• Tanımadığı kişilerin İnternet’ten yaptığı arkadaşlık ya da yüz yüze görüşme teklilerini kabul etmemesi

• Tanımadığı biri kendisini arkadaş listesine eklediğinde onu hemen engellemesi

• Profil sayfasında kendisini tanıtan çok fazla bilgiye yer vermemesi

• Profil sayfasına kendisi ve ailesine ait resim ve videolar koymaması

NE YAPMALIYIZ

?

*** internet ve

çocuklar

Elektronik Posta

E-posta ile güvenli haberleşme konusunda ebeveynlerin

çocuklarını uyarabilecekleri bazı temel hususlar şunlardır:

• E-posta şifresinin anne baba dışında kimseyle paylaşılmaması

• İstenmeyen e-postaları önlemek için İnternet’te bilmediği sitelere kayıt ve üye olmaması

• “Spam” denen zararlı e-postaları kabul etmemesi ve hiç okumadan silmesi

• Arkadaşlarının e-posta adreslerini kimseyle paylaşmaması

• Birden çok kişiye aynı maili gönderirken adresleri “gizli” veya “bcc” başlıklı bölüme yazması

NE YAPMALIYIZ

?

*** internet ve

çocuklar

Çocuklara Öneriler

Unutma! İnternet’te bulduğun, okuduğun bilgi ve haberlerin hepsi doğru değildir!

Dikkatli ol! Kötü niyetli kişiler şifreni, kişisel bilgilerini (adını soyadını, cep veya ev telefonunu, ev adresini, okulunun adını, ailevi bilgilerini) çalabilir.

Kimseye güvenme! Kişisel bilgilerini isteyen bir e-posta alırsan bunu kesinlikle cevaplama!

İzin al! Anne babandan izin almadan ya da onlar yanında olmadan İnternet üzerinden asla alışveriş yapma.

Zamanı iyi seç! İnternet’te çok uzun sürelerle zaman geçirme.

Geç kalma! Çok geç saatlere kadar İnternet kullanma.

Paylaşma! Tanımadığın kişilerle hiçbir paylaşımda bulunma.

Dikkate alma! “Bu mesajı 10 kişiye gönderirsen şans kapını çalacak.” gibi e-postaları dikkate alma ve başkalarına da iletme, hemen sil.

Site içeriklerine dikkat et! Her web sitesi güvenilir değildir. Seni üzecek, korkutacak ya da hoş olmayan görüntü ve resimler karşına çıkabilir.

Dosya indirmeye meraklı olma! İndirdiğin dosyaların birçoğunda bilgisayarına zarar verebilecek virüs, solucan veya Truva atı gibi programlar olabilir.

Danış! Bilmediğin herhangi bir şeyle karşılaştığında harekete geçmeden önce anne babana mutlaka danış.

Haberdar et! Şüphelendiğin herhangi bir durum olduğunda anne babanı mutlaka bilgilendir.

NE YAPMALIYIZ

?

*** internet ve

çocuklar

[Video: 6]

Sabırla dinlediğiniz için teşekkür ediyorum…

Yrd. Doç. Dr. Hasan H. TAYLAN

Bilinçli medya

kullanımı

@nesil: bilinçli medya kullanımı semİner yrd. doç. dr ... · İnternet ve mobil...

Documents