news-2013,04

8
Агуулга 1... хөгжүүлэх нь сургалт 2... “Бүтээмж-Өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх нь” сургалт боллоо 3... “Үйлчилгээний салбарын гүйцэтгэлийн удирдлага” сургалтанд амжилттай оролцоод ирлээ 3... АББ-ын ойрын үеийн сургалт 4... “Мэдлэг хуваалцах өдөр” нээлттэй сургалт 2013.03.22 4... Фото мэдээлэл 5... CONSULT EXPO-2013 5... Бидний хүсч буй ирээдүй 6... “Бүтээлчээр сэтгэх арга барилууд” үргэлжлэл 6... Англи хэл сурцгаая! үргэлжлэл 7... Японы Бүтээмжийн Төв 8... Нээлттэй сургалт 8... Шинэ номын танилцуулга 8... Бүтээмж ба инновацийн тодорхойлолтууд Хүний нөөцийн чадавхийг Хүний нөөцийн чадавхийг хөгжүүлэх нь сургалт Энэ үүднээс Монголын Бүтээмжийн Төв нь Азийн Бүтээмжийн Байгууллага /АББ/-ын техник экспертийн үйлчилгээний хүрээнд орчин үеийн хүний нөөцийн удирдлагын тогтолцоо, бүтээмж нэмэгдүүлэх арга, хандлагын талаар мэдлэг олгох замаар аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын хүний нөөцийн чадавхийг нэмэгдүүлэх зорилготой Хүний нөөцийн чадавхийг хөгжүүлэх нь” сэдэвт 5 өдрийн сургалтыг амжилттай зохион байгууллаа. Сургалтанд оролцогчид олон улсын хүний нөөцийн менежментийн чиг хандлага, хүний нөөцийн стратеги, хүний нөөцийн үнэлгээний хуудас /HR Scorecard/, бүтээмж ба гүйцэтгэлд суурилсан цалин хөлсний систем, хөдөлмөрийн бүтээмж цалин хөлсний системийн уялдаа холбоо, хүний нөөцийн аудит, хүний төгөлдөршлийн загварчлал болон хүний нөөцийн тэргүүн туршлагуудаас судлах зэрэг шинэлэг сэдвүүдээр мэдлэг авсан нь сургалтын давуу тал байсан юм. Сургагч багшаар Азийн Бүтээмжийн Байгууллагын эксперт, 2013 оны 4 дүгээр сарын 1 - 5 - ны өдрүүдэд амжилттай болж өндөрлөлөө Asian Productivity Organization Website: www.apo-tokyo.org MPO СОНИН № 04/13 БҮТЭЭМЖИЙН эдээ М МОНГОЛЫН БҮТЭЭМЖИЙН ТӨВ Дөрөвдүгээр сар 2013 А сар их хурдацтай өрсөлдөөний орчинд байгууллагын өрсөлдөх чадварыг сайжруулах, ашигт ажиллагааг нэмэгдүүлэхэд байгууллагын үйл ажиллагааны гол хүчин зүйл болох хүний нөөцийг хүний капитал болгож хөгжүүлэх нь чухал асуудал болж байна. Хүний капитал ба бүтээмжийн өсөлт нь ямар ч байгууллагын амжилтанд хүрэх түлхүүр юм. Тиймээс одоогийн нөхцөл байдалд тохируулан хүмүүсээ системтэйгээр хөгжүүлэх, чадавхижуулах, зөв зохион байгуулах, идэвхижүүлэх, бүтээмж, гүйцэтгэлд тулгуурлан урамшуулах зэрэг хэрэгцээ шаардлага гарч байна. Орчин үеийн хүний нөөцийн менежментийн ойлголтоор хүний нөөцийн функц нь зөвхөн хүн ажилд авдаг, халдаг гэсэн уламжлалт ойлголтыг халж байгууллагын бизнесийн үйл ажиллагааг хөгжүүлэх үндсэн нэг хэсэг, тэр дундаа хүний нөөцийн менежер нь бизнесмен сэтгэлгээтэй, бүтээмж, чанар, үйлчилгээг үйл ажиллагааныхаа зарчмаа болгосон ажилтан байх ёстой гэсэн чиг хандлагатай болж байна.

Upload: danaa-bayantsetseg

Post on 21-Oct-2015

227 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

Бүтээмж

TRANSCRIPT

Page 1: News-2013,04

Агуулга1... хөгжүүлэх нь сургалт2... “Бүтээмж-Өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх нь” сургалт боллоо 3... “Үйлчилгээний салбарын гүйцэтгэлийн удирдлага” сургалтанд амжилттай оролцоод ирлээ

3... АББ-ын ойрын үеийн сургалт 4... “Мэдлэг хуваалцах өдөр”

нээлттэй сургалт 2013.03.224... Фото мэдээлэл 5... CONSULT EXPO-20135... Бидний хүсч буй ирээдүй6... “Бүтээлчээр сэтгэх арга барилууд” үргэлжлэл6... Англи хэл сурцгаая!

үргэлжлэл7... Японы Бүтээмжийн Төв8... Нээлттэй сургалт8... Шинэ номын танилцуулга8... Бүтээмж ба инновацийн

тодорхойлолтууд

Хүний нөөцийн чадавхийг

Хүний нөөцийн чадавхийг хөгжүүлэх нь сургалт

Э н э ү ү д н э э с М о н г о л ы н Б ү т э э м ж и й н Т ө в н ь А з и й н Бүтээмжийн Байгууллага /АББ/-ын техник экспертийн үйлчилгээний хүрээнд орчин үеийн хүний нөөцийн удирдлагын тогтолцоо, бүтээмж нэмэгдүүлэх арга, хандлагын талаар мэдлэг олгох замаар аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын хүний нөөцийн чадавхийг нэмэгдүүлэх зорилготой “ Х ү н и й н ө ө ц и й н ч а д а в х и й г хөгжүүлэх нь” сэдэвт 5 өдрийн су р г а л т ы г а м ж и л т т а й з ох и о н байгууллаа.

Сургалтанд оролцогчид олон улсын хүний нөөцийн менежментийн чиг хандлага, хүний нөөцийн стратеги, хүний нөөцийн үнэлгээний хуудас /HR Scorecard/, бүтээмж ба гүйцэтгэлд суурилсан цалин хөлсний систем, хөдөлмөрийн бүтээмж цалин хөлсний системийн уялдаа холбоо, хүний нөөцийн аудит, хүний төгөлдөршлийн загварчлал болон хүний нөөцийн тэргүүн туршлагуудаас судлах зэрэг шинэлэг сэдвүүдээр мэдлэг авсан нь сургалтын давуу тал байсан юм.

С у р г а г ч б а г ш а а р А з и й н Бүтээмжийн Байгууллагын эксперт,

2013 оны 4 дүгээр сарын 1 - 5 - ны өдрүүдэд амжилттай болж өндөрлөлөө

Asian Productivity OrganizationWebsite: www.apo-tokyo.org

MPO

СОНИН № 04/13

БҮТЭЭМЖИЙН

эдээМ

МОНГОЛЫН БҮТЭЭМЖИЙН ТӨВ

Дөрөвдүгээр сар 2013

Асар их хурдацтай өрсөлдөөний орчинд байгууллагын өрсөлдөх чадварыг сайжруулах, ашигт

а ж и л л а г а а г н э м э г д ү ү л э х э д байгууллагын үйл ажиллагааны гол хүчин зүйл болох хүний нөөцийг хүний капитал болгож хөгжүүлэх нь чухал асуудал болж байна.

Хүний капитал ба бүтээмжийн өсөлт нь ямар ч байгууллагын амжилтанд хүрэх түлхүүр юм. Тиймээс одоогийн нөхцөл байдалд тохируулан хүмүүсээ системтэйгээр хөгжүүлэх, чадавхижуулах, зөв зохион байгуулах, идэвхижүүлэх, бүтээмж, гүйцэтгэлд тулгуурлан урамшуулах зэрэг хэрэгцээ шаардлага гарч байна.

Орчин үеийн хүний нөөцийн менежментийн ойлголтоор хүний нөөцийн функц нь зөвхөн хүн ажилд авдаг, халдаг гэсэн уламжлалт ойлголтыг ха лж байгууллагын бизнесийн үйл ажиллагааг хөгжүүлэх үндсэн нэг хэсэг, тэр дундаа хүний нөөцийн менежер нь бизнесмен с э т г эл г э э т э й , б ү т э эм ж , ч а н а р , үйлчилгээг үйл ажиллагааныхаа зарчмаа болгосон ажилтан байх ёстой гэсэн чиг хандлагатай болж байна.

Page 2: News-2013,04

Мэд ээлэл 2

С и н г ап у р ы н “ K B E c o n s u l t i n g ” компанийн зөвлөх Эдди Эдвардс ажиллаж, сургалтыг лекц, дасгал, видео хичээл, кейс ашиглан маш сонирхолтой хэлбэрээр зохион байгууллаа.

Сургалтанд оролцогчдын дунд сонгон шалгаруулалт явагдсанаас Төрийн банк шалгарч, байгууллага дээрээ зөвлөгөө авах болсон юм. АББ-ын эксперт Эдди Эдвардс 4 дүгээр сарын 08-12-ны өдрүүдэд Төрийн банкны үйл ажиллагаатай танилцаж, хүний нөөцийг хөгжүүлэх чиглэлээр Хүний нөөцийн хэлтсийн үйл ажиллагаанд анхан шатны аудит хийн зөвлөгөө өглөө.

Мөн манлайлал, манлайллын зарчмууд, гүйцэтгэлийн удирдлага, үр дүнтэй гүйцэтгэлийн үнэлгээ хийх аргачлал, зан төлөвт суурилсан ярилцлагыг зохион байгуулах нь сэдвүүдээр салбар нэгжийн захирал, удирдах ажилтнуудад 3 өдрийн сургалт явуулсан нь үр дүнтэй болсон юм.

Сургалтын нээлт

Багийн ажиллагаа Сургалтын үеэр

Сургалтанд манай томоохон аж ахуйн нэгж, байгууллагууд болох “Номин Холдинг” ХХК, “Хасу мегаватт” ХХК, “Сэбоцэ” ХХК, ”Мобиком” ХХК, “Скайтел” ХХК, “НьюТел” ХХК, “АПУ” ХХК, “Гоёо” ХХК, “УБ Такси” ХХК, ”MGLD” ХХК, ”Зиг Заг” ХХК, “Жүр үр” ХХК, “Мон Цахим” ХХК, “Матрикс” ХХК, “Дарханы ДЦС” ТӨХК, Эрдэнэт үйлдвэр, Төрийн банк, Хас банк, Очир-Ундраа групп, Эрэл Групп, ШУТИС-КТМС, УТМА гэсэн байгууллагуудын 31 төлөөлөгч хамрагдан амжилттай суралцаж, гэрчилгээ гардан авлаа.

“Бүтээмж-Өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх нь” сургалт боллоо

Mонгол Улсын Засгийн газрын 2 0 1 2 - 2 0 1 6 о н ы ү й л ажиллагааны хөтөлбөрийг

х э р э г ж ү ү л эх а р г а х э м ж э э н и й төлөвлөгөөнд хөдөлмөрийн харилцааг сайжруулах чиглэлээр бодлогын тодорхой зорилтууд тусгагдсаны нэг нь Үндэсний хэмжээнд хөдөлмөрийн бүтээмжийн хөдөлгөөн өрнүүлж, үндэсний болон салбар, орон нутаг, аж ахуйн нэгж, байгууллагын түвшинд х ө д ө л м ө р и й н б ү т э э м ж и й н

талаарх олон нийтийн ойлголтыг дээшлүүлж, цалин хөлс, хөдөлмөрийн бүтээмжийн уялдаа холбоог хангах аргачлал, арга зүйг боловсронгуй болгож, үндэсний чадавхийг хөгжүүлэх а с у у д а л о р с о н ю м . Энэ үүднээс бүтээмжийн одоогийн төлөв байдал, чиг хандлагыг үндэслэн “Бүтээмжийн хөдөлгөөнийг үндэсний хэмжээнд өрнүүлэх ажлын удирдамж”-ийг Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт Үндэсний хорооны

2012 оны 5 дугаар тогтоолоор баталж, хэрэгжилтийг зохион байгуулж эхэлсэн юм.

Энэхүү ажлын нэг хэсэг болох 2013 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд тусгагдсан бүтээмжийн талаар салбарын яамд, орон нутгийн байгууллагуудын мэдлэг, ойлголтыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Хөдөлмөрийн яамны Хөдөлмөрийн харилцааны б од л о го зох и ц у ул а л т ы н г а з а р , Монголын Бүтээмжийн Төвтэй хамтран “ Б ү т э э м ж - ө р с ө л д ө х ч а д в а р ы г дээшлүүлэх нь” сэдэвт сургалтыг зохион байгууллаа.

Бүтээмжийн талаарх ерөнхий о й л г о л т, м эд л э г, б ү т э э м ж и й г нэмэгдүүлэх арга зам, түүнийг х э р э г ж ү ү л эх а р г а т е х н и к ү ү д , бүтээмжийн өсөлтийг хэрхэн тооцох талаар тодорхой ойлголт мэдлэг олгох зорилготой тус сургалтанд, бүтээмжийн хөдөлгөөнийг зохион байгуулах яамд, ажил олгогч, үйлдвэрчний эвлэл, мэргэжлийн байгууллагын төлөөлөл бүхий ажлын хэсгийн гишүүд болон дүүргийн Хөдөлмөрийн хэлтсийн дарга, мэргэжилтнүүд оролцсон юм.

Page 3: News-2013,04

1. Сайн байна у у . Т а о л о н у л с ы н с у р г а л т а н д оролцоод ирсэн сэтгэгдлээсээ хуваалцана уу.

2.

Энэхүү с у р г а л т а н д хамрагдсанаар гүйцэтгэлийн удирдлага болон б ү т э э м ж и й н у д и р д л а г ы н т а л а а р х ө ө р и й н мэдлэг, ур чадварыг дээшлүүлж, олон улсын тэргүүн туршлагаас суралцаж, бас олон найз нөхөдтэй болсондоо сэтгэл хангалуун байгаа.

“Гүйцэтгэлийн удирдлага” гэж юу вэ? Хэрхэн хэрэгжүүлэх вэ? Энэ талаар та уншигч олондоо товчхон мэдээлэл өгнө үү?

Гүйцэтгэлийн удирдлага гэдэг нь байгууллага зорилгодоо хүрэхийн тулд хийгдэхээр төлөвлөсөн ажлуудыг ажилтнуудаараа хэрхэн чанартай сайн г ү й ц э т г ү ү л эх , х ү н и й н ө ө ц и й н хөдөлмөрийн бүтээмжийн ашиглалтыг хэрхэн хамгийн өндөр түвшинд, үр д ү н т э й б а й л г а х а д ч и г л э с э н гүйцэтгэлийн бодлого, урамшууллын системийг тодорхойлон хэрэгжүүлэх, гүйцэтгэлийг хэмжих, үнэлэх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж буй удирдлагын систем юм. Байгууллагын үйл ажиллагааны чиглэл, онцлогоос хамаарч гүйцэтгэлийн удирдлагын олон арга аргачлалуудаас аль тохирох системийг с о н го н з ө в , з ох и о н б а й г у ул ж хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэж бодож байна.

Пакистан улсад “Үйлчилгээний салбарын гүйцэтгэлийн удирдлага” сэдэвт сургалтанд Монгол улсыг төлөөлж “Скайтел” ХХК-ийн Хүний нөөцийн хэлтсийн менежер Н.Солонго, “Нью Пакс Монгол” ХХК -ийн зочид буудлын менежер Б.Баатарсүх оролцоод ирсэн байна. Н.Солонгоос явсан газрынх нь сониноос эрхэм уншигч тантай хуваалцъя.

“Үйлчилгээний салбарын гүйцэтгэлийн удирдлага” сургалтанд амжилттай оролцоод ирлээ АББ-ын ойрын

үеийн сургалт

Workshop on Advanced Agribusiness Management for Executives and Managers of SMEs (Contracting and Joint Ventures in Agribusiness)Thailand07- 12 Aug, 2013

Workshop on Raising Productivity in Higher EducationIndonesia07-11 Oct, 2013

Asian Food and Agribusiness Conference 2013: Biotechnology and Global Competitiveness ROC15 - 18 July, 2013

Workshop on the Branding of Local Specific Agricultural Products through the Use of Geographic IndicationsSri Lanka3 - 7 June, 2013

Workshop on Packaging and Labeling Standards for Organic Agrifood ProductsPhilippines08-12 June, 2013

Training Course on Knowledge Management and Innovation in Public-sector OrganizationsOrganizationSri Lanka04-08 Nov, 2013

3. Та анх удаа АББ-ын сургалтанд хамрагдсан гэсэн. Таны хүлээж байснаас сургалт хэр амжилттай болсон гэж үзэж байна вэ?

4. Уг сургалтыг удирдан зохион байгуулсан багш нарынхаа талаар товчхон мэдээлэл өгнө үү.

Төгсгөл нь 4-р нүүрт

Миний хүлээлтэнд үнэхээр хүрч чадсан гэж бодож байна. Магадгүй зарим талаараа миний хүлээлтээс давж байсан зүйлүүд ч ажиглагдсан.

Сургалтын маш өндөр зохион байгуулалт, бэлтгэл ажиллагаа, сургагч багш нарын ур чадвар, туршлага, оролцогчдын идэвхитэй, оролцоотой байдлыг хэрхэн нэмэгдүүлэх, сургалт зохион байгуулагчдын оролцогчдод хандах хандлага, тэдний халамж гэх мэт олон зүйлс миний анхаарлыг татаж байсан бөгөөд эдгээрээс суралцах зүйл маш их байсан.

Энэхүү сургалтыг 3 сургагч багш нар зохион байгуулсан юм. Канад улсын зөвлөх багш ноён Richard Clarke, Сингапур улсын зөвлөх багш ноён Eddy

Edwards, Солонгос улсаас ирсэн доктор, профессор ноён Shin kim нар сургалтыг зохион байгуулсан билээ. Олон удаа олон улсын сургалт, семинарыг зохион байгуулсан өндөр мэдлэгтэй, заах ур чадвартай, туршлагатай эдгээр багш нараас сургалт авсандаа үнэхээр баяртай байгаа.

Сургалтын нээлтийн ажиллагаа

Сургалтын үеээр

Гадаад сургалт 3

Page 4: News-2013,04

Фото мэдээлэл

Мэд ээлэл 4

“Эрэл тоосго”-ний үйлдвэрийн нийт ажилтнуудад2013 оны 4 дүгээр сарын 15 - 21 -ний өдрүүдэд

Монголын Бүтээмжийн Төвөөс “Бүтээмж ба Ажлын соёл-5С” сэдвээр сургалт явууллаа.

«МЭДЛЭГ ХУВААЛЦАХ ӨДӨР» НЭЭЛТТЭЙ СУРГАЛТ /2013.03.22/

Аж ахуйн нэгж, байгууллагын б ү т э э м ж , ч а н а р ы н ойлголтыг дээшлүүлэх, идэвхижүүлэх зорилготой

сар бүр явагддаг бүтээмжийн нээлттэй сургалт, арга хэмжээгээр энэ удаад “Мэдлэг хуваалцах өдөр”-ийг 2013 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдөр амжилттай зохион байгууллаа. М эд л э г ху в а а л ц а х ө д р ө ө р “ Ү й л ч и л г э э н и й с а л б а р ы н

байгууллагын гүйцэтгэлийн удирдлага”, “ЖДҮ-д зориулсан

Чанарын нэгдсэн удирдлага” сэдвээр илтгэл тавьлаа. Сургалтанд 21 байгууллага, аж ахуйн нэгжийн нийт 41 хүн хамрагдсан юм.Тус арга хэмжээнд манай харилцагч байгууллага болох “Скайтел” ХХК-ийн Хүний нөөцийн газрын менежер Н.Солонго Пакистан улсад “Үйлчилгээний салбар дахь гүйцэтгэлийн удирдлага”, “Мастер Пропертис” ХХК-ийн ХНА-ны дарга Н.Цанжидмаа Бангладеш улсад “ЖДҮ -ийн үйлчилгээний салбар дахь Чанарын Нэгдсэн Удирдлагыг нэвтрүүлэх нь” сэдвээр олон улсын сургалтаас олж авсан шинэ мэдлэгээ хуваалцлаа. Н.Цанжидмаа илтгэлдээ Чанарын Нэгдсэн Удирдлага гэдэг ньŸ ЧАНАР гэдэг нь – чанараа хэмжихийн тулд “Шаардлагыг мөрдөх”-ийг хэлнэŸ НЭГДСЭН гэдэг нь – үйлчлүүлэгчид түгээж буй бүтээгдэхүүний чанарт

байгууллагын бүх ажиллагсад оролцохыг хэлнэ, Ÿ УДИРДЛАГА гэдэг нь аливаа зүйл өөрөө бий болдоггүй цогц системээр

бүрэлддэг гэдгийг хэлээд тэрээр ЧНУ бол удирдлагатай үйл явц ба үүнд хүн, тогтолцоо, тулгуур хэрэгсэл, оновчтой арга барил багтана гэж дурдсан байна. Төслийн чанарын удирдлагын үйл явц 3 гол хүчин зүйлээс бүрддэг бөгөөд

үүнээс хамгийн сайн анхаарах зүйл нь чанарын төлөвлөгөө боловсруулах юм гэж тодотгон хэлсэн юм. Түүнчлэн Гүйцэтгэлийн Удирдлага гэдэг нь байгууллагын стратегийн зорилтуудад хүрэхэд анхаарал хандуулах замаар байгууллагын үр бүтээмжийг сайжруулахад бүх талуудын оролцоог авч буй системтэй үйл явц юм.

Гүйцэтгэлийн удирдлагын зорилго нь гүйцэтгэл нь зүгээр нэг боломж биш харин төлөвлөж хийх зүйл гэдгийг анхаарах, стратегийг үйл ажиллагаа болгон хөрвүүлэх, байгууллагын зорилго, зорилтуудыг таниулж эдгээр зорилтуудад хүрэхэд хариуцлагатай хандах, хувь хүн, баг, байгууллагын гүйцэтгэлтэй холбоотой мэдээллийг хөтлөх, шагнал урамшуулал юм гэж “Скайтел” ХХК-ийн Хүний нөөцийн газрын менежер Н.Солонго дурьдлаа.

Төгсгөл. Түрүүч нь 3-р нүүрт

АББ-ын олон улсын сургалтанд оролцох боломжийн талаар хуваалцана уу?

5. Сургалтын хөтөлбөр ямар байсан бэ? Ямар нэгэн бэрхшээл гарч байсан уу?Сургалтын хөтөлбөр нь оролцогчдын

хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн, чухал сэдвүүдийн хүрээнд хийгдсэн хөтөлбөр байсан. Энэхүү сургалтанд нийт 13 орны 24 оролцогч хамрагдсан бөгөөд зарим улсаас ирсэн оролцогчдын англи хэлний аялгыг заримдаа ойлгоход хэцүү байсныг эс тооцвол өөр ямар нэгэн бэрхшээл гарч байгаагүй. 6.

АББ-ын олон улсын сургалтанд оролцох боломж нь тухайн сургалтанд оролцогчид тавигдах шаардлагуудыг хангаж байгаа хүн сургалтанд оролцох бөгөөд сургалтанд оролцсоноор өөрийнхөө мэдлэг, туршлага, ур ч а д в а р ы г д э э ш л ү ү л э х ,

бусдаас суралцах, бусад улс орны тэргүүн туршлагаас суралцах ингэснээр байгууллагадаа өөрийн сурч мэдсэн зүйлийг хэрэгжүүлэх, байгууллагынхаа хөгжилд өөрийн хувь нэмрийг оруулах, мөн түүнчлэн гадаад улс орноор аялах, тухайн улс орны соёлтой танилцах, олон найз нөхөдтэй болох гэх мэт олон сайхан боломжуудыг олгож байна.

7. С у р г а л т ы н д а р а а ө ө р и й н байгууллага дээр хэрхэн хэрэгжүүлэх нь сургалтын үр дүнг харуулах байх. Энэ тал дээр одоо та ямар ажил хийж байгаа вэ?

Байгууллагынхаа гүйцэтгэлийн систем болон түүнтэй уялдах цалин урамшууллын бодлогыг шинэчлэн сайжруулах ажлыг эхний хагас жилдээ багтаан хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна.

Бидэнтэй ярилцсан танд баярлалаа.Танд ажлын өндөр амжилт хүсье.

Пакистан улсад “Үйлчилгээний салбарын гүйцэтгэлийн удирдлага” сэдэвт сургалтанд Монгол улсыг төлөөлж “Нью Пакс Монгол”

ХХК -ийн зочид буудлын менежер Б.Баатарсүх оролцоод ирсэн байна.

“ЦДҮС” ТӨХК-ийн орон нутаг дахь салбарын бүтээмжийн мэргэжилтнүүдийн баг 2013 оны 4

дүгээр сарын 19-ний өдөр “Скайтел” ХХК, “ДЦТ-3” ТӨХК-ниудад бүтээмжийн чиглэлээр

туршлага судаллаа.

Page 5: News-2013,04

Мэд ээлэл 5

Бидний хүсч буй ирээдүй

11. Бүх нийт, ялангуяа хөгжиж буй улс орнуудын тогтвортой хөгжлийг хангахад тулгарч буй сорилтуудыг авч үзэхийн тулд олон улсын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх үүрэг амлалтаа бид дахин нотолж байна. Иймээс хүйсийн тэгш байдлыг хангах, эмэгтэйчүүдийг чадавхижуулах, бүх нийтэд адил тэгш боломж олгох, боловсрол олгох замаар хүүхдийг бүхий л нөөц бололцооных нь хэрээр хөгжүүлэн хамгаалж, амьдрах таатай орчныг нь бүрдүүлэх зэргээр эдийн засгийн тогтвортой өсөлт болон, нийгмийн тэгш байдлыг ханган, байгаль орчныг хамгаалж, улмаар тогтвортой эдийн засагт хүрэх шаардлагатай гэдгийг бид дахин нотолж байна.

12. Бид тогтвортой хөгжилд хүрэх арга хэмжээнүүдийг нэн яаралтай авч хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэв. Иймээс бид, тогтвортой хөгжлийн асуудлаарх өндөр дээд хэмжээний гол гол у у л з а л т у у д ы н ү р д ү н г хэрэгжүүлэхээр өнөөг хүртэл хийж гүйцэтгэсэн болон дутуу үлдсэн үйл ажиллагаанд үнэлэлт дүгнэлт өгч, шинээр гарч ирж буй тулгамдсан сорилтуудыг авч үзэх замаар тогтвортой хөгжлийн асуудлаарх үүрэг амлатуудаа шинэчилнэ. Бид Тогтвортой хөгжлийн асуудлаарх Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын бага хурлын гол сэдвийг “Тогтвортой хөгжлийг хангах болон ядуурлыг арилгах хүрээн дэх ногоон эдийн засгийн гүйцэтгэх үүрэг болон тогтвортой хөгжлийн институцын

хүрээ” гэж тодорхойлон авч үзэхээ илэрхийлж байна. 13. Амьдрах орчин болон ирээдүйгээ өөрчилж болохуйц боломж, шийдвэр гаргах явцад оролцох оролцоо болон өөрсдийн үзэл бодлоо илэрхийлэх боломжуудаар хүмүүсийг хангах нь тогтвортой хөгжлийн үндэс суурь гэдгийг бид хүлээн зөвшөөрч байна. Тогтвортой хөгжилд хүрэхэд нэн шуурхай, тодорхой үйл ажиллагаа шаардлагатай гэдгийг бид онцлон тэмдэглэж байна. Энэ нь ард түмэн, засгийн газар, иргэний нийгмийн байгууллага болон хувийн хэвшлийн хоорондын нягт хамтын ажиллагаа, түүнчлэн өнөө үе болон хойч үеийнхний хүсч буй ирээдүйд хүрэхийн төлөө бүх нийтээрээ хамтран ажилласны үндсэн дээр л хэрэгжих боломжтой юм.

Бага хурлын үр дүнгээс (Өмнөх дугаарын үргэлжлэл)

Үргэлжлэл 7-р нүүрт

Е в р о п ы н Х о л б о о н ы санхүүжилтээр Европын Сэргээн Б о с гол т, Х ө г ж л и й н Б а н к

(ЕСБХБ) нь Жижиг, дунд бизнесийн хөгжлийг дэмжих төслийг 2011 оноос хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд үндэсний зөвлөхүүдийг дэмжих, ур чадварыг нь сайжруулах явдал энэхүү төслийн нэн тэргүүний зорилтуудын нэг юм.

Үүнийг хангах үүднээс ЕСБХБ нь М о н г о л ы н М е н е ж м е н т и й н Зөвлөхүүдийн Институттэй (ММЗИ) хамтран үндэсний болон олон улсын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчид, холбогдох төрийн ба төрийн бус байгууллагуудыг хамруулан CONSULT EXPO-2013 а н х д у г а а р ү з э с г эл э н , с е м и н а р

Энэхүү үзэсгэлэнд ММЗИ-ийн гишүүн байгууллагууд болон ЕСБХБ-ны Банкны зөвлөх үйлчилгээний х ө т ө л б ө р и й н м эд э эл л и й н с а н д бүртгэлтэй зөвлөх компаниуд давуу эрхт эйгээр оролцох боломжоор хангагдсан бөгөөд уг экспод манай төв амжилттай оролцлоо.

Монголын Бүт ээмжийн Төв өөрсдийн зөвлөх үйлчилгээ, олон улсын сургалт, бүтээмж дээшлүүлэх дотоод сургалт зэрэг үйл ажиллагаагаа сурталчлан таниулж, боломжит үйлчлүүлэгчдийнхээ хүрээг тэлж, зөвлөх үйлчилгээг хөгжүүлэх ажилд бодит хувь нэмрээ оруулах санал санаачлага гарган хамтран ажилласан юм.

Анхдугаар үзэсгэлэн, семинар хэлэлцүүлэг 2013 оны 4 дүгээр сарын 5, 6-нд “Блю Скай Таур”-т амжилттай зохион байгуулагдаж өндөрлөлөө

CONSULT EXPO-2013

хэлэлцүүлгийг 2013 оны 4 дүгээр сарын 5,6-нд Блю Скай Таур-т амжилттай зохион байгууллаа.

CONSULT EXPO-2013-ын гол зорилго нь жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдэд зөвлөх үйлчилгээний ач тусыг ойлгуулах, тэднийг бизнес эрхлэгчидтэй холбох, үндэсний зөвлөх компаниудын хооронд т эргүүн туршлага солилцох үйл ажиллагааг дэмжих, үндэсний зөвлөх үйлчилгээг дэлхийн жишигт хүргэн хөгжүүлэхэд гол дэмжигч донор байгууллага Европын Холбоо болон ЕСБХБ-ийг сурталчлах, олон нийтэд таниулах явдал юм.

Page 6: News-2013,04

Бүтээлчээр сэтгэх арга барилууд

5. Далд ухамсраараа асуудлыг шийдэхБогино хугацааны болон урт хугацааны о й с а н а м ж и н д х а д г а л а г д с а н санаануудыг боловсруулахыг далд ухамсартаа даатгаж орхихыг ингэж нэрлэнэ. Бидний толгойд өдөр бүр 60 мянган бодол эргэлддэг гэдэг дээ. Тэр дунд хичнээн олон шинэ санааг бид анхаарч үзэлгүй урсгачихдаг бол? Далд ухамсраа ашиглаж асуудлыг шийдэхийн тулд, оюун ухаанд чинь орж гарч байгаа зүйлсийг сайн тогтоож авч, сонсох ёстой юм. Суут сэтгэгчид ихэвчлэн суут “амрагчид” байдаг. Аливаа асуудал дээр сайн төвлөрч, оюун ухаанаа шахах нь нэг талаар зөв боловч, хааяа үүний яг эсрэг арга болох тайван амарч, тэр асуудалд огт анхаарлаа хандуулахгүй байх нь үнэ цэнэтэй санаа олох хэрэгсэл болж болдог. Тэр асуудлын тухай хэсэгхэн хугацаанд сайтар бодож байгаад, пауз авч толгойгоо цэвэрлээд зүгээр л унтчих. Нөгөөхөө дэвтэр дээр бичээд орныхоо хажууд тавихаа ма рту у з а й . М а р г а а ш ө гл ө ө н ь босонгуутаа төрсөн санаануудаа доор нь бичиж тэмдэглэ. Болж өгвөл их юм бичихийг бодоорой. Зүүдээ ч сана. Эсвэл унтахдаа чангаар “Би өнөө шөнө ... /шийдэхийг хүсч байгаа зүйлээ орлуул/ талаар зүүдлэх болно” гэж өөртөө хэлээд үзээрэй. Хамгийн гол нь хүчлэх хэрэггүй.

Эх үүсвэр: Түрүүч нь №3-т бий

-

www.goolingoo.mn

3. Оюун санааны газрын зурагЭнэ бол Леонардо Да Винчигийн тэмдэглэл хөтөлдөг байсан аргаас үүдэлтэй арга юм. Ерөнхийдөө хүний тархины үйл ажиллагааг дуурайж хийсэн загвар юм. Энэ аргыг: -Хувийн зорилгоо тодорхойлоход-Асуудлыг шийдэхэд-Бизнес төлөвлөгөө гаргахад-Шинэ санаанууд дэвшүүлэхэд-Шалгалтанд бэлтгэхэд- Шинээр хэл сурахад ашиглаж болЭхлээд том цаасны дунд өөрийасуудлыг бич. Тэр асууд холбоотой түлхүүр үгсийг жагсаа. Шинээр урган гарч буй шийдэл бүрийг цаасны голд бичсэнээсээ мөчирлүүлэн зурж бичнэ. Дараа нь тэгж з у р с а н м ө ч и р н ү ү д э э д а х и н салбарлуулах замаар санаа болгоныг дэлгэрэнгүй задална. Үүнийг зурж байхдаа өнгө будаг ашиглах нь чухал. Энэ нь ой санамж болон төсөөлөн бодох чадварыг хөгжүүлэх сайн талтай.

но.хөө гол

алтайгаар газар

н

өө

Чиний ажлын амжилт нь өмнө нь ч гэсэн сайн хийдэг байсан юмаа цаашид үргэлжлүүлэн сайн хийхээс шалтгаална гэж бодож байна уу

4. Оюуны довтлогоо /Brainstorming/Хувь хувьдаа биш, олноороо нийлж нэг асуудал дээр өөрт төрсөн бүх санаагаа хуваалцаж, самбар юм уу цаасан дээр жагсаах аргыг Брейнсторминг гэдэг. Энэ аргыг ашиглахын тулд дараах хэдэн з ү й л с и й г с а н а х х э р э г т э й . Шүүх, шүүмжлэхээ хойш тавь. Брейнстормингийн эхний шатанд аль ч с а н а а г ү н э л ж д ү г н э х ё с г ү й . Галзуу, солиотой санааг ч дэвшүүлж болно. Ер нь л толгойдоо орж байгаа

, санаагаа уралдуул. Чанарын биш, тооны хойн хөөцөлд. Бусдын дэвшүүлсэн сана үгдийг нь тэмдэглэж ав. Аль ч сан шүүмжлэх хэрэггүй. Дараа нь бүх гарсан аг нэгтгэх замаар шинэ шийдлүүд . Нэг санаа дангаараа үр дүнгүй ба ч “1+1=3”-ыг санавал хоёр жижиг санааг нэгтгэж, илүү чухал үр дүнд хүрч болох юм.

бүхнийг тэмдэглэж

оос аг б

ааг

санаолох

йсан

хэлж

Өнөө үед бүгд англи хэл сурах гэж зорих боллоо. Шалтгаан нь тодорхой. Гэхдээ англи хэлийг амжилттай сурна гэдэг бэрх. Хэлний курст, дунд сургуульд үзээд ч нэг л явцгүй байх нь түгээмэл. Та бүгдэд бага ч гэсэн хэрэг болох болов уу гээд өөрийн туршлагаас хуваалцъя. Түрүүч нь №3-т бий

Англи хэл сурцгаая!!!

13. Өгүүлбэрийн хэв маягийг яг өгүүлбэрийг ойлгон өөрийн болгон авдаг тэр л аргаараа өөрийн болгон тогтоох хэрэгтэй.

14. Хэлний төрлийн олон сурах бичгээр сурах хэрэгтэй. Дүрмийн ном үзэх нь дүрмийн мэдлэгийг сайжруулах зорилготой.

15. Шалгалтанд зориулан бэлдсэн хэл удахгүй бүдэгрэн алга болдог. Тиймээс хэрэглэх гэж л хэл сурах хэрэгтэй.

16. Харь оронд очиж хэлийг сурах нь илүү хор хохиролтой. Хил гарахын тулд их зардал гарна. Гадаад оронд өдөрт дунджаар 11-12 цаг ажиллах бөгөөд

ажил гэр хоёрын хооронд 1-2 цаг зарцуулна гээд тооцвол хаана нь хэлийг сурах цаг гарах вэ? Мөн англи, монгол хэлээ чөлөөтөй сэлгэн хэрэглэх нөхцөл гардаггүй.

17. Хэлийг өргөн фронтоор сурдаг. Мөн хэл бол математик биш тул заавал дараалал шаардахгүй.

18. Хэлийг өөрийн түвшний мэдлэгтэй хүмүүстэй уйгагүй бэлтгэх хэрэгтэй.

19. Англи хэл дээр кино, нэвтрүүлэг, сонин, сэтгүүл сайтар үзэж байх нь хэлийг өөрийн болгоход чухал.

20. Ямар ч нөхцөл байдалд цэвэрхэн бичлэг бүхий хуурцаг чухал байдаг.

21. Гадаад хүнт эй харилцах нь дадлагажихад нөлөө үзүүлнэ. Гэхдээ тэд англи хэлийг зовоогүй сурсан тул алдах нь тэдэнд ойлгомжгүй санагддаг.

22. Өөрийн хэлээр уншиж буй мэт тасралтгүй, хичээнгүйгээр унших явцдаа ярианы болон сонсголын чадвараа нэмэгдүүлэх . Энэ бол амжилтын үндэс. Өөрөөр хэлбэл яриа болон сонсголын дасгалыг тусад хийлгүйгээр бүгдийг нь уншлагын дасгалд багтаах хэрэгтэй.

23. Үеэ өнгөрөөсөн хэллэг , үг , өгүүлбэрээс салж орчин үеийн хэллэг бүхий үг, хэллэгийг сонгох хэрэгтэй .

Үргэжлэл бий

Мэд лэгт 6

Page 7: News-2013,04

АББ-ын мэдээ 7

Японы Бүтээмжийн Төв

Японы Бүтээмжийн Төв нь Бүтээмжийн хөдөлгөөнийг өрнүүлэх зорилгоор 1955 онд

байгуулагдсан. Үүнээс хойш, Японы аж үйлдвэрүүд болон ард түмнийхээ аж амьдра лыг с айжруулахын тулд бүтээмжийн хөдөлгөөнийг өрнүүлэх ажлыг өнөөг хүртэл үргэлжлүүлсээр байгаа билээ.

Японы нийгэм, эдийн засгийн конгресс (НЭЗК) нь нийгмийн баялгийг ард иргэдэд ойлгуулж ухамсарлуулах зорилготойгоор 1973 онд байгуулагдсан. Энэ нь үндэсний сонирхлын үзэл санаанууд болох байгалийн баялаг, эрчим хүч, хүрээлэн буй орчинг хамгаалах одоогийн саналууд ба хаягжуулалтаар үндэсний бодлогыг хөгжүүлэхийг зорьсон байна.

1994 Японы Бүтээмжийн Төв - Нийгэм Эдийн Засгийн Конгресс нэртэйгээр нэгдсэн. (ЯБТ - НЭЗК)1996 Олон Улсын Бүтээмжийн Төвд элссэн. (IPC)

Я п о н ы Ч а н а р ы н З ө вл ө л байгуулагдсан ба Японы Чанарын Шагналыг олгож эхэлсэн.2000 Хүний судалгааны удирдлагын Японы нийгэмлэг байгуулагдсан.2001 ЯБТ - НЭЗК -ийн 21-р зууны бүтээмжийн тунхаглал гарсан.2005 ЯБТ - НЭЗК Бүтээмжийн хөдөлгөөний 50 дахь жилийн ойн баярыг зарласан.2005 Токио хотноо 50 жилийн ойн Бүтээмжийн бага хурал зохион байгуулсан.2009 Я БТ - Н Э З К н ь Я п о н ы Бүтээмжийн Төв нэртэйгээр үйл ажиллагаагаа явуулах болсон .

Үүний дагуу хүний нөөцийн хөгжил, орчин үеийн ажиллагсад удирдлагын харилцаа, удирдлагын инноваци зэрэг талбарууд дээр нийгмийн салбарын байгууллагууд болон аж үйлдвэрийг дэмжих үйл ажиллагаа явуулдаг.

О д о о г о о р Я Б Т - Н Э З К - и й н бүтээмжийн хөдөлгөөн нь 15,000 гаруй гишүүдийг хамраад байна. Үүнд: Корпорациуд, ажил олгогчдын холбоо болон бусад байгууллагууд багтаж байгаа юм. Он дарааллын түүх:1955 Японы Бүтээмжийн Төв үүсгэн байгуулагдсан ба удирдлагын гурван гол бодлогоо баталсан.1956 Бүтээмжийн Судалгааны Төв байгуулагдсан.1961 Азийн Бүтээмжийн Байгууллагад нэгдсэн.1965 Удирдлагын хөгжлийн академи үндэслэгдэж бий болсон.1971 Б ү т э э м ж и й н т э р г ү ү н туршлагын сүлжээг тойрон аялалыг эхлүүлсэн.1973 Японы Нийгэм ба Эдийн засгийн Конгресс байгуулагдсан. (SECJ)1983 Токио хотноо Тэргүүний Олон Улсын Бүтээмжийн Бага хурал явагдсан.1990 Зөвлөлт холбоот улс, Зүүн Европын улсуудын Бүт ээмжийг сайжруулах төсөл эхэлсэн.

II. Улс төрийн үүрэг амлалтыг шинэчлэхA.Риогийн зарчмууд болон өмнөх үйл

ажиллагааны төлөвлөгөөнүүдийг дахин нотлох

1. Стокгольм хотноо болсон Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүний хүрээлэн буй орчны тухай бага хурлаас 1972 оны 6 дугаар сарын 16-н д б а т а л с а н С т о к г о л ь м ы н тунхаглалыг бид эргэн санаж байна.

2. Бид Риогийн Тунхаглалын Байгаль орчин ба хөгжлийн талаарх бага хурлын бүхий л зарчим, тухайлбал Риогийн тунхаглалын 7 дугаар зарчимд заасан нийтлэг боловч ялгавартай үүрэг хариуцлагуудын тухай зарчим зэргийг дахин нотолж байна.

3. Бид Риогийн Байгаль орчин ба хөгжлийн тухай тунхаглал, Хөтөлбөр 21, Хөтөлбөр 21-ийг цаашид хэрэгжүүлэх хөтөлбөр,

Бидний хүсч буй ирээдүй

дэлхийн дээд хэмжээний уулзалтын мөрөөр хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө (Йоханнесбургийн хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө), Тогтвортой хөгжлийн дэлхийн дээд хэмжээний уулзалтаас баталсан Тогтвортой хөгжлийн тухай Й охан н е с бург и й н тун хагла л , Хөгжиж буй жижиг арлын улсуудын т о г т в о р т о й х ө г ж л и й н ү й л ажиллагааны хөтөлбөр (Барбадосын үйл ажиллагааны хөтөлбөр), Арлын жижиг хөгжиж буй улсуудын тогтвортой хөгжлийн төлөөх үйл ажиллагааны хөтөлбөр болон Маврикийн стратегийг цаашид үргэлжлүүлэн бүрэн хэмжээнд хэрэгжүүлэхээ нотолж байна. Бид мөн Нэн буурай хөгжилтэй улсуудад чиглэсэн 2011-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр (Истанбулын үйл ажиллагааны хөтөлбөр),

Тогтвортой хөгжлийн асуудлаарх “Далайд гарцгүй болон транзит хөгжиж буй улсуудын хамтын ажиллагааны тухай дэлхийн шинэ хүрээ” баримт бичигт заасны дагуу далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудад тулгарч буй шаардлагыг авч үзэх тухай Алматийн үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Африк т и в и й н х ө г ж л и й н х э р э г ц э э шаардлагын талаарх улс төрийн тунхаглал, мөн Африкийн хөгжлийн төлөөх шинэ хамтын ажиллагаа зэрэг х ө т ө л б ө р ү ү д и й г б ү р э н хэрэгжилүүлэх үүрэг амлалтуудаа дахин нотолж байна.

Б и д Н э гд с э н Ү н д э с т н и й Байгууллагын Мянганы тунхаглал, 2005 оны дэлхийн дээд хэмжээний уулзалтын үр дүн, Хөгжлийн төлөөх санхүүжилтийн асуудлаарх олон улсын бага хурлын Монтеррейн зөвшилцөл,

Үргэлжлэл дараагийн дугаарт

Үргэлжлэл. Түрүүч нь 5-р нүүрт

Page 8: News-2013,04

Бүтээмж ба инновацийн тодорхойлтууд

“I was trying to figure out what to do next, I'd been accumulating ideas for productivity tools - software people could use every day, particularly to help organize their lives.”

-Mitch Kapor

“In an industrial society which confuses work and productivity, the necessity of producing has always been an enemy of the desire to create”.

- Raoul Vaneigem

“He who would make serious use of his life must always act as though he had a long time to live and must schedule his time as though he were about to die”.

- Emile Littre

Энэ чуулганаар топ бизнес эрхлэгчид, засгийн газрын төлөөлөгчид оролцсон ба Үндэсний Бүтээмжийн Байгууллагуудын гүйцэтгэгчид Азийн аж үйлдвэрүүдийн динамик болох глобал удирдлагын үндсэн нөхцөлийн судалгааг нэгтгэн энэхүү товхимолыг гаргажээ.

27 дахь удаагийн Топ Менежментийн Чуулган нь Азийн динамизм ба Глобал удирдлага сэдвээр АББ, Японы Үйлдвэр эдийн засгийн худалдаа аж үйлдвэр, Японы Бүтээмжийн Төв, Кансай Бүтээмжийн Төвтэй хамтран 2011 оны 2 дугаар сарын 14 – 16-нд Японы Коёото хотод зохион байгуулагдлаа.

Шинэ номын танилцуулга

Энэ товхимол нь байгууллагын бизнесийн зорилгыг тодорхойлон чиглүүлэх, удирдлагыг илүү ил тод болгох, байгууллагын стандартын сул талуудыг гаргах, байгууллагын эрх чөлөөний эсрэг бэрхшээлийг багасгах зэрэг чадваржуулах асуудлуудыг тусгажээ.

Эрхэм хүндэт уншигч та бүхнийг дараах Азийн 7 орны компанийн удирдлагын талбарт гаргасан амжилтаас суралцахыг хүсье.Ÿ Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Сүлжээ фирмүүд /Чво Минг Жосеф Юү/Ÿ Энэтхэг дахь Байгууллагын удирдлага: Улсын секторын туршлагаас /Р.С.Монга/Ÿ Японы байгууллагын удирдлага: Хувьцаа эзэмшигчид чиглэсэн практик үйл ажиллагааг

уян хатнаар тохируулан хэрэглэх нь /Тори Ёошикава/Ÿ Малайзын байгууллагын удирдлага: Зохицуулалтын шинэчлэлүүд ба тэдгээрийн гарцууд

/Филип Кох Тонг Хрэ/Ÿ Филиппиний байгууллагын нийгмийн үүрэг хариуцлага дахь ололтууд /Магдалена

Мендоза/Ÿ Сингапур дахь хүмүүст шинэ мэдээлэл өгөх үйл ажиллагааны журмын хувьсал /Тан Вее

Лянг/Ÿ Вьетнам дахь тэнцэтгэлийн процесс: Урт хугацааны удирдлагаасаа эхлэх нь /Нгуен Тхи

Вич ба По Хганг Линх/

Хаяг: Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 20-р хороо, Энхтайваны Өргөн чөлөө “Эрин Интернэшнл” ХХК-ийн байр, 205, 206 тоотУтас: 680298, 99048387, 99118770Э-шуудан: [email protected]

www.mpo-org.mn

Төвийн хаяг

Мэд ээлэл 8