Ngun gc bn tnh - 20/1/2006 7h:35

Bn tnh l di sn vn ha qu gi ca dn tc Trung Hoa. Cu hi v ngun gc ca bn tnh c t ra tranh lun hn trm nm vn cha c kt lun thng nht. T i nh Thanh c rt nhiu nh ton hc tin hnh nghin cu vn ny, cc hc gi Nht Bn cng b ra khng t sc lc tm ti v tp trung li c 3 kin ch yu:

kin thc nht ca ch trng cho rng: Bn tnh xut hin vo gia Triu Nguyn.

n cui Nguyn u Minh c s dng ph bin. Cnh Chu quyn th 29 trong sch "Nam thn chuyt canh h" ca Tng Ngha i Nguyn, dn cu ngn ng miu t n t, em n t c t cch lu nm so snh vi bn tnh, t ng chn vic t ng lm, chng minh rng vo thi bn tnh ht sc ph cp. Cui i Tng, u i Nguyn trong sch "Tnh Mc Tin sinh vn tp" ca Lu Nhn c 4 cu th ly bn tnh lm :

"Bt tc ng thng v Hu Bng bnh thi ca Chp tr nhng t lc

Thn kh dc nh h"

y cng l iu chng minh cho bn tnh c xut hin vo thi Nguyn. Cho ti Triu Minh, sch "L ban mc kinh" c vit vo nm Vnh Lc c quy cch, thc o ch to bn tnh. Ngoi ra, ngi ta thy cng thi ny xut hin cc quyn hng dn s dng bn tnh nh "Ton chn ton php" ca T Tn L, "Trc ch ton php thng tng" ca Trnh i V. Nh vy, triu Minh bn tnh c ng dng rng ri.

kin th 2 ca Mai Kh Chin, nh i s hc i Thanh cho l bn tnh xut hin vo thi Nam Bc Triu, ng Hn. kin ny cn c vo nh ton hc thi ng Hn l T Nhc vit cun "S thut k d" trong nghi chp li 14 cch tnh gi l "Cch tnh bn tnh". Sau ny, nh ton hc triu i Bc Chu ch gii on vn ny nh sau: "Khc bn l 3 phn, 2 phn trn di bi ln, phn gia nh v tnh ton. V tr 5 vin bi, vin bi trn khc mu vi 4 vin b di mi vin l 1 n v, 4 vin di cm trch gi l "Khng i t thi". Vin b chy 3 ni gi l "V tam ti"". Nhng mt s hc gi cho rng, cch tnh ton bng bn tnh c m t trong cun sch ny chng qua cng ch l mt cng c m hoc l bng tnh ton nhng php tnh cng tr n gin. So vi bn tnh xut hin sau ny, khng th l mt.

Bn tnh hin i (nh: Gallery)

T pht hin ca nhng t liu lch s mi nht li hnh thnh mt kin th 3 cho l ngun gc ca bn tnh c t i ng, ph bin vo i Tng. Bi l, trong bc tranh "Thanh minh thng h " ni ting thi Tng c v mt hiu thuc, ngay chnh gia quy c t mt bn tnh. Cc chuyn gia Trung - Nht em bc tranh chp li v phng to ln, nhn thy rng vt trong bc tranh l mt bn tnh hin i ngy nay. Nm 1921 H Bc cc nh kho c o c mt bn tnh bng g ti ni ca ngi i Tng. Tuy b t ct vi lp 800 nm nhng n vn cn hnh trng gia c l thng khng khc l my so vi bn tnh bi ngy nay. Hn na, Lu Nhn l ngi cui Tng u Nguyn c bi th "Bn tnh" ni trn cng miu t li s vt thi Nguyn (hoc ni l s phn nh s vt i Tng cng thm chun xc).

V trong cun "Tm bin tng i t ngn", sch hc v lng thi Nguyn, bn tnh l ni dung dy v lng th rt c th n tr thnh mt vt bnh thng nn s xut hin ca n t nht phi vo i Tng. Ngoi ra, bn tnh thi Tng nhn t hnh thc bn ngoi tng i hon thin, khng cn dng v ca mt vt mi l c hnh thc vng v hoc th rp. Bn cnh , thi k chin tranh lon lc, nm nh mi nc, trc nh Tng, s pht trin vn ha k thut mi b ngng tr, kh nng ra i ca bn tnh vo thi l rt nh. i ng l thi k hng thnh trong lch s Trung Quc, kinh t vn ha u pht trin, ngi i ng cn c nhng cng c tnh ton mi. Nhng que tnh d s dng sut 2 nghn nm trong thi k ny chuyn ha thnh bn tnh. V vy, cc nh ton hc cho rng s ra i ca bn tnh c th vo i ng.

Trung Quc l qu hng ca bn tnh. Trong thi i s dng my vi tnh ph bin ngy nay, bn tnh c xa khng b vt b m v u im linh hot chun xc ca n, nhiu ni vn s dng thnh hnh. V vy, th gii vn xp pht minh bn tnh l mt trong 4 pht minh ln nht ca ngi Trung Quc c i. cng l mt cng hin v i ca dn tc Trung Hoa i vi nhn loi.

H.T (Theo Nn vn minh c th gii)

Nhng vin bi trn bn tnh (nh: Tuaw)