ĐườngMâyQuaXứTuyết

Thewayofthewhiteclouds

BảnviệtvăncủaNguyênPhong.

Làngvăntáibảnlầnthứ3,tháng11năm1994

MụcLụcPhần1-Lờigiớithiệu

Phần2-HoasentrênTuyết

Phần3-KỳDuyênNơixứtuyết

Phần4-Đườngmâyrộngmở

Phần5-KhinhCông

Phần6-Chếtvàtáisinh

Phần7-TâmVàThân

Phần8-Bênrặngtuyếtsơn

Phần9-VănhóaTâytạng

Phần10-Đườngvàoxứtuyết

Phần11-CuộcduhànhvàoxứGuge

Phần12-ĐườngđếnPoo

Phần13-Đoạnkết

Phần1-LờigiớithiệuTạisaoTâyTạnglạicómộtsứchấpdẫnmãnhliệtđốivớithếgiớingàynaynhưvậy?Phảichăngnó

tượngtrưngchomộtcáigìhuyềnbí,khêugợitrítòmòhaymộtđiềugìmơhồmàngườitachưanhậnthứcđược?TôitinrằngsựkiệnxảyratạiTâyTạngcóthểtiêubiểuchosốphậnnhânloạihiệnnay,mộtsốphậnđangbịgiằngcogiữaquákhứvàtươnglai,giữatruyềnthốngvàtiếnbộ,giữatínngưỡngvàkhoahọc,giữakiếnthứcvàtrithức,giữanhữngthoảimáitâmlinhvàáplựcvậtchất.

Chúngtađangchứngkiếnmộtthảmkịchcủanhânloạikhinhữngquốcgiakhôngcómộtthamvọngchínhtrịnào,chỉmuốnyênthânsốngtựdobỗngbịchàđạpvàđặtdướiáchnôlệcủamộtnướckhácdướidanhnghĩa“vănminh,tiếnbộ”.Làmsaongườitacóthểgọilàvănminhkhiđờisốngthựcsựởhiệntạiphảichịuhysinhchomộtviễnảnhmơhồởtươnglai?Làmsaongườitacóthểgọilàtiếnbộkhiđờisốngthoảimáitựdovớithiênnhiênbịthaythếbởinếpsốngchậthẹp,giảtạođầymáymóc.

Dướidanhnghĩa“tiếnbộ”,quákhứchỉlànhữngcáigìxấuxa,lỗithời,khônggiátrị,bấttoànvàthụđộng.Nhưngkhoahọcvàtiếnbộđãđemlạinhữnggìchoconngườingoàichiếntranh, thùhậnvàbạođộng...?

Bịcắtđứtvớiquákhứ,conngườitrởnênhoangmangphiêubạc,luônluônbấtannênphảitìmanủitrongnếpsống tậpđoàn, tìmhạnhphúc trongsự thỏamãnnhucầuvà thamvọng.Phảichăngđó làmộtthảmkịchcủanhânloạingàynay?

TâyTạnglàmộtxứnằmởvịtríhiểmtrở,biệtlậpvớithếgiớibênngoài,nhờthếnóduytrìđượctinhhoamộtnềnvănminhcổkhácvớinhữngnềnvănminhmàchúngtađượcbiếtđến.KhôngmộtaiđặtchânvàoTâyTạngmàkhôngchịuảnhhưởngcủanóvàkhôngaicóthểchuirúcvàođờisốngchậthẹpkhiđãnhìn thấysựhùngvĩ,bao lacủa rặngTuyếtSơn.Lịchsửnàyđãchứngminhnhư thế.KhiLangDarmacướpngôivua,tiêudiệtPhậtgiáobằngbạolựcthìPhậtgiáokhôngnhữngpháttriểntạiLhassamàcòntruyềnbákhắpnước.KhivóngựacủaMôngCổtrànvàođâythìkhôngnhữngtinhthầntừbicủaPhậtgiáođãđưaxứnàythoátkhỏiáchcaitrịmàcòncảihóađượccảtriềuMôngCổ,vàítlâusauPhậtgiáođãtrởthànhquốcgiáocủaxứnày.BiếtđâuthayvìbiếnTâyTạngthànhmộtquốcgiaCộngsảnthìTrungcộnglạichẳngbiếnthànhquốcgiasùngmộtPhậtgiáovàothếkỷ21?ĐiềuchắcchắnrằngtrongkhiTrungcộngđangcốgắngđồnghóaTâyTạngbằngbạolựcthìTâyTạnglạibắtđầutạoảnhhưởngkhắpnơitrênthếgiới.Dĩnhiên,dùcódànhlạiđộclậphaykhôngthìTâyTạngđượccũngkhôngthểnhưxưa,nhữngđiềunàykhôngquan trọngbằngsựphát triển tinh thầnvavănhóaTâyTạngrakhắpnơi.Đây làmột truyềnthốngsốngđộng,phóngkhoángvàbìnhđẳng,khôngcâuchấpcứngnhắcvàocácgiáođiềunhưngluônluônthayđổiđểthíchnghivớicáchoàncảnhthờigian,khônggianmàvẫngiữđúngmụcđíchnguyênthủy(tùyduyên,bấtbiến).

“TheWayof theWhietClouds” (tạmdịch“ĐườngMâyQuaXứTuyết”) làmột tập sáchghinhậnnhữngđiềutôichứngkiếntrongthờigianduhànhởTâyTạng.ĐốivớingườiTâyTạng,mâycónhiềuýnghĩahuyềnbí.NhìnvàocácbứchọaTâyTạng(Thankas),gầnnhưbứcnàocũngthấyhọvẽcácđámmâymàusắckhácnhau.

Mâytượngtrưngchosựsángtạovìnócóthểmangbấtcứhìnhthùgì.Mâytrắngtượngtrưngchomôitrườngđểsựsángtạocóthểnẩynở,phátsinhnhưngnócòncónghĩalàđámmâyPháp(Dharmamegha)màtừđóchânlýđượcbiểulộ.

Vìlýdođó,cuốndukýnàyđượcmởđầubằngmộtlinhảnh,mộtcâuchuyệnmàsưphụtôi,TomoGesheRinpochayđãkểlạichocáchọctrò.

LamaAnagarikaGovindalàngườixứBolivia,giảngdạytriếthọctạiđạihọcNaplesvàonăm1928-1930.QuaTíchLanxuấtgiavớiĐạiđứcNyanantilokaMahatherarồitrụtrìchùaPolgasduwa.ÔnglàmộthọcgiảuyênthâmvềPalivớimườihaicuốnsáchviếtvềPhậtgiáoNamtông.ÔngcònlàmộtthànhviêntrongbanquảntrịhộiPhậtgiáothếgiới.

Năm1947,ôngquaTâyTạngrồicóduyênđượcLạtMaNgawangKalzang(TomoGesheRinpoche)nhậnlàmđệtử.Ôngđãdulịchkhắpxứnày,tiếpxúcvớinhiềutusĩ,thămviếngnhiềungôichùacổhẻolánhvàghinhậnnhữngđiềumắtthấytainghevàocuốnduký“TheWayoftheWhiteClounds”.Ôngcònviết thêm nhiều sách biên khảo về Tây Tạng, đáng kể nhất là 2 cuốn “The Foundation of TibetianMysticism”.Ôngquađờinăm1985.

LamaAnagarikaGoavinda

Ngày5tháng7năm1966

---o0o---

Phần2-HoasentrênTuyếtGiólạnhríttừngcơn,mâyđenvầnphủkínbầutrờixứTholing.Thỉnhthoảngmộttiachớplóelênsoi

rõmộtngôichùađổnátnằmchơvơtrênđỉnhđồi.

Ngàyxưangôichùanàyđã từngngôiquốc tựcủaxứTholing,một tiểuquốcnằmởphíađôngTâyTạngnhưngđịnhmạngđãbiếnxứnàythànhmộtmiềnhoangvu,khôngngườicưngụvàngôichùacũngbịbỏhoangtừnhiềuthếkỷnay.

Conđườngmòndẫnlênngôichùađãbịcỏmọckín,cổngtamquanchỉcòntrơlạimấychiếccộtxiêuxẹo.Chiếcsângạchbáttràngmàuđỏnaybịrêurongbámkíntrởnênmộtmàunâusẫm,rảirácnhữngphotượnghộphápbịthờigianlàmhưhại,đầumộtnơi,mìnhmộtnẻo.

HậuliêucũngsụpđổgầnhếtchỉcònchánhdiệnhoangtànvớivàiphotượngPhậtlàcònnguyênvẹn.

Mộttiếngsấmnổvanglàmrungrinhcảmáichùa,nhiềuviênngóibịthổibậtlênrơixuốngsânvỡnát.Chiếcxàngangđãmụcvẫncốgắngchốngđỡmáichùatừbaolâunaykhôngthểchịuđựnghơnnữabènnghiêngoằnxuốngkhiếnnhữngviêngạchcònlạiđồngloạtchuyểnđộngkêuláchcách...

Sànchánhđiệntrướcđượclótbằngmộtlớpvándầynhưnglâungàykhôngngườisănsócđãmụcnát,rêurongbámxanhrì...

Giữanhữngđámrêuđócómộtbônghoanhỏbévươnlên,mộtbônghoakỳlạmàutrắngtinhkhiết.Khôngaibiếtnótừđâuđến,tạisaolạimọcgiữađámrongrêubẩnthỉunhưvậy!

Bônghoavôdanh run rẩy trước cơn cuồngphongmỗingàymộtmạnh, nó lo lắngnhìn lên câyxàngangđãnghiênghẳnxuống.Chỉmộtcơngiómạnhnữathôi,câyxàsẽgẫygụcvàtoànmáichùasẽsụpđổđènáttấtcảnhữngvậtởphíadưới...

BônghoavôdanhnhìnlênbứctượngđứcBồTátQuánThếBồTát,xinngàirủlòngthươngxótcứuchochốnnàythoátkhỏitainạnbịhủydiệt...

LờicầukhẩnchíthànhđãcảmứngđếnđứcQuánThếÂmBồTátnênngàihiệnratrêntòasen:

-Hỡibônghoanhỏbékia,hángươikhôngbiếtrằngtrongcõithếgiớinàytấtcảđềulưuchuyểnbiếndịch,khôngcógìcóthểgọilàthườngtrụbấtbiến.Cósinhắtphảicódiệt,cóthànhắtphảihoại.Ngôichùanàyđãđếngiaiđoạnsắpbịhủyhoạithìcũnglàluậtvôthườngmàthôi.Kiếpsốngcủabônghoacũngnhưvậy,khôngthểrangoàibốnthờikỳ“thành,trụ,hoại,không”Thayvìlolắngkéodàikiếpsống,ngườihãycốgắngýthứctínhchấtvôthườngvànhậnthứcthựctướngcủasựvật.

Bônghoavôdanhcúiđầuđảnhlễvàthưa:

-BạchđứcBồTát,concầunguyệnkhôngphảichochínhcon.Từkhicònlàhạtgiốngnằmdướikẽnứttrongváchván,convẫnđượcnghecácvịtăngtụngkinh,nhấtlàbộBátNhãBaLaMậtnênconýthứcđượctrênđờicósinhắtcódiệt,tấtcảthếgianđềuchỉlàhuyễnkhôngcóthực.ngaycảnhữngbộkinhđiểnquýbáuchứađựngtrongchiếchòmgỗbêncạnhbànthờvì làvậthữuhìnhnênhữuhoại, trướccósaukhông,naycònmaimất,khôngthểbềnvữnglâudài.Nhưngconbiếtbộkinhquýbáunàyđãđượccấtgiữnơiđâytừnhiềuthếkỷchưatruyềnrabênngoàinênconcầunguyệnrằnghãyđểchonhữngbộkinhđólàmtrònsứmạngmàchúngđượcgiaophó.Mặcdùlúcnàyđasốnhânloạiđangbịmànvôminhchephủ,chìm

đắmtrongdụcvọngđiêncuồngnhưngvẫncómộtsốítngườichỉbịmộtchútbụibámvàomắt.Chỉcầnmộtchútánhsángsoirõcóthểlàmhọquayđầutỉnhngộ...VìlýdonàynênconcầuxinchưPhậtrủlòngthươngxótchotruyềnbábộkinhquýbáunàyrangoàichothếgian...

ĐứcBồTátThếÂmnghexongrấtlấylàmhàilòng.NgàiquaylạiđảnhlễđứcPhậtThíchCavànhắclạilờicầukhẩncủabônghoavôdanh.ĐứcPhậtThíchCanởmộtnụcườihoanhỉ:

-Lànhthay,bônghoanhỏbékiađãnóitấtcảtâmthànhcủamộttráitimBồTát.Nóđãbiếtquênmìnhmàchỉnghĩđếnngườikhác.Ngôichùanàyđánglẽphảibịhủyhoại,tấtcảnhữngkinhđiểnchấtchứanơiđâyđánglẽraphảichịuchungsốphậnnhưngtachấpthuậnlờipháttâmcủabônghoabénhỏmàchophépnhữngkinhđiểnđóđượctruyềntụngthếgianchođếnkhimụcđíchcủanhữngbộkinhđóđượcviênmãn.

ĐứcPhậtThíchCavừadứtlời,cácvịHộPhápchưtônBồTátđồngthanhtuyênbố:

-ChúngtasẽgiữgìnngôichùanàykhỏinạnhủydiệtchođếnkhinólàmtrọnphậnsựmàđứcphậtThíchCagiaophó.

Chỉmộtthoánggiây,trờiđấtbỗngtrởnênquangđãnglạthường,cơnbãođãtanhết,vầngtrănglưỡiliềmtỏanhẹánhsángxuốngxứTholing.MộtmùihươngthơmngáttừđồiTsaparangthoảngđikhắpmườiphươngthếgiới.ĐứcbồTátQuánThếÂmmỉmcườivớibônghoavôdanh:

-Lànhthay,conđãphátmộthạnhnguyệnvôngã,lợitharấtlớn,từnaytađặttênchoconlàTuyếtLiênHoa,mộtgiốngsenvôcùngqúybáuchỉmọctạixứTâyTạngvànhữngkẻnàongửiđượcmùihươngcủaconcũngđềupháttâmtinhtấntuhànhđểthoátrakhỏivòngsinhtửluânhồi.

*

**

LạtMaNgawangKalzangnhậpthấtđãhơnmườihainămtrongmộthangđáhẻolánh.Khôngaibiếtngàilàai,khôngaingheđếntênngài.Ngàichỉlàmộttronghàngngàntusĩsaumộtthờigiantuhọctrongtuviệnđãphátnguyệntunhậpthất.

Thếgianđãquênngàinhưngngàikhôngquênthếgian.Ngàiđãđạtđếntrạngtháitâmvôphânbiệt,khôngcònthấythếgianvàngàicósựsaikhácnữa.Nếucóquênthìcólẽngàiđãquênchínhmình,đãđạtđếntrạngtháiVôNgã(egolessness)hòađồngvớibànthểcủamọivật,mìnhvamọivậtđềulàmột.

Tronglúctuthiền,chỉcómộtvàithúrừngđếnquấnquýtchungquanhcònngoàiratấtcảhoàntoànvắnglặng.Gầnnhưkhôngaiđặtchânđếnkhenúihiểmtrởhoangvunàyvìđườngvàokhenúiđãbịđáđổxuốnglấpkínlốivào.Đêmhômđó,mộtluồngsétởđâubỗngxẹttrúngtảngđá,đánhbậtnóquamộtbên...

Hômsau,mộtngườichăndêđingangquakhenúi.Đangmảimiếtđi,bỗnganhnghethấytiếngmõnhịpđềuđặn,thỉnhthoảnglạiđiểmmộttiếngchuông.Lúcđầu,ngườichăndêhoảngsợ,vìtạisaogiữachốnhoangvuthếnàylạicótiếngmõ?Màâmthanhnghesaolânglângthoáttụckhônggiốngnhưnhữngtiếngmõthôngthường.Trítòmòthúcgiụcanhlầnbướctheotiếngmõvàokhenúichođếnkhiđếntrướcmộthangđộngthìâmthanhchợtimbặt.

Ngườichăndêvộivãchạyvềlàngbáotin.DânlàngkhôngngờtrongkhenúihiểmtrởhoangvulạicómộtvịLạtMaẩntutừbaonămnay.TruyềnthốngTâyTạngrấtkinhngưỡngnhữngbậctuhànhnhưvậynêncảlàngvộivãkéođếnqùycảdướichânngài.

Bấtcứaiđếngầnngàicũngđềukinhnghiệmđượcmộtsựbìnhanvôtả...Ngaycảnhữngngườinổitiếngnóngnảycũngthấylòngmìnhdịulạivàhọbiếtchắptaycungkínhngồiyênchờđếnkhingàigiơtaybanphéplànhchohọ.

TiếngđồnvềvịLạtMacókhảnăngmanglạisựbìnhannàytruyềnđirấtnhanh.Chỉmộtthờigianngắn,khôngnhữngdânchúngtronglàngmàcảnhữnglàngmạckếcậnđềuđổxôđếnkhenúihiểmtrở.Dĩnhiênkhôngphảingườinàocũngcóthểtrèolênnhữngváchđágầnnhưdựngđứngnhưvậynênngườitađãxinngàivuilòngquábộvềlàngđểtấtcảđềucócơhộichiêmngưỡngvàhưởngmộtchútlợilạcvềnhữngbàiphápcủangài.

LạtMaKalzanghiểurằngđãđếnlúcngàiphảitrởlạithếgianđểphổđộchúngsinhtheođúngtônchỉĐạiThừa.

Tronglàngchỉcómộtngôichùarấtnhỏnêndânchúngmờingàitạmtrútạiđóchođếnkhitìmđượcmộtngôichùarộnglớnvàxứngđánghơn.Tạiđâyngàibắtđầunhữngbàithuyếtphápngắnnhưngdễhiểuvàgầnnhưaicódiễmphúcnghengàithuyếtgiảngcũngđềuphấnkhởipháttâmtuhành.

VìngôilàngnàycótênlàTomonênngườitađãgọingàilàTomoGesheRinpochehayhòathượnglàngTomo(chữGeshecóthểtạmdịchlàhòathượng,mộtchứcvịrấtđượctônkính.Rinpochecónghĩalàsưtrưởng,ngườiđứngđầumộttuviện).

TinmộthòathượngnổitiếngxuấthiệntạilàngTomotruyềnvềthủđôLhassa.ĐứcĐạtLaiLạtMa,ngườicầmquyềntốicaokiêmlãnhđạotinhthầnxứTâyTạnglậptứcchotriệungaymộtpháiđoàntăngsĩđiđiềutraxemthựchưthếnào.PháiđoànđãđếngặpTomoGeshe,nghevịnàythuyếtphápvàtrởvềbáocáovớiđứcĐạtLạtMarằnghòathượnglàngTomoquảthậtlàmộtvịcaotăngchânchính.Họđềnghịphảitìmchongàimộtngôichùakháctolớn,xứngđángvớiđịavịcủamộtvịtuhànhnhưvậy.

Nhưngcácngôichùalớnđềucócácvịtrụtrì,việcxâycấtmộtngôichùamớicũngphảimấtmộtthờigiannênhộiđồngtăngsĩđãđềnghịtubổmộtngôichùacổđãbịbỏhoangtừnhiềuthếkỷnayđểngàivềđótrụtrì.

KhiTomoGeshebướcchânđếntrướcđồiTsaparang,ngàichợtnhìnthấymộtđámmâyngũsắcrấtlớnbaophủchúngquanhngọnđồi,chínhgiữađámmâycómộtbônghoasenvớinhữngcánhtrắngtinhkhiếtđangtỏaranhữngánhsángchóilọinhưcầuvồng.LinhảnhnàyhiệnrarõrệttrướcmắtTomoGeshevànhữngtusĩtrongpháiđoàn,họđứnglặngyênchiêmngưỡngcảnhtượnghuyhoàngnàychođếnkhinóbiếnmất.

TomoGeshebènchovẽlạihìnhảnhnàytrênbứctườngchánhđiệncủangôichùa,vềsaurấtnhiềuchùakháccũngđãhọalạibứctranhnày.Bức“Hoasenvànhữngđámmâyngũsắc”làmộttrongnhữngbứchọanổitiếngnhấtcủaTâyTạngngàynay.

Khikhởicôngtubổlạingôichùa,ngườitađãtìmthấyđượcmộtchiếchòmgỗtrongđểnhiềubộkinhrấtcổđượcbọcbằnglụaquý:Khivừamởbộkinhnàyra,hòathượngTomobỗngthấymộtánhhàoquangsángrựcbayvútlêntrờitỏarakhắpmườiphương,ngàihiểungayrằngmìnhđãđượcgiaophómộttrọngtráchviệchoằngdươnggiáopháp,khôngriêngtạiTâyTạngmàcònnhiềunơikhác...

Saumộtthờigiantrụtrìtạiđây,ngàiđãlênđườngđikhắpcácnướcchungquanhdãyTuyếtSơn.Bấtcứnơinàođiqua,ngàicũngđềutruyềnbánhữngtưtưởngchânchính,caothượngvàkhuyếnkhíchviệctuhọcchonhữngaimuốncấtbướctìmđườngrakhỏivòngsinhtửluânhồi.

---o0o---

Phần3-KỳDuyênNơixứtuyếtĐểcóthểhiểuđượcnhữngdiễntiếnxảyratrongcuộcsống,đôikhichúngtaphảiquaytrởlại,đitìm

nguyênnhâncủanhữnglýdođãkhiếnđờisốngcủachúngtanhưthế.

Đôikhichỉmộtcáinhìn,mộtcửchỉ,haymộtcâunóicũngcóthểthayđổihẳncuộcđờichúngta.

Cuộcđờicủatôiđãbướcvàomộtkhúcquanhquantrọngbởimộtbiếncốdườngnhưvôtình...TôilàmộttusĩPhậtgiáotrụtrìmộtngôichùanhỏgầnKandy,TíchLan.TrênđườngthamdựđạihộiPhậtgiáothếgiớinhómhọptạiDarjeelingtôiđãgặpmộttrậnbãotuyếtnênphảitạmtrútrongmộtngôichùadướichânrặngTuyếtSơnvìtuyếtđãphủkínconđườnggiữaNepalvàTâyTạng.

Đốivớimộtngườivừachânướtchânráođếnthànhphốxalạnàythìtrậnbãotuyếtquảlàmộtđiềubấthạnh.Vìkhôngýthứccáilạnhcắtda,cắtthịtcủamộtmiềnnằmtrênđộcaovàingànthướcnêntôichỉmangtheomộttấmáocàsamongmanh,chỉđủchethânchứkhôngthểngănnổicáilạnh.TôingồirunrẩythầmnghĩtạisaomớihômtrướccònthoảimáithiềnđịnhdướiánhnắngấmápxứTíchLanmàhômnaylạiphảicorotrongcáilạnhkinhhồncủaTâyTạngnhưthếnày?

TừtrướcđếnnayTâyTạngkhônghềgợichotôimộthìnhảnhgìtốtđẹp.Đốivớitôi,xứnàychỉlàmộtmiềnmandimọirợ,khôngcómộtcáigìđángthămviếng.ĐờisốngcủatôiđãgắnliềnvàonếpsốngthanhbạchtrongngôichùanhỏbénằmgiữaKandyvàNuwara-Elisa.TôikhôngcómộtlýdogìlạiquaTâyTạngnếukhôngcó“duyên”vớixứnày.

Nămđó,tôinhậnđượcthiệpmờicủaHộiPhậtgiáoThếgiớinhómhọptạiDarjeeling.Trongthiệp,ôngchủtịchđãkèmtheomộtláthưriêngmờitôidiễnthuyếtvềmộtđềtàidochínhtôilựachọn.Saumộtlúcdodự,tôiquyếtđịnhnhậnlờivìnghĩrằngđâylàmộtdịpmayhiếmcóđểmộttăngsĩnhưtôicódịpmanggiáophápnguyênthủycủađứcPhậtragiảngdạychonhữngtăngsĩkhôngđượcdiễmphúchọchỏinhữngchânlýấy.LạtMagiáohayPhậtgiáoTâyTạngđốivớitôichỉlàmộtbiếntháicủaPhậtgiáo,mộtđứaconhoangđãthayđổigiáophápcaoquýcủađứcThếTônthànhmộthìnhthứcmêtíndịđoan,thờcúngmaquỷgìđó.

TruyềnthốngPhậtgiáothườngđượcchialàmNamTôngvàBắcTông(hoặcĐạiThừavàTiểuThừa).ĐốivớicáctăngsĩNamTôngnhưtôithìnhómBắcTông,trảiquabaonhiêuthếkỷđã“cởimở”nhiềuquánênkhôngcòn“nguyênthủy”nữavàđãđếnlúchọcầnphảitrởvềnguồngốc.

Bởilýdođónêntôiđãthuxếpthamdựkỳđạihội.Vàgiờđây,tôingồicorogiữanhữnghìnhvẽlạlùng,nhữngbiểutượnghuyềnbítrongmộttuviệcLạtMagiáochờđợicơnbãotan.Vìngônngữbấtđồng,khôngthểnóichuyệnvớiainêntôichỉđànhngồibógối,imlặngchờđợivàchờđợi...

LúcđầuvịLạtMatrụtrìmờitôitạmtrútrongcănphòngriêngcủaôngtatạihậuliêunhữngtôikhôngthểngủtrongcănphòngquáchậthẹpvớichiếclòsưởiđốtbằngphânkhônày.Tôikhôngchịuđượcmùikhóinồngnặc,cũngnhưcáchươngliệumàôngtabỏvàolòsưởinênsaumộtđêmmấtngủtôiđãxinphépđượcngủtrênchánhđiệnlànơikhôngkhíthoángđãnghơn...

Chánhđiệnlàmộtcănphòngkhálớnvớinhữnghàngcộtgỗsơnson,thếpvàng.ChínhgiữalàmộtphotượngđứcDiLặctolớncaogầnđếntrầnnhà,ngoàiracòncóhàngtrămphotượngBồTátbầydọchaibên.BốnváchtườngđềucóvẻnhữngbứctranhnổimàdướiquanniệmcủamộttusĩNamTôngnhưtôithìnókhôngthểchấpnhậnđượctạimộtchánhđiệntrangnghiêmnhưvậy.Tôikhônghiểutạisaongườitalại

cóthểvẽnhữngvịPhậttrangnghiêmbêncạnhnhữnghìnhmaquỷnhenanhmúavuốt.CácvịBồTáthàoquangchóilọiđứngcạnhnhữngquáivậtnhưgiaolong,thuồngluồngbaylượnlungtung.Rảirácđóđâylànhữnghìnhảnhnamnữgiaohợpvànhữngđámmâyngũsắccónhữngbíhiệulạlùng.

Tronghoàncảnhngônngữbấtđồng,khôngthểnóichuyệncũngnhưhỏiai,tôichỉbiếtyênlặngchờđợichocơnbãotanđinhữngsuốtmấyngàynóvẫnkhôngtanmàcòntăngthêmphầndữđội.Giólạnhgầmrúbênngoàivàtuyếtcàngngàycàngrơinhiều,phủkínmặtđất.

Chỗtôinằmlàmộtgóckhuấttrongchánhđiện,ẩnsaumộtcộttrụlớn.TừđâytôivẫncóthểnhìnthấyphotượngđứcDiLặclunglinhmờảodướiánhsánglậploècủanhữngngọnđèndầu.

Mặcdùchánhđiệnthoángđãnghơnhậuliêurấtnhiềunhưngvìlạchỗnêntôivẫnkhôngthểngủđược.Tôinằmyêncốdỗgiấcngủvàđangtrằntrọcthìmộttiếngđộngnhẹvanglênlàmtôigiựtthótcảmình.Mộtcảmgiáclạlùngkhiếntôingồibậtdậy,hìnhnhưcómộtsựthayđổikỳlạnàodiễnrangoàichánhđiện.Tôicócảmtưởngnhưnhữngphotượngđangsốngdậy,mỉmcườirạngrỡvàkhônggianvangvangmộtcáigìrộnràngnhưngtrangnghiêm.Tôinhắmmắtlạicốgắngthuyếtphụcmìnhrằngđóchỉlàmộtgiấcmơnhưnghìnhnhưcósựhiệndiệncủamộtcáigìlàmtôiphảimởchoàngmắtra.

Tôinhìnthấymộtbóngngườiđangđứngtrướcbànthờ,haitaychắpvàonhaumộtcáchcungkínhrồilễxuốngnhẹnhàng...SauđóbóngngườithongthảquayquanhữngphotượngBồTátkếbênvàtiếptụcnghithứcđảnhlễ...ViệcmộtngườigiữakhuyabướcvàochánhđiệnlễPhậtkhônglàmchotôingạcnhiênnhưngtôicócảmtưởngnhưdướimỗicáilạy,cảchánhđiệnnhưbừngsánglênmộtcáigì.Phảichăngcácphotượngđềucảmứngtrướctấmlòngthànhcủangườinàynênhọđềutrởnênrạngrỡ?Mỗikhibóngđencúirạpngườixuốngđấtthìtôithấyrungđộng,tôichưathấyaicóthểlễmộtcáchthànhkínhnhưvậy,mỗicửchỉcủangườiđónhưtoátramộtcáigìsốngđộng,kháchẳnvớicáchànhđộngmáymóc,giảtạomàtôithườngthấyởmộtsốtusĩ.

Bóngđentiếptụcđitừphotượngnàyđếnphotượngkhácmộtcáchthànhkính,trangnghiêm.Dướiánhsánglờmờcủangọnđèndầutôinhậnrađólàvịsưgiàlaocôngvẫnthườnglocôngviệcquétdọn,lauchùitrongtuviện.

TheochỗtôibiếtthìđasốcáctusĩtrongtuviệnđềuđượcgửiđihọctạicácđạihọcPhậtgiáohoặcđượchuấnluyệncẩnthậntrừvịsưgiànàyvốnlàngườimùchữ,vôhọcnêntrọnđờichỉởdướibếplàmnhữngcôngviệctầmthườngnhưgiãgạo,xaylúavàquétdọn.Khôngaichúýđếnôngtavàôngtacũngchỉlặnglẽlàmtrònbổnphậnmộtcáchkhiêmtốn,vôcùngkhiêmtốn.

Tạisaomộttusĩkhôngtheokhóalễthôngthườngmàlạihànhlễvàolúcđêmkhuyanhưthếnày?Tôiyênlặngtheodõivàmặcdùbênngoàitrờirấtlạnhmàmồhôicủatôitoátranhưtắm.Tôinhậnthấymỗibướcđi,mỗicáivòngtaycungkínhlễxuốngcủavịnàyđềubaohàmmộtcáigìvừatrangnghiêmvừasốngđộng,cómộtuylựcvôsongmàmộttusĩhơnnửađờingườihànhlễnhưtôicũngchưabaogiờđượckinhnghiệmnhưvậy.MộtngườigiỏitấtnhậnbiếtmộtngườigiỏihơnvàtôiphảinóirằngtừtrướcđếnnaytôichưathấyaithànhkínhlễPhậtgiáođượcnhưvậy.

Íthômsaukhitrờibắtđầuquangđãng,trụcgiaothôngđượctáilậpnhữngtôikhôngmuốntrởvềTíchLannữa.Hìnhnhưcómộtmãnhlựcnàoxuikhiếntôiởlạiđểkhámphánhữngsựkiệnlạlùngmàtôiđãchứngkiếnnày.Tôilinhtínhrằngcuộcđờicủatôisắpbướcvàomộtgiaiđoạnmới,mộtcáigìsẽlàmthayđổicuộcđờitôihoàntoàn.

Tôikhôngngờrằngchínhvìngônngữbấtđồngmàtôithườngyênlặngvàkhigiữyênlặngtôiquansátđượcnhiềuhơn.Khinhữngâmthanhồnào,nhữngdanhtừhàonhoángcủangônngữchấmdứt,ngườitacóthểcảmthôngvớihoàncảnhchungquanhmộtcáchrõrệt,chínhxáchơn.

TôiđượcbiếttêncủavịsưgiàlàKachenia,ôngtasốngtrongmộtcănphòngnhỏănthôngvàochánhđiện.Mặcdùđãlớntuổinhữngôngtakhôngbaogiờngồiyên,từbuổisớmtinhsươngngườitađãthấyônglãoqùymọpdướiđấtvớitấmvảidàylausànchánhđiện.KhicácvịsưsãibắtđầutệtựuđểlàmlễbuổisángthìsànchánhđiệnđãđượclausạchnhưgươngvàKacheniabắtđầuviệcchâmdầuvàonhữngngọnđèn,hàngtrămngọnrảiráckhắpnơitrongchánhđiện.Ôngtabiếtđíchxácngọnđènnàosắphếtdầuphảichâmthêmvàtừtốnlàmvìtuổigiànhưngtôikhôngbaogiờthấyôngđánhđổmộtgiọtdầunàoxuốngsàn.Mỗicửđộngcủaôngđềubaohàmmộtsựýthứcvàchínhxáctuyệtdiệu.

Saukhiđãsửasoạnchánhđiệnchotươmtấtbuổilễ,ônglẳnglặngváccâychổirasân.Từcửasổtrênchánhđiện,tôiyênlặngquansátônglãolàmviệc,mỗinhátchổi,mỗicánhtayđưarađềutượngtrưngchomộtcáigìsốngđộng,mộtýthứcrõrệtvềviệclàmcủamình.

Tôithấyôngđàolênmộttảngđấtsét,trịnhtrọnghòavớinướcrồinhàonặnthànhnhữngphotượngPhậtnhỏ.Mỗicửchỉcủaôngđềuđượckèmtheomộtcâuthầnchú.Ôngđắpmộtlònungnhỏ,cẩnthậnđặtnhữngphotượngvàođóchođếnkhinócứngrắn.Ôngthongthảlấyratừngphotượngvàcắmcúivẽvàođónhữngchitiết,mỗinétchấmpháđềucẩnthậnkèmtheomộtcâuthầnchú.Bàntaytàihoacủaôngđãbiếnmiếngđấtsétvôtrigiácthànhnhữngphotượngsốngđộngtrôngnhưthật.Tôikhôngthểngờmộtviệcthủcôngtầmthườngđượclàmbởiôngcũngđãbiếnthànhmộtnghithứctôngiáothiêngliêng,tôntrọng.

ĐiềuKacheniađãdạychotôimộtcáchkhiêmtốnnày,tôikhôngthểdiễntảbằngngônngữ.Tôichỉbiếtquansáttừngcửchỉ,từnghànhđộngcủavịsưgiàmộtcáchvôcùngngưỡngmộ.

Ítlâusau,mộtvịđạităngxứTíchLannhưtôilạithấymìnhlẽođẽođitheovịsưlaocônglàmnhữngcôngviệctầmthườngnhất,khiêmtốnnhất.Chínhsựchânthành,giảndịvàkhiêmtốncủaKacheniađãdọnđườngchotôigặpnhữngvịthầyTâyTạngsaunàyvàchođếnnaytôiluônluôncoiKachenianhưvịthầyđầutiên,ngườiđãkhaingộchotôiđểbướcvàothếgiớirộngrãibaolacủaPhậtgiáoĐạiThừa...

Kacheniađốiđãivớitôinhưmộtngườicon.ÔngdạytôitiếngTâyTạngbằngcáchchỉvàonhữngđồvậtvàphátâmthậtrõràng,sauđóôngbắttôiđọclạichođếnkhithậtthuầnthục.Mỗisáng,ôngthườngmangchotôimộtthaunướcnóngđểrửamặt,đâylàmộttiệnnghiđặcbiệtmàôngkhôngbaogiờsửdụngvàcácsưsãikháctrongtuviệccũngkhônghềđượchưởng.Dùsaotôicũnglàkháchquýcủatuviện,mộtngườiđếntừmiềnnam,chưaquenvớikhíhậulạnhcủadẫyTuyếtSơn.

SángnàotôicũnguốngtràvớiKachenia.Trongcănphòngbénhỏcủaônglúcnàocũngcómộtbìnhtrànóngủtrongmộtbọctrấu.TràTâyTạngkháchẳnvớicácloạitràmàtôiđãdùngqua,nócóvịmặnvìđượctrộnvớibơvàmuối.Lúcđầutôithấyrấtkhóuốngnhữngvềsauđãquenvớiloạitrànày,tôikhôngthểuốnglạicácloạitràkhácnhạtnhẽovàvôvị.

Trướckhiuống,Kacheniathườnglấymộtdúmđậurắclênbàntayrồiđọcthầnchú.Sauđóôngkhẽrắcnhẹnólênđámthanhồngbằngmộtcửchỉvôcùngthànhkính.ĐólàmộtnghithứcquantrọngcủaPhậtgiáoTâyTạng,ýthứctừnghànhvicủamìnhkhiăn,uống,làmviệc.Đâylàmộtphươngphápvôcùnggiảndịnhằmkiểmsoátthân,khẩu,ýmàvềsautôiđãápdụng.VớiNamTôngthìThiềnlàngồixếpbằngtrongmộttưthếnhấtđịnh,thởhíttheomộtnhịpđiệu,địnhtâmtheodõitừnghơithở.VớiBắcTôngthìtấtcảhànhvi,cửchỉcũngđềulàThiềnhếtvìThiềnlàsốngvàýthứcsựsốngtrongtừnghơithở,từngnhịpđiệu,từnggiây,từngphút.NhờquansátKachenia,tôimớinhậnthứcrằngkhôngcómộtcửchỉnàocủaônglàdưthừahaymáymóc,tấtcảchỉlàbiểulộmộttrạngtháisiêuviệtcủanộitâm,mộttrạngtháitựnhiênnhưđiđứng,nằmngồi,thởhít.Mộtsựphốihợpvôcùngtựnhiêncủathân,khẩuvàý...

Mỗitốisaukhiđãlàmxongphậnsự,Kacheniamangmộtcâyđèndầunhỏđếnchỗtôingồivàbắtđầudạytôiđọccáclờicầunguyện,thầnchúbằngtiếngTâyTạng.Tôichămchỉghichépcácphiênâmvàomộtcuốnsổnhỏ.Kacheniatỏrakiênnhẫnđặcbiệt,ôngsửatừngcáchphátâm,từngchỗphảinhấnmạnh

vàthỉnhthoảngchỉlêncácphotượngnhưngụýchotôibiếtlờicầunguyệnđósẽđượcchưPhật,chưBồTátchứnggiámcho.

Dĩnhiêntôikhônghiểumộtchútgìvềýnghĩanhữngcâuthầnchúvàđiềunàytạochotôimộtsựlúngtúngrõrệt.LàmộttusĩNamTông,tôiđượchuấnluyệnvôcùngcẩnthậnvềcácvăntựtrongkinhđiển.Trướckhiđọc,mộttusĩphảihiểunghĩatừngcâukinh,từngdanhtừmộtcáchrốtráochứkhôngphảichỉphátâmmàkhônghiểugìhếtnhữnghìnhnhưKachenialạichủtrươngpháchấpmọihìnhthứcvăntự.Ôngthảnnhiêndạytôinhữngcâuthầnchúmặcdùbiếtrằngtôikhônghiểumộtchútgì.Saumộtthờigian,tôicảmthấynhưcómộtsựthayđổirõrệttrongnộitâm,hìnhnhưmỗilầnphátâmnhữngcâuthầnchúnày,tôiýthứctrongngườinhưtrànngậpmộtthứtìnhthươngbaolatừKacheniachuyểnquakhiếntôithấybìnhanlạlùng,mộttrạngtháimàngônngữkhôngthểnàodiễntảđược.Đólàlầnđầutiêntôikinhnghiệmđượcsứcmạnhcủacáccâuthầnchú(Mantra)vànhữngâmthanhhuyềndiệuxuấtpháttừtráitimcủamộtbậctuchứng.Nhữngâmthanhnàykhôngthểlấytaimànghe,tríócmàphánđoánmàchỉcóthểkinhnghiệmđượcbằngtráitimcùngrungđộngmộtnhịpvớinhịpđiệucaothượngcủamộttráitimcaocảkhác.

SaunàykhithôngthạovăntựvàngônngữTâyTạng,hiểuđượcmậtnghĩacủacáccâuthầnchú,tôimớithấyrằngcáikinhnghiệmlúcđầuvẫnquantrọnghơntấtcảnhữnglờigiảithíchbằngvăntự,danhtừcủatríthứcvốnluônluônbịgiớihạn.

DướisựhướngdẫncủaKachenia,tôibắtđầuýthứcnhữngsựkiệnnhỏnhặtmàtrướcđótôikhôngbaogiờchúýđến.Từngbướcđi,từngnhịpthở,từngcửchỉcủatôidầndầnđượcđặtdướisựkiểmsoátcủaýthứcchứkhôngcòntựđộng,vôýthứcnhưtrướcnữa.Tôitậpcáchlậttừngtranggiấytrongcuốnkinhmộtcáchthànhkính,saukhitụngkinhphảigóinhữngcuốnkinhdàyvàotrongbaolụamộtcáchtrậttự,ýthức.Ngaynhưcuốnsổtaycủatôighichépnhữngcâuthầnchúcũngphảingayhàng,thẳnglốichứkhôngthểviếtbừabãinhưthóiquenngàytrước.Dùchocóviếtsai,tờgiấynhápcũngkhôngđượcnémvàothùngráchayvứtxuốngđất,lấychândẫmlên.Kacheniadạytôicáchmangnhữngtờgiấynàyđểvàomộtchiếchộpđểvềsaumangđốt,ôngcoitấtcảmọivật,ngaymộttờgiấynháp,cũngđềucótínhchấtthiêngliêngvớinhữngcôngdụngcủanó.

Tôitậpcáchđibộchungquanhtuviện,luônluônthuậntheochiềuquaycủatráiđấtquanhmặttrời.Mộtcửchỉđểngườiđiýthứcsựđiềuhòa,trậttựcủavũtrụvàkhôngbaogiờlàmcáigìđingượclạivớithiênnhiên.Ngaykhimuốnbăngquamộtmảnhsânhẹpđểquadẫynhàphíabênkia,tôicũngphảixoayquabênphảivàđivòngtheomộtlộtrìnhnhấtđịnhchứkhôngphảimuốnđithếnàothìđi.Từngbướcđi,từnghơithở,từngcửchỉphảinhấtnhấttuântheomộtnhịpđiệunhấtđịnhvàđặtdướisựkiểmsoátcủaýthức.Mỗikhiđingangquacửatuviện,nơicóđểnhiềuquảchuôngquay(Prayerwheels)cókhắccâuthầnchú“OmManPadmeHum”thìtôikhẽlấytayđẩynhẹ,tâmniệmcâuthầnchúmàKacheniađãdạytôi...

NhiềungườiÂuđãviết rằngngườiTâyTạngsửdụngquảchuôngquay.Đánhbạođivềhướngđó.Băngquamộtconđườngmònnhỏ,tôithấymộtgiannhànằmquaymặtvềphíasaunúivàtiếngcồnglạlùngphátratừtrongđó,tôicònnghetiếngniệmchútrầmtrầmcủamộtvịsưvọngra.Phảimấtnhiềungàytôimớidámđánhbạođếngõcửagiannhàthờnàyvàxinphépvàotrong.Nhậnratôilàkháchquýcủavịthầytrụtrì,vịsưđánhcồngđãmởcửachotôivàomặcdùgiannhànàykhôngchophépaibénmảnglạigần.

Tôihiểungaylýdotạisaogiannhànàylạiđượcxâycấtphíasauchùavàkhôngaidámlãivãnggần.Chínhgiữagianphònglàmộtbứctượnghếtsứcghêgớmcủamộtvịhungthầntượngtrưngchosựhủyhoại,tànphá...Khuônmặtvịthầnđượcchelạibằngmộtmiếnglụavìrấtaicócanđảmnhìnthẳngvàomặtvịnàymàvềnhàkhôngmấtngủ.Tôiđượcgiảithíchrằngvịthầnnàychỉghêgớmđốivớinhữngaicònbámvíuvàothếgiớinàyhaycáchìnhthứcthườngtrụcủabảnngã.Sứcmạnhcủavịthầnnàycóthểđượcsửdụngnhưmộtđộnglựcgiảiphóngconngười,nếungườiđóýthứcđượctínhchấtvôthườngcủathế

gianvàvôngãcủachínhmình.

Ngườitacóthểcoiđólàmộtvịhungthầnhaymộtbiểutượngcủasựgiảiphóngtùytâmtrạngvàtrìnhđộmỗingười.Biểutượngnàytrôngghêgớmđốivớinhữngngườichưahiểubiết,chưađượcchuẩnbịđónnhậnchânlý,dođókhuônmặtcủavịthầnđượcchelạivàchỉnhữngngườiđãđượcchuẩnbịđặcbiệtmớiđượcphépbướcchânvàođâyvàvéntấmmànnàylên.NgườiTâyTạnggọivịnàylà“ChoKyongGonPo”(Kẻbảovệluậtpháp),luậtphápđâylànhữngđịnhluậtvũtrụnhưluânhồi,nhânquả,vôthường,v.v...Luậtvũtrụchỉlợiíchchonhữngaihiểubiếtvàchấpnhậnnónhưnghếtsứcghêgớmđốivớinhữngaichốngđốinó.

NgoàicănphòngđểbứctượngChoKyongGonPo,tuviệnnàycònchứadựngmộtsựbímậtlạlùngkhácnữa.Đólàmộtcănnhàvuôngvứcđượcdựngtrênmộtcâycộtnằmchơvơtrênđỉnhđồi,cănnhàkhôngcócửasổnênkhôngaicóthểnhìnvàotrongđược.Cửavàogiannhàđóđượcđóngchặtvàniêmphongcẩnthận.

Khiđượchỏivềcănphònglạlùngnày,KacheniachobiếtđólàamthấtcủamộtvịĐạiLạtMađangtunhậpthất,Kachenianóibằngmộtgiọngthànhkínhgầnnhưtônsùngkhiếntrítòmòcủatôilạigiatănghơnnữa.Tôiđâmrathắcmắckhôngbiếtsựhuyềnbícủakhôngkhínơiđâycóliênquangìđếnvịtusĩtunhậpthấtkiakhông?Hơnnữa,mộtngườimàtôihếtsứckínhphụcnhưKachenialạitỏrakhâmphụcvịnàythìchắcvịđóphảilàmộtnhânvậtvôcùngđặcbiệt.Vìmộtlýdonàođó,tôingỏývớiKacheniarằngtôimuốngặpvịnày,muốnhọchỏivớivịnàynếuvịĐạiLạtManàychấpthuận.

KacheniatỏravôcùngsốtsắngvàhứasẽchuyểnlờicủatôiđếnvịĐạiLạtMađókhithuậntiện.

Vàituầnlễlặnglẽtrôiqua,tôikhôngrõKacheniađãchuyểnlờithỉnhcầucủatôichovịĐạiLạtMachưa?Hômđó,vừađithiềnhànhvềphòngtôithấymộtquảxoàikhálớnđặttrênbàn.XoàilàthứtráicâymàtôithíchnhấtnhữngnóchỉmọcởxứnóngnhưxứTíchLanchứđâuthểmọcởTâyTạng!Ngoàiralúcnàyđâuđãđếnmùaxoài?Tôingạcnhiêncầmquảxoàilênvàthấyrằngkhôngnhữngnórấttươimàcònvừavặnchíntới.TronglúctôivừangạcnhiênvừathíchthúthìKacheniabướcvào,nétmặtrạngrỡ.ÔngtachobiếtđólàquàcủavịĐạiLạtMadànhriêngchotôivìngàibiếttôirấtthíchxoài,ngoàirangàiđãchấpnhậnlờithỉnhcầuxinđượcthụgiáocủatôi.

Kacheniasungsướngramặt,ôngtachiasẻniềmvuivớitôinhưchínhôngđượcdiễmphúcđó.Ítkhinàotôithấyôngvuinhưvậy.Cănphòngnhỏcủatôidườngnhưrạngrỡhẳnlêndướinụcườitươitỉnhcủavịlãotăngnày.Tôibiếtrằngcuộcđờicủatôiđãbắtđầuthayđổikểtừđây...

Danhtừ“Guru”thườngđượcdịchlàvị“Thầy”(Teacher)nhữngchữnàykhôngđượcchínhxác.CólẽngônngữTâyphươngkhôngcódanhtừnàotươngđươngvớichữ“Thầy”(Gugu)củaĐôngphương.VịthầytheoTâyphươngchỉlàngườicókiếnthứcvàtruyềndạykiếnthứcđóchocáchọtrò.Họctròhọcđượcnhiềuhayítvàsửdụngkiếnthứcđóvàoviệcgìôngthầykhôngcầnbiết.MộtvịthầyĐôngphươngkhôngnhữngchiasẻnhữngkiếnthứcvớihọctròmàcònchịutráchnhiệmvềđiềumìnhdạydỗvàluônluôntheodõihọctròbằngmộtthứtìnhthầytròmàngườiTâyphươngkhôngthểhiểu.NgườithầyĐôngphươngvừalàthầyvừalàchamẹ,vừadạydỗvừalolắngvàchămsóchọctrònhưmẹhiềntrôngnomconthơ.

Cũngnhư thế,danh từ“chela” thườngđượcdịch làhọc trò (Pupil)nhữngngườihọc trò theođúngnghĩakhôngphảichỉcắpsáchđếntrường,họchỏicáckiếnthứcvớimộtvịthầymàcònlàmộtngườicóđờisốngđãđượcràngbuộcvàođờisốngcủavịthầy.Sựliênhệthầytròđượcnốiliềnbởimộtcâycầutâmthứcvôcùngđặcbiệt.Nhờnhữngcâuthầnchú(Mantra)màhọctròcóthểliênlạcvớivịthầybấtcứtạiđâuvàlúcnào.Cũngvìnhữnglýdođặcbiệtnày,mộtvịthầyluônluônlựachọnhọctròrấtkỹquanhững thử tháchđặcbiệtđểxemhọc tròcóxứngđángnhận lãnhnhữngkiến thứcnàykhông?Phần lớn

nhữngthửthách(initiate)đượcdiễnravôcùngthâmthúyvàtếnhị.Nókhôngphảilàmộtkỳthi,mộtcuộckhảosátmàđôikhichỉlànhữngcâunói,nhữnglờiđềnghị.Tùytheocâutrảlờihoặchànhđộngcủahọctròmàvịthầybiếtđượcđãđếnlúchọctròđủsứchọchỏihaycònphảichờthêmmộtthờigiannữa.

KacheniachobiếtđãđếnlúcvịĐạiLạtMa,saumộtthờigiannhậpthấtsẽrờiamthấtrangoài.VịĐạiLạtManàykhôngphảiaikhácmàchínhlàvịHòathượnglàngTomo,vịLạtMalừngdanhkhắpTâyTạng.DĩnhiênlúcđótôikhôngbiếtgìvềngàivàcáitênTomoGesheRinpochekhônggâychotôimộtấntượnggìmấy,tôichỉlờmờhiểurằngđólàmộtvịLạtMatuhànhcôngphuvàđángkínhmàthôi.

Sánghômđó,mộtbầukhôngkhíkháclạđãdiễnratrongtuviện.Tựnhiênsốtăngsĩbỗngtrởnênđôngđảohơnngàythường.Tôikhônghiểucáctăngsĩtừđâuđếnvìtôikhônghềnhìnthấyhọtrongtuviệnnày.Cóthểhọởgầnhoặcvẫntĩnhtutrongcácmậtthấttrênnúi.Ngaycảnhữngvịtăngsĩmàtôiquenbiếtcũngthayđổitrangphụcvôcùngtềchỉnh.Họyênlặngkéonhauđếnchánhđiện,nétmặtngườinàocũnglộvẻrạngrỡnhưchờđợimộtđiềugì.Mùinhangtrầmxônglênthơmngàongạt,đènnếnđượcthắpkhắpnơisángtrưng.

Mộttiếngchuôngngândàirồicánhcửachínhbỗngmởrộng,haihàngLạtMatrưởnglãothongthảbướcvào,chínhgiữalàmộtvịLạtMađãgiànhữngnétmặtvôcùnghiềntừ,khoácmộtchiếcáovàngđượcválạibằnghàngtrămmảnhvảinhỏ:HòathượngTomo.

LạtMaTomobướcđếntrướcphotượngđứcDiLặc,haitaychắplạigiơcaolêntrêntránbằngmộtcửchỉtrangnghiêm,thànhkínhrồicúirạpngườixuốngđảnhlễ.Mộttiếngchuôngthongthảngânlên.NgàiđimộtvòngquanhcácphotượngBồTátvàtiếptụcnghithứcđảnhlễchođếnkhiđihếtmộtvòngchánhđiệnrồimớibướclênchiếcbụcgỗthấpgầnđó,rahiệuchocáctăngsĩcùngngồixuống.Mộtsựtĩnhlặngbaotrùmlênkhắpchánhđiện,hầunhưaicũngcảmthấymộtsựbìnhantrànngậptronglòng,mộtniềmphúclạcvôbiênkhôngthểdiễntảbằngngônngữ.Đólàlầnđầutiêntôithựcsựkinhnghiệmđượcýnghĩacủasựbìnhan.

VịLạtMatrụtrìthongthảđứnglênrahiệuvàkhóalễbắtđầuvớinhữngnhạckhícùngtrổilênmộtlượt...

Đốivớingườitâyphương,âmnhạcchỉđượcsửdụngnhưmộthìnhthứcdiễntảtìnhcảmconngười.ĐốivớingườiTâyTạng,âmnhạclạiđóngvaitròquantrọnghơnvìtínhchấtthiêngliêngcủanó.

Tôikhôngphảilàmộtnhànhạchọc,dĩnhiênkiếnthứccủatôivềâmnhạckhôngcógìđángkểnhữngtôiđãđọcmộtvàitàiliệucủangườiTâyphươngviếtvềâmnhạcTâyTạngvàthấyrằngnhữngtácgiảđóđãcónhữngsailầmđángtiếc.

ĐasốđềunhậnxétâmnhạccủaTâyTạngdướiquanniệmcủangườiÂunênchorằngâmnhạcTâyTạngthiếutổchức,khôngtheocácâmluậtthôngthường.DĩnhiênâmnhạcTâyTạngkhôngđượcphânchiatheoluậtlệcủangườiÂunhưngđiềunàykhôngcónghĩanóthiếutổchức.Tráilại,nóđượcsắpđặttheonhữngluậtlệriêngbiệtmàmộtngườiÂuthiếukiếnthứcvềtôngiáokhôngthểhiểuđược.

ĐờisốngngườiTâyTạnggắnliềnvớitôngiáo,xãhộiTâyTạngxâydựngtrênnềntảngtôngiáotừmấyngànnămnaynênâmnhạccủaxứnàycũngphátxuấttừtôngiáo.TuynhiênđốitượngcủaâmnhạcTâyTạngkhôngphảiđểcatụngmộtđấngtốicaonàođóhaykêugọilòngsùngtínlàsựdiễntảnhữngâmthanhmộtcáchtrungthựcnhưnólà(asis).ÂmnhạcTâyTạngkhônghềđượcsửdụngvàobấtcứmụcđíchnàocótínhcáchcánhânmànhằmvàomộtđốitượngcótínhcáchrộngrãi,baoquáthơnnhiều.Dođónókhôngdiễntảniềmvui,nỗibuồnnhưtathườngthấyởcácloạiâmnhạckhắpthếgiớimàchỉlậpđilậplạinhữngâmthanhrờirạctrongmộtgiớihạnnàođó.Cũngvìthếnócầnphảicósựhòahợpcủanhiềuloạinhạckhíkhácnhauđểtạothànhbảnnhạcvàđâylàmộtđiểmđặcbiệt,ítngườiđểýđến.NhạckhíTây

Tạngkhônghềđượcsửdụngđểđộctấumàluônluônhợptấu.Vìnhữnglýdonàođó,âmnhạcTâyTạngthườngchútrọngđếncácrungđộngsâuxa(deepestvibrations)nênđãsốnhạckhílàloạicồng,chuông,trống,tù-vàvàkènnhiềuhơncácloạiđàndây(strings).

Người takhôngthểhiểuâmnhạcTâyTạngnếukhôngbiếtđếnThầnChú(Mantra)vìbàinhạcnàocũngđượcsắpđặtlàmsaođểcónhữngâmthanhrungđộngthậttrầm,thậtsâunhưtiếngphátâmcủanhữngcâuthầnchú.SựsắpđặtvềâmthanhcủaâmnhạcTâyTạngdườngnhưphảnảnhmộtlýthuyếtrằngâmthanhlàmộtsứcmạnhhếtsứcnhiệmmầu.Nếumộtâmthanhphátrađúngcáchcóthểphávỡmộtcáilythủytinhthìsựphốihợpâmthanhbằngnhữngtiếtđiệuđặcbiệtcóthểtạoracácquyềnnăngsiêuhình,huyềnbí,ảnhhưởngđếncáccõigiớixaxămnàođó.

Cănbảncủadànhòatấunàocũnggồmcómộtcặptù-và(Radongs)dàikhoảng4thước,phátranhữngâmthanhvừatrầm,vừangânnganhưtiếngsóngbiển.Hainhạccôngthayphiênnhauthổilàmsaođểâmthanhtrầmnàykhôngbaogiờdứtvàbấtcứbảnnhạcnàocũngkhởiđầuvàchấmdứtbằngâmthanhcủacặptù-vànày.

ĐốivớicáctăngsĩxuấtthântừTíchLannhưtôithìviệcsửdụngnhiềunhạckhítrongcáckhóalễquảlàmộtđiềulạlùng.Tôichỉquennghetiếngchuôngvàmõthôinênlúcđầuhơikhóchịuvìtiếngkèn,tiếngtù-và,tiếngtrống,nhưngvềsautôithấyđâylàmộtđặcđiểmhếtsứctinhtếcóthểtrợgiúpchobuổilễthêmphầnlongtrọngvàhướngdẫntinhthầnngườihànhlễvượtlênmộtbìnhdiệncaohơn.

QuanniệmPhậtgiáoNguyênThủy(Theravada)chorằngâmnhạcchỉlàmộtthứđểtiêukhiển,giảitrínênđờisốngtôngiáokhôngchophépcáctusĩnghenhạchaymangâmnhạcvàotôngiáo.Cólẽvìvậynêncuộcsốngtuhànhđượccoilàkhổhạnh,tìnhcảmđượckiềmchế,kiếnthứcvềsáchvở,từchươngđượcđềcaohơnkinhnghiệmtâmlinh.SựbảothủnàyđãđưaPhậtgiáonguyênthủyvàomộtlốisốngchậthẹp,gòbókhôngphóngkhoángthoảimáinhưPhậtgiáoĐạiThừa.

TôikhôngthểdiễntảnỗivuimừngcủamìnhkhiđứngtrướcmặtvịLạtManổitiếngcủaTâyTạng,ngườicókhảnăngmanglạibìnhanchotấtcảmọingười.

Cuộcgặpgỡchúngtadiễnratrongcănphòngnhỏcủangài.Nhưtấtcảnhữngcănphòngkháctạituviệnnày,cănphòngđượcbàybiệnhếtsứcgiảndịvớimộtchiếcghếrộngdùngđểthiềnđịnh.ĐasốcácvịLạtMacaocấpđềusửdụngmộtchiếcghế tương tựđểngồi thiền,gầnnhưkhôngbaogiờhọnằmnênkhôngphòngnàocógiườngngủcả.Họngồiđótrongtưthếliênhoagiờnàyquagiờkhác,đắmmìnhtrongtrạngtháithiềnđịnhkhikhôngtiếpxúcvớiai.ChiếcghếcủaHòathượngTomocókhắcmộtbánhxePhậtvàmộtđámmâyngũsắc,nétkhắcsắcsảotrôngrấtlinhđộng.Tấtcảnhữngđồđạckháctrongnhàđềucótínhcáchtôngiáo:mộtlưhương,mộtcáichuôngvàmộtcâytíchtrượng(seeptre)bằngđồngv.v...HòathượngTomokhôngsởhữubấtcứvậtgì.Khidichuyểntừchùanàyquachùakhác,ngàichỉmangtheomộtítvậtdụngtốithiểu.Đốivớingài,mộthangđáđơnsơcũngkhôngkhácgìmộtdinhthựnguynga,mộtcănphòngđầyđủtiệnnghilộnglẫykhônghơngìmộtcănphòngtrơtrụivớimộtchiếcghếmộcmạc.Tấtcảnhữngđồvậtngườitacúngdườngchongàiđềuđượcmangraphânphátđềuchocáctăngsĩhoặcxungvàoqũycủachùa.Tuyđikhắpnơi,trúngụnhiềuchỗnhữngtôikhôngbaogiờthấyngàimangtheobấtcứmộtvậtgìnhậnlãnhcủatínđồ.NgàitutheohạnhĐầuĐà(Anagarika)chủtrươngtuyệtsởhữuvàítkhilưulạinơinàolâudài.

Hômđótôiđãqùytrướcmặtngàilàmlễramắtvàngàiđãđặtbàntaylêntrántôitrongcửchỉbanânhuệ.Toànthântôinhưchìmtrongniềmphúclạctuyệtvời, tấtcảnhữngcâuhỏi, lờinóitôiđịnhthốtrabỗngtiêutanhếtvìtôiđãnhậnđượccâutrảlời,khôngbằngngônngữnhưngbằngmộtsựgiaocảmthầnbí.Tôilặngngườitrongsựbìnhanmàngônngữkhôngthểnàodiễntảtrongmộtthờigianrấtlâu.

Hòa thượngTomongồi yên trên chiếc ghếbằnggỗ, tôi không thểđoánngài baonhiêu tuổi.Có lẽ

khoảngngoàisáumươi.Ngàicómộtkhuônmặttrònlúcnàocũnglộvẻtươicườikhiếnmọingườicảmthấyyêntâm,thoảimáitrướcsựhiệndiệncủmộtngườinhưvậy.

Một điều lạ cũng cần đượcnêu ra,Hòa thượngTomokhông thích ai chụp ảnhngài.Tất cả nhữngngườicôngkhaihoặc lén lútchụpảnhngàiđều thấyrằng tấmảnhhọchụphoặc trắng tinhnhưchưahềchụp,hoặcchỉ thấynhữngđồđạcchungquanhnhữngkhôngbaogiờ thấyngài.Ngàikhôngthíchsự tônsùngcánhânvàkhôngmuốntrởnênmộtđốitượngchonhữngviệcnày.

Hômđó,saukhilàmlễnhậpmônchotôixong,ngàiđãnóingay;

-Nếuconmuốnlàmthầycủaconthìconđừngnhìncáithânthểvôthường,naycònmaimấtnàynhưvịthầycủacon.Chúngtađềulànhữngkẻbấttoàn,thayvìnhìnvàonhữngđiểmbấttoànnày,conhãynhìnthẳngvàoPhậttínhvốnhoànhảovàhiệndiệntrongtấtcảcácchúngsinh.Thayvìchấpnhậnnhữngđiềutachỉdạychoconnhưđiềuđóđếntừtathìconphảicoiđólànhữngchânlývẫnhằngcótrongvũtrụ,màđứcPhậtThíchCađãchứngngộđượcvàgiảnggiảitronggiáophápcủangài.Tachỉlàmộtkẻtuântheonhữnggiáophápđómàđi,theongọnđuốcmàđứcPhậtThíchcađãsoiđườngkhiconqùylạytrướcmặttamàhãynghĩđếnđứcPhậtThíchCa,ngườiđãkhaingộchotấtcảchúngsinhvìchỉcóngàilàngườiduynhấtđượchưởngtấtcảmọisựtônkínhđó.Đừngnhìnvàongóntaychỉmặttrăngmàquênđiluồngánhsángtuyệtvờiphátxuất từmặt trăng.Đừngtrôngcậyvào tanhưngườisẽđưaconđếnchânlýmàhãytrôngcậyvàochínhcon,trôngcậyvàocáiPhậttínhluônluôntiềmtàngsẵnnơiconđểhướngdẫncontrênconđườngvềbếnGiác.Đừngnhìnvàothânthểnày,bộáonàyhaynhữngđiềutanóinhưmộtsựthậttuyệtđốimàhãychứngnghiệmnónghingờnó,xétđoánnóchođếnkhikhôngcònnghingờhaythắcmắcnào.Đừngvìquácungkínhhaylễphépmàkhôngdámđặtcâuhỏivìnhưvậylàconđãmấtđimộtcơhộiđểtiếngầnhơnđếnsựthật.

-ĐiềuquantrọngnhấtmàconphảibiếtlàtấtcảmọichúngsinhđềucókhảnăngthànhPhật,đềucósẵnPhậttínhtrongmình,chỉvìmêlầmkhôngnhậnrõtínhchấtcaoquýthiêngliêngnơimìnhmàchúngsinhmớibịmêđắmvàovòngđaukhổ.

VìtấtcảchúngsinhđềucóPhậttínhnêntấtcảchúngsinhđềutuyệtđốibìnhđẳng,khôngcógìsaikhác.Nếucontựchorằngmìnhcaocảhơnkẻkhácvàcótháiđộkhinhbỉvớihọthìconkhôngthểnàotiếnxatrênđườnggiảithoát.ConphảibiếtrằnglýdochúngtasốngtrongcáithếgiớibấttoànnàyvìchúngtacònbấttoànvàtấtcảmọisựxẩyrađềuchịusựchiphốicủaluậtNhânQuả.Bằngtháiđộsốngchânchính,concóthểvượtquacáckhókhăntrởngại,thaythếnhữngsựkiệnbấttoànbằngnhữngđiềutoànvẹnvànhờthếkhôngnhữngcontrởnênvẹntoànhơnmàcònbiếnthếgiớinàythànhtốtđẹphơnnữa.

BiếttôilàmộttăngsĩđãdànhnửađờingườinghiêncứugiáolývàkinhđiểnPhậtgiáo,HòathượngTomokhôngđềcậpđếncácgiáođiềumàđithẳngvàoviệcthựchànhthiềnđịnhmàngàichorằngquantrọnghơncáclýthuyết.

Theongàithìtrướckhibướcchânvàoconđườngtuthiền,mộtngườiphảitraudồithânkhẩuýchothật trongsạch.Chỉkhinàogiữvữngđược thânkhẩuý thìmớinênbướcchânvàoconđườngtu thiền.Bướcđầucủaviệctuthiềnlàlàmnẩynởlòngtừbinơimìnhvìđólàđiềukiệnquantrọngnhất.Thiếuđiềukiệnnàythìviệctuthiềnkhôngnhữngsẽkhôngmanglạikếtquảgìmàcònrấtnguyhiểmvềsauvìchỉcótừbimớigiúptavượtquacáctrởngạigâynênbởicáctìnhcảmíchkỷvàcácgiớihạnchậphẹpcủatrithức.

Đểđạtđếntháiđộnày,ngườituthiềnphảicoitấtcảmọichúngsinhnhưngườithântronggiađìnhvìkhôngmộtsinhvậtnàotrongvũtrụnàymàkhôngcósựliênhệvớinhautrảiquavôlượng,vôsốkiếpsốngluânhồi.Ngoàirangườituthiềncònphảiýthứcthậtrõrệttừnggiâytừngphútmìnhđangsống,từcửchỉtừnglờinóitấtcảđềuphảiđượchướngdẫnrõrệtbằngnộitâmchứkhôngthểsốngmộtcáchmáymóc,

vôýthức.Ngàinhấnmạnhrằngthiềnđịnhlàmột lốisốngchứkhôngphải làmộtphươngphápđểthựchànhtrongnhững lúcrảnhrỗi,nhữngkhikhôngcóviệcgìđể làm.Đây làmộtđiểmhếtsứcquantrọngcủaĐạiThừaviThiềnchínhlàsống,sốngđúng,sốngthậtvớiýnghĩacủasựsống.TiểuThừavàcácmônpháiYogacủaẤnĐộthườngtáchrờithiềnđịnh(meditation)rakhỏicuộcsốngvàbiếnnóthànhmộtphươngpháp(technique)hơnlàmộtlốisống.

Vìkhôngphảilàmộtkỹthuật,phươngpháp,ngườitakhôngthểhọchỏinóquasáchvởmàphảicósựhướngdẫntrựctiếpcủamộtvịthầy.Dođóthiềnđịnhcònlàkinhnghiệmtâmlinhgiữathầyvàhọctròmàtrongđóngườihọctròcốgắngđặttâmthứccủamìnhhòahợpvàotâmthứccủavịthầy.

Đểđạtđiềunày,ngườituthiềnphảiluônluônnghĩđếnđứcPhậtnhưngàiđanghiệndiệntrongychứkhôngphảibênngoài.Bấtcứsựmongcầumộtquyềnlựcnàobênngoàicũngđềulànhữngvọngniệmcầnphảiloạitrừvìkhôngmộtuylựcnàobênngoàicóthểgiúpchúngta,ngaychínhsựmongcầumộtđiềugìdùlàsựbìnhan,niềmlạcphúccũngđãlàmộtvọngniệmrồi.ChỉkhinàongườituthiềnýthứcrõrệtrằngđứcPhậtngựtrịởbêntrongthìhọmớicóthểhiểutrọnýnghĩacâuthầnchúlinhthiêng“OmManiPadmeHum”.Chỉkhilòngtừbihoàntoànkhaimởnhưmộtbôngsen(Padme)vươnlênkhỏivũngbùnvàbắtđầukhaihoathìhươngthươngcủaTrítuệ(Mani)mớibắttỏarakhắpnơivàmọihànhđộng:Thân,KhẩuvàÝ(Om)mớithậtsựphảnảnhtrọnvẹnđúngcáiýnghĩacaođẹpnhấtcủasựsống(Hum).

Khilòngtừbipháttriểntrọnvẹn,ngườituthiềnkhôngcònaoướcsựgiảithoátchochínhmìnhnữamàthấymìnhvàchúngsinhkhônghềsaikhác,mìnhvớitấtcảchúngsinhchỉlàmộtvàkhichúngsinhcònvướngmắctrongvòngđaukhổthìlàmsaomìnhcóthểgiảithoátđược?

Khitrítuệđãpháttriểntrọnvẹnthìlàmsaomìnhcóthểlầmlạc,cóthểhànhđộngtráivớiluậtthiênnhiên,tráivớichânlýđược?Khimọivậtđềusángtỏ,khôngcònvôminh,tấtcảmọisựthậtđềuphơibàyrõràngthìđâucònêmthấm,đâucònkhổđâu.Khitừbivàtrítuệđềupháttriểntrọnvẹnthìkhôngcònsựphânbiệtnữa.Từbicũnglàtrítuệmàtrítuệcũnglàtừbivàngườituđãchứngđắc,đãđivàoconđườngTrungĐạo,thấyrõbảnthểchânnhưcủasựvật:Tấtcảđềulàmột,hìnhtướngtuykhácnhữngthểtánhchỉcómột.Đólàýnghĩacâukinh“Sắctứcthịkhông,khôngtứcthịsắc.

Điềumaymắnnhất cho tôi là trướckhi đượcHòa thượngTomodạydỗ, tôi đãđược chuẩnbị kỹlưỡngbởiKachenia.NgoàiratôicònquenmộtvịLạtMagốcMôngCổtênlàThubdenSerabvốnthôngthạocảAnhngữlẫnTạngngữ.

Thubden làmột LạtMa trưởng lão đã tu học ở Lhassa hơn haimươi năm, được phong làmHòathượng(Goshe)vàđạidiệnchoGiáohọcTâyTạngtạiTrungHoa.TạiđâyôngđãgiúphọcgiảVonStaelholsentrongcôngtrìnhkhảocứuPhậtgiáonêncócơhộihọchỏithêmvềAnhngữ.

VìThubdenmuốnhọcPalinêntôiđềnghịngaymộtsựtraođổi:ôngtadạytôitiếngTâyTạngvàtôigiúpôngvềPali.

NhờThubdenlàmthôngngôn,tôicóthểnóichuyệndễdànghơnvớiHòathượngTomonhữngvềsautôimớibiếtrằngngàikhôngcầnaithôngdịchcả.Ngàicóthểđọcrõtưtưởngcủatôinhưmởmộtcuốnsáchvàngàicũngkhôngcầnphảisửdụngngônngữđểgiảithíchmộtđiềugìvìkhitôithiềnđịnh,ngàicóthểgieovàotâmtôinhữngtưtưởngtốtlànhnhờthếtôicóthểchứngnghiệmđượcnhữngđiềungàimuốnnói.

KhiHòaThượngTomochấpnhậntôilàmđệtửvàtruyềnchotôicâuthầnchúđầutiênthìtôibỗngýthứcrằngtừtrướcđếnnaynếpsốngtuhànhcủamìnhvẫncònmộtthiếusótrấtlớn:kinhnghiệmtâmlinh.Đâylàmộtkinhnghiệmkhôngthểdiễntảbằngngônngữ,khôngthểsuyxétbằnglýluận,khôngthểnghĩbằngtriếtlýnhưnglàmộtkinhnghiệmtrựctiếp,mộtbằngchứnghùnghồnchongườiđitrênđườngđạo

biếtrằngđiềumàhọđangtheođuổikhôngphảichỉlàmộtgiảithuyếtxavời,mộtýtưởngtrừutượngnhữnglàmộtđiềumàngườitacóthểđạtđược,kinhnghiệmđược.

Nhiềungườiđãhỏitôinếuđãkinhnghiệmđượcthìtạisaolạikhôngthểdiễntả?Theosựhiểubiếtcủatôithìchuyểnđộngcủatâmthứccũngnhưsựchuyểnđộngcủaánhsáng,tấtcảnhữnggìnắmbắtlấynóđềuchỉlàảovọngvôíchvìcáiýtưởngnắmgiữmộtvậthằngchuyểnchỉlàmộtquanniệmđiênrồ.

Sựtĩnhlặngcủatâmhồnkhôngcónghĩalàsựbấtđộngcủatâmthứchayngăngiữnóđứngyênnhữnglàmộttrạngtháimàtâmthứcthựcsựtựdokhôngbámvíu,ràngbuộchayvướngmắcvàođâucả.Điềunàycóthểtạmgiảithíchnhưmộtnốtnhạctựnókhôngcóýnghĩagìmàchỉkhicósựhiệndiệncủanhữngnốtnhạckhácvìâmnhạclàsựtươngquancủacácnốtnhạcvớinhau.Sựtươngquannàycótínhcáchtựdo,khôngthểnắmgiữđượcmàchỉcóthểcảmnhậnđượcquanhữngâmđiệududươngtrầmbổng.Nếuphântíchâmđiệunàythànhtừngphầnnhỏ,tachỉcònnhữngnốtnhạcrờirạcvôhồnkhôngcóýnghĩagìhết.Ngaytronggiâyphútmàchúngtabắtđầuphântích,sắpđặtthànhhệthốngcáckinhnghiệmtâmlinhthìchúngtabópchếtsựsốngđộngmầunhiệmcủachúngrồi.

Đốivớinhữngvị thầymà tôiđượcbiết,TomoGesheRinpocheđươngnhiên làvị thầyquan trọngnhất.Mộtsựliênquanmậtthiếtđãnốiliềntâmthứctôivớingàingaytrongbuổilễnhậpmôn.Lúcđótôikhôngbiếtgìnhiềuvềngàinênđãtránhđượcnhữngchủquanmàngườikhácthườnggặpphảikhitiếpxúcvớimộtbậctuhànhnhưvậy.Nhờquansátvớimộttinhthầnvôtưtuyệtđốimàtôinhậnthấyngàisởhữurấtnhiềuquyềnnăng(Siddhi)chỉcóởnhữngbậctuchứng.Dĩnhiênkhôngbaogiờngàikhoekhoangđiềunàynhưngnhiềusựkiệnxảyramộtcáchtựnhiênđãxácnhậnđiềunhậnxétcủatôi.

Hôm đó, chúng tôi quây quần bên ngoài để nghe nói về các kinh nghiệm khi thiền định. ThubdenSherabvìđãtucaonêncónhiềucâuhỏimàtôikhônghiểugìhết.Tôingồinghenhữngtâmhồncứvẩnvơnhữngchuyệnđâuđâu.

Tôinghĩ rằngcóhợpắtcó tan,cógặpgỡ thìcũngcóngày tạmbiệt,mộtngàynàođóHòa thượngTomosẽrờinơiđâyđểvândunơinàođó.Biếtbaogiờtôimớicódịpđượcngồibênngài,đểđượcchechởtrongluồngtừđiệnantĩnhtoátratừngàinhưthếnày?MặcdùTomoRinpocheđãdạyrằngthờigianvàkhônggianchỉlànhữnggìtươngđối,giữatôivàngàinốiliềnbởimộtcâycầutâmthứcthìdùxaxôivạndặmmàngàivẫnnhưởbêncạnh,vẫnchămlosănsócđượcchotôi.Lúcđótôichưacóđủtintưởngnênchỉaoướccómộtcáigìrõrệthơnnhưmộtlàbùahộmệnh,mộtphotượngPhậtnhỏđeotrướcngựcđểchechởkhicầnthiết.

TôicònđangmảimiếtsuynghĩthìHòathượngTomođãngừngcâuchuyệnvớiSherab,quayvềphíatôituyênbố:

-Trướckhirờinơiđây,tasẽchoconmộtphotượngPhậtnhỏđểconbiếtrằnglúcnàotacũngđểývàsănsócđếncon.

Tôibànghoàngđếnnỗikhôngthốtrađượcmộtlờinào.ĐiềutôikhôngdámnóinhưngđãnghĩđếnthìcũngnhưnóirarồivàHòathượngTomocóthểđọcrõtưtưởngcủatôinhưmộtcuốnsách.DùđangchútâmchỉdẫnchoThubdenSherabnhưngngàivẫntheodõiđượctừngtưtưởngcácđệtử,ngheđượccácaoướcthầmkíncủahọ.ĐâylàmộtquyềnnăngmàkinhđiểnTâyTạnggọilà“thiênlýnhĩ”(divineear),ngheđượcmọiđiềucầuxincủathếgian.

HòathượngTomotutheohạnhĐầuĐà(Anagarika)ítkhiởđâulâudàimàthưởngdichuyểnkhắpnơiđểthuyếtpháp,độsanh.Thỉnhthoảngngàidừngchântạimộtnơinàođóđểnhậpthất,tĩnhdưỡngítlâulạitiếptụccôngviệchoằngpháp.LầnnàyngàiđãlưulạituviệnYiGahCho-linàyhơnmộtnămđểnhậpthấtnhưngđếnlúcngàiphảilênđường....

Giờphútcuối,khitôiqùytrướcmặtngàilàmlễtạmbiệtthìngàirúttrongtúiramộtphotượngPhậtnhỏvànóirằngtrongsuốtthờigianqua,lúcnàongàicũngcầmphotượngnàytrongtaykhithiềnđịnhchođếnlúctraonóchotôi.

Vừađónlấyphotượng,tôiđãcảmthấyngaymộtluồngtừđiệnmãnhliệtnhưsóngbiểncuồncuộntừphotượngchuyểnquakhiếntôithấymìnhchìmđắmtrongmộtbiểntìnhthươngrộnglớn.Tôicúirạpngườixuốngnướcmắtrànrụakhôngsaothốtnênlời.Từđótôibiếtrằng,dùxacáchmuôntrùng,ngàikhôngbaogiờxatôivàdùởbấtcứnơiđâungàicũngthườngxuyênđểývàsănsócđếntôi.

---o0o---

Phần4-ĐườngmâyrộngmởTôitiếptụcsốngtạituviệnYiGahCholinmộtthờigiantrướckhitrởvềTíchLan.Mỗingàytôiđều

chămchỉthựchànhcácnghithứcHòathượngTomotruyềndạycũngnhưtrìtụngbàithầnchúngắnkhẩutruyền.TôithườngtheoKachenialàmnhữngcôngviệctầmthườngtrongtuviệnnhưngbâygiờnókhôngcòn“tầmthường”nữa.Từngbướcđi,từngcửchỉcủatôiđãbắtđầuănkhớpvớitâmthức.Từnghơithở,từngtưtưởngdầndầnđượcsựkiểmsoátcủanộitâm.Đờisốngđốivớitôikhôngcònlàmộtsựcốgắng(struggle)nhưnglàmộtcáigìmầunhiệmđếnlạlùng...

MộthômtôitheođoànkháchthượngmạohiểmlêntậnđỉnhnúiđểnhìnvàođấtTâyTạng,ướcmongsẽtheochânHòathượngTomovândukhắpdãyTuyếtSơnbắtđầunảysinhtrongđầuóctôi.TôinhủthầmthếnàocũngcóngàyphảiduhànhvàoTâyTạngđểthămnhữngngôichùacổ,nhữngditíchlịchsửhuyềnbí,nhữngđạosư,tusĩnhậpthấtmàHòathượngTomođãđềcậptrongnhữngbuổinóichuyệnvớicácđệtử.NhưngtôichưathểvàoTâyTạngvìkhôngcóthônghành,ngoàiratôicònnhiềuviệcdởdangtạiTíchLannênchưathểlàmmộtcuộchànhtrìnhnhưvậytronglúcnày.

TâyTạnglàmộtquốcgiahẻolánhngăncáchvớithếgiớibênngoàibằngmộtrặngnúicựckỳhiểmtrở.MặcdùngườiAnhđãchinhphụcTâyTạngvàmởđườnggiaothôngtừDarjeelingđếnLhassanhưngtrongvòngmấychụcnămnay,rất ítngườingoạiquốcnàodámbénmảngvàođây.Ngaycácviênchứcngoạigiaocũngchỉdámđitheonhữnglộtrìnhnhấtđịnh,dướisựhộvệcủamộtđạiđộivõtrangcẩnthận.KhôngphảingườitasợgiặccướphaynhữngcuộcnổidậycủadânchúngđịaphươngnhưngTâyTạngcómộtcáigìhuyềnbílạlùng,một“cáigì”khôngthểdiễntả,chínhvìkhôngthểdiễntảmàngườitasợvàvìsợhãimàTâyTạngtrởnênmộtvùngđấtcấm,khôngmấyaidámđặtchânđến.

TôitrởvềTíchLanđượcbanămnhưnggiấcmộngdulịchTâyTạngvẫnkhôngphaimờtrongtâmtrí.ĐơnxindulịchTâyTạngcủatôibịchínhquyềnAnhtừchối,ngườitađãviệnđủmọilýlẽ,đểbácbỏhồsơ.SaucùngkhiđơnkhiếunạicủatôilênđếnvịPhóVương(Viceroy)ẤnĐộthìbộngoạigiaoviệnlẽTâyTạngvớichínhsách“bếquantỏacảng”khôngchấpnhậnbấtcứmộtdukháchnào,kểcảnhữngtusĩđithămviếngcácditíchtôngiáo.TôiviếtthưchochínhquyềnTâyTạngnhưngkhôngnhậnđượchồiâm,tuynhiênvìmộtlýdogìtôibiếtthếnàocũngcóngàymìnhsẽđặtchânlên“miềnđấthứa”lạlùnghuyềnbíđó.

CơhộiđãđếnkhitôicódịpcùngvớipháiđoànPhậtgiáocầmđầubởihọcgiảRahulaSankritiyanathamdựbuổihọp thảo tạiSrinaga.VìmiềnnàycáchbiêngiớiTâyTạngkhôngxa, tôiquyếtđịnhmạohiểmđộtnhậpvàođây.Từlâutôiđãchuẩnbịcẩnthậnchochuyếnđinày,tôitậpngủgiữatrờichỉphủlênmìnhmộttấmchăndầybằngnỉ.TôimướnhaingườihướngđạonổitiếngthànhthạovàbắtđầucuộchànhtrìnhvượtđèoKarakorumđểvàoTâyTạng.Ngaylúckhởihành,một trậnbãolớnnổi lênnhưđedọa.Sấmchớpsánglòecảgóctrờirồimộttrậnmưađátrútxuốngkhiếnaicũngengại.TôinhìnngọnđèncaotrướcmặtnhưmộtchướngngạiđầutiênvànhủthầmnếukhôngvượtquađượcnóthìcólẽkhôngbaogiờtôicócơhộivàoTâyTạngnữa.Tôihítmộthơidàirồiquyếtđịnhgiụclừatiếnbước,haingườihướngđạolầmlũimởđường.Giórítlêntừngcơn,nhữnghạtmưađátạtvàomặtlàmtôiđaunhóinhưngtôinhấtđịnhlầnnàyphảivàochođượcTâyTạng.

Chúngtôilầmlũiđinhưtrongmộtgiấcmộng,khôngaithốtlênmộtlời.Hìnhnhưcảbachúngtôiđềubịthuhútbởiconđườngngoằnnghèotrướcmặt,ngaycảnhữngconlừacũngkhôngvùngvằnghívangmàcắmcúibướcđinhưbịmộtsứcmạnhvôhình lôicuốn.Nhữngđámmây thấpgiăngngangđườngđèo,

chúngtôicócảmtưởngnhưđangđitrênmây,hếtlớpmâynàyđếnlớpmâykhác.Mâyởtrênđầuchúngtôi,mâyởdướichântôi.Thỉnhthoảngmộtcơngióthổiquacuốnđilớpmâymùđểlộranhữngtảngđálởmchởmbámđầyrongrêu.Nhữngthâncâyuốnéomọcởhaibênđườngnhưhàngtrămngàncánhtaycủanhữngconquáivậtxôngrachựcđónbắtkháchbộhành,nhưngrồimâymùởtrêncaolạitrànxuốngphủkíntấtcả.Chúngtôitiếptụcleolêncaomãitrongcáibiểnmâymùmịtnày;conđườngđộcđạouốnquanhnhữngsườnnúingàycàngtrởnênnhỏhẹpvànguyhiểm,chỉmộtsơsẩyngườitacóthểngãxuốngvựcsâu...

Chiềuhômđóchúngtôiđếnmộtvùngtươngđốiquangđãng,khoảngvàingànthướccaonênkhôngcâycốinàocóthểmọcđược,chỉcónhữngtảngđákhổnglồhìnhthùkỳdịnằmdọctheolốiđi.

Ngườihướngđạochobiếtcómộtthạchtự(rockmonastery)xâykhuấttronghẻmnúicáchđókhôngxa.Vìtrờigầntốinêntôiquyếtđịnhghévàođóxintrọmộtđêmthayvìngủgiữatrờinhưmấyhômtrước.Chúngtôidắtlừađitheoconđườngnhỏhẹpngoằnngoèonhưngchỉđượcmộtlúckhônghiểusaobầylừakhôngchịuđinữa.chúngtôiđànhcột lừavàogốcđárồi theoconđườngnhỏgậpghềnhđể tiếnvào tuviện.

Đólàmộttuviệnhoàntoànxâybằngđánằmsâutrongmộthẻmnúi,quanhtuviệncóhàngtrămthápnhỏ(Chorten)nhấpnhô theo triềnnúi,nhiều thápcòn treonhững lácờráchnátvớinhữngdòngchữ lạlùng.Cửatuviệnmởrộngnhưngbêntrongvắnglặng,khôngmộtbóngngười.Tôiđangloayhoaykhôngbiếtphảilàmgìthìngườidẫnđạođãbướcđếnbênmộttảngđálớnphẳngphiudựngbêncánhcửa,ynhặtmộthònđácạnhđórồigõmạnhlêntảngđá.Mộtâmthanhthanhtrầmtrầmvanglên,thìrađólàmộtcáichuôngbằngđá.Chúngtôiđứngchờmộtlúcnhưngkhôngthấyaibướcra.VìbiếtnhữngngôinhàhẻolánhtạiTâyTạngđềunuôichó,mộtloạichóthấpnhỏnhưngrấtdữnêntôiengạikhôngdámbướcvào.Saumấylầngõchuôngmàvẫnkhôngthấyai,tôibènđánhbạobướcvàotrongsân.Cảnhvậtbêntrongimlìmmộtcáchkỳlạ,tôirónrénđidọctheochiếcsânhẹpđểvàochánhđiệnnhưngvừađiđượcvàibướcthìcótiếngchósủavang.Làmộtngườisợchó,tôinhẩynhổmtoanbỏchạythìthấymộtvịlạtmagià,mặtđầynhữngvếtnhănởđâubướcra.

Tôicungkínhchấptaychào,địnhlêntiếngxintrúngụquađêmnhưngnhìnthấybộáotăngbàotrênngườitôi,vịlạtmađãnhanhnhẩulêntiếngtrướcmờitôivàochánhđiệnlễPhật.

Tôibướctheovịlạtmaquamộtdẫyhànhlanghẹp,chánhđiệnlàmộthangđộngrấtlớnvớirấtnhiềuhìnhvẽlạlùngkhắctrênváchđá.ChínhgiữachánhđiệnlàmộtbứctượngPhậtDiLặcrấtlớn,haibêncónhiềuphotượngBồTátbằngđátrôngrấtlinhđộng.Saukhilàmlễtrướcchánhđiện,tôiđượcmờivàomộtcănphòngnhỏ,vịlạtmagiàchobiếtđólàcănphòngdànhriêngchomộtvịkháchquýmỗikhingàighéquađây.

Trong lúc tôi đang đàm đạo với vị LạtMa già thì người hướng đạomang hành trang của tôi vàophòng,theosaulàmộtsốtăngsĩtrongchùatòmòmuốnbiếtmặtvịtusĩtừphươngxađến.

Tôimởhànhlýlấyracáilòđốtđểchuẩnbịnấutrà,mọingườixúmquanhnhìnchiếclòbằngsắt.Cólẽhọchưabaogiờthấymộtchiếclònhưthế,khitôiđổdầuhôivàobếpvàchâmlửathìtấtcảchợtimbặt.Nhữngconmắtthaoláođổdồnlênchiếclònhưtựhỏilàmsaongườitacóthểtạoralửatừmộtchấtlỏngnhưnướckia.Nhiềungườilắcđầunhưkhôngtin,cólẽhọnghĩvịLạtManàyhẳnphảilàmộtvịphùthủy,vàingườitòmòdơtaytrướcngọnlửanhưsợrằngđóchỉlàmộttròảothuậtnhưnghọđãrúttaylạikhichạmphảihơinóng.

Nếutôibaybổnglênkhôngtrunghayhôphonghoánvũcũngkhônglàmhọngạcnhiênbằngviệcđổmộtchất lỏngnhưnướclênchiếchộpsắtrồi tạora lửa.Nhiềungườicóvẻsợsệtkhôngbiết tôisẽsửdụngngọnlửavàoviệcgì,mộtvàingườilùilạilẩmbẩmniệmPhậtnhiềurồihọđềucườiầmlênkhithấy

tôiđặtchiếcấmsắtlênlòrồibỏvàođómộtnhúmtrà.HọtòmòxemxétcáchtôiphatrànhưngvìđãsốngtạiYiGaCho-linnêntôilàmđúngnhưcáchphatràcủangườiTâyTạng.Saucùngthấykhôngcógìlạ,họkéonhauđiđểtôingồilạitrongchiếcphòngbằngđáđụcsâuvàováchnúi.

Trời chưa tốihẳnvà tôi cũngkhôngcảm thấybuồnngủ.Tôixếpbằng trên tấmnệmvàbắtđầuchuẩnbịnghithứcđọcthầnchú.Tựnhiêntôicảmthấycănphòngnàyphảngphấtmộtcáigìquenthuộc,mộtkhôngkhíbìnhan,yêntĩnhlạthường.Baomệtnhọccủachuyếnhànhtrìnhdườngnhưtanbiếnngaykhitôivừađặtchânvàođây.Tôibắtđầutụngbàichúthìmộtsựkỳlạdiễnra,bứctườngđátrướcmặtdườngnhưchuyểnđộng,hìnhnhưnóđangsốngdậyrồimộtlinhảnhhiệnratrướcmặttôi.Trongánhhàoquangsángrỡ,ĐứcDiLặcđangoainghiêmngồi trênmột tòasen,hai tayxếpvàonhau theoĐạiTamMuộiấn.TôinhắmmắtlạimộtlúcđểtrấntĩnhtâmhồnrồimởmắtrathìhìnhảnhĐứcDiLặcvẫnhiệnrarõràngtrướcmắt,oainghivàsốngđộnghơnbaogiờhết.Tựnhiêntôithấytronglòngdânglênmộtcảmxúckhótả,mộtsựtĩnhlặngbìnhanmàtôichỉcảmthấymỗikhiởgầnHòathượngTomo.Tôicảmthấysựhiệndiệncủasưphụtôirấtgần,ngayởbêntôi,hìnhnhưngàiđanghướngdẫntôibướcvàoluồnghàoquangrựcrỡcủaĐứcDiLặc,taitôinghevangvangnhữngđiệuâmcủabàichúmàtôivẫntụngkhôngbiếtbaolần.

Tôiquaylạinhìncănphòng,đồđạcvẫnynguyênkhôngthayđổivàrõràngtôikhônghềmêngủvìtôicóthểkiểmsoátđượctaychânmộtcáchdễdàng,tôiquaylạinhìnbứctườngđávàthấymộtánhsángrựcrỡtỏalankhắpnơi, trongluồngánhsángđócóhằnghàsasốchưPhật,chưBồTátđangthuyếtpháp...diệuâmvanglừngkhônggian.TôithấyrõràngmìnhđangđứngtrướchảihộichưPhậtđó,đangcúiđầuđảnhlễvàdânglênnhữngbônghoaMạnĐàLarựcrỡcúngdườngchưPhật.Tôingherõtừnglờikinh,từngcâuthầnchúquenthuộcvàthấynhữngtòasenliênkếtthànhhìnhnhữngđàntràngMạnĐàLa,nhữngbiểutựngoằnngoèochóisángtácđộngmạnhmẽvàotâmthứctôilàmtôithấymìnhnhưrơivàomộtbiểnánhsángquangminhrựcrỡ.Tôiphảinhắmmắtlạimộtlúcmớigiữđượcchotâmkhôngxúcđộng.

Khitôimởmắtrathìcáilinhảnhđãbiếnmất,trêntườngchỉcònlạimộttianắngấmáptừcửasổrọivào.Tôithấyngườinhẹnhàngsảngkhoáimộtcáchlạlùng,bênngoàicửasổcảnhvậthiệnrarõràngdướiánhnắngcủabuổichiềutà.Cótiếngchuôngthukhôngởđâuvọnglại,ngândàitrongkhônggian...

Sánghômsautôithứcdậy,thuxếphànhtrangđểchuẩnbịlênđường.TôimuốngặpvịLạtMagiàđãtiếptôihômtrướcđểngỏlờicámơnnhưngcảtuviệnđềuvắngtanh,khôngmộtbóngngười.

TôibướcdọctheodãyhànhlangdàinơicóvẽnhữnghìnhảnhcácvịBồTát,cácvịPhậtcũngnhưcácbiểutựngoằnngoèo...

Ngườidẫnđạonhìnthấytôiđangtrầmngâmbènlêntiếng:

-Hìnhnhưchỗnàylàmôngkhôngđượcvuihaysao?

-Khôngđâu,tôirấtthíchcáikhôngkhínơiđây,ítchỗnàolạiêmđềmthanhtịnhnhưngôithạchtựnày.

-Đãhẳn,ôngngủtrongcănphòngđáđóthìdĩnhiênphảiyêntĩnhrồi.

-Tạisaovậy?

Ngườidẫnđạokểlể:

-Hômquacácvịtăngtrongchùanàybàncãivớinhaurấtlâuvềviệcđểôngngủtrongcănphòngđó.Đókhôngphảimộtcănphòngthôngthườngnhưngđượcdànhriêngchomộtvịkháchquýcủachùamàthôi.Vịnàyđãcócôngxâydựnglênngôithạchtựnày,thỉnhthoảngngàicóghéquađâythuyếtphápvàchỉdẫn

chocáctăngsĩtrongchùa...

Tựnhiêntôigiậtnẩymình,mộtýtưởngbấtngờnổilênkhiếntôivộivãhỏidồn:

-Nhưng...nhưngvịđólàai?

- Tôi không biết rõ tên ngài nhưngmọi người thường gọi ngài là vị hòa thượng làng Tomo, ngàithườngđikhắpTâyTạng thuyếtphápvàdựngchùa thờPhậtDiLặc, vịPhật tương lai sẽ chuyểnkiếpxuốngtrầntrongmộtthờigiannữa...

Tôibuộtmiệnglalớn:

-Đólàsưphụtôi...

Thốtnhiêntôibỗngýthứcrõrệtbầukhôngkhíantĩnhcủatuviệnnàycũngnhưcáilinhảnhmàtôichiêmngưỡnghômqua.Cáilinhảnhđólàmộtkinhnghiệmtâmlinhchothấyrằngtôivừađượcđiểmđạolầnthứhai(secondinitiation).

TrongbuổilễđiểmđạolầnđầucáchđâybốnnămtạiYiGaCho-lin,HòathượngTomođãdặntôi:“Mộtngàynàođó,consẽthấyđượcnhữnghóathân(transcedantalbodies)củachưPhậtvàchưBồTát,vốnlànhữngđiểmlinhquanghiệnhữutrongtâmcon.Dĩnhiênhiệnnayđóchỉlàmộtquanniệmtrừutượngvìnghiệpchướngconcòndày,conchưathểýthứcrõrệtđược.Nhờtrìtụngbàithầnchúkhẩutruyền(oralmantra)consẽtiêutrừđượcnhữngnghiệpchướngnàyvàđếnkhiđóconsẽquánchiếumọisựmộtcáchrõrànghơn.Nhờsuyngẫmvềtánhkhôngcủasựvậtcũngnhưpháttriểntâmbồđềrộnglớnmàconsẽnhậpđượcphápgiới,thấyđượcnhữnghảihộichưPhật,chưBồTátrồihóathânđểcúngdường.KhinàoconthấychưPhậthiệnrarõràngnhưthậttrướcmặtconthìconsẽýthứcrằngcáithếgiớibêntrongcũngnhưbênngoàicóthểchuyểnbiếnđược(interchangeable).Lúcđótùyconlựachọnmuốnsốngtrongthếgiớinào,hướngrabênngoàihayquayvàobêntrong,muốntrởthànhnôlệcủaxácthân,chìmđắmtrongsinhtửluânhồihaybiếttậndụngkhảnănggiácngộvẫncósẵntrongngườiđểchuyểnmêkhảingộ,vượtrakhỏixiềngxíchkiềmtỏacủavòngluânhồi."

Hơnbaogiờhết,tôicảmthấyrõrệtsựhiệndiệncủaHòathượngTomotrongtâmthứcmình,lúcđótôimớithựcsựtintưởngmộtcáchchắcchắnvềcáicầutâmthứcgiữatôivàngài.Chínhngàiđãgiúpsứcchotôivượtquanhữngrặngnúicaocựckỳhiểmtrởđểđếnngôichùamàngàiđãxâydựngnhiềunămtrướcđó.ChínhngàiđãhướngdẫnvịLạtMatrụtrìđưatôitrúngụtrongcănphòngđặcbiệtdànhriêngchongài.Tôicúiđầuchútâmvàobàithầnchúmàngàiđãtruyềnriêngchotôi,đầuóctôitrởnênthôngsuốtmộtcáchlạthường,dườngnhưcómộttiếngnóivôthanhnổi lêngiảiđápmọithắcmắcvẫncótừtrướcđếnnay.Tựnhiêntôingửngđầunhìnlênnhữngbứctranhvẽtrênváchđávàchợthiểu...

ĐiềumàtronglúctrúngụtạituviệnYiGaCholintôivẫnthắcmắcnayđãđượcgiảiđáp.Nhữngbứctranhvẽtrêntường,nhữngchủngtựngoằnngoèothầnbíkhôngphảichỉlànhữnghìnhthứctrangtrínghệthuậtmàcòntượngtrưngchomộtýnghĩacaosiêumầunhiệmxuấtpháttừnhữngkinhnghiệmnộitâmcủangườihọasĩ.Họđãvẽlạimộtcáchchínhxácnhữngsựrungđộngcủalànsóngquangminhcủatâmthức.Nóimộtcáchgiảndịhơn,cácchủngtựđólàmộtngônngữthầnbímàchỉcónhữngbậcđạođồđãđượcđiểmđạo,đãcónhữngkinhnghiệmtâmlinh,đãmởđượcđạonhãnthìmớicóthểhiểuđược.

Tôicũngýthứcrằngsưphụtôi.HòathượngTomođãvénmànbímậtnàychotôivớimộtmụcđíchrõrệt.Ngàicóýmuốntôimangnhữngbứctranhnày,nhữngbiểutựnàytruyềnrangoàinhưngvàomụcđíchgì thì lúcđó tôichưa thểhiểuđược.Dĩnhiênđốivớimộtngười thườngthìđóchỉ lànhữngbức tranh,nhữnggiòngchữngoằnngoèonhưngvớinhữngngườiđãgiacôngtutrìMậtTôngbằngcáchquánchiếunhữngchủngtựthìnómangmộtýnghĩakháchẳn,mầunhiệmvàhuyềnbívôcùng.

Vìlýdonày,tôiđãsưutầmnhữngbứchọacổTâyTạngvàđặcbiệttôlại(penciltracing)nhữngbứchọakhắctrênváchđátạinhữnghangđộngcủacácbậctuchứng,nhữngcôngtrìnhsưutậpcủatôilàhìnhvẽtámmươibốnvịLaHánTâyTạnghiệnđượctrưngbàytạibảotàngviệnAllahabad.

Nhưcómộtbàntayvôhìnhhướngdẫn,chuyếnduhànhđãđưatôiđếnnhiềutuviệncổ,nơilưutrữnhữngkinhđiển,tàiliệusoạnthảotừthếkỷ11.KhíhậuTâyTạngtuylạnhnhưngkhôráonênnhữngbứchọacổ,nhữngbứckhắcbằnggỗtrảiquahàngngànnămmàvẫncònnguyênvẹn.Tôichắcchắnrằngngàynay,ngườitacòncóthểtìmđượcnhiềutàiliệuquýbáutrongnhữngtuviệnbịbỏhoanghaynhữnghangđộngnằmtrongnhữngđịađiểmbímật,ítaiđặtchânđến.Cũngtrongchuyếnduhànhnày,tôiđãmangvềđượcnhiềubộkinhđiểnquýgiáphiêndịchbởiĐạisưRinchenZangpo,nhàdịchgiảnổitiếngđãtruyềnbáPhậtgiáovàoTâyTạngtrongthếkỷ11.ChínhĐạisưlàngườiđãphiêndịchhaibộkinhquantrọngnhấtcủaMậtTông,bộKangjurvàTangjurmàgầnnhưngườiTâyTạngnàocũngtrìtụng.HiệnnaynhữngbộsáchnàyđangđượclưutrữtạithưviệnthànhphốDharamsala.

KhichúngtôivượtquađỉnhKarakorumthìkhíhậubỗngtrởnênấmápmộtcáchbấtngờ.Tôivộicởibỏngaychiếcáochoàngdàichothoảimáinhưngchỉmộtlúcsautôibiếtmìnhđãlầm.KhíhậuTâyTạngthayđổivôcùngđộtngột,ngoàinắngnhiệtđộcóthểlêngầnđếnmộttrămđộnhưngtrongbóngmátnólạixuốnggầnkhôngđộlàchuyệnthường.Ngồitrênngựa,mặtvàtaytôisưngphồnglênvìnắngnhưngchântôiủtrongđôigiầylạitêcóngvìlạnh.Mặcdùđãbôiđủloạithuốcnhưngdatôivẫnbịrộplên,đauđớnvôcùng.Maythaychỉmộtthờigiansau,cơthểtôiquendầnvớikhíhậunơiđâynênkhôngcònkhóchịunữa.

BìnhnguyênAksailàmộttrongnhữngnơihoangvunhấtTâyTạng,rấtítaiđặtchânđếnkểcảnhữngngườidânbảnxứ.Trongcảnhthiênnhiênhùngvĩbaolanàytôimớithựcsựýthứcdanhtừ“tựdo”,mộtdanhtừthườngbịlạmdụngtrongđờisống“vănminh”ngàynay.

Làmsaocóthểgọilàtựdokhitừngchitiếtnhỏnhặtcủađờisốngđềuđượchoạchđịnhcẩnthận?Làmsaocóthểgọilàtựdokhimỗigiâyphútđềuđượckiểmsoátbởinhữngthờikhóabiểuhaycáiđồnghồ?Tựdokhôngcónghĩalàmuốnlàmgìthìlàm,muốnđiđâuthìđinhưnglàkhảnăngchấpnhậntấtcảmọisự,kểcảnhữngsựđếnmộtcáchbấtngờ.Tựdolàđónnhậnsựsốngvớivòngtaymởrộng,làkhảnăngthayđổitheohoàncảnhchungquanhnhưngvẫnkhôngmấtđilòngtinvữngchắcnơimình.Tựdolàkinhnghiệmtấtcảvớimộttinhthầnkháchquanvôtư,làquansátmộtcáchhồnnhiênkhôngthànhkiến.Conngườiđãphátminhrađồnghồđểđolườngthờigiannhưnghọcũngvôtìnhchiacắtsựsốngđangcuồncuộnchảykhắpnơithànhnhữngmảnhvụnnhỏrờirạc.Họcàngcốgắngtiếtkiệmthờigiờchừngnàothìlạicàngmấtđisựsốngmầunhiệmchừngđó.Tựdothậtsựlàsốngtừnggiờ,từngphútkhiquákhứtrởthànhhiệntạivàhiệntạichínhlàtươnglaihaymộtthứhiệntạivĩnhcửu.

TừkhibướcchânvàoTâyTạng,tôiýthứcđượcmộtsựchuyểnhóakỳlạdiễnratrongngười.Côngphutuhànhcủatôibỗngtiếnbộvượtbậc,tôicóthểnhậpđịnh,quántưởngnhữngđiềuđãđượcchỉdạymộtcáchdễdàng.TôitựhỏiphảichăngTâyTạngcócáigìđặcbiệthơnnhữngnơikhácchăng?Saunàysuynghĩmãitôimớitìmđượcmộtcáchgiảithíchmàtôicholàcólýhơncả:HòathượngTomođãtruyềndạy cho tôi phương pháp thiền định trong đó hơi thở (Pranayama) phải đi đôi với cử chỉ, hành động(Asana)vàđặtdướisựkiểmsoátcủaýchí.

TrênđộcaocủabìnhnguyênAksai,khôngkhírấtloãngnênngườitaphảihítvàothậtsâumớicóđủdưỡngkhí.SựthởhítthậtsâumộtcáchvôtìnhnàykhôngkháccáchkiểmsoáthơithởPranayamalàbaonhiêu.Trênđườngthiênlý,ngườitakhôngthểngồimãitrênlưngngựamàcókhiphảiđibộcholừangựađượcnghỉngơi.Nhưngngườitakhôngthểđinhanhchậmtùyýmàphảicốgắngtiếtkiệmsứclựcbằngcáchđithậtđềuvàgiảmbớtcáccửchỉvungtay,vungchânthừathãi.SựkiểmsoátcửchỉnàycũngkhôngkháccáctưthếAsanalàmấy.Ngoàiralúcnàotôicũngcốgắngđịnhtâmđểniệmcácbàithầnchúkhẩu

truyền(Mantra)ngàycũngnhưđêm.Nóitómlại,tôiđãvôtìnhthựchiệnphươngphápthiềnđịnhmàHòathượngTomotruyềndạytrongsuốtcuộchànhtrình,cólẽvìthếcôngphutuhànhcủatôitựnhiêntiếnbộmộtcáchbấtngờnhưvậy.

Trongsựtĩnhlặngbaolacủathiênnhiên,khảnăngtậptrungtưtưởngđểquansátnộitâmtrởnêndễdànghơnvìkhôngcònbịchiphốibởingoạicảnh.Bầutrờirộngrãitrởnênmộtcáigươnglớnphảnchiếutấtcảnhữngtưtưởngthầmkínbêntrongvàkhuếchđạinólênhàngtrămlần.Chínhtrongsựyênlặngnàymàđầuócconngười trở thànhvôcùngmẫncảm,điềunàygiải thíchhiện tượng“thầngiaocáchcảm”thườngcóởcácgiốngdândumụcmiềnnày.

NhàthámhiểmSvenHedinđãviết trongcuốndukýrằngôngđãtheochânmộtđoànkháchthươngvượtbìnhnguyênChangTangđểvàoTânCương.Đoànlữhànhmướnmộtngườihướngđạonhưnganhnàythườngcưỡingựađitrướckhoảngmộtdặmđườngvìanhkhôngthểtậptrungtưtưởngdẫnđườngkhiđầuócbịchiphốibởinhữngtiếngđộngồnào,náonhiệtcủađámkháchthương.Đoànngườiđiđượcítlâuthìngườihướngđạobịbệnhrồichết.Dĩnhiênđoànkháchthươngđànhquayngượcvềlốicũchứkhôngthểđi thêm.Vừađiđượcít lâuhọgặpmột thanhniênkháchốihảđiđến,anhnàyxưnglàemruộtcủangườihướngđạovừachết.Anhchobiếttrướckhichết,ngườihướngđạođãtậptrungtưtưởngchuyểnmộtthôngđiệpchoemđểnhờngườinàyhướngdẫnđoànkháchthươngvượtquagiảibìnhnguyênnhưchươngtrìnhdựđịnh.

KhiđọccuốnsáchcủaSvenHedin,tôikhônglấygìlàmtintưởngcholắmnhưngmộttrườnghợpxảyrađãlàmtôiphảisuynghĩnhiều:TronglúcdulịchtạiTâyTạng,tôivẫnlolắngchomẹtôiởnhà.Tôilorằngbàcụcóthểđauốmhoặcchếttrướckhitôicóthểvềthămbàlầncuối.LầnđóLiGotami,ngườibạnđồnghànhcủatôiđãbầytỏchuyệnnầychonhữngngườihướngđạo.Hômsau,mộtngườihướngđạochobiếtmẹtôivẫnmạnhkhỏenhưthườngnhưngbàcụítkhiđiđâuvìchânbịphongthấp.Dĩnhiêntôikhôngtintưởnggìvàomộtđiềutiênđoánvuvơnhưvậynhưngvàituầnlễsau,tôinhậnthưmẹtôinóilàbàvẫnmạnhkhỏenhưngkhóđiđứngvìchânbêntráibịsưngto.

Saunàytôimớibiết rằngchỉ trongsự tĩnh lặng,conngườimớicó thểđạtđượcnhữngquyềnnăngkhácthường.Sựyênlặngloạibỏnhữngchiphốicủangoạicảnhvàtạoramộtkhoảngtrốngmàtưtưởngcóthểtậptrung.Khitinhthầnlúcnàocũngtậptrung,bấtcứmộttưtưởngnàonẩysinhcũngđềuđượckhuếchđạilên,vàtớimộtsựtậpluyệncẩnthậnngườitacóthểlàmđượcnhiềuđiềuphithường.Từđótôinghiệmthêmrằngsựnghỉngơitrongyênlặngvôcùngcầnthiếtchonhữngngườihoạtđộngbằngtríóc.Xãhộivănminhđãbắtbuộcconngườiphảilàmviệcmộtcáchquaycuồngđểkiếmsống.Sauđóngườitađãđặtrađủthứgiảitríđểgiúpconngườiđượcthoảimáihơn,nhưngđasốphươngtiệngiảitrílạicònồnào,náonhiệtvàquaycuồnghơnnữa.Làmsaocái thểxácmongmanhđangmệtmỏi lạicó thểchịuđựng thêmnhữngsựnáonhiệtnàyđược?Dođóxãhộicàngvănminhcàngnẩysinhnhữngcănbệnhthầnkinh,sựkhủnghoảngtinhthầnhoặccácchứngbệnhnanykỳlạ.

Tómlại,conngườiđãthựcsựkhôngbiếtnghỉngơi.Nếuhọbiếttìmmộtchỗvắngvẻ,ngồiyênchothânthểtựđộngthanhlọccácchấtônhiễmcặnbãtạorabởinhịpđộquaycuồngcủahoàncảnhđườngthìnhiềubệnhtậtắtđãkhôngxảyra.

-Tso!Tso!PagongTso...

Haingườihướngđạoreolớnchỉvềphíatrước.Trênbìnhnguyênmênhmôngcómộtđốngđáxếpcaonhưmộtcáitháp.TừđâyngườitacóthểnhìnthấyhồPagongởđàngtrước.Đólàmộtcáihồkỳlạmàuxanhbiếcnhưngọc,lấplánhphảnchiếuánhmặttrờinhưmộttấmgươnglớn.Chúngtôingảtrạiởvenhồ,nướchồtrongvắtnhưngkhôngthểuốngđượcvìnhiễmchấtmuốidiêm.Cũngvìchứachấtnày,rongrêukhôngthểmọcđượcnênnướchồlúcnàocũngtrongsuốtđếnđáy.

Phongcảnhtạiđâytuyệtđẹpnêntôiquyếtđịnhnghỉởđâyíthôm.Tôirúttậpgiấynhỏvàbắtđầupháchọavàinétvẽsơsàivềphongcảnhmiềnnàynhưngrồitôikhôngthểngưngtayđược.Hìnhnhưcómộtcáigìhấpdẫnlôicuốnkhiếntaytôisaymêvàhếttấmnàyđếntấmkhác.Tôicởibỏchiếcáochoàngdầyvàđôiủngnặngnhưđá,khíhậuấmáplàmtôithấynhẹnhõmkhácthường.Tôilangthangquanhhồvàbắtđầuvẽtấtcảnhữnggìhấpdẫnnhãnquangcủatôi.

Tôikhôngbiếtmìnhđãđibaoxanhưngtôinhìnthấymộtbầyngựahoangđangtụtậpgầnđó.Đâylàmộtgiốngngựađặcbiệtgọilà“Kyang”,thânhìnhchắcnịchvớinhữngchiếcbờmdàivàbộlôngmàuđỏthẫm.Khôngnhưnhữngloàingựakháccóthểđượchuấnluyện,giốngKyangvôcùngbấtkhuấtvàkhôngchịusựkiềmchếcủabấtcứai.Bịbắt,ngựaKyangkhôngănuốngchođếnchết.TôiđãnghekểngàytrướchoàngđếMôngCổThànhCátTưHãnchỉthèmcóđượcmộtconngựalôngđỏnày.Ôngđãdùngđủmọicáchđểghépgiốngloàingựanàynhưngvôích.GiốngKyangchỉthíchhợptrênbìnhnguyênbaolarộngrãivàđặcbiệtkhôngchịugiaohợpvớiloàingựakháckhôngcùngnòi.

Tôirónréngầnđếnbầyngựađểquansátchokỹ.Đámhoangmãcũngýthứcsựhiệndiệncủatôinênchúngngửngcổlênthởphìphìnhưđedọa.Tôileolênmộtngọnđồinằmsátvenhồvàtìmmộtnơikínđáođểsửasoạnvẽ.Phongcảnhnơiđâythậtlàlýtưởng,tôicóthểnhìnthấychiếchồrộngtrongsuốttrảidàiởdưới,nhữngcánhđồngcỏrộngbaolavớibầyngựađangthảnnhiênchạynhảy,xaxalànhữngrặngnúiphủđầytuyếttrắng.

Đólàmộtngọnđồidốcvớirấtnhiềutảngđákhổnglồhìnhthùkỳlạ.Mộtphíadốcthoaithoảinhưngphíaquayrahồlạidựngđứngnhưmộtbứctườngthành.Tôiđangmonmenleolênmộttảngđánghiêngsangmộtbên, lôikéo theonhữngtảngđákhác, rồicảsườnđồichuyểnđộng.Thì ranhữngtảngđánàychồnglênnhaumộtcáchbấpbênh,chỉmộtchấnđộngnhỏcũngđủlàmnósụpđổ.Tronggiâyphútbấtngờ,tôivộitungngườinhẩylênmộttảngđágầnđónhưngnócũngnghiêngđirồilănxuốngdốcnúi.Tôihoảnghốtcốgắngvậnsứcđểnhẩylênmộtnơikhácnhưngcảngọnđồiđềuchuyểnđộng,hàngchụctảngđátừtrêncaoùnùnlănxuống.Nhưcómộtmãnhlựcvôhìnhnàoxuikhiến,tôithấytoànthântôinhẹhẳnđi,chântôivẫnbướcnhưngdườngnhưnókhôngđibằngnhữngcửđộngbìnhthườngnữamàđượckiểmsoátbởiđộnglựckỳlạ.Tôithấymìnhnhưđangmêngủ,haibênváchnúicátbayđáchạymờmịtnhưngthânhìnhtôivẫnnhẹnhàngungdungtáchquanhữngtảngđátolớnmộtcáchdễdàng.Tôithấyrõchânmìnhdẫmlênnhữngtảngđáđangdichuyểnnhưngkhônghiểusaotôikhôngcònchịusựchiphốicủatrọnglựcnữa.Cólúctôitưởngnhưsắpbịnghiềnnátgiữanhữngtảngđákhổnglồnhưngchỉmộtcáinhúnchân,tôiđãtránhđượchiểmnguymộtcáchdễdàng.Đầuóctôitrởnênmơhồ,tôikhôngbiếtmìnhđangmêhaytỉnhnhưngmắttôivẫnthấynhữngtảngđálănxuốnghồlàmnướcbắnlêntungtóe...

Mộtlúcsautôinhìnthấymìnhđangđứngởmộtkhoảngcáchantoànkháxahồnước.Tôivẫncònthấynhữngtảngđátiếptụclănxuốnghồvàkhắpngọnđồicátbụivẫnbaymùmịt.Chuyệngìđãxẩyra?Tôiđứng lặngngười rồi cốgắngđọcmộtbài thầnchúcócônghiệunhiếp tâm, lòng tôivôcùngxúcđộng.TronglúchốthoảngtôiđãvôtìnhsửdụngmộtquyềnnăngđặcbiệtmàngườiTâyTạnggọi là“đi trênkhông”hayKhinhCông(LungGom).

Người Tây phương nghe nói đến phương pháp khinh công lần đầu tiên qua cuốn sách của bàAlexandraDavidNeel.Trong cuốnHuyềnThuật vàCácĐạoSĩTâyTạng (Mystics andMagicians ofTibet),bàDavidNeelđãviết:“Hômđótrongkhiđangđiởmộtbìnhnguyênrộng,tôinhìnthấymộtcáichấmđenđangdichuyểntrướcmặt.TôibènlấyốngnhòmraquansátthìthấyđólàngườiTâyTạngcaolớnđangdichuyểnvớivậntốchếtsứcnhanh.Haichâncủaynhúnnhẩygầnnhưkhôngchạmđấtvàthânhìnhcủaycửđộnghếtsứcnhẹnhàngnhưngườiđitảnbộ.Khiđếngần,tôinhìnthấyrõkhuônmặtcủayvôcùngbìnhthảnnhưngườiđangởsâutrongtrạngtháithiềnđịnh,cặpmắtynhìnthẳnglêntrời,hìnhnhưtrụcảvàomộtvìtinhtúnàođó.Ykhôngcóvẻvộivãnhưngbướcđicủaynhẹnhàngđềuđặnnhưquảlắc

đồnghồ,khônghiểusaocứmỗibướcthânhìnhcủaylạibaybổnglênkhôngtrungnhưđượcmộtsợidâyvôhìnhnàođókéolên...”

Phảichăngtronglúchoảnghốt,mộttiềmnănghuyềnbínàođóđãthứcđộngkhiếntôibướcvàotrạngtháiđặcbiệtcủanhữngđạosĩkhinhcông?Tôivẫnthắcmắcmãivềvấnđềnàychođếnnăm1946,códịpđếnviếngtuviệnNyangtoKyiPhug,tôimớihiểubiếtthêmvềquyềnnănglạlùngcủamônkhinhcông.

BàAlexandraDavidneelđãdiễntảrấtđúngtìnhtrạngcủanhữngđạosĩkhinhcông,nghĩalàtậptrungtưtưởngvàomộtvìtinhtú.TuynhiênbàAlexandrađoánrằngcácđạosĩnàyđãsửdụngmộtloàidượcthảolàmtêliệtthầnkinhchânvìchỉcóthếchânhọmớichịuđựngnổicuộchànhtrìnhnhưvậy.Nóinhưvậythìchânhọphảisưnglênhoặcbịbầmdập,thâmtímnhưngtrườnghợpxảyrachotôitạihồPhangonglạikháchẳn.Tôikhônghềthấychânmìnhcódấuvếttrầynào

---o0o---

Phần5-KhinhCôngMộtsốngườichorằngkhinhcôngcóthểluyệnđượcquaviệchuấnluyệnthểxác,làmnẩynởcácbắp

thịtởchân.Điềunàychỉcóthểđàotạoracáclựcsĩnhảysào,nhẩyxamàthôichứkhôngthểdichuyểnhàngtrămdặmđườnghayphóngquacácchướngngạithiênnhiênmộtcáchdễdàngđược.

Theosựhiểubiếtcủatôi,khinhcông(LungGom)làmộtphươngpháphoàntoàndựavàoquyềnnăngcủaýchí.Việc tập luyệnđòihỏimộtsự tập trung tư tưởngđểphátđộngcác“phongđại” trongngười.GiáolýTâyTạngchorằngcósáuyếutốcănbảntạonênphápgiớihaylụcđại:Địa,Thủy,Hỏa,Phong,KhôngvàThức.Nhờtậptrungtưtưởngvàtrìniệmnhữngbàithầnchúđặcbiệt,cáctrungtâmthầnkinhbímậtbắtđầukhaimở,nhấtlànhữngbíhuyệtliênquanđếnyếutố“phong”.Danhtừ“LungGom”đãdiễntảrõràng:“Lung”cónghĩalàkhôngkhí(air)nhưngđồngthờicũngcónghĩalàhơithở(breath).Cáctusĩluyệnkhinhcông(LungGom)đềuphảithởhíttheomộtphươngphápđặcbiệtđểlàmkhíchđộngcácbíhuyệtchịusựchiphốicủayếutố“phong”.“Gom”nghĩalàtậptrungtưtưởng(concentration).Tómlại,LunggomcónghĩalàsựluyệntậptưtưởngđểlàmthứcđộngcácPhongđạitrongngười.

TâyTạngcónhiềuphươngpháptuluyệnhuyềnbímàkhinhcôngchỉlàmột.Nhờhôhấpvàýthứctừnghơithở,ngườitucóthểchuyểnhóatâmvàthânlênmộtbìnhdiệncaohơn.Khitrướccácluồngsứcmạnhnàyvẫntiềmẩnhoặcdichuyểntrêncáclộtrìnhkhôngnhấtđịnhnênbịhaotán.Nhờtậptrungtưtưởngđểthứcđộngrồithúcđẩynóđivàonhữngviệcphithường.NhưngviệcsửdụngthầnthôngcótráivớigiáolýcủaĐứcPhậtkhông?ĐốivớimộttusĩNamTôngnhưtôi,thihànhgiớiluậtlàđiềuhếtsứccầnthiếtvàquantrọng.KhôngthểcóviệcđitráivớicácgiớiluậtcănbảnhaykhácvớiđiềuĐứcPhậtđãchỉdạyđược.

TôiđượccácvịLạtMacaocấpgiảithíchrằngPhậtgiáoTâyTạngkhôngbaogiờđềcậpđếnviệctuluyệnthầnthôngnhưmộtmụcđích.Thầnthôngchỉlàmộtkếtquảtựnhiên(by-product)củaviệctuthâncầugiảithoát.Khichứngđắcmộtquảvịthìdĩnhiênngườitusẽcóđượcthầnthông.Tuynhiênvìnằmtrênmộtvịtríđặcbiệt,mộtvàiphươngtiệnvẫnđượcchophéptruyềndạytrongcáctuviện.

Phươngphápchuyểnnhiệt trongmình. (Tummo) làviệc tập trung tư tưởngvào“HỏaĐại”đểkíchthíchcácbíhuyệtliênquanđếnyếutố“Hỏa”tạothànhmộtluồnhơinóngdichuyểnkhắpchâuthân.Nhờvậycáctusĩcóthểtutrongcáchangđộnglạnhlẽo,mìnhtrầnngồigiữatrờituyếtmàvẫnkhôngsao.

Cũngnhưthế,khinhcôngđượcsửdụngvìphươngtiệndichuyểntạiTâyTạngrấtkhókhăn,đườnggiaothôngkhôngthuậntiệnvàthờitiếtvôcùngkhekhắt.Điềuquantrọngcầnnhấnmạnhtạiđâylàcảhaiphươngphápkhinhcông(LungGom),nhiệtcông(Tummo)đềulànhữngphéptuluyệnrấtcaomàtrongđóviệc làmcho thân thểnóng lênhaynhẹbổngđểdichuyểnchỉ làmộtphầnkhôngđángkể.Dĩnhiêncóngườichỉnhắmđếnviệcsởhữucácquyềnnăngnàymàkhôngchútrọngđếnmụcđíchgìcaoxahơnnhưnghọsẽthấtvọngkhibiếtrằngviệcluyệntậpnhữngphươngphápnàyđòihỏimộtýchícươngquyết,mộtcátínhđặcbiệtphithường.

LịchsửTâyTạngchobiếtrấtnhiềungườiđãtốncôngnhọcsứcđểluyệnthầnthôngnhưngkhithànhcôngthìhọnhậnthứcrằngcáimụcđíchnhỏbélúcđầuthậtkhôngxứngđángvớicôngphutuhànhbaonămthángmộtchútnào.

Câu chuyện LạtMaKadgapa (một trong 84 vị thánh Tây Tạng) có thể tượng trưng cho điều này:Kadgapaxuấtthânlàmộtvõsĩlừngdanh,võnghệtuyệtluânnhưngôngvẫnkhônghàilòngmàmuốntìm

mộtvõcôngtốithượng,khôngaiđịchnổi.

"Độnglọtvào.Khimộttusĩphátnguyệntunhậpthất,ngườitanghiêncứucácniênlịchlạlùngđểtìmngàygiờthíchhợp.Tusĩđượcđưađếncănphòngđótrongsựyênlặng,họâmthầmđinhưmộtđámma.Tôicócảmtưởngnhưhọbướcthậtchậmnhưđểkéodàithờigianmàvịtusĩkiacóthểthởhítbầukhôngkhítronglànhvàánhsángmặttrời.Ngườitunhậpthấtbiếtrằngyđãlìabỏthếgiớinàyvĩnhviễnđểbướcvàomộtthếgiớikhác,mộtthếgiớimàchỉmìnhytìmcáchsốngvớichínhy.

Khicánhcửadầyđượcđónglại,ngườitaxâyluônmộtbứctườngmỏngởbênngoàiđểkhôngaicóthểravàođượcnữa.Ngườinhậpthấtsẽvĩnhviễnkhôngnhìnthấyánhsánghaynóichuyệnvớibấtcứai.Khicầunguyệnychỉngheđượctiếngvọngcủachínhmình,nếucónóilớncũngchẳngainghevìđốivớithếgiớibênngoài,yđượccoinhưlàngườiđãchết.Sựliênlạcduynhấtgiữathếgiớibêntrongvàthếgiớibênngoàilàmộtlỗhổngrấtnhỏđểđưathựcphẩmvào.Thựcphẩmlàmộtbìnhnướclãvàmộtmẩubánhmì(Tsampa),tuyệtnhiênkhônghềcómộtthứcănnàokhác.

Nếusaubảyngàymàđồănkhôngđượcđụngđến,ngườitabiếtvịtusĩđãchếtvàchỉkhiđóngườitamớiphávỡbứctường,đemthithểtusĩđichôn.Ngườitukhônghềbiếtmìnhđãởtrongđóbaolâu,ychỉbiếtmùađôngđếnkhíhậutrởlạnhvàmùahèvềkhikhítrờioibứchơn.Nhưngrồiycũngquênhẳnthờigian...Cặpmắtkhôngcònđườngsửdụngnêntrởnênmùalòanhưngtrongbóngtối,điềunàykhôngquantrọngnữa...Taiycũngkhôngngheđượctiếngđọngnàotrừnhịpđậpcủatráitimnhưngmộthômynghethấytiếngngườigọi...ybiếtngườimàymongđợitừbaonhiêunămđãđến:TửThần,Ymởrộngvòngtaychờđợivàkhisựchếtkhôngcònlàmộtđiềughêgớmnữa,yđãvượtrakhỏinhữngsợhãitầmthường,yđãchếtđivàsốnglại...”

DĩnhiênSvenHedinđãtiểuthuyếthóaviệcnàynhưngkhiđọctôicũngkhôngkhỏibănkhoăn.Làmsaomộtngườibìnhthườnglạichịugiammìnhtrongmộtcănphòngtốitămchậthẹpnhưvậy?PhậtgiáokhôngbaogiờchấpnhậncáclốitukhổhạnhvàĐứcPhậtđãgiảngrấtkỹ,nóinhiềuviệcnàythìtạisaoPhậtgiáoTâyTạnglạichophépmộtlốituhànhkỳlạnhưthế?

TrongcuốnWithMysticsandMagicciansofTibet,bàAlexandraDavidNeelcũngtảrõviệctunhậpthấtnhưngkhôngđisâuvàochitiếtnhưSvenHedin.Tuynhiênbàxácnhậnrằngcáchangđáđóđềukínđáo,khôngcóánhsáng,vớinhữngđiềukiệnvệsinhvôcùngtốithiểu.

NhữngthắcmắccủatôiđềuđượcgiảiđápkhitôisốngtạiTâyTạngnhiềunăm.TôiđượcbiếtphongtụcTâyTạngkhônghềcóviệc”phátnguyệntrọnđời”(EternalVow)nhưnhiềungườiđãdiễntả.Ngườinhậpthấtcóthểlựachọnthờigianhọmuốnnhưvàitháng,vàinămhayvàichụcnăm.Ngoàiracănphòngnhậpthấtđóđượckhóalạiởphíabêntrongchứkhôngphảibênngoài,cũngkhônghềcóviệcxâytườngbịtkín,chônsốngngườitunhưSvenHedinđãkể.Sởdĩnóđượckhóaởtrongđểngườibênngoàikhỏilàmphiềnnhiễungườinhậpthấtnhưngdĩnhiênngườibêntrongcóthểmởcửađirangoàibấtcứlúcnàohọmuốn.

Trong cuốn Huyền Thuật và Các Đạo Sĩ Tây Tạng (With Mystics and Magicians in Tibet), bàAlexandraDavidNeelđãviết:“Người tacó thểđánhgiá trìnhđộcủacác tusĩ luyệnkhinhcôngbằngcáchđàomộtcáihốsâukhoảngbốnthước,trênmiệnghốđểmộttấmváncókhoétmộtlỗthủngvừavặnchomộtngườichuilọt.Ngườiluyệnkhinhcôngngồixếpbằngdướihốrồitìmcáchnhảyvọtrakhỏihốqualỗhổngcủatấmvánnhưnghọphảinhẩylênkhichânvẫnxếpbằngvìkhôngđượcsửdụngbắpthịtchânhaytay?

Điềunàynghedườngnhưvô lý, làm saongười ta có thểxếpbằngmànhẩyvọt lên caođược, bàAlexandraDavidNeelviếttiếp:“Trướckhinhẩy,cácđạosĩhítmộthơidài,lẩmbẩmđọcthầnchú,haimắttậptrungvàomộtđiểmrồitựnhiênthânhìnhycứnhấcbổnglêncaonhưđượcmộtsợidâyvôhình

nàokéolên.Việcnhấcbổngthânhìnhlênkhỏimặtđấtđãlạlùngnhưnglàmsaođểthânhìnhgiữnguyêntưthếđórồichuiquacáilỗnhỏtrêntấmváncònlạlùnghơnnữa,dườngnhưthânthểcủahọkhôngcònchịusựchiphốicủatrọnglựcnữamàtrởnênnhẹnhàngnhưmộtluồngkhói”.

TôikhôngthểđượcchứngkiếnviệcnàynênkhôngcóýkiếnnhưngítlâusautôiđượcđọctàiliệuPeopleof theSuncủagiáosưJonhBlofeldviếtvềnhữngbộ lạcngườiMèotạiphíaBắcTháiLancónhữngđiểmtrùnghợplạlùng:“Gãphápsưngồitrướcđốnglửa,miệngngậmcáigìkhôngrõ.Hắnchămchúnhìnlêntrêncaonhưđặthếttâmhồnvàomộtđiểmnào,bấtchợtthânhìnhhắnvẫnyênngồixếpbằng,haitayhắnxòerađằngtrước,thânthểlửnglơtrênkhôngkhoảngvàigiâyrồitừtừhạxuốngchỗcũ.Tôiđứngyênkhôngnóiđượccâunào,mồhôitoátrađầmđìa...”

Cảhaitàiliệutrênchothấyrằngkhinhcônglàđiềucóthểxảyramàtrongđóbắpthịtkhônghềđượcsửdụng.Tạisaothânthểconngườicóthểchốnglạivớisứchútcủatráiđất?Khoahọcchưathểgiảithíchtìnhtrạngkhinhthân(levitation)nàyvàcólẽvìchưagiảithíchđượcnênkhoahọcđãphủnhậnnó.

LàmộttusĩPhậtgiáo,tôikhôngcóthamvọnggiảithíchsựkiệnnàynhưngchỉmuốnbiếtmônkhinhcôngđượcsửdụngvàoviệcgìvànhưvậycóđúngvớiđiềuđứcPhậtđãchỉdạykhông?ThờigianlưulạituviệnNyangToKyiPhugđãgiúptôiđiđếnkếtluậnsau:

Khinhcông(LungGom)khôngphảimộtphươngpháplàmthânthểnhẹnhõm,mấtđitrọnglượngđểdichuyểnnhưnhiềungườivẫnnghĩ.Việcdichuyểnchỉlàmộtphầnnhỏtrongphươngpháphuấnluyệnmàthôi.Nhưđãnóiởtrên,muốnluyệnthànhmônkhinhcôngthìphảidiệtngãvàkhibảnngãkhôngcòn,conngườisẽtrởnênmộtluồngvậnhànhữngsứcmạnhlạlùngkhác.Trongthiênnhiênthườngcónhữngluồngđiệntừrungđộngrấtthanhnênconngườikhôngthểđónnhậnnóđược.Khibảnngãđượcthanhlọc,conngườisẽcónhữngrungđộngtươngứngvớicácluồngtừđiệnnàyvàtừđóhọtrởthànhmộtcụcnamchâmcóthểthuhútđượccácrungđộngtếnhị,thanhcao.

VịLạtMatrụtrìtuviệnNyangToKyiPhugđãchotôibiếtrằngtráiđấtnhậnđượcrấtnhiềuvũtrụtuyến(cosmicray)xuất.

Tómlại,theosựhiểubiếtcủatôithìkhinhcông“lunggom”chỉlàmộtphươngtiệntrợgiúpcáctusĩchứkhôngphảimụcđích.Dĩnhiênsaukhitậpthànhcông,cáctusĩcònphảilàmnhiềuviệckhácnhưnhậpthếphổđộchúngsinhhayđichữabệnhtùytheotâmnguyệncủahọ.

ViệcchữabệnhcủacácđạosưkhôngphảimộtđiềuxalạgìđốivớingườiTâyphương.ChínhđứcChúaJesuscũngđãtừnglàmcácphéplạnàyđểmanglạiniềmtinchocáctínđồ.Đứctinvàquyềnnăngchữabệnhliênhệvớinhauvôcùngchặtchẽ.Đứctinlàkhảnăngnhậnlãnh;quyềnnăngchữabệnhlàkhảnăngchuyểnvậnnhữngluồngthầnlựcvàongườikhácđểgiúphọđiềuhòacơthể.

Mộtđiểmquantrọngcầnnêulênởđây,ngườichữabệnhchỉlàmộtconđườngvậnhà,mộtchấtxúctác,mộtđộngcơđểnhữngluồngthầnlựcthiênnhiêntácđộng.Họkhôngphảilàngườisởhữuquyềnnăngđó,mộttusĩđãdiệtngãkhôngbaogiờvỗngựcxưnglàđấngnày,đấngnọhaykhoekhoangmộtquyềnnăngnào.

Quanniệmcủađasốmọingườiđềuchorằngquyềnnănglàmộtcáigìcóthểsởhữu,mộtphéplạ,mộtcáiđũathầnchỉđáhóavàng,hôphonghoánvũhaybaynhẩytrênkhôngtrung.Tómlại,khisửdụngquyềnnănghọcóthểlàbấtcứgìtheoýmuốn.Đólàmộtquanniệmấutrĩxuấtpháttừtrítưởngtượngvàlòngthamlamíchkỷ.Đốivớihọ,thếgiớinàylàmộtcáigìphiềnphức,mộtchướngngạivậtchocáibảnngãcủahọnênhọphảitìmcáchthayđổinóđểnóhợpvớiýmình.Đixahơnnữa,quanniệmnàybắtnguồntừcáibảnngãkiêucăng,nónghĩrằngnócóthểđạtđượctấtcảnhữnggìnómuốnvànóthìmuốnrấtnhiều.Vìkhôngthểthỏamãncáithamvọngđiêncuồngđónênnónghĩrằngnócầnphảicóthêmquyềnlực,một

thứquyềnlựcsiêunhiêndochínhnótưởngtượngravàgọilà“quyềnnăng”(Magic).

Mộtngườinhậpthấtbắtđầubằngviệcquánchiếutánhkhông(Vold)đểdiệtngãvìhọbiếtrằngtấtcảthếgiớinàychỉlàhuyễn,khôngthật.Docôngphutuhànhmàhọýthứcđượcrằngquyềnnănglớnlaonhấtmàhọcóthểsởhữuđượclàviệckiểmsoát,chinhphụccáibảnngãcủachínhmình.Khicáibảnngãkhôngcòn,họkhôngcònthấythếgiannàylàmộtcáigìphiềnphức,mộtthứcthểcáchbiệtvớihọnữamàtấtcảchỉlàmột.Khimìnhvàthếgiankhôngcònsaikhác,khôngcònphânbiệtthìđờisốngtrởnênthựctiễnhơnvàtấtcảmọisựtầmthườngnhất,nhỏbénhấtđềutrởnênmầunhiệmlạlùng.

Việcchữabệnhthườngđượccoinhưmộtphéplạvìnókhôngđượcgiảithíchmộtcáchhợplý.Thựcraquyềnnăngnàychỉlàsựphốihợpnhữngđộnglựcthiênnhiênmộtcáchtrựctiếp.Khibịbệnh,thânthểconngườithườngbịxáotrộnbởinhữngnguyênnhânkhácnhau.Nếubệnhnhẹthìchỉtĩnhdưỡngítlâu,cơthểhọcóthểhồiphụcvìngườinàocũngcócáikhảnăngtựchữabệnh,tựlàmđiềuhòacáitrậttựsẵncónơimình.

Bệnhnặnglàkhithânthểhọkhôngđủsứctáilậpcáitrậttựbanđầunữanênlâmvàotìnhtrạngmấtquânbình.

ThithoảngngàivẫnghéquađâymỗikhicódịpđilênrặngnúiKailas.

TrongsuốtthờigianduhànhquaTâyTạng,tôiđãđượcnghekểnhiềuvềcônglaocủahòathượngTomo.Gầnnhưnơinàoghéđếnngàicũngthuyếtphápđộsinh,chữabệnhchonhữngngườikhôngthểchữađượcvàđemlạiniềmtinchohàngtrămngànngườisốngdọctheodẫyTuyếtSơn.

TạithànhphốPoo,tôinghenóimộtthiếunữbịliệttừnhỏkhôngthểđiđứngđượcđãđượcngàichữakhỏi.KhingườitamangcônàyđếntrướcmặtngàithìtựnhiêncôtangồibậtdậychắptayniệmPhậtnhưchưatừngđauốmbaogiờ.LúcchúngtôighéquaPoothìcôgáiđóvẫncònsốngvàdânchúngtronglàngxácnhậnrằnghọđãchứngkiếnrõràngquyềnnăngchữabệnhcủahòathượngTomo.TôikhôngnghingờchútnàovềkhảnăngchữabệnhcủangàivìtấtcảmọingườichungquanhdãyTuyếtSơnngườitađãnóiđếnngàivớimộtsựsùngkínhsâuxa.Ngaycảsaukhingàinhậpdiệt,ngườitavẫnthườngnhắcnhởđếnngàinhưmộtvịđạosưđãhướngdẫnvàmanglạiniềmtinchotấtcảmọingười.Dĩnhiên, thói thườngngười ta vẫn hay thêu dệt nhiều huyền thoại vào cuộc đời củamột người nổi tiếng nào đó nhưng hòathượngTomođãlàmộthuyềnthoạingaykhingàicònsốngvì tấtcảnhữngaigặpngài,đượcnghengàithuyếtphápđềucôngnhậnrằngngàilàmộttrongsốrấtítvĩnhânđãxuấthiệntrênmặtđịacầunày.

CuộcđờicủahòathượngTomolàmộtbằngchứnghùnghồnrằngkinhnghiệmtâmlinhlàmộtkếtquảhiểnnhiênquacôngphutuhànhchứkhôngphảimộtđiềutrừutượngdựatrênlýthuyếthaymộtcáigìcaoxamàkhôngaicóthểđạtđược.

PhậtgiáoTâyTạngkhôngquanniệmcáctăngsĩphảilàngườicótàiănnóihùnghồnđểgiaogiảngcácgiáođiềumàchủtrươngrằngchínhcuộcđờicủacáctăngsĩphải lànhữngtấmgươngsángđểmọingườichungquanhnhìnvàođósoichunghaymộtbằngchứnghiểnnhiênrằngconđườngthoátkhổ,annhiêntựtạilàđiềucóthểđạtđược.Mộttusĩnhậpthấtmặcdùkhônghềthốtlêncâunàonhưngchínhsựhiệndiệncủamộtngườinhưvậycóthểlàmphấnkhởinhữngngườikháckhiếnhọpháttâmtuhành,làmlànhlánhdữ.

Đốivớiđasốmọingười,nhậpthấtlàmộthìnhphạtnặngnề.Khôngmấyaicóthểchịuđựngsựcôlậpkéodàiquálâunhưvậynhưngnếuaiđãnhậpthất(Solitaryconfinement)màkhônghềhấngìthìhẳnhọphảisởhữumộttinhthầndũngmãnh,kiêncốvượtxangườithường.Cáitinhthầnđókhôngphảimộtđầuóctrơtrơnhưgỗđánhưnglàmộttinhthầnphóngkhoáng,tựdophảnảnhmộtnộitâmphongphútrảiquabaongàythángrènluyện,quántưởng.

Cólẽvìthế,ngườiTâyTạngthườnghếtsứckínhtrọngcáctusĩnhậpthất,nhữngngườicócanđảmsốngmộtmìnhnơirừngsâunúithẳmhơnlànhữngtusĩhoạtbátmiệngnóitrơntrutrongnhữngngôichùalộnglẫy.Chỉnhữngngườiđãtựchiếnthắngchínhmình,đãtựkhắcphụchoàncảnhchungquanh,đãcómộtnộitâmphongphúvàlòngdũngmãnhtuyệtvờimớidámbướcvàocáithếgiớibêntrong(innerworld).Muốnbướcvàothếgiớinày,họphảicónhữngcáichìakhóađặcbiệtđểtháomởnhữnglầncửađóngthencài,đểcóthểbướcđikhôngsợlầmlạcvàsốngtrongthếgiớinộitạimàvẫnkhôngquênsợidâythânáivớinhữngchúngsanhđangsimêlầmlạcbênngoài.

Cáichìakhóađặcbiệtđểbướcvàothếgiớinộitạivàviệcthựchànhthiềnđịnhdướisựchỉdẫncủamộtbậcchânsư.Quanhữngcâuthầnchúbítruyền,ngườitucóthểliênlạcvớivịthầyvàquasựthựchànhthiềnđịnhhọbướcvàocáithếgiớibêntrong,quánchiếucáccảnhgiớiđểhòanhậpvàohảihộicủachưPhật,chưBồTát.

Mặcdùtusĩngồiyênbấtđộngnhưngthậtratâmthứchọhoạtđộngvôcùngmãnhliệt.Họkhôngngồichờđợimộtphéplạxảyđếnhaymộtlinhảnhnàoxuấthiệnnhưnhiềungườithườngdiễntả,họcũngkhôngcầuxinhayaoướcmộtđiềugìnhưnhiềuphươngphápđãđềcập.

PhậtgiáoTâyTạngnhấnmạnhđếnbađiềucănbảnkhithiềnđịnhlàphảiluônluônquántưởngđếntánhKhông(Void)đểdiệtNgã,mởrộnglòngtừbiđểgiữsựliênhệvớiphápgiớichúngsinhvàgiữtâmvôsởcầuđểtránhgặpmachướng.

*

**

Chúng tôi tiếp tụcdichuyển trênbìnhnguyênAksai.Bầu trờixanhngắtkhôngmộtgợnmây,chungquanhtôilànhữngrặngnúichậpchùngvớimuônhìnhvạntrạng.Cónhữngngọnnúiđávôihìnhthùkỳdịdosựsoimòncủagiócátvàthờigian.Cónhữngđồicátvàngnhấpnhôhắtlênnhữngmàusaochóilọilàmtôichoángváng,ngộpthở.Đôikhitôicócảmgiácnhưđangđitrongmộtthếgiớibịđảongượcvìánhsángmặttrờiphảnchiếutrêncátrựcrỡđãátcảbầutrờixanhthẳm.

Khibóngđêmvừaxuốngthìnhữngtinhtúhiệnralấplánhdàyđặctrênnềntrời.trongmànđêmbaolangườitanhìnthấynhữngngôisaođổingôi,nhữngđốmsánglạlùngxuấthiệntrênbầutrờivàvũtrụkhôngcònlàmộtcáigìtrừutượngnữanhưnglàmộtkinhnghiệmtrựctiếpvớinhịpđiệuthiênnhiênhuyềndiệu.

Sựcôliêutĩnhlặngmanglạinhữngthayđổilạlùngtrongtâmthứcconngười.Ngườitathấygầngũihơn,thânmậthơnvớithiênnhiênvàhìnhnhưgiữamìnhvàthiênnhiênkhônghềcósựphâncách.Dướibầutrờibaolacủamuônngàntinhtú,đầuócconngườitrởnênmẫncảmvàmởrộng.Nhữngtưtưởngchậthẹp,íchkỷtựnhiênbiếnmấtmàtấtcảchỉlàmộtsựngạcnhiênkỳthútrướcnhữngđổithaymầunhiệmcủathiênnhiên.

TôicònnhớnhữngngàyấuthơsốngbênrặngAndes,xứBoliviatôivẫnthườngchiêmngưỡngrặngnúiuynghisừngsữngnàyvàướcmongsẽcóngàyđượcthámhiểmnó.TômơướcthànhnhàleonúithiệnnghệvượtcaonguyênQueschilađể leo lênđỉnhCochachambahaymạohiểmvượtquanhữngkhurừngrậmtìmmỏvàng,mỏbạcrảirácquanhRặngAndes.

Khilớnlên,tôinhìnthấymìnhkhôngcònmuốnkhaikhẩnnhữngkhurừngnhiệtđớinữamàchỉmuốnkhaipháđàosâuvàonộitâmcủachínhmình.Thayvìhọckỹsưmỏtôighitênhọctriết,nhưngđầuócmạohiểmcủatôikhôngchophéptôiđitheomộthệthốngtriếthọcnàomàthúcđẩytôiđitớikhôngngừngtrênconđườngtìmChânThiệnMỹ.TừtưtưởngPlatotôisaymêSchopenhauervàtừThầnhọctôiđâmrasaymêSiêuhìnhhọc...Ngaytừnămđầuđạihọctôiđãbắtđầuviếtnhữngbàitiểuluậnđốichiếutôngiáonhư

mộthìnhthứclàmsángtỏđầuóccònnonnớtcủatôi.Tôikhôngmuốnđitheomộtconđườngnào,mộttôngiáonàovìchamẹhayxãhội tôiđangsốngchấpnhậnnó.Thayvì tintưởngtôimuốnhiểubiếtcặnkẽtrướckhichấpnhậnvàthayvìchấpnhậntôimuốnsốngvớinó,thởvớinó,hòanhậpvớinó.Phậtgiáođãmởchotôimộtchântrờirộngrãi,đâylàtôngiáoduynhấtmàtôiđượcbiếtkhôngđòihỏimộtđứctintuyệtđối,khôngcómộtđấngtốicaocầmcânthưởngphạtmàlàmộtlốisốngtựdo,phóngkhoángthíchhợpvớitôihơncả.

TạiđạihọcNaples,tôithườngxuyênnghiêncứuvàhọchỏinhữngsáchvởviếtvềPhậtgiáo.VìsốsáchđượcphiêndịchcònrấtítnêntôiphảitựhọcPaliđểcóthểtìmhiểuthêmvềtôngiáonày.ÍtlâusautôiđãquaTíchLanthọgiớivớiĐạisưNyanatilokaMahathera,mộthọcgiảuyênthâmvềPalilúcđó.TôisốngtạituviệnPolgasduwa,vừahọchỏitruyềnthốngPhậtgiáoNamTôngvừanghiêncứuvàdịchthuậtsáchvởPalirangoạingữ.Cuộcsốngtuhànhêmđềmnàykéodàinhiềunămnhưngtôivẫncảmthấythiếuthốnmộtthứgìkhôngthểdiễntả.ĐiềutôikhámpháđượcởYigahCholinđãmởmộtchântrờirộngrãibaolađểtừđótôicóthểýthứcrõchântrờirộngrãibaolađểtừđótôicóthểýthứcrõrệtýnghĩamầunhiệmcủasựsống.

Trênbìnhnguyênbaolarộngrãi,bêndòngsuốinhỏchảyrócrách,ngồicạnhđốnglửaấmáp,tôichợtthấymìnhđangsốngnhưchưahềsốngnhưthếbaogiờ.Tôinhìnhaingườibạnđồnghànhsaysưangủbêncạnhbầyngựayênlặngăncỏ,mộtniềmvuilạlùngnhưthấmvàotừnglàndathớthịt.Tôinhủthầmhạnhphúcquảkhôngthểtìmkiếmtronglầusongáctía,trongsựthỏamãnnhữngthamvọngđiêncuồngnhưnglànhữnggiâyphútmàngườitathựcsựsống,thựcsựchiêmngưỡngsựsống.

TôiđặtphotượngPhậtmàhòathượngTomođãtraocholênmộttảngđálớnrồitậptrungtinhthầnvàođó.Tôikhôngbiếtmìnhđãđắmmìnhtrongcơnđạiđịnhbaolâunhưngbầutrờiđộtnhiênđổmưa,nhữnghạtmưanhỏrơixuốngthấmqualànáolótvàodathịttôinhưnhữngânhuệthiêngliêngnàođó.

TâyTạngvớinhữngrặngnúihiểmtrởquanhnămtuyếtphủ,nhữngcánhđồngbaolabátngát,nhữngkỳhoadịthảovànhữngtusĩẩnmìnhtrongđộngđáđãtrởthànhđềtàicủakhôngbiếtbaonhiêuhuyềnthoại.NgaynhữngquốcgialánggiếngnhưTrungHoa,ẤnĐộ,APhúHãnhayMôngCổcũngđềucónhữnggiaithoạiđềcậpđến“xứtuyết”này.LịchsửTrungHoakểrằngLãoTửlàmquannhàChâu,khithấytriềuđìnhsuythoái,ôngtừquancưỡimộtcontrâunhắmhướngTây(TâyTạng)màđi.Khiđếnbiêngiới,quangiữảithiếtthagiữlại,ôngbènviếtcuốnĐạoĐứcKinhtruyềnlạichođờisaurồitiếptụccuộchànhtrình.Ngườitatinrằngôngđãnhậpthấttuđạo,luyệnđơntrênđỉnhTuyếtSơn.

Mộtnhânvậtlịchsửkhác,tổBồĐềĐạtmasaukhitruyềnbáThiềntôngtạiTrungHoađãnhậptịch,xácđượcnhậptháptạinúiHùngNhĩnhưngít lâusaungười ta lại thấyngài taycầmmộtchiếcdépphihànhquađỉnhThôngLãnhvềphươngtây(TâyTạng).VuaTrangđếnghechuyệnkểđãtruyềnlệnhmởthápracoithìthấybêntrongchỉcònmộtchiếcdép.NhàvuachođưachiếcdépđóvềthờởchùaThiếuLâm.

ẤnĐộcũngcórấtnhiềugiaithoạikểrằngcácthánhnhân,đạosĩxứnàycũngthườngngộđạohoặcđượcđiểmhóabởicácđạosưtutrêntỉnhTuyếtSơn.NgàynayngườitavẫnthấynhiềuđạosĩhànhhươnglênphíaBắcnhưbịmộtsứcmạnhvôhìnhnàođólôicuốn.

HiểnnhiênTâyTạngphảicómộtcáigìkhác thườngmới thuhútđượcnhữngngườinhưvậy.Phảichăngvìnằmởmộtvịtríbiệtlập,xacáchcácquốcgianênTâyTạngvẫncòngìngiữđượctinhhoacủamộtnềnvănminhtôngiáo?

NếuTâyTạngcónhữngtinhhoađặtbiệtthìtạisaongườitakhôngthểtìmđượcnótạicáctuviệntolớnnhưSera,DrepunghaygandenhoặctrongsáchvởcấtgiữtrongcácthưviệntạiLhassa?

Trướckhiđixahơn,ngườitacầnbiếtrằngtôngiáonàocũngthườngchialàmhaiphần:Côngtruyền

(Exoteric)hayHiểngiáovàBítruyền(Esoteric)hayMậtgiáo.Phầncôngtruyềnđượcđềcậprõrệttrongcáckinhđiển,sáchvở,cácbộluậtvàluậnnhưngphầnbítruyềnchỉđạođượctruyềndạychomộtthiểusốchọnlọctrongvòngbímật.Cáckinhđiểnchỉđềcậpđếnphầnnầymộtcáchhếtsứclờmờ,khôngrõrệt.Dođóngườitachỉcóthểhọchỏiquahìnhthứckhẩutruyềnvớicácbậctuchứngẩnmìnhtrongnhữnghangđộnghẻolánh.Nhưngtạisaocáctusĩnàykhôngxuấthiệntruyềndạychânlýmàlạiẩnmìnhnơinoncaonúithẳm?CuộcduhànhlênTuyếtSơnđãgiúptôitìmđượccâutrảlời.Chânlýkhôngphảiđiềuđểmangratuyênbốmộtcáchồnào,hờihợttrênđầumôichótlưỡi,nhưnglàmộtthứmàngườitachỉcóthểkinhnghiệmđượcmàthôi.Ngônngữkhôngthểdiễntảnhữngsựkiệntuyệtđốinàyvàkhôngphảingườinàocũngcókinhnghiệmnhưnhau.Tùycăncơmàngườitanghiệmđượcmộtcáchkhácnhau,đôilúcđiềungườitatưởngnhưlàmộtchânlývĩnhcửulạichỉlàmộtảoảnh,mộthưvọngcủatâmthức,ngườitađâmrabànghoàngsợhãimàkhôngdámnhìnthẳngvàođó,khôngdámđốiđầuvớinó.Vìnghiệpchướngcòndày,chúngsinhchỉthíchnghe,thíchthấynhữnggìhợpvớiđiềumongướccủamìnhchứkhôngmuốnnhìnthẳngvàosựthật.Đócũnglàlýdocácbậctuchứngítxuấthiệnvàchỉdậydỗchomộtthiểusốngườithiếtthacầuđạo,cócăncơvữngchắc,saukhiđãvượtquacácthửtháchđểxứngđángnhậnlãnhcáctinhhoanày.

SưtrưởngGomchenLachen(GomchenLachenRinpoche)làmộttrongnhữngbậctuchứngnổitiếngcủaTâyTạnglúcđó.Ngàinhậpthấttrênđỉnhmộtngọnnúicựckỳhiểmtrở,mặcdùrấtíttiếpxúcvớiainhưnghầuhếtcáctusĩtrêndãyTuyếtSơnđềucoingàinhưmộtvịchântuđãđắcnhữngđạoquảrấtcao.

HầutướcRonaishay,thốngđốctỉnhBengalđãviếtvềngàitrongcuốnLandofThunderboltnhưsau:“Trongsuốthaimươisáunămliền,ôngtĩnhtutạimộthangđộnghẻolánhvớimộtsốlươngthựctốithiểu.Cáicôngnăngthúcđẩyconngườirờibỏtấtcảđểsốngtrongcôtịch,chịuđựngtấtcảnhữngthayđổikhắtkhe của thời tiết để quán tưởngvề sự giải thoát quả thực hết sức phi thườngvà xứngđángđượckínhphục”.

DanhtiếngsưtrưởngLachenvanglừngnênmộtngườiÂukhôngquảnđườngxávạndặmđãđếntậnnơiđểcầuđạo.SưtrưởngGomchenLachenchỉvàomộthangđágầnđónói:“Chỉkhinàongươicóthểtĩnhtubanămliềntronghangđáđóthìtamớidạybảochongươi”.Ngườinọchấpnhậnđiềukiện,nhậpthấttrongbanămliềnrồiđượcsưtrưởngLachennhậnlàmđệtử.NgườiÂuđókhôngaikháchơnlàbàAlexandraDavidNell,nhàthámhiểmngườiPhậtmànhữngcuốnsáchviếtvềTâyTạngđãlàmsaymêđộcgiảkhắpthếgiới.TôicóthểnóirằngcólẽthếgiớibiếtđếnTâyTạngmộtcáchđứngđắn,chínhxáclànhờcôngtrìnhbiênkhảocôngphu,giátrịcủabàDavidNeel.Phầnlớnsáchcủabàđãđượcdịchrahàngchụcngoạingữvàchođếnnay(1966)vẫnlànhữngcuốnsáchbánchạynhất.

SởdĩcuốnsáchcủabàDavidNeelcómộtgiátrịđộcđáovìbàcómộtkiếnthứcrấtrộngvềphongtục,ngônngữcũngnhưcáchiệntượngsiêunhiênhuyềnbícủaTâyTạng.NhữngkiếnthứcnàychỉlàkếtquảcủathờigiantuhọcdướisựchỉdẫncủasưtrưởngLachen.Dùkhôngrờikhỏiđộngđá,khônghềphảitiếpxúcvớithếgiannhưngngàivẫngửiđượcnhững“thôngđiệp”chothếgianquanhữngcuốnsáchcủabàDavidNeel.

Danhtừ“thôngđiệp”ởđâykhôngcótínhcáchcánhânhaygiáođiềunhưngnómởrachothếgiớinhìnthấycáikhotàngtâmlinhtừlâuvẫnđượccấtgiấucẩnthậntạiTâyTạng.TôinghĩrằngnếukhôngcóýđịnhđóthìchưachắcngàiđãnhậnbàDavidNeellàmđệtửvàdạydỗ,huấnluyệnchobànày.

Mộtbậcẩntukhôngnhắmmắtquaymặtvàotườngđểtrốntránhthếgiannhưngcácngàiđãnhậnthứcrõrệtvềthếgiannhưnólà(asis)vàsốngthườngtrựctrongthếgiớiđó.Chínhchúngtavìmêđắmnênmớiquanniệmthếgiớinàylàmộtcáigìtáchbiệtvớimìnhvànẩysinhýtưởng“trốnchạy”hoặc“theođuổi”nó.

TrongcuốnHànhTrìnhĐiLhassa(JourneytoLhassa),bàDavidNeelđãviết:

“Tâmtrívàgiácquancủatôiđãhoàntoànthayđổinhờsựquánchiếunộitâm.Phảichăngđầuóctôitrởnênmẫncảmhơnhayđếnlúcđótôimớibừngtỉnhvànhậnthứcđượcsựmầunhiệmcủasựsống?”

VượtquabìnhnguyênAksai,chúngtôiđãđếntrungtâmcủarặngTuyếtSơn.TừđâyđivềphíaNam,tôicó thểđếnngọnKallas,ngọnnúi linh thiêngnhấthoặcnếu rẽvềhướngđôngchúng tôi sẽđếnđỉnhThangunơisưtrưởngGomchenLachenẩntu.TôiquyếtđịnhđivềphíađôngrồivượtđèoEcheđểvào:tiểuquốcSlkkim.

Saumấy tuần lễ trèođèo lội suối, chúng tôidừngchân trướcmộtngọnnúi caongấtphủđầy tuyếttrắng:đỉnhThangu.Từchânnúichúngtôimentheonhữngconđườngmònnhỏhẹpquanhcomớileođượcđếnđỉnh.Giólạnhrítlêntừngchập,tuyếtphủngậplốiđi,ngườitakhôngthểlàmgìhơnlàcắmcúitiếnbước.Mộtýtưởng,dùchỉmộtýtưởngmuốnđượcnghỉngơichốclátcũngcóthểkhiếnngườitadừngchânvàrồichếtcứngtronglàngiólạnhghêhồntừđỉnhThanguđổxuống.

Gầnnửađêmchúngtôiđếnmộtcănnhànhỏxâysátvàováchnúi.Đâylàcănnhànhỏxâycấtđểchonhữngđệ tửcủangài tạmtrúmỗikhiđếnthămngài.Từđóngười tacó thểnhìn thấyhangđộngcủasưtrưởngLachencáchđókhôngxanhưngkhiđóchúngtôiđãmệtnhoài.Tôiquyếtđịnhtạmnghỉởđâyquađêmtrướckhiyếtkiếnngài.

Như thường lệ, trướckhingủ tôingồiyên sắpbằngnhậnđịnhvà trì tụngnhữngbài thầnchúkhẩutruyền.Tựnhiênmộtsựkiệnlạlùngđãxảyra,tôicócảmtưởngnhưmộtsứcmạnhvôhìnhởđâutừtừxâmnhậpchiếmlấyđầuóctôikhiếntôimất tựchủ,khôngthểtậptrungtưtưởngđượcnữa.TôiýthứcngayrằngcáisứcmạnhđóchínhlàtưtưởngcủasưtrưởngLachen,ngàiđangchúýđếntôinhưngluồngtưtưởngcủangàiquámãnhliệtnênnóđãxâmchiếmtrọnvẹnđầuóctôikhiếntôitrởnêntêliệt.Tôicócảmtưởngnhưmìnhlàmộthànhtinhđangbịthuhútvàoqũyđạocủamộthànhtinhkhác.Đầuóccủatôitrởnênhoangmangvôđịnh,tôithấymìnhđangtừtừtanbiếnvàomộtcáigìkhôngdiễntả.Tựnhiêntôibỗngnghĩrằngnếukhôngtìmcáchcưỡnglại,tôicóthểbịmấtmìnhvĩnhviễn.Tưtưởngnàyvừachớmlênthìtôiđâmrahoảnghốt,trongkhoảnhkhắcýniệmvềbảnngãđãnổilên.Tôicốgắngnhẩyrakhỏigiườngnhưđểthoátkhỏiảnhhưởngcủaluồngsứcmạnhkia.Chưabaogiờtôicảmthấyrằngmìnhcóthểtanbiếnvàotrongcáigìuyênnguyênrỗnglặng(plenum-vold)nhưvậy.Tôicuốngquýtlấytấmgươngvẫndùngđểsoimặtcạorâurađểngắmnhìnmìnhtrongđó.Phảichăngtôicònlàtôihaykhông?Đểchứngminhrằngmìnhvẫncònlàmình,tôichụplấytậpgiấytrêngiườngvàvẽngaymộtbứctựhọa(self-portrait).

Mặcdùnhiệttrongphònglạnhnhưbăngnhưngmồhôicủatôitoátrađầmđìa,khitôivẽxongbứctựhọathìsứcmạnhkiatựnhiênbiếnmất.Tôingồiyênmộtlúcnhưxuấtthầnrồilẩmbẩmđọcnhữngbàithầnchúđểnhiếptâmchođếnsáng.

Sáng hôm saumặc dù vẫn còn xúc động nhưng tôi cũng thay y phục chỉnh tề để ramắt sư trưởngLachen.Đólàmộtônglãođãgiàlắmnhưngkhuônmặthồnghàoquắcthướcđangngồitrênmộttấmthảmbệnbằngrơm.SưtrưởngLachenmờitôidùngtrà,thânmậthỏitôitừđâuđếnvàcómụcđíchgì.KhibiếttôilàđệtửcủahòathượngTomothìngàigậtđầu.

-Thầyconlàmộtbựcchântuđạohạnh,mộtbậcđạilạtmamàtarấtkínhphục.

TôiđưachongàixemphotượngnhỏmàhòathượngTomođãtraochotôinhưmộttínvật.Ngàithậntrọngcầmnóđưalêntránbalầnbằngmộtcửchỉtônkính.TôikểchongàinghevềnhữngcuốnsáchcủabàAlexandraDavidNeelđãtrợgiúprấtnhiềungườiÂutrongvấnđềtìmhiểunềnvănminhcaocảcủaTâyTạng,khuônmặtngàitrởnênrạngrỡkhinghenhắcđếnbàDavidNeel.Ngàimởmộtchiếchòmgỗgầnđóđưaramộttờbáocũnátcónóivềcuộcduhànhcủabànày.Chúngtôitiếptụcđàmđạomộtlúcrất

lâu.KhibiếttôixuấtthântừTíchLan,ngàibậtcườichỉvàomớtócdàibùxùtrênđầurồikhôihài:

-NếucáctusĩNamTôngnhìnthấytôithìhọnghĩsao.

Tôicũngbậtcười:

-NgaynhưđứcPhậtcũngđâucócạohếttócnhưngngàivẫnthànhđạokiamà.

-Connóiđúngđó,nhiềungườichỉbiếtkínhtrọngnhữnghìnhthứcbênngoàichứkhôngbiếtgiátrịthựcsựcủangườitulàchiếnthắngchínhmìnhvàgiữsaochothân,tâmđượcantịnh.

Chúngtôitiếptụcnóivềnhữngphươngpháptutập,quántưởng,thiềnđịnhvàđãcólúctôiđịnhhỏingàivềcâuchuyệnxảyrađêmquanhưngrồilạingạingùng.Cáicảmgiácbịtanbiếntronghưkhônglàmtôisợhãiítnhiềunêntôikhôngmuốnnhắcđếnnónữa.Saucùngtôimởcuốnsáchnhỏvẫnmangtheobênngườinhờngàiviếtchoítlờichỉdẫnđểlàmkỷniệm.

Ngàimỉmcườichămchúnhìn tôivànói rằngngàiđãgiàyếu, taychân run lẩybẩykhông thểviếtđượcnữanhưngrồingàivẫncầmbútvàothảongaymộtbàitrườngthibằngtiếngTâyTạng.

-Đâylàđề tàiđểconsuyngẫmmỗikhi thiềnđịnh.Đềtàinàyđềcậpđếnmười támphươngphápquántưởngvềtánhkhông(vold).

Tựnhiêntôibỗnggiậtmình.Thìrangàibiếtrõchuyệnxảyrađêmhômtrước.Trongkhoảngkhắctôihiểungayrằngngàiđãcốýhướngdẫnchotôikinhnghiệmvềtánhkhông(sunyata)nhưngtôichưađủtrítuệđểhòanhậpvàocáikhônghảirỗnglặnguyênnguyênkia,côngphuthiềnquáncủatôicònnhiềuthiếusót,bảnngãcủatôicònmạnhchưachịutiêudungvàohưkhôngđểbướcvàocảnhgiới“KhôngVôBiênXứĐịnh”.

Thấytôicóvẻngượngngùng,sưtrưởngLachenmỉmcười:

-Mộtcôngphututậpsiêngnăngchưađủmàcònphảichútrọngviệcmởmangtrítuệnữa.ConcầntrìtụngchúĐạiBivàbộBátNhãBaLaMậtđểsuyngẫmvềtánhkhôngchothấuđáothìmớimongcóthểtiếnbộthêmđược.

Tôicúiđầucámơnlờichỉbảocủangài,quảthậttôirấtchămchỉthựchànhcácnghithứcnhưngchưađạtđượcđến trạng tháiungdung tự tạicủacácbậc tuchứngđã thựcsựkinhnghiệmđược tánhKhông(suyata).Chođếnnay,mỗikhinhớlạicáikinhnghiệmlạlùngtrênđỉnhThangutôikhôngkhỏithầmbiếtơnngàiđãchỉđiểmchotôithấyrằngcáibảnngãmàtatưởngđãdiệtđượcnóquacôngphutuhànhvẫncònrấtmạnhvàchỉkhithựcsựkinhnghiệmđượctánhKhông,ngườitumớicóthểbướcvàocáithếgiớibaolarộngrãicủanhữngcảnhgiớibấtkhảtưnghĩ”.

Từđótôinghiệmrằngchỉkhiýthứcthựcsựđượctínhchấtvôngãcủamìnhthìngườitumớicóthểtiếnbộtrênconđườngđạo.Cácphươngphápthiềnđịnhcủangoạiđạotuycũngcaosiêu,cũnggiúpcáchànhgiảlênđượcnhữngcảnhtrờinhưngvìcái“ngã”dùlàtiểungãhayđạingãvốncònchấpcónênđãtrởthànhmộtchướngngạiràngbuộc,khiếnngườitukhôngsaovượtlêncaohơnnữa.Tuytrụởcáccảnhtrờihưởngphướcmộtthờigian,khicácphướcbáunàytiêutanthìhọlạisađọatrởlạivàovòngluânhồisinhtử.Mộtngườitukhiđãđếnsátbờphảibiếtdùngtrítuệđểvượtlên,vượtqua,chiếnthắngmọichướngngạicuốicùngđểquađến“bờbênkia”vìnếukhôngthìhọvẫnchỉchơivớigiữadòng,lúcchìmđắmkhinổitrôikhôngsaođạtđếnthựctạicuốicùngđược.

SaukhitừgiãsưtrưởngLachen,chúngtôidừngchântạiSikkim,mộttiểuquốcnằmsátbiêngiớiẤnTạng.TôighévàochùaPodangnơibàAlexandraDividNeelđãtừngtuởđó.VịLạtMatrụtrìmờitôinghỉtrongcănphòngmàtrướcđóítnămbàDavidNeelđãtrúngụ.Chínhtạicănphòngnàymàkhitiểu

vươngKoshanMaharajahđếnviếng,bàDavidNeelđãnghethấymộttiếngnóivôthanhcảnhcáoôngvềchínhsách“cảicáchxãhội”đangđượcthihànhlúcđó.

TiểuvươngKoshanMaharajahlàngườitheoÂuhọc,đãtừngduhọcnhiềunămởÂuchâu.Khivềnước,ôngchủtrươngÂuhóavàtriệtđểbàitrừnhữngđiềumàôngcholàcổhủ,lỗithời.Ôngralệnhđóngcửachùachiền,bắtgiamcáctusĩ,cấmdânchúngthựchànhcácnghithứctôngiáocổtruyền.Ôngtinrằngkhoahọc,lýluậnvàmộtnềngiáodụcrậpkhuônÂuchâumớilàconđườngđưaxứsởôngtrởnênvănminh,tiếnbộ.

CuộccảicáchxãhộicủaKoshanMaharajahthấtbạisauđóvìgặpphảisựchốngđốimãnhliệtcủadânchúng.TiểuvươngTashiNamgyangMaharajah,emruộtcủaKoshanlênnốinghiệpvàthayđổichínhsáchnàybằngmộtđườnglốiônhòahơn.Ôngkhuyếnkhíchviệcbảotồntruyềnthốngcổtruyền,đềcaogiátrịsẵncóvàthayđổicáctậptụcmêtíndịđoanbằngviệcgiáodụccáctusĩquacácđạihọcPhậtgiáo.NhờvậyxứSikkimtrởnênmộttrungtâmPhậtgiáoquantrọng,trongthờigiandulịchtạiđâytôiđãsưutầmđượcrấtnhiềubộsáchcổgiátrị.TạichùaEche(EcheGompa)tôiđãhọalạirấtnhiềuhìnhvẽ,cácchủngtựhuyềnbíthâuthậpđượcnhiềutàiliệuviếttừthếkỷthứ14.

BiếttôilàmộthọcgiảđãbiênsoạnnhiềusáchvởvềPhậtgiáo,tiểuvươngTashiMaharajahđãralệnhchonhàquýtộcEncheKaziphảiloliệuchotôithậtchuđáo.

Từviệccungcấpvậtthựcđếnviệclolừangựadichuyểnđểhướngdẫntôiđikhắpcácchùachiền,ditíchlịchsửtrongvùng.

EncheKazilàmộttínđồPhậtgiáothuầnthành,dònghọcủaôngsởhữurấtnhiềuđấtđaitạiđâyvàtừnhiềuđờitrướctổtiênhọđãchoxâycấtnhiềuđềnchùa,tuviệnkhắpxứ.TôisốngvớigiađìnhKazihơnmộtthángvàhọđốiđãivớitôinhưngườinhà.Tôiđượcbiếtgiađìnhnàyđãgiúpđỡvàtrợcấpchohàngtrămtusĩđểhọyêntâmtuhọc.Phầnlớngiađìnhngườidânxứnàyđềutrôngcậyvàonhữngngườicontraibuônbán,canhtácchănnuôinhưngnếunhữngngườinàymuốntừbỏgiađìnhđểtrởnênmộttusĩthìgiađìnhđóắtphảichịucácthiệtthòivậtchất.EncheKaziđãchucấpchotấtcảnhữnggiađìnhnàyđểhọyên tâmvàkhuyếnkhíchconcái tuhọc.Chính tạiđâymà tôiđượcbiết rằngLạtMaYongdencũngđãđượcnuôidưỡng,tàitrợbởigiađìnhnày.Trongkhiduhành,bàAlexandraDavidNeelđãtừngtạmtrúnơiđây,bàđãnhậnYongdenlàmnghĩatửvàcùngôngnàyduhànhkhắpTâyTạng.CôngtrìnhnghiêncứucủabàDavidNeelvàLạtMaYongdenđãgiúpchohàngtriệungườikhắpthếgiớibiếtđếnTâyTạngvàđịnhmạngchothấygiađìnhKazisẽđóngmộtvaitròquantrọngtrongthờigiansắpđến.

TrướckhirờiSikkim,tôiviếtthưcảmơntiểuvươngTashiMaharajahvềtấmthịnhtìnhngàiđãdànhchotôi.Nhàvuachongườitriệutôiđếndùngcơmriêngvớingài,mộthânhạnhmàtôikhôngthểtừchối.

Đólàmộtbuổichiềuêmả,tiếngvesầungânngavanglừngkhuthượnguyển,chúngtôingồitrênmộthànghiêncaonhìnvềnhữngrặngđồithấpchậpchùngquanhPodang.Câuchuyệnbaoquanhvấnđềtôngiáo,triếthọc,xãhộirồichuyểnquacácđềtàinhưkinhtế,thươngmại,giaothôngv.v...

Tôichỉlênmộtngọnđồigầnđó,nơihàngđêmtôivẫnnhìnthấynhữngvệtsángdichuyểngiốngnhưnhữngngọnđènxehơi:

-Tôikhôngthểngờngàichothiếtlậpcảmộttrụcgiaothôngxuyênquangọnđồikia,mộtxalộnhưvậyắthẳntốnkémlắm.

TashiMaharajahngạcnhiên:

-Nhưnglàmgìcóxalộnàotrênđồiđó,conđườnggiaothôngduynhấttừẤnquađâylàconđườnglộdướithunglũngTisha.

-Nhưngtôinhìnthấyrấtnhiềuvệtsángnhưđènphaxehơidichuyểnrấtnhanhdọctheosườnđồikiamà...

TashiMaharajahmỉmcườinóinhỏ:

-Đókhôngphảilàxehơiđâu!Córấtnhiềuhiệntượnglạlùngxảyraquanhđâynhưngdĩnhiêntôikhôngbaogiờmuốnnóichonhữngngườingoàibiếtvìhọcóthểchorằngtôilàngườimêtíndịđoanhaytrônggàhóacuốc.Tuynhiênôngđãnhìnthấynóthìtôicóthểchoôngbiếtrằngngọnđồiđólàvịtríhếtsứchiểm trở, lừangựađi cònkhóhuốngchixehơi.Những luồng sángđóvẫn thườngxuấthiệnvàdichuyểnhếtsứcnhanh,chúngcóthểđổivị tríhayhướngđi trongchớpmắt.Cólầnchúnglaothẳngvàocungđiệncủatôirồibấtchợtchuyểnhướngquayngượclại,khôngmộtphicơnàocóthểchuyểnhướng360độtrongmộtthờigiankỷlụcnhưvậy.Chúnglướttrênkhôngtrungmộtcáchdễdàngnhưnhữngđốmlửakhổnglồ,dânchúngxứtôitinrằngđólànhữngvịthầnlinhtuluyệntrênTuyếtSơnđangdạochơi...Tôikhôngbiếtphảigiải thíchnhưthếnàonhưngtôibiếtchắcrằngđâylàmộthiệntượngmàkhoahọckhôngthểgiảithíchđược.

Tôiimlặngkínhphụcsựthànhthựccủavịtiểuvươngtrẻtuổi.Cólẽkhônggiảithíchđượcnhữngsựkiệnnàymộtcáchchínhxác,rõrệtnênngườidânxứnàyđãgiảithíchnóbằngnhữngquanniệmvềthầnlinhvàchấpnhậnnónhưmộtsựhiểnnhiên.ĐiềunàykháchẳnvớilốigiảithíchcủangườiÂu,nếukhôngthểgiảithíchđiềugì,họphủnhậnngayrằngđiềuđókhôngcóthật.Nếuđầuóclýluận,khoahọckhôngthểchấpnhậnmộtcáigìthìhọlênánngayrằngđóchỉlàmộtsựtưởngtượng.

Nhưngkhoahọcgiảithíchthếnàovềđờisống?Tạisaosựkiệnxảyratrongđờisốngnhưvậy?Nếutưtưởngconngườichỉlànhữngluồngđiệnchạytrongthầnkinhquanphảnứnghóahọcvàđiệnhọcthìngườitagiảithíchthếnàovềhiệntượngthầngiaokhitưtưởngđượcphóngrakhôngtrungvàđượctiếpnhậpbởimộtngườikhác?Nếubộóccókhảnăngcủadòngđiệnsẽnhưthếnào?Khoahọcđãbiếtgìvềđiệnlựchayhọchỉdựatrênmộtsốđịnhluậtvàcácphảnứngcủanóđểđưaramộtquanniệmtrừutượng,mộtcáigìmàhọcóthểsửdụngnhưngkhônghềhiểuđíchthựcnólàgì?Nhữngdanhtừnhư“protons,electrons,neutrons”củakhoahọcthựcnghiệmquảkhôngcómộtnghĩalýgìhếtđốivớinhữngngườidânbảnkhainhưnghọđâucầnbiếtđếnnhữngthứnàymàvẫnsốngmộtcáchthoảimáiđược.Sựsốngkhônghềphânbiệtmộtnhàthôngtháihaymộtbácnôngphuvìsốngkhôngphảilàmộtcáigìbấtđộng,tuântheocácđịnhluậtkhoahọcnhưnglàmộtcáchgìsốngđộngtrongcơthể,tưtưởng,tìnhcảmconngười.

HiệntượngnhữngvệtsángdichuyểntạiPodangcũngkhôngkhácnhữngghinhậntạinhiềunơitrênthếgiớilàbao.Dĩnhiêncókẻtin,ngườikhôngtinvàngườitacũngthêudệtrấtnhiềusựkiệnhoangđườnglạlùngđikèmtheonó.Điềunàykhôngphảimãiđến thếkỷ20mớixảyra,các tài liệu lịchsửđãnóivềnhữngđốmlửabaynhảytrênkhônggiantừnhiềuthếkỷtrướcTâylịch.

HiệntượngnàyđượcghinhậnxảyranhiềunhấttạiNgũĐàiSơnbênTrungHoa.PhíanamrặngNgũĐàiSơnngườitađãxâymộtcáithápkhácaođểkháchhànhhươngcóthểnhìnthấyrõphongcảnhquanhđó.Nhưngthậtrangọnthápnàyđượcsửdụngđểchiêmngưỡngnhữngvậtsángthườngdichuyểnquanhnhữngđỉnhnúinàymàngườitagọilànhữngđốmlửathiêng(divineballoffire).

NhàmạohiểmJohnBiofeidđãbỏrahơnmộtnămtrờisốngtạiđâyđểnghiêncứuhiệntượnglạlùngnày.ÔngviếttrongcuốnTheWheelofLifenhưsau:“QuanhrặngNgũĐàicórấtnhiềuchùachiềnthờđứcVănThùBồTátmàngườiTrungHoatinrằngngàithườngtrúngụtạiđây.Chúngtôileolênngọnnúithứnăm,ngọncaonhấttrongtấtcảnămngọnvàomộtbuổichiều.Nắngvừatắtvàkhônggianthậtyêntĩnh,tôinhìnthấymộtngọnthápkhácaoxâyởphíasauchùa,đókhôngphảilàmộtthápchuôngvìlốikiếntrúccủanókhônggiốngnhữngthápchuôngthôngthường,cólẽđólàmộtđàiquansátthìđúnghơnvìnóchỉcómộtcáisânnhỏtrênnócvàmộtchiếcthangdàiđểleolên.Đêmđó,tronglúcđangngồitrongchánhđiệnthì

mộtvịtăngcầmđènlồngxuấthiệnnóivớivịsưtrụtrì:“ĐứcBồTátđãxuấthiện”.Chúngtôivộitheochânvịtăngđóleolênđỉnhtháp...Điềuchúngtôinhìnthấyquảhếtsứckỳdiệu,khôngthểdiễntả.Hàngtrămquảcầulửaliêntiếpbaylượntrênđỉnhnhữngngọnnúihùngvĩtrướcmặt,tôikhôngthểphỏngđoánkíchthước,vậntốccủachúng.Chúngtừđâuđếnhayđivềđâu?Tôichỉbiếtthộnmắtrangắmnhữngquảcầulửamàusắcchóilọilơlửnggiữakhônggian...Mộthìnhảnhlạlùng,huyềnbí,linhthiêngđếntuyệtvời”.

---o0o---

Phần6-ChếtvàtáisinhTrongthờigianởSikkim,tôiđãđượcnghekểvềchuyếnhànhhươngcủahòathượngTomotạiẤnĐộ.

CảmộtrừngngườinônứctheochânpháiđoàncủangàiđithămviếngcácPhậttích.TạiSarnathhàngtrămngànngườiđãsắphàngnghênhđónngàidàimấychụccâysố.BáochíẤnĐộchạynhữnghàngtít lớn:“MộtvịđạiLạtMa,quantrọngvàohàngthứtưsauđứcĐạiLạtMađangviếngthămẤnĐộ”,“ĐạilãohòathượngTomoGesheRinpocheđangthămviếngcácPhậttích”v.v...

Ngườitađãthêudệtnhiềuchitiếtlykỳvàocuộchànhhươngnàymặcdùkhôngmộtkýgiảnàođượcngàitiếpkiếnvànhưtôiđãđềcậptrướcđây,khôngaichụpđượctấmhìnhnàocủangài.Tuythếngườitavẫnphóngđạitấtcảmọiđiềulênbảnbáovàsốngườitòmòtheodõipháiđoàncủangàimỗingàymộtđông.TờCalcutsDailychobiếthòathượngTomokhôngbaogiờngủvàđiềunàyđãtạoranhữngcuộcbàncãilớn,nhiềunhàkhoahọcchorằngkhôngngủlàđiềukhôngthểxảyrađược.NgườitađãchấtvấnngàivềđiềunàynhưnghòathượngTomokhôngbaogiờtrảlờinhữngcâuhỏivôíchnhưvậy.TôibiếtrõhòathượngTomokhôngbaogiờnằm,ngàiluônluônngồithiềnngàycũngnhưđêmtrênmộtchiếcghếgỗ.Ngàichobiếtkhinằmngườitacóthểngủquênlúcnàokhôngbiếtvànhưvậylàkhônghoàntoànkiểmsoátđượcthânthể.Đểhoàntoànlàmchủcảthânlẫntâm,hòathượngTomothườngngồitrongtưthếliênhoamộtcáchngayngắn,nghiêmchỉnhvàngàiđãlàmthếtrongsuốtmấychụcnămnay.Tôitinrằngvớikhảnăngcủangàithìnằmhayngồicũngkhôngthànhvấnđềnữanhưngcólẽvìthóiquennênngàithíchngồihơn.Tôibiếtthêmrằngmộtngườiđãnhậpđạiđịnh(Samadhi)khôngcầnngủvìhọđãkiểmsoátthânvàtâmhoàntoànnênviệcngủđểthânthểnghỉngơi,táilậpquânbìnhkhôngcònquantrọngnữa.

HòathượngTomovốnkhôngthíchnhữnggìồnào,náonhiệtnhưnglầnnàychuyếnhànhhươngcủangàicòncósựhiệndiệncủaSardarBahadurLadena,tùyviênthâncậncủađứcĐạtLaiLạtMađờithứmườibavàrấtnhiềunhânvậttrongchínhquyềnTâyTạngnênquầnchúngmớibiếtđếnvàlàmồnàonhưvậy.HòathượngTomovàLadenađượclệnhđếnSarnathlàmlễanvịchomộtphotượngPhậtlớndotiểuvươngMaharajahofBhutantặngchongôichùatạiđây.LịchsửphotượngnàycũngvôcùngđặcbiệtvàliênquanmậtthiếtđếnlịchsửTâyTạngmàtôIsẽđềcậpđếntrongchươngkếtiếpkhinóivềcáitriềuđạivuachúaxứTâyTạng.CólẽvìsựquantrọngcủaphotượngnàymàđứcĐạtLaiLạtMađãtriệumộtpháiđoàngồmnhữngnhânvậtcaocấpnhấttrongnộicácđặtdướiquyềnlãnhđạocủamộtvịhòathượngnhiềugiớiđứcnhưhòathượngTomo.

ÍtlâusautôiđượcđọctàiliệucủaHầutướcVonVeheimOstrauviếtvềchuyếncôngdunày.Tuylàmộtviênchứcngoạigiaocaocấp,ôngcũngkhôngđượcngàitiếpkiếnnênchỉđứngtrongđámđôngquansátbuổi lễ.BaronVonOstrauđãviết:“Hàngngànngườichenchúcnhau trênmộtkhoảngđấtchậphẹptrướcngôichùa.HọđếnđểchiêmngưỡngmộtvịLạtManổitiếng,ngườiđượcdânchúngTâyTạngcoinhưbậcBồTáthóathân.TuynhiênvịLạtManàychỉngồiyênlặngkhôngphátbiểuhaytuyênbốmộtđiềugì.ÔngngồiđónhưmộtphotượngtrangnghiêmđắmmìnhtrongmộttrạngtháithiềnđịnhnhưnghìnhnhưcómộtsựbìnhannàođótoátratừvịLạtMagiàyếunàykhiếnchosốngườiđôngđúcnhưvậymàkhôngcómộttiếngđộngồnàonào,tấtcảchỉlặnglẽchắptaycầunguyệnmộtcáchthànhkính.Làmsaomộtcánhânđơnđộccóthểcảmhóađượccảmộtđámđônghỗntạpồnàonhưvậytrừkhingườiđóđãđạtđếnnhữngtrạngtháirấtcao,cóthểtạoramộtbầukhôngkhítrangnghiêm,thanhtịnhquanhmình...”

NhiềungườihyvọnghòathượngTomosẽquaviếngthămẤnĐộmộtlầnnữađểhọcódịpchiêmbáinhưngkhôngaingờđâylàchuyếnhànhhươngcuốicùngcủangàivìsauđóítlâungàiđãtừbỏthểxáctạilàngTomo.

HòathượngTomoquađờikhitôiđangtrênđườngrờiSikkimvềTíchLan.ĐượctintôivộighélạiYiGahCholinthamdựbuổilễtriânngài.Xacáchmấynămnhưngcảnhxưavẫnkhôngthayđổi,hìnhnhưthờigiankhôngảnhhưởnggìđếnngôichùabénhỏnépmìnhdướibóngrặngTuyếtSơnhùngvĩnày.

Kacheniavôcùngmừngrỡkhigặplạitôi,ôngsốtsắngđưatôiđếnthămcănphòngcủahòathượngTomo.Cănphòngđượcgiữnguyênvẹnnhưkhingàicòntạmtrútạiđây,cáighếngồiđượclauchùisạchsẽ,chiếcáokhoáccủangàivẫntreotrênvách,ngọnđèndầuvẫnthắpsángtrênchiếcbànnhỏ,bêncạnhcáckhícụhànhlễnhưchuông,mô,khánh,v.v...Nhìncảnhvậtquenthuộc,tôikhôngkhỏibùingùi,mớingàynàochúngtôicònqùydướichânngàiđểnghedậybảomàgiờđâyngàiđãkhuấtbóng...

ĐốivớiKacheniathìhòathượngTomovẫntiếptụchiệndiệntạiđâynhưhồinào.Hàngngàyôngvẫnđuntrà,đốttrầmvàlaudọncănphòngsạchsẽ.Nhìnôngthongthảvừaniệmchúvừalàmcáccôngviệchàngngàynhưkhôngcóchuyệngìxảyrakhiếntôithầmcảmphụccôngphutuhành,trìgiớinghiêmmậtcủavịlãotăngnày.

KacheniakểchotôinghevềnhữngngàycuốicùngcủaHòathượngTomo:Từlâungàichocácđệtửbiếtrằngđãđếnlúcngàiphảirờibỏthểxácgiàyếuđangsắpsửahưhoạinày.Tuynhiênngàinhấnmạnhrằngngàisẽtrởlạithếgiandướimộtthểxáckhácvìcôngviệccủangàitạiđâycòndởdang.SauchuyếnhànhhươngtạiẤnĐộ,ngàitrởvềtuviệnDungkarchochưtăngbiếtrằngngàisẽnhậpđịnhíthômvàcăndặnđừngailàmrộnđếnngài.Ngàinhậpđịnhtrongnhiềungàyliêntiếpnhưngvịtănghầucậncứcảmthấybồnchồnlongạilàmsao.Saumườingàyvẫnthấyngàingồiyênbấtđộng,ôngtađánhbạođưamộttấmgươngnhỏgầnlỗmũingàixemngàicònthởkhông.Đếnkhiđóôngtamớibiếtrằngngàiđãquađờitronglúcthiềnđịnh.

Kacheniachotôibiếtthêmrằngtronglúcthiềnđịnh,HòathượngTomođãtậptrungtưtưởnghướngdẫn sự sống chuyển vàomộtmầm sốngmới, để tiếp tục công việc phổ độ chúng sinh theo đúng hạnhnguyệnBồTátcủangài.

TheoquanniệmcủanhiềumônpháitriếthọcẤnĐộ,kểcảPhậtgiáo,thìcuộcđờilàbểkhổvàngườituphảitìmlốithoátrakhỏicáckhổđaunày.Nguyênnhâncủasựđaukhổbắtnguồntừbảnngã,vốncókhuynhhướngphânbiệtvàtừđónẩysinhcácthamvọng,áidục.Làmsaothoátrakhỏiđaukhổ?Cóhaiconđườngthoátkhổ:

Conđườngthứnhấtchủtrươngtừbỏthếgian,tutậpthiềnđịnhđểđingượcvềcộinguồn,vượtquasựphânchiađểhòanhậpvàocáibảnthểchânnhư,từbỏcáiTiểuNgãđểhòanhậpvớiĐạiNgã.ĐólàconđườngcủanhữngmônpháiẤnĐộgiáo,nhấtlànhữngpháichịuảnhhưởngkinhVeda.

Conđườngthứhaikhôngchủtrươngtừbỏthếgianmàtráilạichấpnhậnnó,tutậpthiềnđịnhđểnhậnđịnhrõrệtnguyênnhânsựđaukhổđểchuyểnhóa,thayđổichínhmình.Thayvìchothếgianlàchốnxâuxatìmcáchtáchra,từbỏnóthìconđườngnàylạitìmcáchchuyểnbiếnchínhmình,biếnlòngíchkỷthànhtìnhthươngrộnglớn,biếncõiVôMinhthànhchốnNiếtBàn.Ngườiđi trênđườngnàykhôngphânbiệtgiữamìnhvàmọivật,NiếtBànhayĐịaNgụcvìbiếtrằngtấtcảđềudoTâmtạomàdoTâmtạothìchỉcầnchuyểnhóatâmthứcđếnchỗtrangnghiêm,thanhtịnh,đạtđếnNiếtBàncủaDiệuTâm.ĐólàconđườngcủaPhậtgiáo.

TheoPhậtgiáo,mụcđíchcủathiềnđịnhkhôngphảinhậpvàomộttrạngtháivôthức,antĩnh,bấtđộng(tranquility)nhưnglàmộtsựchuyểnhóa(transformation)đểýthứctấtcảchothậtrõrệtnhưnólà.ThiềnđịnhlàquayvàobêntrongđểngherõtiếngnóicủaTâm,tiếngnóicủaVôThanhvàngườitachỉcóthểngheđượcnhữngâmthanhhuyềndiệunàykhithânvàtâmthậtthanhtịnh,sángsuốtkhôngcònthamsânsi.KhiđãngheđượctiếngnóichânthậtnàythìđãcóĐịnhmàcóĐịnhthìsẽphátsinhTríHuệBátNhã.KhicóTríHuệnày,ngườitusẽkhôngcònthấymìnhvàmọivậtcósựkhácbiệtnữa,mìnhvàchúngsinhđềulà

mộtvàđãlàmộtthìắtphảinghethấytiếngkêucầucứucủachúngsinhđangđaukhổ...Ngườitukhiđóphảiquayvềthếgianđểcứuđời,độđời,quênmình,hysinh,thựchànhBồTátĐạo,vôngã,lợitha.

Mộtngườiđi trênconđườngBồTátĐạokhôngnhậpNiếtBànmà thường tiếp tục trở lạigiúpđỡchúngsinhdướihìnhthứcmộtvịHóaThân(Tulku).

MộtvịHóaThânkhôngphảilàmộtđấngthầnlinhhaycáigìkhácthườngnhưngchỉtượngtrưngchomộttưtưởngvìtưtưởngvốntrừutượngvàđượcbiểulộquamộthìnhảnhtượngtrưng.Vìtrừutượngnêntưtưởngchỉcóthểhànhđộngquacáivậttượngtrưngchonó.Vậtnàycóthểlàmộtbiểuhiện,hìnhảnhhaycũngcóthểsốngđộngnhưmộtconngười.ThídụnhưđứcĐạtLaiLạtMathườngđượccoilàhóathâncủaBồTátQuánThếÂm.ĐiềunàykhôngcónghĩađứcQuánThếÂmđãnhậpvàomộtconngườinàođómàchỉcónghĩalàmộtngườimàđờisốngtrongsạchđãđượclựachọnđểtượngtrưngchoconđườngcủaBồTátQuánThếÂm:từbi,hỉxả,vôngã,lợitha.

HóaThânthườnglàmộtngườiđãtucao,vượtrakhỏicácgiớihạntầmthườngcủacuộcsống,vượtquakhỏibiêngiớicủasinhtửvàcóthểlựachọnmộtđờisốngtheoýmuốnvìđốivớihọmỗikiếpsốngchỉlànhữnggiaiđoạncủamộtdiễntiếnmàthôi.

TheoluậtNhânQuả,tấtcảmọihànhđộng,tưtưởngcủaconngườiđềukhôngbaogiờmấtđinhưngđượclưutrữtrongTàngThứcvàchínhcáinàyđãsắpđặtnêncátính(personality)conngười,Nóimộtcáchkhác,cátínhconngườilàtổngsốnhữngkinhnghiệmthutậptrongquákhứvàsựphốihợpcủanhữngkinhnghiệmnàycùngtưtưởng,hànhđộngtronghiệntạisẽtrởthànhnhữngyếutốchiphốiđờisốngtrongtươnglai.Đasốconngườikhôngýthứcđượcsựtiếpdiễnkhôngngừngnàynênhọchỉhànhđộngtheohoàncảnhnhấtthờimàthôi.Vìtínhchấtvôminhcủabảnngãmàhọđồnghóamìnhvớikiếpsốnghiệntạivàhànhđộngtùytheođiềukiệnchungquanh.NóitheokinhđiểnTâyTạngthìhọchỉvậtvờtừkiếpsốngnàyquamộtkiếpsốngkhácmàkhônghềđịnhhướngdođóhọcứtiếptụctrôinổitrongvòngsinhtửluânhồi.

Khingườitanhậnđịnhrõđờisốngchỉlànhữnggiaiđoạncủamộtdiễntiếnvàtìmcáchđịnhhướngchonóthìhọmớicóhyvọngthoátkhỏivòngkiềmtỏakhổđaucủaluânhồi.Muốnđượcnhưvậy,ngườitacầnphátcáchạnhnguyệnlớnnhưmộthìnhthứcđịnhhướng,tusửathânkhẩuývìbiếtrằngýtưởng,hànhđộngtronghiệntạilànhữngyếutốchiphốitươnglaivàkhilàmchủđượctưtưởngcũngnhưhànhđộngthìngườitacóthểcởibỏcácràngbuộccủavôminhđểgiảithoát.

ViệcchinhphụcsựchếtđãđượcghinhậnrõrệttrongcuốnTửThư(BardoThodol),mộtcuốnsáchghinhữngchitiếtvềgiaiđoạngiữacõisốngvàcõichết.Tôichỉtómlượcmộtvàinétchínhnhưsau:

Mộtngườibìnhthườngsẽchịuchiphốibởisựchếtnhưngmộtngườiđãhoàntoànkiểmsoátthânvàtâmcóthểchiếnthắngtửthầnvìhọcóthểlàmchủcáigiâyphútquyếtđịnhđó.Sựchiếnthắngtửthầnkhôngthểcoinhưngườiđósốngmãikhôngchếtvìcáithểxáchữuhình,hữuhoạinàydùsaovẫnchịuchiphốibởiluậttạohóanhưngđiềunàychỉcónghĩalàngườiđócóthểkinhnghiệmđượclúcchếttrongmộttrạngtháiungdungtựtạivàcóthểchuyểnhóasinhlựccủamìnhđếnmộtnơinàotùytheoýmuốn.

TrườnghợpcủahòathượngTomođãchứngminhrõrệtrằngkhôngnhữngngàiđãkiểmsoátđượctâmđểđầuthaivàomộtkiếpsốngkhácmàcònkiểmsoátđượcthânthểngaycảsaukhichết.Mặcdùđãtrúthơithởcuốicùngnhưngthểxáccủangàivẫnngồiyêntrongvịtríliênhoa,khôngaibiếtrõngàiđãquađờilúcnàovàthểxáccủangàivẫncònnguyênvẹn,khônghềhưhạitrongmộtthờigianrấtlâu.

HầutướcH.E.Richardson,đạisứAnhtạiTâyTạngđãghirõđiềunàytrongmộtvănkiệnngoạigiao.Ôngđangcôngdugầnđó thìđược tinhòa thượngTomo từ trần.Vìđãcódịp tiếpxúcvớihòa thượng

TomonhiềulầnnênôngvộivãđếnlăngTomotỏlòngkínhngưỡng.ÔngđượcvịLạtMatrụtrìcungkínhmờivàovàtrướckhicódịpngõlờichiabuồnthìvịLạtManàysốtsắngđưaôngvàochánhđiện.ĐạisứRichardsonđứnglặngngườivìrõràngHòathượngTomovẫnđangngồitrênchiếcghếgỗthườngnhật.Richardsonnghĩcólẽôngđãđượcbáocáosaivềcáichếtcủangàinênôngvuivẻbướcđếntrướcmặthòathượngngỏlờichàovàkhiđóôngmớibiếtrằngngàiđãthựcsựquađời.Đứngtrướccáixáctươitốtnguyênvẹnkhôngmộtdấuvếthưhại,HầutướcRichardsonđãviết:“Sựkiệnmộtngườichếtmấytuầnlễmàdathịtvẫnhồnghào,khôngmộtdấuhiệuhưhạiquảlàmộtsựkiệnlạlùngnhấtmàtôiđãchứngkiến.TôixemxétkỹlưỡngthìthấycácLạtMakhônghềsửdụngmộtloạihóachấtnàođểgiữchothânthểnhưvậy.VịLạtMatrụtrìchobiếthọđãlựachọnngàylànhthángtốtđểlàmlễnhậpthápvàthânthểngàisẽđượcđểyênnhưvậytrongnhiềuthángchođếnkhinhậptháp.

MộtngườiTâyphươngchắcchắnkhôngthểchấpnhậnđượcviệcnàynhưngngườiTâyTạngvẫnquanniệmsốngvàchếtkhôngphảilàhaitrạngtháiđốinghịchnhaunhưngchỉlàhaibềmặtcủasựthật.Sựchếtchỉcóthểảnhhưởngđếnnhữngaisợhãinó,nếusốngvàchếtlàmộtviệchiểnnhiênnhưngàyvàđêm,nhưmùahèvàmùađôngthìcáichếtđâucógìđángsợ.

Khimộtngườiđãđạtđếntrạngtháigiácngộnàođó,tấtcảtếbàotrongthânthểngườiđócũngđềuđượcchuyểnhóabởicácrungđộngcaocảvàphátranhữngluồngtừđiệnhếtsứctinhtếảnhhưởngđếnnhữngngườichungquanh.Dĩnhiênnhữngngườicólòngtin,nhữngtínđồthuầnthànhsẽđượclợilạcrấtnhiềuvìnhưtôiđãtrìnhbày,đứctinlàmộtchấtdẫnđiệnrấtmạnhcóthểnốiliềntâmthứccáctínđồvớiluồngtừđiệnmạnhmẽkia.Luồngtừđiệnnàycóthểchốnglạisựhủyhoạicủathờigianlênthânthểngườichết.Hầuhếtthânthểcácvịthánhđềuítbịảnhhưởngbởithờigian(xácvịthánhThiênchúagiáoFrancisXaviertạithànhGoavẫnynguyênnhưkhingàicònsốngmặcdùthờitiếtnhiệtđớinóngbức,ẩmướtvôcùng).

Vì lý do trên, xác các vịĐạiLạtMa, các vị hòa thượng được giữ gìn cẩn thận trong những tháp(chorten)thayvìhỏatáng.MộtngôitháplớnđãđượcxâydựngtrongthunglũngTomovàtínđồcácnơiđãcúngdườngtrọngthểchoviệcdựngthápnày.

HòathượngTomohứasẽtrởlạitrongítlâu,ngàiđểlạimộtsốấnchứngđểcácđệtửcóthểtìmthấyngài.ĐiềubấtngờnhấtlàngàiđãtrởlạidướimáinhàmàcáchđókhônglâutôiđãtạmtrutạiGangtok:cănnhàcủaEncheKazixứSikkim.

TôibiếtEncheKazi làmột tínđồ thuần thành,mộtgiađìnhđãgópcôngrấtnhiều trongviệcphụchưngPhậtgiáotạiSikkim.Năm1949,khighéthămEnchetôiđãđượcôngtakểrõchuyệnnày.

Mặcdùhãnhdiệnđãđemmộtđấnghóathânvàođời,Enchecũngkhôngkhỏirơinhữngmắtkhikểlạichotôi.Vợôngtaquađờingaykhisanhđứaconđầulòng,vàinămsaukhiđượcbiếtđứanhỏnàykhôngaikháchơn làHòa thượng làngTomo,ông ta lạiphảigạt lệ tiễnconvềTâyTạng.LúcđầuôngkhôngmuốnmấtconnhưngchínhtiểuvươngMaharajahđãkhuyênôngkhôngnêncanthiệpvàosứmạngcaocảcủamộtbậcHóaThânnhưvậy.

Ngaykhicònnhỏ,đứabéconcủaEncheKaziđãtỏrakhácthường,khiôngnàygọinólà“Puchung”(thằngbétí)thìnóđãnghiêmnghịnhấnmạnhrằngtêncủanólà“Jigme”(Vôúy-khôngsợhãi).

BàikệcủaHòathượnglàngTomođểlạitạichùaNachungkhôngnhữngnóirõrằngngàisẽmangtênJigmetrongkiếpsaumàcònnóirõđịađiểmngôilàngcũngnhưđườngđếncănnhàmàngàisẽhóathânvàođó.Bàikệchobiếtrõtuổitácchamẹvàhìnhảnhcănnhàtrướccótrònghaicâyăntráiv.v...

KhipháiđoàntuviệnDungkarđếnnơithìđứanhỏJigmeđãlênbốntuổi.Vừathấypháiđoànnóđãreolên:“Chaơi,cácđệtửcủaconđếnđónconvềTâyTạngđâynày”.Cáctusĩthayphiênnhaumangra

nhữngchiếchộpkínvàđứanhỏđãnóiđúngnhữngđồvậtđể tronghộp.Nócó thểphânbiệt rõnhữngchiếcchuông,khánhcủaHòathượngTomotrongsốhàngchụcchiếcchuông,khánhgiốngnhaunhưđúcđượcmangrađểgiảonghiệm.NgoàiranócòngiảiđápđượcnhữngbàikệvôcùngbíhiểmmàchỉmộtsốrấtítLạtMatrưởnglãomớicóthểhiểuđượcýnghĩa.

SaukhikếtluậnrằngJigmechínhlàhậuthâncủaHòathượnglàngTomo,pháiđoànlongtrọngrướccậubéJigmevềTâyTạng.VừađếnDungkar,đứanhỏđãnhậnraAmnchi,vịLạtMađãchămsócsứckhỏechoHòathượngTomo.

-NàyAmchi,ngươikhôngnhậnratahaysao?Chínhngươiđãsănsócchotangàytrướckiamà...

Saukhioainghiêmngồilênchiếcghếgỗ,Jigmethongthảgọitêntừngvịsưgiàtrongtuviệnlênđểbanphép lành.Người ta không cònnghi ngờgì nữa, quả thật Jigmechính làhóa thân củaHòa thượngTomo.Khitinnàyvừađượctruyềnrabênngoài,hàngngànngườiđãkéonhauvềDungkarvàmộtbuổilễlongtrọngđãđượccửhànhtrọngthể.

ThôngthườngmộtnhómtrưởnglãosẽđượctriệuđếnđểgiúpvịHóaThânphụchồitrínhớtiềnkiếphaybổkhuyếtnhữngthiếusótgâyrabởisựchuyểnkiếp.TrườnghợpcủaJigmethìkháchẳn,tuyvẫncònnhữngnétngâythơcủamộtđứanhỏlênbốnnhưngJigmeđãthôngthuộcmọikinhđiểnkểcảnhữngbộkinhkhónhất,dàinhấtmàngaycảcácvịLạtMadầycôngtuluyệncũngkhólòngthuộcnổi.Jigmecóthểlàmchủnhữngkhóa lễ long trọngkhôngkémbấtcứmộtvị trưởng lãonào.Saumột thờigian sống tạiDungkar cậubé Jigmeđượcđưavào tuviệnSera,việnđạihọcPhậtgiáo lớnnhấtTâyTạng.TạiđâyJigmeđã theohọcchương trìnhgiáodụcdànhchocác tusĩuyên thâmnhấtvàcậuđã liên tiếp thiđậunhữngkỳthihếtsứckhókhănchođếnnămvừalênbảytuổithìJigmeđãtốtnghiệpthủkhoavàđượcbanchođịavịSưtrưởng(GesheRinpoche).

Chuyệnnàydườngnhưvôlýhoangđườngđốivớicácđộcgiảphươngtây.NgaynhưtôilúcđầucũngcònnghingạikhôngbiếtcónêntinhaykhôngnhưngthờigianduhànhquacácquốcgiaÁchâuđãgiúptôichứngkiếnvàsưutầmnhiềutrườnghợptrùnghợplạlùng.Tôicóthểkhẳngđịnhrằngtáisinhkhôngphảimộtquanniệmmơhồhaymộtlýthuyếttrừutượngtrênsáchvởnhưnglàmộtsựthậthiểnnhiênvớinhữngbằngchứngrõrệt.

Trướckhi trìnhbàynhữngbằngchứngkểtrêntôimuốnnhâncơhộinàyđặtcâuhỏivớinhữngnhàkhoahọcvềviệcduytrìnhữngkinhnghiệmquákhứvàođờisốnghiệntại.Nhữngkhoahọcgiatintưởngởyếutốditruyền(herldity)cókhinàotựhỏiditruyềncòncónghĩagìkhông?Phảichăngnólàmộtnguyênlýbảo tồnkinhnghiệmđể tiếp tụcmộtdiễn tiếnđượcchiphốibởinhữngđộng lựcvôcùng tếnhị?Ditruyềnphảichăngchỉlàmộtdanhtừkhácámchỉkýức?Khichúngtasửdụngchữkýức,chúngtakhôngphânbiệtnólàtinhthầnhayvậtchất,tâmlýhaysinhlývìcảhaicũngchỉlànhữngmứcđộcaothấpkhácnhaucủamộtdiễntiếnvôcùngtếnhị.

---o0o---

Phần7-TâmVàThânMộtcánhânthườngđượcđịnhnghĩagồmcóhaiphần:tâmlývàsinhlýhaytâmvàthần.Thânlàphần

vậtchấtđượccấutạobởicácyếutốmàkhoahọccóthểgiảithíchvàchứngminh.Tâmlànhữngtrigiác,suytưởng,quanniệmvàtìnhcảmcủaconngườimàkhoaTâmlýhọcđangcốgắnggiảithích.

KhoahọcchútrọngphầnsinhlývàítđểýđếnphầntâmlýmặcdùkhônghềphủnhậnnónhưnggiáolýPhậtgiáolạigiảithíchrấtrõrệtsựliênhệgiữahaiphầnnày.

Phậtgiáogiảithíchrằngvạnvậttựnóvốnkhôngcótựtánhnhưngnhờtácdụngcủatâmthứcmàphânbiệtđượcmọithứ.Conngườicócácgiácquan(yếutốsinhlý)nhưngcácgiácquannàycầnphảicóthêmcácthứccăn(yếutốtâmlý)mớicóthểsửdụngđược.Thídụnhưngườichếtmặcdùvẫncógiácquannhưngkhôngthểhiểubiết,cảmxúcvìthiếuyếutốtâmlý.

Cónămthứccăn(nhãn,nhĩ,tỉ,thiệt,thân)liênquanmậtthiếtvớinămgiácquan(mắt,tai,mũi,lưỡi,thân)vànămthứccănnàyđềucótínhcáchgiớihạntrongphạmviriêngcủachúng.Thídụnhưnhãncănphốihợpvớimắtđượcsửdụngđểnhìnnhưngkhôngthểnghehọnóiđược.Nhĩcănphốihợpvớitaidùngđểnghenhưngkhôngthểlàmgìkhácv.v...

Ngoàiracòncómộtthứccăntổngquátphốihợptấtcảnămthứccănkiagọilàýthứchaytâmthức.Ýthứcđóngvaitròkiểmsoát,điềukhiểncácthứccănkianhưngngoàiranócòncóthểphânbiệt,tiênđoán,tưởngtượng,phốihợpmọithứ.Tuynhiênýthứcvẫncótínhcáchgiớihạnvìkhithânthểngủsay,ýthứccũng bị hôn mê theo nên Phật giáo còn phân biệt thêm một căn thức nữa gọi là Mạt Na Thức(Manasvljnana)hayýcănvẫncònnênkhitỉnhgiấcconngườivẫnkhôngthayđổi.Vìtínhchấtkhônggiánđoạnnàynênýcăntheokiếpsốngđiđầuthaitừkiếpnàyquakiếpkhác.KhoaPhântâmhọccốgắnggiảithíchýthứcvàýcănbằngnhữngdanhtừnhưtiềmthức,vôthứcnhưnghọkhôngthểđixahơnvìthiếukinhnghiệmvàphươngtiệnđểđàosâuvàotâmhồnconngười.

NgoàiraPhậtgiáocònphânbiệtthêmmộtthứcnữacótínhcáchbaogồmtấtcả,phátsinhmọihiệnhànhgọilàTàngThứchayÁLạiDaThức(Alayavijnana).ChínhTàngthứcgìngiữtấtcảmọikinhnghiệmcánhânvàtùytheonhữngđịnhluậtvôcùngtếnhịmàthúcđẩycáccơhộithuậntiện,cáccơduyênchohạtgiốngchấtchứanơiđâypháthiện.Tấtcảmọitưtưởng,hànhđộngcủaconngườiđềutạoramộtnănglựclàmrungđộngvàbiếnchuyểnvạnvậtchungquanh.CáinănglựcnàyđượcghinhậnvàoTángThứcdướihìnhthứcmộtchủngtửvàtùytheocácđịnhluậtnhânquảphứctạpmàchủngtửnàypháthiệnhaytiềmẩntrongmỗikiếpsống.

TàngthứccótínhcáchcánhânviTàngthứcmỗingườiđềukhácnhau,điềuhọchỏicủangườinàykhácvớikinhnghiệmcủangườikia.TuynhiênTàngThứclạicótínhcáchvôbiênnghĩalàTàngThứccủacánhânvàcủavạnphápvẫnlàmột.Dođómớicósựảnhhưởngcủacộngnghiệpvàbiệtnghiệpđốivớiconngười.

BiệtnghiệplàđiềudomìnhgâyrađượclưutrữtrongTàngThứcvàdĩnhiênvìnhữngnhânduyênđặcbiệt,cánhânđượcsinhratrongmộtquốcgia,dântộcsẽphảichịuảnhhưởnghoàncảnhchungcủaxãhộinơicánhânấysinhsống(cộngnghiệp).

Sinhratrongxãhộivănminh,thịnhvượng,conngườicónhiềuđiềukiệnthuậntiệnđểhọchỏivàpháttriểnhơnlàtạimộthoàncảnhxãhộinghèođói,khốncùng.Dođótùytheonhữngtâmnguyện,hoàncảnhcánhâncũngnhưcácchủngtửmànghiệpdẫndắtconngườiđếnnhữnghoàncảnhxãhộithíchhợp.

Nóimộtcáchkhácchínhhoạtđộngcủanhữngcánhântrongxãhộiđãtạorahìnhthứcchoxãhộiđó.Mộtquốcgia,xãhộiđanglúcsuykémthìsẽcónhiềucánhânxấuxađếnđầuthaitạiđóđểlàmchonócàngsuyyếuthêm.Mộtquốcgiahưngvượngsẽđượcnhiềucánhâncaocả,tàigiỏiđếnphụcvụgiúpchonóthêmthịnhvượng.Sựliênhệgiữacộngnghiệpvàbiệtnghiệpvôcùngphứctạpvàquanhệmậtthiết.

Hiểubiếtđượcnhữngđịnhluậtthiênnhiênlàmộtđiềuquantrọnggiúpchotaýthứcđượctínhchấtcaocảcủasựsống.Sựsốngthựcsựvốncótínhcáchrộngrãibaolachứkhôngthuhẹptrongcáibảnngãcánhânnhỏhẹp.Nếusựsốngchỉgiớihạnvàonhữngmụcđíchíchkỷtầmthường,nhữngthamvọnggiảtạotạmthời thì tiềmnăngcủanósẽbị thuichột,cácnănglựccủanóhaotánvàrồinósẽmấtđi tínhchấtthiêngliêngcaoquýmàchỉlàmộtcáigìtầmthườngbấtđộngnhưgỗđá.Mộtcuộcđờinhưthếthửhỏicòncóýnghĩagìnữa?Chúngtacầnýthứcrằngsựhiệnhữucủachúngtatrongvũtrụkhôngphảilàmộtsựngẫunhiênhaymộtảoảnhmàcómộtmụcđíchhếtsứccaocảvàthiêngliêng.

Chúngtađềulànhữnggiọtnướctrongđạidươngcủasựsống, tuylàmột thànhphầnnhỏbénhưngchúngtavẫncóthểkinhnghiệmđượctoànthểsựsốngcủađạidương.Nướccóthểbốcthànhhơi,thànhmâybaykhắpchântrời,thànhnhữnggiọtmưachảylailángkhắpnơinhưngrồinócũngtụlạithànhsuối,thànhsôngvàchảyvàobiểncả.Chúngtacóthểmangnhữngthểxáckhácnhau,trảiquanhiềukiếpsốngkhácnhau,họchỏikinhnghiệmkhácnhaunhưngchúngtađềulàthànhphầncủamộtsựsốngvĩđại,củamộtChânNhưĐạiThể.

Chúngtakhôngthểkếtluậnvềýnghĩacủasựsốngquacáinhìnphiếndiệnvàgiớihạncủamộtkiếpsốngngắnngủimàphảikinhnghiệmnónhưmộtcáigìtiếpdiễnliêntục.Chếtkhôngphảilàchấmdứtsựsốngmàchỉ làmộtgiaiđoạncủasựsốngcũngnhưngàyvàđêm,sángvà tối.Nếukhôngcósựchết takhôngýthứcđượcngàyvànếukhôngcóbóngtốichúngtakhôngbiếtđếnánhsáng.Nhữnggiaiđoạnnàycầnthiếtvàbổtúcchonhauchứkhôngchốngđối,tráinghịchnhau.Đểkếtluận,tôimuốndẫnchứngbằnghaitrườnghợpvềsựchếtvàtáisinhmàchínhtôiđãchứngkiến.

Vào năm1929, tôi có dịp ghé đếnMiếnĐiện cùng với vị thầy truyền giới,ĐạiĐứcNyanatilokaMahathera.ThấytôiđếndựlễhỏatángnhụcthânsưphụcủangàilàĐạiĐứcKumaraMahatheratrụtrìtạichùaKyundawKyaungvừaquađờicáchđóítlâu.

Saubuổilễ,chúngtôiđidọctheosôngIrrawadiđểđếnMadalay,mộtthànhphốkhálớnvàcũnglàmộttrungtâmPhậtgiáoquantrọngcủaMiếnĐiện.Phíađôngcủathànhphốnàycómộtrặngđồithấp,ởtrênxâychichíthàngngànngôichùa.ĐạiĐứcNyanatilokachobiếttổngcọngcóhơn1500ngôichùanhỏbaobọcquanhmộtngôichùalớn,vịtrícácngôichùađượcsắpđặtthànhhìnhnhữngcánhhoasenvớinhụyhoalàngôichùachính.LịchsửngọnđồinàyvôcùngđặcbiệtvàmãivềsaukhigặpHòathượngTomotôimớibiếtđếntầmquantrọngcủanó.

LịchsửMiếnĐiệnchéprằngMindoMin(trịvìtừ1851đến1878)làmộtvịhoàngđếnhântừ,rấtsùngđạoPhật.Mộthômnhàvuađikinhlý,trờitốiphảinghỉđêmtạimộtlàngnhỏ.Đêmđóvuanằmmộngthấytựnhiênmặtđấtrungchuyểnmãnhliệt,khắpnơilửacháyrựctrờixencùngvớitiếngkêugàothảmthiếtcủamuônloàichúngsinh.Đúnglúcngọnlửasắpthiêuhủytấtcảthìmộtđoásentrắngtinhkhiếtởdướiđấtvươnlêntỏahàoquangchóilọi,rồitrờiđổmưanhưhoa,nhữngđóahoarơiđếnđâuthìlửatắtđếnđó...

Nhàvuagiậtmìnhtỉnhdậychogọiquanhầucậnđếnđểhỏivềgiấcmộngkỳlạkia.Tronglúcvuatôiđangbàn tán thìvừngđông ló rạng,soi rõmộtđámmâyngũsắcđang lơ lửng trênđỉnhngọnđồi thấp,chínhgiữađámmâyhiệnramộtbôngsentrắngrựcrỡtoảhươngthơmngàongạt.Trướclinhảnhđó,vuavàcácquantùytùngvộivãqùysụpxuống,khihọngửngđầulênthìđóasenvàđámmâyngũsắcđãbiếnmất,nhưngnhàvuakhôngcầnhỏiýcácquannữa,ôngđãbiếtmìnhphảilàmgì.

HômsauvuaMindoMinchongườiđikhắpnơithỉnhnhữngbộkinhPhậtmangvềMiếnĐiện.Ôngchogọithợđếnkhắcnhữngbộkinhnàyvàobiađáđểlưutruyềnlạichođờisau.Sởdĩvuachokhắclênđávìđávừatovừanặng,khódichuyển,khôngsợhưhạivàcóthểchịuđựngđượcsựtànphácủathờigian.

TronglịchsửđãcónhiềuvịvuatônsùngPhậtgiáochokhắckinhđiểnlênnhữngtấmbảngđúcbằngvàngkhối.nhưngvìthếmàkinhđiểnnàychỉđượcgiữgìncẩnthậntronghoàngcung,rấtítaiđượcchiêmngưỡng.Khôngnhữngthếnóđãlàmnhiềungườinổilòngthammuốncướpđoạtvàtạosựchúýcủacácnướclánggiềng.MindoMinchỉmuốnkinhđiểnđượcphổbiếnrộngrãiđẻaicũngcóthểđọcđượcnhữnglờivàngngọccủađứcps,từcácnhàbáchọcuyênthâmđếnnhữngngườidânquêdốtnát.Saukhiviệckhắckinhlênđáhoàntất,vuachoxâycấtnhữngngôichùanhỏsắpđặttheohìnhcánhhoasen,mỗichùađểmộttấmbiađákhắcnguyênbảntiếngPali,SanscritvàbảndịchbằngtiếngMiếnĐiện.

Đểtiệnviệckiểmsoátcôngtrìnhxâycấtnày,vuatruyềnlệnhchodờiThủđôAmarapuravềngôilàngđóvàđặttênchothủđômớilàMandalay(thànhphốcủanhữngđóasen,Madalalàtênmộtloàisencónhiềucánh).

TrênđỉnhđồivuachoxâyngôiquốctựKuthawdawđểchứatoànbộkinhđiểnmàvuathỉnhđượctừkhắpcácquốcgiatrênthếgiới,kểcảnhữngbộkinhvôcùngqúygiávàítđượctruyềntụng.Vuadựđịnhchoxâycấtthêmtrênngọnđồikếcậnnhữngkiếntrúctươngtựđểchứađựngnhữngbộluật,luậtmàvuathỉnhđược.Tiếcthaycôngtrìnhchưahàntấtthìvuađãlâmbạobệnhquađời.

Vị vuakếvị, hoàngđếThibawkhông chúý gì đến công trìnhxây cất dởdangnày.Ông cho rằngMandalaykhôngthuậntiệnchoviệcgiaothongnêndờithủđôvềRagoon.CôngquỹdànhchoviệcxâychùaởMandalayđượcchuyểnquađểxâycấtnhữngcungđiệnnguyngatránglệchonhữngphitầnđượcvuasùngái.VuaThibawsốngmộtcuộcđờitrụylạc,tráctángchođếnkhiquânđộiAnhtấncôngMiếnĐiệnvàđặtquốcgianàydướiáchbảohộ.

ChínhquyềnAnhkhôngđểýgìđếnmộtngọnđồihẻolánh,xathànhphốvớinhữngkiếntrúcxâycấtdởdangnên ít lâunóđã trở thànhsàohuyệtcủamộtđảngcướp.Dĩnhiênvì lýdoanninhkháchhànhhươngcũngítaidámlaivãngđếnđây.

Theothờigian,nhữngngôichùalớnnhỏtrênđồiMandalaykhôngngườisănsócđãtrởnênđổnát,điềutàn.Hầuhếtcácbiađáđềubịrêurongphủkín,kinhđiểnbịhưhạihoặcbịthấtlạcrấtnhiều.Mộthôm,cómộttusĩđikhấtthựcngangđây.Xúcđộngtrướccảnhchùachiềnđổnát,trolạnhhươngtàn,tusĩphátnguyệnsẽsốngtạiđâyđểchămlo,sănsócchonhữngngôichùanày.Ôngkhởicôngquétdọn,lauchùinhữngbànthờ,cạorửarongrêubámtrêncácbiađá.Vìlàmộttusĩkhuấtthực,trênmìnhchỉcómảnhvảichethân,tàisảnchỉđộccómộtchiếcbátcũkhônggiátrịnênbọncướptrúngụquanhvùngkhôngthèmđểýđếnôngmàmặckệchotusĩmuốnlàmgìthìlàm.

Mộthômchúađảngcướpthấyôngraôngcạorửamộttấmbiađábámđầyrongrêubènlêntiếnghỏitạisaoônglàmmộtviệcvôíchnhưvậy.TusĩtừtốngiảithíchrằngtấmbiacóghikhắcnhữnglờicủađứcPhậtchỉdẫnchochúngsinhgiảithoátracáckhổđau,phiềnnão.TướngcướpyêucầutusĩđọcchoynghenhữnglờiđóvàtusĩbắtđầuđọcphầnđứcPhậtnóivềTứDiệuĐếvàBátChánhĐạo.Lờigiảngchânthànhcủatusĩkhiếntướngcướphồitâm,yvộigiảitánđảngcướp,phátnguyệntuhành,giúptusĩtáithiếtnhữngngôichùađổnát.

Sựkiệnmộttusĩcảmhóađượcđảngcướphungdữđồnxa,dânchúngbắtđầukéođếnhànhlễ,ngheUKhanti,vịtusĩthuyếtpháp,rồingườigópcông,kẻgópcủa,cùngnhauchungsứctáithiếtđồiMandalay.Từngngôichùarồ từngngôichùađượcsơnsửacẩn thận,các tăngnibắtđầukéovề,cáckhóa lễ longtrọngđượccửhànhvàkháchhànhhươngkhắpnơinônứctrởlạingọnđồithiêngnày.

Saumột thờigianhọđã tái thiếthoàn toànngọnđồiMandalayhuyhoàngnhư thuở trướcnhưngUKhantivẫnchưahàilòng.ÔngkêugọiviệckhởicôngxâycấtởngọnđồikếcậnnhữngkiếntrúctươngtựđểchứanhữngbộLuật,LuậntheođúngtâmnguyệncủavuaMindonnămxưa.Trongvòngmườinăm,hơnmộtngànngôichùađượcxâycất,hàngngàntấmbiađáđượcdưnglên,hàngtriệukháchhànhhươngkhắpnơikéovềvàMandalaytrởthànhmộttrungtâmtôngiáoquantrọngnhấtMiếnĐiện.

ĐốivớiUKhantithìviệckhắcnhữngbộkinhlênbiađáchỉgiúpmộtthiểusốngườiviếngnơiđâycócơhộiđọcđượcnhữnglờivàngcủaĐứcPhật.MuốntruyềnbágiáophápđứcPhậtđikhắpmọinơiđểaicũngcóthểđọcđược,đòihỏimộtphươngtiệnmớimẻkhác:Ấntốngkinhsách,pháthànhrộngrãikhắpnơi.

UKhantibèntínhđếnviệcchoinlạinhữngbộkinhđiểnlưutrữnơiđâyvàphổbiếnrộngrãi.ÔngtinrằngvuaMindonMinđãmấtbaocôngkhónhọcmớithỉnhđượccácbộkinhquýgiánày,nếukhôngtruyềnbárangoàithìerằngchẳngmấychốcnhữngkinhđiểnnàycóthểbịthấtlạchoặchưhỏngthìuổngphícảmộtcôngtrìnhvĩđại.Việcấntốngkinhsách,hàngngànbộkinhmàvuaMindonMinthỉnhđượclàmộtcôngviệcquálớn,khôngnhàxuấtbảnnàodámnhậnlãnh.NgaynhữngngườihợptácvớiôngtrongviệctrùngtuđồiMandalaycũngkhuyênôngkhôngnêncócáithamvọngtolớnnhưvậy.UKhantikhôngphảilàmộtngườidễnảnchí.Khôngtìmđượcnhàxuấtbảnnàohợptác,ôngtựtayquyêngóptiềnbạcmuamáyin,lậpcơsởấnloátriêngdướichânđồiMandalayvàkhởicôngấntốngkinhsách.

KhichúngtôiđếnMandalay,cơsởấnloátcủaUKhantiđãấnhànhđượchơnmộttrămbộkinh,đasốđềulànhữngbộkinhhếtsứcquýgiávàhiếmcó.Thầytôi,đạiđứcNyântilokamộtbậchọcgiảuyênthâmđãkinhngạckhinhìnthưmụccủanhàxuấtbảncũngnhưdanhsáchnhữngcuốnkinhmàvuaMindonsưutậpđượchiệncòncấttrongkho.Đạiđứcchobiếtcórấtnhiềubộkinhmàôngchỉnghenóiđếnchứchưatừngthấyqua.Nhiềubộkinhtưởngđãthấttruyềnkhôngngờlạiđượclưutrữnơiđây.Phảithànhthậtmànóiđâyquảlàmộtviệchếtsứcphithường,ngoàisứctưởngtượng.

NgaynhưtạiTíchLan,mộtquốcgiasùngmộđạoPhậtvớinhữngviệnđạihọcvàthưviệnPhậtgiáomàvẫnkhôngthểsosánhvớisốlượngtàiliệusưutầmvàlưutrữnơiđây.ĐasốkinhđiểntạiTíchLanđềulàkinhthuộcnamTông,nhưngtạiđâychúngtôithấycảkinhđiểncủaNamTônglẫnBắcTông,cácbộLuậncủanhữnghọcgiả,cácvịtổmàchúngtôichỉngheđềcậpchứkhôngbiếtrõvềthânthế,sựnghiệpv.v...DĩnhiênchúngtôirấtmuốntiếpxúcvớiUKhantiđểbàytỏlòngngưỡngmộ.

ChúngtôiđượcmộttusĩchobiếtđứcMahaYathi(sưtrưởng)đãrờiđóđigiámsátmộtcôngviệcởxa.

-Nhưngchừngnàongàivề?

-Điềuđókhôngrõ,cókhingàiđivàihôm,cókhinửathángvàđôikhicảthángtùytheocôngviệc.

Vìthờigianeohẹp,chúngtôiđànhđidạocảnhchùa,thắphươngtrướcmộtbànthờPhậtrồithấtvọngravề,nhưngkhivừarađếncửathìmộtchiếcxenhỏởđâuphóngtớirồimộttusĩlớntuổinhưngcònkhỏemạnh,quắcthướcbướcra.MahaYathiUKhanti,SưtrưởngđồiMandala.

MặcdùtuổitácđãcaonhưngUkhantiđãqùyngayxuốnglàmlễtrướcmặtđạiđứcNyanatiloka.Ôngchobiếtvìbậnrộncôngviệctrùngtu,xuấtbảnkinhsáchnênđãkhôngnhậpHạ.(TheoluậtPhật,cáctăngnimỗinămphảinhậpHạbathángtạimộttuviệnđểtraudồigiớiđức.MỗilầnnhậpHạlàđượcmộttuổihạvàainhiềutuổihạlàđượctônkinhhơn.DođómặcdùlớntuổiđờinhưngvìkhôngnhậpHạnênUkhantivẫnphảitônkínhĐạiĐứcNyanatiloka).

Ukhanticungkínhmờichúngtốighévàochùađểôngcódịphầuchuyện.Sựkhiêmtốncủamộtbậcchântu,dầycôngđứcnhưôngđãlàmtôihếtsứckinhphục.chúngtôitheoôngvàomộtcănphòngnhỏ,

bầybiệngiảndịsauchùa,ôngtựtayrótnướctràmờichúngtôiuốngvàngỏýrấthânhạnhđượcchúngtôiđếnthăm.

Mặcdùtiếpchuyệnchúngtôinhưngcứmỗichốclạicómộttusĩbướcvàonhậnchỉthị.TôihếtsứcngạcnhiênkhảnăngchỉhuylãnhđạocủaUkhanti,tuytuổitácđãcaonhưngđầuócôngtavôcùngbénnhận,chỉcầnliếcquamộttấmgiấy,lắngnghevàicâulàôngđãcóthểquyếtđịnhtứcthì.Ôngvừakýgiấytờ,vừaranhữngchỉthịngắnvàgọn.Trôngôngcónétoaivệnhưmộtvịđạitướngcầmquânratrậnhaymộtgiámđốcđiềuhànhxínghiệphơnlàmộttusĩ.ÔngluônmiệngxinlỗivìvừaphảiđíchthântrôngnomviệctrùngtuđồiMandalay,loxuấtbảnkinhsáchvàchịutráchnhiệmđiềuhànhmộttuviệnvớihàngtrămtăngsĩ.ÔngtỏrahếtsứcchúýđếnviệcthànhlậpmộttổchứcPhậtgiáoquốctếmàĐạiĐứcNyanatilokađangvậnđộng.ÔngcũnghếtsứcquantâmđếnviệcxâycấtmộttrungtâmphiêndịchkinhsáchrangoạingữmàtôiđãkhởicôngtạituviệnDodanduwa,TíchLan.Ôngđưaranhiềunhậnxétxácđáng,nhữngđềnghịxâydựngmàvềsauchúngtôiđãápdụnglàmcănbảnchoHộiPhậtgiáothếgiới.

KhitôingỏýcómộtbộLuậtnguyênbảnbằngtiếngSanscritđểđốichiếuvớibộLuậtbằngtiếngPalithìôngquayquanóinhỏvớimộttăngsĩhầucận.MộtlúcsautusĩnàyđãđêmđếnchotôimộtbộLuậtdầygồmmấychụcquyểninrấtđẹp,ngoàiracòncómấycuốnkinhtrongbộTrườngAHàmđóngbìacẩnthận.ĐiềulàmtôingạcnhiênhơncảlàtôivẫncóbộkinhnàytạituviệnDodanduwanhưngthiếumấtmấycuốnvàtusĩđãđemđếnđúngchotôinhữngquyểnkinhmàtôicònthiếusót.Ukhantimỉmcườimộtcáchbímật:

-BâygiờthìĐạiĐứckhôngphảilonữa,ngàiđãcóđầyđủtrọnbộkinhTrườngAHàmrồi.

TạisaoUkhantibiếttôithiếumấycuốnkinhnày?Chođếnnaynóvẫnlàmộtcâuhỏimàtôikhôngsaotìmđượccâutrảlời.

Mặcdùrấtvuimừngnhậnmónquàbiếuqúygiánhưngchúngtôicònđịnhdulịchthămviếngmộtsốthắngtích,việcmangtheobênmìnhmấytrămcuốnkinhdầycộmvẫncóphầnbấttiện.Nhưđọcđượcýnghĩ,UkhantiđềnghịchongườiđemnhữngbộkinhnàyvềtậntuviệnDodanduwađểchúngtôikhỏiphảixáchnặngtrongkhidulịch.

KhivềđếnTíchLan,chúngtôivuimừngkhônxiếtkhithấyhàngtrămcuốnkinhmớitinhvừainxongđãđượcgửiđếntậnnơi.Chỉnộitiềncướckhôngcũnglênđếnhơn3000rupies,mộtmóntiềnkhổnglồlúcđó.

VềsaukhigặpHòathượngTomotôicókểchongàinghevềcâuchuyệnnày.HòathượngTomomỉmcười:

-Thếmàconkhôngđoánraư?UkhantichínhlàhoàngđếMindonMinđầuthaitrởlạiđểhoàntấttâmnguyệncòndởdang.

Quảthậttôiđãkhôngnghĩrađiềunàynhưngtôikhôngnghingờmộtchútnàohết.Cáidángdấplịchsự,cửchỉoainghiêmcủavịtăngsĩđókhôngphảidễaimàcóđược.Mộtđứatrẻsinhnơimiềnthôndã,đitutừnhỏkhôngthểcócáiphongcáchoainghinhưmộtvịvua,trừkhinóchínhlàmộthoàngđếtáisinh.Cáicungcáchlàmviệcvôcùnghiệuquảvớinhữngquyếtđịnhnhanhchóng,nhữngmệnhlệnhngắn,gọnvàchínhxáclàđiềukhôngphảiaicũngcóthểhọcđược,trừkhiđólàmộtthóiquentừtiềnkiếp,mộtthóiquenchỉcóởnhữngbậcchỉhuy,lãnhđạohaymộtvịhoàngđế.

Trênđâychỉlàmộttrongnhữngđiềumàtôighinhậnvềsựchếtvàtáisinh.CònnhiềutrườnghợplạlùngkhácnữamàtôiđãchứngkiếnhoặcnghekểnhưngkhôngtrườnghợpnàorõrệtnhưtrườnghợpsauđâycủaMaungTunKyaing:

ChúngtôinghekểvềMaungTunKyaingkhidulịchởMaymyo,mộtthànhphốlớnthuộctỉnhShan.NgườitanóirằngkhôngnhữngMaungđãnhớđượctiềnkiếpmàcònsởhữunhữngkiếnthứcđặcbiệtkhácthường.QuanThống sứMiếnĐiện,Sir.HenryButlerquákhâmphục tài ănnóihùnghònvàkiến thứcquảngbáccủacậubétámtuổinàyđãchophépMaungđikhắpxứ,thămviếngcáckhámđườngđểreorắcnhữngniềmhyvọng chonhững tù nhân trongngục tối.Mỗi khiMaungTunKyaingđi đếnđâu là hàngngườingườikéođếnđóđểnghecậubénàythuyếtpháp.

KhichúngtôđếnMaymyothìMaungTunKyaingđangthuyếtpháp,mộtđámđôngvâykínngôichùanhỏkhôngchừamộtchỗlenchân.Cũngmayvìchúngtôiđềulàtăngsĩnênhọnhườnglốichochúngtôivào trongchùa.Tôingạcnhiên thấymột cậubé trạcnămsáu tuổiđứng trênbục cao, chữngchạcdiễnthuyết.Mặcdùkhônghiểucậutanóigìnhưngcứnhìnđámđôngyênlặng,chămchútheodõitôiđoáncậutaphảiđềcậpmộtđiềugìquantrọnglắm.

Saubuổithuyếtpháp,chúngtôiđượcphépgặpMaungTunKyaingtrênchánhđiệnchùa.Maungkhoáctăngbàomặcdùchưađếntuổixuấtgia,trôngcậutakhôngcóvẻgìđặcbiệtkhácthườngtrừcặpmắtđiềmđạmhiềntừkhôngthểcóởnhữngđứatrẻcùnglứatuổi.Cậutayênlặnglắngnghenhữngcâuhỏicủatôivàtrảlờimộtcáchthongthả,đầytựtin.Chacậubé,mộtnôngdânkhỏemạnhđãkểchotôivềnhữngsựkiệnlạlùngnhưsau:

Maungxuấtthântrongmộtgiađìnhnôngdânnghèo,thấthọc.Khilênbảytuổi,chacậuđưacácconlêntỉnhđểxemhội.Trờinóng,ngườiđôngchenchúcnhaunênaicũngvừamệtvừakhátnước.Khiđiquahàngbánmía,mấyđứanhỏtỏrathèmthuồngnhiềukhôngdámxinvìbiếtnhànghèokhôngcótiền.Ngườibánmíathươngtìnhbánchomỗiđứanhỏmộtgắpmíanhaichođỡkhát.TrongkhiđứaemnhanhnhẹnbỏmíavàomiệngănliềnthìMaungđãngănlại,bắtđứaemphảicámơnngườibánmíatrướckhiăn.SauđóMaungđãcámơnngườibánmía“SukiHotu”,mộtdanhtừcủacáctăngsĩkhấtthựcdùngđểcámơnnhữngngườidângcúngphẩmvật.Saukhinóixong,Maunglặngngườiđimộtlúcnhưchợthồitưởngnhữngkinhnghiệmquákhứ.CậubéyêucầungườichabồngcâulênmộtbụccaogầnđórồibắtđầulêntiếnggiảnggiảivềsựtốtđẹpcủahạnhBốThí.Lờinóisangsảngcủađứabélênbảyđãgâysựchúýcủamọingười.HọquâyquầnchungquanhđểngheMaungnói.Lúcđócólẽvìtòmònhưngvềsauaicũngphảicôngnhậncậubénóihếtsứchay,khôngthuacácbậcdiễngiảkinhnghiệm.Saukhinóixong,cậubéyêucầungườichađưacậuđếnKhyang,mộtchùaởgầnđó.

-Nhưngđếnchùalàmgì?

-Đólàngôichùamàconđãdựnglên...

-Màynóicáigì?Màyđãđếnđóbaogiờđâu?

NhưngMaungkhẩnkhoảnnănnỉchađưacậuđếnngôichùađóvàđámđôngcũnghùavàonóigiúp,cuốicùngngườichaxiêulòng.

Thấy đám đông kéo đến trước cửa chùa, vị sư già ngạc nhiên bước ra hỏi tự sự.Mọi người đẩyMaungTunKyaingratrướcnhưngcậubécứngâyngườiranhìnngôichùamàkhôngnóigì.Thấycontỏravôlễ,ngườichanạt:

-Tạisaomàykhôngchàosưcụtrụtrì?

Vịsưgiàcũnghỏi:

-Cậubécóbiếttalàaikhông?

-Dĩnhiên,tôibiếtôngtừngàyôngcònđểchỏm.Chínhtôiđãthunhậnvàlàmlễtruyềngiớichoông,trướckhixuấtgiatênônglàAMengvàtôiđãbanchoôngphápdanhYungkhaThera.Ôngkhôngnhậnra

tôisao?TôilàHòathượngUPandeissaTherađây.

Vịsưgiàgiậtmình.Khixuấtgiangườitutừbỏtênhọcsửdụngphápdanh.Hầunhưkhôngmấyaibiếttêntuổicũcủacáctusĩtrừvịthàytruyềngiới.Ôngđãtrụtrìchùanàyhơnsáumươinăm,dĩnhiênkhôngaibiết đến tên cũ củaôngvà có lẽ chínhôngcũngđãquênmất rồi.Vị thầy truyềngiới choông,HòathượngPandeissađãviêntịchtừlâu.

MaungTunKyaingthongthảnhắclạimộtvàikỷniệmcũmàchỉcóthầytròmớibiếtvàtrướcsựkinhngạccủađámđông,vịsưgiàtrụtrìqùyngayxuốngđấtômlấychâncậubékhócrốnglên:

-Đúngrồi,đúnglàthầyUPandeissarồi...

MaungTunKyaingoainghiêmbướcvàochùa,cậunhậnđúngcănphòngnhỏcủamìnhởkhi trướccũngnhưnhữngthayđổimàvịtrụtrìsaunàyđãkiếnthiếtthêm.

Khibướcvàochánhđiện,MaungTunKyaingqùyxuốngđảnhlễvàđòichođượcbộkinhôngvẫndùngkhixưa.Vịtrụtrìvộimangramộtcuốnkinhcũ,Maungbắtđầutụngmộtcáchsaysưamặcdùcậutachưabaogiờđếntrường.

TinđồnvềcậubénhớđượctiềnkiếpđếntaiviênThốngsứ,SirHenrybutler.Ôngnàytruyềnlệnhchochocậubévàođểxemthựchưthếnào.KhôngnhữngMaungTunKyaingđãđốiđáptrôichảymàcòngiảngcặnkẽcănbảngiáolýchoviênThốngsứ.Quáthánphụctàinăngcủacậubélênbảy,SirHenryđãthưởngngaychocậuhaitrămRupees,mộtsốtiềnlớnlúcđónhưngMaungTunKyaingđãtừchốiviệnlẽmộttusĩxuấtgiakhôngđượcsởhữutiềnbạc.

-Nhưngcậuđâuphảilàmộttusĩ,câuchưađếntuổikiamà.

-Tôiđãphátnguyệnxuấtgia,tuântheocácgiớiluậttừlâurồi.LuậtPhậtkhôngchongườixuấtgiagiữtiềnbạc,mộtkhiđatừbỏtấtcảđểsốngmộtcuộcđờiTầmthườngBấtTúcthìgiữtiềnbạclàmgì?

-Nhưvậycậucóthểnhậnnhữnggì?

-Ôngcóthểcúngdườngchotôivậtthựcđủăntrongmộtngàylàđầyđủrồi.

-Tạisaochỉnhậnvậtthứcăntrongmộtngày?

-Sốngngàynào,biếtngàyđó.Trongcuộcsốngđầyvôthườngtạisaololắngtíchtrữlàmgì?

SaukhinhậnvậtthựcmàSirhenrydângcúng,MaungTunKyaingcóýtặnglạichoôngnàymộtmónquànhưngcậukhôngcógìngoàichuỗitrànghạt,cậucởichuỗitràngtraochoviênThốngSứ.

-Nhưngtôilàmgìvớichuỗitràngnày?

-Ônghãyquántrưởngđếnsựvôthường,vôngãvànhữngcảnhkhổcuađờinày...

MaungTunKyaingthongthảchỉdẫnchoviênThốngSứcáchlầntràng,niệmhồngdanhchưPhậtvàquántưởng.Sirhenryđãviết“Chínhtaitôiđãnghenhữngchânlýcaotộttừmiệngmộtđứatrẻlênbảy,làmsaomộtđứabélạicóthểnóinăngkhônngoannhưmộtngườilớntuổi?Ngoàikiếnthứchếtsứcrộngrãivềgiáolý,MaungTunKyaingđãgiảnggiảirõràngminhbạchvàứngđáptrôichảymọicâuhỏicủatôi.Tôicóthểcamđoanrằngkhôngmộtđứatrenàocóthểhọcthuộclòngnhữngđiềunhưvậyđược...”

SauđóviênThốngsứđãchophépMaungTunKyaingđikhắpnơithuyếtphápđộsinh.Ôngcònralệnhmởcửacáckhámđườngđểtộinhâncóthểngheđượcnhữnglờikhuyênbảođầyminhtriếtcủavịthánhtăngnày.

Dựavàonhữngsựkiệnnày,tôinghiệmrằngcuộcđờihiệntạichỉlàmộtphầnnhỏtrongchukỳcủakiếpsống.Ýthứcđượcđờisốnglàmộtcáigìbaolarộngrãi,tiếpdiễnliêntụcchúngtacóthểphátnhữnghạnhnguyênrộnglớnnhưmộtkimchỉnamsoiđường,hướngdẫnchúngtatrongđờisống.chúngtacókhảnăngphụchồikýức,pháttriểncácđứctínhsẵncó,nhữngkinhnghiệmhọchỏitừtrướcvàsửdụngnhữngđiềunàynhưđộngcơthúcđẩychúngtatiếntớikhôngngừngtrênconđườnggiảithoát.Chínhcáiýtưởngthanhcaonàymớilàđiềulàmchúngtatrởnênbấttửchứkhôngphảisựtồntạicủalinhhồnkéodàisựsốnglầmthantrongtrămnẻoluânhồi.

Ukhanti,MaungTunKyainglànhữngtrườnghợptiêubiểuchosựtáisinh,trởlại thếgianđểthựchiệnmộtlýtưởngtâmlinhcaocảnàođó.Tuynhiên,khôngphảichỉnhữngngườicóýhướngvềtâmlinhmớicóthểnhớlạitiềnkiếp.Mộtrằngbuộctìnhcảmhaytráchnhiệmchưahoàntấtcũngcóthểgiúpconngườiphụchồikýức.TrườnghợpcủaShantiDevisauđâycóthểcoinhưtiêubiểuchosựkiệnnày.

ShantiDevisinhtrưởngtrongmộtgiađìnhtrunglưutạiDelhi.NgaytừkhicònnhỏcôquảquyếtrằngcôđãcóchồngconởMuttra,mộtlàngnhỏcáchDelhikhoảng80dặm.Dĩnhiênkhôngaiđểýđếnnhữngcâu nói vu vơ củamột đứa bẹn cô cứ tiếp tục nhắc đi nhắc lại điều này điều nàymãi khiến ông chúKischenchandđâmrangờvực.ShantiquảquyếtrằngchồngcủacôtênlàKedarnathChaubey,contraicủacô tên làChandra,cảhaihiệnsống tại làngMuttra trongmộtcănnhànhỏsơnmùa trắng.Côcòn tả rõđườngđiđếncănnhàvàphongcảnhchungquanh.

ÔngchúbènđíchthânđếnlàngMuttradòhỏivàđượcbiếtquảcómộtngườiđànôngtênKedarnathChaubeysốngởđó.Anhnàycómộtđứaconvớingườivợtrướcnhưngbànàyđãquađờihơnmườinămvàhiệnnayanhtađãtụchuyền.ÔngKischenliênlạcvớiKedarnath,kểchoanhnghecâuchuyệnvềcôbéShanti.

KedarnathđưavợvàcontraiđếnnhàchamẹcôbéShanti,dĩnhiêncôbébiếtkhôngmộtchútgìvềsựsắpđặtnàycả.khiđượcgọivàophòng,ShantiDevinhậnngayraKedarnathvàđứacontrailênmười.Tháiđộcôbélêntámđộtnhiênthayđổi,côtỏrabẽnlẽntrướcmặtngườichồngcũvàgọianhbằngbằngmộtdanhtừmàchỉcóvợchốngnóivớinhautrongnhữnglúcriêngtư.Côbécònbướcđếnbênđứabétrailớnhơncô,âuyếmvuốttócnhưmẹhiềnvuốttócconthơ.KischenbènđặtcâuhỏivàShantithongthảkể lạinhữngkỷniệmquákhứ,Kedarnath lúng túngxácnhậnnhữngđiềunày.HiệndiệnhômđócòncóDesbandhuGupta,giámđốcmộttờbáolớn.ÔngnàyyêucầuđưaShantivềlàngMuttrađểxemcôbécóthểnhớthêmđượcnhữnggì.

Shantithongthảdẫnlối,côđixuyênquanhữngngõhẻmbénhỏ,chậtchội,nhữngconđườngtắtmàchỉngườitrongxómmớibiếtvàđưaGuptađếnđúngcănnhàmàtrướcđâycôđãtừngsống.Cônhậnngayracănnhàđãđượcsơnphếtlạibằngmộtmàusơnmới:

-Tạisaocănnhàlạisơnmùavàngthếnày?Tôinhớrõkhitrướcnósơnmàutrắngkiamà?

Quảthế,Kedarnathđãchosơnlạicănnhàtrướcđókhônglâu.ShantidẫnGuaptađếnnhàchamẹruộtcủacôởgầnđóvàmộtlầnnữacôtỏrangạcnhiênvềnhữngđồithaytạiđây;

-Ủa!cáigiếngnướctrướcnhàđâurồi?Trướcnhàbamẹcómộtcáigiếngnướckiamà...

Cáchđóítlâutừkhicóhệthốngdẫnnướccôngcộng,ngườitađãlấpkíncáigiếngnướctrướcnhà.Shantinhậnrachamẹmìnhmặcdùhaiôngbàđãgiàyếulắmrồi.Côâuyếmômchầmlấyônglãovàgọiông là“Bapu”,mộtdanh từchỉ riêngcongáigọingườicha.Khôngai cònnghingờgìnữa,quảnhiênShantiDevichínhlàhậuthâncủangườivợKedarnathđãquađờitrướcđó.

ShantiDevingỏýmuốntrởvềsốngvớigiađìnhcũnhưngKedarnathđãtụchuyền,anhkhôngmuốn“ngườivợcũ”làmxáotrộnhạnhphúcgiađìnhhiệntại.Đứaconlênmườicũngkhôngmuốnnhìnnhậnmột

đứabélêntámtuổilàmmẹnêncảhaicươngquyếttừchốikhôngchịunhậncôbéShanti.

ĐếnkhiđóShantiDevimớinhậnthứcrằngcácliênhệtìnhcảmnhưtìnhvợchồng,concáichỉcótínhcáchgiớihạntrongmộtkiếpsống.Sợidâythânáimàcótưởngbềnvữnglâudàithậtracótínhcáchtươngđối.Cáitìnhthươngmãnhliệtmàcôấpủkhichếtđãvượtquabiêngiớisinhtử,giúpcôtìmlạingườichồngvàđứaconthânyêuđãkhôngđượcđápứng.TừđóShantinhậnthứcrằngsựchếtgiúpngườitaxóabỏđượcnhữngliênhệtìnhcảm,nhữngkỷniệmmộtkiếpngườivìnhữngcáiđóchỉcógiátrịgiúpngườitahọchỏi,kinhnghiệmmàthôi.Nóchỉđóngvaitrònhưmộtcuốnsáchgiúphọcsinhthutậpkiếnthức,mộtcáiđògiúpngườitaquasôngvàkhiđãđặtđượcmụcđíchlàkinhnghiệmsựsống,nókhôngcòncógiátrịgìkhácvàphảiđượcxóabỏ.Chỉcócáikinhnghiệmhọchỏinhưkiếnthức,tìnhcảm,khảnăngthươngyêu,chịuđựng,nhẫnnạiv.v...nhữngyếutốhunđúcnêncátínhconngườilàđượclưutrữtrongtàngthức(alaya-vijnana)vàảnhhưởngđếnmọikiếpsống.

SựnhậnthứcnàyđãgâymộtchấnđộngmạnhmẽtrongtâmhồnShantiDevi,giúpcônhìnthấyrõsựvôthườngcủamộtkiếpngườinêncôphátnguyệntraotrọncuộcđờichoviệcphụngsựnhânloại.Côtrởnênmộtgiáosưtrunghọc,đàotạonhiềuthếhệhọcsinhgươngmẫu.Côkêugọi:việctraudồiphẩmhạnh,xâydựngcácđứctínhcógiátrịlâudàihơnlànhữngđiềuchỉgiúpchongườitathoảimáivớikiếpsốnghiệntại.Côtừchốikhônglậpgiađìnhmặcdùcónhiềungườiđãngỏý.CôdànhtrọncuộcđờichoviệcpháttriểngiáodụcvànhữngcôngtácxãhộitạiẤnĐộ.

Năm1960,tôinghekểrằngShantiDeviđãthànhlậpmộtđạoviện(Ashram)ởmiềnbắcẤnĐộdạythiềnđịnh.Phầnlớnnhữnghọcsinhchịuơncôdạydỗđãđemgiađìnhđếnđâyhọcthiềnvàsốngtheolýtưởngmàcôđềxướng.

Đã có người hỏi tôi tại sao những trường hợp này chỉ xẩy ra tại Đông phươngmà không ở Tâyphương?Theosựhiểubiếtcủatôithìtrườnghợpnhớlạitiềnkiếphayphụchồicáckinhnghiệmhọchỏitừkiếptrướcvẫnxảyrakhắpnơi,khôngphânbiệtvịtríđịadưhayphongtục.NếucósựkhácbiệtchẳngqualàngườiTâyphươngđãkhôngchútrọngđếnnhữngchitiếtnày,họkhôngchấpnhậnnóvìnókhônghợpvớichiềuhướngsuynghĩcủahọ.NgườiTâyphươngtinrằngđờisốngconngườibắtđầukhilọtlòngmẹvàchấmdứtsaukhichết.Họcóthểchấpnhậnmộtlýthuyếtvềlinhhồnnhưnglạichorằngsaukhichếthồnsẽlênthiênđànghayxuốngđịangụcvĩnhviễnchứkhôngtiếptụcđầuthai, trôinổiquanhiềukiếpsốngnhưquanniệmcủangườiĐôngphương.

Nếuconngườichỉcómộtkiếpsốngduynhấtthìmụcđíchcủacuộcđờilàgì?Phảichăngchúngtasinhrađểrồichết?Khônglẽkiếpsốngngắnngủilạiquantrọngđếnnỗichỉphạmmộttộilỗithôicũngbịđầyđọaxuốngđịangụcvĩnhviễn?Khônglẽmộtthượngđếcôngbìnhlạicóthểbấtcôngnhưvậysao?Nếuconngườichỉcómộtkiếpsốngthìtạisaohọlạikhônggiốngnhau,ngườithôngminh,kẻkhùkhờ,ngườimaymắn,kẻbấthạnh?Aiđãquyếtđịnhvềtínhnếtconngười?Aiđãbanchongườinàymộtkhốiócthôngminhvàkẻkhácmộtthânthểtậtnguyền?Nếuconngườichỉcómộtkiếpsốngduynhấtthìchúngtagiảithíchthếnàovềhiệntượngthầnđồng?Hiệnnaykhôngmộtlýthuyếtkhoahọcnàochứngminhhaygiảithíchđượchiệntượngnàymộtcáchhợplý.Đôikhichínhnhữngnhàkhoahọcđãchấpnhậnmộtlốigiảithíchvuvơnhư“đólàýmuốncủamộtđấngtốicaonàođó”.

Thầnđồngkhôngphảingườitừtrêntrờirơixuốngmàchỉlàkếtquảcủanhiềukiếpsốngkhôngngừnghọchỏi.Chỉcóluậtluânhồimớigiảithíchđượcviệcnhữngđứabécóthểtựsoạnnhạc,sửdụngnhiềunhạckhímặcdùkhônghềđượcdạydỗnhưtrườnghợpcủaMozart,Beethovenv.v...

Mozartbắtđầusoạnnhạctừnămlênbốnvàđiềukhiểncácbuổihòatấukhilênbảytuổi.Khảnăngâmnhạccủaôngđãlàmngạcnhiênnhiềubậcthầylúcđó,khôngnhữngôngcóthểsửdụngnhiềuloạinhạckhíkhácnhaumàcòncókhảnăngsáng tạophongphúvượtxanhữngnhạcsĩđương thời.Ôngcó thểsoạn

nhữnghợptấukhúcphứctạpchohàngchụcloạinhạckhítrongvòngmộtbuổichiều.Beethovensoạnnhạclúcmớilênbatuổivàđiềukhiểnmộtbannhạchòatấukhilêntám.CácnhạcsĩkhácnhưHandel,Brahms,Dvorak,Chopinđềubướcchânvàolãnhvựcâmnhạckhicònrấttrẻ,lịchsửâmnhạckhôngthiếugìnhữngthầnđồngnhưvậy.

Dĩnhiên,nhữngthiêntàikhôngchỉtậptrungtronglãnhvựcâmnhạc,nhìnquanhữnglãnhvựckhácchúngtathấyhiệntượngnàyxảyrakhắpmọingành...

VănhàoVoltaire thuộc lòngtấtcảnhữngbàingụngôncủaLaFontaine từnămlênba,bắtđầuviếtsáchkhivừalêntrunghọc.StuartMillviếtthôngthạotiếngHyLạpvàLatinkhimớilênbốnvànămlênbảyđãbiênsoạnmộtcuốnsửdày800trangnóivềtriềuđạivuachúaLaMã.WilliamThompsongiảitoánđạisốkhilênsáu.Pascalchứngminhnhữngbàitoánphứctạpkhilêntámvàsoạnsáchgiáokhoakhichưađầymườibốntuổi.Khoahọcđãgiảithíchthếnàovềnhữngtrườnghợpnày?Ngườitathườngnóiđếnyếutốditruyềnnhưcănbảnquantrọngcấutạocátínhconngười.Theosựhiểubiếtcủatôi,yếutốditruyềnchỉlàmộtphầnrấtnhỏ,cònthiếusóttrongcáiđịnhluậtthiênnhiênmầunhiệmchiphốisựsốngmàkhoahọcchưathểchứngminh.Tấtcảcácbằngchứngđềuđưađếnkếtluậnrằngcómộtyếutốnàođósắpđặtsựcấutạonênconngười,mộtyếutốvượtxacáiđịnhluật thiênnhiênmầunhiệmchiphốisựsốngmàkhoahọcchưathểchứngminh.Tấtcảcácbằngchứngđềuđưađếnkếtluậnrằngsựsuyluậncủatoánhọc,rangoàitầmphánđoáncủalýluậnvàkhôngsựsuyluậncủatoánhọc,rangoàitầmphánđoáncủalýluậnvàkhôngthểgiảithíchbằngnhữngcôngthức,địnhluậtcủakhoahọcthựcnghiệm.

MặcdùkhoahọckhôngthểgiảithíchmộtcáchrốtráovềsựsốngnhưngngườiTâyphươngvẫnbámcứnglấythànhkiếnnhânloạimộtkhotàngkiếnthứcyhọcvôgiá.Trườnghợpcủaôngđãmởrachântrờimớichokhoatâmlýhọc,đưaracáckháiniệmvềtiềnkiếp,khảnăngphụchồikýứcvàtầmquantrọngcủatiềmthức,vôthứcđốivớiđờisốngconngười.

Dĩnhiên,tâmlýhọcchưathểđixahơnvàothếgiớinộitạivìnóchỉlàmộtkhoahọcthựcnghiệmvớicácgiớihạncủanó.Cácnhàbáchọcvềtâmlýchưadámcôngkhainhìnnhậnnhữngđiềumớilạ,nhữngđiềukhôngphùhợpvớiquanniệmthôngthường,nhữngđiềuchưađượcđasốquầnchúngchấpnhận.Dùđãcótựdotưtưởngvàngônluận,cáckhoahọcgiavẫnkhôngdámvượtquabứcmànthiênkiếncốhữu,khôngdámđãphácácthànhkiếncốchấp.Họesợdưluậnvàgiữvữnglậptrườnglànhữnggìchưađượckiểmchứngbởikhoahọcthìnókhôngxảyra.Cólẽcũngvìthếmàquanniệmcủađasốquầnchúngvớiđờisốngvẫncònlàmộtcáigìmùmờ,khôngrõrệt.Ngườitavẫnchỉchútrọngđếnnhữngcáilợinhỏ,nhữnggiátrịngắnhạn,nhữngnhỏnhenvậtchấttrongcáithếgiớiđầyrẫynhữngsựvôthường.Nếungườitachấpnhậnsựluânhồinhưmộtđịnhluậtthiênnhiên,ýthứcđờisốngkhôngphảichỉgiớihạntrongmộtkiếpsốngngắnngủi,vàconngườisẽtiếptụcluẩnquẩnmãitrongluânhồisinhtửvìnhữngthamvọng,áidụcthìbiếtđâuđờisốngchẳngmangmộtýnghĩakháchẳn.

Đốivớitôi,táisinhkhôngphảilàmộtlýthuyếtnhưnglàmộtkinhnghiệm.Tôicònnhớnămđó,tôiđếnthămmộtngườibạnđúnglúcmẹanhnàyđangcầucơvàbàyêucầutôithamdự.Tuykhôngtintưởngchútgìvềnhữngvấnđềsiêuhìnhnhưngtuổitrẻtòmòđãthúcgiụctôinhậnlời.Chúngtôingồiquanhmộtcáibànnhỏ,mọingườinắmtaynhau,lâmrâmđọcnhữngcâunóimơhồtheochỉthịcủabàmẹngườibạn.Mộtlúcsaucáibànrungđộngnhẹ,cuộccầucơbắtđầu,mọingườiđặtnhữngcâuhỏivàtôikhôngkhỏibậtcườivìcâutrảlờidườngnhưchảănnhậpgìvớicâuhỏi.

Mộtlúcsaucóngườiđềnghịhỏicơvềtiềnkiếpmọingườitrongnhóm.Khiđếnphiêntôi,câutrảlờilàmọicáitênbằngLatinhayĐứclạhoắcmàchưaainghenóiđếnbaogiờ.Điềungạcnhiênlàkhicáitênnàyvừađượcnhắcđếnthìtâmtrítôitrởnênhoangmang,hìnhnhưtôiđãnghenóiđếncáitênnàyởđâurồithìphải?Tôingồiyênchođếnhếtbuổicầucơnhưngđầuóccứvẩnvơquanhcáitênkỳlạấy.Tôikhôngtinmộtchútgìvềhiệntượngsiêuhìnhnhưcầucơ,lênđồng.Tôivẫntinrằngnếuquảcómột“đấng

thiêngliêng”nàođóbiếtrõquákhứ,vịlaithìhọphảicómộtnhiệmvụcaocảnàokhácchứkhôngthểrảnhrỗitìmđếnnhữngnơitốitămẩmthấp,gõbànláchcáchtrảlờinhữngcâuhỏiấmớcủamộtnhómngườitòmòđầymêtíndịđoan.

QuasựchỉdạycủacácđạosưTâyTạng,tôiđượcbiếtrằngcáiđộnglựcgâychuyểnđộngcáibànđókhôngphảilàmột“đấngvôhình”nàocảmàchínhlànănglựcphátxuấttừtiềmthứccủanhữngngườicầucơ.Tấtcảnhữngđiềungườitamuốnbiếtđềuđãcócâugiảiđápsẵntrongtiềmthứcvàđôikhicâutrảlờichínhlàđiềungườitamuốnđượcnghe,nhữngaoướcthầmkíntrongtiềmthứcđượcbộclộvớinhữnghìnhthứctếnhị.Nóimộtcáchkhác,chẳngphảicóbànđódiđộngđểtrảlờimàchínhlàtâmnhữngngườingồiđóđãdiđộng.Cáinănglựcnộitạihuyềnbínàyđượcphátđộngquasựtrunggiancủađứctin,việccầucơchỉlàmộtmảnhvụnhếtsứcthôthiểncủamộtkhoahọcvẫnđượctruyềndạyởTâyTạngmàtôisẽđềcậpđếntrongmộtchươngsau.

Khicòntrẻtôthườngghinhậnnhữngcảmnghĩcủamìnhlêngiấynhưmộthìnhthứcsắpđặttưtưởng.Tôicóýđịnhhoàntấtmộttruyệndàinộidungđềcậpđếnnhữngvấnđềmàtôithắcmắc,suynghĩ.Tôiviếtthửmấyđoạn,soạnsẵnmộtdànbàiđểkhinàorảnhsẽviếttiếpnhưngrồitôikhôngcóthờigiờhoàntất.

Khilênđạihọc,tôihọcvănchươngvớimộtgiáosư,ôngnàythườngkhuyếnkhíchsinhviênphơitrảitâmsựcủamìnhlêngiấynêntôiđánhbạođưabảnthảotruyệnviếtdởchoôngcoiđểnhờôngphêbình.Saukhiđọcquađoạnvăntôiviết,ôngngạcnhiênkêulên:“Anhđãchépđiềunàyởđâyvậy?Phảichănganhchịuảnhhưởngcủavănsĩ...”,ôngtanhắcđếnmộtcáitênlạhoắcnhưngtôigiậtmìnhvìđólàcáitênmàtôiđãnghenóiđếntrongbuổicầucơnămngoái.Tôikêulên:

-Kểcũnglạthật,đâylàlânthứhaitôinghenhắcđếncáitênđó...

Tôikểchogiáosưnghevềsựkiệnđãxảyratrongbuổicầucơ.VịgiáosưimlặngmộtlúcrồichotôibiếtrằngđoạnvănmàtôiviếtdởdangcónhữngtrùnghợplạlùngvớinộidungquyểnsáchcủamộtvănsĩngườiĐức.Ôngnàychếtkhicònrấttrẻnênkhôngđượcnổitiếnglắm,tuynhiênhầunhưmọingườihọcvềvănchươngĐứcđềuítnhiềubiếtđếnôngnày.

Tôicốgắnggiảithíchrằngtôikhôngbiếtmộtchútgìvềvănsĩkiacả.KiếnthứcvănchươngcủatôichỉgiớihạntrongnhữngtácphẩmđượcgiảngdạytrongchươngtrìnhgiáodụcvàdĩnhiênvănsĩngườiĐứckiakhônghềcótácphẩmnàotrongđó.

Vịgiáosưchobiếtkhôngnhữngnộidungđãtrùnghợpmàngaycảlốihànhvăn,cáchxuốngdòng,chữviếttắtcủatôicũngítnhiềugiốngynhưnhàvănnọ.Điềunàylàmtôivôcùngbốirốinêntốinhờôngtamuagiùmtácphẩmđóđểtôixemqua.

Trướckhinhậnđượctácphẩmđó,mộtsựlạkhácđãxảyra.Hômđótôithamdựmộtbữatiệccưới.TrongnhữngquankháchcủabuổitiệccómộtgiáosưngườiĐức,ôngnàycóhọhàngchiđóvớichủnhànênkhôngquảnngạiđườngxáxaxôitừbênĐứcđếnthamdựbữatiệc.Khitôivừabướcvàophòngthìđãthấyngaycặpmắtkinhngạccủavịgiáosưkia,ôngtanhìntôichămchúnhưbịthuhútkhiếntôiđâmralúng túng.Trongsuốtbuổi tiệc,ông tacứđămđămtheodõi tôinên tôichỉănqua loa rồicáo từ, lòngkhôngkhỏibựcbộivềngườikháchbấtlịchsựđó.

Vàihômsautôicódịpgặplạichủnhânbữatiệc,bàchủchobiếtvịgiáosưkiacứhỏiđihỏilạivềthânthếcủatôi.ÔngtađangsoạntiểusửmộtvănsĩngườiĐứctừtrầncáchđómấychụcnămvànóirằngtôitrônggiốngvănsĩnọvôcùng,từcửchỉđếnlờiăntiếngnói.Mặcdùbàchủkhôngnhớcáitêncủavănsĩđónhưngtôiđãđoánraítnhiều,tôitrởvềnhàlòngvôcùngxúcđộng.

Khivịgiáosưvănchươngtraochotôicuốnsáchcủavănsĩnọthìtôinhậnngayrằngchínhđólàcuốnsách“củatôi”.Khôngnhữngcáchsắpđặt,cấukết,nộidunggiốngyhệtcuốntruyệntôiđangviếtdởmà

càngđọctôicàngthấycuốnsáchđóphôdiễnrõrệttấtcảtưtưởngthầmkíncủachínhmình.Cuốnsáchđềcậpđếncáilýtưởngmàtôihằngtheođuổithờiniênthiếulàtrởnênmộthọcgiảnghiêncứutấtcảmọimônhọc,từthiênvănđếnđịalý,từtoánhọcđếnvậtlý,từtriếthọcđếnnghệthuật,đểcóthểcómộtcáinhìntổngquanvềđờisống.

Dĩnhiêntôiýthứcrằngcuộcđờiquángắnvàđầuócconngườicógiớihạn,khôngaicóthểtrởthànhmộtcuốntừđiểnsốngđượcnêntôichỉchútrọngvàomộtmônhọcmàtôiưathíchlàtriếthọc.Từtriếthọctôisaymêthầnhọcvàrồixoayranghiêncứutôngiáo,côngcuộcnghiêncứuđưatôiđếnvớiPhậtgiáovàtôiđãphátnguyệntrởnênmộttăngsĩ...

Nhìnlạicuộcđờiđãqua,tôithấyrằngmìnhđãđiđúngconđườngvìnhữngđiềutôichưathựchiệnđượcởkiếpnày,tôisẽcócơhộiởmộtkiếpkhác.Tôihiểurằngkhôngmộttưtưởngnàonẩysinhlạimấtđi,tấtcảđềuđượclưutrữdướihìnhthứcnhữngchủngtửvàtùytheonhânduyênthíchhợpnósẽphátsinh.

Cũngnhưthế,mộtýchícươngquyết,mộthạnhnguyệntolớnsẽlànhữngđộngcơthúcđẩyconngườitiếptụctiếnbướctrênconđườnghọđãchọn.ConđườngcủaPhậtgiáolàgiảithoátrakhỏiluânhồisinhtửvàđólàconđườngtôiđãchọnkhixuấtgia.Tôibiếtmìnhkhôngthểthayđổicácnhânđãgieotrongquákhứ,khôngthểlẩntránhhậuquảcủanhữngnhânnàynhưngtôicốgắngtusửathântâm,gieovàotàngthứcnhữngtưtưởngtốtlành,nhữngmầmmốngvịtha.Nhờchuyêntâmquántưởngvềnhữnghạnhnguyệnđãphát,nhớmãihìnhảnhcủađấngĐạiTừBi,nănghỷxảnhưngọnđuốcsoiđường,nhờchuyêntrìniệmhồngdanhchưPhật,cácchủngtửnàysẽtăngtrưởngđểmộtlúcnàođósẽphátsinh,hiệnhànhđưatôiđếnbếnbờgiảithoát.

TuychọnconđườngcủamộttusĩnhưngsaumộtthờigiantôithấymìnhkhôngthíchhợpvớitônchỉcủaNam tông.Tôikhông thíchnếp sống thoảimái trongnhữngngôi chùayên tĩnh,nhữngkỷ luật cứngnhắc,nhữngkiếnthứctửchương.HòathượngTomođãgiúptôitìmthấymộtconđườngmới,mộtnếpsốngphóngkhoángmàtôiđãphátnguyệntutheohạnhđầuđà(Anagarika).Đâylàmộtnếpsốngchủtrươnglánhmìnhtrongcôtịch,chútrọngnhiềuvềsựphảnquangtựkỷbằngtrigiácnộitại.KinhnghiệmđờisốngnhưnólàvànươngtựavàonănglựcgiatrìcủacácvịtổMậttông.Tôikhônglưutrúởmộtnơichốnnàonhấtđịnh,khôngsởhữubấtcứmộtthứgìmàchỉcóbabộquầnáocầnthiếtvàmộtchiếcbìnhbát.HòathượngTomođãnói:“Trướckhicóthểgiúpngườikhác,tahãytựgiúpmình.TrướckhixứngđángngồitrêntoàNhưLaigiảngpháp,tahãykếtthảmcỏngồitrongđộngđáđểquántưởngvềsựvôthường,lývôngã.TrướckhibướcvàođờiđểcứugiúpchúngsinhtahãyquayvàobêntrongđểnghetiếnggọicủaChântâm,vàchỉkhiđãchứngđượcsựthanhtịnhtuyệtđốitamớicóthểnhậpthếgianmàkhôngsợsangã.Mộtngườiđangchếtđuốikhôngthểcứumộtngườikháccũngđangchếtđuối.Mộtngườimùkhôngthểdẫndắtkẻđui.Đừnghấptấplogiúpđỡkẻkháckhichínhmìnhchưagiúpđỡnổichomình,làmsaotacóthểbiếtchắcrằngsựgiúpđỡđóhoàntoànvôvịlợi?Làmsaotabiếtrằngmìnhkhôngtựlừadốimình?Mộtviệclàmcaođẹptựnóchỉcónghĩakhinóđượclàmbởimộtcáitâmvịthachânthật.Nếukhôngcốgắngđạtđếnmụcđíchlàthoátkhổthìnhữngnghithứcchỉlàsợidâytróibuộc,lờitakhuyênbảochỉlànhữngâmthanhtrốngrỗng.Hãytậptrungnănglựcđểsuyngẫm,quántưởngvềviệcgiảithoát,đừnglolắngvềnơiănchốnởvìnóchỉràngbuộc.Đừngquantâmvềchứngđắcvìnóchỉlàảotưởng.Chỉkhinàobướcvàocuộcđờilàmmọiviệcmàkhôngthấycómìnhlàm,khôngthấycóchúngsinhcósựkhácbiệtđómớilàvôngã.Nếuconkhôngđểbịvướngmắc,khôngđểbịmongcầusởđắcmộtđiềugì, thìconsẽhiểuđượcđiều tanói:“VàođờinhưngkhôngrờiTựTánh,nhập thếnhưngkhôngrờiNiếtBàn...”

---o0o---

Phần8-BênrặngtuyếtsơnTây Tạng trong thời cực thịnh khoảng cuối thế kỷ thứ bảy làmột quốc gia hùngmạnh. Giòng họ

Gamposaukhiđánhdẹpcáclãnhchúađãthốngnhấtxứnàythànhmộtvươngquốc,đặtcănbảncaitrịdựatrênquânsựvàtôngiáo.TôngiáoTâyTạngkhiđólàmộtthứtôngiáochútrọngvềhuyềnthuậtvàcáchiệntượngsiêuhìnhgọilàBonPahayBon.

TriềuđạiChoegatsmởmangbờcõivàbànhtrướngảnhhưởngkhắpnơi,phíabắchọtiếnvàolãnhthổcủangườiMôngcổ,phíatâyhọthâugồmnhiềuđịahạtcủaBatư(APhúHãnngàynay)vàphíađônghọbắtđầudòmngónhữngthửađấtmầumỡcủaTrungHoa.

TrướcsựđedọacủaTâyTạng,vuaĐườngTháiTôngcủaTrungHoađãphảiápdụngchínhsáchhòahoãnlàgảcôngchúachovươngquốcTâyTạngSongtsenGampo,đểkếttìnhthônghiếuhaibên.

CôngchúaVănThànhcủaTrungHoađãđemvào“xứtuyết”mộttượngPhậtThíchCavàrấtnhiềukinhđiểnPhậtgiáo.Cónhiềutruyềnthuyếtvềbứctượngnày.CuốnTâyTạngSửKý(Pag-sam-Jon-zang)chéprằngbứctượngnàyđượckhắctừkhiđứcPhậtcòntáithếnhưnghọcgiảlạichorằngbứctượngđượctạcbởimônđạiđệtửcủađứcPhậtkhoảngmộttrămnămsaukhingàiphândiệt.NgườiTâyTạngtinrằngbứctượngnàyvôcùnglinhứngvàđãcórấtnhiềuthuyếtvềsựmầunhiệmcủaphotượngmàhọgọilà“JovoRinpoche”này.

VuaSongstenGampochoxâychùaJokhangđểanvịphotượngPhậtvàchứađựngkinhđiểnmàcôngchúaVănThànhmangqua.Đểlàmvuilòngvợ,vuacònchomờimộtsốtăngsĩTrungHoađếntrụtrìvàđạoPhậtđượctruyềnvàoTâyTạnglúcđó.JokhangđượccoinhưngôichùaPhậtgiáođầutiêntạiTâyTạng.

(Ghichúcủatácgiả:Năm1932,quốcvươngxứBhutanthânhànhsangLhassaxinphépthỉnhmộtphotượngphỏngtheophotượngJovơRinpochenày.Vìlýdođặcbiệtnàođó,đứcĐạtlaiLạtMalạichotạcđếnhaiphotượnggiốngyhệtphotượngchính.MộtphođượcđemvềxứBhutan,photượngkiađượctraotặngchomộtngôichùaởSamath.MộtpháiđoàngồmnhiềunhânviêncaocấptrongnộicátvàcácLạtMatrưởnglãođặtdướisựhướngdẫncủaHòathượngTomođãrướcphotượngnàyquaẤnĐộ.Nhưtôiđãđềcậpởchươngtrước,pháiđoànđượcđóntiếpvôcùngnồngnhiệtvàlễanvịPhậtđãdiễnrahếtsứctrangtrọng.TạisaođứcĐạiLaiLạtMachotạcđếnhaiphotượng?Tạisaolạicửmộtpháiđoàngồmnhữngnhânvậtquantrọng,nhữngtrưởnglãodầycôngđứctuhànhhộtốngphotượngquaẤnĐộ?NgoàiratôiđượcbiếtHòathượngTomocònđemtheorấtnhiềukinhsáchrấtqúybáuchấttrongnhữngrươnggỗđếngửiởngôichùaquanhmiềnSarnath.Dĩnhiênlúcđókhôngmấyaiđểýđếnchitiếtnày,phầntôituythắcmắcnhưngcũngkhôngtìmđượccâutrảlời.Mãichođếnkhicuộccáchmạngvănhóabùngnổ,tôikinhhoànghaytinTrungcộngđãđặtmìnphátanchùaJokhang.Tấtcảkinhđiểnchấtchứanơiđâyđềubịthiêuhủyhàntoànvàrồinhữngtindữdồndậpxảyđến,hơn2000ngôichùabị thiêuhủy,hầuhếtnhữngphotượngPhậtđúcbằngvàngđềubịnấuchảymangvềTrungcộng.TấtcảkinhđiểnTâyTạngđềubịthaythếbởicuốnHồngThưcủaMao.Đếnkhiđótôimớinhậnthứcrằngđãcósựchuẩnbịthuxếptừtrướcđểduytrìkhotàngvănhóaxứnàykhỏibịhủydiệt).

LịchsửchéprằngsaukhixâycấtchùaJokhangđượcítlâu,vuaSongstenđãxinquyyTamBảovàkhuyếnkhíchdânchúngtuhọcPhậtpháp.SựkiệnnàykhiếncácgiáosĩđạoBonkhônghàilòngchútnàonhưngkhiđóảnhhưởngPhậtgiáochỉgiớihạntrongtriềuđìnhchứkhônglanrộngrađượckhắpnơi.

TheocácnhànghiêncứuthìcólẽlýdochínhmàPhậtgiáokhôngthịnhhànhlúcđóvìtưtưởngPhậtgiáophátxuấttừTrungHoakhôngthíchhợpvớiphongtụctậpquáncủangườiTâyTạng.DânchúngxứnàyquenthuộcvớiđạoBon,mộttôngiáođềcaohuyềnthuậtvớinhữngquanniệmsiêuhình,khôngchấpnhậnmộtquanniệmthựctiễnnhưtưtưởngPhậtgiáoTrungHoa.PhảiđợiđếncuốithếkỷthứtámdướitriềuđạivuaTrisongDetsen,Phậtgiáomớibắtđầuphát triển.Làmộtvịvua tri thức,Trisong thườngkhuyếnkhíchdânchúnghọchỏi,chomờicácbậchọcgiảkhắpnơiđếnmởtrườngtruyềnbátưtưởngmớilạ.XãhộiTâyTạnglúcđópháttriểnrấtcao.Cácbộmônnghệthuật,hộihọa,âmnhạc,kiếntrúccũngnhưcáctưtưởngxãhộicủaTrungHoa,Ấnđộđượcdịptruyềnbárộngrãi.MộttrongnhữngcôngtrìnhkiếntrúcvĩđạilàđiệnPotalacũngđượcxâycấttrongthờigiannày.

TrongnhữnghọcgiảđượcvuaTrisongmờiquaTâyTạngcómộtvịtăngxuấtthântừđạihọcNalandatênlàSantarakrista.KhôngnhưnhữngvịtăngđếntừTrungHoachỉgiớihạntầmhoạtđộngtrongkhuônviênchùaJokhang,SantarakristamuốntruyềnbáPhậtgiáomộtcáchrộngkhắpnơi.ÔngkêugọithànhlậpnhữngđạihọcPhậtgiáođểđàotạotăngsĩbảnxứ.ChươngtrìnhcủaôngdượcsựủnghộcủavuaTrisongnhưnggặpsựphảnđốikịchliệtcủacácphápsưđạoBon.HọsợrằngnếuPhậtgiáopháttriểnthìtôngiáocủahọsẽlumờnênhọđãtìmđủmọicáchquấyphá.Mộtmặthọsửdụnghuyềnthuậttạonhữngtrậnmưađá.Sấmsétđểáttiếngđọckinhcủachưtăng,hoặchiệnhìnhthànhcácloàimaquỷdọanạtdânchúng.MặtkháchọtạoliênkếtvớiMazhangmộttướnglãnhchỉhuyquânđộitạoáplựcvớitriềuđình.MazhangyêucầuvuaTrisongphảitrụcxuấtSantarakristavàcáctusĩPhậtgiáo,nếukhôngsẽtấncôngvàoLhasstatìnhnguyệntrởvềẤnđộnhưngvuaTrisongcứnàinỉôngởlạitruyềnbáđạoPhật.Cảmđộngvềlòngthànhcủavua,Santarakristahứasẽmờimộttusĩgiỏihơnđếnthayôngtrongviệchoằngpháplợisinh.

SaukhiSantarakristarờiTâyTạng,MazhangvẫnkéoquânbaovâyLhassa,đòivuaphongchohắnchứctểtướngnắmhếtbinhquyềnnhưngmộtsốtướnglãnhkháckhôngphục,đãnổidậygiếtchếtMazhangvàdẹptannhómphảnloạn.

TrởvềẤnĐộ,SantarakristađãtìmđếnPadmasamhata,mộttusĩMậtTôngnổitiếngcóđịnhlựckiêncố,vàkhẩnkhoảnnhờôngnàythaymìnhquaTâyTặngtruyềnbáPhậtpháp.Padmasamhatanhậnlời,mộtmìnhmộtgậyvượtnúivàoTâyTạng.

HuyềnthoạiTâyTạngđãnóirấtnhiềuvềcuộcsotàiphápthuậtgiữaPadmasamhatacũngcảmhoáđượccáchungthần,yêuquáimànhómphápsưBongửiđếnđểquấyphá.Cáctrậnmưađábiếnthànhmưahoa,sấmsétbiếnthànhâmnhạc,cácloàimaquỷsaukhinghethuyếtphápđãchắptayxinquyyTamBảo.Vàođếntriềuđình,Padmasambhatađãsangsảngthuyếtpháp,đánhđổtấtcảmọilýluậncủacácphápsưđạoBon.VuaTrisonghếtsứckhâmphụcvàcôngnhậnrằngPhậtgiáomớithậtlàmộtchânlýcaothượngxứngđángđượccoilàquốcgiáo.

VuayêucầuPadmasamhataởlạiTâyTạnggiữchứcQuốcsưđểtruyềnbáPhậtpháp.PadmasamhatathànhlậpđạoviệnSamye,thunhậnhọctròvàkhởixướngnêngiòngtuCổMật(Nyingmapa).Thayvìphủnhậntruyềnthốngtôngiáoxứnày,Padmasamhatađãgiảnggiảikinhđiểndướihìnhthứcmàdânchúngtạiđâycó thểchấpnhậnđược.Ôngđãphươngtiệncảmhoácác thần linhmàdânchúngxứnàythờphụngthành các vị hộ pháp và đem lại một nét đặc thù cho Phật giáo Tây Tạng. Ngày nay hình ảnh củaPadmasamhatavẫnthườngđượcthờphụngtrongchùachiềnTâyTạngnhưvịtổđầutiênđãtruyềnbáPhậtgiáoMậtTôngvàođây.

VuaTrisongDetsenđặtcănbảnluậtpháptheogiáolýđứcPhật,lấytừbi,hỷxảlàmnòngcốtcủahiếnpháp.Thayvìđặtngôivịhoàngđế lênđịavịcao tộtnhư tạiTrungHoa,vuađãđặtbangôibáuPhật,Pháp,Tănglênđịavịcaonhất.

DướitriềuđạiTrisongDetsen,Phậtgiáopháttriểnrấtnhanh,hàngtrămngôichùađượcxâycất,rất

nhiềukinhđiểnPhậtgiáođượcphiêndịchraTạngngữ.

Sựphát triểnquánhanhcủaPhậtgiáođãgặpsựchốngđốicủacácphápsưđạoBon.SaukhivuaTrisongquađời,mộtsốtướnglãnh,quanlạichịuảnhhưởngđạoBonđãnổiloạngiếtchếtngườiconcủavuaTrisongrồiđưaLangDarma,mộtngườicháungoạihọxacủavualênngôi.

LangDarmabanhànhngaymộtchínhsáchtiêudiệtPhậtgiáo.Ôngralệnhpháhủymọichùachiền,đốttấtcảkinhsách,giếtsạchcáctăngsĩvàPhậtgiáobịcấmđoántriệtđể.

LịchsửTâyTạngchéprằngmộttusĩtênPaljorDorjeđangtuthiềntrongđộngđáthuộcdẫyTuyếtSơnbõngthấytâmxaoxuyếnkhôngđịnhđượcnữa.TusĩquánxétvàthấysựtànáccủaLangDarmađangđưaTâyTạngvàomộtthờikỳđentối,Paljorbènmặcquầnáothụng,độinónlámàuđennhưcácphápsưđạoBonrồilênngựavàothủđôLhassa.Đểgâysựchúýcủanhàvua,Paljorđãđứngtrướccungđiệnbiểudiễnmộtđiệumúađặcbiệtkhiếndânchúngxúmvàoxem.LangDarmangheồnàocũngratrướcbaolơncungđiệnnhìnxuốngPaljorbènrútmộtchiếccungnhỏvẫndấutrongáobắnmộtphátxuyênquatimvuarồinhảylênngựatẩuthoát.MặcdùLangDarmachỉcaitrịcóbanămnhưngôngđãhủydiệttấtcảmọituviện,kinhsáchđếnnỗisaunàykhiôngchết,khắpTâyTạngkhôngcònmộtngôichùa,kinhsáchhaytăngsĩnàođủtàiđứccóthểphụchồiPhậtgiáo.

CáichếtcủaLangDarmachấmdứttriềuđạicủagiònghọGampovìsauđócáctướnglãnh,tộctrưởngtrongtriềuđìnhkhôngaiphụcaimàtựđộngđemquânđộichiếmcứcácvùngđấtxưnghùngxưngbá.Giaiđoạnphongkiếntựtrịnàykéodàichođếnnăm1642sauTâylịchmớichấmdứt.

LịchsửTâyTạngchéprằnglãnhchúaKhoresaumộtthờigiantrịvìxứGuge(miềntâynam,giápranhvớiAPhúHãnngàynay)đãnhườngngôichocontraiđểxuấtgiađầuPhậtlấyphápdanhlàYeshe-o.LạtMayeshenhậnthứcrằngnếukhôngcókinhđiểnhaycácvịcaotăngđạohànhhướngdẫnthìPhậtgiáokhócó thểphụchồi.ÔngchogởingườivàoẤnĐộhọcchữPhạn(Sanskrit)đểdịch thuậtkinhđiểnraTạngngữ, ngoài ra ông còn viết thưmời các vị cao tăngẤnĐộhết sức gian nan và khó khăn vì cácchướngngạithiênnhiênnênrấtítngườisốngsót.TrongsốhàntrămngườigửiđiẤnĐộchỉmộtvàingườitrởvềvàchỉcóRinchenZangpolãnhhộiđượctinhhoaPhậtgiáođểtruyềnbánơiđây.

RincchenZangpolàmộthọcgiảuyênthâmđãphiêndịchrấtnhiềubộkinhquýgiáraTạngngữ,trongđócóbộKyangur,hiệnđượccoinhưbộkinhnòngcốtcủaPhậtgiáoTâyTạng.

Ôngcònlàmộthoạsĩđạitài,ngoàiviệcthuyếtpháp,dịchkinhđểtruyềnbátưtưởngPhậthọc,ôngcònvẽrấtnhiềutranhPhậtvàsánglậpnênmộtmônpháihộihoạhếtsứcđặcbiệt.Dướisựkhuyếnkhíchcủaông,cácbộmônnghệthuậtTâyTạngpháttriểnrấtmạnh.NgoàiraRinchenZangpocònlàmộtkiếntrúcsưcótài.Ôngđãvẽkiểuvàđíchthântrôngnomviệcxâycấthơn108ngôichùatạixứGuge.HaingôiquốctựTsaparangvàTholingcũngdochínhtayôngđốcthúcxâycấtvàđượccoinhưnhữngtrungtâmPhậtgiáoquantrọngnhấtmiềnGuge.

KhiđóPhậtgiáopháttriểnrấtmạnhởẤnĐộ,cóhàngtrămđạihọcPhậtgiáođượcmởrađểgiảngdạy kinh điển. Đại học nổi tiếng đào tạo được rất nhiều tăng sĩ tài giỏi, giới đức nghiêm mình vàVrikamasila.SởdĩđạihọcnàynổitiếnglànhờsựhướngdẫncủaĐạisưDipankaraSriJnânhaycòngọilàAtisha,mộthọcgiảvôcùnguyênbác.

DanhtiếngAtishavanglừngquađếnTâyTạng.Yeshe-otinrằngnếuvịnàychịughéGugeítlâuđểgiảngdạyvàđàotạotàinăngthìđạoPhậtcóthểphụchồiđược.ÔngđãgửithưmờinhiềulầnnhưnglầnnàoAtishacũngchốitừvìtráchnhiệmtrôngcoimộtviệnđạihọcnhưVrikamasilarấtnặngnề.

PhongtụcTâyTạngthườngđượcchútrọngđếnviệcdângcúnglễvậtđểcầuđạo.Yeshe-itinrằngnếucóđủsốlễquýgiáthìAtishacóthểchấpnhậnlờicầuxincủaông.DođóYeshe–ođãkêugọidânchúng

quyêngóptiềnbạcđểthỉnhvịcaotăngnàyquađâytruyềnđạo.LờikêugọicủaôngđượcdânchúngxứGugehưởngứngrấtđôngnênchỉítlâusauhọđãthugópđượcmộtsốvàngrấtlớn.

LãnhchúaxứGarloalầnđónghetinbènlừaYeshe–ođiquyêngóprồibắtsốngôngnàyđòitiềnchuộcmạng. Con trai của Yeshe-o là Changchub-o định đem số vàng quyên góp để chuộc cha nhưngYeshe-ogửithưkhuyêncontrainênđemvàngquaẤnđộđểcầuđạisưAtishavì“TâyTạngcầnPhậtphápchứkhôngcầnmộtkẻgiàvôdụngchẳngcònsốngđượcbaolâu”.Changchub-anghelờicha,cửsứgiảđemvàng đếnVrikamasila ramắt đại sưAtishamột lần nữa, lãnh chúaGarlog hay tin nổi giậnmangYeshe-orachém.LịchsửchéprằngAtishađãtừchốilầnnữanhưngkhinghekểvềsựhysinhcủaYeshe-okhôngtiếcmạngsốngmàchỉlochodânchúngTâyTạng,Atishađãcảmđộngtuyênbố:“TakhôngthểtừchốilờimờicủamộtbậcBồTátnhưYeshe-ođược.NếuxứTâyTạngcónhữngngườinhưYeshe-othìxứđóxứngđángđượchưởngnhữngtinhhoaPhậtPháp”.ÔngtruyềnchosứgiảmangvàngrabốthíchodânchúngkhắpnơirồimộtmìnhchốnggậyđạptuyếtquaTâyTạng.

Năm1042,AtishađếnTholingvàoyếtkiếnChangchub-o.KhiđónhữngtăngsĩnhưRinchenZangpocậymìnhlớntuổilạicónhiềucônglaonênđãkhôngđứngdậytiếpkiếnAtisha.NhàvuayêucầuAtishabanchomộtbàiPhápđầutiênvàôngnàyđãgiảngvềkinhBátNhãLaMật,lờigiảngrõràngvàsangsảngnhưtiếngchuôngcủaAtishađãkhiếnRinchenZangpophảiđứngbậtdạymàbạchrằng:“NhờcóngàimàTâyTạngđãtìmlạiđượctinhthầnvôuýcủaPhậtgiáo…”.

AtishalưulạiTholingmộtthờigianđàotạotăngtài,giảnggiảiPhậtpháprồimộtmìnhmộtgậyđikhắpTâyTạngđểtiếptụctruyềnbáđạoPhật.NhờcóôngmàPhậtgiáobắtđầupháttriểntrởlại,lúcđầucònởnhữngmiềnxaxôinhưngvềsaulanđếntậnLhassa.ÔngthànhlậppháiKadampa,mộttôngpháichínhmàảnhhưởngcòntồntạiđếnngàynay.

Năm1075,vuaTsedecholậpmộtđạihộiphậtgiáotạichùaTholing.Hàngngàyhọcgiảcácnơikéovềhọchỏi,nghiêncứu,đánhdấumộtgiaiđoạnquantrọngchoviệcphụchưngPhậtgiáotạiđây.TrongsuốtmấytrămnămquantrọngchoviệcphụchưngPhậtgiáotạiđây.Trongsuốtmấytrămnăm,xứGugevẫnđượccoilàtrungtâmPhậtgiáoquantrọngnhấtcủaTâyTạngmặcdùtheothờigianLhassađãbắtđầukhôiphụclạiuytínmộtphầnnào.

Năm1625,mộtgiáosĩngườiBồĐàoNhalàPadreAndralletheochânđoànkháchthươngÁRậpđếnyếtkiếnvuaTsaragxintruyềngiáotạiđây.VuaTsaragđóntiếpPadreAndrallerấttrọnghậuvàtuyênbố:“Mộtngườiđãđihàngngàndặmđểtruyềnbágiáolýthìchắcchắngiáolýđóphảicógiátrị,xứngđángđượcnghe.Mộtsựthậtkhôngthểlàmhạimộtsựthậtkhácmàchỉcóthểlàmchânlýthêmsángtỏ.NếuphươngTâycónhữngvịbồtáthoásinhgiảngdậychânlýmàdânxứGugechưahềbiếtđếnthìthậtlàmộtđiềuđángtiếclắm…”

VuaviếtmộtláthưgửichotoàthánhLaMãkhenngợiviệclàmcủatusĩAndrallenộidungnhưsau:“VuaTsaragxứGugechănthànhcảmơnquýquốcđãgửiquaxứchúngtôimộtvịđạilạtmađểgiảngdạychânlýcủanhữngbậcbồtátphươngTây.VuaTsaragxứGugeđãchấpphátchotusĩAndrallemườimẫuruộng,haitrămthoivàngnén,bangànviênđáquýđểvịđạilạtmaxâycấtchùathờcácbậcbồtátphươngTây.Chúngtốirấthânhạnhđượctiếpđónthêmnhiềubậclạtmanhưthếnữatrongtươnglai…”

Khinộidungláthưđượccôngbố,nhữngmónquàquýgiáđãlàmcácconbuônBồĐàoNhađộnglòngtham.HọlậptứckéonhauđếnGugemuabán,traođổi.(Chúthích:SửliệuvềConĐườngGấm(SilkRoad)đãghichéprấtrõvềgiaiđoạnnày).

Lúc đầu người ngoại quốc được đón tiếp trọng thể vì dân xứ Guge tin rằng những người đến từphươngTâyđều lànhữngbậcchân tu,đạohạnhnhư“LạtmaAndralle”nhưngchỉmột thờigianngắn,nhữngconbuônthamlamquỷquyệtđãgâyxáotrộnlêntìnhhìnhxứnày.Sựđụngchạmgiữangườidân

hìnhlànhchấtphácvànhữngconbuônlợidụngthờicơngàythêmtrầmtrọngnhưngnhờsựcanthiệpcủaPadreAndralle.mọiviệclúcđầucònđượcgiảiquyếtmộtcáchổnthỏa.Năm1635,PadreAndralleđưamộtpháiđoànđiLhassatruyềngiáoLợidụngcơhội,cácconbuônBồĐàoNhacậysúngđạnđãcướppháquốckhố.VuaTsaragvớichủtrươngmởrộngbiêngiớiđểđónnhậnnhững“điềumớilạ”phươngTâyđãtrởthànhnạnnhânđầutiên.CáichếtcủavuaTsarggâyxúcđộnglớntrongdânchúng,phongtràobàingoạiđượcđềxướng,cuộcchiếngiữangườidânxứGugevàngườingoạiquốcđãxảyra.QuânđộixứGugecũngchialàmhaiphe,nhómủnghộ“LạtmaAndralle”muốnbảovệngườingoạiquốcvànhómkhácchủtrươngchốngđốinhữngtưtưởngTâyPhương.Cuộcnộichiếnkéodàimấychụcnămlàmhaibênđềukiệtquệ.Nhờsựtiếptếvõkhí,pheủnghộTâyPhươngđãbắnphátanhoangthủđôTholing,biếnnơinàythànhbìnhđịa,dânchúngtránhchiếntranhkéodàibỏđihếtvàcuốicùngthìxứGugecũngbiếnmấttrêbảnđồ.

Năm1765,mộttusĩkháctênPadreDesideriđượckhíchlệbởinhữngláthưcủaPadreAndrlleđãtìmđếnnơiđâyđể truyềngiáonhưngôngchỉ thấymột thànhphốbỏhoang,điêu tàn.KhắpmiềnGugekhôngmộtbóngngười,cungđiệnđổnátđầynhữngdấuvếttangthươngngôichùaTsaparangtrênđỉnhđồitươngđốicònnguyênvẹn.ÔngghinhậnrằngtuychánhdiệnbịrêuphongphủđầynhưngđasốcácphotượngPhậtvàtranhkhôngbịhưhạinhiều.

TrongcuộcduhànhvượtquaChangTangvàoTâyTạng,tôiđãmangvềđượckhánhiềukinhđiểnvàhoạlạibộtranhtámmươibốnvịthánhTâyTạng(Sidhas)nhưngcuộckhảocứuchothấygiatàivănhoáquantrọngcủaTâyTạngvẫncònđượclưutrữtrongnhữngngôichùabỏhoangtạiGuge.Mặcdùhơnbatrămnămnay,trungtâmPhậtgiáoTâyTạngđãdờivềLhassanhưngchắcchắnvẫncònrấtnhiềukinhđiểnquantrọnglưulạimiềnGuge.

HơnsáutrămnămđãtrôiquakểtừngàytôichiêmngưỡnglinhảnhđứcDiLặctạiThạchTựmiềnChangThang.Tôiýthứcđượctầmquantrọngcủaviệcquánchiếucáctranhảnh,chủngtửhuyềnbíkhắctrênváchđá.Đốivớinhữngngườikhôngbiếtgì,đóchỉlànhữngbứctranhảnhnghệthuậtnhưngđốivớitôi nó đã là những chìa khoámầu nhiệm,mở đường vào những phápmôn huyền bímật truyền gọi làMandala.TôidựđịnhsẽlàmmộtchuyếnduhànhthứhaivàoTâyTạngnhưngchưachuẩnbịkịpthìthếchiếnthứhaiđãbùngnổ.Tấtcảmọisựdichuyểnđềubịhạnchếtốiđanêntôiđànhđặthếttâmtrívàoviệcnghiêncứu, tuhọcvàsoạn thảo tài liệuvềcông trìnhhoằngdươngPhậtphápcủađại sưRinchenZangpo.

MặcdùđứcPhậtđãgiảngdạyrấtnhiềuphápmônkhácnhaunhưngphậtgiáothườngđượcchiaralàmbaconđườngchính:NamTông(Hinayana)BắcTông(Mahayana)vàMậtTông(Vajrayana).Tuychialàmbanhưngthậtratấtcảchỉlàconđườngduynhất,conđườngthoátkhổ.TheosáchvởMậtTôngthìnếuđitheoconđườngBắcTôngmộtngườicầnphảitrảiquavôlượng,vôsốkiếptuhànhmớicóthểđạtđếnquảvịPhậtngay trongmộtkiếp.Đócũng là lýdonhiềungườigọiMậtTông làconđườngngắnnhất.Tuynhiên,nóinhưvậykhôngcónghĩaaicũngcóthểđitheoconđườngnàymàthậtrađâylàconđườngvôcùngkhókhănchỉdànhchocácbậcbồtát,cácvịtổmàcôngphutuhànhhếtsứctinhtấn,đãpháthạnhnguyệnvôcùnglớnlao,đãkhaimởlòngtừbi,pháttriểntrítuệđếnchỗrốtráo.

Mậttônglàmộtconđườnghếtsứclinhthiêngvàbímật.Cácvịtổđềunhấnmạnhđếnviệctrìtụngthầnchúnhưphươngtiệndạtđếngiácngộ.TruyềnthốngMậttôngxâydựngtrêncănbảntruyềnkhẩuquyếtgiữathầyvàtrò.Cáckhẩuquyếtnàyđượcgiữvôcùngbímậtnhưngdanhtừ“bímật”khôngthểhiểunhưmộtsựgiấudiếm,khôngmuốnchoaibiết.HoàthượngTômchobiếtnhữngkhẩuquyếtđósởdĩbímậtvìchỉcónhữngvịthầy,vốnbiếtrấtrõcăncơ,trìnhđộhọctrò,nênphươngtiệnchỉdạymộtphươngpháptuhànhthíchhợpnhấtvàchỉriêngchohọctròđóthôi.Khẩuquyếtnàycóthểvínhưmột“thiềntôngcôngán”mộtchìakhoágiúpchongườitritụng,quánchiếu,tuhànhphávỡđượcmànvôminh.

CũnggiốngnhưThiền,tutheoMậtTôngđòihỏiphảicómộtvịthầychỉdẫnchứkhôngthểđọcmộtvàicâuthầnchú,nghiêncứuítsáchvở,lýthuyếtmàcóthểhiểuđược.ViệchànhtriMậtTôngvôcùngkhókhăn,đòihỏingườituphảicómộtthânthểcườngtráng,ýchícươngquyết,tậptrungtưtưởng,khaimởtrítuệđểnhìnxuyênquamànvôminh,thẳngvàothựctướngcủasựvật.TutheoMậtTôngcónhiềunguyhiểmvìnếukhôngđượchướngdẫnđứngđắn,ngườitucóthểtrởnênđiênloạn,mắcvàonhữngmachướng,đivàoconđườngtàmuộilúcnàokhônghay.Dođó,trướckhitutheoMậtTông,cácvịthấykhuyếnkhíchhọctròphảinghiêncứukinhđiểngiữgiớiluậtthậtnghiêmminh.Chỉđãnghiêmtrìgiớiluậtmớibắtđầuphátnhữnghạnhnguyệnrộnglớnnhưmộtkimchỉnamhướngdẫncuộcđờimình.Khilòngtừbikhaimởlạiphảibiếtquanchiếuvềtánhkhông,giữtâmvôsởcầuthìmớiđượcmongcóthểbướcvàoMậtTôngmàkhôngsợnguyhiểm.

Tronggiaiđoạntuhànhđầutiên,ngườituthườngvàonhữngnơivắnglặngcôtịnhđểtuhành,gìngiữchothân,khẩu,ýđượcthanhtịnh.Nhờtrìtụngnhữngbàithầnchúkhẩutruyền,nhờđượcsứcgiatrìcủacácvịtổ,chưPhật,chưBồTát,dầndầntâmthứcngườitutrởnêntrangnghiêm,tĩnhlặngcóthểđónnhậnnhữngluồngthầnlựcgiatrìđểlàmgiatăngnguyệnlựccủamình.

Saukhituhànhthuầnthục,tâmthứctĩnhlặngkhôngcònmộtvọngniệmnàothìngườitumớibướcvàogiaiđoạnhợpnhất,bướcvàonhữngcảnhgiới“khôngvôbiênxứđịnh”khôngcònphânbiệtchúngsinhhayphápgiới,quántriệtđượctánhkhông.Chỉkhiđó,ngườituhànhmớicóthểnhậpphápgiớigiúpđỡchúngsinhvìlúcđótấtcảnhữngcửchỉ,ýnghĩngườituđềutrangnghiêmthanhtịnh,khôngcònônhiễm,MỗicửchỉđềulànhữngẤnquyết*Mudras”,lờinóiđềulànhữngchânngôn(Mantra),nóitheodanhtừThiềnlàcóthể“thôngtayđivàochợ”.

DựđịnhtuhànhvàoTâyTạnglầnthứhaicủatôiphảitạmhoãnlạivìcuộcthếchiếnnhưngtrongthờigianchờđợimộtcơhộithuậntiệnkhác,tôicódịpquenbiếtLiGotami,mộtsinhviênmĩthuậttạiĐạihọcSantiniketal,tỉnhBengal,LiGontamiđãgiớithiệutôivớinhữnghọcgiảnổitiếngcủaẤnĐộkhiđónhưNandalaiBose,RabrindanathaTagorevàMahatmaGandhi.SựgiaothiệpgiữatôivànhữngngườinàybịchínhquyềnAnhnghingờnênhọbắtgiữtôiđểđiềutramộtthờigian.Saucùngvìkhôngtìmđượcbằngchứnggì,họđưatôiđếnChumbi,mộtlàngnhỏgầnbiêngiớiẤnTạngvàyêucầutôikhôngnênrờikhỏiđâychođếnkhicólệnhmới.

Lúcđầutôirấtnảnchívì tìnhtrạngquảnthúcnàynhưngtrongcáirủi lạicócáimay, tôi làmquenđượcHoàThượngAjo,mộtvịlạtmanổitiếngtrúngụgầnđó.Khôngnhưđasốtăngsĩthườngmặctăngbàomàuâu,xámhayvàng,HoàthượngAjochỉmặcmộtchiếcáomỏngđượcvábằnghàngtrămmảnhvảikhácnhauvìngàitutheotônchỉRepascủavịthánhTâyTạngMilarepa(Vịhànhgiảmặcáorách).

CuộcđờicủaHoàthượngAjocũngrấtđặcbiệtmàtôiđãnghekểlạinhưsau:cóhaivịlạtmalàAjovàRetocùngtheohọcmộtthầy.Retolàmộthọcgiảtinhthôngkinhđiển,cóthểgiảnggiải,tríchdẫnhầunhưtấtcảsáchvởmộtcáchdễdàngtrongkhiAjochỉchuyêntâmlễbáithiềnđịnh.LạtmaRetoghidanhvàođạihọcDrepung,tốtnghiệpthủkhoa,trởnênmộtphápsưnổitiếngcủaTâyTạngtrongkhiLạtmaAjovẫnẩntutạilàngChumbi.Saunhiềunămkhônggặpnhau,mộthômphápsưRetocódịpcôngduqualàngcũ.Nhớđếnngườihuynhđệđồngmôn,ghélạingôichùaxưathămhỏi.Gặpnhaucảhaiđềumừngrõchuyệntròvuivẻ.RetobènhỏiAjođãtuhọcđếnđâu.LạtmaAjothànhthậtthưarằngbaonămnaychỉchuyêntụngmộtbộkinhADiĐàmàthôi.PhápsưRetolắcđầuthanchochúemquêmùahủlậu,kinhđiểnthiênkinhvạnquyềnkhôngđọcmàchỉđọctụngcómộtbộkinhtầmthườngmàgầnnhưaicũngbiết.RetobèngiảnggiảichoAjomộthồivềnhữngphápmôncaosiêuchođếntậnkhuyamớiđingủ.Vừachợpmắtítlâu,ôngđãgiậtmìnhtỉnhgiácvìthấyánhsángởđâuchóiloàcảmộtvùng.Ánhsángnàyphátratừphíachánhdiệnngôichùanênôngngạcnhiênrờitrúphòngbướcraxemthếnào.ÔngthấyLạtmaAjođangchắptayđảnhlễ,tritụnghồngdanhđứcphậtADiĐànhưngquanhôngnàyhàoquangsángrựccảchánh

điện.Ôngthấytronghàoquangđócómộtaosenlớnbằngcácthứngọcbáuvớinhữnglâuđài,dinhthựtoànbằngvàng.Ngoàiracòncónhữnggiốngchimlạcấttấulênnhữngđiệunhạchoànhã,vidiệu,nghenhưtiếnggiảngkinhrồitrờiđổimưahoa,nhữngbôngMạnĐàLarơixuốngaobáutoảsángkhắpnơi.

PhápsưRetonínthởtheodõichođếnkhiLạtMaAjotrítụngxongbộkinhADiđàthìlĩnhảnhđómớibiếnmất.Quáxúcđộng,RetovộibướcvàohỏilàmsaoAjolạicóđượcthầnthôngnhưvậy.LạtmaAjochobiếtônghềcóthầnthônggìcảmàchỉchuyêntâmtrìtụngsáuchữhồngdanhmàthôi.

-Nhưnglàmsaotathấyhàoquangsángngờitrongchánhđiệnvànhữnglinhảnhlạlùng.Chắcchắnchúphảicónhữngphươngpháptuluyệngìnữachứ?

-LạtmaAjochobiếtôngkhônghềápdụngmộtphươngphápgìngoàiviệcgìngiữthân,khẩu,ýchothậtthanhtịnh,trangnghiêmđểtrìtụnghồngdanhPhậtADiĐàmàthôi.

-Làmsaocóthểnhưvậyđược?Nhưtađâylầuthôngkinhđiển,tutậpbaonămnaymàđâuđãcókếtquảgì!

-Cólẽhuynhchỉđọcvăngiảinghĩađểthoảmãntrìnhđộtríthức,giỏibiệnluậnnhưmộtnhàthôngtháimàthiếuhànhtrì,khôngchíthànhcungkính,đọckinhcònnghingờ,chỉtrọngvềlýtánhmàkhôngthựcsựtudưỡngthântâmchăng?NhưemđâythìchuyêntâmtintưởngvàolờikhuyêndạycủachưPhật tinrằngcócõiTâyphươngCựcLạc,tinvàođạinguyệncủaPhậtADiĐÀvàthalựctiếpdẫncủaNgàirồichíthànhnguyệncầusẽđượcsinhsangcõicõinướccựcLạc(Tín,Nguyện,Hạnh).

PhápsưRetobừngtỉnhvộivãchắptayđảnhlễngườiemđãkhaingộchomình.ÔngtrởvềLhassatrìnhsựviệcchođứcĐạiLaiLạtmarồixintừchứcphápsưvềnhậpkhẩuthấttuthiềntrongdẫyTuyếtSơn.ĐứcĐạilaiLạtmatruyềnlệnhchoxâymộtngôichùanguyngarộnglớnđểxứngđángvớicôngđứctuhànhcủamộtvịcaotăngvàphongchoLạtMaAjochứcHòathượng(Rinpoche).TuynhiênHòathượngAjokhôngthíchviệccómộtngôichùariêngnhưvậy,ôngchỉmuốntiếptụcsốngtrongngôichùanhỏbénơithunglũngChumbimàthôi.Vịquantrôngcoiviệcxâycấtlấylàmlạbènhỏitạisaothìngàichobiếtdùchùacaotođẹpđẽ,dùcungvàngđiệnngọccũngchỉlànhữnghìnhthứcbềngoài,hữusinhhữuhoại,naycònmaimất,khôngthểsosánhvớicảnhgiớicủacõiCựcLạcđược.SaucùngngườitađànhmờingàivềtrụtrìTseCholin,mộtngôichùalớntrongvùngvìvịtrụtrì tạiđâyđãquađờitrướcđóít lâu.HòathượngAjonhậnlờiquảntrịngôichùanàynhưngôngvẫntiếptụcsốngtạingôichùanhỏbécũgầnđóvìôngbiếtrằngvịtrụtrìTseCholinsẽhóathântrởlạiđâytrongmộtthờigiankhônglâunữa.

Sự tiếpxúcvớiHòa thượngAjođãgiúp tôi rấtnhiều trongviệc tìmhiểu thêmvềPhậtgiáoTomoGeshe.TheoHòathượngAjothìđứcPhậtđãchỉdẫnrấtnhiềuphápmônkhácnhau,cácđệtửtùytheocăncơtrìnhđộlãnhhộimàtuhànhđượcgiảithoát.TuynhiênvìbiếtvàothờiMạtPháp(KaliYuga),chúngsinhnghiệpsâu,trímỏngkhócóthểtrôngcậyvàotựlựccánhânmàgiảithoátnênđứcPhậtđãtruyềndạyriêngmộtphươngphápgiảndịlàphápmônniệmPhậtcầuvãngsinh.Phápmônnàytuygiảndịmàcôngnăngvôcùngmầunhiệm,bấtkhảtưnghivìngaynhưđứcDiLặcchỉcònmộtkiếpnữasẽthànhPhậtmàngàyđêmsáuthờicònđảnhlễ,trìniệmhồngdanhchưPhật.

HòathượngAjochobiếtsáuchữhồngdanhADiĐàPhậtcómộtoailựcvôcùngrộnglớnvớinhữngmậtnghĩasâuxamàchỉcóPhậtvớiPhậtmớihiểurõcùngtậnmàthôi.PhậtADiĐàlàphápgiớitàngthân,baonhiêucôngđứccủaChưPhậttrongmườiphươngphápgiới,nơimộtđứcPhậtADiđàđềuđầyđủcả.ADiĐàcòncónghĩa lànguồnsángvô tận(VôLượngQuang)và tuổi thọvô lượng(VôLượngThọ)haynóitheonghĩakháclàbaogồmtoànthểkhônggian(ánhsáng)vàthờigian(tuổithọ)tượngtrưngchochânlýtuyệtđốibấtkhảtưnghì.

Nhưtôiđãtrìnhbàytrướcđây,MậtTônglàmộtphápmônbímậtkhôngthểsửdụnglờinói,ngônngữ

màdiễntảđược.Phápmônnàyđềcaoviệcsửdụngthầnchú(Mantra)nhưmộthìnhthứcnhiếptâmvàtrongcácthầnchúthìChânNgôn(Dharani)hayngônngữcủachưPhậtlàtinhhoacủatấtcả.Đếnđâycầnphảiphânbiệtthầnchú(Mantra)vốnlànhữngâmthanhcócônghiệuhuyềnbívàChânNgôn(Dharani)lànhữngtinhhoacủaPhậtlý,nhữngýtưởngẩnkíntrongtâmPhậtmàchỉcóPhậtvớiPhậtmớicóthểhiểuđượctoànvẹn.MộtsốtôngiáokhácnhaunhưẤnĐộgiáocũngthườngsửdụngthầnchú(Mantra)nhưngChânngôn(Dharani)thìhoàntoànlàcủaPhậtgiáo.NguyênvănchânngônthườngđượcchépbằngtiếngPhạn(Sanscrit)nhưngngườitakhôngdịchravìngônngữhiệnnaykhôngthểdiễntảhếtcácmậtnghĩa.Ngoàirachânngônthườngnórấtnhiềuýnghĩahuyềndiệu,nếudịchnghĩanàythìmấtnghĩakia,khôngthểdịchmộtcáchtoànvẹnvìngônngữtựnóđãvốngiớihạn.Ngườitrìtụngchỉcầntĩnhtâm,chíthành,tintưởng thì tâmýngườiđósẽkếthợpvớichân tâmcủaChưPhậtmàđượccảmứng.Nếudịchnghĩa thìngườitrìtụngdễsinhlòngphânbiệtsuydiễnnghĩalýnàynọ,phátsinhcácvọngtưởng.

Ngoàiviệctrìtụngchânngôn,MậtTôngcònđềcaoviệcthiếtlậpnhữngđàntràngMandalavớinhữngnghithứcvôcùngđặcbiệt,đểchiêucảmnănglựcgiatrìcủachưPhật.HòathượngAjochỉdẫnchotôicáchthiếtlậpnhữngđàntràng,côngdụngcũngnhưchitiếtcủatừngphầntrongđó.Nơilậpđàntràngphảiđượclauchùisạchsẽ,thanhtịnhtrangnghiêmvàthờigiancầunguyệnphảiđượcgiữthậtđúngtheocácvậnchuyểncủatinhtúvàthờikhắc.Trướckhinhậpđànphảikếtgiớitheocácnguyêntắcđãghinhậntừtrước.Vìcácchitiếtkhôngthíchhợptrongcuốnsáchnhỏnàynêntôichỉghinhậnmộtcáchsơlược,chitiếtđượcghirõhơntrongcuốnTheFoundationofTibetlanMystichlsm.

TheoHòathượngAjothìcáchtrìtụnghồngdanhphảiđặtcănbảntrênsựchíthành,khẩnthiếtthìmớiđượccảmứng.Dùlàmđúngcácnghithứcnhưngtâmkhôngthànhthìkhócókếtquảgì,tómlạivấnđềtrọngyếuvẫnlàởtâm.Ngàicònchỉchotôiphươngphápquántưởng,lúcnàocũnggiữtrongtâmhìnhảnhđứcPhậtADiĐàvàcảnhgiớicõiCựcLạcmàtrongđóbấtcứthứgìcũngphátrahàoquangsángchói,nơimàtiếnggió thổi,chimhót, lácâyrụngcũngphátranhữngđiệuâm.Ngàichobiếtlàmsaođểlúcđi,đứng,nằm,ngồicũngđềuchútâmvàohìnhảnhđứcPhậtADiĐàchođếnlúcthậtthuầnthục,khôngthấycómìnhlàngườiniệmPhậtvàPhậtlàmộtvịmìnhniệm,chỉcómộtánhsángvôtận,vôlượngchiếusoi.Niệmđếnchỗvôniệm,chođếnnhấttâmbấtloạnthìsẽđạtđượccảnhgiớibấtkhảtựnghì.

Chínhnhờsựchỉdẫntườngtậncủangàimàvềsautôihiểuđượcnhữngmậtnghĩaghikhắctrênhìnhảnh,chủngtựtạicáctuviệnTâyTạng.

ĐãcóngườitheohỏitôitạisaođãthụgiớivớiĐạiđứcNyanatilokaMahatheralạicòntheohọcthiềnđịnhvớiHòathượngAjovàsaunàylạitheoHòathượngAjoRinpoche.Tôichỉcóthểtrảlờirằngmỗivịthầyđềucónhữngđiềuhayđểhọc,vàbấtcứđiềugìcóthểgiúptađạtđếncứucánhlàgiảithoátcũngđềulànhữngcơhộicầnthiết.NgoàiratôikhônghềthấycósựmâuthuẫngiữanhữngđiềudậybảocủaĐạiđứcNyanatiloka,HòathượngTomohayHòathượngAjo.Tráilại,nhữngđiềunàygiốngnhưnhữngmảnhnhỏráplạiđểtrởthànhmộtMandalahoànhảo,trònđầy.

MặcdùHòathượngTomoluônluônchiếmmộtchỗquantrọngtrongtâmthứccủatôinhưngđiềunàykhôngngăncảntôihọchỏithêmvớicácvịthầykhácvìmỗivịthầychỉcóthểtruyềndạynhữnggìmàhọnghiệmđượcvàđiềunàycóthểgiảithíchquasựđiểmđạotruyềnphápcủaMậtTôngnhưsau:

Lễđiểmđạotruyềnpháp(Initiation)cómộttínhcáchthiêngliêng,quantrọng.Nólàmónquàvôgiá,caocảnhấtmàmộtvịthầycóthểtruyềnchohọctrò.Điềunàykhácvớiviệctruyềngiới(Ordination),thunhậnvàogiòngtunhưnhiềungườiđãhiểulầm.Truyềngiớidựatheonhữngnghithức,giớiluậtđãđượcghichéprõràngtrongcácbộluật.Vìlànhữnggiớiluậtcôngtruyềncótínhcáchbênngoàinênbấtcứtusĩnàocũngcóthểthunhậphọctrò,miễnlàhọđãđạtđếnmộttrìnhđộvàthờigiantuhànhnàođó.Phầnhọc

tròcũngthế,họcóthểđượcnhậnnếuđồngýtuântheocácgiớiluật,tônchỉcủadòngtumàhọmuốntheo.

Việcđiểmđạotruyềnphápthuộcvềgiáolýbítruyềnnênkhódiễntảthậtchínhxác.Mộtvịthầychỉcóthểtruyềndạynhữnggìôngtađãnghiệmđượcmàthôivàđểtruyềndạyđiềunày,ôngtaphảicókhảnăngtạorahoàncảnh,kinhnghiệmđãgiúpôngtachứngnghiệmđiềuđó.Dĩnhiênđiềunàykhôngdễnênnóđòihỏimộtthờigianchuẩnbịvôcùngcôngphu.Việcchuẩnbịnàykhônggiốngnhưviệcthầygiáosoạnsáchgiáokhoatạitrườnghọc,thutậpnhữngdữkiện,tàiliệuvàxếpđặtnómộtcáchthứtựtừdễđếnkhóđểgiảngdạymàlàmộtsựchuẩnbịtưtưởng,tâmýđểlấy“tâmtruyềntâm”.

Mộtvịthầyđiểmđạotruyềnphápphảichứngnghiệmcáikinhnghiệmtâmlinhcaoquýmàôngnghiệmđượcbằngcáchđặtmìnhvàocáinguồnthầnlựchuyềnbíuyênnguyênmàôngđãngộđượcđểtrởthànhmộtphầncủanórồihướngdẫncáinguồnthầnlựcđórótvàotâmtríhọctrò.Dĩnhiênnếuthầy đã công phu chuẩn bị thì học trò cũng phải chuẩn bị hết sức công phu để tiếp nhận cái kinhnghiệmcaocảphátsinhtừnguồnthầnlựcđó.CũngvìthếmàcácvịthầyMậttôngtuyểnlựahọctròvôcùngkỹlưỡngvàthườngthửtháchgắtgaoxemhọctròcóxứngđángnhậnlãnhcáigiatàitâmlinhcaoquýđóhaykhông.Saukhithunhậnhọctrò,vịthầycònphảithườngxuyêntheodõixemhọctròđãđủsứcđểtiếpnhậncáikinhnghiệmđóchưa!Khôngvịthầynàolạiđiểmđạochonhữnghọctròchưasẵnsàngvìnếukhôngcósựchuẩnbịcủacảhaibênthìtấtcảchỉlàmộtđiềuvôích,khôngcókếtquảgìcả.

VìtruyềnthốngMậtTôngTâyTạnghoàntoànđặtcănbảntrênsựđiểmđạotruyềnphápnàynêntôikhôngkhỏingạcnhiênkhinghenóirằngthờigiangầnđây(1966),nhiềungườitựxưngđãđượcđiểmđạobởicácdanhsựTâyTạngvàđãđạtđượcnhữngquảvịvôcùnglớnlao.Tôikhôngcóýphêbìnhnhưngthấyvẫncómộtcáigìkhôngổntrongvấnđềnày.

TheosựhiểubiếtcủatôithìtruyềnthốngMậtTôngđượcgìngiữvôcùngcẩnthận,cácđạoquảchỉcóthầyvàtròbiết,khôngphảimộtnhãnhiệuđểdánlênngười,khôngphảimộtbằngcấp,chứngchỉđểmangrakhoekhoangtrướcquầnchúng.HànhtrìMậtTôngphảibiếtgiữbanghiệpthanhtịnhđểtiêutrừvọngtưởng,dùngcôngđứcvànănglựccủachânngônhayniệmPhậtđểcầuđạtquảBồĐề.PhầnlớncácngườituMậtđềulánhmìnhtrongchốncôtịchđểhồiquangtựkỷtrongnhiềunămhaycảđờicũngchưachắcđạtđượckếtquảmàtạisaonhiềungườichỉquaTâyTạngítlâuđãđượcđiểmđạorồiđắcđạothìquảlàđiềukhótin.

VềsautôimớibiếtxãhộiTâyTạngcórấtnhiềubanghộihànhkhất,sốngnhờlòngbốthìcủadânchúng.Họthườngtụtậpquanhcácchùachiềntrongdịplễlớnđểxintiềnkháchhànhhương.KhingườiÂuMỹhiếukỳ,tòmòtìmđếnTâyTạngđểtìmhiểuvềtôngiáoxứnàythìnhữngkẻhànhkhấthiểubiếtthờicơđãvộivã“đổinghề”tựxưnglànhữngvịnày,đấngnọsẵnsàng“điểmđạotruyềnpháp”chobấtcứai,dĩnhiênlàvớimộtgiábiểunàođó.Mộtngườithiếuhiểubiết,hammênhữngđiềuhuyềnhoặcdĩnhiênrấtdễbịlunglạc.ĐiềuđángtiếclàhọđãkhoekhoangầmĩrằnghọđãđạtđượcquảvịnàynọlàmnhiềungườiđâmrahiểulầmvàcómộttháiđộkhôngđứngđắnvềMậtTông.

CuộcxâmlăngcủaTrungcộngcũngđãpháhoạitruyềnthốngtâmlinhtạiđây.PhầnlớntusĩTâyTạngđềubịngượcđãi,tùđầy,giếthạinênnhữngngườisốngsótđãphảibỏtrốnraxứngoài.Vớinhiệttâmbảovệtruyềnthốngtôngiáochokhỏithấttruyềnhọvộivãthunhậnđệtửmàkhônglựachọncẩnthận.Thiếucăncơ,nhữngngườinàykhôngnắmvữngtinhtúyMậtTông,khôngnghiệmđượcnhữngtriếtlýbímậtnênvềsauviệcđiểmđạotruyềnphápchỉcònlànhữngnghithứcbênngoài,cóhìnhthứcmàthiếunộidungvàhậuquảlàgiáolýMậttôngđãđượctruyềndạycẩuthảvàsailạcrấtnhiều.

TrongthờigiansốngtạiTseCholinh,tôiđãchứngkiếnsựtrắcnghiệmvàhuấnluyệnmộtvịHóathân

(Tuiku)nhưsau:

SarahasinhtạilàngDungkar,thunglũngTomo.Ngaytừnhỏ,cậubéđãcódấuhiệukhácthườngnênngườitatinrằngcậuphảilàmộtnhânvậtđặcbiệt.Khilênbốn,cậubéchobiếtđãtừngsốngởmộtngôichùatrênđỉnhnúimàmọingườiđềunghĩlàchùaDungkargầnđó.Cậubéphủnhậnđiềunày,nóirằngngôichùakiatolớnhơnnhiều.TinđồnđếntaihộiđồngtrưởnglãotuviệnTsêCholin.Vịtrụtrìtạiđâytrướckhiquađờiđãđểlạimộtbàikệnóirằngôngsẽhóathântrởlạinhưngđãlâumàchưađượcthêmtintứcgì.MộtnhómtrưởnglãobènđếnDungkartìmđứanhỏvàmangtheomộtsốđồvậtđểthửnghiệm.Họbàyrabànmấychụccáichuôngđồnggiốngnhaunhưđúcvàcậubéđãchọnđúngcáichuôngmàvịtrụtrìkhixưathườngsửdụng.

-Tạisaoemlạichọnquảchuôngcũnày.

-Tạivìđólàquảchuôngtôivẫnthườngsửdụng.

-Tạisaoembiếtđólàquảchuôngcủaem?

-Tạivìmộthômtôiđánhrơinênnóbịmẻmộtmiếngnhỏđâynày.

Cậubélậtcáichuônglên,chỉvàomộtvếtmẻnhỏmàrấtítainhìnthấy.CácvịLạtMathuhồinhữngcáichuôngvàbầynhiềuxâuchuỗitranghạtlênbàn,cậubécầmlấymộtchuỗi:

-Đâyđúnglàchuỗitrànghạtcủatôi.

-Tạisaoembiết?

-Tạivìhạt108bịbểnêntôithayvàođóbằngmộtmiếngđátròn.

Ngườitađưaranhiềuthứkhácvàthứnàocậubécũngchọnđúngđồvậtcủamìnhtrongkiếptrước.CácvịLạtMabắtđầuđọclênmộtbàikệngắnnhưngthiếunhiềucâuvàcậubéphảnđối:

-Nhưvậykhôngđúng.Bàikệđóphảiđượcđọcnhưthếnày...

Cậungâmtrọnvẹnbàikệ,khôngthiếusótmộtchữnàovàgiảithíchnhữngýnghĩatrongbàikệ.KhiđócácvịLạtMamớixémộtphongthưcủavịtrụtrìkhitrướcđểlạivàởtrongngàiđãchúgiảicặnkẽtừngcâuvàlờigiảiđáphoàntoànphùhợpvớisựgiảithíchcủacậubé.Đếnđâyngườitakhôngcònnghingờgìnữa,quảđúngSarahalàhóathâncủavịtrụtrìchùaTseCholin.MộtđámrướcvĩđạiđượccửhànhđểđưaSarahatrởvề.

Khiđếnnơi,ngườitađưacậubévàocănphòngdànhriêngchovịtrụtrìnhữngcậulắcđầu:

-Đâykhôngphảicănphòngcũcủatôi.

-Đâylàphòngdànhriêngchovịtrụtrìkiamà!

-Khôngđâu.Cănphòngcũcủatôikhôngphảiởtrongchùamàởtậnđỉnhnúisauchùa.

Cậubéđãnóiđúngvìvịtrụtrìngàytrướckhôngthíchsựồnàonêncấtriêngchomìnhmộtamthấtnhỏởsauchùa.Saukhiôngtừtrầnngườitađãdùngnólàmnơichứacủivàvìbấtcẩn,nhânviênlàmbếpđãlàmcháyrụinó.Ngườitakhôngcònnghingờgìnữa,Sarahađãvượtquađượcsựthửtháchcuốicùng.

Khôngphảivịhóathânnàocũngnhớđượchếtnhữngkinhnghiệmtiềnkiếpmàđôikhihọcầnsựhuấnluyệnđặcbiệtđểthứcđộngkýức.TrườnghợpcủaSarahanhưvậycókhicậubénhớrấtrõcácchitiếtnhưngcũngcókhicậutỏraphânvân,ngậpngừngvàxúcđộngtrướcnhữngđiềumàcậukhôngbiếtrõ.Cókhicậunghiêmtrangnhưmộtônglãonhưnglúckháccậulạicónhữngcửchỉngâythơ,hồnnhiêncủamột

đứabé.DĩnhiênviệchuấnluyệnđòihỏithờigianđểSarahahoàntoànphụchồikýức.

TrongcáckhóalễSarahathườngtỏrachứngchạc,trangnghiêmnhưmộtvịsưtrưởng.Khitiếpchúngtôi,cậubécũngrấtnghiêmnghịnhưmộtvịtrưởngthượngnhưngđôikhicậucũnghamchơi,thíchnghenhữngcâuchuyệnngụngônmàtôikểhaysaymênhữngtranhảnhmàLiGotamivẽ.Cókhicậugiảnggiảicặnkẽmộtđoạnkinhkhóhiểunhưngcólúccậulạihỏinhữngcâungâythơnhưmộtđứanhỏlênbốn.

MỗibuổisángtôithườngthấyHòathượngAjovàSarahathongthảđidạoquanhchùa,SarahavừađivừaônlạinhữngđiềuđãhọchômtrướcnhưngkýứccậubéchưahoàntoànphụchồinênđôilúccậulơđãngtheodõinhữngconchimnhỏthoănthoắtchuyềntrêncànhmàquêncảviệcđọctụngnhữngcâukinhhaytrảlờimộtcâuhỏicủaHòathượngAjo.KhiđóHòathượngquaylạikhẽnhắcnhữngđiềucậubéphảilàm,ngàicótháiđộôntồnvàkiênnhẫnnhưchađốivớicon,nghiêmnghịnhưngkhôngkhắtkhe,dịudàngnhưngkhôngdễdãi.

Mộtbuổisángmùađông,tôigiậtmìnhnhìnquacửasổthấymấycáibóngdiđộng.TôithấybađứatrẻkhoảngbốnnămtuổiđangđùagiỡnvàmộtđứachínhlàSaraha.NhữngđứatrẻkhácmặcáoấmnhưngriêngSarahathìmìnhtrầnchỉmặcmộtchiếcquầnmỏng,cậubélănmìnhtrênđámtuyếtđùanghịchnhưngtrênmìnhkhônghềdính tuyết.Hìnhnhưbaonhiều tuyết dínhvàongười cậuđều tanngay.Tôi thấy rõnhữngluồngkhóithoátraquanhthânthểSarahavàýthứcrằngcậubéđãsửdụnglửaTamMuội(tummo),mộtphươngphápchuyểnnhiệttrongmìnhcủacácđạosĩTâyTạng.Nhờbiếtcáchdẫnnhiệtđikhắpthânthểmàhọcóthểngồithiềntrênbăngtuyếtngoàitrờimàkhônghềhấngì.

TrongcácvịthánhTâyTạng,MiarepalàngườinổitiếngvềcôngphuluyệnlửaTamMuội.Ôngđãtunhiềunămtrênđỉnhnúituyếtvớisốlươngthựctốithiểu,trênmìnhchỉcómộtmảnhvảimỏng(repas)vừađủchethân.Mỗikhichứngnghiêmđượcđiềugì,ôngthườngxuấtkhẩulàmnhữngbàithơ,bàihátmàđếnnayvẫncònđượctruyềntụng.

TrongthờigiantrúngụtạiTseCholin,tôicónhiềudịpnghiêncứunhữngkinhđiểnlưutrữnơiđây,kểcảnhữngbộkinhđặcbiệtgọilàMậtĐiển(Termas)đượccấtriêngtrongmộtcănphòngnhỏsauchánhđiện.CuốnTửThư(BardoThodol)làmộttrongnhữngMậtĐiểnquantrọngcủaMậtTôngTâyTạngmớiđượctruyềnbáquaÂuMỹquasựphiêndịchcủagiáosưEvansWenz.Tuynhiên,theosựhiểubiếtcủatôi,ngườitakhócóthểhiểuđượcýnghĩacủacácMậtĐiểnnếukhôngcómộtcănbảnvữngchắcvàđượcchỉdẫntườngtậnbởicácdanhsưTâyTạng.

Năm1947,chínhquyềntraotrảlạichotôigiấytờthônghànhnêntôilậptứcchuẩnbịlàmmộtchuyếnduhànhđếnDungkar.TôihyvọngsẽgặpđượchóathâncủaHòathượngTomo,khiđóngàicũngtrạctuổivớiSarahanhưngtôiđượcbiếtngàiđãđiSera.TìnhhìnhTâyTạnglúcđóđangbướcvàomộtchuyểnbiếnmới.ĐứcĐạtLaiLạtMathứmườibađãquađời,quyềnhànhtậptrungtrongtaymộthộiđồngtrưởnglão.Trảiquanhiềunăm,ngườitachưatìmđượchóathâncủangàimặcdùchínhquyềnđãtruyềnlệnhchodânchúngkhắpnơiđểýtìmmộtdứatrẻvớinhữngdấuhiệuđặcbiệt.KhắpTâyTạngngườitađềunóiđếnbiếnchuyểnlớnlaomàđứcĐạtLaiLạtMatrướckhitừtrầnđãtiênđoán.Ngườitanóivềmộtthảmhọalớnsắpxảyramặcdùkhôngaiđoánbiếtthảmhọađósẽxảyranhưthếnào!Ngườitabàntánđủcáctinđồnthấtthiệtvềviệccáctrưởnglãothamquyềncốvị,khôngmuốntìmđứcĐạtLaiLạtMađểnắmquyềnhành.NgườitanóiđếnsựđedọacủaTrungHoa,vẫnkhôngcôngnhậnTâyTạngnhưmộtquốcgiacóchủquyền.TinđồnvềcuộcthếchiếnbênngoàicũnggâynhiềusôinổitrongnướcvàngườitađồnsẽcóviệcquânđộiAnhtrởlạiTâyTạng,hoặcquânNhậtsẽxâmlăngxứnàyv.v...

KhiHòathượngReting,vịđứngđầuhộiđồngtrưởnglão,tuyênbốđãtìmđượchóathâncủađứcĐạtLaiLạtMathìcảnướcmởhộiănmừngnhưngtrongsựmừngvuivẫnxenlẫnnhữngâulovìnhữngbấtanvàđedọatừbênngoài.

KhiđóđứcĐạtLaiLạtMađờithứmườibốncònquánhỏ,chưathểcaitrịnênquyềnhànhvẫntậptrungtrongtaycácvịtrưởnglão.Nhiềuthếlựcngoạibangđãlợidụngcơhộinàytạocácmâuthuẫnchínhtrịnhằmchiarẽcáctrưởnglão.Họđãdànhnhiềuquyềnlợichocáctôngpháitôngiáomàcácvịtrưởnglãođạidiện.MỗinướcngoạibanglạiủnghộmộtvịtrưởnglãođểmưucầuviệcchínhquyềnTâyTạngkýnhữnghiệpướccólợichohọ.TìnhhìnhchínhtrịngàythêmrốirenkhiđứcBanThiềnLạtMa,nhânvậtsốhaicủaTâyTạngđòigiảitánhộiđồngtrưởnglãođểnắmquyềnvàkhikhôngđược,ôngđãbỏquaTrungHoađểtỵnạnchínhtrị.

Vìnhữngchiarẽtrầmtrọngnày,HòathượngRetingphảitừchứcnhườngchỗchomộttrưởnglãokhácnhưngchỉítlâusauvịnàyđãchếthụtvìmộtquảbomnổchậm.CuộcámsátbấtthànhnàykhiếntìnhhìnhTâyTạngtrởnêncăngthẳnghơnbaogiờhết.CáctrưởnglãođồngloạttốcáoHòathượngRetingthôngđồngvớiTrungHoachủmưuviệcnày.

HòathượngRetingbấtchấplờikhuyêncủacáctăngsĩhầucận,đếnthẳngđiệnPotalađểđốichấtvớihộiđồngtrưởnglãovàbịquảnthúctạiđây.Vàihômsau,hộiđồngtrưởnglãoloantinngàiđãquađờivìnhữnglýdohếtsứcmơhồ.Tôiđượcnghekểrằngxácngàingồiyêntrongtưthếliênhoa,thânthểkhôngcómộtdấuvếtgìchứng tỏ rằngngàibịámhại.Cácvịy sĩnổi tiếngcủaTâyTạngcũngkhông tìmranguyênnhâncáichết.Điềulạlùngnhấtlàcáitáchuốngtràcủangàiđượcghimsâuvàotrongcáicộtbằnggỗcứngtrênvách.Làmsaomộtchiếclybằngsứlạiđượcghimsâuvàotrongcâycộtgỗlimnhưcóngườitạcvàođómàkhôngvỡ?Ngườitađãđặtrađủcáclờiđồnđạivềcáichếtbímậtnàycũngnhưvềhiệntượnglạlùngkianhưngkhôngaiđiđếnmộtkếtluậnnàorõrệt.

ĐốivớingườidânTâyTạng,mộtvịtrưởnglãođãchỉhuyxứnàytrongnhiềunăm,đãtìmrahóathâncủađứcĐạtLaiLạtMađờithứmườiba,đãtừchứcđểẩntusaukhihoàntấtnhiệmvụ,khôngthểbịkếttộinhưmộtkẻtộiphạmbịgọivềđểđốichấtđược:Khitinnàytruyềnra,dânchúngđãnổilênphảnđốivàquânđộiđượcgọiđếnđểgiữtrậttự.

HòathượngRetingtốtnghiệptạiđạihọcSera,đãtừnggiảngdạyrấtnhiềutusĩtạiđâynêncácsinhviênSerađãbiểutìnhđòiphụchồidanhdựchongài.Cuộctranhđấuphanhiềumàusắcchínhtrịhơnlàtôngiáovìcácyêusáchcủasinhviên.Mộtlầnnữa,quânđộiđượcgửiđếnvàsaunhiềutrậngiaotranhdữdội,trậttựmớiđượcvãnhồi...

Nhữngbiếnchuyểnnàyđãgiúptôinhậnthứcrõrệtrằngtôngiáokhôngthểđiđôivớichínhtrị.CănbảnxãhộiTâyTạngdựatrêntôngiáonhưngchínhsựtổchứchếtsứcquycủ,tậpđoànquahệthốngcáctuviện,cáctôngphái,cáchộiđồngtrưởnglãođãvôtìnhđưatôngiáovàoconđườngchínhtrị.Từđónóđãtrởnênmộtthứquyềnlựcvàquyềnlựcnàocũngdễlàmchongườitatrởnênmùquáng.Hơnlúcnàohết,tôimớinhậnthấychângiátrịcủanếpsốngcôtịch,lắngmìnhnơihangsâunúithẳmđểphảnquangtựkỷnhưvịthánhMilarepađãcatụngtrongcácbàicabấthủcủangài.

Mặcdùthờitiếtđãchuyểnquamùalạnh, tuyếtbắtđầurơi trênnhữngđèocaonhưngtôivẫnquyếtđịnhduhànhvàoTâyTạng.Tôilinhcảmrằngnếukhôngtiếptụcviệcsưutầmvàsắpđặtcáctàiliệuthànhhệthốngđểnghiêncứuthìcáikhotàngvănhóaphongphúnàycóthểbịthấtlạchoặchủyhoạivớithờigian.Khôngbaogiờtôingờrằngthờigianchưahànhđộngthìchínhconngườiđãlàmnhiệmvụđó.Dựatrênnhữngmỹtừtốtđẹpnhư“giảiphóng”,“sanbằngbấtcônggiaicấp”,TrungcộngđãđemquânxâmlăngTâyTạng,thiếtlậpmộtnềncaitrịhàkhắc,ápbứcngườidânxứnàyphảituântheonhữngluậtlệmanrợ,tráingượcvớitruyềnthốnghiềnhòanơiđây.Dướichiêubàicáchmạngvănhóa,chínhquyềnTrungcộngralệnhđốtcáckinhđiển,pháhủychùachiền,tượngPhậtvàtấtcảnhữngdisảnvănhóađượcgìngiữtrongsuốtmấychụcthếkỷnay.Họhyvọngnếuxóasạchnhữngthứnày.TâyTạngsẽtrởthànhmộtquốcgiakhôngcòntruyềnthống,khôngcònquákhứvàsẽdễdàngbịđồnghóavàonềnvănhóacủahọ.CóthểTrungcộngđãthànhcôngphầnnàotrongviệctiêudiệtnhữngcơcấutổchứchànhchánhcủaTâyTạngnhư

tuviện,chùachiềnvàhộiđồngtôngiáo.TuynhiênhọđãthấtbạitrongviệctiêudiệttinhthầntôngiáocủangườidânxứvìtinhtúyMậtTôngvốndựatrênviệctruyềnkhẩuquyếtgiữathầyvàtrò,giữanhữngngườiẩntunơihangsâunúithẳm,lánhmìnhchốncôtịchhoangvu.Đốivớinhữngngườiđãlàmchủđượcchínhmìnhnàythikhôngmộtsứcmạnhbênngoàinàocóthểkhuấtphụcđượchọnữa.HọlànhữngngườilãnhnhiệmvụduytrìtruyềnthốngMậtTôngchođếnthờigiankhiTâyTạngkhôiphụcđượcchủquyềnnhưngđólàchuyệnvềsau.

Mùađôngnămđó,chúngtôiđếnviếngtuviệnKumbumởGyantse.ĐâylàmộttuviệnlớnvànổitiếngvớihơnmộttrămngànphotượngPhật,cóphođúcbằngvàngkhối,cóphotạcbằngđávàcóphođắpbằngđấtnung.TuviệnKumbumcòncóhàngngànbứchọavẽtrênváchvàrấtnhiềutácphẩmnghệthuậtkháctừnhữnglưhương,chânnếnđếnnhữngcáiđỉnhđúcbằngđồngvớihìnhchạmnổihếtsứccôngphu.ChúngtôicócảmtưởngnhưhầuhếtcáckhotàngnghệthuậtTâyTạngđềutậptrungởđây.LúcđầuchúngtôichỉđịnhghéđâyvàihômrồilênđườngđiSeranhưngrồchúngtôisaymênghiêncứuquêncảngàytháng.ÍtlâusautôingheđồnrằngHòathượngTomosẽrờiSeratrởvềDungkarvàlộtrìnhphảiđingangGyantse.Tôikhôngbiếttinnàycóđúngkhôngvìphươngtiệngiaothôngkhókhăn,tinđồnrấtkhókiểmchứng.

Hômđóthờitiếthếtsứclạnh,mặcdùđãquấnlênmìnhmấytấmáonỉdầynhưngtôivẫncònthấyrét.Chúngtôiđangđi???????đó.Cảhaiđềuthumìnhtrongtấmáochoàngdầynhưđểtránhlàngióbấcrétcămcăm.

Khiđingangchúngtôi,đứabébỗngngồithẳngngườilênchămchúnhìntôimộtcáchngạcnhiênnhưvừanhậnramộtngườiquennàođó.Vìđingượcchiều,cặpkínhđeotrênmắtlạiphủđầytuyếtnêntôikhôngnhậnrađứanhỏmàchỉloángthoángthấynócứchămchúnhìntôichođếnkhiđikhuất.Mộtrungđộnglạlùngnổilêntrongtâmtrítôinhưmộttiachớp,tôicócảmtưởngrằngđứanhỏđókhôngphảiaikháchơnlàhóathâncủaHòathượngTomo.Tôiđứnglạikhôngbiếtphảilàmthếnào.Chạyđuổitheohaivịtăngư?Nhưngkhitôiquaylạithìhọđãđikhuấtrồi.TôingậpngừngsuynghĩrồinhủthầmrằngnếuquảđólàHòathượngTomothìchắcngàisẽghévàongôichùanàođóđểtạmtrúchứkhôngailạidichuyểngiữatrờithuyếtnhưthếnày.Tuyrấtmuốngặplạingài,dùhiệnnayngàichỉlàmộtđứabélêntám,nhưngtôimuốngặpngàitrongmộtcănphòngyêntĩnhđểtôicóthểthựchànhcácnghithứctrịnhtrọngramắtngài.

KhitrởvềKumbum,tôiđượcbiếtchínhHòathượngTomovừaghéđâylễPhậtvàtiếptụclênđườngtrởvềDungkarbấtchấpthờitiếtgiálanh.TôitựnhủnếungàilưulạiDungkarthìsớmmuộngìtôicũngcódịp gặp lại ngài vì Dungkar không xa Kumbum là bao, nhưng ít lâu sau, nhưng khi chúng tôi trở lạiDungkarthìHòathượngTomođãtrởlạiSeratiếptụcviệchọc.Tôithấtvọngvàtựtráchmìnhđãkhôngđuổitheongài,nhưnghômđótrongcơnthiềnđịnh,mộttưtưởngđãnẩysinhtrongđầuócvấnđềkhôngphảilàgặpngàiđểtỏlòngkínhngưỡngmànếubiếtơnngàithìlạicàngphảitinhtấnthựchànhnhữnglờichỉdẫncủangài.

TrongthờigianlưutrútạiKumbum,tôicódịpthưởngthứcnhữngvởkịchTâyTạngmàtôithấycầnphảighichéplạiđây;

---o0o---

Phần9-VănhóaTâytạngĐốivớingườiTâyphương,kịchchỉlàmộtnghệthuậttrìnhdiễnđểgiúpngườicoigiảitrí,nhưngvới

ngườiTâyTạngnócònmangmộtẩnnghĩavớinhữngnănglựcbímậtđượckhaiphóngquacácvaitrò,âmthanh,màusắcvànhữngnghithứcđặcbiệt.

CũngnhưhầuhếtcácnghệthuậtTâyTạng,kịchnghệchịuảnhhưởngtôngiáorấtnhiều.Đasốcácvởkịchđềuđượctrìnhdiễntrongkhuônviênchùachiềnvàonhữngngàyhội,ngàylễlớn.CũngnhưkịchnghệAiCậpvàHyLạp,kịchnghệTâyTạngchútrọngnhiềuvềnhữngvũđiệu,sựphốihợpgiữaâmthanhvàđộngtáccủadiễnviên.

Mộtđiềuquantrọngnổibậtlàviệcsửdụngcácấnquyết(Mudra)vàthầnchú(Mantra)đểdiễntảmộtẩnnghĩahaykêugọinhữngnănglựcvôhìnhnàođó.

Hầunhưvởkịchnàocũngđềcậpđếnnhữngnănglựcsiêunhiên,huyềnbívớinhânvậttượngtrưngchohaipháichínhtà,thiệnác.Đasốnhữngnhânvậtpheácđềuhóatrangthànhácquỷcóhìnhthùhếtsứcghêgớm,đeomặtnạhungdữvànhânvậtphethiệntrangphụcquầnáođẹpđẽvớicácvõkhínhưcungtên,gươmgiáo.CũnggiốngnhưkịchnghệHyLạpthờicổ,đasốcácvởkịchTâyTạngđượctrìnhdiễnngaygiữacônggiữađámđôngvàkhángiảphảichenchúcnhau,nhiềukhiphảiđitheodiễnviênđểtheodõinhữngvaitrò.Đốivớitôithìthậtkhómàphânbiệtailàdiễnviênvàailàkhángiảvìngoàinhữngvaitròđặcbiệtđeomặtnạ,hóatrangthànhcáchìnhthùghêgớm,phầnlớncácdiễnviênkhácđềuănmặcnhưngườithườngvàsaukhidiễnxongvaitrò,họchenchúclẫnlộnvàokhángiảnhưmộtkháchbàngquan.Sựcởimởgiữangườidiễnxuấtvàngườithưởngthứcnàycómộtýnghĩarấtquantrọngvàđượcnhấnmạnhnhưkhônghềcómộtbiêngiớingăncáchgiữathựcvàảo,thiệnvàác,thiênnhiênvàsiêunhiên,linhthiêngvànhữnggìtầmthường.

Mởđầuvởkịch,nhữngnhânvậtpheácbắtđầuxuấthiện.Từkhắpnơinhữngdiễnviênmangmặtnạ,hóatrangnhưnhữngquáivậthungácởđâynhảyramúamaytheonhữngđiệunhạclạlùng.

Hàngngànkhángiả im lặngnín thở theodõinhữnghìnhảnhmaquái lởnvởn trướcmặt.Mộtphotượngđầutrâumặtngựatolớnđượcdựnglêngiữasân,trênngựcphotượngđeomộtchiếcđầulâuđầymáu.Cáchungthầnlôikéonhữngdânlànhđếntrướcphotượngtếthầnrồiuốngmáu,ănthịt,xẻthịt,phanhthây...Rấtítaidámnhìnkỹnhữngcảnhtượngghêgớmtrôngnhưthậtnày.PhảicôngnhậnrằngngườiTâyTạngđãbiếtphốihợpánhsángvàâmthanhvôcùngkhéoléo.Đènđuốcđềutắtngúm,chỉcònnhữngngọnnếnlờmờvàqualànkhóihươngmờảo,nhữnghìnhảnhghêrợndiễnracùngvớitiếngrênla,kêukhóccủanạnnhânđãtạongaymộtkhôngkhímaquáiđángsợ.Âmnhạcchợtthayđổivàđènđuốcđượcthắplênsáng trưng,nhữngnhânvậtphe thiệnởđâuxuấthiệnvớicung tên,gươmgiáoxuađuổinhữnghungthần.Cuộcchiếngiữahaiphechínhtàbắtđầuquanhữngđiệunhạclúcdồndậpkhihùnghồn.

PhầnlớncácvởkịchdựngtheothầnthoạiHyLạp.Aicậpcũngcónộidungtươngtựnhưvậyvàkếtthúckhiphechínhthắngphetà,nhưngcácvởkịchTâyTạnglạikhôngchấmdứtmộtcáchgiảndịnhưvậy.Saukhichiếnthắngphetà,cácnhânvậtphechínhđãcamúa,uốngrượusaysưavàtrởnênkiêucăngtựphụvàhọbắtđầuthayđổi...Qualàngkhóihươngmờảo,nhữngbộquầnáođẹpdầndầnbiếnthànhxấuxí,nhữngthânthểcườngtrángbắtđầutrởthànhnhữnghìnhthùghêgớmkhôngkhácnhữngnhânvậtpheáckhixưa.Saumộthồinhạcdồndập,họđãhoàntoànlộtxáctrởthànhcáchungthần,ácquỷkhiđeonhữngmặtnạlấyđượccủaphenàylênmặtvàrồihọlạitáidiễnnhữnggìmàpheácđãlàm:hànhhạdânchúng,giếtngườitếthần,reorắckinhhoàngkhắpnơi...,vàlạicónhữngnhânvậtthiệnkhácxuấthiệnđểchiếnđấu

vớihọ.Cứthếchínhbiếnthànhtàvàtàđổithànhchínhxoayvầnquahàngkhóihươngnghingútvànhữngâmthanhdồndậplạlùng.

TôinghĩrằngngườiTâyTạngđãthấuhiểurấtrõràngvềquanniệmchínhtà,thiệnác.Họbiếtrằngbấtcứmộtgiátrịnàocũngthayđổitheothờigianvìtấtcảđềuchỉlànhữngướclệtươngđối,nhữngảoảnh.Thiệncũngnhưác,tốtcũngnhưxấuvàchínhcũngnhưtàđềulàhaibềmặtcủamộtsựkiệntuymâuthuẫnnhưngkhônghềrờinhau.Trongcáithếgiớitươngđốicủavòngnhânquảnày,chẳngcósựkiệngìhoàntoànrõrệt,muốnhiểuthấunóthìphảivượtlêntrênnhữngtranhchấpnhịnguyênthiệnácthìmớiđạtđếntuyệtđốigiảithoátđược.

Vởkịchtiếpdiễnvớichínhđổithànhtà,thầnthánhbiếnthànhquáivậtchođếnkhicósựxuấthiệncủaPadmasambhava,vịtổđãtruyềnMậttôngvàoTâyTạng...

Một hồi tù và trầm hùng vang lên, những đèn đuốc đồng loạt thắp sáng và nhân vật thủ vaiPadmasambhavaxuấthiện.Quaánhsáng,ngườitathấyrõcácdiễnviênthủvaiáccũngcónhữngyphụcđẹpđẽnhưphethiệnvànhữngnhânvật thủvai thiệncũngcónhữngdấuvếtxấuxanhưpheác.Nhữngnhânvậtnửathiệnnửaácnàynhẩymúacahátlẫnlộntrongkhángiảchođếnkhingườitakhôngcònphânbiệtailàdiễnviên,ailàkhángiảnữa.

PadmasambhavadạychongườiTâyTạngbiết rằng,ngàynàongười ta cònbị ràngbuộc trongcáitướnggiảhữucủahiệntượnggiới,bịlôikéovàovòngthịphi,thiệnác,vớicácquyluậtcứngnhắccủanóthìhọkhôngthểthoátrakhỏivòngvôminhđượcvìtấtcảmọisựtrênthếgianđềuchằngchịt,liênđớivớinhau.Trongthiệncóác,trongáccóthiệnvàngườitakhôngthểtiêudiệtmộtthứmàkhôngđụngchạmđếnphầnkiavìtấtcảđềulàmột.Vìbịmànvôminhchephủ,ngườitathấycóthiện,cóác,cóthiênthầnvàácquỷ,cólợicóhại,cóxấu,cótốtvàvìsựphânbiệttranhchấpnàymàconngườiđãthùhận,hằnhọc,chémgiếtlẫnnhau,cứthếtạorakhỏinhữngsailầmkhôngbaogiờchấmdứt.Muốngiảithoátrakhỏinhữngsailầmnày,ngườitaphảibiếtvượtlêntrênquasựpháttriểnlòngtừbi,thươngxóttấtcả,gạtbỏcáitâmphânbiệtđểđạtđếncáitâmvôphânbiệt,khôngthấycómìnhvớingườimàchỉthấytấtcảđềulàmột.

Vớinhữngquyềnnăngdiễntảbằngthầnchúvàấnquyết,diễnviênthủvaiPadmasambhavađiđếnđâu thìnhữngdiễn viên thủ vai thiện, ác tựnhiênhòanhậpvào làmmột vàquay cuồng trongnhữngvũđiệuđểrồingườitakhôngcònphânbiệtđólàhaingườinữa.Sựhòahợpnàythườngđượcdiễnbằngtranhảnhnhưsựhòahợpgiữanamvànữvàđiềunày tạorarấtnhiềuhiểu lầmđốivớinhữnghọcgiảngườiÂu.Vìchịuảnhhưởngcủamộtnềnvănminhvậtchất,đasốđãvộivãkếtluậnngayrằngMậttôngchútrọngđếnsựgiaohợpnamnữrồiđặtranhiềugiảthuyếtđểgiảithíchMậttông theoquanniệmbệnhhoạn riêngcủahọ.Đây làmộtđiềuvôcùngđáng tiếc.NếuhọchịukhónghiêncứukỹphongtụctậpquánxứnàythìhọsẽthấyngườiTâyTạngsốngrấtgầnvớithiênnhiênvốnkhônghềcónhữngẩmứcvàdồnnéntìnhdụcnhưngườiÂuMỹ.Cáchìnhảnhchỉlàbiểutượngđềcậpđếnmộtẩnnghĩanàođó,ngườitaphảihiểurõphonghóacũngnhưtôngiáoxứnàytrướckhikết luận.Cáchìnhảnhnamnữgiaohợpphảiđượchiểunhưmộtbiểu tượngcủasựhợpnhấtđượcdiễntảquatinhthầnchấtpháccủangườidânxứnày.ĐasốngườiTâyTạngsốngtrongcáclàngmạccôlập,nhữngbìnhnguyênrộnglớn,ítgiaothiệpvớicácquốcgiakhácnênhọnghĩsaonóivậy.TuynhiênđằngsausựchấtpháchồnnhiênđóvẫnẩnmộttriếtlýsâusắctruyềndạybởicácvịđạosưtuluyệntrongdãyTuyếtSơn,nhữngngườiđãítnhiềuchứngđắctrênđườnggiảithoát.

Saukhicácdiễnviênthủvaithiệnácđãlàmtrọnvaitròthìchỉcònbứctượnghungthầntượngtrưngchosựchết,sựhủyhoạighêgớmđứngtrơtrơgiữasân.ĐènđuốcđượctắtdầnđểtạomộtkhôngkhíhuyềnhoặcgiữanhânvậtPadmasambhavavàvịthầnnày.Vịthiệnác,tốtxấu,thiênthầnhayácquỷđềuchỉlànhữnghiệntượngcủatâmvàkẻnàomuốnchinhphụcsựchếtthìphảiđốiđầuvớinóngaygiữasựsống.

Chỉkhiđóthầnchếtvàtấtcảnhữngđộnglựcghêgớmnhấtsẽvénlêncáimànhuyềnbítốithượngđểkẻchinhphụcđượcnónhìnthấythựctướngcủamọisự.Nhânvật thủvaiPadmasambhavathongthảbướcđếntrướcphotượnghungthầnvàbắtđầunghithứchiếnmình(self-sacrifice).ĐâylànghithứchiếnmìnhduynhấtđượcđứcPhậtchấpnhận.Nólàsựhysinhlớnlaođểhuỷbỏđượcbảnngãngườitamớicóthểphátanbứcmànvôminhbaophủquanhmình.

Trongmộtbầukhôngkhícăngthẳngcựcđộ,nhânvậtthủvaiPadmasambhavagiơtaykéomạnhcáimặtnạđầutrâumặtngựađeotrênmặtvịhungthầnra.Tronglànkhóihươngmờảo,giữanhữngâmthanhtrầmhùng,vịhungthầnkhôngphảiaixalạmàchínhlàBồTátQuánThếÂm,vịbồtátđượckínhngưỡngvàtônthờnhiềunhấttạiTâyTạng.

Padmasambhavađãphương tiện thay thế tục lệ tế thầncủacácphápsưBonbằngsự tựhiếnmình.Thayvìgiếtchếtmộtsinhvậtkhácđểhiếnchothầnthìôngtatựhysinhchínhmình,trútbỏcáibảnngãíchkỷtầmthườngvẫntrôinổitrongsinhtửluânhồiđểtựgiảithoát.

Vởkịchchấmdứtkhitấtcảcácdiễnviêncùngnhaunhẩymúarồixếpthànhhìnhnhữngbônghoasen,nhữngbiểutượngMandala,đasốkhángiảcũngđềuthamgiavàođiệuvũcuốicùngnày.Dĩnhiêncácvởkịchcóthểkhácnhauítnhiềuvềâmthanh,yphụchoặcvũđiệunhưngphầnlớnnộidungkhôngkhácnhaubaonhiêu.Hầuhết đều xoayvần quanhnhững thái cực và kết luận khimột nhânvật có khi là đạo sưPadmasambhava,cókhilàđứcPhậtThíchCahoặcđứcQuanThếÂmBồTátxuấthiệnchỉdẫn,soirõchomọingườithấyrõthựctánhcủamọivật.

TrongcuốnTửThư(BardoThodol -TlbetianBookof thedead),Padmasambhavađãviếtrấtrõràngvấnđềthiện,ác,thịphi,cácđộnglựcsiêunhiênlànhcũngnhưdữđềuởtrongtâmchúngtavìtấtcảđềudotâmtạo.muốnvượtquanó,ngườitaphảibiếtcáchvượtlêntrênvàPadmasambhavađãgọilàphảibiếtcách“chết”.Sựchếtởđâycónghĩalàdiệtbỏbảnngãvìkhicònbảnngãlàcònthấyta,màcònthấytanghĩalàcòncósựphânbiệtvàrồimọitưtưởng,lờinóivàhànhđộngđềuđượclàmvìcáibảnngãnày.Biếtcách“chết”.Biếtcách“chết”làmộthànhđộngcủabậcBồTátvìngườituhạnhBồTátbiếtdiệtbỏbảnngãcủamình,khôngcònphânbiệtkẻlành,ngườidữmàthươngxótvàcứuđộtấtcả.

ĐâylàmộtđiểmvôcùngquantrọngđểphânbiệtMật tôngTâyTạngvớinhữngmônpháiMậttôngkháccủaẤnĐộgiáohayBonPa.TheocuốnTửThưthì tấtcảnhữngphươngpháptutậpnhưniệmthầnchú,tuquánđịnh,luyệnhuyềnthuậtđểđạtđượccácquyềnnăngthiêngliênghuyềnbí,đểđượcmọingườicoimìnhnhưbậcthầnthánh,hayđểđạtđếnnhữngcảnhgiớikhácđểhưởngphướcchỉlànhữnglốitucủakẻngoạiđạo;lốituđểpháttriển,giatăngcáibảnngãcủachínhmình.TheoPadmasambhavathìtuđịnhphảivôniệm,tuthiềnphảivôcầu,tumậtphảivôngãthìmớiđạtđượctinhhoacủaPhậtgiáo.Tấtcảnhữnglốitutươngtựnhưngkhôngvôniệm,vôcầu,vôngãchỉlàlốitungoạiđạokhôngthểgiảithoátchoaivànếukhôngphảilàconđườnggiảithoátthìnókhôngthểcoilàPhậtgiáođược.NgườitucầnphảibiếtphânbiệtthậtrõràngcáccănbảnnàyđểkhỏibịsangãvàonhữngnẻotàđạohoặcgặpnhữngnguyhiểmmàPadmasambhavađãnóirấtrõtrongcuốnTửThư.

Sựchếttừtrướcđếnnayvẫnlàmộtámảnhlớnđốivớiloàingười.RấtnhiềutôngiáođãkhổcônggiảithíchvềnónhưngkhôngởđâungườitađềcậpđếnsựchếtrõrệtnhưtạiTâyTạng.Ngườidânxứnàynóiđếnsựchếtnhưmộtđiềuhiểnnhiên,cầnthiếtvìnhờcósựchếtngườitamớiýthứcđượcsựsống.Dođóhọcóvẻnhưdửngdưngtrướccáichếtvàkhicóaichếthọmangxácchếtlênnúi,mổxẻthànhnhiềumảnhnhỏvàvứtchochimăn.DĩnhiênmộtngườiÂusẽkhôngthểchịuđượcphongtụckỳlạdườngnhư“manrợ”này,nhưngngườiTâyTạngthảnnhiênchorằngxácchếtchỉlàmột“vậtdụng”vàkhikhôngdùngđượcnữa,nóchẳngcómộtgiátrịgìvàchỉđángvứtchochimkêulênrỉa.

Nhàvạnvậthọcnổi tiếngLecomptedeNouiđãviết:“Chết làmộtphátminhtânkỳnhấtcủa thiênnhiên”.Theoông,chếtkhôngphảimộtcáigìngượclạisựsốngnhưnglàmộtcáchđưasựsốnglênmộtbìnhdiệncaohơn.Ôngđãviết:“Đốivớinhữngsinhvậthạđẳng,sựchếtgầnnhưkhônghềcóvìchúngcóthểsinhsôinẩynởquasựtrựcphân:thânthểtựđộngtáchrathànhhaivàcứthếsinhsôimãi,nhưngcũngvìthếmàtrảiquahàngtriệunămchúngvẫnnhưthế,khôngtiếnthêmbướcnàotrênconđườngtiếnhóa.Đốivớinhữngsinhvậtpháttriểnhơn,chếtlàmộtđiềuhiểnnhiênvìcáithânthểhưhỏnghaomòncầnphảiđượcthaythếbằngmộtthânthểkhácmớimẻ,tốtđẹphơn.Nhưngkhôngphảichỉcóthayđổithânthể,hìnhhàimàcáithânthểmớicòncầnphảnảnhcáckinhnghiệmđãhọchỏiđượcđểgiúpsinhvậtpháttriểnthêmnữa,dođómớicósựtiếnhóatừloàinàyqualoàikhác...”

Nấcthangtiếnhóakhôngngừngởvậtchấtmàcònpháttriểntrênđịahạttinhthầnmộtcáchtươngtự.Từcáchànhđộngphảnxạmộtcáchvôthứccácsinhvậthànhđộngquabảnnăngrồipháttriểnrasựhọchỏi,thíchứngvớimôitrườngchungquanh.Sựhọchỏisắpđặtcáckinhnghiệmcấutạonêntríthôngminh.Nhưngthôngminhkhôngphảilànấctiếncuốicùngtrênmứctiếnhóanhưnhiềungườilầmtưởng.Từđâysinhvậtcònphảivượtlênnữa,từvôthứcđếnýthứcvàtừýthứcđếntìnhtrạngýthứctuyệtđốitấtcảmọihànhđộng,lờinóiđếntưtưởngcủamình.

Khikiểmsoátđượcthân,khẩu,ýngườitasẽýthứcđượcsựsốngbaolamầunhiệmvàkhihiểuđượcsựsốngthìsựchếtchỉlàmộthiệntượngtựnhiên,mộttrạngtháicầnthiếtkhôngcònđángsợnữa.

Sựsợhãivềcáichếtbắtnguồntừýthứcvềbảnngã.Conngườithườngđồnghóaýthứcvớithểxác,sựsuytưởngvớisựhiệnhữunênhọđãcoicáichếtnhưmộtbiêngiới,mộtlằnmựcngănđôigiữacáibiếtvàcáikhôngthểbiếtđược,vàvìkhôngbiếthọđâmrasợhãi.Đốivớiđasốcáithếgiớibímậtbênkiacủatửlàmộtkhoảngtrốnglớn,mộtcáigìmơhồ,uuẩnmàngườitachỉcóthểcảmnhậnnhưngkhôngthểdiễntả.Dĩnhiênmuốntìmhiểuthêmhọcầnphảibiếtquántưởng,biếtýthứcnóquasựphảnquangtựkỷ,đisâuvàotrigiácnộitạivàđiềunàycóđượcgiảithíchrõràngtrongcuốnTửThư.

Theocuốnsáchnàythìthếgiớibênkiacórấtnhiềucảnhgiớimàđasốconngườichỉcóthểđếnđượcsaukhichếthoặckhihọ“tạmthờichết”.Tìnhtrạngchếttạmthờinàycóthểđịnhnghĩanhưmộtsựchếtgiảđượctạorabởinhữngphươngthuậtđặcbiệtnhưthôimiên,xuấtvía,quánđịnhhayviệcsửdụngcácnghithứcđặcbiệtđưangườitavàomộttrạngtháihônmê(Lrance).Phươngphápsaucùngnàycóthểgiảithíchmộtcáchkhoahọcnhưsựthứcđộngcácgiácquantiềmẩnsâuxatrongtâmthứcconngườibởicáckíchthíchngoạigiớinhưâmthanh,màusắc,hoặcdượcchất.

NềntôngiáocổcủaTâyTạnggọilàBonPađãnghiêncứuvàthựchànhnhữngphươngthuậtnàyđếnmứcrấtcao.Cácphápsưcủahọđãbiếtcáchsửdụngnhữngđộnglựcvôhìnhtừthếgiớibênkia.LịchsửTâyTạngđãđềcậpnhiềuvềnhữngtrậnsotàigiữađạisưPadmasambhavavàcácphápsưđạoBon.KhibiếtPadmasambhavaquaTâyTạngtruyềnbáPhậtpháp,cácphápsưBonPađãkêugọirấtnhiềuđộnglựcvôhìnhđểámhạiông.Thayvìchốnglại,tiêudiệthaychinhphụcchúng,Padmasambhavađãphươngtiệncảmhóavàbiếnchúngthànhnhữngvịhộpháp.

Theosựhiểubiếtcủatôithìđâylàmộthànhđộnghếtsứckhônngoan.NếuchínhphụcđượcnhữngđộnglựcnàythìPadmasambhavacũngchẳngkhácgìnhữngphápsưđạoBon,trởnênmộtngườicóthểsaikhiến,sửdụngcácđộnglựcvôhình.Dĩnhiênđâylàmộtđiềutráivớithiênnhiêncũngđềutạohậuquảvìnóchịusựchiphốicủaluậtnhânquả.Ngượclại,ôngđãcảmhóanhữngđộnglựcnày,giúpchúngmộtlốithoát.Ôngđãphươngtiệnchỉbảochocácđộnglựcnàytrởthànhnhữngvịhộphápgiữchùa,suốtngàyquanhquẩnnghelờikinhtiếngkệvàrồiđếnmộtthờigiannàođótâmthứcchúngsẽsángsuốtbiếtănnăn,sámhốivàđượcgiảithoát.

PadmasambhavađãđikhắpTâyTạng,cảmhóarấtnhiềuđộnglựcvôhìnhnênvềsauchùachiềnTâyTạngnàocũngcónhữngbứctượngcáchungthầnmặtmàyvôcùngghêgớmcanhgiữ.ĐôikhicácđộnglựcnàyđượctriệuvềđểhỏimộtvấnđềgìđóvàtụclệVấnLinh(Oracle)trởnênthôngdụngsaunày.

TheosựnghiêncứucủatôithìviệcvấnlinhcólẽđãcótừxưabởicácphápsưBonPavàđãănsâuvàophongtục,tậpquánTâyTạngtrướckhiPhậtgiáodunhậpvàođây.Dĩnhiênkhitrướcngườitavấnlinhđểlàmgìcònlàmộtnghivấnnhưngvềsauviệcvấnlinhchỉđểkiểmchứngnhữngsựkiệnquantrọngmàcácvịtrưởnglãokhôngthểgiảiquyếtđược.

TheocáctàiliệucổtìmđượcthìPadmasambhavađãcảmhóađượcmộtđộnglựchếtsứcmạnhmẽvàđộnglựcnàyhiệntrúngụtạituviệnNachungnhưmộtvịhộphápvôhình.ĐờiđứcLaiLạtMathứnămcónhữngviệckhôngthểgiảiquyếtđượcnênngàiđãphảiđếnNachungtriệuvịhộphápnàyvềđểhỏi.Saukhigiảiquyếtđượcmọiviệc,ngàisắcphongchovịhộphápvôhìnhtạiNachungchứcQuốcSưnênvềsaumỗikhicóviệcgìquantrọng,cácvịtrưởnglãolạiphảinhờđếnvịquốcsưvôhìnhnày.

ThậtkhómàgiảithíchchocácđộcgiảTâyphươngvềnhữngsựkiệnmàhọkhôngthểtinđượcnhưngchỉkhinàongườitađếnTâyTạng,bướcvàocáctuviện,đứngtrướccácphotượnghộphápthìhọmớiýthứccáiquyềnnăngghêgớmcủacácnănglựcvôhìnhnày.Theosựhiểubiếtcủatôithìnhữngnănglựcvôhìnhhiệndiệntrênmộtcõigiớikháccóđườngtiếnhóariêngnhưngchúngcóthểbướcvàocõitrầnnếuđượckêugọihoặctrongnhữnghoàncảnhđịadưđặcbiệtnàođó.Cácnềnvănminhcổđềuítnhiềuđềcậpđếnvềnhữngnăng lựcnàynhưngkhôngtạiđâunóđượcnóiđếnmộtcáchhếtsứcrõràngnhưtạiTâyTạngvìcáctusĩxứnàyđãbiếtcáchthuphụcvàcảmhóachúng.

Trướckhiđixahơn,tôithấycầnphảinhấnmạnhrằngvấnđềsửdụngquyềnnăngkhônghềđượcđềcậpđếntrongPhậtgiáo.Đốivớitôngiáonày,quyềnnăngchỉlàmộtđiềuđếnmộtcáchtựnhiênkhingườitađạtđếnmộtmứcđộnàođónhưngnókhôngbaogiờlàmụcđíchcủanếpsốngtuhành.PhầnlớncáctusĩPhậtgiáochorằngquyềnnăngchỉlànhữngchướngngạitrênđườnggiảithoátmàngườitucầnphảithậntrọng,nhưngnóithếkhôngcónghĩarằnghọkhôngcóthầnthông.MặcdùhuyềnthuậtvàcácquyềnnăngkhôngdínhdánggìđếnPhậtgiáonhưngcáctusĩPhậtgiáocũngkhôngthểgạtbỏnhữngphongtục, tậpquánvàtruyềnthốngsẵncónơiđây.Thayvìphủnhậnhaytránhnénóthìcáctusĩđãtrựctiếpgiápmặtvớinó;thayvìchốngđốihaysửdụngcácnănglựcvôhìnhthìhọcảmhóanótrongtinhthầntừbi,khoandungcủaPhậtgiáo.

Phầnlớnmọingườiđềuchorằnghiệntượngsiêunhiênchỉlànhữngđiềuhuyềnhoặc,hoangđường,sảnphẩmcủaóctưởngtượng.ThờigiansốngtạiTâyTạngđãchotôithấyrằngcónhữnghiệntượngmàngườitakhôngthểgiảithíchbằnglýluậnkhoahọcthựcnghiệmnhưngngườitavẫnphảichấpnhậnnóivìnóhiệnhữu.

LầnđầutiênkhimớithămtuviệnDungkar,tôivàLiGotamiđãchúýđếnmộtcănphòngnhỏphíasauchánhđiệnvớinhữngbứctranhvẽrấtđẹpvàmộtchiếcghếtolớnnhưngaivàngđượcchạmtrổvôcùngcôngphu.Tôikhôngbiếtcănphòngđódànhchoaihayđượcsửdụngvàoviệcgì.VịtrụtrìtiếpkháchtỏrangầnngạikhôngmuốngiảithíchvàhấptấpmờichúngtôiquachỗkhácmặcdùLiGoatamirấtmuốnchụpvàitấmảnhkỷniệm.chúngtôicócảmtưởngnhưvịnàycốýgiấudiếmđiềugìđónêncũngkhôngmuốnhỏithêm.Cóthểvìchúngtôilànhữngngười“đếntừbênngoài”nênhọkhôngtincũngphải.Ảnhhưởngcủaquanniệmbếquantỏacảngđãănsâuvàođầuócngườidânxứnày,họtinrằngđasốngườinướcngoài,nhấtlànhữngngườiTâyphươngđềulànhữngkẻchỉbiếttrụclợi,chỉmangnhữngđiềuxấuxavàoquêhươngcủahọ.TụcngữTâyTạngcócâu“ởđâucóngườiTâyphương,ởđócóchiếntranh’,nghĩchocùngthìcâunàycũngkhôngđếnnỗisai lắm.LịchsửTâyTạngchothấyngaylầnđầutiếpxúcvớingườiTâyphươngthìxứGugeđãbiếnthànhbìnhđại.ítlâusau,khikhôngchịugiaothươngvớingườingoạiquốc,quânđộiAnhđãtấncôngTâyTạng,bắnphátanhoangnhiềuđôthịlớnđểbuộcchínhquyền

xứnàyphảibuônbánvớihọ.KhithấyxứnàynghèoquáchẳngbuônbángìđượcthìAnhlạirútrasaucắtlấymộtsốtỉnhsátbiêngiớilàmđấtbảohộ.

Cũngvì thế,chúng takhôngđềcập thêmgìvềcănphòngđóvớiLobonia,vị trụ trìchùaDungkar.NgườiTâyTạngthườngkínđáo,ítkhivồnvãvớingườilạnhưngtrườnghợpcủatôilàmộtngoạilệvìLoboniacũngnhưtôiđềulàhọctròcủaHòathượngTomo.Vìlàhuynhđệđồngmônnênôngnàyđãtiếpđãichúngtôihếtsứcđặcbiệt.Tuygiàyếu,dichuyểnkhókhănnhưngôngvẫnnhấtđịnhthânhànhđưatôiđithămcácdanhlamthắngcảnhtrongvùng.Quanhđócórấtnhiềutháp(chorten)vàdĩnhiêncócảthápchứanhục thâncủaHòa thượngTomo.Loboniađãgiải thíchrànhmạchcáchkiến trúcnhữngngôi thápcũngnhưnhữngdòngchữhuyềnbíghikhắctrênđó.

KhiđóvàodịpcuốinămcóngàylễlớncủangườiTâyTạnggọilà“MonLam”,dântronglànggầnxakéonhauđếnchùarấtđông.Dĩnhiênchúngtôicũngchenchúctrongđámngườiđó,thamdựnhữngkhóalễtrongngày.Vàokhoảngxếtrưa,khôngkhíđộtnhiênthayđổi,hìnhnhưaicũngtỏvẻnhưtrôngđợimộtcáigì.Đúngngọ,mộthồi trốngrộnrãvang lên.Đámđôngvộivãkéonhauđứngcảdậy, rừngngườibỗngnhiênchuyểnđộng,ùnùnkéocảrasauchùa.Tôicũngbịlànsóngngườilôicuốntheođếncănphòngnhỏđằngsauchánhđiện.

Tronglànkhóhươngnghinút,tôithấyrõmộtngườimặcquầnáolộnglẫyvớinhữngtrangsứclạlùng.Ngườinàyoainghiêmngồitrênchiếcghếchạmtrổkêgiữaphòngnhưmộtphotượngvànếukhôngcóđôichânhơinhúcnhích,ngườitacóthểtưởngrằngđóchỉlàmộtphotượngsơnsonthếpvàng.

Mộthồitrốngdồndậpvanglênthúcgiục,rồitiếngtùvà,kènđồng,cổng,chụpchõa,chuông,pháchđồngloạtnổilênmộtlượt.Tựnhiênngườingồitrênngaibắtđầurunglênbầnbậtnhưbịmộtsứcmạnhvôhìnhnàođócuốnhút.Thânthểcủayrungđộngmãnhliệttheođiệunhạc,khuônmặtynhănnhúmlạinhưđangbịmộtbàntayvôhìnhnàođóbópméo.Tiếngnhạccàngdồndập,thânthểycàngđảoquađảolạikhiếnchiếcghếtolớnvữngchắcnhưvậycũngphảinghiêngbênnàyngảbênkia.Hơnmườivịtăngtolớnbướcđếngiữchặtchongườikiakhỏicửđộngnhưngvôhiệu,thânthểyvẫnrunbắnlênnhưbịđiệngiật...MộtvịLạtMatrưởnglãobướcra,trêntaycầmmộttờgiấymỏngcóghinhữnghàngchữngoằnngoèomàvềsau tôiđượcbiếtđó lànhữngcâuhỏi.Dướiánhnếnmậpmờ,ngườinọcàng lúccàngdẫydụanhưmuốnvùngrakhỏinhữngcánhtaylựclưỡngđangđèchặtyxuốngghế.Vịtrưởnglãogiơtấmgiấyratrướcmặtynhưhỏiynhưngykhôngnhìntấmgiấymàcứtiếptụclắclư.

Tiếngtrốngcàngngàycàngdồndập...Bấtchợtngườinọnhổmdậyhấttungnhữngvịtăngđanggiữchặtlấyyrồinhoàingườiđếntrướccáigiábinhkhígầnđó.Chỉmộtthoánggiây,yđãrútđượcmộtlưỡikiếmdàimúalênvunvút.Cảmộtrừngngườikhiếphãinằmrạpcảxuốngvìsợychémphải.Ngườinọtungngườichémđôngchémtây,đỡgạtlungtungnhưđangchiếnđấuvớimộtđộnglựcvôhìnhnàođó.Ánhsángcủalưỡikiếmloangloángtrongánhnếnchậpchờntạoramộtkhôngkhí lạ lùng,huyềnhoặc.Thậtkhócóthểdiễntảđượccảnhtượngnày.Ngườinọđilạitrongđámnhưchỗkhôngngười,thanhkiếmsắcbénmúalênvunvútnhưvậymàkhôngchémtrúngai.Nhưnglúclưỡikiếmphóngxuốngđầumộtdânlànggầnđó,hấtlênmộtmảngtóccủangườinàyhoặcxuyênquagiữađámngườiđangsợhãiômcứnglấynhaunhưngkhônggâymộtthươngtíchnào.Tôicócảmtưởngchỉchệchtaymộtchútthìđãcócảnhmáuchảy,đầurơirồi.

Cólẽcácvị tăngcũngnghĩnhưvậynênhọxôngvàocốgắngghìmyxuốngghế,nhưngdườngnhưngườinọđangsởhữumộtsứcmạnhphithườngnênhếtvịtăngnàyđếnvịtăngkiabịyhấtbổnglênkhôngtrunghưngườitanémmộtmiếnggiẻrách.Saumộthồimúamay,cólẽngườikiacũngđãmệt,đườngkiếmbắtđầuchậmdầnvàcáctăngsĩchồmđếnghìmchặtyxuốngghế,gỡthanhkiếmrakhỏibàntayy.Đếnkhiđóymớichịungồiim,mặtmàynhợtnhạtnhưngườimấthồnnóiúớnhữnggìkhôngaingherõ.VịLạtMatrưởnglãođãchờsẵnvớigiấybút,ôngghéngườixuốngtrướcmặtyghichéptừngcâunóichođếnkhiy

nằmyênthởhổnhểnkhôngnóithêmgìnữa.

Mộtbầukhôngkhínặngnềbaotrùmlêncănphòng,mọingườiđềuimthinthítkhôngaithốtlêncâunàochođếnkhingườinọdầndầntỉnhlạigiơtayrahiệuchomộtvịtăngđemlạichoylytrànóng.Yvừanhấptràvừathởdốc,mồhôitoátrađầmđìa…

Saumộtlúcnghỉngơi,ngườinọlạichồmdậyhấttungnhữngvịtăngquamộtbênrồichụpmộtcâyđạiđaotrêngiábinhkhímúalênvùnvụt.Đámđônglạimộtphenkinhhãinằmrạpxuốngđất.Cứthếtrongkhoảngmộtgiờđồnghồ,ylúcmêlúctỉnh,khithìthềuthàovàicâuchovịtrưởnglãoghichép,lúcthìlạirútnhữngbinhkhílạlùngmúamaylungtung.Vềsautôimớibiếttùytheobinhkhísửdụngmàngườitacóthểbiếtđượcnhữngđộnglựcvôhìnhnàođãnhậpvàoy.Cótấtcảhơnsáuđộnglựckhácnhauđãnhậpvàoy,mỗilầnnhưvậygiọngnóicủayđềuđổikhác,cólúcoainghiêmkhilạithềuthào,cólúcnóilanhlảnhkhilạitỏratrầmtĩnh.

Tôiđãnghenóiđếntụclệvấnlinh(Oracle)nàytừtrướcnhưngđâylàlầnđầutiêntôiđượcchứngkiến.Kếtquảcuộcvấnlinhrasaovẫncònlàmộtcâuhỏi.Liệucâutrảlờicóănnhậpgìđếncâuhỏihaykhôngvẫncònlàmộtnghivấnvìđềunàykhôngđượctiếtlộchotôi.Tôitựhỏitạisaocáithânthểmongmanhyếuớtcủaconngườilạicóthểtrởnênmạnhbạomộtcáchkỳlạnhưvậyđược?Làmsaomộtngườigầyốmlạicóthểhấttungnhữngngườikháctolớnlựclưỡnghơnnhưngườitanémmộtmiếnggiẻ?Tôikhôngtinrằngngườitadàncảnhnhữngmànkịchnhưvậyvìmỗikhibịnhập,cửchỉcủayđềuđổikhácmộtcáchrõràng,cókhiyhunghãnnhưmộtmãnhhổ,cókhiylạiuyểnchuyểnnhẹnhàngnhưmộtvũcôngtrênsânkhấu.Saucùngtôitựhỏitạisaolạicóngườichấpnhậnchonhữngnănglựcvôhìnhmượnthểxácđểlàmnhữngchuyệnđótrừkhihọtinrằngđólàmộtsựhysinhcầnthiết?

Vàihômsau,tôicódịplàmquenvớingườiđóvàđặtthẳngcâuhỏivớiy.Đólàmộtthanhniêncòntrẻkhoảngngoàihaimươi.Anhthanrằngcơthểđangmỏinhừbởibuổivấnlinhhômtrước.TôibènđưachoanhmấyviênAspirinnhưnganhtừchối,việnlẽphảikiêngcửcácthựcvậtkhôngdochínhtayanhbàochế.Anhchobiếtrằnganhchỉănrễcâyvàmộtítraucỏđặcbiệtvìbấtcứmộtthựcvậtgìkháccũngcóthểtạoranhữnghậuquảbấtlợi.

-Nhưngtạisaothế?Anhsợnhữnghậuquảgì?

-Một thânthểkhôngtinhkhiếtsẽ trở thànhmiếngmồingonchonhữngđộnglựcbấthảonhậpvào.Khôngbaogiờmộtnănglựcthiêngliêngcaoquýlạimượnmộtthểxácbấttịnh,dođóviệcănuốnghếtsứcquantrọngđốivớinhữngngườinhưtôi.

-Anhcónhớnhữngcâuhỏihaycâutrảlờikhông?

-Dĩnhiênlàkhông.Tôikhôngýthứcmộtđiềugìhếtmàchỉbiếtkhihồitỉnhthìthânthểmỏinhừvàcầntĩnhdưỡnghàngtuầnmớikhỏiđược.

-Nhưngtạisaoanhtrởnênmộtđồngtử(Chorje)?Phảichăngđólànăngkhiếubẩmsinhhayanhcónhữngkhảnăngtươngtựnhưnhữngngườilênđồng(Medium)?

-Không,tôikhôngphảilàmộtloạiđồngbóng.Tôichẳngcónăngkhiếuhaykhảnănggìnhưôngnói.Tôichỉlàmộtkẻthấthọclàmnghềchănlừachonhữngđoànkháchthương.Tôisốnggiảndị,khôngthamvọnggìngoàiviệckiếmđủtiềnnuôivợconvàdưchútđỉnhđểlâulâuuốngthêmvàibátrượuChang.Cáchđâyítnămtôimắcbệnhnặngmàcácysĩđềubótay.Saumộtthờigianốmliệtgiườngliệtchiếu,thânthểchỉcòndabọcxương,tôibiếtđãđếnlúcphảitừgiãcõiđời.TôiyêucầuvợconđưađếnchùalàmlễsámhốitrướckhichếtnhưngkhiđingangquaphotượnghộphápChokyong,tôibỗnglănrabấttỉnhvàbịngàinhậpvào.TôikhôngnhớrõchuyệngìđãxảyranhưngcácLạtMatrongchùachobiếttôicóthểsốngthêmítlâunữanếuchấpnhậntrởnênmộtđồngtửchovịhộphápnày.Đâylàmộtcơhộihiếmcóvì

khôngmấyaiđượcvịhộphápnàychọn.DĩnhiêntôikhôngmuốnxavợconchútnàonhưngcácLạtMachobiếtđằngnàotôicũngnhưngườichếtrồi,màkhichếtdĩnhiêntôiphảixavợcon.Nếuchấpnhậntrởnênmộtđồngtửkhôngnhữngtôicóthểsốngthêmítlâumàvợcontôicũngđượcđềnbùxứngđáng.Saukhibànbạcvớivợcon,tôiđànhnhậnlờitheocácLạtMathựchànhphươngphápthanhlọcthểxác.Từkhitôichấpnhậntrởnênmộtđồngtử,bệnhtôithuyêngiảmngayvàtừđótôitrởthànhđồngtửcủachùaDungkar.

-Nhưnganhđượchuấnluyệnnhưthếnào?

-Trởthànhmộtđồngtửkhôngphảidễ, tôiphảitrảiquanhiềuthửtháchtrướckhichínhthứcđượcchấpnhận.Đểbảođảmkhôngcóviệclừabịp,tôiđượcđưađếntuviệnNachunghuấnluyện,trảiquamộtthờigianlâumớiđượccôngnhậnvàđưavềnơiđây.Tôituântheocácluậtlệcủađồngtử,nghĩalàtuyệtdục,ănuốngtheonhữngthựcphẩmđượcsửasoạnriêng,họchỏinhữngsáchvởđặcbiệt.Tôilàkẻmùchữ,nhưngcácLạtMađãdậybảochotôibiếtđọc,viếtvàgiúpđỡtôihiểubiếtvềbổnphậncủamình.

-Anhphảilàmnhữnggì?

-Ngoàiviệcgiữchothểxácthậtthanhtịnh,tôiđượcphépsốngởsauchùavàlàmcôngviệcvặtnhưbổcủi,giãgạo,quétdọnvàthamdựnhữngkhóalễthườngnhật.

-Nhưvậyanhcũnglàmộttusĩ?

-Không,tôikhôngphảilàmộttusĩmàchỉlàmộtngườiđượcphépcưtrútrongchùa.Tôituântheoquyluậtởchùanhưngkhôngxuấtgia,thọgiớivìtôichịusựchiphốicủanhữngluậtlệdànhriêngchocácđồngtử.

Thậtkhótưởngtượngmộtkẻchănlừathấthọclạicóthểtrởnênmộtngườinhonhã,ănnóilịchsựnhưvậy.Tôiđãkiểmchứngvớidânlàngvàaicũngxácnhậntrướckhitrởnênmộtđồngtử,anhnàylàmộtkẻvũphu,lỗmãng.SaukhitốtnghiệptạiNachung,khôngcònainhậnrakẻchănlừasayrượunhưngàytrước.Anhđãhoàntoànlộtxáctrởnênmộtconngườimới,mộtngườitếnhị,nhậycảm,lịchsựvàsởhữunhiềukiếnthứclạlùng.

TrongthờigianlưutrútạiDungkar, tôiđãtìmhiểurấtkỹvềtrườnghợpnày.Trongnhữngdịptiếpxúc,người thanhniênđồng tửđã tỏ ravôcùng lịch sự, ănnói cẩn thận, cóđầuóccởimở, thành thật.Trướckhichúngtôirờiđây,anhđãchấpnhậnlờiyêucầuđểLiGotamichụpmộttấmảnhanhmặcquầnáođồngtửngồitrênngai.ĐâylàmộtđặcânvôcùnghiếmcómàtừtrướcđếnnaykhôngmấyaiđượcphépvìngườiTâyTạnggiữgìntruyềnthốnghuyềnmôncủahọrấtkỹ,khôngmấyngườiđượcphépbénmảngđếnnhữngnơihànhlễnàychứđừngnóiđếnviệcghinhậnvàophimảnh.

ĐốvớingườiTâyphương,huyềnthuậtvẫnbịcoilàmộtcấmđiều.ítaiđềcậpđếnnómàkhôngbịchỉtríchvàkhôngmấyngườidiễntảnómộtcáchvôtư,khôngthànhkiến.Tráilại,ngườiTâyTạngcoihuyềnthuậtnhưmộtkhoahọc,mộtphươngphápnghiêncứucáchiệntượngsiêunhiênhơnlàmộttintưởngmùquáng.NgườiTâyphươngquanniệmnhữnghiệntượngkhôngthểgiải thíchđềuvôlý,khôngthểxảyrahoặcchỉlànhữngmêtíndịđoan,khôngdámnóitới.NgườiTâyTạngkhônghềphảnbiệtsiêunhiênvàthiênnhiênmàchỉcoitấtcảnhưlànhữnghiệntượngnhữngđốitượngđểnghiêncứu.NgườiTâyphươngthườngcoinhữngngườidễthụcảmnhưnhữngkẻmắcbệnhthầnkinh,nhữngngườibấtbìnhthường,nhưngngườiTâyTạngkhôngnhữngchấpnhậnhọ,lạicòntìmcáchgiúpđỡhọquanhữngchươngtrìnhhuấnluyệnđồngtửmộtcáchchuđáo.Cólẽvìđượchuấnluyện,nhữngngườinàyrấtýthứctrườnghợpvàvaitròcủamình.Họkhôngbaogiờtựxưnglà“đấngnày,vịnọ”haycómộtthamvọngcánhânnàomàchỉkhiêmtốnnóirằnghọđượchuấnluyệnđểchomộtđộnglựcnàođó“sửdụng”xácthâncủahọmàthôi.

ĐạisứAnhtạiLhassa,SirHughRichardsoncũngđãviếttrongmộtvănkiệnngoạigiaorằngôngquen

biếtmộtnhàqúytộcTâyTạng,mộtngườikhoẻmạnhthíchcưỡingựa,bắncung.Ôngvôcùngngạcnhiênkhiđượctinquýtộcnàyđượcsắcphonglàmđồngtửchovị“quốcsưvôhình”tạituviệnNachung.Theoôngthìvịquýtộcnàykhônghềtỏra“bấtbìnhthường”haycódấuhiệunhưmộtngườidễthụcảmmàlàmộtngườilựclưỡng,thíchthểthaovàthoảimáivớiđờisốnghiệntại.Ôngkhôngrõvìlýdonàomàvịquýtộcnàyđượcsắcphongnhưngôngphỏngvấnrằngcácnhàchiêmtinhđãnghiêncứuhàngngànlásốtửvivànóirằngvịquýtộcnàylàngườithíchhợpnhất.Dĩnhiênsaukhiđượcchọn,nhàquýtộcđãtừbỏđờisốngbìnhthường,vợconvàtàisảnvànhậpthấttạiNachung.Saumộtthờigiankhálâu,SirRicharsongặplạinhàquýtộcnàyvàôngkhôngthểnhậnrangườibạncũ.Ôngnàyhoàntoànthayđổiđểtrởthànhmộtngườihiềnlành,khiêmtốnkháchẳnconngườicuồngnhiệtnhưthuởtrước.Điềugìxảyratronggiaiđoạnhuấnluyệnvẫnlàmộtbímậtđượcgiữkínnhưngchắcchắnphảicóảnhhưởngcủanhữngnănglựchuyềnbínàođóthìmộtngườimớicóthểthayđổinhiềunhưvậy.Dĩnhiêncóngườinghingờvàchorằngđãcónhữngsựdànxếpnàođóđểcácđồngtửđóngkịchvớimụcđíchbịpbợm.Tôikhôngtinnhưvậyvìquasựtiếpxúcvớihọ,tôithấyhọkhôngphảilànhữngkẻkhoekhoangkhoáclác.Ngoàirahọđềukhôngđượclợilạcgìtrongviệcchomượnthểxácnày,đólàchưakểviệchọphảisốngkhổhạnh,gìngiữnhữngkỷluậtvôcùngkhắtkhe.Đãthếhọcũngkhôngđượcngườichungquanhđốixửđặcbiệthaykínhtrọnggìhơn.Ngườidânởđâybiếtrằngcácđộnglựcvôhìnhchỉnhậpxáchọkhiđượctriệuđếnmàthôi,ngoàiralúcđóhọchỉlànhữngngườibìnhthườngnhưtrămngànngườikhácnênkhôngcógìđểđòiphảiđượcđốixửmộtcáchđặcbiệthơnngười.

Ngoàiviệctrảlờinhữngcâuhỏicủacácvịtrưởnglão,cácđộnglựcvôhìnhhìnhnhưcònảnhhưởngđếnthờitiết,khíhậunênhọđượctriệuđếnmỗikhicónhữngthiêntainhưbãolụt,hạnhánhoặcmưađá.Thậtkhócóthểchứngminhđượcsựliênhệgiữacácđộnglựcvôhìnhvàthờitiếtnhưngngườitacũngkhôngthểcoisựkiệnnàynhưmộtviệcngẫunhiênđược.

BátướcAmaurydeRiencourtđãghinhậntrongmộtvănkiệnngoạigiaorừngkhiôngkinhlýquaTâyTạngthìtờitiếtnơiđâyrấtnóngvàkhô,suốtmấythángliềntrờikhôngmưavàlúabắtđầukhôhéo.DânchúngtronglàngđãchomờivịhộpháptạituviệnGadongđếnđểgiúphọcầumưa.LàmộtngườivừađếnTâyTạngkhôngcóthànhkiếngìvềphongtụcnơiđâynênbátướcDeReincourtđãquyếtđịnhđi theobuổicầumưatạituviệnGalongvàôngđãghinhậnvềngườiđồngtửnhưsau:“Khuônmặtngườinọtựnhiêntrởnênméomólạlùng,mắtylồihẳnravàhaigòmánổilênnhưhaicụcxương.Thânhìnhycứrunlẩybẩyvàhìnhnhưcócáigìbấtthườngthìphải,mãisautôimớinhậnthấylưngcủaygùhẳnxuống,giọngnóicủaykhànkhànnhưmộtônglãovàylẩmbẩmđọcnhữngbàithầnchúbằngnhữngâmthanhkỳlạ.Mộtlúcsautrờiđangnắnggắtbỗngdịuhẳnxuống,mâyđenởđâuxuấthiệngiăngbủakhắpnơirồitrờiđổmưanhưtháckéodàitừchiềuhômđóđếnsánghômsau.Đồnglúakhôhéonayđãngậplênhláng...

TôibỗngýthứcrằngđằngsaunhữngđiềumàngườiTâyphươnggọilà“mêtíndịđoan”vẫncómộtcáigìlạlùng,khôngthểgiảithích.Bứcmànngăncáchgiữathiênnhiênvàsiêunhiênhìnhnhưđượcvénlêntrongchốclátđểngườitathấyrõrằngvớimộtsựchuẩnbịcẩnthận,conngườicóthểpháthuyđượcnhữngnănglựcvôcùngđặcbiệt,ngoàisựtưởngtượngcủahọ”.

Nhưtôiđãnói trên,nhữngsựkiệnnàyhoàn toànkhôngdínhdánggìđếnPhậtgiáocả.NgườiTâyTạng đã biết sử dụng nó từ những thời đại xa xưa nhưmột năng lực thiên nhiên cũng như người Tâyphươngsửdụngđiệnlựcngàynay.NếungườiTâyphươngđãcoiđiệnlựcnhưmộtkếtquảtựnhiêncủakhoahọckhôngdínhdánggìđếntôngiáothìngườiTâyTạngcũngcoiviệcvấnlinh(Orache)haycầumưanhưnhữngkếtquảtựnhiêncủamộtkhoahọchuyềnmônkhôngdựatrênmộttínhiệuđiềutôngiáonào.Mộtvịphápsưhayphùthủyđượccoinhưnhữngngườithựchànhhuyềnthuậtvàcóthểkhôngdínhdánggìđến tôngiáonào cũngnhưmộtkhoahọcgiaTâyphươngkhôngnhất thiết phải làmột tín đồ tôngiáo.Huyềnthuậtdođókhôngđượccoinhưmộtđiềucấmkỵmàtráilạinólàmộtthứkhoahọcvềnhữnghiệntượngsiêunhiên.Mộtngườithựchànhhuyềnthuậtcóthểsửdụngnóvàomụcđíchíchkỷhayvịkỷtùy

theoquanniệmcủangườiđó.Cũngvìthếcósựphânbiệtgiữachínhpháihaytàphái,bạchđạohayhắcđạomặcdùcảhaipháiđềuápdụngnhữngđịnhluật,phươngphápkhôngkhácnhaubaonhiêu.Cũnggiốngnhưkhoahọchuyềnhọckhôngxấumàcũngkhôngtốt,chỉcóngườisửdụngnóxấuhaytốtmàthôi.

---o0o---

Phần10-ĐườngvàoxứtuyếtCónhữngngọnnúichỉlànhữngngọnnúinhưngcónhữngngọnnúilinhthiêngkháchẳnnhữngngọnnúi

thôngthường.Nếumộtcánhânsởhữunhữngcátínhnổibậtcóthểảnhhưởngđếnngườikhácthìngọnnúicũngvậy.Cátínhcủamộtngườilàkếtquảcủamộtsựphốihợphoànhảogiữatâmvàý,giữatinhthầnvàthểxác.Mộtngườicóđờisốngnộitâmdồidàocóthểảnhhưởngđếnnhữngngườichungquanh,nếungườiđócónhữngướcvọngcaocảhọcóthểtrởnênmộtnhàlãnhđạo,mộtvịthánh.Nếunhữngđiềunàyxảyrachomộtngọnnúi,ngườitanóirằngngọnnúiđólinhthiêngvìnótỏaranhữngluồngtừđiệncóthểảnhhưởngđếnnhữngaiđếngầnnó.

Quyềnnăngcủamộtngọnnúivôcùngmãnhliệtnhưngítngườiýthứcrõrệt.Ngườitakhônghiểutạisaomìnhlạibịlôicuốnđếnnónhưsắpbịnamchâmthuhút.Cónhữngngườiởrấtxanhưngluônluônbịámảnhbởimộtngọnnúivàhọđãtrảiquanhiềucựcnhọcmớitìmđếnnơi.Khiđếncáitrungtâmthầnlựcđó,họbỗngcócảmgiácngâyngấtnhư“đứacontrởvềnhà”,baonhọcmệtđềutiêutan,baonãophiềndườngnhưdứtsạch...Khôngaicóthểgiải thíchhiệntượngnàynhưngkhôngainghingờnó,đasốđềucảmthấynhưbịthuhútbởimộtmãnhlựcvôhìnhdườngnhưkhôngthểcưỡnglạiđược.

NhữngngọnnúiđặcbiệtnàycũngthuhútrấtnhiềungườiTâyphương,nhưngtiếcrằnghọđãđếnvớinóvớimộttâmtrạngkháchẳn.NgườiTâyphươngchorằnghọphải“chinhphục”cáinỗithaothứctrongtâmkhảmnày,thayvìđếnvớinónhư“đứaconhangtrởvềnhàchamẹ”,họđãtrèolêntậnđỉnhnúi,cắmcờquạtvàbiểungữrồingangnhiêntuyênbốrằnghọđãkhuấtphụcđượcmộtkỳquancủathiênnhiên.

Haiphươngtrờiquảlàhaitháicực.Mộtbênkhiêmcungmởrộngtâmhồnchàođónnguồnthầnlựcthiênnhiên rótvàomìnhđể tìmnhữngmặckhải cao thượng trongkhibênkiakiêu cănghợmhĩnhphôtrươngthamvọngcủamìnhquasựchinhphụcthiênnhiên.

Muốnthấyđượcsựcaocảcủangọnnúi,ngườitaphảiquansátnótừxa.Muốnhiểunó,ngườitaphảiđichungquanhđểrungđộngvớinó.Muốncảmthôngnó,ngườitaphảisốngvớinótựbuổirạngđôngđếnlúcchiềutà,trongcơnmưaphùncũngnhưtrờinắnggắt,mùađôngcũngnhưmùahè...Khiđóhọsẽhiểuđượcrằngnhữngngọnnúicũngcómộtđờisốngkhôngkhácđờisốngcủachúngtabaonhiêu.Núiđượcsinhra,vươncaolênrồibịsoimòn,hưhại.Dĩnhiênđờisốngcủamộtngọnnúikéodàinhiềuthếkỷ,cókhihàngtriệunăm.Cũngnhưđờisốngcủacácsinhvật,núithuhútnhữngnguồnthầnlựcthiênnhiêntừmôitrườngchungquanhnhưsấmchớp,mây,mưa,điệnlựccũngnhưtừtrường.Nếungườitađolườngđượctừlựccủangọnnúi,ngườitasẽthấyrằngnúicũngcónhữngrungđộng,cảmxúcriêngnhưngdĩnhiênsựrungđộngcủanúigầngũivớithiênnhiên,vũtrụchứkhôngphảinhữngrungđộngbằngcảmxúcnhưconngười.

Trongđờisốnghàngngàytạinhữngđôthịámkhói,dướivùngđồngbằngchậtchội,conngườihầunhưđãquênđisựliênhệgiữahọvàvũtrụ,dođóhọcầnmộtbiểutượnggìđểnhắcnhở,đểthứcđộnghọhướngtầmmắtlêncaohơn.Núiđãđóngvaitrònàynhữngtiếcrằngvìquábậnrộnvớinhữngthamvọngtầmthường,nhỏmọncủađờisốngvậtchất,khôngmấyaicảmđượcsựgiụcgiãâmthầmcủanhữngkỳquanthiênnhiên.Thỉnhthoảngmớicóngườibấtchợtcảmthấymộtcáigìthôithúchọphảigạtbỏnhữnghệlụycủacuộcsốngđểtìmđếnmộtcáigìcaođẹphơn.Họbắtđầuđặtcâuhỏivềýnghĩacủacuộcsống,đi tìmsự liênhệgiữahọvà thiênnhiên,vũ trụ,nhưnhữngđứaconhoangquayđầu tìmđườngvềnhà.Nhữngngườinàyđãtìmđếnnhữngrặngnúilinhthiêngđểchiêmngưỡng,đểrungđộngvàđểhòanhậpvớiluồngtừđiệnthiêngliêngtoátratừngọnnúinhưđứabéconquayđầuômlấybầusữamẹ.

RặngTuyếtSơnnằmchắnngangChâuÁlàmộttrongnhữngrặngnúilinhthiêngđó.Khôngmộtrặngnúinàotrênthếgiớicóthểsosánhvớinó.HainềnvănminhcaocảcủanhânloạilàTrungHoavàẤnĐộđềubắtnguồntừhaibênsườncủarặngnúinày.

TrongrặngTuyếtSơn,đỉnhKailasđượccoinhưtrung tâm,nơi tập trungnhữngluồng thần lựccủarặngnúi,KallashayMeru(còngọilàSumeru)tiếngPhạncónghĩalàtrungtâmhaytráitim.Nócòncónghĩalàtiểuvũtrụ(microcosmic)sovớiđạivũtrụbênngoài.

NgườiTâyTạngtinrằngcácnguồnthầnlựccủavũtrụrơixuốngđịacầuđềubịthuhútbởirặngTuyếtSơn,tậptrungởđỉnhKailasrồimớiphânphốiđikhắpthếgiớiquanhữngconđườngvậnhànhấtđịnh,giốngnhưmệnh lệnhđược truyền từbộócphânphốikhắpcơ thểquahệ thầnkinh.NgườiẤn tin rằngKailaslàtrungtâmcủamộtđàntràngMandalatốilinh.

Tôikhôngmuốnđisâuvàonhữngdanhtừhayẩnnghĩavìphạmvigiớihạncủacuốnsáchnày.TuynhiênđộcgiảcóthểnhìnvàobảnđồsauđâythìsẽthấyrặngTuyếtSơnvươncaolênởphíahaiđầu,giữalàbìnhnguyênChangTangvàxứTâyTạng.PhíagiápẤnĐộlàđỉnhKailasvàphíagiápTrungHoalàđỉnhCônLuân(KwenLun).NgườitatinrằnghainềnvănminhẤnĐộvàTrungHoađềuliênhệchặtchẽvớihaingọnnúinàyvìnhữnggiòngsôngquantrọngcủaTrungHoa(HoàngHà,DươngTử)đềubắtnguồntừđỉnhCônLuânvànhữnggiòngsôngquantrọngcủaẤnĐộ(Bramaputra,Indus,KamaliSutlej)đềubắtnguồntừđỉnhKailas.

TôiđãtìmđượcmộttàiliệucổvẽhìnhmộtluồngthầnlựcrấtlớntừbênngoàivũtrụtrútxuốngđỉnhKailas,chứađựngtrongmộtbầutrònrồixoayquanhđỉnhKailasbảylầntrướckhiđượcphântánrathànhnămconđườngvậnhàtỏarakhắpnơi.Lúcđầutôikhônghiểurõlắm,nhữngkhiđốichiếulạivớibảnđồthìtôimớivỡlẽrằngcáibầutrònđóchínhlàhồManasarovanằmsátchânnúi.TuyếttrênđỉnhKailastanrađềuchảyvàohồnàyrồitheonhữngconrạchnhỏuốnquanhngọnnúibảylần,sauđólạitụthànhnămdòngsônglớn.BốngiòngsôngBramaputra,Indus,KarnalivàStulejchảyxuốngđồngbằngxứẤn.GiòngsôngthứnămMêkongchảyquanhiềunướckhácnhưMiếnĐiện,TháiLan,Việtnam.

Sựliênhệgiữanguồnthầnlựcvànhữngconsôngrasaovẫncònlàmộtbímậtnhưngtheosựdựđoáncủatôithìcóthểnhữngdòngsôngchỉlàsựkếttinhcủanhữngluồngthầnlựcsiêunhiênxuấthiệndướitrạngtháinước.

Cáchđâykhônglâu,ngườiTâyphươngvẫntinrằngHyLạpđãmởđầuchovănminhnhânloạichocácquốcgianhưTrungHoa,ẤnĐộchỉlànhữngxứdãman,sốngtrongcảnhtốitămngudốt.Họđãlầmvàlầmrấtlớn,nhữngditíchtìmđượcởẤnĐộvàTrungHoachothấyhàngngànnămtrướckhingườiHyLạprờikhỏihangđá,lậpthànhcácbộlạcthìtạihaibênbờsôngHoàngHàvàIndusđãcónhữngthànhphốlớn,dâncưđôngđúc,đượctổchứcchặtchẽvàđặtdướiquyềncaitrịcủanhữngbậcquânvương.Ngườidânnơinàyđãsửdụngvậtdụngbằngđấtnung,biếtđàocốngrãnh,nhàvệsinhvàcómộtnềnvănminhtiếnbộvượtxaHyLạp,ngaycảkhinềnvănminhnàycựcthịnh.NếungườiTâyPhươngtinrằngcáctriếtgiaHyLạpđãsánglậpnhữngtưtưởngmớilạ,đặtcănbảnchonềntảngvănminhngàynaythìhọphảingạcnhiênhơnnữakhithấynhữngtưtưởngnàyđãđượcđềcậpđếnmộtcáchsâusắc,thâmthúyhơnnhiềutrongcáctàiliệucổcủaTrungHoa,ẤnĐộ.

TạisaonềnvănminhẤnĐộvàTrungHoalạicónhữngtưtưởngcaosiêu,vượtthờigiannhưvậy?Tạisaohaixứnàylạisảnxuấtnhiềubậchiềntriết,thánhnhânmàảnhhưởngvẫncòntồntạiđếnngàynay?NếunhậnxétmộtcáchvôtưthìngườitaphảicôngnhậnrằngtưtưởngTrungHoavàẤnĐộquảđãvượtxanhữngtưtưởngđượccoilàtiếnbộhiệnnay.HầuhếtnhữngvấnđềnangiảinhấtcủanhânloạingàynayđềuđượccácnhàhiềntriếtTrungHoa,ẤnĐộđềcậptừlâurồivàkhôngnhữngthế,họđãtìmranhữngcâutrảlời,nhữnggiảiphápchokhókhănhiệntại.Nếungườitabiếtcáchápdụngnhữnglờikhuyênnàythì

cólẽnhânloạiđãkhôngđaukhổnhưvậy...

Sựliênhệgiữanhữngnềnvănminhnàyvànguồnthầnlựcthiênnhiêncủavũtrụrasao?PhảichăngcâutrảlờicóthểtìmđượctrênrặngTuyếtSơn,nơinhữngnguồnthầnlựcđóxuấtphát?

NóiđếnTuyếtSơn,ngườitathườngnghĩngayđếnđỉnhEverest,ngọnnúicaonhấttạiđây.Tuynhiênnếuđỉnhnàychỉthấpxuốngkhoảngvàichụcthướcthìkhôngaicòncóthểphânbiệtnóvớinhữngđỉnhnúikhácnữa.NótrởnênmộtđỉnhnúitầmthườngnhưhàngtrămđỉnhnúivôdanhkháctrongrặngTuyếtSơn.

Kailaskhôngnhưvậy,nóđứngriêngrẽ,độclậptrênmộtbìnhnguyênbaolavớimộtnétoainghihùngvĩđặcbiệt.TrôngxaKailasgiốngnhưmộtcáiđềnnócúp(dome)nổibậttrênnềntrời.Nếunhữngngôiđền đều có những hồ chứa nước tinh thủy thìKailas cũng có hai cái hồ thiêng nằm dưới chân nó: hồManasarovahìnhtròngiốngnhưmặttrờivàRaskatalhìnhlưỡiliềmtrôngnhưmặttrăng.MặttrờivàmặttrănglàhaibiểuhiệuvôcùngquantrọngtượngtrưngchohaitháicựcManas(chữgốccủaManasarova)cónghĩalàánhsánghaysựgiácngộ,Raska(chữgốccủaRaskatal)cónghĩalàbóngtốihayvôminh.

NgườiẤnĐộtinrằngthầnBrahamđãtạorahồManasarovađểchứasinhthủy(life-givingwater)vàtrồngởgiữahồmộtcâycổthụgọilàJambuhaycâykiếnthức(TreeofKnowledge)màmắtthườngkhôngthểtrôngthấyđược.ChỉnhữngbậcđạosưđắcđạomớicóthểnhìnthấycâyJambunày.TrênmỗilácâyJambuđềucóghichépnhữngchânlýhuyềndiệu,linhthiêng.CứmấyngànnămcâyJambumớikếthoa,trổquảvàkhiquảJamburơixuốnghồManasarova,cóbiếnnướchồthànhmộtloạithầnthuỷmàkẻnàotắmgộitrongnósẽrửasạchtộilỗivàthấutriệtnhữngđiềuhuyềnbí.

TheocácsáchvởYogathìManasvàRaskalàhaihuyệtđạoquantrọngcủahaiđườngkinhmạchnốiliềntừtủysốnglênóc.Chỗtiếpgiápgiữahaikinhmạchnàylàluânxaóc,nếuhànhgiảkhaimởđượchaihuyệtđạonàyđểhaiđườngkinhmạchhợplại thì luồnghỏahầusẽchạythẳnglênócvàphátđộngcácquyềnnănghuyềnbí.NgườiẤnĐộtinrằngkailastượngtrưngcholuânxanãobộcủathếgiới,nơichứađựngnhữngluồngtừđiệnlinhthiêngnhất.

HuyềnthoạiTâyTạngkểrằnghoànghậuMaya,mẹcủaĐứcPhậtThíchCanằmmộngthấymìnhđidạonganghồnướcrấtđẹp,thấynướchồtrongvắtbàbènxuốngđótắm.Saukhitắmxongbàlênbờngồinghỉthìthấytừtrênđỉnhnúicaocómộtconvoitrắngsáungàixôngđếnđâmvàohôngkhiếnbàgiậtmìnhtỉnhdậy.

Bàkểchuyệnnàychocácnhàchiêmtinhthìaicũngđoánrằngbàsẽhạsinhmộthoàngtử,mộtbậcthánhnhânhiếmcótronglịchsửnhânlại.NgườitatinrằngcáihồtrongmộngcủahoànghậuMayachínhlàhồManasarovavàđỉnhnúinơiconvoitrắngxuấthiệnchínhlàđỉnhKailas.

Kailasnằmgiữamộtbìnhnguyênlớnđượcbaobọcbởinhiềurặngnúitrùngtrùngđiệpđiệpnhưbứctườngthànhthiênnhiênbảovệchoniềmnày.Cũngvìlýdođó,chỉnhữngngườichítâmchíthànhcầuđạomớicóđủnghịlựcbăngrừnglộisuối,vượtquanhữngrặngnúicaongấtđểđếnđây.

MuốnbiếtrõsựmầunhiệmcủađỉnhKailas,ngườitakhôngthểnghiêncứunóquacặpmắtmộtnhàthámhiểm,mộtnhàkhảocứuđịadưmàphảinhìnnódướinhãnquancủamộttínđồhànhhương.

Hãythửtưởngtượngmộtngườitừbỏnhàcửaêmấmtạicácđôthịanninh,vượtquahàngtrămdặmđườngnúinguy trở,khi trèođèo, lúc lộisuối;khiđiquanhững thung lũngnóngnhư thiêu, lúc trèo lênnhữngđỉnhnúilạnhnhưđá;chỉmộtxẩychâncũngrơixuốngvựcthẳmsâuhunhút,chỉmộttuộttaycũngngãvàonhữngtảngđásắcbénnhưdao.Đườngmònthìnhỏhẹprongrêuphủkín,lốiđilànhữngváchđágậpghềnhtrơntrượtnhưmỡ.Thửtưởngtượngmộtngườimòmẫmdọctheonhữngdốcnúikhiđátừtrêncaocóthểlănxuốngbấtcứlúcnào,hoặcdichuyểnquanhữngrãnhsâumànướclũcóthểtuônxốixảbấtngờ,lôicuốntheobấtcứgìnằmcóthểlộtrìnhcủanó.Hãytưởngtượngmộtngườilầmlũiđitrongnhững

vùngmànhìnlênkhôngthấybầutrời,nhìnxuốngcũngkhôngthấymặtđất,bốnbểchỉcómâygiăngbủatrắngxóa.Họrụtrèbướcquanhữngcầutreođãmụcnát,giăngtrênmiệngcácvựcthẳmkhôngđáy.Họrunrunrẩydướinhữnglàngiólạnhthấuxươngtừđỉnhcaoxuống,thèmmuốnmộtđốnglửahồngấmápnhưngvôíchvìkhíhậuquanhđócựckỳẩmướt,khôngthểđốtbấtcứmộtthứgì.Mọivậtdùgóikỹcũngẩmmốc,bộquầnáomặctrênngườilúcnàocũngướtsũngvànặngtrĩuvìnướcmuốnđôngthànhđá.Ngườitađinhưthếtừngàynàyquangàykhác,từtuầnnàyquatuầnkia,camchịumọiđóikhát,khổcực,vượtquanhữngrừngthiêngnướcđộc,đẩyđộcxàácthúrìnhrập.Nếukhônggặpthúdữthìhọcũngcóthểrơivàotaynhữngđảngcướprừngđóikhát,giếtngườikhônggớmtaychỉđểđoạtlấymộtítlươngkhôhayvàibộquầnáođãráchnát.Nhưngdùbiếtvậyngườihànhhươngvẫnkiênnhẫntiếptụccuộchànhtrìnhchođếnmộtngàynàođó,đámmâyvẫnvũbaophủbốnbểbỗngvénlênđểlộramộtbầutrờiquangđãngrồimộtthunglũngcátvàngchóilọixuấthiệndướiánhmặttrời...

Ngườihànhhươngsẽquênhếtmệtmỏi,quênhếtmọigiannanhiểmtrởvừatrảiquavìbiếtmìnhđãđếnngưỡngcửabìnhnguyênKailas.Từđâyhọsẽbỏlạithếgiớibênngoàiđểbướcchânvàomộtthếgiớimớilạđầynhữngrungđộngthanhcao.Nếulốiđicũlànhữngđườngmònnhỏhẹp,trơntrượt,đầyrongrêuẩmướtthìconđườngmớilànhữngcánhđồngrộngrãi,khôráođầykỳhoadịthảo.Cóhàngngàncácloạicâycỏlạlùngkhôngđâucó,nhiềucâycónhữngdượctínhđặcbiệtmàchỉnhữngysưTâyTạngmớibiếtcáchbàochếvàsửdụng.Khôngkhímiềnnàylúcnàocũngdìudịumộtmùihươngkỳlạkhiếnngườitacảmthấysảngkhoáivàtỉnhtáolạthường.CónhiềugiòngsuốinhỏnướctrongvắtnhìnsuốtđếntậnđáyvớinhữngloạithủytộclạlùngnhưmộtgiốngcámàusắcchóilọimàngườiTâyTạngtinrằngcókhảnăngchữabáchbệnh.Dĩnhiênkhôngaiđếnđâyđểbắtcávìđasốcácngườihànhhươngđềukiêngcưsátsinhvàdânchúngtrongvùngthìtinrằngsinhvậtnơiđâyđềuđượcchechởbởicácthầnlinh,aiviphạmsẽbịtrừngphạtnặngnề.Thỉnhthoảngsaunhữngtrậnbãolớn,ngườitamớidámđinhặtxáccábịsóngđánhbậtlênbờ.Nhữngxáccánàyđượcphatrộnvớimộtsốrễcâyđểlàmthuốcvàđượccoilàcónhiềucôngnăngvôcùnghiệunghiệm.QuanhhồcòncónhiềuloạichimlạmàusắcrựcrỡnhưngđặcbiệtnhấtlàmộtgiốnghạctrắngrấtđẹpgọilàHansa.Năm1958,tôiđưabứchìnhchụploàichimnàychomộtgiáosưchuyênmônxem,ôngnàytracứusáchvởmãicũngkhôngsaophânloạiđượcchúngsaucùngôngkếtluậnrằngcólẽcácloàichimnàychưahềđượcnghiêncứuvàphânloại.

TrongsốnhữngngườihànhhươngKailascókẻđikhôngtrởlại.Cólẽhọđãbỏxáctrongrừngsâunúithẳmhoặcsaukhiđếnđây,họquyếtđịnhtìmmộthangđộngnàođểẩntuchứkhôngmuốnvềnữa.NhưngvớinhữngngườiđãtrảiquamuônvànkhókhănđếnKailasvàtrởvềthìcuộchànhtrìnhnàyquảlàmộtkinhnghiệmtâmlinhcaoquýkhôngngòibútnàocóthểdiễntảđược.Cuộcđờicủahọhoàntoànthayđổitừlúcđó,họtrởnênmộtngườimới,mộtngườisởhữunhữngsứcmạnhlạlùngđượchunđúcbằngđứctin,bằngkiênnhẫn,vàbằngcáikinhnghiệmtuyệtvờimàhọđãthuthậpđượctrongchuyếnhànhhươngtạiđây.

NhữngaiđãtừngđứngtrênđèoGurlanhìnxuốngbìnhnguyênKailasđềucómộtcảmgiáclânglângkhótảnhưnhau.MặcdùcònphảiđithêmmấyngàynữamớiđếnchânnúiKailasnhưngainấyđềunhưquênhếtmệtmỏi,chânhọnhưmọccánh,ngườihọnhưđượctrợlựcbởimộtsứcmạnhlạlùngởđâurótvào.Ngườinàocũngđứngngâyra,nướcmắtrànrụa:chínhgiữabìnhnguyênxanhngắt,mộtngọnnúisừngsữngvươnlênnhưmộtcáiđền,đỉnhnúiphủđầytuyếttrắngtinhkhiết,tựnhiêntrongmộtgiâyphútdiễmảokỳlạnàođó,cáihìnhảnhmơhồvẫnámảnhtâmtưhọbaolâunaybỗngnhiênthànhsựthật.Mộngvàthựchòanhậpthànhmột,cáiướcvọngthầmkín,cáicảmgiácthiếuthốntrongnộitâmhọbỗngtrởnêntrànđầykhiếnhọnhưngụplặntrongmộtcảmgiácanlạctuyệtvời.Bắtđầutừlúcnày,cáicảmgiácđósẽmãimãingựtrịtrongtâmhọvìtâmđãchuyểnhóa,đãđượcnânglênmộtbìnhdiệncaohơn.Họsẽnghỉởđâyvàihômtrướckhitiếptụccuộchànhtrìnhnhưnghọkhôngcònlolắnggìnữa.Họcóthểngảbấtcứchỗnàovìnơiđâucũngđầynhữngcâycỏthơmngát.Họkhônglouốngphảinướcđộcnhưtrướcmàtựnhiên

thưởngthứcnhữnglànnướctronglànhtrongnhữnggiòngsuốiquanhđó,chỉvàingụmlàhọcóthểthoảimáiduỗichântay,quêntấtcảmọimệtnhọccủachuyếnđi.Họkhôngcầnnhặtnhữngcànhkhôđểsưởiấmvìnhữngtảngđálớnsaumộtngàyphơimìnhdướiánhmặttrờiđãtỏaranhữngluồnghơiấmápđưahọvàomộtgiấcngủbìnhyên.Họkhônglogặpđộcxà,ácthúvìquanhđâychỉcónhữngđànhươuhiềnlànhthảnnhiêngặmcỏ,nhữngbầyngựaKyanglôngđỏchạynhanhnhưgiócuốnvànhữngchimchócmàusắcsặcsỡhòatấunhữngđiệunhạcêmdịu.

HầunhưaibướcvàobìnhnguyênKailascũngđềucảmthấyngaymộtrungđộngthanhkhiếtlạlùng,khôngthểdiễntả.Khôngaicònquantâmđếnnhữngvặtvãnhcánhân,nhữngnhỏmọntầmthườngcủacuộcsốngnữa.Tâmhồnngườinàocũngbaybổnglênchíntừngmây,hòanhậpvàovũtrụbởinhữngluồngđiệnanlànhphátratừngọnnúitrướcmặt.NgaylốivàobìnhnguyênKailascómộtđốngđákhácaochạydàinhưmộtbứctường,trênmỗiphiếnđáđềucókhắcnhữngcâuthầnchúmàkháchhànhhươngđặtvàođónhưmộtdấuhiệu,mộtbằngchứngcủachuyếnhànhhương.

Khicúiđầuđảnhlễtrướcbứctườngđáđó,tâmhồnaicũngtrànngậpnhữngniềmphụclạcvôbiên.Họthìthầmcầunguyện:“Xinchochúngcongiữgìnmãimãicáikinhnghiệmtâmlinhcaocảnàyvàxinđểnóhướngdẫncontrongcuộcđờihiệntạicũngnhưnhữngkiếpsốngtươnglai”.Họnhặtmộtphiếnđábằngphẳng,khắcvàođócâuthầnchú“OmManiPadmeHum”rồicungkínhđặtnólênbứctường.Từđócuộcđờihọđãbướcsanggiaiđoạnmớiđánhdấubằngviệcđặtlênbứctườngmộtphiếnđáthiêngnhưmộtviênngọcsáng.Viênngọcnàysẽmãimãichiếusoitrongtâmthứchọ,hướngdẫnhọquanhữngnẻotốitămcủavôminhđểđưahọđếnbếnbờgiảithoát.

NgườiTâyTạnggọibứctườngđánàylàbứctườngngọc(Maniwall)vìphiếnđásaukhiđượckhắccâuthầnchúđãtrởnênmộtviênngọcqúy(Manistone).Saukhilàmxongnghithứcđạtmộtphiếnđálênbứctườngngọc,kháchhànhhươngtiếptụccuộchànhtrìnhdangdởnhưnghọkhôngcònđơnđộcnữa.Họđượcràngbuộcbởisợidâyliênhệvôhìnhvớinhữngngườihànhhươngkhác.Cóthểhọkhôngcùngtôngiáo,khôngcùngtôngphái,khôngchiasẻquanniệm,giáolýhainghithứcnhưnghọđềutrảiquanhữnghiểmnguy,nhữngthửtháchthiênnhiên,cùngchiasẻmộtkinhnghiệmtuyệtvờimàrặngKailasmanglại,từđóhọvĩnhviễntrởthànhnhữnghuynhđệđồnghànhtrênconđườngkhámpháchínhmình.

QuanhKailascónhiều thung lũngnhỏnhưngởphía tâycủa rặngnúi,nếuđi từphíađèoGuria thìngườitasẽthấymộtthunglũngthấpvớinhữngsườnnúiđámàuđỏsángrực.NgườiTâyTạnggọiđólàthunglũngcủaPhậtADiĐàvìhầunhưvậtgìởđâycũngtỏaánhsángchóilọi.Cạnhđókhôngxalàmộtngọnđèocaokhoảng18,600feetgọilàđèoQuánÂm.KháchhànhhươngkểrằnghọvẫnthấyđứcBồTátQuánThếÂmxuấthiệnnơiđây,cókhingàiđứngtrênmộtđỉnhcaotrongnhữnghàoquangrựcrỡ,cókhingài lạixuấthiệnnhưmộtkháchhànhhương, tiếpxúcvớimọingười,dạychohọniệmhồngdanhchưPhật.Sauđóngàibiểuhiệnthầnthông,tạonênnhữngtrậnmưatrướckhibiếnmất.Trênđỉnhđèocòncómộthồnhỏ,nướcrất tronggọi làhồTừBi(ThugieChempoiHso,Lakeof theCompadonate).TừđâyngườitacóthểnhìnthấyhồManasarovaởphíađông(nơimặttrờimọc)vàhồRakastalởphíatây(nơimặttrờilặn).QuanhhồManasarovacónhiềutuviện,kháchhànhhươngthườngquytụquanhđâynhưngquanhthìlạitrốngtrơnkhôngmộtbóngngười.Ngườitađồnrằngquanhhồnàycónhiềumaquỷ,chỉcácđạosĩđạomớiđếnđâyluyệnbùaphépmàthôi.Trongthờihànhhươngtạiđây,tôikhôngnhìnthấymộtngườinàobénmảngquanhRakastalcảnênsựthậtrasaocũngkhóthểkếtluận.Dùthếnàochăngnữa,sựliênhệgiữacácđộnglựctốtvàxấu,lànhvàdữ,sángvàtối,mặttrờivàmặttrăng,ýthứcvàvôthức,âmvàdương,khôngvàcó,baogiờmộtmậtnghĩavôcùnghuyềnbívàchỉnhữngaiquántriệtđượcnómớicóthểhiểuđượcsựlinhthiêngcủađỉnhKailas.

TronghaihồthìRaskatalnằmởvịtrítươngđốithấphơnnênnướchồManasarovavẫnchảyvàođâytheomộtlạchnhỏuốncongtheochânnúi.PhongcảnhRaskatalđẹpkhôngthuagìManasarovanênthậtkhó

giảithíchđượcsựkhácbiệtchođếnkhingườitađếnsátvenhồRaskatal.Vìmộtlýdogìđótôicócảmtưởngrờnrợnvàkhóchịulàmsaotuykhôngnhìnthấymộtđiểmgìkhácthường.PhảichăngnhữngngườihànhhươngkháccũngcảmthấyvậynênkhôngdámbénmảngquanhđâykhiếnRaskatalđãtrốngtrảilạicòngvắngvẻquạnhhiuhơnnữa.TheoýtôithìRaskatallàmộttrongnhữngnơiđặcbiệtchứađựngnhữngđiềubímậtkhôngaihiểutuyngườitavẫncảmthấycómộtcáigìkỳlạkhácthường.

Saukhinghỉngơivàihômđểdưỡngsức,kháchhànhhươngbắtđầuchuyếnđivòngquanhchânnúiKailas.ChuyếnđinàyđượcgọilàParikramahay“vòngluânhồi”vìnóđượcvínhưchukỳmộtkiếpsống.Đâylàmụcđíchchínhcủachuyếnhànhhươngvìtrongchuyếnđinày,ngườitasẽnghiệmđượcnhữngđiềumàkhôngsáchvởnàocóthểchỉdạy.

Ngườitaluônluônbắtđầuđitừphíanamngọnnúivàkhởihànhđúngngọ,vìnótượngtrưngchogiaiđoạngiữacuộcđời,khiconngườiđãhiểubiết,từngtrảivàýthứcrõrệthànhđộngcủamình.PhíanamcủangọnKailaslànhữngđồicátthoaithoảichạydọctheobìnhnguyênvịtrínhữngđồicátnàyluônluônthayđổibởinhữngluồnggiókhiếnngườitacócảmtưởngnhưđangbướcvàomộtđàntràngMandalavớinhữngmàusắc,biểuhiệnhuyềnbí.Tôinghenóirằngnếubiếttrìtụngnhữngbàithầnchúkhẩutruyềnđặcbiệt,ngườitasẽkinhnghiệmđượcnhữngđiềumàmộtngườituthiềnphảitrảiquanhiềunămcôngphututậpmớingộđược.

Nếutiếptụcđichođếnxếchiềuthìngườitasẽbướcchânvàomộtthunglũnghẹpvớinhiềutảngđáđỏsừngsữngnhưnhữnglâuđài,dinhthự.Chínhgiữalốiđilànhữngđồicátvàngsángchói:thunglũngcủađứcPhậtADiĐà,thườngkhiđómặttrờiđãlặnvềphươngtâychỉcònđểlạinơicuốichântrờinhữnggiảimâyđỏrựclàmtăngthêmvẻđẹpcủathunglũng.Cónhữnglàngiónhẹthổiquakhiếnnhữnggiảicátdichuyểnlăntănlàmngườitaliêntưởngđếnsựvôthườngcủacuộcđời,đếnsựluânhồiquaycuồngtáidiễnmãikhôngthôi.Ngườihànhhươngđượckhuyênnêntậptrungtưtưởngđểsuyngẫmvềcuộcđời,vềnhữngkhổđau,vềsựchết,vềthếgiớibênkiavàsựtáisinh.Họsuyngẫmvềnguyênnhâncủaluânhồi,tạisaoconngườilạibịràngbuộcvàovòngluânhồiv.v...Saukhisuyngẫmmộtcáchthấuđáo,cóthểhọsẽphátnhữnghạnhnguyênrộnglớnnhưquyếttâmtuhànhđểđượcgiảithoátrakhỏivòngsinhtử.

Nếutiếptụclẫmlũiđisuốtđêmchođếnsángthìngườitasẽđếnmộtđèocao,ẩnhiệnsaunhữnggiảimâytrắng.Ngườihànhhươngýthứcrằnghọđangbướcvàomộtthửtháchcuốicùng.Họđãsuyngẫmvềsựchết,vềvòng luânhồi,vềnhữngkhổđaucũngnhưnguyênnhâncủađaukhổvàýniệmvềbảnngã.Muốngiảithoát,ngườitaphảibiếtcởibỏcáibảnngãnày,nhưngcởibỏkhôngphảitừbỏkhôngphảitừbỏhayphủnhậnbảnngãmàtráilạiphảichuyểnhóanó.Nhưngphảichuyểnhóanhưthếnào?GiữađườngđèocómộtphiếnđálớnbằngphẳngnhưmộttấmgươngngườiTâyTạnggọilàGươngYama(MirrorofYama).Yamavừalàthầnchết,vừacónghĩalànhữngsựbímật,đôikhiYamacònđượccoinhưvịthầnghichéptấtcảmọisựviệcxảyratrênthếgiớinày.Chínhtạiđâyngườihànhhươngbắtđầungồixuốngđểhồiquangtựkỷ,đểsuynghĩvềnhữnghànhviquákhứcủamình,đểquánxétvềhànhđộng,lờinóihaytưtưởngcủamình,đểquánxétvềhànhđộng,lờinóihaytưtưởngcủamìnhtừtrướcđếnnay.Tạiđâyngườihànhhươngquánxétvềsựliênhệcủahọvớinhữngngườichungquanh,ngườithânthuộcvànhữngngườikhôngquenbiết,ngườihọyêucũngnhưngườihọghétvàđàosâuvàonộitâmđểtìmhiểunguyênnhânvìsaohọyêu,vìsaohọghét,vìsaohọlạihànhđộngnhưhọđãhànhđộng.Saukhisuynghĩkỹlưỡng,họcóthểkếtluậnrằngsởdĩhọđãhànhđộngnhưvậyvìthiếuýthức,vìbảnngãhoặcmộtđộngnăngnàođóv.v...Saukhihiểurõđượcnguyênnhân,họbắtđầunghithứcsámhối,cầunguyệnvàtựhứasẽănnăn,thayđổi.NgườiTâyTạng tin rằnghànhđộngsámhốicó thểxóasạchmọi tội lỗinếu từđó trởđingười takhôngtáiphạmnữa.

Mộtkhiđãýthứcthậtrõrệtnguyênnhâncủahànhđộngtrongquákhứvàbiếtănnăntộilỗithìcuộcđờicủahọđãđượcchuyểnhóa,đãvượtlênmộtbìnhdiệnkháckhôngcònmộtmặccảmtộilỗinàonữa.

Ngườitathườngđểlạinơiđâymộtlọntóc,mộtmảnhvảinhỏxétừáorahaymộtvậtgìđểtượngtrưngchoviệcdứtbỏnhữngviệcđãqua.Sauđóhọbắtđầuleolênnhữngdốcnúithoaithoảichođếnkhilênđếnđỉnhđèothìsẽthấymộthồnướctrongvắt:HồTừbi.Kháchhànghươngthườngrửamặttronghồnàynhưmộthànhđộngxóasạchnhữngưuphiềnquákhứ.NgườiTâyTạngtinrằngnướchồxuấtpháttừtịnhbìnhcủađứcQuánThếÂmnêncócônghiệuxóasạchmọiphiềnnão,khổđauvàanủinhữngngườicònsợhãi.

Saukhinghỉngơinơiđâyít lâuchờmặttrờimọckháchhànhhươngbắtđầuđổdốcđểxuốngbìnhnguyênAksobhya chuyếnđi này tượng trưng cho sự tái sinh trở lại thếgiannhưng lầnnàyngười hànhhươngkhôngcònsợhãinữa.Họđãhiểubiếtchínhmình,ýthứcviệclàmcủamìnhvàđãchuyểnhóalòngíchkỷthànhtìnhthươngvịtha.Họbiếtmìnhtrởlạithếgianđểphụngsự,đểcứuđộchúngsinh,đểtuhành,đểthựchànhnhữngđiềuđãchứngngộ,đểápdụngnhữngnguyêntắcđãhọchỏichứkhôngphảitrởlạimộtcáchthụđộng,đểlặnngụptrongsinhtửluânhồinữa.NgườiTâyTạngtinrằngquanhhồKailascórấtnhiềuhangđộngcủacácvịPhật,BồTátđangtuhành,dođóbìnhnguyênnàyđãthấmnhuầncácluồngtưtưởngtốtlànhmàtrởnênthiêngliêng.MộtngườihànhhươngbiếthướngtâmlênnhữngđiềucaothượngtốtlànhsẽđượcchưPhật,chưBồTátchứnggiám,sẽnhậnđượcsứcgiatrìcủacácluồngthầnlựcnày.

TrướckhibướcvàobìnhnguyênAksobhya,ngườitacònđiquamộthangđálớncâycốiumtùm,nơingàytrướcvịthánhTâyTạngđứcMilarepađãtuởđó.MilarepalàmộtnhânvậtlịchsửđượcngườiTâyTạngvôcùngsùngkính.Cónhiềuhuyềnthoạithêudệtquanhcuộcđờivịnàymàngườitacóthểkểtừngàynàyquangàykhácnhưkểchuyệncổtíchvậy.

NgườitanóirằngmộthômMilarepađangtutạiđâythìgặpmộtphápsưđạoBonđếntháchthức.VịphápsưnàykhoerằngôngluyệnđượcphépkhinhcôngtuyệtđỉnhvàtháchMilarepachạydualênđỉnhKailas.Milarepanhận lờinhưngkhivịphápsưkiaquaymìnhphóngvùnvụt trênnhữngváchđádựngđứngthìMilarepavẫnngồiyêntrongtưthếthiềnđịnh,khônghềnhúcnhích.Khichạygầnđếnđỉnhnúi,vịphápsưkiaquaylạithìnhìnthấyMilarepangồiyên,ôngnàyyênchírằngmìnhđãthắngcuộcvìMilarepadùtàigiỏiđếnđâucũngkhôngthểbắtkịpnữa.Lúcđómặttrờivừamọc,nhữngtianắngđầutiênbắtđầurọi trênđỉnhnúiphủđầytuyết trắng.Milarepa tập trungtư tưởnghòamìnhvàoluồngsángnữanênchỉtrongchớpmắtôngđãđứngsữngtrênđỉnhnúirồi.Thấyvậy,vịphápsưkiakinhhãisuýtngãnhàoxuốngvựcnếuMilarepakhôngnhanhtayđỡlấyôngta.CuộcđờicủaMilarepalàmộttấmgươnghysinh,nhẫnnại, canđảm, chịuđựngphi thườngđể cầuđạo.Ông làmột tu sĩ huyền thuật, cónhiềupháp thuật caocườngnhưngôngýthứcđượchànhđộngcủamìnhnênđitìmMarpa,mộtđạosưMậttôngtrứdanhđểcầuđạogiảithoát.Trảiquanhiềubiếncốvàthửthách,ôngđãđạtđạoquả.ÔngthunhậnhọctròvàlàmrạngdanhgiòngtuKargyupa.Phầnlớnhọctròcủaôngđềumặcáorách(Repas),ẩnmìnhnơichốnhoangvu,côtịchđểtrìtụngnhữngbàithầnchúkhẩutruyền,đểquántưởnghoặctrìniệmdanhhiệuLạtMaAjomàtôiđãđềcậpởchươngtrước.

NgườitanóirằngvìMilarepachỉănrongrêuquangàynêndathịtcủaôngtrởnênxanhxámnhưmàurêu.Ôngthườngnấurongrêutrongmộtcáinồibằngđấtchođếnkhicáinồinàycũquáđãthủngcảđáy,khôngsửdụngđượcnữa.Thayvìngồitiếccáinồiđất,ôngđãcảmkháilàmmộtbàithơngụýnóirằngngaycáinồithủngđáyđócũnglàmộtvịthầycủaôngvìnhờnómàôngýthứcrõhơnđượcrằngtấtcảmọivậttrênthếgianđềuvôthường,khôngcógìthểtrườngtồnmãimãi,dođóngườitacầntậndụngmọihoàncảnhđểlotuhànhhầuthoátkhỏitửsinhluânhồi.NgườiẤnĐộtinrằngMilarepachínhlàhóathâncủathầnShivavìvịthầnnàycũngcóthânthểmàuxanhnhưvậy.Milarepangànbàithơ,bàihátbấthủ.HầunhưngườiTâyTạngnàocũngđềuthuộclòngnhiềubàithơ,bàihátcủaông.KhiđingangquahangđộngcủaMilarepa,nhưngngườihànhhươngđãngưnglạiđóđểcaháthoặcngâmlạinhữngbàithơcủaôngnhưđểtánthántinhthầnphóngkhoáng,vôúycủamộtbậcthánh.

ThunglũngAksobhyacónhiềutảngđámàusắclonglanhđẹpđẽ,haibênthunglũnglàngọnđồilớn,mộtngọnđồicónhiềucổthụthânrấttogọilàđồicủađứcBồTátVănThù;ngọnđồikiatươngđốibằngphẳnghơnvớinhữngthảmcỏmàuxanhbiếcđượcgọilàđồicủađứcBồTátPhổHiền.NgườiTâyTạngtinrằngmộtkhiđãchuyểnhóa,đãtrởnênmộtconngườimới,saukhisámhốivàgộirửamọiphiềnnãotrênđèoQuánÂm,ngườitasẽđượchướngdẫnbởihaiBồTátnày.Mộtvịtượngtrưngchotrítuệ,mộtvịtượngtrưngchohạnhnguyện.Đâylàhaiđộnglựcvôcùngquantrọngvàhếtsứccầnthiếtchonhữngaibướcchânvàoconđườngđạo.

Saukhivượtquahaingọnđồinày,ngườihànhhươngtrởvềkhởiđiểmlàphíanamcủarặngKailas.CuộchànhhươngchấmdứttrướcmộtbảothápbằngđárấtlớnthờđứcDiLặc,vịPhậttươnglaicủathếgiới. Tại đây những người hành hương làm lễ chiếm bái đức Di Lặc và chúc mừng nhau “SukheBhavanthu”(HẹncùngnhautinhtấntuhànhđểtrọnthànhPhậtđạo).

Trongkhihànhhương tạibìnhnguyênKailas, tôinghenóicó lối tắtbăngquanhữngrặngnúiphíađôngvàoxứGuge.DĩnhiêntôirấtmừngvìtừlâutôivẫncóýđịnhtìmđếnTsaparang.Saukhithutậpcácdữkiệncầnthiết, tôinhậpbọnvớimộtđoànkháchhànhhươngđangđivềphươngđông.Trảiquamấyngàyđườngkhôngthấymộtlàngmạcnào,chúngtôiđingangmộttuviệnnhỏnằmkhuấttronghẻmnúi.TuviệnnàyđượcđụcsâuvàolòngnúinhưngbứctườngquanhnóđượcxâybằngđátrắngnổibậtgiốngnhưnhữngngôiđềnAiCập.Ngườitrưởngđoànchobiếttuviệnnàymớiđượcxâycấtkhoảngchụcnămnaythờinhưnhữngtuviệnkhác,tôikhôngthấymộttusĩnàorađóntiếp,bốnbềyênlựngnhưtờ.Vìtrờiđãvềchiềuđànngườidừngchân,ngả trại tạimộtcáiđồicátgầnđó.Tôibànrủvàingườivào thămtuviệnnhưngkhônghiểusaoaicũngtừchối.Vìđasốđềunóibằngtiếngthổngữđịaphươngnêntôikhônghiểuhọmuốnnóigì,saucùngtôiquyếtđịnhđimộtmình.

Đólàmộttuviệnkiếntrúcđặcbiệt,kháchẳnnhữngtuviệnTâyTạngmàtôiđãđếnthămviếng.TôingạcnhiênkhikhôngthấymộtphotượngPhậthayHộiPhápnàotrướccửacũngnhưtrongkhuônviêntuviện.Lối đi trải da trắng rất đẹpvà sạch sẽ nhưngkhônghiểu sao bốnbề vắng lặng, khôngmột bóngngười.Saukhiđiquamộthànghiệnrộng,tôinhìnthấybứctranhmàusắcsặcsỡtrênváchnhưngđasốtranhnàyđềulạlùng,kháchẳnnhữngbứctranhthườngthấy.PhảinhìnkỹlắmngườitamớithấytrênbứctranhđócóvẽhìnhcácvịPhậtnhưngkhônghiểusaongườivẽlạicốtìnhvẽcácngàirấtnhỏnhưmộtnétthuộcmàthôi.Khibướclênchánhđiện,tôikhôngthấymộtphotượngPhậtnàomàchỉthấymộtchiếcngaitolớnkêsừngsữngtrênmộtbựccao.Cómộttusĩgiàđangngồithiềntrênngai,ôngnàymặcquầnáomaytheomộtkiểukỳlạ,khônggiốngnhưyphụccủacáctăngsĩthườngthấy.Saukhitraođổivàicâuxãgiao,tusĩmờitôidùngtràvàhỏitôimuốngì.TôingỏýmuốnthuêmộtítlừangựavàmướnngườihướngđạodẫnquacáchẻmnúixuyênsơnđếnvùngGuge,tusĩnhếchmiệngcườinhạtkhôngtrảlời.Trênnguyêntắc,ngườitacóthểtừchốinếukhôngthểgiúpđỡgìhoặcítrangườitacóthểchỉdẫn,tìmchochúngtôimộtngườihướngđạonàođó.Hànhđộngcườinhạtkhôngtrảlờinàylàmtôithấycómộtđiềugìbấtổn.Phảichăngôngnàychorằngtôilàmộtkẻduhànhbấthợppháp?TôiđưaragiấythônghànhcủasứquánAnhvàgiấychiếukháncóđóngdấucủachínhquyềnLhassanhưbằngchứngrằngtôilàmộtdulịchhợppháp.VừanhìnthấytấmgiấycủachínhquyềnLhassa,vịtusĩnổigiậncườigằnvànóirằngôngtachẳngdínhdánggìđếnchínhquyềnLhassavàchínhquyềnnàykhôngthểbắtônggiúpđỡtôiđược.Tuyngạcnhiên,tôicũngnănnỉôngnghĩtìnhđồngđạomàgiúpđỡchonhưngôngtakhoáttaytừchốinóirằngôngkhôngcódưlừa,ngựachothuê.

Thấykhôngkhícóvẻkhẩntrương,tôibènđổitháiđộngỏlờikhenngợinhữngbứctranhtrênváchvàcáchkiếntrúcđặcbiệtítđâucócủatuviệnnày.Tusĩcóvẻhàilòng,ôngđưatôiđếnchiếctủđựngkinhgầnđónhưcóýkhoevềnhữngbộkinhmàôngsưutậpđược.Tôinhậnngayrằngđólànhữngbộkinhrấtlạ,chưatừngnghethấytênbaogiờ.Vìkhôngcóthìgiờxemxétkỹ,tôichỉlậtquavàicuốnvàngạcnhiênkhithấynóghichépnhữngbàithầnchúchưatừngnghenóiđến.Tôitựhỏitạisaogiữamộtvùngđồinúi

hoangvắnglạicómộttuviệnkỳlạnhưthếnày?Vìtuviệnnàychỉmớixâycấtkhoảngvàichụcnămnaythìnhữngbộkinhnàyphảiđượcdichuyểntừđâuđếnchứkhôngphảiđãđượclưutrữtừnhiềuthếkỷnhưnhữngtuviệnxâycấtlâunăm.NếutusĩnàytỏrakhôngkínhtrọngchínhquyềnLhassathìắtôngtaphảicómộtđiềugìbấtmãn,chốngđốichínhquyềncủađứcĐạtLaiLạtMa.Dĩnhiênmộtngườivàovùnghoangvuđểxâycấtmộttuviệntolớnphảicónhiềutiềnbạchoặclàmộtđạosưnổitiếngcóthếlựcmớihoàntấtđượccôngtrìnhnhưvậy.Tôingỏýmuốnđượcxemxétthêmtuviệnđểchụpvàitấmhìnhkỷniệmthìtusĩchobiếtrằngôngsẽgọiquảngiađưatôiđixemthêmnếutôichịukhóchờđếnngàyhômsau.Dĩnhiêntôivuivẻnhậnlờinhưngkhitrởvềkểchonhómkháchhànhhươngthìngườinàongườinấytỏravôcùngsợhãi.Ngườitrưởngđoànralệnhnhổtrạingaytốihômđóvàngỏýtiếckhôngthểchotôitháptùngđicùngnữa.Tạisaonhữngngườinàylạicótháiđộnhưvậy?Tạisaovịtusĩkiakhôngmờitôitạmtrútrongtuviệnnhưnhữngtuviệnkhác,dùsaotôicũnglàmộttusĩkiamà?TạisaoôngtalạitỏhằnhọcvớichínhquyềnLhassa?

Sánghômsau,mộtngườiquảngiatolớn,khoẻmạnhbướcđếnlềuđưatôiđicoituviện.Tuviệnnàycóhailớptườngkhádầyvàcao,mộtlốikiếntrúcđộcđáochưatừngthấy.Thôngthườngcácbứctườngtuviệnđềuthấpchứítailạixâynóvừacaovừadầynhưmộtchiếnlũynhưvậy.Giữahailớptườngcónhiềulốiđinhỏvòngvouốnkhúcnhưnhữngmêlộ.Cónhữngtảngđákhắcnhữngcácbiểuhiểukỳlạbầyranhưmộttrậnđồbímậtvàngườitaphảidichuyểntheonhữngcửara,cửavàonhấtđịnh.Vịquảngiachotôibiếtlốiđinàydànhchotínđồhànhhươngsửdụngtrongnhữngngàyhộilớnvàngườitaphảidichuyểntheonhữnglộtrìnhnhấtđịnh.Khibăngquamộtcáisânnhỏ,vịquảngiađingượcchiềuquaycủakimđồnghồđểquasânphíabênkia.ĐâylàmộtđiềubấtngờvìcáctusĩTâyTạngđềuđượchuấnluyệnđểýthứctừngbướcđi,từngcửchỉvàhọluônluôndichuyểntheochiềuquaycủakimđồnghồnhưmộthànhđộngthuậntheothiênnhiên.ThờigiansốngởYihGahGholin,tôiđãđượcKacheniahướngdẫnrấtkỹvềcáchlàmchủcáccửchỉ,hànhđộngnàynênnóđãtrởnênhànhđộngtựnhiênquenthuộc.TạisaolạicósựkhácbiệtnhưvậytrừkhituviệnnàykhôngphảilàmộttuviệnPhậtgiáonhưtôivẫnnghĩ...ĐếnlúcđótôimớiýthứcđượcrằngtôiđangđitrongmộttuviệncủacáctusĩBonPa.

Bướcvàomộthangđộngkhálớnnằmởcuốilốiđi,điềunghingờcủatôiđãđượcxácnhận.CửahangcóvẽmộtchữVạn(Swastika)ngược.ChữVạncủaPhậtgiáoquayvềphíabênphảitrongkhichữVạncủaBonPabaogiờcũngquayvềbêntrái.TrướckhiPhậtgiáotruyềnvàoTâyTạng,BonPalàmộttôngiáosiêuhình.SaukhiPhậtgiáotruyềnvàođây,BonPatrởnênsuyyếuvàdầndầnbiếnmấtnhưngítlâusaunóxuấthiệnlạidướimộthìnhthứckhác.CáctusĩBonPađãthayđổigiáolýcủahọgầngiốngnhưPhậtgiáo.Họđãsángchếracác“Phật,Bồtát”riêngcủahọnhưmộthìnhthứccạnhtranhvàlồngvàođócáctínđiều,cácphươngpháptuluyệnchútrọngvềhuyềnthuật.Dĩnhiêncácvị“Phật”nàykhôngphảinhữngnhânvậtlịchsửvàcónhữngtênngherấtlạ.MộtsốlớntusĩBonPatựxưngđãtuhànhthànhPhậthayBồTát.DođóthayvìthờPhật,họthờphụngcánhânnhữngtusĩnàynhưnhữngvịPhậtcủaBonPa.cũngvìvậytrênchánhđiệnthayvìthờPhật,họkhắchìnhcáctusĩcònsốngnàyvớinhữnghàoquangrựcrỡ,đôikhihọchỉđểnhữngchiếcngailớndànhchotusĩnàyngồiđểtínđồqùylạyxìxụpnhưmộtvịPhậtsống.BiểuhiệucủaBonPalàchữVạnngược(giốngnhưbiểuhiệucủaĐứcQuốcXã)vàmộtbánhxephápnhưngbánhxenàycómườibatrụcquaythayvìmườihainhưcủaPhậtgiáo.TínđồBonPacũngnhậpthấttuthiềnnhưngthayvìquánxétnộitâm,ýthứctừnghơithở,từnghànhđộng,từngsựchuyểnđộngcủatâmthứcđểkiểmsoátchúngthìhọlạiđượchuấnluyệnlàmsaochothầntrímêmệt,thụđộng,khôngtựchủđượcnữađểchomộtđấngvôhìnhnàođónhậpvàolàmchủlấyhọ.

Trongkhithămviếngtuviện,tôiluônmiệngkhenngợicáchkiếntrúc,cáctranhảnhvẽrấtcôngphuvànghệthuậtnơiđâynênvịquảngiacóvẻhàilònglắm.ôngchobiếtvịtrụtrìnàycónhiềuđệtửkhắpnơi,cóngườiởxatậnẤnĐộvàhọvẫntụtậpvềđâytrongnhữngdịplễlớn.TrướcđótuviệncủahọxâyởvùngbiêngiớiẤnTạngnhưngcónhữngsựđụngchạmvớingườiHồi.NhómHồigiáoquákhíchđãđốt

phácáctuviệnBonPanêntusĩphảidờivềthunglũngnày.Côngtrìnhxâycấtphítổnrấtcaovìphảivậnchuyểncácvậtliệutừxavàođâynhưngtusĩnàycónhiềuđệtửgiàucósẵnsàngủnghộnênôngđãhoàntấtđượccôngtrìnhxâycấtnày.

Khitrởvềlều,tôiđangthuxếphànhtrangthìthấytusĩtrụtrìbướclại.Lầnnàytháiđộcủaôngkháchẳn,cólẽôngđãđượcnghevịquảngiakểvềtôi.Ônghỏicảmtưởngcủatôivàtuviệnnàyvàmộtlầnnữa,tôichobiếtđóquảlàmộtcôngtrìnhxâycấtlớnlao,nhấtlàtạimộtvùnghoangvắng,khôngngườicưtrúnhưvậy.Tôikhennhữngtranhvẽcóđườngnétsắcsảo,nhữngphotượngđúcbằngđồngvôcùngcôngphuvànhữngchiếcghếchạmtrổ,sơnsonthếpvàngtrôngnhưghếdànhriêngchocácvịvua.Vịtrụtrìtỏrahàilòng,ôngchobiếtsẽgiúptôitìmmộtngườihướngđạovìđườngđitắtquaGugelàmộtconđườngđộcđạohếtsứckhóđivàrấtítaibiết.

HômsaucóhaingườihướngđạogiàdắtmộtbàytrâuYaktìmđếnlềucủatôi.Họchobiếtđasốtraitrángđềubậnviệcđồngáng,chỉcònnhữngngườigiàyếukhôngthểcàycấymớichấpnhậnlàmhướngđạo.Họđòimộtgiákháđắtnhưngtôikhôngcòncáchnàokháchơnnênđànhnhậnlời.

---o0o---

Phần11-CuộcduhànhvàoxứGugeTheo dự tính thì chúng tôi sẽ đi về hướng đông nam để đến Kojomor, cửa ngõ vào bình nguyên

LangchenKhambabrồitừđóđếnTholing,thủđôxứGuge.Tuynhiênngườitakhóđịnhhướngmộtcáchrõrệtnhưkhidichuyểntrênđồngbằngmàphảilenlỏiquanhữngkhenúihẹp,nhiềunơiánhsángmặttrờikhônghềrọiđếnvànhiệtđộthìlạnhđếnmứckhủngkhiếp.Chỉnửangàysauhaingườihướngđạođãbấtđồngýkiếnvacãinhauầmĩ,ngườithìnóiphảirẽtrái,ngườichorằngphảiđithẳngmớiđúng.Điềunàylàmchúngtôivôcùngbốirốikhôngbiếtphảixửtrínhưthếnào.

Đườngmònthìquanhcovớihàngtrămlốirẽdọcngangkhôngbiếtđâumàđi,haingườihướngđạovừađivừatìmkiếmnhữngdấuvếtchiđó,nhiềulúcchúngtôiđivàonhữngngõcụtphảilộntrởvềchỗcũđểrẽvàomộtlốikhácnhưngchỉítlâusaucũngtôilạithấymìnhđangđứngtrướcnhữngvựcthẳmsâuhunhútkhôngthểđiđượcnữa.

Chiềuhômđóchúngtôiđingangmộtbìnhnguyênhẹpvớihàngngàntảngđátolớnnằmrảirácnhưbịmộtbàntaykhổnglồnàođóbópnátrồirảiramộtcáchbừabãi.Bốnbềyênlặngkhôngmộttiếngđộng,tuyệtnhiênkhôngthấymộtsinhvậtnào,ngaycảcácloàichim.Haingườihướngđạogiơtaykêutrờivàmộtlầnnữađổlỗichonhauđãlàmlạcđường.Tôiquámệtmỏivìcuộchànhtrìnhnênkhôngcònhơisứcnàocãivãvớihọnữa.Đangđịnhquaytrởlạilốicũthìtôithấyhaibóngngườitừxađilại,đólàmộttăngsĩduhànhvàmộtđứabéhànhkhất.Gặpchúngtôihọmừngrỡxinnhậpbọnvìhọcũngđanglạclối.Tấtcảquyếtđịnhcănglềutạmtrúđểchờsángmaisẽtìmđườngrakhỏibìnhnguyênnày.Đêmhômđónhiệtđộxuốngđếnmứckhôngthểchịunổi,ainấycorotrongchiếcchăndầymàrăngcònđánhvàonhaulậpcập,lạnhđếnđộkhôngthểhámiệngranóiđượcnữa.Nhữngbìnhnướcdựtrữmangtheođềuđôngthànhđá,chiếclọnhỏchứamộtítnướcthiêngmúcởhồManasarovacũngđôngcứnglàmnứtcảbìnhchứa.Tôibiếtrằngnếukhôngtìmđượcmộtlàngmạcnàođểhỏiphươnghướngthậtrõrệtthìkhócóthểtiếptụckéodàichuyếnđinày.

Trờivừatảngsángvịtăngsĩduhànhđãthứcdậysớmđểchuẩnbịcácnghithứccầunguyện.Trongkhichúngtôilạnhrun,khôngaiđủcanđảmchuirakhỏitấmchăndầythìvịtusĩthảnnhiênbầycáckhícụvàxếpbằngngoàitrờiđểđọckinhcầunguyện.Đếnlúcđótôimớibiếtvịdutăngvàđứabéhànhkhấtmỗingườichỉcóđộcmộttấmchănthôsơđắptrênmìnhchứkhôngđượcdiễmphúccónhữngtấmnệmngủdầynhưcủachúngtôi.Tiếngđọckinhtrầmtrầmcùngtiếngmõđềuđặnlàmtôithấytỉnhtáohơn,tôithuhếtcanđảmngồidậyvàbắtđầuđọckinhtheo.Saubuổilễchúngtôiquyếtđịnhnhổtrạilênđường,tôibănkhoănkhôngbiếtcónêntrởlạilốicũhaykhông,nhưngsaucùngmộtđộngnăngnàođóđãthúcđẩytôitiếptụcdấnbước.

Thậtkhócóthểdiễntảđượccáicảmgiácđimàkhôngrõmìnhsẽđếnđâu.Haingườihướngđạoluônluôncãinhau,nhờthếngồimớibiếtrằnghọcũngchỉnghenóiđếnlốiđitắtnàythôichứchưahềcókinhnghiệmthựcsự.Họnghĩrằngnếuđãcóđườngđithìhọcóthểtìmđượcnhữngdấuvết.Tuynhiênngườitakhôngthểtrôngcậyvàokhảnăngtìmdấuvếthaymộtthứcgiácquanthứsáunàođómãiđượcnênhọcứtiếp tụcbấtđồngýkiếnvàchúng tôi cứ lầm lũiđimãi trongnhữngkhenúihẹp,khôngsaođịnhđượcphươnghướngnữa.Vịdutăngchobiếtôngmuốntìmđếnmộtngôichùacổtrongvùngnhưnglạclốivàquanhquẩntrongthunglũngđãmấyhômnay.Đứabéhànhkhấtthìtheochânmộtđoànkháchthươngvớihyvọngsẽđượchưởngítcơmthừacanhcặn,nhưngsaukhiđiđượcvàihôm,đoànngườiđãlợidụnglúcnóngủsaybỏnóởlại.

Chúngtôivừađivừađểýtìmnhữngdấuvếtcủađoànkháchthươngnhưngvôích,khắpnơiđềutĩnhlặng,vắngvẻ,tuyệtnhiênkhôngcómộtdấuvếtgì.Vượtquamộtđỉnhnúikhácao,chúngtôibắtđầuđổdốcđểxuốngmộtthunglũngcâycỏxanhrì.Càngđi,lốimòncàngtrởnêndốchơn,chúngtôiphảibỏlừađibộvìváchnúigầnnhưdựngđứng.Dầndầnchúngtôiđinhưchạyvìbịlôicuốnbởiđộnghiêngcủaváchnúi.Đâylàđiềuhếtsứcnguyhiểmvìchỉxẩychânlàngườitacóthểngãlộnxuốngvựcsâuhunhút.Đãthếnếubịtrẹochânhaygẫyxươngthìchỉcónướcchếtvìkhôngaicóthểcõngmộtngườikhácđitrênváchnúidựngđứngnhưvậy.Vềsautôimớibiếtđâylàđiềutốikỵcủanhữngngườileonúivìmộtkhiđãxuốngđếnđáythunglũng,ngườitakhôngthểtrởlạilốicũđượcnữa.Dĩnhiênmộtngườihướngđạogiỏikhôngbaogiờhướngdẫnđoànngườiđimộtcáchliềulĩnhnhưvậyvìđâuaibiếtváchnúisẽdựngđứngđếnmứcnàomàmạohiểmtrèoxuống,nhưngnhưtôiđãnói,haingườihướngđạotôithuêđềulànhữngngườikhônghềcókinhnghiệm.Chúngtôihyvọngcóthểđidọctheonhữngdòngsuốinhỏdướiđáythunglũngđểtìmlốira,nhưngkhixuốngđếnnơimàchúngtôitưởnglàđáythunglũngthìtôimớibiếtmìnhđãlầm.Đóchỉ làmộtbìnhnguyênhẹpnhôra trênsườnnúimà thôi.Trướcmặtchúng tôi làmộtvựcsâukhôngđáyvớiváchđádựngđứng90độ,khôngaicóthểleoxuốngđược.Tiếnthoáilưỡngnan,chúngtôiđứnglặngngườikhôngbiếtnóisao,haingườihướngđạocũngquámệtđểtiếptụccãinhau.

Đanglúcthấtvọng,tôibỗngthấymộtngườichăncừudẫnđoàncừuởđâuxuấthiện.Chúngtôimừngrỡhòhétvangnhưngcổhọngngườinàongườinấyđaubuốt,khôngaithốtlênđượctiếngnàomàchỉúớnóikhôngralời.Nhờngườichăncừuchỉ lối,chúngtôimớitìmrađượcmộtlốiđihẹpdẫnxuốngđáythunglũngnằmkhuấtsaumộttảngđálớn.Hơnlúcnàohếttôinhậnthứcrằngngườitakhôngthểmạohiểmđitrongnhữngrặngnúihiểmtrởnhưthếnàymàkhôngcóngườihướngđạogiỏi.Nếukhônggặpngườichăncừuthìdùcótìmcảthángchúngtôicũngchưachắcthấyđượclốiđinàyvàtấtnhiênngườitakhôngthểsốngsót trênmộtbìnhnguyênhẹpnằmchơvơ trongrặngTuyếtSơnnhưvậy.Chođếnnay, tôivẫnkhônghiểuphépmầunàođãgiúptôiđitừKailasđếnLangchenKhambabvớihaingườihướngđạochậpchữngvàonghề,khôngkinhnghiệmnhưhaingườinày.

Gầnđáythunglũngcómộtcâycầutreomongmanhbắcngangmộtdòngsuốinướcchảykhásiết,căngbằnghaisợidâythừnglớnđuđưatrênbờvực.Câycầukhôngcóchỗvịnvàchòngchànhnhưmuốnđứt.Đếnkhiđó tôimới thấyhaingườihướngđạonàyhữudụngmộtchút.Họ thong thảdỡhành lývà thayphiênnhaukhuânquabờbênkia.Nhìnhọthảnnhiênđitrêncầumongmanhtôimớibắtđầukhâmphụcsựbìnhtĩnhcủahọ.DĩnhiênlũtrâuYakkhôngthểđitrêncâycầucăngbằnghaisợidâythừngnhưvậynênhọtiếptụclùabầytrâuxuốngđáythunglũngrồixuatrâulộiquasuốibằngcáchvừanémđávừahòhét.Mặcdùnướcchảyxiếtnhưnglũtrâukhoẻmạnhcũnglộiquađược.Saucùngđếnlượttôirunrẩyleoquacầuvừađitôivừalẩmbẩmcầunguyện.KhiđótôimớiýthứclýdotạisaongườiTâyTạngthườngtreocờquạtcóviếtnhữngbàithầnchúlênnhữngcâycầu.Ngườidânxứnàytintưởngvàosứcmạnhvàhiệulựcchechởcủanhữngbàithầnchúnàycònhơnsựvữngchắccủacâycầu.Sốnggiữathiênnhiên,họýthứcrõrệtsựnhỏbé,bấtlựccủaconngườinênhọđãhoàntoànđặtsinhmạngmìnhdướisựkiểmsoát,chechởcủacácquyềnnăngthiêngliêng.

Phíabênkiacầulàmộtthunglũngtuyệtđẹp,câycốixanhtươi,khíhậuônhoà.Vìnằmsâutrongkhenúinênthunglũngnàyđượcchechở,khônggặpnhữngluồnggiólạnh.Tiếngchimchóccahótvanglừnglàmchúngtôiquêncảnhọcmệt.Thậtkhócóthểtưởngtượnggiữanhữngrặngnúigậpghềnhlạicómộtthunglũngtuyệtđẹpnhưvậy,bêncạnhnhữnghàngthôngxanhrìlànhữngcâySơnLựu(Rhododendron)trổhoađủmàusắc.Cónhữngđạithụhàngngànnăm,thântobằngchụcngườiômcaongất.Vượtquakhurừngđạithụlàmộtbìnhnguyênrộngvớinhữngngọnđồithấptrồngtrà,từngđoànngườivừaháitràvừahátnhữngbàidânca,âmthanhdudươngvanglừngtronggió.Khíhậunơiđâyẩmướtnênkhônggianmờmờảoảonhưđượcchechởbởimộtmànsươngmỏng.TrongcuốntiểuthuyếtLostHorizon,vănsĩJamesHiltonđãnóivềmộtthunglũngmàônggọilàSangriLa,nơichứađựngnhiềusựhuyềnbílạlùng,người

sốngtạiđókéodàituổithọđếncảtrămnăm...TuychỉlàtruyệngiảtưởngvàsựthậtthìJamesHiltonchưabaogiờquaTâyTạng,nhưngvớitrítưởngtượngvôcùngphongphúôngđãdiễntảgầnđúngcảnhtượngtrướcmặtmàtôiđangchiêmngưỡng.VềsautôiđượcbiếttrongrặngTuyếtSơncórấtnhiềuthunglũngnằmkhuấtsâutrongcáchẻmnúinênkhíhậuônhòa,đấtđaimầumỡthuậntiệnchoviệctrồngtrọt,chănnuôimàrấtítaibiếtđến.

ChúngtôitạmtrútrongmộtlàngnhỏgầnđóđểnghỉngơivàdòhỏiđườngđiTholing.VìcómộtđoànkháchthươngbuôntràghéngangtrênđườngđiKojomornênhaingườihướngđạocủatôivộivãtháptùnghọđểtrởvềlàngcũ.Dĩnhiêntôikhôngtrôngmonggìởhaingườihướngđạonhưvậynênvuivẻtrảcôngchohọ.Vịdutăngvàthằngbéhànhkhấtcũngtừgiãtôiđểtheomộtlộtrìnhkhác.ChúngtôitạmdừngchânnơiđâythêmíthômđểđiLiGotamicódịpnghỉngơivàchụpmộtsốảnhlàmtàiliệu.SauđóchúngtôitheomộtđoànkháchthươngkhácđivềhướngTholing.

Đoànkhách thươngchỉđưachúng tôiđếnDawaDzong,một làngnhỏkhôngxaTholingbaonhiêu.Đâylàmộtlànggầnnhưbỏhoangnằmsátchânmộtngọnnúilớn.Dâncưnơiđâythưathớtnghèonàn,đasốsốngbằngnghềchănnuôi.Hầuhếtnhàcửatronglàngđềuđổnátxiêuvẹo,nhiềucănchỉcòntrơlạicáinềnbằngđấtvớinhữngcộtkèomụcnát.Vìmộtlýdogìkhôngrõ,dânchúngtạiđâyđềusốngchuirúctrongnhữngđámgạchvụnđó,khôngaichịuxâycấtlạihayxếpđặtchotươmtấthơn.Phầnlớncănglềudựavàonhữngbứctườnggạchcònsótlạihoặcđàonhữngcáihốdướilớpgạchđáđổnátngổnnganglàmchỗtrú.Khôngkhínơiđâyảmđạmmộtcáchlạlùng,mọingườikhôngtỏrathânthiệnnhưnhữngnơitôiđãtừngghéqua.Họyênlặngmộtcáchchịuđựngvàthảnnhiêntiếptụccôngviệchàngngàykhôngbuồnchúýđếnhaingườikháchlạvừaghéngang.Tôicócảmtưởngdườngnhưcómộtáplựcgìđènặnglêncuộcsốngnơiđây,mộtáplựcxuấtpháttừquákhứ,mộtthứquákhứvàngsonđãquanaychỉcònnhữngdưâmđầynuốitiếc.Rảirácđóđâylànhữngngọnthápcổxâybằngđábámđầyrongrêu,phảichúýthậtkỹngườitamớiđọcđượcnhữnghàngchữngoằnngoèokhắctrênđó,nhờthếtôiđượcbiếtnhữngngọnthápnàyđềuđượcxâycấttừthếkỷthứ14.Sátchânnúicómộtngôichùacũtườngxiêuváchnát,duychỉcómộtchiếcmáitươngđốicònnguyênvẹnnhôcaolên.Bướcvàochùa,tôithấycónhiềucănphòngnhỏvuôngvứcxâydọchaibênnhữnghànhlangdài,đólànhữngmậtthấtdànhriêngchocáctăngsĩtĩnhtu.Dĩnhiêncácphòngđềubỏtrốngtừlâu,rongrêubámđầy,quangcảnhtiêuđiềuđổnát.

ChiềuhômđótrongkhiđangđithiềnhànhquanhsânchùathìmộtvịLạtMagiàkhuônmặtkhắckhổđầynhữngvếtnhănởđâuxuấthiện.Ôngtachỉkhẽgậtđầuđáplạilờichàohỏicủatôirồiimlặngnhìntôithongthảđiquanhchùamàkhôngnóithêmlờinào.Khithấytôiđingangquảchuôngquayvừaniệmchúvừalấytayđẩynhẹquảchuông,ôngmớilêntiếng:

-PhảichăngôngcũnglàmộtLạtMa?TôitrôngôngkhônggiốngnhưngườixứnàynhưngnếulàmộtLạtMaliệuôngcóthểđọckinhsáchđượckhông?

Dĩnhiêntôiđọcđượcchứ.

VịLạtManhặtmộtquyểnsáchcũnátnằmcạnhbànthờgiơratrướcmặttôi:

-Nếuvậyôngđọcthửđoạnnàyxemsao?

Tôicầmlấyquyềnsáchvàbắtđầuđọclớn:

-MuốnhọcđạoBồTát,việcđầutiênlàphảibiếtphátcáchạnhnguyệnrộnglớnrồitìmcáchthâncậnvớicácbậcthiệntrithứcđểhọchỏi.NhữngaimuốnthựchànhBồTátđạo,tựnguyệnđitrênconđườngphụcvụchúngsinhthìtâmphảirộng,tríphảisáng,phảibiếtchiếnthắngcácchướngngại,gộtsạchtâmhồn,vượtrangoàivòngsaibiệtướclệđểtrởthànhmộtconngườimới.KhitâmđãthanhtịnhtrôngthấyđượcchưPhật.Khitrítuệđãthanhtịnhthìcơthểbiếtrõđượcmọicông

đứckhôngthểnghịbàncủachưPhật.KhitaiđãthanhtịnhthìngherõđượccácđiệuâmcủachưPhậtchuyểnphápluântrongtamthế.KhitâmkhôngcònphânbiệtthìthấyrõchưPhậtxuấthiệnởkhắpcácđạotràng,chẳngcòntùythuộcvàokhônggianhaythờigian....

Khuônmặtnhănnheokhắckhổcủavịlạtmabỗngtrởnênrạngrỡ,ôngrunrunnắmchặtlấytaytôinhưvừagặplạimộtngườithân:

-Nàyôngbạn,chúngtacùngđitrênmộtconđường.

Chúng tôiyên lặngnhìnnhau,khôngngônngữnàocó thểgiải thíchđượccái cảmgiác lạ lùngmàchúngtôichiasẻvớinhautronglúcđó.Tạingôi lànghoangvuđổnátvớinhữngngườidânchậpchờnsốngnhưnhữngcáibóng,trongbầukhôngkhítĩnhmịchđếnlạlùngnày,tôiđãgặpvàchiasẻkinhnghiệmvớimộtngườibạn.ChođếnnaykhôngbaogiờtôiquênđượcnụcườirạngrỡtrênkhuônmặtđầynhữngvếtnhăncủavịLạtMavôdanhđó.

RờiDawaZong,chúngtôiphảivượtquamấyngàyđườngnữamớiđếnTholing.Lúcđầutôilongạirằngnơiđâycó thểkhôngđượcnhưđiều tôinghĩ,biếtđâunóchẳngđổnátđiêu tànnhưDawaZong?Nhưngtôiđãlầm.Vượtquamộthẻmnúi,tôithấytrướcmặtlàmộtbìnhnguyênrộngrãivớinhàcửasansát,sừngsữngtrênngọnđồinhỏlàmộttuviệnđụcsâuvàolòngnúi:Tsaparang.

Dướiánhsángmặttrờirạngrỡ,Tsaparangđãđếnvớitôinhưmộtgiấcmơ.Thậtkhócóthểdiễntảcái cảmgiác ngây ngất của tôi khi đứng trước cảnh tượngnày.Từ lâu nay tôi vẫn aoước có dịp đếnTsaparang,nơiHòathượngTomonhậnthứcđượcsứmạnglinhthiêngcaoquýcủamình,nơicâuchuyệnvềbônghoasenvôdanhmàngàikểvẫnhằngintrongkýứctôi.Tôiimlặngchiêmngưỡngcảnhvậtmàlòngdânglênmộtnỗiniềmkhônxiết.TạiđâykhôngngườicưngụnhưngdùsaonócũnglàthủđôcủaxứGugevớinhữngđạilộtolớnbêncạnhnhữngđềnđài,cungđiện.Dĩnhiêntấtcảđềuđổnáthoangtànvìcuộcnộichiếntừnhiềuthếkỷtrước.Dấuvếtcuộcchiếnvẫncònrõrệtquanhữngvếtđạnthủnglỗchỗtrênnhữngbứctườngđá,nhữngcănnhàbịcháyrụicòntrơlạinhữngcâycộtnámđen.

ConđườngmòndẫnlênđồiTsaparangbịcỏmọckín,cổngtamquancũngchỉcònlàmộtvàicâycộtxiêuvẹonhưngngôichùatươngđốivẫncònnguyênvẹn.HìnhnhưnóđãđượctrùngtulạichútítnhưngrồingườitalạibỏdởcôngtrìnhnàyvìHòathượngTomoquyếtđịnhsẽđikhắpnơiđểtruyềnbágiáophápchứkhôngnhận lời trụ trì tạiđây.Chúng tôidừngchân trênđường lênđồi, trờiđãvềchiều,chúng tôimuốntìmmộtchỗtạmtrúquađêmtrướckhibướcchânvàochùa.Tôicầnmộtthờigianđểtĩnhtâmvàchuẩnbịcácnghithứccầnthiếttrướckhibướcchânvàomộtnơilinhthiêngnhưvậy.Nghĩlạicuộchànhtrìnhđầygiannansuốthainămquavàhơnmườinămchuẩnbịđểđếnđây,tôithấytoànthânrungđộngbởimộtcảmgiáclạlùngkhótả.Chúngtôitìmđượcmộtcănlềunhỏcủangườichăndêgầnđó.Ngườinàyvuivẻđóntiếpchúngtôivàsẵnsàngchochúngtôitạmtrúítlâu.

Trongánhsánglờmờcủabuổichiềutà,mộtbuổichiềukhôngthểquênđược,tôiđãđặtbútviếtvàocuốn nhật ký dòng chữmà tôi ao ước từ bao lâu này: “Ngày 2 tháng 10 năm 1948, chúng tôi đã đếnTsaparang,giấcmơấpủtừbaolâunayđãthànhsựthật”.MụcđíchchuyếnđicủatôilàsưutầmcácditíchvănhóatruyềnthốngtôngiáoTâyTạngcònsót lại trongnhữngnơihoangvunhưtạiđây.Trảiquanhiềutrởngạinhưđiềukiệnđịadư,thờitiết,tìnhhìnhchínhtrị,hoàncảnhđịaphương,nhưngtấtcảđềucóthểvượtquanếungườitabềnchí.Theotôisựkhókhănhơncảvẫnlànhữngsựchỉtrích,chếnhạocủamoingườixungquanh.Đasốchotôilàmộtkẻmơhồdựatrênnhữngtruyềnthuyếtvàhuyềnthoại.Nhưngtôiluônluônbiếtrằngmìnhkhônglầm,vàđếnbâygiờkhigiấcmơđãthànhsựthậtthìtôimớihiểurõvềmộtlinhảnhkháctrướcđây.

LúcđótôicònởTíchLan,mộthômtronglúcthiềnđịnhtôibỗngthấymìnhđứngtrướcmọtngôichùađổnát,váchtườngcũkỹloanglổmàtôikhôngrõlànơinào.Tôiđangngậmngùitrướccảnhtượngđóthì

bỗngthấymộtvịPhậthiệnrahàoquangrựcrỡ,trêntayngàicầmmộtcâybútlôngvàmộtlọmực.Tôicònngơngáochưabiếtphảiphảnứngnhưthếnàothìngàiđãnói“Conhãytiếptụcbảotồncôngtrìnhcủata”.Tựnhiênngườitôibỗngrungđộngmãnhliệt,tôiýthứcrằngđólàconđườngmàtôiphảiđinhưngkhiđótôikhônghiểutạisaongàilạicầmcâybútlôngvàlọmực.TôinghĩrằngsứmạngbảotồnPhậtpháplàviệcdịchthuậtcáckinhđiểntừPalirangoạingữchứkhôngbaogiờtôinghĩrằngmìnhbảotồnPhậtphápquangànhhộihọa.ChỉkhiđặtchânđếnTâyTạng,nhìnthấynhữngtácphẩmhộihọa,điêukhắcđangbịthờigianpháhủytôimớinảysinhraýnghĩsưutầm,bảotồnnhữngtácphẩmnàybằngcáchhọalạichúngđểlưutrữtrongcácviệnbảotàngchongườiđờisaunghiêncứu.Vìlýdonàymàtôitìmvàonhữngnơihoangvu,đếnnhữngngôichùađổnátđểsưutầmcáctranhvẽ,tácphẩmđiêukhắcvàdĩnhiênkhôngtạiđâucáctácphẩmnàylạicónhiềunhưtạiGuge.

Sánghômsau,chúngtôidậysớmlàmcácnghithứchànhlễchuđáotrướckhibướcchânvàochánhđiệnchùaTsaparang.Tôicảmthấyngaymộtrungđộngthanhcaokhôngthểdiễntảđượckhiđứngtrongchánhđiệnđốidiệnvớinhữngbứctranhlớnhọatrênvách.Phầnlớnnhữngbứctranhnàyđềucònnguyênvẹnmặcdùthờigianđãbắtđầugâytáchại.Máichùabịdộtvànướcmưachảyquađóthấmvàováchtườnglàmmờđinhiềunétvẽ...Tôimiênmantheodõinhữngđườngnét tuyệt táccủacácbứchọatrênvách.Mặcdùcácbứctranhchiếmtrọnnhiềubứctườnglớnnhưngchúngđượcvẽvớinhữngchitiếthếtsứctỉmỉ.Chỉmộttrongmộtkhoảnglớnbằngbàntaycủabứctranhcũngđãchứahàngtrămnétvẽlitivôcùngđộcđáo.Đốivớinhữngtranhảnhhaihìnhchìmnổi,chúngtôicóthểdùngnhữngtấmgiấyđặcbiệtdánlênđórồitôlạibằngbútchì(penciltracing).Vớinhữngbứchọabằngsơn,chúngtôiphảivẽlạibằngcáchdánnhữngtờgiấymỏnglêntrênrồihọalại(copy)bằngbútlôngvàmực.

KhibắtđầulầntheonhữngđườngnéttrênbứchọavàlẩmnhẩmđọcbàithầnchúkhẩutruyềnmàHòathượngTomotruyềndạythìtôibỗngcảmthấyrungđộngvitếlantruyềnkhắpchâuthân.Chỉtrongthoánggiâytôithấymìnhđangcónhữngrungđộngcùngnhịpvớivịhọasưkhuyếtdanhsángtácnênbứctranhnàytừnhiềuthếkỷtrước.Timtôidườngnhưđậpcùngmộtnhịpvớingườiđó, tôi thấymìnhđangkinhnghiệmmộtcảmgiácchân thành,sùngkínvàkínhcẩnphátxuất từnội tâmdồndàocủavịhọasưkia.Dườngnhưcómộtsứccuốnhútmãnhliệtnàođólôikéokhiếntôisốnglạicáicảmgiácsángtạocủamộtngườikhác.Thờigiandườngnhưngừnglại,mọivậtđềutanbiếnvàotrongmộtkhônggiantĩnhlặng,taitôivangvangnhữngđiệuâmthầnbí.Tôinhưngườiđangởtrongtrạngtháimêhoặc(trance)chậpchờnsốngtrongmộtthếgiớihuyềnbílạlùngnàođó.Tôinhậnthứcrằngcáicảmgiácrungđộngsâuxanộitại,cáicảmgiácsiêuduyệtcủamộtngườituđãchứngđắccóthểđượcphôdiễnrabênngoàiquanhữngnétbútcủangườiđó,ngườiđócó thểrungđộng theovàchứngngộđượcnhữngđiềumàvịhọasưnàyđãchứngngộ.Nhờtậptrungtưtưởngvàoviệclàm,nhờtrìtụngnhữngbàithầnchúkhẩutruyềnmàtôinghiệmđượcsựhòanhậptâmthứcmìnhvàotâmthứccủanhữnghọasưtrongquákhứ.Tôithấymìnhđangtanbiếnvàomộtcáigìtĩnhlặnguyênnguyên.Tôikhôngýthứcgìvềmìnhnữamàchỉthấynhữngđườngnétbaynhảycủacácchủngtựhuyềnbí.Tâmthứctôinhưbịthuhútvàomộtbiểnánhsángbaolatrànngậpkhắpnơivớinhữngđiệuâmtuyệtvời...

ĐếnkhiđótôimớithựcsựhiểuđượcrằngngườiTâyTạngđãbiếtsửdụngtranhảnh,nghệthuậtđiêukhắcđểchúgiảinhữngkinhđiểntốimật,nhữngtriếtlýmầunhiệmmàngônngữthôngthườngkhôngthểdiễntảđược.Theoýkiếncủatôi,nhữngngườiamtườngvềhộihọa,điêukhắcvàthưphápcóthểquántriệtđượcnhiềubíquyếtvềMậttônghơnnhữngbậchọcgiảchỉchútrọngvềvăntự,nghĩalý.ĐiềunàycóthểgiảithíchquasựkhácbiệtgiữaMậttôngvàcáctôngpháikhác.Theocáctôngpháikhác(ĐạiThừahayTiểuThừa)thìphápthâncủađứcPhậtlàthểtánhnênkhônghìnhdanhsắctướng,khôngthuyếtpháp.TheoMậtgiáothìđứcPhậthóathânthuyếtpháp,tựthânđãlàphápthânvàcóđủhìnhdanhsắctướng.Trongkhithuyếtpháp,ngoàilờinói(khẩu)củaPhậtđãđượcghichéplạithànhkinhđiển,cáccửchỉ,tâmýcủađứcPhật(Thân,Ý)cũngrấtquantrọng.Mậttôngchútrọngđếncảbađiềunày(TamMật)nêncác

phươngpháptutậpthườngsửdụngẤnquyết(Thân),chânngôn(Khẩu)vàtĩnhtâmđểnhậpvàođạiđịnhSammadhi(ý).MậttôngtinrằngquaphươngpháptutậpnàymàngườitucóthểứnghợpđượcvớicảmứngtoànvẹncủachưPhậtvànhờphươngtiệndẫnđộnàymàđượcthầnlựcgiatrìvàtuhànhchóngthànhđạoquả.

Trongsuốtba tháng liền,ngàynào tôicũngdậysớmthựchànhnhữngnghi thứchành lễvà trì tụngnhữngbàithầnchúkhẩutruyềntrướckhikhởicônghọalạinhữngbứctranhtrênvách.Mỗingàytựrungđộngcủatôiđốivớinhữngđườngnétcàngtrởnênmẫncảmhơn,tôicóthểphânbiệtrõnétvẽcủahọasưnàyvớimộtngườikhác.Tôikhámphárằngđasốcácbứctranhđềulàcôngtrìnhtậpthểcủanhiềungườichứkhôngphảicủariêngmột.ĐâylàmộtđiềukhácthườngđốivớiquanniệmcủangườiÂu.PhầnlớnnhữngnghệsĩTâyphươngđềusángtácriêngrẽ,đasốcáctácphẩmnghệthuậtđềulànhữngcôngtrìnhcánhânnhưngngườiTâyTạngthìkhôngnhưvậy.Khimuốnhoànthànhmộttácphẩmvĩđại,họtụhọpnhiềungười,đasốlànhữngvịLạtMadầycôngphutuhànhđểlàmviệcđó.Nhữngngườinàysẽthiềnđịnh,tậptrungtưtưởngvàocáctácphẩmmàhọsẽhoàntất,cóthểmộtvịtrưởnglãosẽđưaraquanniệmvềhìnhthứchayđềtàicủabứctranhnhưvẽlạisựtíchcủađứcPhậtchẳnghạn,đểnhữngngườikhácsuyngẫm.Khikhởicông,mọingườiđều tựđộngvẽmộtphầncủabức tranh.Vì tâmýhọđã tương thôngnênhọkhôngcầnphảiphâncông,chiaviệchayđưaranhữngđườngnétpháchọachungnữamàtựđộnghoàntấtnhữngphầnriêngđểrápnốivàomộtcôngtrìnhchung.Vìhọđềunhậpđịnh(samadhi),trìtụngthầnchú,nhữngcửchỉcủahọđềulànhữngấnquyếtnênnétvẽcủahọgiốngnhauvôcùng,khôngthấymấyaicóthểphânbiệt.Nóitómlại,họkhônghànhđộngnhưnhữngcánhânriêngrẽmàtấtcảđềulàmộtkhốichung.Tôiđãsốngtrongmộttrạngtháigầnnhưbị“thôimiên”bởinhữngđườngnétsắcsảotuyệtvờinày.

Ngàynàyquangàykhác,tôisaymêcôngviệcbấtkểthờitiếtgiálạnh,bấtkểngàyđêmvàchỉtiêuthụmộtsốlươngthựctốithiểu.Nhưngrồithờitiếttrởnênkhắtkhehơn,nhữngluồnggiólạnhtừbênngoàithổivàolàmđôngcứngnhữnglọmực,taytôitrởnêntêcứngmỗikhigiơrachạmvàonhữngváchtườnglạnhbuốt.Chúngtôiphảiđặtnhữnglọmựcdướichiếclòsưởiduynhấtđốtbằngphânkhônhưngnócũngkhôngchịunổi,chỉvàinétbútmứcđãđôngđặclạingay.Vìbứctranhquálớn,chúngtôiphảidùngnhữngchiếcthangdàileolênsátnócnhàđểtôlại,vàcànggầnnócnhàkhíhậucànglạnhbuốtkhôngthểchịunổi.Cứsaivàinéthọa,tôilạiphảileoxuốngđiquađilạimộtlúcchomáulưuchuyểnđều.

LiGotamicũnggặpkhókhăntrongviệcchụplạinhữnghìnhảnhtrongchùa.Vìánhsángtạiđâykhôngđượcphânphốiđều,thiếunhữngngọnđènrọisángnênmặcdùlàmộthộiviênnổitiếngcủahộinhiếpảnhHoànggia,LiGotamicũngđànhbótay.Khiđóphimảnhchưađượctốitânnhưngàynay,chụpmộttấmảnhbằngchiếcmáyKadaksố1series3vừanặngnềnvừamấtcông.Dướiánhsánglờmờcủanhữngngọnđuốc,chúngtôiđãcốgắnglàmnhữnggìcóthểlàmvìmụcđíchcủachúngtôilàghinhậnmộtcáchtrungthựcnhững chi tiết, đườngnét của những tác phẩmnàyvàoviệc nghiên cứu chứkhôngphải để tạo ranhữngtấmảnhnghệthuật.Cótấtcảhơnhaitrămbứctranhtạiđây,bứcnàocũnglàmộttuyệtphẩmđượcgiữgìnvàbảotồntừnhiềuthếkỷtrước.Chúngtôilàmviệcngàyđêmvìmộtlinhcảmrằngchúngtôilànhữngngườicuốicùngtừbênngoàiđượcdiễmphúcchiêmngưỡngnhữngtácphẩmtuyệtvờinày.Trongtìnhtrạngchínhtrịlúcđó,ngườiTâyTạngkhôngchophépbấtcứaiđộtnhậplãnhthổcủahọchứđừngnóiđếnviệcvàonhữngnơithiêngliêngđểhọalạinhữngditíchnghệthuậtmàhọcholàtốilinhnày.

Mặcdùtôinghĩsẽcóđủthờigiờđểsưutầm,họalạinhữngtácphẩmvàtàiliệucấtgiữnơiđâynhưngtôivẫnphậpphồnglosợnhữngbấttrắccóthểxảyra.Sựhiệndiệncủanhữngngườilạmặttạimộtđôthịbỏhoangnàycóthểtạonghingờchochínhquyềnđịaphương.Biếtđâuhọchẳngchorằngchúngtôi làgiánđiệpHòathượngchoTrungHoa,hoặcnhữngconbuônđếnđểkhaiquậtmưutoannhữngđiềugìmờám.NgườiTâyTạngchấpnhậnviệcnhữngditíchhủyhoạibởithờigiankhôngbaogiờchấpnhậnviệcngườingườilạmặtbénmảngđếnnhữngnơichốnthiêngliêngnày.

Điềulosợcủatôithànhsựthật.Khoảnghaituầnsaukhichúngtôiđếnđâythìmộtnisưởđâuxuấthiện.Vềsautôibiếtvịnàycóhọhàngthânthíchchiđóvớiviênquanđịaphương.Vịnisưlậptứcchấtvấnchúngtôivềlýdomàdùgiảithíchcáchnàobàtacũngkhôngthểhiểu.Bàđedọarằngnếucũngtôikhônglậptứcrờikhỏinơiđâythìbàsẽchogọiquanquântrongvùngđếnngay.Mặcdùtôiđãđưatấtcảgiấytờchứngminhnhưngbàvẫnkhăngkhăngchorằngkhôngaicóthểbảođảmnhữngtriệtsontrêntấmgiấycũnátđólàxácthực.

Gugelàmộtxứrộnglớn,hoangvucáchxavớiLhassanêndĩnhiên”phépnướcphải thualệ làng”.Trướctháiđộquyếtliệtcủavịnisư,tôibènnghĩđếnHòathượngTomo.Nếungàiđãhướngdẫntôibướcvàoconđườngđạo,đãgiúpđỡtôivượtquabaochướngngạithìhẳnngàisẽkhôngtừchốilờicầuxinhiệnnaycủatôi.TôikhôngtinvịnisưsốngtạimộtvùnghoangvucóthểbiếttênHòathượngTomonhưngdùsaotôicũnggiảithíchrằngtôilàđệtửcủaHòathượngvàđếnđâychỉvớimụcđíchsưutậpnhữngtàiliệumàthôi.Vừangheđếnđó,nétmặtvịnisưbỗngdịuhẳnlại,bàtađổitháiđộ:

-TôiđãngheHòathượngTomothuyếtpháp,đãcólầntôighéquatuviệnDungkar.

TôinhắcđếntênmộtsốtăngsĩtạiDungkar,vịnisưvộivãhỏithămngayvềnhữngngườibàtaquenbiết.TôiyêucầuLiGotamiđemranhữngbứcảnhchụptạiDungkarvớicácvịnàynhưbằngchứngrằngchúngtôiđãtừngtutạiđó.Vịnisưgậtđầulialịa,bàkểchochúngtôinghevềcuộcduhànhđếnDungkartrướcđóítnămvàvuivẻmờichúngtônếucódịpghéquaamthấtcủabàtacáchđókhôngxa.KhiđótôimớiđưaraphotượngPhậtmàHòathượngTomođãtraochođểđeotrênngực.Vịnicungkínhváilạyphotượngrồingỏýxinlỗiđãlàmrộnchúngtôi.

Sauviệcnàychúngtôitiếptụccôngviệcmộtcáchgấprútvìtôilinhcảmđâychỉlàmộtdấuhiệurằngsẽcónhững trởngạikhác.May thay, trong suốtmấy tuần lễ saukhôngcóđiềugìđáng tiếcxảy ra.VìTholingkhôngnằmtrêntrụclộgiaothôngchínhnữanênnhữngđoànkháchthươngchỉghéquathunglũngLanchenKhambabcáchđấykhoảng150dặmtrênđườngđiLhassachứkhôngmấyailặnlộivàotậnmiềnnày.Dùsaotôivẫnhếtsứccẩnthậnmỗikhinghethấytiếngđộngbênngoài.TôisợrằngnếucóngườinhìnthấychúngtôilàmviệchọcóthểlầmviệcdángiấylênnhữngbứctranhPhậtrồilầntheonhữngnétvẽđểtô lại.ĐốivớingườiTâyTạng,việcđụngchạmđếnnhữngbảovậtcó tính thiêng liêngnhư tranhảnh,tượngPhậtlàmộthànhđộngvôcùngbấtkính.

Mộtngàyđẹptrời,chúngtôighéngangcungđiệncủavuaxứGuge,nơicáchđâynhiềuthếkỷ,đạosưAtishađãđếntruyềndạyPhậtphápvàthuyếtgiảngvềkinhBátNhãchocácvịtăngsĩxứnày.CáchđókhôngxalàmộtngôichùanhỏmàRiichenZangpođãchoxâycất.Ngườitakểrằngngôichùađãhoàntoànsụpđổtừlâu,khôngmộtbứctranhhaytượngPhậtnàocònnguyênvẹn.Tuynhiênchúngtôivẫnmuốnđếnđóđểvăncảnhvàchụphìnhkỷniệm.Đúngnhưđiềuđãkể,chúngtôichỉthấymộtcáinềnbằngđácòntrơlại,cácváchtườngđềusụpđổtừlâunênkhôngmộttranhảnh,tàiliệugìcònsótlại.Tuynhiêngầnđócómộtngôithápcaotươngđốinguyênvẹn,cửavàongôithápđượckhóalạitừbênngoàivàốngkhóađãrỉséttừlâu.Tạisaongườitalạikhóanólạinhưvậy?Chắchẳnnóphảichứađựngmộtcáigì.Chúngtôiđivòngquanhngọnthápvàpháthiệnmộtcửasổnhỏ.Tôibèntrèolênđóđểnhìnvàotrong.Tôisuýtnhẩynhổmngười lênkhinhìnthấyphotượngkhổnglồcủamộthungthầnđầutrâumặtngựavôcùngdữtợn:YidamYamankata(Thầnchết).Mặcdùđãnhìnthấynhiềuphotượngtươngtựnhưngkhôngtạiđâungườitacóthểtạoranhữngnétdữdội,ghêgớmnhưphotượngnày.Khôngaicóthểnhìnnómàvềnhàkhôngmấtăn,mấtngủ.Khinghekểvềphotượng,LiGotaminhấtđịnhđòichụpảnhchokỳđược.

-Đâylàmộtcơhộihiếmcó.Rấtítaiđượcchứngkiếnkhuônmặtvịthầnnày.Hầunhưtạinhữngnơikhác,ngườitaluônluôntrùmlênmặtthầnchếtmộtmiếngvảidầy.

Trướckhitôicódịpphảnđối,Liđãnhanhnhẹcậyluônổkhóacũkỹtrướccửa.Chúngtôiđứngyên

nhìnphotượngtolớnsừngsữngtrướcmặt.Toànthânphotượngnửangườinửathúnàylàmộtcôngtrìnhđiêukhắcvôcùngtinhxảovớinhữngđườngnétnổibật trôngrấtsốngđộng.Vìphotượngkhôngđượctrùmmặtnhưnhữngphotượngkhác,tôikhámpháramộtkhuônmặtđượckhắcmộtcáchlờmờtrêntránphotượngnàyvàtôinhậnrangaykhuônmặtcủabồtátVănThù.

ĐốivớingườiTâyTạng,Yamankatatượngtrưngchohaitrạngtháicủaconngười.Conngườicóphầnthânxác,bảnnăng,dụcvọngkhôngkhácchiloàithúnhưngngoàiranólạisởhữumộtphầntinhthầnđồngthểvớinhữngđộnglựcthanhcaotrongvũtrụ.Nếuconngườiđểthểxáclàmchủthìnhữnghammuốnsẽphátsinh,họhướngdẫnnóbằngphầntinhthần,conngườisẽquántriệtđượcnhữngchânlýcủavũtrụvàvươnlêncaohơn,giảithoátkhỏisinhtửluânhồi.CũngvìlýdođómàkhuônmặtcủaYamankatatrôngdữdộinhưmộtconthúnhưngtrêntránlạiđượckhắckhuônmặtcủabồtátVănThùtượngtrưngchitrítuệ.

Chúngtôivộivãchụpliềnmấybứcrồirờingayngọnthápsaukhikhóacửalạicẩnthận.Maymắnthay,vừahoàntấtviệcnàythìcótiếngchânngườidồndập.Mộtnhómquânsĩđịaphươngởđâuxôngđến,cầmđầulàmộtsĩquanănmặcoaivệ.Trongthoánggiây,chúngtôiđãbịvâychặt.Viênsĩquan(Dzonpon)hầmhầmnétmặthỏichúngtôitừđâuđếnvàlàmgìởđây.SaukhixemxétkỹlưỡnggiấytờthônghànhcóđóngtriệncủachínhquyềnLhassa,ôngtalắcđầu;

-Tôiphảiphốikiểmviệcnàyvớichínhquyềntrungươngvìtôikhôngbiếtgiấytờnàylàthậthaygiả.TôisẽchongườithôngbáovềLhassavànếucácôngsửdụnggiấytờgiảthìcácôngsẽbiết...

Nhưngnhưvậysẽmấtkhoảngbaolâu?

Thườngchỉmấthaiđếnba tháng,nhưngcũngcó thể lâuhơnvìđãvàomùađông,đườngxákhôngthuậntiệnnhưtrước.

-Nhưvậycũngđược,chúngtôisẽchờđợitạiđâychođếnkhicácôngphốikiểmgiấytờ.

- Theo giấy tờ này thì các ông được phép nghiên cứu những tu viện xây cất bởi đại sư RinchenSangpo,nhưngtuviệnTaparangkhôngphảidođạisưSanggpoxâycấtvàcácôngđãviphạmđiềunày.

Tôingạcnhiênkêulên:

-nhưngtheotàiliệuthìchínhtayđạisưZanggpoxâycấtTsaparang,ôngđãsoạnthảorấtnhiềukinhđiểntạinơinàykiamà.

-Cácôngdựavàođâumànóinhưvậy?

TôibiếtngayviênsĩquannàyđangdồntôivàobẫytrừkhichứngminhđượcrằngTsaparangđượcxâycấtbởiđạisưZanggpo,họcóthểtrụcxuấtchúngtôikhỏinơiđâytứckhắc.LúcđótôikhôngmangtheocuốnsửliệuvềnhữngtriềuđạivuachúamiềnGuage,cuốnsáchnàyđềcậprấtrõvềcôngtrìnhphụchưngPhậtgiáocủađạisưZanggpo.Tôibènđánhnướcliều:

-ChínhcuốnDepthersgonpocủahọcgiảZonnudPalIdancũngnóirõđiềunày.

ZonNudPalIdanlàmộthọcgiảnổitiếngrấtđượckínhtrọngtạiTâyTạng.Điềunàykhiếnviênsĩquankhựnglại.ôngtrầmngâmmộtlúcrồingầnngại:

-Vậyư?Tôicầnnghiêncứulạiviệcnày.ThôiđượctôichophépcácôngtạmtrúđểnghiêncứutàiliệutrongkhuônviênchùaTsaparangnhưngcấmcácôngkhôngđượcraphíasaunúi.

Câunóivôtìnhnàylàmtôigiậtmình.KhichúngtôitheoLạtMaPhiyangtrởvềlềuthìgặpngayquanThốngđốctỉnhRudokvàđoàntùytùngđitới.Đâylàmộtvõquantolớn,vạmvỡcógiọngnóirổnrangnhưtiếngchuôngđồng.Ôngtỏratòmòvềviệcduhànhcủachúngtôinhưngôngcòntòmòhơnnữakhi

nghekểvềđờisốngtạinhữngxứkhác.KhiLiGotamiđưaranhữngtấmảnhchụpđượctrênđườngduhànhthìôngtỏravôcùngthíchthúvàđặcbiệtchúýđếnnhữngtấmảnhchụpcácthiếunữTâyTạngtrongnhữngbộyphụccổ truyền.Ôngnhấtđịnhđòigiữmột ít tấmkỷniệm.LiGoatamiphảigiải thích rằngnhữngtấmảnhđóđềulàtàiliệukhảocứuchứkhôngphảinhữngbứcảnhsưutậpdànhchođànôngchuyềntaynhauxem.

Sánghômsau,LạtMaPhiyangđếntừgiãchúngtôiđểlênđường.Tuychỉmớiquenbiếtvịtăngsĩnàymộtthờigianngắnnhưngchúngtôirấtcócảmtìnhvàchỉmuốnđượcgầngũi,họchỏithêmvớiôngta.ChúngtôiđưatặngLạtMaPhiyangmộttấmảnhchụpphotượngPhậttạichùaSarnathlàmkỷniệmnhưngngàitừchối,nóirằngngàiluônluôngiữnhữngbứcảnhđóchotàiliệunghiêncứusaunày.ThậtkhómàdiễntảđượccảmgiácbịnrịncủachúngtôikhitừbiệtLạtMaPhiyang.KhôngbaogiờtôingờsẽcódịpgặplạingàimộtlầnnữatạiPoo,mộtlàngnhỏgầnbiêngiớiẤnTạng.

SaukhitừgiãLạtMaPhiyang,chúngtôivộivãbắttayngayvàocôngviệccòndởdang.Hơnlúcnàohết,chúngtôiýthứcrằngmìnhđangchạyđuavớithờigian.Bấtcứlúcnàocôngviệcnghiêncứu,sưutầmcũngcóthểbịngăntrởvàchúngtôicóthểbịtrụcxuấtkhỏinơiđâynếuchínhquyềnđịaphươngnghingờmộtđiềugì.

Chúngtôithứcdậykhitiasángđầutiênvừalódạngtrênnềntrờivàtiếptụcchođếntậnkhuya.Nhiệtđộmỗingàymộtlạnhhơntrước,nhữnglọmực,nhữngchainướcđềuđôngthànhđádùđãđượcsưởibằngnhữngngọnnếnnhỏ.Khitrờitrởlạnhnhữngngườichăndêbắtđầudichuyểnđếnnhữngthunglũngấmápkínđáohơn,nguồntiếptếlươngthựccủachúngtôivìthếbắtđầucạndần.Khitrướcchúngtôicònmuađượcsữadêvàbộtmì,nhưngvềsaukhingườichăndêcuốicùngđãrađithìmiềnnàythựcsựtrởthànhmộtthànhphốbỏhoang.Chúngtôikhôngnấunướnggìnữa,ănuốngthậtgiảndịđểtiếtkiệmlượngthựcvàđểtranhthủthờigian.Điềuchúngtôilosợđãxảyra.Khoảnggiữatháng12,mộtnhómquânsĩvõtrangkéođến,cầmđầulàmộtgãchộtmắt,cửchỉvôcùnghunghăng.GãnàychobiếtviệcphốikiểmvớichínhquyềntrungươngtạiLhassachưacókếtquảnhưngviênsĩquanchỉhuymiềnnàykhôngmuốnphảichờđợilâuhơnnữa.ÔngđượclệnhphảiđikinhlýđèoSkipivàkhôngmuốncóđiềugìđángtiếcxảyrakhiôngvắngmặtnênôngtựýquyếtđịnhrằngchúngtôiphảirờikhỏiTsaparangngay.Đểchắcăn,ôngcònhạlệnhchoquânsĩniêmphongchặtchẽchánhđiệnngôichùađểkhôngaicóthểravàonơiđâynữa.

Vìcôngviệccòndởdang,tôithảongaymộtláthưtrìnhbàytựsựvàyêucầuvịnàynênxétlại,dĩnhiêntôikhônghyvọnggìởláthưnàynhưngmụcđíchcủachúngtôilàkéodàithờigiờchừngnàohaychừngđó...

Tôi láchqua lách lại trongkhehởđóđượcmột lúc thì thấyhìnhnhưnódẫn lêncaohơn thìphảinhưngtôikhôngcóthìgiờsuynghĩnữa,tôitiếptụcchuồingườilênphíatrướcnhưbịmộtsứcmạnhnàođólôicuốn.Saumộtlúckhálâumòmẫmtrongváchđátốiom,tôinhìnthấymộttiasángchóilọitrướcmặt.ChỉvàibướctôiđãchuirakhỏihốcđávàthấymìnhđangđứngtrênđỉnhTsaparang.TừchỗđứngtôicóthểnhìnthấytoànxứTholingphíadưới,cảđỉnhKhababphủđầytuyếttrắngnổibậttrênnềntrờixanhbiếc.

Tôiđứngyên,timđậprộnràng,khôngbiếtvìmệthayvìcảmđộng.Chínhtạiđâynhiềuthếkỷtrước,đạisưRinchenZanggpođãdựngmộtamthấtnhỏvàbắtđầuviệcphiêndịchcáckinhđiểnmangtừẤnĐộvề.Chínhtạichốnnày,PhậtgiáođãdunhậptrởlạiTâyTạngsaumộtthờigiandàibịcấmđoán.Làmsaongườitacóthểdiễntảđượccáicảmgiáctuyệtvờikhiđượchiệndiệntạimộtchốnlinhthiêngnhưvậy.Đỉnhnúikhônglớnlắmnhưngchungquanhcórấtnhiềutảngđákhálớnnhôcaolênnhưđểchechở,vàđến lúc đó tôi mới nhận ra Tsaparang không phải là một đỉnh núi tầm thườngmà chính là một tràngMandalavôcùnglinhthiêngđượcsắpxếpthànhmộtbônghoasennhiềucánh.Nhữngtảngđákhổnglồbaoquanhđỉnhnúichính lànhữngcánhhoasenvàđỉnhnúichính là trung tâmđiểmcủađàn tràngvới

nhữngsựphốihợpcủamàusắcthiênnhiênvôcùngkhéoléo.

Mộtsựantĩnhlạlùngkhôngthểdiễntảbaotrùmkhắpkhônggian,tuytôivẫnđứngyênnhìnngắmphongcảnhchungquanhnhưngtôiýthứcrằngcảkhônggianlẫnthờigianđềutanbiếnvàomộtthựctạivĩnhcửu.Ánhmặt trờiphảnchiếuvàonhữngtảngđánhưcánhhoasentạothànhnhữngluồngánhsánglunglinhhuyềnảo,khắpthânthểtôirunlênbởimộtcảmgiáctêtênhưngđangthấmnhuầnmộtluồngtừđiệnở đâu rót vào.Chính giữa đỉnh núi hay trung tâmđàn tràngMandala này làmột am thất nhỏ cònnguyênvẹn.Thìranhữnglờiđồnđạiđãkhôngđúng.CáiammàđạisưRinchenZangpotựtaydựnglênvẫncònnguyên.

Tôiđẩynhẹcánhcửagỗvừadầyvừanặng,ánhsángtrànvàocănphònglàmtôibỗngthấychóimắtbởinhữnghìnhảnh lạ lùngchạm trổkhắpnơi trênvách.Tôibiếtngay rằngmìnhđangđứng trongcănphòngmàtrướcđâynhiềuthếkỷ,đạisưZangpođãdùngđểphiêndịchnhữngbộkinhđiểnqúynhấtmangtừẤnĐộqua.Nhưngtôicònýthứcđượcrằngđâykhôngphảilàmộtcănphòngbìnhthườngmànóchínhlàmột trongnhữngnơi chốn linh thiêngnhấtmàngườiTâyTạnggọi là “DpalHkhorDemChog”,nơinhữngbậctuchứngđượclàmlễđiểmđạo(Initiationchamber).

KhiđótôimớiýthứcrằngchínhHòathượngTomođãhướngdẫntôiđếnđây,diệuâmquenthuộcmàtôinghevăngvẳngđâuđâychínhlàâmthanhnhữngbàithầnchúkhẩutruyềnmàngàiđãchỉdạychotôi.Nhờtrìtụngnhữngbàinàymàtôimớigiaocảmđượcvớinhữngrungđộnglinhthiêngphátraquanhđâyvàchínhsựgiaocảmđãứnghiệnđểgiúptôinhìnthấykẽđánhỏ,tìmđượclốiđibímậtdẫnlênđỉnhđồiTsaparang.Ýthứcđượcđiềunàytôbỗngthấyngâyngất,choángvángtrongmộtcảmgiáclânglângkỳlạ.…Tôinhìnthấydướichânnúicónhữngbóngngườiđangdichuyển,tôinhậnraLiGotamivàmộtnhómquânsĩđangđiquađilại,cólẽhọđangtìmtôi.

Chiềuhômđó,saukhiđưatiềnchonhómquânsĩđimuathựcphẩmtạimộtthunglũnggầnđó,chúngtôitrởlạiđỉnhnúivớichiếcmáyảnhvàtấtcảsốphimdựtrữ.Chúngtôimởtungcánhcửagỗđểánhsángbênngoàitrànvào.Dĩnhiênchúngtôikhôngthểchụphếtđượcmọihìnhảnhnhưngchúngtôiđãlàmtấtcảnhữnggìcóthểlàm...(Ghichúcủatácgiả:NhữngbứcảnhnàyhiệnđượclưutrữtạithưviệnDharamsalavàĐôngkinh,GiáosưOno,mộthọcgiảnổitiếngcủaNhậtđãkhởisựnghiêncứunhữnglờichúgiảikinhđiểnbằngtranhảnhnàytừnhiềunăm).

Ngày hôm sau chúng toi rời Tsaparang, gã chột mắt nhất định bắt chúng tôi phải vượt qua rặngHimachalPradeshvàogiữamùađông.Cólẽhắnđịnhđưachúngtôiđếnmộtchốnhoangvunàođórồibỏmặcchochúngtôimuốnrasaothìra.Hắnnóirằngcácđườngđèođềuphủđầytuyếtnênchỉcócáchđiquanhcomentheonhữngrãnhnúisâuđómàthôi.Chúngtôiđãhọcmộtbàihọcvôcùngđắtgiákhivượtquanhữngrãnhnúisâuđếnđâyvàdĩnhiênkhôngmuốnphảihọclạibàihọcđónữa.Mộtlầnnữa,tôiýthứcđượcrằngđãcónhữngsựthuxếphuyềnbínàođókhiếnchúngtôigặphaingườihướngđạokémcỏitrênchuyếnduhànhđếnđâyđểchúng tôi cókinhnghiệmhơn.Tôicươngquyếtđòiđi theonhữngconđườngchính,nhữngconđườngmàcácđoànkháchthươngvẫnsửdụng.Saumộthồibàncãirất lâu,gãchộtmắtđànhchấpnhậnnhưngvẫnhămherằngnếugặpbãotuyếtthìsẽbỏmặcchúngtôiđươngđầuvớimưabão.

NếuTsaparangvàothángchạpđãlạnhnhiềuthìvượtquanhữngngọnđèocaocònlạnhhơnnhiềunữa.Chiếchànthửbiểumangtheođãhưhỏngtừlâunêntôikhôngthểđolườngmộtcáchchínhxác,nhưngtôiướcđoánnhiệtđộtrungbìnhmỗingàyvàokhoảng20đến30độdướiZêrôđộbáchphân.Chiếclềuvảicủachúngtôiđôngcứngthànhđágầnnhưkhôngthểcănglênđượcnữa.Mặcdùđãmặcnhiềulớpáodầynhưngchântaychúngtôiđềubịsưngphồnglênvìlạnh,mỗicửđộngđềuđemlạisựđauđớnvôcùng.Maythaydọcđườngđèocónhiềulàngmạcnhỏnênchúngtôiđãtậndụngmọicơhộiđểcóthểđượcngủdướimộtmáinhàbêncạnhlòsưởiấmáp.Mỗikhighéquanhữnglàngmạc,nhómquânsĩhộtốnthườngđánh

bạc,uốngrượuvàsaylibìnêntôiphảimướnthêmmộtngườihướngđạochochắc.NgườihướngđạotênSherabnàylàmộtthanhniênkhỏemạnh,thôngthạođườnglối,nhiềukinhnghiệmvàgiúpđỡchúngtôirấtnhiều.

VìtuyếtphủđãkínngọnđèotrênđỉnhKhabab,chúngtôiđànhphảilặnlộiquamộtkhenúihẹp.Thựcrađóchínhlàmộtconsôngnhỏnướcchảyxiếtnhưngnhiệtđộmùađôngđãbiếnnóthànhmộtconđườngbằngphẳngnhưgươngvôcùngtrơntrượt.Dĩnhiênlừangựakhôngthểđitrênbăngđánênchúngtôiphảimướnngườikhuânváchànhlý.Nhómquânsĩhộtốngrấtngạiphảiđitrêndòngsôngđóngbăngnàyvìnếubăngvỡthìđoànngườichỉcónướcchết.Khôngaicóthểbơilộigìtronglànnướclạnhgiáđược.Saumộthồibànluậnsôinổi,tênchỉhuychộtmắtralệnhchođámquânsĩquayvềđểmặcchúngtôivànhómphudướisựchỉhuycủaSherabmạohiểmtiếptụccuộchànhtrình.Việcdichuyểntrên“tấmgươngphẳng”nàyđòihỏimộtsựcốgắngliêntục,chỉmộtxảychânngườitacóthểtrượtngãngayvàbiếtđâusựvachạmđócóthểlàmbăngvỡlôicuốntheonhiềungườikhác.Hằngđêmchúngtôitìmlênnhữngtảngđálớnnhôrahaibênbờsôngđểdựngtrại.Vìnằmdướimộtđộsâutươngđốikíngiónênkhíhậudễchịuhơnđượcmộtchút.

Cứthế,chúngtôitiếptụcmentheodòngsôngđóngbằngnàyđểđiraphíangoài.Hầuhếtnhữngdòngsông,suốitạiđâyđềuđổvàonhữngdòngsônglớnvàchảyvàođồngbằngxứẤnnênchúngtôicứmentheodòngnướcmàđi.Nhómphukhuânváchànhlýcủachúngtôiđềuxuấtthântừnhữnglàngmạcnằmtrêncao,họquenchịuđựngthờitiếtgiálạnhnênnhiệtđộ“ấmáp”củathunglũngkhiếnhọtrởnênvuivẻ,hăngháihơn.Đâycũnglàdịpđểhọdulịchxuốngmiềnthấp.Vìởtrênđộcao,câycốigầnnhưkhôngmọcđượcnênrấtítngườiđượcnhìnthấyrừngcây,họreovuivẻnhưtrẻconđượcquà.Họdẫnngaymộtcâylớnlàmcủi,đốtmộtđốnglửatorồiquâyquầnquanhđócahátthâuđêm.Chưabaogiờtôithấythoảimáinhưchuyếnđinày,mộtphầnvìđiềuaoướcđãhoàntất,phầnnữavìSherablàmộtngườihướngđạogiỏi,chỉhuynhómphukhuânvácmộtcáchhữuhiệu.

Sauhai tuần lễđidọc theobờ sông, chúng tôiđến làngTyak.Đâychính làquêhươngcủađại sưRinchenZangpo,ngườiđãquaẤnĐộthỉnhkinhvàphiêndịchnhữngbộkinhđiểnquantrọngcủaPhậtgiáoTâyTạng.Saukhinghỉngơiíthôm,chúngtôimuathêmlừa,ngựavàđitheođườngchínhđếnPoo,mộtlàngnhỏnằmsátbiêngiới.

---o0o---

Phần12-ĐườngđếnPooTheotàiliệuđịadưthìPoonằmtrênranhgiớigiữahainướcẤnTạng,mộtnửalàngthuộcTâyTạng

vànửabênkiathuộcẤnĐộnhưngđasốdânlàngđềulàngườiTâyTạng,mặcdùchínhquyềnẤnĐộcóđặtmộttrạmbưuđiệntạiđây.TừPoo,chúngtôicònphảiđithêmkhoảngbatuầnlễnữamớiđếnSila,mộtđôthịnằmtrêntrụcgiaothôngchínhcủaxứẤn.

TrongthờigianghéquaPoo,chúngtôilàmquenvớiNamgyang,mộtvịtộctrưởngcóthếlựctronglàng.Chúngtôiquenôngnàytrongmộttrườnghợpkháhãnhữu.Lúcđó,sốtiềnmangtheođãcạnsạch,chúngtôikhôngthểtrảlươnghaymuathựcphẩmchođámphuđượcnữa.TôiyêucầuhọtheotôiđếnSila,tạiđâytôicóthểđánhđiệnvềTíchLanyêucầutuviệnchuyểntiềnlên,nhưngnhómngườiphuTâyTạngnhấtđịnhkhôngchịu.Khôngphảihọkhôngtinchúngtôinhưngvìhọđềulànhữngngườiquensốngtrênđộcao,thânthểhọthíchhợpvớithờitiết,khíhậucủarặngTuyếtSơn.Khixuốngmiềnthấp,thânthểhọkhôngthíchứngđượcvớisựthayđổiđộtngộtnày.Nếukhôngcẩnthận,họcóthểhộcmáurachếtbấtngờ,dođónhữngngườiphuchỉchịuđiđếnPoolàchặngchótmàthôi.Cuộcbàncãi,mặccảcủachúngtôichưađiđếnđâuthìmộtônglãotócbạcphơởđâubướcđến.Saukhicungkínhváiváichàotôi,ôngthongthảbàytỏýkiến:“Tôivôtìnhngheđượcrằngngàiđangthiếutiềnbạc,tôisẵnsànggiúpđỡđểngàicóthẻtrảchiphíchonhómngườinày.Tôihiểulýdochínhđángcủahọ,tôisốngtạiđâynênrấtbiếtchuyệnnày.KhôngmộtngườimiềnthượngdunàodámmạohiểmđixuốngđồngbằngxứẤn.Xinphépngàichotôitrảgiùmsốtiềnnàyvàkhinàomuốntrảlạitôi,ngàicứviệcgửiquabưuđiện.Cứbathángngườiphutrạmlạighéđâyđưathưmộtlần.TôivẫnthườnggửiôngtatiềnđểmuagiùmcácsảnphẩmxứẤn”.

Namgyang mời tôi ghé qua nhà để gia đình ông có thể đãi chúng tôi một bữa cơm. Trong nhàNamgyang cómột phòng thờ rộng rãi. Ngoài các pho tượng Phật, Bồ Tát, ông còn đểmột pho tượngPadmasambhava, vị tổ Mật tông, tại một nơi rất trang nghiêm. Đối với đa số dân Tây Tạng,Padmasambhavachính làđứcPhậtThíchCađáhóa thân lạiđể truyềnbáPhậtgiáonơiđây.LòngkínhngưỡngcủadânTâyTạngđốivớivịtổnàyhếtsứcđặcbiệt.Đốivớihọ,ngàiluônluônhiệndiệnkhắpnơiđể che chở, chữa bệnh và mang lại các điều lành cho họ. Bất cứ một điều gì tốt đẹp cũng đều doPadmasambhavalàm.Mộthômsaucơnbãotuyết,cảnhvậtchungquanhvôcùngyêntĩnhbỗngcótiếngchimhótởđâuvanglại.Namgyanglắngngherồikêulên:“Chínhngàiđó,ngàiđãtrởlạivàbáochochúngtabiếtrằngngàymaisẽlàmộtngàyđẹptrời”.TruyềnthuyếtvềPadmasambhavathườngđượctruyềntụngkhắpnơi,nhưngkhôngtạiđâunóđượcnóiđếnthườngxuyênnhưtạicáclàngmạcnhỏbé,hẻolánhtrongrặngTuyếtSơn.Ngườitanóimộtcáchhùnghồnvềvịtổnàynhưngàivẫncònsống,đangđithuyếtphápđộsanh.Họnóiđếnngàivớisựtintưởngvữngchắcrằngmộtngàynàođóngàisẽxuấthiệntạiđây,đivàolàngthuyếtpháp,chữabệnh,chỉbảochomọingườituhành,làmlànhlánhdữ.

TôiđượcmộtnhàtruyềngiáongườiÂukểrằngôngđãđếnnhữnglàngmạcTâyTạngthuyếtgiảngchodânchúngnơiđâyvềlòngbácái,hysinhcaocảcủađứcChrist,đãchịutộithaychonhânloại,đãphụcsinhsaukhibịđóngđinhtrênthậpgiá,đãchữabệnhchomọingười,làmkẻđiếcđượcnghe,kẻmùđượcsáng.Vừangheđếnđâydânlàngđồngthanhkêulên:“Đúngrồi,vậylàngàiđấy,ngàiđãtrởlại”.Tòmòvịgiáo sư hỏi lại: “Nhưng “ngài” đây là ai vậy?”Mọi người đồng thanh trả lời: “Còn ai vào đây nữa?Padmasambhavachứai!”

ĐốivớingườiTâyTạng,PadmasambhavavàđứcChristkhôngcógìkhácvàchínhlàmộtngười.Vịgiáosĩđãgiảnggiảiđủmọithứnhưngkhôngsaothuyếtphụcđượchọ.khôngphảivìhọkhôngtinnhữngđiềuônggiảnggiảinhưnghọkhôngthấycósựkhácbiệtgìgiữagiáolýcủađứcPhậtThíchCađượcthể

hiệnquanhữnglờigiảngdạycủaPadmasambhava.SaucùngnhàtruyềngiáođànhbỏvềẤnĐộ.

NgườiTâyTạnglàmộtdântộcđặcbiệtrấtnhạycảmvớinhữnghiệntượngsiêulinh.ChúngtôiđãnghekểnhiềucâuchuyệnmàthoạtnghemộtngườiÂusẽbácbỏhaykếtluậnngayrằngđólànhữngchuyệnhuyềnhoặc,mêtíndịđoan.Họnóiđếnviệctiếpxúcvớingườichếtnhưmộtsựviệcthôngthường,nhưmộtngườiÂusửdụngđiệnthoạihoặcnóichuyệnvớingườiởxa.Họnóiđếnnhữngcảnhgiớibênkiacửatửnhưmộtnơichốnđịadưnàođó,hiểnnhiêncũnggiốngnhưmộtngườiÂuđidulịchquaxứnàođórồivề lại,vềnhữngđiềuđãđược tiên tri,nhữngcâusấmký,những lý luậndựa trênniên lịch thiênvăncổtruyềnmộtcáchrõrệtcóđầuđuôimạchlạcnhưmộtngườiÂunóivềnhữngchuyệnkhoahọcgiảtưởng.

Trongkhiđàmđạo,Namgyangkểchochúngtôinghevềnhững“vịthần”cưngụởđầulàngtrênmộtcổthụ.Đólàmộtcâythôngthuộcgiốngcedarrấtlớn,thântobằngsáungườiôm.Trênđộcaokhoảng9000bộcủalàngPoonày,rấtítcâycỏnàocóthểsốngđược,việccổthụsừngsữngởđầulànglàmộthìnhảnhlạlùng,hiếmcó.Namgyangchobiếtdânchúngtronglàngphảiđirấtxađểđốncủi,đasốmọinhàđềudùngphânkhôđểđốt.Tuythế,khôngaidámđụngđếngốccổthụkiavìđólànơicác“ngài”cưngụ.Ôngtanóibằngmộtgiọngkínhcẩn,phachútsợhãi.ChúngtôinửatinnửangờnhưngkhôngmuốnhỏithêmvìchấtvấnmộtngườitrưởngtộcđầyuytínnhưNamgyangcóthểlàđiềubấtkính.Dùsaocâuhỏivẫnlẩnquẩntrongtríchúngtôi,chođếnmộthôm...

SánghômđóNamgyangchochúngtôibiếtrằnghômquaôngnằmmộngthấymộtcầuvồngrựcsángnơicănlềuchúngtôi.theoôngthìchúngtôisẽgặpmộtquýnhântrongngàyhômđó.Dĩnhiêntôikhôngtingìvềnhữnglờitiênđoánvuvơnàynhưnglạlùngthay,khivừatrởvềlềuthìchúngtôinhìnthấymộtvịLạtMaquầnáocũkỹ,từxachốnggậyđitới.ChúngtôibậtlêntiếngreomừngvìnhậnrangàikhôngphảiaixalạmàchínhlàLạtMaPhiyang,ngườichúngtôiquenbiếttạiTsaparang.

ThậtkhócóthểdiễntảđượccảmgiácsungsướngcủachúngtôikhigặpLạtMaPhiyang.Khôngbiếtngàicóđoántrướcrằngsẽgặplạichúngtôihaykhôngnhưngchắcchắnngàiđọcrõđượcýtưởngthầmkíncủatôi.Vừachàohỏixãgiaoxong,ngàinóiluôn:

-CácôngvẫnmuốncódịphọchỏithêmvềMậttôngvớitôiphảikhông?Đượclắm,nếucóthểgiúpđượcđiềugìthìtôixinsẵnsàng.

Ngàimỉmcườiquayquabêntôi:

-VìôngbạnđãđượcthụgiáovớinhữngvịthầynổitiếngcủapháiKargyupavàGelugparồinêntôisẽchỉdẫnchobạnthêmvềtruyềnthốngcủapháiNyingmapa.

TạisaoLạtMaPhiyanglạibiếtnhưthế?Từtrướcđếnnayngàikhôngbaogiờhỏitôiđãtuhọcvớiaikiamà!Tôichưakịplêntiếngbàytỏsựthắcmắcnàythìngàiđãthảnnhiênngồingayxuốngđất,rahiệucho chúng tôi ngồi xuống bên cạnh và bắt đầu giảng giải cho chúng tôi về những tinh tuý của pháiNyingmapa(Cổmật)vậnđượctruyềndạytạituviệnSakya:

-ĐứcPhật,trêncươngvịconngườiđãdạychoconngườiphươngpháplàmthếnàođểtrởthànhmộtconngườitrọnvẹn.Nguyênlýchínhcủanólàsựpháttriểncủatrithứcvàtrítuệ,chủđíchlàsựkiệntoànnhâncáchconngười.Chúngsinhvìthiếuýthứcnêncứchìmđắmmãitrongvòngsinhtửluânhồichođếnkhinàohọbiếtcáchthểhiệnđượcđờisốnglýtưởng,nghĩalàkhônggâyranhữngđiềukiệnthọsinh,đạtđếnsựtựdotoànvẹn,khôngcònlệthuộcvàomộtnhânduyêngìnữathìhọsẽđạtđượctrạngtháiNiếtBàn.NiếtBànchínhlàsựdiệtvongcủathểxácconngườivàtậndiệtmọiđiềukiệnsinhtử...

TừđómỗingàychúngtôiđềuđếnlềucủaLạtMaPhiyanghọchỏivềgiáolýkhẩutruyềncủapháiNyingmapa,nhờthếchúngtôihiểubiếtthêmnhữngđiềumàvịtổMậttôngPadmasambhavađãtruyềndạy.ĐasốcáchọcgiảngườiÂuthườngchỉdựatrêncáctàiliệusáchvởgiớihạn,đãhiểulầmvềPhậtgiáo

TâyTạng.NhiềungườiđãtưởnghọcđượckhóaMậttạiTâyTạngvớinhữngmônpháiMậttôngcủaẤngiáo.Đâylàmộtngộnhậnhếtsứclớnlaovàđángtiếc.MậttôngcủaPhậtgiáohoàntoànkháchẳnMậttôngcủaẤngiáo.Tuycảhaiđềusửdụngnhữngphươngtiệngiốngnhaunhưthầnchú,phươngphápluyệnluồnghỏahầu(Kundalini)nhưngmụcđíchvàcứucánhthìhoàntoànkháchẳnnhau.Mộtbênchủtrươngkhaimởtrítuệđểhoàntoàngiảithoátkhỏiluânhồitrongkhimộtbênchỉchútrọngđếnviệcpháttriểnnhữngquyềnnăngnộitạiđểđạtđếntrạngtháituyệtđối(Brahman).Mộtbêntìmcáchquênmình(vôngã)vàmộtbêntìmcáchpháttriểnbảnngãcủachínhmình(hữungã).Vìphạmvigiớihạncủacuốnsáchnàynên tôi không thể đi sâu vào chi tiết nhưng tôi đã chú giải rất kỹ điều này trong cuốn Foundations ofTibetianMysticism.

LạtMaPhiyanglàvịthầyTâyTạngcuốicùngcủachúngtôitrongchuyếnduhànhquaxứtuyết.ChínhnhờngàimàchúngtôiýthứcvàkinhnghiệmđượcsựtoànvẹncủatruyềnthốngMậttông.Ngườitacóthểphânchiaranhiềumônphái,nhiềuchủtrương,lýthuyếtkhácnhaunhưcácbậchọcgiảngườiÂuđãlàmnhưnghọkhôngthểhiểuđượcsựtoànvẹnnốitiếpcủatruyềnthốngMậttôngvốnxâydựngtrênsựtruyềnkhẩugiữathầytrò,chứkhôngxâydựngtrênnhữnghìnhtướngbênngoài.CácbậctổMậttôngnhưAtisha,TsongKhappa,Milarepa.Marpakhônghềphânbiệt tôngphái.Họkhônghềchỉ tríchcác truyền thốngkhácmàluônluôndạydỗhọctròphảicốgắngđạtđếntrạngtháitâmvôphânbiệt,khôngcòntìmthấysựbiệtgiữamìnhvàthếgian,giữamìnhvàngoạigiới,giữatruyềnthốngvàchủtrươngkhácvì tấtcảcácPhápđềulàPhậtPháp.

SựhiệndiệncủaLạtMaPhiyangtạiPoođượcđồnđạikhắplàng.Gầnnhưlúcnàocũngcóngườikéođếnlàmlễ,xinđượccúngdườngvàsaucùngNamgyangđạidiệnchodânlàngxinngàilàmlễbanphéplànhchocảlàng(Tsewang).

Đểchuẩnbịchonghilễnày,LạtMaPhiyangđãphảitĩnhtuíthôm.DĩnhiênchúngtôitiếcđãmấtđichútthờigiờquýbáuhọchỏithêmvớingàinhưngchúngtôicũngvuivẻphụgiúpdânlàngtranghoàngvàthiếtlậpmộtđàntràngtrênmảnhsântrướcnhàNamgyang.

Đếngiờhànhlễ,LạtMaPhiyangoainghiêmxuấthiệntrongbộyphụcđặcbiệtdànhriêngchocácnghilễ.KhôngaicóthểnhậnravịLạtMagiàtrongbộquầnáoráchmướpkhitrướcnữa.Tiếngchuôngtrốngđồngloạtnổilên,âmthanhcủanhữngbàithầnchúvangrền.LạtMaPhiyangkhởisựcácnghithứcmộtcáchtrangnghiêm,kínhcẩn.

Đãtừlâuchúngtôinhậnthứcsựquantrọngcủacácnghithứchànhlễ.Việcthựchànhnhữngnghithứcnàyphảiphátxuấttừnộitâm,từsựthathiếtcủangườichủlễ,từsựchânthànhcủanhữngngườithamdựthìmớiđượccảmứng.Người takhôngthểhànhlễmộtcáchcẩuthả,hànhđộngnhưnhữngcáimáymàmongđạtđượckếtquảgì.Bấtcứnghilễnàocũngđòihỏimộtsựchítâmchíthành,kínhcẩntrangnghiêmvìnghilễlàsựnốiliềntâmthứcnhữngngườihànhlễvớinhữngđộnglựcthiêngliêng.Chỉcóđứctinvàlòngchânthànhmớicóthểđemlạisựcảmứng.Tôixinlấymộtthídụkhoahọcchodễhiểu:Nhữngđộnglựcthiênnhiêncóthểvínhưluồngđiện,đứctinlàdâydẫnđiệnvàlòngchânthànhchínhlàmộtcáibóngđèn.Muốncóánhsángthìphảicóđiện,códâyđiệnvàcóbóngđèn.Thiếumộttrongbathứđóthìkhôngthểcóánhsángđược.Tôiđãchứngkiếnnhữngphẩmvậtđượcdângcúngvàcáctínđồvừahànhlễvừanóichuyệnồnào,khôngchútâmgìđếnviệchọđanglàm.Dĩnhiênhoạtcảnhkhôngkhácgìmộtcáichợđóchắcchắnkhôngthểđemlạikếtquảgìhết.

LạtMaPhiyangmangramộtbátđựngnhữngdượcliệubàochếbằngrễcâytánnhỏnhưbột.Ngàichâmmộtcâynhangrồithongthảđặtvàobátđựngdượcliệuđó.Dượcliệubắtlửabùngcháy.LạtMaPhiyangvéntayáobốcnhữngdượcliệuđónémxuốngđámđôngtrướcmặt.Nhữngtànlửaloangloángnhưliếmcảvàomọingười,dĩnhiênnókhônggâythươngtổnchomộtai.Đâylàmộtnghithứctẩysạchphiềnnãoquaviệcsửdụnglửa(FirePurification)rấtthôngdụngtạiTâyTạng,khôngkhácgìviệcsửdụng

nướcthánhcủanhữngtôngiáokhác.

Chungquanhviệcđàn tràng là nhữngbóđuốcđược sắpđặt theovị trí nhất định, ngoài ra còn cónhữnghìnhvẽbằngvôibộtrảitrênmặtđấtvớinhữngđườngnétkỷhàlạlùng,nhưngrồinhậnrarằngđólànhữngkýhiệucủanămvịcổPhật(DhyaniBuddha).TạibốngócđàntrànglàbốnlácờtrắngcóvẽhìnhlưỡiTầmsét(Vajra)vànhiềutờgiấytrêncókẻnhữngbàithầnchúcócônghiệudiệttàma,trừyêuquái.LạtMaPhiyanggiơtaybắtấnquyết,miệnglâmrâmđọcthầnchú,thongthảđiquanhđàntràngmộtcáchchậmrãinhưngườiđangmúa.Đâylàmộtnghithứchếtsứckhókhănvìnóđòihỏingườithựchànhphảiđặthếttâmtrívàotừngcửchỉ,từngbướcđi.Dĩnhiênnghithứcqũynhấtđịnh(Mudras),tiếnmấybước,lùimấybước,quayquabênphải,bêntráimộtcáchnhịpnhàng...Mặcdùtuổiđãcao,bộyphụcvớinhữngtrangsứcrấtnặngnềnhưngngàivẫnthựchànhmộtcáchthuầnthục,giọngđọcthầnchúcủangàivẫnrõrệt,cửchỉcủangàivẫnđềuđặnoainghiêm...

Buổilễdiễnramộtcáchtrangnghiêmnhưvậythìbỗngcósựồnàonáoloạnởphíasau.Đámđôngdườngnhưbịxáotrộnbởimộtcáigìrồimộtngườicaolớn,khuônmặtdữdằnxôđẩymọingườiđểxônglênđàngtrước.Tôithấycặpmắtngườinàytrợnngượclênnhưmấthồn.Đámđôngxìxầm:“ngàiđãvềđấy,cácngàiđãvềđấy!”.Tôibiếtngayngườinọđangbịmộtđộnglựcvôhìnhnàođónhậpvào.

NgườinọnhẩyngayvàogiữađàngtràngtrợnmắtnhìnLạtMaPhiyangnhưngôngnàythảnnhiênvừatrìtụngthầnchúvừatiếptụcnghithứcnhưkhônghềhaybiếtsựhiệndiệncủangườinọ.Đámđôngsợhãikêurúlênvìnếuylàmxáotrộnnghilễbanphéplànhnhưvậythìkhôngbiếttaihọagìcóthểxảyđếnchodânlàngđây?Chúngtôicũnglúngtúngkhôngbiếtphảixửtrínhưthếnào...

LạtMaPhiyangvẫnbắtấnquyết,miệngđọcchútiếptụccửhànhnghilễ,bấtchấpngườinọhầmhầmđứngtrướcmặtông.Ycũnggiơtaylàmcửchỉnhưđangbắtấnquyết,miệngygầmgừnhưmộtconthú,lưỡiythèdàiratrôngghêrợn.BấtcứLạtMaPhiyanglàmgì,ngườinọcũngbắtchướclàmyhệtđểchếnhạoôngnàykhiếnđámđôngsợhãinínthởkhôngaidámkêulênmộttiếng.Saucùng,ynhặtnhữngmảnhvảirách,nhữngmiếnggiấydướiđấtđivàoLạtMaPhiyangnhưngngài thảnnhiênnhậnlấyrồi thảvàođốnglửađangcháygiữasân.Ngườinọhétlớntiếngrồilùilại,dườngnhưđộnglựcvôhìnhnàođónhậpvàoyđãthoátrangoài.Ylảođảonhưngườisayrượurồinhảyvọtđếnbênmộtngọnthápgầnđóđậpmạnhđâuvàobiađá.Máutrênđầuyphunraxốixảnhưngdườngnhưykhôngđứngđượcnữamàcứtiếptụcđậpđầuvàobiađálialịa.Khiđó,cómộtvàithanhniêncanđảmtronglàngvộinhảyngayđếnđèchặtyxuống,khôngchoyđậpđầunhưvậynữa.Mộttìnhtrạngnáoloạnkhácchợtdiễnratrongđámđông.Mộtngườiđànbà,cólẽlàvợcủayởđâuxôngômchặtlấyykhócmiết.

Cũngmaylúcđóchuôngtrốngchợtdừnglại,buổilễđãchấmdứtvàLạtMaPhiyangnghiêmtrangchắptayđọcbàichúnguyệnđểkếtthúc.Lúcđóchúngtôimớithởdàinhẹnhõm.Nhưngsựviệckhôngkếtthúcdễdàngnhưvậyvìngườinọchợtngồinhổmdậy,hấttungnhữngthanhniênđangđèyxuống.Ygầmlênmột tiếng,nhảyđếngiábinhkhígầnđórútramột thanhgươmnhọnđâmluônvàomặtmình.Nhiềutiếngrúlênsợhãinhưngngườinọvẫnkhôngngừngtay.Điềulạlùnglàtuyvậynhưngmặtykhônghềchảymáu.Bấtchấpthanhgươmnhọnxuyênquagòmá,yrútthêmmộtlưỡigiáodàicắmxuốngđất,đầunhọnchĩangược lên trên rồi tungmìnhnhảy lên, chìa cổđâmmạnhvàongọngiáo.Chưabaogiờ chúng tôichứngkiếnmộtcảnhtượngghêgớmhãihùngnhưvậy...Lạthay,thânhìnhybỗngcứngđơnhưmộtkhúcgỗnằmchênhvênhtrênngọngiáonhọnhoắtmàvẫnkhôngsao.Toànthểđámđôngnằmrạpxuốngđấtnhưquásợhãi,nhiềungườibậtlênkhócrấmrứt.Đếnlúcđó,dườngnhưđãphôtrươngđượcquyềnnăngcủamình,độnglựcvôhìnhkiamớibắtđầulêntiếngquagãthanhniênđangnằmlơlửngtrênngọngiáonhọnkia.

Chođếnnay,chúngtôivẫnkhôngthểhiểutạisaomộtngườicóthểnóiđượckhimàmábịxuyênquabởimộtlưỡigươmnhọnvàcổhọngthìlúnsâutrênngọngiáonhọnhoắt.Bằngmộtgiọngtrầm,độnglực

nọchobiếtđâylànơiyvẫncưngụtừbaolâunay,tạisaoLạtMaPhiyangdámđếnlàmlễvàthếlạikhôngdângcúnggìchoyhết.LạtMaPhiyangbìnhtĩnhbướcđếntrướcgãthanhniênnọ.Bằngmộtgiọngthảnnhiên,ngàibấtđầuhỏilýlịchcủađộnglựckia,cưngụtạiđâybaolâuvàhànhlễcómụcđíchcầunguyện,manglạinhữngđiềutốtlànhchotấtcảmọichúngsinhvàdĩnhiênnếungàibiếtyhiệndiệntạiđâythìngàisẽmờiycùnghànhlễchung.“Vị thần”nọdườngnhưnguôigiận,ynhảyxuốngđất,đứngnghiêmchỉnhngheLạtMaPhiyangnóivàsaucùngchấpnhậnlờigiảithíchnày.

Hiệntượngxảyratạiđâykhiếntôitinchắcrằngvẫncónhữngđộnglựcvôhìnhhiệndiệnkhắpnơi.Dùgọilàthầnthánhmaquỷhaybấtcứdanhtừgìchăngnữa,ngườitakhôngthểphủnhậnsựhiệnhữucủanóđược.TôiýthứcrằngTâyTạngvớivịtríđặcbiệtvàvớisựpháttriểncủađạoBon,đãlàmộtnơimàcácđộnglựcvôhìnhhoạtđộngmạnhhơnbaogiờhết.ChođếnlúcđótôimớihiểulýdotạimộttăngsĩnổitiếngnhưSantarakristađãkhôngthànhtrongviệctruyềnbáPhậtgiáotạiđâymàphảinhờđếnmộttusĩMậttônglàPadmasambhava.Mộtngườichỉchútrọngvàotừchươnglýthuyết,chỉcóthểthuyếtgiảngquanhữnglýluậnthìkhôngthểđốiphóvớinhữngđộnglựchuyềnbí,nhữngthửtháchvượtrangoàilýluậnthôngthường.Phảilàmộtngườicóđịnhlựckiêncốvữngchắcnhưkimcương,cólòngbácáibaolanhưbiểncả,cókinhnghiệmtâmlinhthựcsựquacôngphutuhànhtrìgiới,hợpthêmvớisứcgiatrìcủachưPhậtquacácphương tiệnchiêucảmnhưấnquyết,đàn tràngvà thầnchú thìmớicó thểvượtquađượcnhữngthửtháchlớnlaođểhoàntấtsứmạngcaocả.Sứmạngcànglớnchừngnàothìngườituhànhlạicàngchịunhiềuthửtháchchừngđóvàchỉcóvượtquanổinhữngthửtháchnàythìhọmớixứngđángnhậnlãnhtrọngtráchgiaophó.GiáolýMậttôngcũngnóirõ,tùytheohạnhnguyệncủangườitu,tùytheophẩmcáchcánhânmàhọbịthửtháchvìbấtcứđãphátnguyệntuhànhđềusẽbịthửthách.Mộtngườithiếutàinăngđứcđộ,thiếucôngphutuhànhtrìgiớichắcchắnkhôngvượtquađượcnhữngthửtháchthôngthường;nhưngmộtngườimàcôngphutuhànhtrìgiớiđãđếnmứctinhtấncũngsẽgặpnhữngthửtháchkhókhănlớnlaohơn.Hạnhnguyệncànglớn,sựthửtháchcàngvĩđạivàsựthửtháchcànglớnchừngnàothìkếtquảmớicàngxứngđángchừngnấy.Đêmcuốicùngtrướckhithànhchánhquả,tháitửTấtĐạtĐađãtrảiquabaothửtháchvớiMaVươngtrướckhihàngphụcđượcchúatểloàimavàđắcquảvịPhật.

Nóitómlại,ngườitakhôngthểphủnhậnnhữnghiệntượngsiêuhìnhmộtcáchdễdàngnhưkhoahọcvẫnthườnglàm,vìphủnhậnlàtừchốimộtthửthách,mộtcơhội.Theosựhiểubiếtvàkinhnghiệmcủatôi,nhữngđộnglựcvôhìnhlànhữngđộnglựcthựcsựhiệnhữuchứkhôngphảinhữnglýthuyếtvuvơ,lànhữngsứcmạnhthiênnhiêncứkhôngphảinhữngtintưởngmơhồ.Trướcsaugìkhoatâmlýhọccũngphảichấpnhậnnhữnghiệntượngtâmlýnhưthầngiaocáchcảm,thôimiên,lênđồngnhậpcốt,vấnlinh,chữabệnhbằngđứctinv.v...nhưnhữngđốitượngđểnghiêncứudùchưathểchứngminhhayđặtranhữnglýthuyếtđểgiảithích.Chỉcósựchấpnhậnmớicóthểgiảiquyếtmộtviệc:chỉcólòngkhoandungđộlượng,thươngxótchúngsinh,bấtkỳlàchúngsinhvôhìnhhayhữuhình,thìngườitumớicóthểcảmhóavàgiúpđỡhọquayvềnẻochính.NhờbiếtchấpnhậnmàPadmasambhavađãthànhcôngtrongviệctruyềnbáPhậtgiáotạiTâyTạng,bấtchấpsựpháhoạicủacácphápsưđạoBon.

Saubuổilễ,chúngtôiđặtcâuhỏivềngườithanhniênkiavớiNamgyang.Việcmộtngườibịnhữngđộnglựcnàođónhậpvàokhôngphảilàđiềuxalạvìchúngtôiđãchứngkiếnnghithứcvấnlinh(Oracle)nhưngngườiđượclinhnhậpđềuđãđượcchuẩnbịtừtrước.Hiệntượngmộtngườitựnhiênbịnhậpnàydĩnhiênkháchẳn.Tôimuốnbiếtvìsaongườinàybịnhậpvànếuvậythìcónhữngđiểmtươngđồnggìgiữangườiđượcchuẩnbịvàkhôngchuẩnbịhaykhông?

Namgyangchobiếtanhnàychỉlàmộtngườithợrèn,đãcóvợconvàsốngmộtcuộcđờibìnhthườngnhưmọingườikhác.Ôngcònchobiếtthêmrằnglàngnàocũngcónhữngvịthầngiữlàngvàbaogiờnhữngvịnàycũngchọnlấymộtngườitronglàngđểnhậpvàokhicầnthiết.Vìlýdođặcbiệtnàođó,đasốnhữngngườibịnhậpđềulàthợrèn,hoặcnhữngngườilàmnghềcóliênquanđếnkimloạivàlửa.Đâylàmộtchitiếtđặcbiệtítaichúýđến.Tạisaonhữngngườinàylạidễdàngbịnhữngđộnglựcvôhìnhnhậpvào?

Phảichăngnhữngnguyênnhânnàybắtnguồntừthờiđạihồnghoangkhiconngườibắtđầusửdụngkimloại,biếtcácrútlấykimloạitừnhữngtảngđávàrồiluyệnnóbằnglửa?Phảichănglúcđóchỉnhữngthầyphùthủy,nhữngvịphápsưcủabộlạcmớibiếtđếnnghệthuậtluyệnkim?LịchsửÂuchâuthườngđềcậpnhiềuvềnhữnganhhùngxuấtthântừgiaicấpthợrèn,tuynhiênkhingườitathầnthoạihóacâuchuyệnthìnhữngchitiếtvềgiaicấpkhôngcònđượcchútrọngđếnnữa.SựtíchvuaArthurrútthanhkiếmthiêngcắmsâutrongtảngđámuốnnóilênmộtđiềugìđây?HuyềnthoạivềvuaArthurđãđềcậpđếnphápsưMerlinvớinhữngphép tắc thần thông,chỉđáhóavàng,kêugọinhữngđộng lựcvôhìnhgiúpvuaArthurdựngnước.Theotôithìđâykhôngphảilàmộtchuyệnthầnthoạithôngthườngmàcòncónhiềuýnghĩahuyềnbíkhácnữanếungườitabiếtchúýđếnnhữngchitiếtđặcbiệt.

Theosựhiểubiếtcủatôi,việcsửdụngnhữngđộnglựchuyềnbíhoặcnhữngđộnglựcnàonhậpvàolànhữngtruyềnthống,phongtụckhôngliênquangìđếntôngiáonhưngbắtnguồntừnhữngthờiđạixaxưa.Từkhiconngườicònănlôngởlỗ,sốngtrongcácbộlạc,họđãbiếtđếnnhữngđộnglựcsiêunhiênnày.Dĩnhiênvềsauviệc thựchànhcó thểđượcđồnghóahoặcnúpbóngdướidanhnghĩa tôngiáo.TôiđãđượcchứngkiếnmộtphongtụcđặcbiệtcủabộlạcAissaouastạiBắcPhinhưsau:Phầnlớnthanhniêntrongbộlạcnàyđềulàmnghềrèn,họđúcrấtnhiềuđồvậtkimloạiđểtraođổivớinhữngbộlạckháclấythựcphẩm, đồdùng.Hàng tuần, trai tráng trongbộ lạc này thườngkéonhauvàomột đền thờHồgiáo(Mosque),tạiđâyhọnhảymúatheonhữngnhịpđiệuđặcbiệtchođếnkhihọbịnhữngđộnglựcnàođónhậpvào.Họcóthểđitrênlửa,lăntrênmiếngchai,đâmnhữngvũkhínhọnhoắtvàothânthể,chântaymàvẫnkhônghềhấngì.CáiquyềnnăngđượchọgọilàAllahhaybấtcứmộtdanhtừgìchăngnữacũngkhôngquantrọng,nhưngđiềuđángnóiởđâylàsựhoàntoànquênmình,loạibỏýthứccánhâncủamìnhđểhòanhậptrongmộttrạngtháiđặcbiệt,mộttrạngtháimàhọgọilà“saysưavớiđấngAllah”.Trongnhịptrốngdồndập,tấtcảcácthanhniêntựđộngxếpthànhhaihàngdàiđốidiệnvớinhau,họbắtđầugọitênAllahrồinhúnnhẩynhưđiêncuồng.Họcởibỏyphục,hoàntoàntrầntruồnglăntrênnhữngđámthanhồngvànhữngmiếngchai.Vịphápsư(Inmam)làmchủbuổilễđưaranhữngcáixiênnhọnhoắt,vàđoànngườicứthếlầnlượtđếntrướcmặtôngđểôngtađâmnhữngcáixiênnhọnvàothânthể.Đôilúcmệtquáđâmkhôngnổinữaôngphảilấymộtcáibúalớnnệnnhữngchiếcxiênnhọnnàyvàothânthểtínđồ.

Đâylàmộtcảnhtượngvôcùngghêrợn,aiđãchứngkiếnthìkhôngthểquênđược.Điềulạnhấtlàtôikhôngthấyaichảymáuhayrênlađauđớn.Tôiđượckểrằngnếukẻnàocómáucháyrathìsựtintưởngvàođấngthầnlinhcủaychưađủmạnh,ychưatuyệtđốitraotrọntấtcảchođấngAllah.Đốivớinhữngngườinhưvậy,vịgiáosĩđưaranhữngchiếcroidadàicóđóngđinhđểhọcứthếtựquấtvàomình,tựhànhhạthânxácmình.Họlàmnhưvậychođếnkhimệtquálănrađất,thiếpđikhôngcònbiếtgìnữa.Khiđóvịgiáosĩsẽđếnbêntừngngườilẩmbẩmđọcnhữngcâugìvàotaihọkhiếnhọtỉnhdậy,họthảnnhiênrútnhữngxiênnhọntrênthânthểrarồimặcquầnáovàolàmnhưkhônghềcóchuyệngìxảyracả.Tạisaothânthểcủahọkhôngđểlạimộtvếtsẹonào?Tạisaongườitacóthểtựhànhhạthânxáctrongmộtnơichốnthờphượngtrangnghiêmnhưthế?TôiđượcvịgiáosĩgiảithíchrằngchỉcósựkhiêmtốntrướcđấngAllahmớilàđángkể,vìcànghạthấpmìnhxuốngbaonhiêuthìsựvinhquangcủađấngAllahmớicàngvẻvangbấynhiêu.

Tuykhôngđồngývớiquanniệmnàynhưngdĩnhiêntôicũngkhôngthểchỉtríchhayphảnđốinhữngphươngphápđóvìđứctinvàphongtụcmỗinơimộtkhác.Tôitinrằngbấtcứmộtđiềugìnếuđiđếnchỗquátrớncũngđềucóhại,dùnólàsựkhiêmtốntrướcmộtquyềnnăngcaocảnàođó.SựtựhànhhạthânxáccũngkhônglạđốivớiphongtụcÂuchâuthờiTrungcổ.Nhiềugiáosĩvẫnthườngsửdụngroida,kìmkẹpđểtựhànhhạthânxácvìhọtinrằngcáithânxácxấuxanàycóquánhiềuhammuốn,khôngthểkiểmsoátđượcnênhọphảihànhhạnó,bắtépnóvàokỷluật.

PhậtgiáokhôngchấpnhậnnhữngphươngphápnhưvậyvìđứcPhậtđãtrảiquanhiềunămtukhổhạnhvàbiếtrằngviệchànhhạthânxácđểkhépnóvàokỷluậtnhưvậythậtkhôngcólợiíchgì.Ngàiđãtìmra

conđườngTrungĐạođểtránhchonhânloạikhỏisavàocáccựcđoanvìchỉcóTrungĐạomớiđưaconngườiđếnchỗkiệntoànnhâncách,pháttriểntrítuệ,ýthứcrõrệtcácđịnhluậtvũtrụnhưluânhồi,nhânquảv.v...Mỗicánhânđềucótráchnhiệmvềchínhhànhđộngcủamình,gâynhânnàothìgặtquảnấyvàchỉcótrởnênmộtconngườitoànvẹn,khôngcòngâynhânnữathìmớicóthểgiảithoátkhỏiluânhồi,đạtđếncứucánhNiếtBàn.

Mùaxuânđếnmộtcáchnhẹnhàng,tuyếtđãtangầnhếtvàđườngđèođãmởrộng.NhiềuđoànkháchthươngbắtđầukhởihànhđểxuốngđồngbằngxứẤn.chúngtôitừgiãLạtMaPhiyangđểlênđường.TôiqùyxuốngbênngàiđểlàmnghithứctừgiãnhưngngàiđãgạtđivàngâmtặngtôimộtbàithơbằngtiếngTâyTạng,đạiýkhuyêntôihãykiêntâmbềnchíchoviệctuhành.Sherabcũngbịnrịntừbiệtchúngtôi,ngườithanhniênnàykhôngcầmđượcnướcmắtlúcchiatay.Anhbỏranhiềungàyđểkhắccâuthầnchú“OmManiPadmeHum”trênmộtphiếnđárồicungkínhxếpnólênmộtngọnthápbênđường.ĐâylàmộtphongtụcTâyTạngkhingườitatậphạnhnguyệnhaymongướcmộtđiềugì.Sherabchobiếtanhaoướcsẽcódịpgặplạichúngtôiởmộtkiếpsốngtrongtươnglai.

Chúngtôi trởvềthếgiớibênngoàimàkhôngýthứcrằngTâyTạngđangtrảiquamộtbiếncốlớn.Khôngbaogiờchúngtôingờrằngmộtquốcgiahiềnhòanhỏbévớitruyềnthốngtâmlinhcaocảnhưvậylạicóthểbịxâmlăngđôhộ.Dướigôngcùmvàxiềngxíchđỏ,tôikhônghyvọngcóthểtrởlạiviếngthămxứTuyếtnhưngnhưngtôihyvọngnhữngđiềuchúngtôiđãhọchỏi,sưutầmđểtruyềnbárathếgiớibênngoàisẽnhắcnhởchonhânloạibiếtrằnghọcầnthứctỉnh,cốgắngtuhànhđểđượcgiảithoát,đểkhôngphụlòngmongmỏicủađấngthếtônvìthươngxótchúngsinhmàchuyểnphápluân,dạydỗchonhânloạimộtconđườngsáng,mộtconđườngthoátkhổ.Đólàlýdotôiviếtcuốnsáchnày...

---o0o---

Phần13-ĐoạnkếtVìHòathượngTomođãmởcửachotôibướcvàothếgiớirộngrãibaolacủaMậttôngnêntôicũng

muốnnhắcnhởđếncuộcđờihiệntạicủangàidướidanhhiệujigmeNagawangKaizangRinpoche.

SaukhigặplạingàilầncuốimộtcáchngắnngủitạiGyanstevàonăm1947,chúngtôikhôngnghethêmtintứcgìvềngàinữa.TôichỉbiếtngàivẫnsốngtạituviệnSerachođếnnăm1959vàhìnhnhưđượcbổnhiệmmộtchứcvụgìđótạiđiệnPotala.

SaukhiquânđộiTrungcộngtrànquabiêngiớimởđầuchínhsáchcaitrịbạongượcthìđãcónhiềucuộcnổidậyđẫmmáuxảyra.Khắpnơi,cáctộctrưởng,tùtrưởngđềukhởiquânkhángchiếnvàbịTrungcộngđànápvôcùngdãman.Đểkiểmsoát,Trungcộngđãbắtgiamtấtcảnhữngtusĩcóuytín,nhữngngườimàhọcholàcóthểkêugọiquầnchúngnổidậy.LạtMaJigmevớiđịavịsưtrưởngđãbịbắtgiam,ngaytừnhữngngàyđầutôinghekểrằngngàibịbắtgiamtrongnhữngđiềukiệnvôcùngkhekhắtthườngxuyênbịtratấnhànhhạbằngđủmọicựchìnhnhưngngàikhônghềkêulahaytỏrasợhãimàchỉniệmPhật.ÍtlâusautôingheđồnrằngngàiđãchếttrongmộtcuộctratấnkhibịbinhlínhTrungcộngđổthanhồngvàocổhọngđểngàikhôngniệmPhậtđượcnữa.Chúngtôivôcùngxúcđộng.Tôikhônghiểutạisaongàilạitrởlạitrongmộtkiếpsốngđểchịuđựngnhữngcựchìnhnhưvậy.Maymắnthay,đóchỉlàtinđồn.Ítlâusautôiđượcbiết,tuybịtratấndãmannhưngngàivẫncònsống.ChúngtôiđãvậnđộngdưluậnkhắpnơiđòiTrungcộngtrảtựdochongài.NhờsựcanthiệptrựctiếpcủaThủtướngNehru,chínhquyềnTrungcộngđãchấpthuậntrảtựdovớiđiềukiệnngàiphảirờikhỏiTâyTạng.LýdoviệctrảtựdoTrungcộnggiải thích rằngvìngàikhôngphải làngười sinh tạiSikkimnênđượchưởngkhoanhồng.LạtmaJigmeđược đưa về Gagtok điều trị sức khoẻ, tôi không thể đến thăm ngài lúc đó nhưng tôi đã nhờ tu sĩSangharakrista Thera, trụ trì chùaTriyadaVardhanaVihara tạiKalimpong thaymặt tôi đến thăm ngài.Sangharakristađãhỏingàicónhớtôikhôngthìngàitrảlời:“Dĩnhiên,tabiếtrõGovidachứ!”

---o0o---

Hết