nguyÊn nhÂn mÀy Đay cẤp Ở trẺ em

NGUYÊN NHÂN

MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM

ThS. Đặng Thái Bình; PGS. TS Nguyễn Thị Diệu ThúyThS. Đặng Thái Bình; PGS. TS Nguyễn Thị Diệu Thúy

• Mày đay là một tình trạng bệnh lý thường gặp trong chuyên khoa Miễn dịch - Dị ứng

• Bệnh có chiều hướng gia tăng

• Tỷ lệ mắc bệnh ở Anh 15%, Đức 10%, ở VN 11,68%

• Đặc trưng của bệnh là những mảng hoặc nốt sẩn đỏ trên da và rất ngứa

• Căn nguyên gây bệnh rất phức tạp

• Bệnh không trầm trọng, thường được điều trị ngoại trú

ĐẶT VẤN ĐỀ

Nguyên nhân gì

hay gây mày đay cấp ở trẻ em?

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

TỔNG QUAN

Bệnh mày đay có thể xảy ra theo cơ chế dị ứng hoặc

không theo cơ chế dị ứng hoặc kết hợp cả hai

Cơ chế dị ứng:

Có sự tham gia của phức hợp KN - KT

Theo Gel và Coombs mày đay thuộc phản ứng dị ứng

type 1

Cơ chế không dị ứng:

Không có sự tham gia của phức hợp KN - KT

CƠ CHẾ BỆNH SINH

CƠ CHẾ DỊ ỨNG

• DN cơ thể lần 1 TB trình diện KN Th1, Th2

• Dưới tác động IL4 và IL13, Lympho B

Plasmocyte IgE

IgE gắn TB Mast nhờ tận cùng Fc

• DN cơ thể lần 2 DN + IgE-Fab Vỡ hạt

Chất trung gian hóa học (Histamine, Serotonin, Prostaglindin,

Leucotrien, ...)

• Một số thuốc: Aspirin, Morphin, Polymicin B...

• Các kích thích vật lý: nóng, lạnh, áp lực, ánh sáng

mặt trời...

• Một số yếu tố khác: stress, rượu...

có thể làm vỡ hạt TB Mast giải phóng Histamine,

Serotonin mà không cần có sự kết hợp KN-KT

CƠ CHẾ KHÔNG DỊ ỨNG

Nguyên nhân ngay trong cơ thể hoặc tác nhân từ bên ngoài

Một số nguyên nhân thường gặp:

•Hóa chất: các loại mỹ phẩm, các chất nhuộm màu, chất bảo quản...

•Các loại bụi chứa những con bọ nhà (D.Pteronyssieus và D.Farine)

•Thuốc: các loại thuốc và đường đưa thuốc vào cơ thể

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH MÀY ĐAY CẤP

• Thức ăn: 2 loại (thức ăn có khả năng giải phóng Histamine và thức ăn làm giàu Histamin)

• Lông vũ: các loại lông của gia súc, gia cầm…; lông mèo có khả năng gây mẫn cảm nhiều nhất

• Phấn hoa dễ gây dị ứng do có kích thước < 0,05 µm, số lượng lớn, tồn tại lâu

• Yếu tố di truyền: 50-60% có liên quan tới yếu tố di truyền

• Tự phát là không tìm thấy nguyên nhân chiếm 50%

NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH MÀY ĐAY CẤP (tiếp)

Ngứa là dấu hiệu đầu tiên, mức độ tùy từng bệnh nhân

Tổn thương cơ bản:

- Dát đỏ hay sẩn phù

- Màu hồng tươi, hay đỏ

- Kích thước nhỏ to, đa hình thái, gờ không đều, ranh giới rõ

Diễn biến nhanh, biến mất hoàn toàn trong vòng 1 đến vài giờ, < 24h, kéo dài dưới 6 tuần

CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH

X

• Tìm hiểu hoàn cảnh, điều kiện xuất hiện mày đay

• Khai thác tiền sử dị ứng cá nhân và gia đình

• Bạch cầu ái toan, IgE toàn phần

• Test IgE đặc hiệu tìm dị nguyên

CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN

ĐỐI TƯỢNG VÀ

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

• Bệnh nhi được chẩn đoán mày đay cấp, điều trị nội trú tại Bệnh viện từ tháng 2/2012 - 9/2012

• Tiêu chuẩn lựa chọn: Chẩn đoán xác định mày đay cấp

Điều trị nội trú tại bệnh viện

Bệnh nhân và gia đình đồng ý tham gia nghiên cứu

• Tiêu chuẩn loại trừ Bệnh nhân bị mắc các bệnh mạn tính khác

Ban của bệnh lý cụ thể

Bệnh nhân và gia đình từ chối tham gia nghiên cứu

ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

• Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang

• Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu thuận tiện

• Xử lý số liệu: SPSS 11.5

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN

Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi


Tuổi n %

< 12 tháng 18 12,6

Từ 12 tháng - < 5 tuổi 75 52,4

≥ 5 tuổi 50 35,0

Tổng 143 100

Phân bố bệnh nhân theo giới

KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tiếp)

Phan Quang Đoàn, nữ/nam là 1/1.2; Hoàng Hữu Hảo, nữ/nam là

2/1;

Nguyễn Năng An, Custovic A, nam/nữ là 1/1

Đặc điểm chung của sẩn mày đay


Tương tự kết quả nghiên cứu Doãn Phúc Hải, Trần Lan Anh, Ngô Minh Vinh

Tiền sử dị ứng của bản thân bệnh nhi


Phan Quang Đoàn, 74,9% có tiền sử dị ứng

Tiền sử dị ứng của bệnh nhi


Tiền sử dị ứng bản thân n %

Hen phế quản 6 22,3

Dị ứng thời tiết 5 18,5

Viêm mũi dị ứng 3 11,1

Dị ứng thức ăn 3 11,1

Thuốc 2 7,4

Dị ứng lông súc vật 2 7,4

Viêm da cơ địa 1 3,7

Chàm 1 3,7

Có bệnh dị ứng nhưng không rõ nguyên nhân 4 14,8

Nguyên nhân khác 0 0,0

Tổng 27 100

Tiền sử dị ứng của bố mẹ bệnh nhi


Lê Anh Tuấn, Nguyễn Năng An, 34,4% bệnh nhân có tiền sử gia đình có bệnh DƯ

Tiền sử dị ứng của bố mẹ


Tiền sử dị ứng bố mẹ n %Dị ứng thức ăn 13 41,9Thời tiết 5 16,1Viêm mũi dị ứng 3 9,7Hen phế quản 2 6,5Thuốc 2 6,5Phấn hoa 1 3,2Dị ứng lông súc vật 1 3,2Viêm da cơ địa 1 3,2Chàm 1 3,2Có bệnh dị ứng nhưng không rõ nguyên nhân

2 6,5

Các nguyên nhân khác 0 0,0Tổng 31 100

Kết quả một số xét nghiệm cận lâm sàng


Xét nghiệm Bình thường Tăng Tổng

n % n % n %

% Bạch cầu

ái toan

99 69,2 44 30,8 143 100

IgE 24 42,1 33 57,9 57 100

Kessel và cộng sự 93% bệnh nhân bị mày đay có tăng nồng độ IgE trong huyết thanh

Kết quả Test xác định dị nguyên


NC của Zang 69,1% dương tính với IgE đặc hiệu

Nguyên nhân gây mày đay qua hỏi bệnh


Phạm Thị Thu Hà, Phan Quang Đoàn 75% không rõ nguyên nhân

Giả thiết nguyên nhân gây mày đay qua hỏi bệnh


Nguyên nhân qua hỏi bệnh n %

Thuốc 16 47,1

Thời tiết 8 23,5

Thức ăn 7 20,6

Hóa chất 3 8,8

Nguyên nhân khác 0 0,0

Tổng 34 100

Tỷ lệ dương tính với các nhóm dị nguyên

qua Test IgE đặc hiệu


Loại dị nguyên (+) n %

Sữa và các thành phần của sữa 14 42,4

Lông chó, mèo 5 15,2

Mạt nhà 4 12,1

Lòng trắng trứng 2 6,1

Các dị nguyên khác 8 24,2

Tổng 33 100

NC của Zang kháng IgE đặc hiệu với sữa, thịt bò, cừu dao động từ 14 - 24%

Mối liên quan giữa nguyên nhân gây mày đay qua hỏi bệnh với kết quả test xác định dị nguyên


Kết quả test

Nguyên nhân

Dương tính Âm tính Tổng

p

Thuốc6

37,5%

10

62,5%

16

100%

>0.05

Thời tiết4

50,0%

4

50,0%

8

100%

Thức ăn3

42,9%

4

57,1%

7

100%

Mối liên quan giữa tiền sử bản thân với kết quả test xác định dị nguyên


Kết quả test

Tiền sử bản thân

Dương tính Âm tính Tổng

p

Có15

55,6%

12

44,4%

27

100%

>0,05

Không18

40,9%

23

56,1%

41

100%

Tổng33

32,4%

35

51,4%

68

100%

Trong nhóm nghi ngờ nguyên nhân gây mày đay, nguyên nhân

do thuốc gặp nhiều nhất (47,0%), tiếp đến là thời tiết (23,5%)

và thức ăn (20,6%).

Nguyên nhân gây bệnh mày đay cấp ở trẻ em

Nguyên nhân qua hỏi bệnh

76,2% không rõ nguyên nhân

KẾT LUẬN

Không có mối liên quan giữa kết quả test với nguyên nhân qua

hỏi bệnh

KẾT LUẬN (tiếp)

Nguyên nhân gây mày đay cấp qua kết quả test IgE đặc hiệu

Sữa và các thành phần của sữa có tỉ lệ test (+) cao nhất

42,4%, tiếp theo lông chó mèo 15,2%, mạt nhà 12,1%. Các dị

nguyên khác có tỉ lệ test (+) thấp

Mức độ dương tính của các test thường ở mức nhẹ hoặc rất nhẹ

nguyÊn nhÂn mÀy Đay cẤp Ở trẺ em

Documents