HNG DNG NGUYN VN HAI

NHN QU NG THI

Tranh ca ha s Hoi Nhn

2

MC LC Li u sch3 Li Cm t.29 Phn I V THNG, DUYN KHI, V KHNG TNH...38

1. Duyn khi: Khng tnh v Thi tnh.40 2. Sinh, tr, dit trong Phm VII Trung Lun...63 3. St na trin chuyn............................84 4. o l Hu-Thi........................................................................... 1255 5. Hu th v Thi gian .................................................................... 1622 6. ng thi tng ng ..................................................................... 2000 7. ng thi v D thi ....................................................................... 220

Phn II. PHN BIT, NGN NG, V TU CHNG ............................ 2610

8. Nhn thc chn chnh ...................................................................... 262 9. Thuyt din xut ........................................................................... 2888 10. T qui chiu ................................................................................ 3166 11. T lp v Qui mu lun chng ....................................................... 348 12. Trung qun v Chn lng ti Ty tng ......................................... 389 13. Trung o Pht tnh ...................................................................... 428 14. T c v Tam qun ....................................................................... 468 15. Gi thuyn, Biu thuyn ................................................................ 497

Phn III. TN, GII, HNH, CHNG TRONG HOA NGHIM ................. 541

16. Php m Hoa nghim .................................................................. 542 17. Chn nh v Duyn khi ............................................................... 578 18. Tng giao v Nht th ................................................................. 598 19. Li tng giao ............................................................................ 643 20. Tham ng Kh............................................................................ 714 21. T tn v Gio tn .......................................................................... 738 22. n ng Tim tu ........................................................................... 788 23. Hoa nghim Nht tha Php gii ............................................... 817

Ti liu tham kho. ......................................................................... 827

LI U SCH

3

Li u sch Tip theo hai tp, Nhn thc v Khng tnh (2001) v Tnh khi v Duyn khi (2003), sch Nhn qu ng thi ln ny thu gp cc bi hc Pht lun cu cc vn Tn ti v Thi gian, Ngn ng, Gio ngha, v Gii hnh lin quan n nguyn l Duyn khi m B tt Long Th nu ln trong bi tng tn khi ca Trung lun, bn ting Phn. Cc vn ny c tip cn t hai pha, bn th lun v trit hc ngn ng, v c trnh by trong ba Phn: (1) V thng, Duyn khi, v Khng tnh, (2) Phn bit, Ngn ng, v Tu chng, (3) Tn, Gii, Hnh, Chng trong Hoa nghim. Ni khi qut, Pht gio quan nim thc ti khng ngng bin chuyn v bc b khi nim bn vng lu di. Tt c l mt dng st na sinh dit lin tc, tt c l lu ch, l tng tc bt on. Ni nh th c ngha thc ti l qu trnh th nghim, ci ng l l qu trnh tr thnh chnh n. St na sinh dit cn gi l bin c (event), tn gi tt c nhng g c th ph din bng li nh vt th, hin tng, iu kin, cu trc v.v Chng u l duyn khi, tng tru xut t qu trnh th nghim. Mt bin c xem nh n v bin chuyn nh nht trong mt qu trnh. Ch ngh lm bin c l mt bin chuyn xy n cho mt tnh vt no . Bin c n gin l mt bin chuyn, khng g khc. Qu trnh c th v vi dng nc tri chy v bin chuyn trn ni ln nhng bin c l nhng mu hnh xoy nc, sng gn, lun lun thay i. Xoy nc, sng gn u tru xut t dng nc chy, hin khi v bin mt trong ton th qu trnh ca lu ch. Nhng tng tru xut ny on tm, khng phi cht liu cu cnh hin hu tuyt i c lp, ch vn

4

hnh vi tnh cch t tr m thi. Chng l ni dung ca nhng hin thnh tun quy, t cn bn php tnh hin thc u . Th nhng ni no c tc dng, ni php tnh mi c n lc qun chiu pht hin. (Ta Nhn thc v tnh Khng. Tu S).

Trong Phn I, bi Duyn khi: Khng tnh v Thi tnh cho thy B tt Long Th phn tch Duyn khi theo phng thc Nh . Duyn khi vi c tnh tch dit h lun v an n l Nit bn, l cnh gii ca Chn . Con ng tu hnh hng ti Chn trc ht phi vt qua giai on ph nh th tc trong dng thc h lun. Khi mi h lun nh ch, Chn trc hin, cc bc Thnh gic ng tc thi quay tr li th gian vi nguyn c ha chng sinh. Lc ny Duyn khi tr vo mt trng thi diu hu trong th tc c khng nh l ngn thuyt khai hin v ch th Chn . Nh vy, Duyn khi, cnh gii v sai bit ca Chn , bao hm lun cnh gii sai bit ca th tc c du hu ha. Duyn khi ha ra l mt qu trnh th nghim v sai bit trng rng, chnh l thi tnh, s cng n vi nhau tr thnh mt bin c. Thi tnh l s th nghim t tnh duyn khi ca vn php, t ti ci thy vn php nh tht. Thi tnh l thi gian sng t tun ra nhng ci thy mu nhim nh bt sinh, bt dit, bt on bt thng, bt nht bt d, bt lai bt xut, h tc v h nhp. Thnh tu nhng ci thy mu nhim nh vy chng t thi tnh lin quan n trng thi samatha, an tnh tm nhn thc c yu tnh v bn th ca tn ti trong qu trnh Duyn khi.

Trong bi tng m u Trung lun B tt Long Th s dng bn song th ph nh (bt bt) ch cho thy nn hiu Duyn khi l v duyn v khi. Ngi ph tt c mi thuyt v nhn duyn ngay t Phm I: Qun Nhn Duyn. Kt thc s

LI U SCH

5

chng minh tnh Khng ca cc duyn php (paccaya-dhamma) v cc quan h (paccaya) gia duyn php v duyn sinh php (paccayauppanna-dhamma) trong su Phm u, Phm VII: Qun Hu vi (Samskrta-parks) chng minh duyn khi v th gii hu vi l v t tnh. Cui Phm, sau phn lun chng ph bnh chp kin cho rng ba tng, sinh, tr, dit, c tnh quyt nh, Ngi kt lun: Nh huyn cng nh mng/ Nh thnh Cn tht b/ Ni sinh, tr, dit/ Tng n cng nh vy.// y l mt xc quyt su xa v vi diu bo trc s trnh by thuyt Khng Khng, Khng cng li Khng, trong Phm XXIV: Qun T .

Vn bin c th nghim t khi t qu trnh th nghim c bn n trong bi St na trin chuyn. y v thng c hiu theo thuyt st na, cho rng thc ti cu cnh l tc thi, l st na hy dit ngay khi sinh khi. Bi trnh by nhiu cch gii thch t thn ca s vt l hoi dit, l hy dit. Bi cng ni n hai cch chuyn bin ca thc. Mt, xem thc bin l qu trnh phn bit nhn thc ca i tng v i tng ca nhn thc. Hai, thc chuyn l tng hp hai chuyn bin nhn qu ng thi v nghch chiu, c th tm tt trong cng thc ting Phn: krana krya. Chnh do bin dch sinh dit tng st na m th gii t thit lp v hnh thnh. Tng tc bt on l c tnh ca s chuyn bin ca thc. Thc tng tc lu chuyn thun dng v minh sinh ra cc php sinh t tp nhim. Nhng chnh ni php tp nhim lu chuyn , nu nhn (v minh bt gic) dit thi duyn (cnh gii h vng) dit. S y nhn dit v s duyn dit thi thc tng tc dit. Tng tc trin chuyn hon tnh, nhn duyn tr li bn tm thanh tnh, v hnh gi thnh tu ng nhp tnh Khng. Tnh tng tc tc Thi tnh hiu theo o Nguyn, sng t

6

tng To ng Nht bn, lin h mt thit vi ti ca bi o l Hu-Thi. Quan nim Hu-Thi ca o Nguyn bt ngun t nhng kinh nghim tm linh c nhn sng ng v thc th v tnh v thng ca vn hu. Hu-Thi khng phi l Hu trong thi gian m chnh ngay Hu l Thi gian. o Nguyn tm cch thuyt ging o l Hu-Thi hon ton cn c trn s hnh tr tn da, tht, xng, v ty ca Chn nhn. Mi v mi hu biu hin tt c mi hu m vn tr php v ring bit, v cng vy, mi v mi thi tng tc lu ch m vn tr nht thi v ring bit ngay lc ny. Php v v nht thi v l nhng kinh nghim tm linh nhn thc bng hin lng. Chng khng b miu t trong nhng gii hn ca sng v cht, ca hin n v mt i, ca n trc v theo sau. L diu dng ca tnh Khng, chng c thc chng trong cch th hin thnh (genj) ca chng do gii thot (tdatsu) khi khung thi khng v thnh tu thn tm tan r, tan r thn tm. Bi Hu th v Thi gian tm hiu cch thc khoa hc hin nay m t s hin thnh, tn ti, v tin ha ca s vt. Nn nh rng ngn t v khi nim dng ph din l thuyt khoa hc tht ra ch gii thch mt li nhn s hu ch khng m t mt thc ti no tng ng vi s hu. Chng hn, hc thuyt v Phc tp tnh (Complexity theory) tng ng vi thuyt Tnh khi ca Hoa nghim gii thch s vt v hin tng l nhng mu hnh pht hin t nhng bin chuyn ca mt mng li cc qu trnh tng lin tng tc rng ln bao la m Pht gio gi l Php gii. Trong chiu hng , c k li u tin l cng trnh phi hp nhit ng hc vi c hc ca Boltzmann, chng minh tnh khng th o nghch ca th gii v m, ngun gc ca mi tn thi gian, pht sinh t tnh thun nghch ca th gii vi m. Th n l cu chuyn nh v tr hc Stephen Hawking,

LI U SCH

7

khng hi lng vi thuyt Bng n m ng v ton gia Roger Penrose dng lp, xng mt thuyt v tr mi m t mt th gii nguyn thy khng bin gii, ngha l khng c d im. Thc ti y l th gii khng bin gii ca cc trng (fields), t v tr hin khi l do Thc ti t tnh sai bit, bt bin ty duyn m thng ging nng lng pht khi, ph hy tnh i xng nguyn thy.

Bi cng ni n cng trnh thit k ton hc cc mu hnh bt bin ca thin ti ton hc Henri Poincar, mt phng php phn tch ch trng nh tnh thay v nh lng. Nng vo php phn tch nh tnh Poincar v vi my tnh hin i mnh, nhiu phng php kho st mi c pht minh c th gii cc h thng ng lc phi tuyn rt nhanh chng v chnh xc. Chng hn, s kho st cc phn ng ha hc Belousov - Zhabotinsky tm thy nguyn nhn khin cc cu trc xa cn bng c th tn ti bn vng. Ha hc gia Manfred Eigen (Nobel 1967) khm ph trong nhng h thng ha sinh xa cn bng, ngha l lu xut t nhng lung dao ng nng lng, s t hp nhiu phn ng xc tc khc nhau thnh nhng mng phc tp bao gm nhiu chu trnh xc tc chng nhng bn vng, m cn c kh nng t ti bn v iu chnh nhng ti bn sai thc. Ilya Prigogine (Nobel 1977) s dng cc h thng ng lc ni kt hai tnh, xa v tr cn bng v tnh phi tuyn, tm ra iu k diu l t tp tnh phc tp v hn n khng th lng c li xut sinh nhng cu trc c t chc v trt t, nhng mu hnh rt tinh t v m quan. p dng vo trng hp cc t bo sng, cc cu trc c t chc v trt t ny bn vng xa v tr cn bng c gi l cu trc tiu tn. Nhng ai quen thuc nhn thc lun Pht gio nhn ngay ra l nhng m hnh biu dng thuyt Tnh khi.

8

Hai bi cui Phn I, bi ng thi tng ng v bi ng thi v D thi, cng cp mt m hnh khc v Tnh khi, nhng ln ny thuc phm vi phn tm hc. Nh tm l hc Carl Jung gii thch trong trng hp no ng sng ch danh t Synchronicity, tm dch, l ng thi tng ng: "Khoa hc Kinh Dch chc chn l cn c khng phi trn nguyn l quan h nhn qu, m trn mt nguyn l cho n nay cha c tn v khng ng hp vi chng ta,