new th thaicid national symposium · 2006. 1. 24. · th thaicid national symposium 159 parameter.....

14
11 th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 158 การประเมินสมบัติดินในพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนที่มีต่อความชื้นในดินและพารามิเตอร์ ด้วยแบบจาลอง SWAT ในลุ่มนํ้าน่านส่วนบน Estimation of Soil Properties on Slope Complex on Soil Moisture and Parameters by SWAT Model of the Upper Nan Basin ดุลยทัศนี แสนวัง 1 ,รศดรกอบเกียรติ ผ่องพุฒิ 2 ,ผศดรนภาพร เปี่ยมสง่า 3 1 นิสิตปริญญาโท ภาควิชาวิศวกรรมทรัพยากรน้ํา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 2 รองศาสตราจารย์ ภาควิชาวิศวกรรมทรัพยากรน้ํา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 3 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ภาควิชาวิศวกรรมทรัพยากรนํา คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บทคัดย่อ พื้นที่ลุ่มน้ําน่านส่วนบนมีลักษณะเป็นภูเขาสูง ในส่วนตอนกลางจะเป็นภูเขาสูงที่ลาดชัน และ ตอนล่างจะเป็นพื้นที่เกษตรกรรม ซึ่งในปัจจุบันมีแนวโน้มการใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณพื้นที่ต้นนํามาก ขึ้น ส่งผลให้ความชื้นในดินมีการเปลี่ยนแปลง กอปรกับยังไม่ได้มีการสํารวจกลุ่มชุดดินในบริเวณพื้นทีลาดชันเชิงซ้อน ในการศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินสมบัติดินในพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนที่มีต่อ ความชื้นในดินและพารามิเตอร์ให้ใกล้เคียงกับสภาพความเป็นจริง ด้วยแบบจําลองด้านอุทกวิทยา SWATพบว่าบริเวณพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนที่ได้รับการประเมินเบื้องต้นจากหลักเกณฑ์การประเมินความ ลาดชันของภูมิประเทศทางธรณีวิทยา ที่ราบเชิงเขา และที่ราบลุ่มรวมถึงการใช้ประโยชน์ที่ดินใน ปัจจุบันส่งผลต่อกลุ่มพารามิเตอร์ของน้ําใต้ดิน( GW)กลุ่มพารามิเตอร์ของน้ําผิวดิน( MGT) กลุ่ม พารามิเตอร์ของลุ่มน้ํา( BSN)กลุ่มพารามิเตอร์ของดิน( SOL)โดยมีค่าพารามิเตอร์ ALPHA_BF. GW,Gw_Delay. GW,CN2. MGT1,Sol_Awc. SOL,Surlag. BSN ตามลําดับ ซึ่งมีค่าความ ต่างจากพื้นที่ที่ยังไม่มีการปรับแก้กลุ่มชุดดินประมาณร้อยละ118.93โดยกลุ่มพารามิเตอร์ดังกล่าว สามารถบ่งชี้ประเภทลักษณะการใช้ดินได้ใกล้เคียงสภาพความเป็นจริงในขณะเดียวกันผลการสอบ เทียบแบบจําลองที่สถานี N. 13Aในช่วงปี2556-2558 และผลการตรวจพิสูจน์แบบจําลองในช่วงปี 2553-2555 ในกรณีที่ไม่มีการปรับแก้กลุ่มชุดดิน และมีการปรับแก้กลุ่มชุดดินให้ค่าสัมประสิทธิสหสัมพันธ์(R) เท่ากับ 0.89 และ 0.88ดัชนีประสิทธิภาพ(EI) เท่ากับ 0.71 และ 0.67ตามลําดับดังนั้น จึงสามารถสรุปได้ว่าการประเมินสมบัติดินด้วยการปรับแก้กลุ่มชุดดินมีนัยสําคัญต่อการใช้แบบจําลอง ทางอุทกวิทยาในการประเมินปริมาณน้ําท่า และการสํารวจกลุ่มชุดดินในพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อนมี ความสําคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาประเทศต่อไป คาสาคัญ : พื้นที่ลาดชันเชิงซ้อน, แบบจําลองด้านอุทกวิทยา SWAT,พื้นที่ลุ่มน้ําน่านส่วนบน Abstract The area of Upper Nan Basin is steep mountain. In the middle is slope area and the bottom area is for agriculture. Nowadays the river source is used. So,the soil humidity is changed. From the survey at the minor of soil basin around slope complex area that never happened. This casehave an objective to assess the eligibility around slope complex area with soil humidity and find the nearest nature

Upload: others

Post on 29-Oct-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

158

การประเมนสมบตดนในพนทลาดชนเชงซอนทมตอความชนในดนและพารามเตอร ดวยแบบจ าลอง SWAT ในลมนานานสวนบน

Estimation of Soil Properties on Slope Complex on Soil Moisture and Parameters by SWAT Model of the Upper Nan Basin

ดลยทศน แสนวง1,รศ ดร กอบเกยรต ผองพฒ2,ผศ ดร นภาพร เปยมสงา3 1นสตปรญญาโท ภาควชาวศวกรรมทรพยากรนา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

2รองศาสตราจารย ภาควชาวศวกรรมทรพยากรนา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 3ผชวยศาสตราจารย ภาควชาวศวกรรมทรพยากรนา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

บทคดยอ

พนทลมนานานสวนบนมลกษณะเปนภเขาสง ในสวนตอนกลางจะเปนภเขาสงทลาดชน และตอนลางจะเปนพนทเกษตรกรรม ซงในปจจบนมแนวโนมการใชประโยชนทดนบรเวณพนทตนนามากขน สงผลใหความชนในดนมการเปลยนแปลง กอปรกบยงไมไดมการสารวจกลมชดดนในบรเวณพนทลาดชนเชงซอน ในการศกษานมวตถประสงคเพอประเมนสมบตดนในพนทลาดชนเชงซอนทมตอความชนในดนและพารามเตอรใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรง ดวยแบบจาลองดานอทกวทยาSWATพบวาบรเวณพนทลาดชนเชงซอนทไดรบการประเมนเบองตนจากหลกเกณฑการประเมนความลาดชนของภมประเทศทางธรณวทยา ทราบเชงเขา และทราบลมรวมถงการใชประโยชนทดนในปจจบนสงผลตอกลมพารามเตอรของนาใตดน(GW)กลมพารามเตอรของนาผวดน(MGT) กลมพ า ร า ม เ ต อ ร ข อ ง ล ม น า ( BSN) ก ล ม พ า ร า ม เ ต อ ร ข อ ง ด น ( SOL) โ ด ย ม ค า พ า ร า ม เ ต อ รALPHA_BF.GW,Gw_Delay.GW,CN2.MGT1,Sol_Awc.SOL,Surlag.BSN ตามลาดบ ซงมคาความตางจากพนททยงไมมการปรบแกกลมชดดนประมาณรอยละ118.93โดยกลมพารามเตอรดงกลาวสามารถบงชประเภทลกษณะการใชดนไดใกลเคยงสภาพความเปนจรงในขณะเดยวกนผลการสอบเทยบแบบจาลองทสถานN.13Aในชวงป2556-2558 และผลการตรวจพสจนแบบจาลองในชวงป2553-2555 ในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดน และมการปรบแกกลมชดดนใหคาสมประสทธสหสมพนธ(R) เทากบ 0.89 และ 0.88ดชนประสทธภาพ(EI) เทากบ 0.71 และ 0.67ตามลาดบดงนนจงสามารถสรปไดวาการประเมนสมบตดนดวยการปรบแกกลมชดดนมนยสาคญตอการใชแบบจาลองทางอทกวทยาในการประเมนปรมาณนาทา และการสารวจกลมชดดนในพนทลาดชนเชงซอนมความสาคญอยางยงในการพฒนาประเทศตอไป

ค าส าคญ : พนทลาดชนเชงซอน, แบบจาลองดานอทกวทยา SWAT,พนทลมนานานสวนบน

Abstract

The area of Upper Nan Basin is steep mountain. In the middle is slope area and the bottom area is for agriculture.Nowadays the river source is used.So,the soil humidity is changed. From the survey at the minor of soil basin around slope complex area that never happened.This casehave an objective to assess the eligibility around slope complex area with soil humidity and find the nearest nature

Page 2: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

159

parameter.According to SWAT hydrology model can show that the place is basic estimatedby the measure slope of the hill and plain geography also geology. That's related to the parameter ofthe response hydrology variance group be ALPHA_BF.GW,Gw_Delay.GW,CN2.MGT1,Sol_Awc.SOL,Surlag.BSNand make the different from the none-survey area about 118.93 percentage.While the model test result at N.13A station in 2013-2015 and 2010-2012. Be by soil survey and non-survey showed that R is 0.89 and 0.88.EI is 0.71 and 0.67.In conclusion, the parameter is signification to the assessment Runoff of hydrology model and the survey at the minor of soil basin around slope complex area is extremely important for country developing.

Keywords : Slope Complex, SWAT Model,Upper Nan Basin

1 ความส าคญและทมาของปญหา

ในปจจบนการบรหารจดการนามสวนสาคญอยางมากในการขบเคลอนประเทศใหเปนประเทศทมการพฒนาไปสประเทศไทย 4.0 ดวยเหตน รฐบาลจงไดม ยทธศาสตรชาต20ป (2560 -2579) และในยทธศาสตรท 5 ไดกลาวถงการสรางการเตบโตคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยการสรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาต และบรหารจดการนาใหมประสทธภาพ รวมทงยกระดบความสามารถในการปองกนผลกระทบและปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบตธรรมชาตนน สาหรบประเทศไทยประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม และในปจจบน พบวา การใชประโยชนทดนทเปลยนแปลงไปจากเดมเนองจากการขยายตวภาคเกษตรกรรมเปนบรเวณกวางหรอบนภเขาทเปนแหลงตนนา และพนทปาไมมเนอทลดลง โดยสาเหตหลกมาจากการถกบกรก พนทปาไมเพอการเกษตร โดยเฉพาะการทาไร และสวนยางพารามเพมขนอยางรวดเรว จากปญหาดงกลาวจงมกลมชดดนทยงไมไดมการศกษาสารวจกลมชดดน เนองจากมกฏหมายกาหนดเปนพนทหวงหามสาหรบพนทลาดชนเชงซอนทเขา ภเขา และกรมพฒนาทดนกาหนดตามหลกวชาการใหเปนพนทลาดชนโดยเฉลย 35% ขนไป ภายใตชอ Slope Complex หรอพนทลาดชนเชงซอนหรอกลมชดดนท62ซงปจจบนพนทบางสวนมสภาพการใชประโยชนทดนทเปลยนแปลงไปจากเดม จงควรมการประเมนสมบตดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนทมตอความชนในดนและพารามเตอรตางๆ ใหไดใกลเคยงสภาพความเปนจรง

สาหรบพนททใชในการศกษา คอ ลมนานานสวนบน มสภาพภมประเทศสวนใหญเปน ภเขาสง พนทลมนาตอนบนและตอนกลางจะเปนภเขาสงทลาดชน และ ลดหลนเปนเนนสง สวนตอนลางจะเปนพนทเกษตรกรรม สามารถแบงเปน 7 ลมนายอย ซงอยดานเหนอเขอนสรกต และไดประเมนสมบตดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนของลมนานสวนบน ดวยใชแบบจาลองทางอทกวทยาในการคาดการณปรมาณนาทา และพจารณาขอมลนาเขาดวยการปรบแกกลมชดดนใหไดใกลเคยงสภาพความเปนจรง ทงนจะนามาซงกลมพารามเตอรทมนยสาคญตอการประเมนสมบตดน และสามารถใชเปนแนวทางเสนอหนวยงานทเกยวของสารวจและตรวจสอบขอมลใหเปนปจจบนเพอวางแผนดานเกษตรกรรมและแนะนาเกษตรกรใหเลอกการปลกพชตามความเหมาะสมตอไป

Page 3: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

160

2 วตถประสงค

1) เพอประเมนสมบตดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนทมตอความชนในดนและพารามเตอรตางๆ ดวยการปรบแกกลมชดดนใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบนในแบบจาลองดานอทกวทยา

2) เพอศกษาปรมาณนาทาในลมนานานสวนบน ดวยแบบจาลองดานอทกวทยา โดยพจารณาปรบแกกลมชดดนในแบบจาลองใหใกลเคยงสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบน

3 วธการวจย

3 1 พนทศกษา

ลมนานานสวนบน พนทตนนาตงอยในภาคเหนอของประเทศไทย คอ ลมนานานสวนบน มสภาพภมประเทศสวนใหญเปนภเขาสง พนทลมนาตอนบนและตอนกลางจะเปนภเขาสงทลาดชน และลดหลนเปนเนนสง สวนตอนลางจะเปนพนทเกษตรกรรม สามารถแบงเปน 7 ลมนายอย ซงอยดานเหนอเขอนสรกต ครอบคลมพนทจงหวดนาน มพนทลมนาทงสน 8,714 ตารางกโลเมตร ลกษณะลมนาวางตวในแนวทศเหนอ-ใตมตนกาเนดจากเทอกเขาหลวงพระบาง ซงเปนเสนแบงเขตแดนประเทศไทย-ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และมทราบระหวางภเขา โดยในเขตพนทอาเภอปว ทาวงผา ทงชาง ภเพยง เมองนาน เชยงกลาง บอเกลอ สองแคว เฉลมพระเกยรต แมจรม สนตสข เวยงสา จงหวดนาน มความยาวแมนาทงหมดประมาณ 631.85 กโลเมตร ลานาสาขาทสาคญ ไดแก นาวา นายาว นาสมน นาแมสา แมนานาน เปนตน ดงแสดงในรปท 1สภาพภมประเทศของลมนานานสวนบน

ตารางท 1 แสดงชอลมนายอยในลมนานานสวนบน

รหสลมน ายอย ชอลมน ายอย พนทรบน า ตร กม 0902 แมนานานตอนบน 2,222 0903 หวยนายาว(1) 788

0904 แมนานานสวนท 2 1,537

0905 นายาว(2) 599

0906 นาสมน 589

0908 นาสา 778

0909 นาวา 2,201

รวมทงสน 8,714

Page 4: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

161

รปท 1 สภาพภมประเทศของลมนานานสวนบน

Page 5: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

162

3 2 รวบรวมขอมลทใชในการศกษา

1) รวบรวมขอมลทางภมศาสตรโดยขอมลระดบความสงเชงเลขความละเอยดของขนาดกรดเซล 30x30 เมตร ใชจากขอมลของกรมแผนททหาร มาตราสวนการนาเขา 1:4,000 ในลมนานานสวนบน

2) รวบรวมขอมลอต-อทกวทยายอนหลงไมตากวา30 ป (พ.ศ.2529-2559) ในลมนานานสวนบน

3) รวบรวมขอมลดนและการใชประโยชนทดนของลมนานานสวนบน มาตราสวน1:50,000 ป พ.ศ.2550 และ พ.ศ.2559 จากกรมพฒนาทดน

3 3 แบบจ าลองอทกวทยา SWAT

แบบจาลองทางอทกวทยา SWAT (Soil and Water Assessment Tool) เปนแบบจาลองทางอทกวทยาโดยการศกษาครงนไดทาการจาลองปรมาณนาทาของลมนานานสวนบน ในการประเมนสมบตดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนทมการใชประโยชนทดนทเปลยนไป จากขอมลกลมชดดนทจะนาเขาแบบจาลองระหวางกลมชดดนทไมปรบแกกบกลมชดดนทปรบแกจากการประเมนสมบตดนของสภาพการใชประโยชนทดนทเปลยนแปลงไปจากเดมเพอเปรยบเทยบคาพารามเตอรทมผลตอการประเมนปรมาณนาทา โดยมขนตอนการจดทาแบบจาลองดงน

1) กาหนดพนทลมนา(Watershed Delineation) โดยในการศกษานไดกาหนดลมนานานสวนบน ดวยการนาเขาขอมลระดบความสงเชงเลขความละเอยดของขนาดกรดเซล30x30เมตรมความสงอยในชวง 80-2,030ม.รทก. รวมถงการคานวณพนทลมนาสวนบน และกาหนดเสนลานาในลมนานานสวนบนและกาหนดจดออกทสถานN.13A เพอคานวณหาคาพารามเตอรตางๆ

2) กาหนดหนวยตอบสนองทางอทกวทยา(Hydrologic Response Unit-HRU) ดวยการนาเขาขอมลการใชประโยชนทดน(Land Use) ขอมลกลมชดดน(Soil) ขอมลความลาดชนของพนท(Slope definition)

3) เลอกชวงเวลาการสอบเทยบแบบจาลอง โดยในการศกษานไดเลอกชวงปพ.ศ.2556ถง พ.ศ.2558

4) ตรวจพสจนแบบจาลองโดยการนาขอมลตรวจวดจรงกบขอมลท ไดจากการแบบจาลองมาเปรยบเทยบกนโดยเลอกชวงเวลาตรวจสอบปพ.ศ.2553-2555 จากการแบงการสอบเทยบแบบจาลองออกเปน 2 กรณ คอ กรณทไมมการปรบแกกลมชดดน และมการปรบแกกลมชดดน

3 4 ขนตอนการด าเนนการ

1) พจารณากาหนดพนททศกษาของลมนานานสวนบนทมตนกาเนดมาจากเทอกเขาหลวงพระบาง โดยสภาพภมประเทศสวนใหญเปน ภเขาสง พนทลมนาตอนบนและตอนกลางจะเปนภเขาสงทลาดชน และ ลดหลนเปนเนนสงสวนตอนลางจะเปนพนทเกษตรกรรม สามารถแบงเปน 7ลมนายอย ประกอบดวย ลมนาแมนานานตอนบน ลมนาหวยนายาว(1) ลมนาแมนานานสวนท2 ลมนายาว(2) ลมนาสมน ลมนาสา ลมนาวา

2) ดาเนนการรวบรวมขอมลอต-อทกวทยาจากหนวยงานราชการทเกยวของครอบคลมชวงป พ.ศ. 2529 ถง 2558โดยทาการตรวจสอบและคดเลอกขอมลสถานเพอใชในการศกษา ประกอ

Page 6: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

163

บดวย ปรมาณฝนรายวนจากสถานวดนาฝนในลมนานานสวนบนของกรมชลประทานจานวน 19 สถาน และสถานอตนยมวทยาของกรมอตนยมวทยา จานวน 4 สถานดงแสดงในรปท 2 ทตงของสถานอตนยมวทยาและสถานวดนาฝน และปรมาณนาทาของกรมชลประทานจานวน 8 สถาน ดงแสดงในรปท 3 ทตงของสถานวดนาทาในลมนานานสวนบน

3) การปรบเทยบแบบจาลองทางอทกวทยา SWAT (Soil and Water AssessmentTool) ดงแสดงในรปท 4กรอบกระบวนประยกตใชแบบจาลองทางอทกวทยา SWAT (Soil and Water Assessment Tool) โดยแบงการสอบเทยบแบบจาลองออกเปน 2 กรณ ดงน

1) การสอบเทยบคาพารามเตอรตางๆของลมนาเพอใหใกลเคยงกบสภาพพนทโดยไมปรบแกขอมลกลมชดดน

2) การสอบเทยบคาพารามเตอรตางๆของลมนาเพอใหใกลเคยงกบสภาพพนท โดยปรบแกขอมลกลมชดดนบรเวณพนทลาดเชงซอน ดวยการประเมนสมบตดนดวยการตรวจสอบสภาพพนทการใชประโยชนทดนทเปลยนไป

3) การตรวจพสจนแบบจาลองทางอทกวทยา SWAT (Soil and Water AssessmentTool) โดยจะตรวจพสจนแบบจาลองจากคาพารามเตอรทไดจากการสอบเทยบ ดวยการนาคาพารามเตอรตรวจสอบในชวงป พ.ศ. 2553-2555 ทง 2 กรณ จากนนนาผลทผานการสอบเทยบและตรวจพสจน นามาตรวจสอบคาทางสถต ประกอบดวยคาสมประสทธสหสมพนธ และดชนประสทธภาพ หากตรวจสอบคาทางสถตแลว ผลตรวจสอบเปนทยอมรบไดจะไดปรมาณนาทาจากแบบจาลองดานอทกวทยาทถกตองและเหมาะสม ในทางกลบกนถาผลตรวจสอบไมผานการยอมรบ จะตองนาไปปรบแกคาสมประสทธและดาเนนการสอบเทยบคาพารามเตอรใหมเพอตรวจสอบคาทางสถตอกครง

Page 7: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

164

รปท 2 ทตงของสถานอตนยมวทยาและสถานวดนาฝนในลมนานานสวนบน

Page 8: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

165

รปท 3 ทตงของสถานวดนาทาในลมนานานสวนบน

Page 9: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

166

รปท 4 กรอบกระบวนประยกตใชแบบจาลองทางอทกวทยา SWAT (Soil and Water Assessment Tool) โดยแบงการสอบเทยบแบบจาลองออกเปน 2 กรณ

Page 10: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

167

4 ผลการศกษาวจย

รปท 5 การใชประโยชนทดนบรเวณพนทลมนานานสวนบนและการใชประโยชนทดน บรเวณพนทลาดชนเชงซอน

1) จากบรเวณพนทลาดชนเชงซอนทมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ทไดรบการประเมนสมบตดนโดยการปรบแกกลมชดดนใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบนซงในปจจบนไดมการใชประโยชนทดน ดงแสดงในรปท 5 การใชประโยชนทดนบรเวณพนทลมนานานสวนบนและการใชประโยชนทดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอน พบวา การใชประโยชนทดนบรเวณพนทลมนานานสวนบนสวนใหญเปนพนทปาไมมพนทประมาณ 5,202.81ตารางกโลเมตร (รอยละ 59.70) รองลงมาคอพนทเกษตรกรรม มพนทประมาณ 3 ,257.74ตารางกโลเมตร (รอยละ 37.38) พนทอยอาศย 178.33 ตารางกโลเมตร (รอยละ 2.05) พนทแหลงนา 44.64ตารางกโลเมตร (รอยละ 0.51) และพนทอนๆ 30.53 ตารางกโลเมตร (รอยละ 0.35) และการใชประโยชนทดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนสวนใหญเปนพนทสวนใหญเปนพนทปาไมมพนทประมาณ 3,594.41 ตารางกโลเมตร (รอยละ 62.79) รองลงมาคอพนทเกษตรกรรม มพนทประมาณ 2,080.71 ตารางกโลเมตร (รอยละ 36.35) พนทอยอาศย 33.54 ตารางกโลเมตร (รอยละ 0.59) พนทแหลงนา 9.13 ตารางกโลเมตร (รอยละ 0.16) และพนทอนๆ 6.83 ตารางกโลเมตร (รอยละ 0.12) ตามลาดบ และกลมชดดนในพนทลมนานานสวนบน แบงออกไป 15 กลมชดดน ดงแสดงในรปท 6 กลมชดดนบรเวณพนทลมนานานสวนบนและกลมชดดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอน และดงแสดงในรปท 7 กลมชดดนจากการประเมนสมบตดนโดยการปรบแกกลมชดดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบน(62A 62B 62C 62D)

Page 11: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

168

รปท 6 กลมชดดนบรเวณพนทลมนานานสวนบนและกลมชดดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอน

รปท 7 กลมชดดนจากการประเมนสมบตดนโดยการปรบแกกลมชดดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอน ใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบน(62A 62B 62C 62D)

Page 12: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

169

ผลการประเมนคาพารามเตอรดวยแบบจาลองดานอทกวทยา พบวา จะสงผลตอกลมพารามเตอรของนาใตดน(GW) กลมพารามเตอรของนาผวดน(MGT) กลมพารามเตอรของลมนา(BSN)กลมพารามเตอรของดน(SOL) โดยมคาพารามเตอร ALPHA_BF.GW, Gw_Delay.GW, CN2.MGT1, Surlag. BSN, Sol_Awc.SOL ตามลาดบ

2) ผลการสอบเทยบและตรวจสอบแบบจาลอง SWAT ทสถานN.13Aในชวงป2556-2558ดงแสดงในรปท 8กราฟสอบเทยบและตรวจสอบแบบจาลอง SWAT ทสถานN.13Aและผลการตรวจพสจนแบบจาลองในชวงป2553-2555ในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดน และในกรณทมการปรบแกกลม ชดดนโดยคาทางสถต พบวา คาทางสถต ประกอบดวย

คาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation Coefficent , R ) N

oi o ci ci=1

N N2 2

oi o ci ci=1 i=1

(Q -Q )(Q -Q )=

(Q -Q ) (Q -Q )

R

ดชนประสทธภาพ (efficiency index , EI ) N N2 2

oi o oi cii=1 i=1

N 2

oi oi=1

(Q -Q ) - (Q -Q )EI=

(Q -Q )

เมอ Qoi คอ ปรมาณการไหลจากการตรวจวด Qci คอ ปรมาณการไหลจากการคานวณ

oQ คอ ปรมาณการไหลเฉลยจากการตรวจวด

cQ คอ ปรมาณการไหลเฉลยจากการคานวณ

รปท 8 กราฟสอบเทยบและตรวจสอบแบบจาลอง SWAT ทสถาน N.13A และผลการตรวจพสจนแบบจาลองในชวงป 2553-2555 ในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดน

และในกรณทมการปรบแกกลม ชดดน

โดยในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดน และมการปรบแกกลมชดดน ใหคาสมประสทธสหสมพนธ(R) เทากบ 0.89 และ 0.88 ดชนประสทธภาพ(EI) เทากบ 0.70 และ 0.67 ตามลาดบ

5 การอภปรายและสรปผลการวจย

1) จากประเมนสมบตดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนทมตอความชนในดนและพารามเตอรตางๆ ดวยการปรบแกกลมชดดนใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบนจะสงผลตอ

ในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดน

ในกรณทมการปรบแกกลมชดดน

Page 13: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

170

พารามเตอรALPHA_BF.GW,Gw_Delay.GW,CN2.MGT1,Sol_Awc.SOL ,Surlag.BSN ตามลาดบโดยมคาความตางจากพนททยงไมมปรบแกประมาณรอยละ 118.93

เมอ เปอรเซนตความแตกตางเฉลย = (ขอมลท1-ขอมลท2)*100/คาเฉลยของขอมลทงสอง ดงนนการปรบแกกลมชดดนใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบนนน จะ

สงผลตอพารามเตอรในแบบจาลอง SWATดงตารางท 2พารามเตอรทเกยวของกบการปรบเทยบปรมาณการไหลระหวางในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดนและในกรณทมการปรบแกกลมชดดน

ตารางท 2 พารามเตอรทเกยวของกบการปรบเทยบปรมาณการไหลระหวางในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดนและในกรณทมการปรบแกกลมชดดน

2) จากการศกษาปรมาณนาทาในลมนานานสวนบน ดวยแบบจาลองดานอทกวทยา โดยพจารณาปรบแกกลมชดดนใหใกลเคยงสภาพความเปนจรงในลมนานานสวนบน ผลการสอบ

เทยบและตรวจสอบแบบจาลอง SWAT ทสถานN.13Aในชวงป2556-2558 และผลการตรวจพสจนแบบจาลองในชวงป2553-2555พบวา การตรวจสอบผลการวจยคาทางสถต ประกอบดวย คาสมประสทธสหสมพนธแสดงถงขอมลมความสมพนธแบบปฏภาคโดยตรงและดชนประสทธภาพแสดงถงความแมนยาของแบบจาลองโดยจากผลการวจยคาทไดจากกรณปรบแกกลมชดดนจะมคานอยกวากรณทไมไดปรบแกกลมชดดน ซงเปนคาทางสถตทยอมรบไดทง 2 กรณ และเมอนามาเปรยบเทยบเปอรเซนตความแตกตางเฉลยของคาสมประสทธสหสมพนธ และดชนประสทธภาพ พบวา จะมคาเปอรเซนตความแตกตางเฉลยประมาณรอยละ 1.12 และ 6.09 ตามลาดบ

6 ขอเสนอแนะ

1. จากการศกษาจะสามารถประเมนสมบตดนบรเวณพนทลาดชนเชงซอนทมตอความชนในดนและพารามเตอรตางๆดวยการปรบแกกลมชดดนใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรง และเพอสรางความตระหนกถงความสาคญของการอนรกษดนและนา โดยการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน จงควรดาเนนการสารวจและตรวจสอบขอมลใหเปนปจจบนเพอวางแผนดานเกษตรกรรมและแนะนาเกษตรกรใหเลอกการปลกพชตามความเหมาะสมตอไป

2. จากการศกษาจะทราบปรมาณนาทาในลมนานานสวนบน ดวยแบบจาลองดานอทกวทยาผทศกษาควรพจารณาปรบแกกลมชดดนในแบบจาลองใหใกลเคยงสภาพความเปนจรง

กลมพารามเตอร พารามเตอรคาจากการปรบเทยบ

ในกรณทไมมการปรบแกกลมชดดน

คาจากการปรบเทยบในกรณทมการ

ปรบแกกลมชดดนเปอรเซนตความแตกตางเฉลย

กลมพารามเตอรของนาใตดน(GW) ALPHA_BF.GW 31.47 0.174 197.81

Gw_Delay.GW 0.246 30.69 196.83

กลมพารามเตอรของนาผวดน(MGT) CN2.MGT1 77 76 1.31

กลมพารามเตอรของลมนา(BSN) Surlag.BSN 0.25 0.12 68.1

กลมพารามเตอรของดน(SOL) Sol_Awc.SOL 0.302 0.063 130.6

เปอรเซนตความแตกตางเฉลยทงหมด 118.93

Page 14: New th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM · 2006. 1. 24. · th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM 159 parameter.. According to SWAT hydrology model can show that the place is basic . estimatedby

11th THAICID NATIONAL SYMPOSIUM

171

7 บรรณานกรม

กญจนชญา เมาสว,จรณธร บญญานภาพ. (2557).การวเคราะหการเปลยนแปลง สาเหต และผลกระทบของการใชประโยชนทดนบรเวณลมน าสาขาน าสมนตอนลาง จงหวดนาน วารสารวนศาสตร 33 (2) : 131-148.

บรรจงศกด ฟกสมบรณ,สรตน บวเลศ,นฤชต ดาปน,นพนธ ตงธรรม.2560.การจ าลองแบบพลวตรเพอ ศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทสงผลปรมาณน าทาในลมน าทาจนตอนบน วารสารวทยาศาสตรบรพา, 22(2),42-57

พงศไพบลย ตลารกษ,คมสน ครวงศวฒนา.(2557).การประยกตแบบจ าลองSWAT เพอประเมน สสถานภาพของพนทลม : กรณศกษาลมน าล าภาช งานประชมนาเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษา ระดบชาต , (8),1-8

ภทราพร แสงทอง, ปรยาพร โกษา, ธนช สขวมลเสร.(2558).การประเมนปรมาณน าทาดวยแบบจ าลอง SWAT กรณศกษาพนทลมน าล าพระเพลงตอนบน การประชมวชาการวศวกรรมโยธาแหงชาต, (20),1-8.

โอฬาร เวศอไร.(2557).ผลกระทบของการเปลยนแปลงการใชทดนตอน าทา ในพนทลมน านานตอนบนโดยใชแบบจ าลองทางอทกวทยา SWAT.วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

WinaiWangpimool1,KobkiatPongput2,ChinnapatSukvibool3,SamranSombatpanit4, and PhilipW. Gassman5.The effect reforsetation on stream flow in upper Nan river basin Soil and Water Assessment Tool SWAT model International Soil and Water Conservation Research (2013);(1):53-63.