những bệnh hay gặp ở người cao tuổi thường xuất hiện ở 5 khu vực xung yếu...

8/9/2019 Những bệnh hay gặp ở người cao tuổi thường xuất hiện ở 5 khu vực xung yếu nhất

http://slidepdf.com/reader/full/nhung-benh-hay-gap-o-nguoi-cao-tuoi-thuong-xuat-hien-o 1/18

Nhng bnh hay gp ngi cao tui thng xut hin 5 khu vc xung yu nht, vi biu hin c trng ca

bnh lý tui già gm: gim trí tu, ri lon do bt ng, mt thng bng, ri lon c tròn, phn ng do thuc gây ra

Suy gim trí tu có biu hin lâm sàng rõ ngi 65 tui tr lên vi t l 5-10%, trong ó ngi trên 80 tui chim

khong 20% và 47% ngi trên 85 tui. Trong s sa sút trí tu tui già, bnh Alzheimer chim 60-70%; nguyên

nhân mch máu hay còn gi là sa sút trí tu do nhiu nhi máu não chim 15-20%, trong ó gm: các th có nhiu

v não, bnh não do x cng ng mch vùng di v não (bnh Binswanger), nhi máu hc; nhng bnh nhân

va có bnh Alzheimer va có nguyên nhân mch máu chim 15-20%.

Biu hin lâm sàng

Triu chng sm nht ca sa sút trí tu là gim trí nh. Có khá nhiu bnh nhân sa sút trí tu b ngoài vn có v

bình thng nên d b sót bnh. Nu do nguyên nhân bnh Alzheimer lúc u tin trin chm âm nhng vn tun

tin mà không th o ngc c. Du hiu lúc u ch yu là gim sút nhn thc. Khi bnh tin trin nhanh có

th làm ngh n các bnh khác nh hoang tng, trm cm, ng c thuc, tai bin mch máu não. Nhng trng

hp sa sút trí tu do nhiu nhi máu thng hay gp nam gii có tng huyt áp, có hoc không có cn thiu

máu cc b, tin s tai bin mch máu não. Tuy có mt t l bnh nhân b c bnh Alzheimer ln nhiu nhi máu

não, bnh sa sút trí tu do nhiu nhi máu não vn cn ht sc chú ý phát hin vì có th ci thin c tình hình

nh iu tr bng các thuc chng tng huyt áp, aspirin, chng rung nh, b thuc lá.

iu tr bng cách nào?

iu tr sa sút trí tu ngi cao tui là phi tìm mi cách phát hin và x trí các yu t dn n suy gim tâm thn.

Nhng vic cn làm là: ngng các thuc không có ch nh dùng, nht là thuc làm du, thuc ng. Gii quyt các

bnh ni khoa và bnh tâm thn nh trm cm, suy dinh dng, ri lon tuyn giáp, nhim khun. iu tr các ri

lon chc nng. Loi b các chng ngi vt có th gây tai nn trong nhà. Gia ình gi mi liên h cht ch vi

thy thuc, thông báo nhng din bin bnh, nht là nhng din bin t ngt.

iu tr trm cm có th dùng Methylphenidat thng có hiu qu trong vòng vài ngày. Bnh nhân trm cm có trì trtâm thn vn ng có th dùng deripramin, sertralin. i vi loi kích ng có th dùng nortriptylin, trazodon. Hn

ch dùng amitriptylin vì các tác dng ph h huyt áp t th ng. S dng liu pháp sc in khi các thuc không

có hiu qu. Ngi ta thng phi hp phng pháp này vi iu tr bng thuc.

Viêm i tràng co tht ngi cao tui



Viêm i tràng (V T) có tht (hay còn gi là V T kích thích) và V T mn tính là mt bnh thng gp

ngi cao tui (NCT). Nhiu nghiên cu cho thy, có ti 20% ngi trng thành mc hi chng này, trong

ó NCT chim t l khá cao.

Triu chng biu hin

Triu chng in hình nht ca VT co tht NCT là au bng. Triu chng này rt a dng, có th au sau n, cóth au khi n no, c bit là au sau khi n mt s thc n l, chua, cay, lnh, rau sng, tit canh« au là ni ámnh ca hu ht NCT b VT co tht, do ó không dám n nhng thc n có dng nh vy. VT co tht thng auvùng bng di rn, au qun, hi, y bng, chng hi, khó tiêu (d nhm vi au d dày). Hu ht ngibnh s ht cn au bng sau khi i i tin. Mt s yu t kích thích cn au là thn kinh cng thng, stress, ung ru, bia, n chua cay... Ngi b bnh VT

co tht b nh hng khá nhiu n cht lng cuc sng (không thoi mái, kiêng khem quá mc, hay cáu gt hoc

hay ni nóng, lúc nào cng lo n bnh tt ca mình).

Nguyên nhân gây nên bnh VT co tht rt a dng hoc là do viêm ng rut bi n ung phi thc n khônghp v sinh. Ví d nh trong thc n có vi khun thng hàn gây bnh, vi khun l hoc l amíp; do ri lon nhu

ng rut; do dùng quá nhiu kháng sinh ng rut gây lon khun (phân thng xuyên sng, lúc lng, lúc st, lúc

rn«); hoc do ri lon tâm thn, sang chn tâm thn« Có nhiu ngi bnh khi c hi v các yu t có liên

quan n bnh VT co tht thì ngi bnh cng không th nh c mình mc bnh vì nguyên nhân gì là chính.

Nguyên tc iu tr và phòng bnh

Mun iu tr và phòng bnh tt cn i khám bnh càng sm càng tt, nht là khám chuyên khoa tiêu hóa xác

nh nguyên nhân và iu tr dt im ngay t u không bnh tr thành mn tính. Cn v sinh an toàn thc

phm tt t khâu sn xut, bo qun n khâu ch bin phi m bo v sinh. Nhng loi thc n nào d gây VT

co tht thì cn tránh dùng hoc dùng rt hn ch. Không nên lm dng gia v, ru, bia, chua, cay trong các ba n

cng nh trong cuc sng hàng ngày. Không n các loi thc phm còn ti, sng (rau sng, nem chua, nem cho,

tit canh, lòng ln, gi cá«). Cn v sinh môi trng sng luôn sch, p. Tinh thn luôn thoi mái, không nên quá

lo lng v bnh ca mình. Nên tp th dc u n vi các hình thc phù hp vi bn thân mình và d thc hin

nht.

Thoái hóa khp và ct sng ngi cao tui

Bnh thoái hóa khp và ct sng gp khá nhiu Vit Nam. Ngoài các triu chng in hình, bnh còn

li nhiu loi di chng nh hng rt ln n cuc sng ca ngi bnh.

Loi bnh hay gp nht là thoái hóa t sng tht lng và khp cùng chu.



Triu chng biu hin

au: au là du hiu bao gi cng có. au khi làm vic gng sc, vn

ng nhiu, nht là khi thi tit thay i và c bit là gim khi ngh

ngi, không vn ng. Tính cht ca au thng au âm và liên tc,

cn au càng tng dn nu không có s can thip gì. Ví d nh: xoabóp, bm huyt, châm, cu hoc bôi các thuc gim au nh

diclofenac, tinh du gim au... Các triu chng khác ca viêm nh:

sng, nóng, thng không thy xut hin.

Bin pháp x trí

Rt cn i khám bác s c chn oán chc chn và có hng

iu tr thích hp, không nên t iu tr hoc dùng nhng thuc không

có li. Vic làm này không nhng không khi bnh mà còn làm nh

hng n sc khe nh: gây teo c, loãng xng« Nên i khámcàng sm càng tt, bi vì hin nay ã có mt s thuc và bit dc c khuyn cáo dùng trong iu tr thoái hóa

khp và ct sng khá hiu nghim, k c khp cùng chu.

Khi au nhiu mà cha có iu kin i khám bác s thì nên ngh ngi, hn ch vn ng nng, xoa bóp, thoa mt s

loi du làm gim au nh du gió hoc kem bôi kháng viêm non-steroid hoc ung thuc gim au nh

paracetamol.

Khi cn au ã gim có th tp th dc nh nhàng, tp úng bài, nhng ngày u có th tp thi gian ngn, sau ó

tùy theo s ánh giá ca bn thân mà tng dn thi gian lên.

Khi i khám bác s và ã có ch nh iu tr thì nên kiên trì và chu khó ung thuc. Ngi bnh cn xác nh ây là

dng bnh mãn tính và phi iu tr lâu dài, c bit là ngi bnh ã có tui vic phc hi t chc sn, khp không

th ngày mt ngày hai.

Bnh ngoài da ngi cao tui

Da là mt c quan c bit, bao ph hu ht b mt ca c th và tip xúc trc tip vi môi trng sng

nên rt d b tn thng bi các tác nhân kích thích t bên ngoài. Thi tit thay i, t hè sang thu, ngi

già do sc kháng kém nên càng d mc bnh hn. V ì th, ngi cao tui cn chú ý gi gìn sc khe và

cn phòng mt s bnh v da sau ây.

Viêm da c a: Viêm da c a thng tin trin mn tính, có th khi mt thi gian, sau ó li tái phát. Thi tit

càng khô hanh thì da ca ngi bnh càng tr nên dày, khô, mc trng và nga. Vùng da d b khô dày và tn

thng do gãi nhiu thng là nách, k vú, bn, khuu tay, khoeo chân. Có ngi không chu c nga ã gãi

nhiu nên vùng da này càng dày hn trông nh hn c trâu. Vic iu tr không d bi các tn thng b nhim

khun, dùng thuc hay có tác dng ph. Vì vy ngi bnh nên c bác s da liu ch nh dùng thuc và theo dõi

nh minh ha.



cht.Tuyt i không gãi, không co, không chà xát. Nên ra nh nhàng bng nc lã bình thng ngày 2 ln,

không dùng xà phòng.

Viêm da tr: Da vùng c chân, phn thp ca cng chân nga,

thô ráp, nhn nheo, sn,có mn nc hoc mn m. Nu chà

xát hoc gãi mnh s làm vùng da này tn thng, nhim khun,l loét khó lin. Bnh nhân phi c khám và dùng thuc kháng

sinh, kháng histamin theo ch dn ca bác s chuyên khoa da liu.

Viêm da liên cu: Bnh thng biu hin bng các ám da ,

mn nc ri rác toàn thân, trên u nhiu vy, nga. Ngi bnh

luôn cm thy lnh do mt nhit qua da. Nhng trng hp này

bt buc phi dùng thuc bôi ti ch kt hp iu tr kháng sinh,

kháng viêm theo n ca bác s da liu. Cn luôn luôn gi da

thoáng mát, tránh mc qun áo cht, nên làm vic trong môi

trng ít nóng bc. ngi già cn kim tra ng máu thngxuyên, nu ng máu tng cn cha tr và theo dõi liên tc, cn

lu ý n nhng vt thng try xc nh.

Vy nn: Ngi bnh thy xut hin các ám mng kích thc khác nhau, gii hn rõ, hi g cao, nn cng

cm. Có khi vy trng choán gn ht nn , ch còn li vin xung quanh rng hn lp vy. Vy màu trng c

bóng nh màu nn trng. Vy nhiu tng, nhiu lp, d bong, khi co vn ra nh bt trng, nh phn, nh vt nn

ri l t. Vy tái to rt nhanh, bong lp này thì lp khác li ùn lên, s lng nhiu. Vy nn lành tính, bnh nhân

sng khe mnh sut i, tr mt s th nng nh vy nn th khp, vy nn da toàn thân. Hin nay bnh vy

nn cha có thuc c tr. Ngi bnh thng phi dùng thuc làm gim triu chng, kt hp vi kháng sinh liu

cao. iu tr bnh này ch yu là "làm sch" tn thng nhanh chóng và kéo dài thi gian tái phát

phòng các bnh trong mùa hanh khô, mi ngi chú ý mc qun áo thoáng mát không nóng quá, không lnh

quá, n nhiu rau xanh, hoa qu ti. Nu có iu kin, tùy theo nhu cu sinh lý ca c th, tt nht mi ngày nên

n 0,5kg hoa qu ti hoc rau xanh. Có ch tp th dc u n. Khi i ra ngoài ng, nên eo khu trang,

mang kính, m hn ch bi, gió khin các bnh ngoài da s tái phát và nng hn.

Ngi cao tui - ³ích´ tn công ca virut cúm A/H1N1

Trong i dch cúm A/H1N1 hin nay i tng tn công ch yu ca virut này ang là la tui còn tr. Tuy

nhiên ngi cao tui vn là i tng c cnh báo cn phi c bit chú trng các bin pháp phòng

nga. Các chuyên gia truyn nhim nhn mnh, không ch có virut cúm A/H1N1 mà các virut cúm mùa thông

thng khác cng có th gây ra nhng bin chng nguy him cho ngi cao tui.

Nguy c bi nhim cao nu b nhim cúm i vi ngi cao tui, do h min dch ca c th suy gim, ch cn có

c hi tip xúc là virut cúm A/H1N1 có th xâm nhp vào c th. Hn na ây là bnh lây qua ng hô hp nên

ngi già càng d b lây nhim. Nu nh ngi tr có th lui bnh trong khong 1 tun thì ngi già phi lâu hn.

Nguy him nht i vi sc khe ngi cao tui khi mc cúm chính là nhng bin chng. Ban u có th ch là

Ngi già d mc bnh ngoài da. nh: Hng Anh



nhng viêm nhim nh ng hô hp trên, nhng nu không c iu tr và chm sóc dinh dng tt nâng

cao sc kháng thì virut cúm A/H1N1 có th gây ra viêm ng hô hp di, in hình nht là viêm phi, gây suy

hô hp.

. Trn Quang Thng - Khoa cp cu - Vin Lão khoa Quc gia cho bit, càng nhiu tui theo quá trình lãohóa, sc kháng ca ngi cao tui ngày mt suy gim, s xâm nhp ca virut cúm A/H1N1 s rt thun li.Nghiêm trng hn là khi virut cúm A/H1N1 tn công s tip tc làm suy gim hn na sc kháng ca ngi caotui, ây là lúc thun li cho các loi virut, vi khun khác tn công, nguy c bi nhim là rt ln. Các chuyên giatruyn nhim còn nhn mnh, không ch có virut cúm A/H1N1 mi gây ra nhng bin chng và nguy c bi nhimmà các virut cúm mùa khác u có th dn n nhng bin chng nng nu bnh cúm ngi cao tui không cphát hin sm và iu tr úng.

Theo các bác s, trong tình hình i dch cúm A/H1N1 nh hin nay cùng vi thi tit cng ang chuyn mùa, bin

pháp phòng nga tt nht cho cng ng nói chung và ngi cao tui nói riêng là tránh tip xúc vi ngun bnh,

không nên n nhng ni ông ngi. Ngi cao tui cn c bit chú ý n ch n ung y cht dinh

dng, ci thin môi trng sng, tránh khói bi, m mc. Nhng ngi mc bnh mn tính cn tuân th iu tr

theo úng ch nh ca bác s, kim soát tt huyt áp, ng máu và bnh hen nu có. TS. Ngc nhn mnh, mc

dù nc ta bnh cúm mùa din ra thng xuyên nhng ngi dân cha có thói quen tiêm vaccin cúm mùa phòng

bnh. Do vy hn ch tác hi ca bnh cúm nói chung, ngi cao tui cn ch ng tiêm vaccin cúm mùa, vaccin

ph cu. Khi có nhng du hiu ca bnh cúm, ngi cao tui cn c chm sóc và theo dõi cht ch din bin

ca bnh, cn chuyn n c s y t iu tr tích cc nu có nhng bin chng.

Ch dinh dng dành cho ngi cao tui

Khi bt u bc vào tui 50, h tiêu hóa ca con ngi bt u suy gim hiu sut hot ng. Th lc gim,

rng yu, mi kém nhy, tuyn nc bt tit ít, khin ngi cao tui (NCT) cm thy n không ngon ming,làm nh hng n nhu cu dinh dng ca tui già. V ì th, ngoài vic duy trì c th khe mnh, mt ch

dinh dng hp lý, khoa hc s giúp Không quên b sung thc phm giàu vi cht

Thc n ca ngi NCT cn cha nhiu các vitamin khác nhau (rau qu, trái cây), các cht khoáng và cht x. Cht

x có trong trái cây, rau và ng cc. Cht x có tác dng phòng nga bnh táo bón tui già, ngoài ra cht x còn

có tác dng làm gim mc cholesterol trong máu. Cháo là món n phù hp cho b máy tiêu hóa ca NCT. Các

vitamin c a vào c th trong thành phn ca các nhóm cht dinh dng. Nhng NCT thng không hay quan

tâm n vic n hoa qu và rau.

Ung sa

Nhiu ngi trong s h không có thói quen ung sa, ngun cung cp ch yu canxi phòng nga bnh loãng

xng... Tt c nhng thói quen ó, kt hp vi kh nng hp th các cht ca c th kém hn, dn n trong c

th NCT thng b thiu các loi vitamin và các khoáng cht khác nhau. NCT cn phi thng xuyên ung t 2-3

cc sa mi ngày phòng nga phát trin bnh loãng xng. Tuy nhiên cn chú ý rng, NCT kh nng tiêu hóa

sa kém hn, do vy khuyn cáo ung ri nhiu ln trong ngày, mi ln 100 120ml. C th NCT thnh thong nên



c cung cp vitamin b sung dng dc phm. c bit là các vitamin nhóm B, vitamin có tính cht chng lão

hóa nh vitamin A, C, E.

Ung nc và chm ch tp luyn

Và cui cùng, nc óng vai trò quan trng trong dinh dng ca NCT. C th NCT cn phi c cung cp nc, trong mt ngày nên ung khong 1-1,5 lít nc dng nc trng, nc hoa qu, nc chè. Ung nc

s làm cho quá trình tiêu hóa thc n tt hn, phòng nga chng táo bón.

Ch n ung y các cht dinh dng, calo, có t l cân i gia các cht, kt hp vic tng cng tp

luyn th dc th thao vi các bài tp rèn sc bn (i b, chy bc nh, bi, p xe p) có cng hp lý và

mt cuc sng tinh thn thoi mái, s m bo mt cuc sng mnh khe và hnh phúc NCT. Cùng vi tui tác,

h thng tiêu hóa làm vic kém hiu qu hn, cng trao i cht trong c th NCT din ra chm, do vy thc n

cn c ch bin k, tinh, tránh n các thc n khó tiêu nh: rán, tht m, sn, gân, da và c, cánh gia cm...

NCT nên n làm nhiu ba trong ngày, có th là 4 hoc 5 ba. Cn rèn cho mình thói quen n hoa qu hàng ngày

tng cng cung cp vitamin cho c th.

kéo dài tui th áng k.

Ngi cao tui và bnh loãng xng

Ngi cao tui phi i u vi vn gim sút sc khe và có nguy c mc khá nhiu bnh lý, c bit là

bnh loãng xng (LX). LX hin là vn sc khe cng ng. S ngi b bnh LX ngày càng tng trên

khp th gii, c bit ngi Vit Nam vi ch n nghèo canxi nên nguy c b LX tng cao. c tính

trung bình có 1/3 ph n và 1/5 nam gii trên th gii b LX.

Nguyên nhân gây LX

Bnh LX thông thng do mt s nguyên nhân gây nên nh: suy gim hormone sinh dc gp ph n tui mãn

kinh; do ch n không cung cp canxi hoc c th không hp thu c canxi nh: n ung kiêng c kéo dài,

ch n nghèo nàn, kém cht lng; do mc mt trong các bnh hoc yu t nguy c: bnh tuyn thng thn,

cng giáp trng, suy thn mãn tính, bnh yu lit chi hoc do chn thng phi nm bt ng lâu dài; do lm dng

thuc có corticoid trong thi gian dài...

Triu chng

Quá trình bnh LX din ra âm thm và có th trong sut mt giai on dài, ngi bnh không có triu chng gì. Tuynhiên, khi có triu chng thì thng là bnh ã nng. au ct sng lng hoc ct sng tht lng cp tính xy ra, do

nén ct sng t ngt sau mt gng sc nh. Lún t sng, gù còng, nt hoc gãy c xng ùi, xng cng tay,

c tay xy ra sau mt va chm mnh hay chn ng nh...

LX làm gim cht lng cuc sng



Gim mt xng và LX có th gây au lng, au chân tay, các khp và mi bi hông và d dàng b gãy xng do

té ngã. Mi 30 giây, trên th gii có 1 ngi b gãy xng do LX. Ngi ta d oán n nm 2050, các nc châu Á

trong ó có Vit Nam s chim 50% trng hp tàn ph hoc e da tính mng do gãy khp háng vì LX.

Ngi cao tui b gãy xng d t vong và mc nhiu bnh sau gãy xng nh: viêm ng hô hp, tit niu, tiêu

hóa... và b di chng phi có ngi tr giúp sut i.

Bin pháp hn ch LX

Tng thêm thc n giàu canxi: vic b sung canxi vào thc n hoc s dng ngun thc n giàu canxi (nh: sa và

các ch phm t sa«) là rt cn thit. Ngi cao tui cn nhiu lng canxi hn ngi tr, vì hp thu ca h

kém hn.

Lng protein trong khu phn n hàng ngày nên va phi, vì n nhiu protein s làm tng bài xut canxi theo nc

tiu.

n thêm nhiu rau, trái cây và thc n cha nhiu estrogen thc vt (nh giá «), vì chúng có tác dng làm thay

i s chuyn hóa ca xng: chúng làm gim tc mt xng và làm tng khoáng cht trong xng.

Phi tng cng thi gian hot ng (hoc tm nng«) tng tng hp vitamin D trong c th.

Hot ng th lc va phi, không nghin ru và duy trì cân nng hp lý, vì gy cng là mt yu t nguy c ca

bnh LX.

c bit ph n giai on mãn kinh, có th dùng liu estrogen (theo ch dn ca bác s) phòng LX hoc dùng

canxitone thay th, vì nó c ch hot ng ca t bào tiêu xng và ngn cn cht xng b hp th.

Nhu cu canxi hàng ngày ca ngi cao tui là 1.200mg canxi. Các thc phm nh: rau, cá, tht, u h, tôm, cua«

mà bn n hàng ngày cung cp cho bn khong 300mg canxi. Nh vy, bn cn phi b sung thêm khong 900mg

canxi t sa và các sn phm sa.

Bin pháp phát hin LX

phát hin sm bnh LX nu có iu kin các bn cn khám sc khe nh k. Bác s s cho bn làm mt s xét

nghim phát hin sm bnh LX và theo dõi tin trin ca bnh, trong iu kin hin nay có th làm 2 xét nghim

là:

1. Chp X-quang xng sng và xng tay chân, ây là xét nghim r tin và d thc hin c s y t nào cng

có. Nhng có hn ch là khi thy c LX trên phim X-quang thì bnh ã trong giai on mun, xng ã b mt

khá nhiu.

2. Xét nghim o mt xng, giúp ánh giá c khi lng xng có th phát hin LX sm hn.

Ngoài ra, kho sát bnh hoc tìm nguyên nhân, bác s có th cho làm thêm nhiu xét nghim khác.



Bnh parkinson ngi cao tui

Ba tôi gn 70 tui, c bác s chuyên khoa thn kinh cho dùng thuc medopar, artan iu tr bnh Parkinson, lúc

u có kt qu nhng sau ó thì triu chng rung vn còn. Xin cho bit v bnh Parkinson, nghe nói bnh này không

th cha khi phi không?

Lê Vn Châu (C à Mau)

Theo th ca anh thì ông c b chng Parkinson na ngi bên phi, bnh này còn gi là lit rung tc bnh nhân có

s rung git c làm cho chuyn ng rt khó, tay run, mt bt ng. Bnh Parkinson hay xy ra ngi ln tui,

nguyên nhân n nay cng cha rõ ràng lm ch bit rng có s thoái hóa amyloid não. Parkinson không phi là

bnh ³bó tay´ i vi th gii. Vì bnh nh hng nhiu ngi ln tui dn n cht lng cuc sng gim nên

ngi ta b nhiu công sc, tin ca nghiên cu. Hin nay có 2 phng thc iu tr: ni và ngoi khoa. Ni khoalà dùng thuc nh medopar, artan« nhng áp ng mi ngi mi khác nên cn phi theo dõi tìm ra liu thích

hp. Khi u iu tr ngi ta luôn dùng liu tht thp nhm tránh tác dng ph và cho bnh nhân quen thuc.

Nu không t kt qu mong mun ngi ta s tng liu lng lên t t cho n lúc t liu iu tr. Ngoi khoa:

trên th gii ã tin hành phu thut s não can thip iu tr rt có hiu qu bnh Parkinson. Vit Nam, nm 2006

có mt chuyên gia Vit kiu v thc hin ti Hu phu thut iu tr cng t kt qu cao. Hin mt s bnh vin

ang chun b trin khai can thip phu thut iu tr Parkinson. Trng hp ông c nhà cn phi c tái khám

nh k bác s chuyên khoa dò tìm liu lng thuc, loi thuc thích hp. ôi khi phi tng liu thuc lên cho phù

hp thì chng rung mi có th ci thin. Rt nhiu trng hp lúc u áp ng tt vi thuc nhng sau ó triu

chng rung xut hin tr li dù dùng thuc nh c, lúc này bnh nhân s c i thuc hoc tng liu lên n mc

ápDinh dng vi ngi cao tui

Ngi cao tui là i tng cn c chm sóc c bit v dinh dng vì c th ngi cao tui thng ã

b lão hóa. Chc nng ca các c quan, b phn u b suy gim và thng hay mc các bnh mn tính. V ì

vy, ch n và cách n ung sao cho phù hp vi ngi cao tui là ht sc quan trng.

Xây dng thc n trong ba n cho hp lý



Ba n ca ngi cao tui cng nh ba n gia ình, nên có y các món nh sau:

Món n cung cp nng lng: Ch yu là cht bt, món chính là cm. Cm trng hoc cm trn ngô, trn u xanh,

u en, trn khoai có vùng còn trn cám. Cm cám rt b, rt ngon và rt béo. Ngoài cm, có th n bánh mì (

thành ph), n ngô, mèn mén các vùng ng bào thiu s chuyên trng ngô hoc n khoai, c bit là khoai s

chm mui vng, rt phù hp vi ngi nhiu tui.

Món n ch lc hn hp giàu m béo ch yu cung cp cht m và cht béo: Bao gm tht các loi, cá và thy

sn, u ph và u các loi. Các món n này có th làm riêng tng loi nh tht kho, tht gà luc, cá rán, trng

tráng, u ph kho, rán, u ph nhi tht, trng úc tht hoc ch bin sn n dn nh tng, mui vng, lc.

C ác loi rau c qu: Cung cp vitamin, cht khoáng, cht x cho c th.

Món canh: Cung cp nc và các cht dinh dng b sung cho c th, bao gm nc rau, canh suông, canh rau

mung tng gng n canh cá, canh giò, canh tht.

ung: Nh là n cn i ôi vi ung. i vi ngi cao tui, hn ch dùng ru. Ch cn nc trng, nc chè

và có món canh trong ba n.

Tóm li, trong ba n, ngoài cm ra, cn chú ý món ch lc giàu m béo, món rau, món canh và nc ung. Nu

có iu kin, thêm món qu chín tráng ming. Chú ý m bo v sinh trong quá trình nu nng.

Nhng iu cn chú ý khi n

Tránh n quá no, c bit khi có bnh h tim mch, không n quá mc bình thng, và vui quá chén.

Làm thc n mm: Cn quan tâm n tình hình rng ming và sc nhai, nut ca ngi cao tui khi ch bin thc

n vì tuyn nc bt và hàm rng ca ngi cao tui hot ng kém, vn nut thc n có khó khn.

Ngoài ra, ngi trong gia ình phi quan tâm và thng xuyên kim tra vic n ung ca ngi cao tui. Nhiu

ngi già trí nh suy gim n ri li quên, nói là cha n. Mt s ngi n nhng không thy cm giác no, nên n



quá mc, n tha. Mt s ngi li không thy cm giác khát, nên c th b thiu nc. Nên vn ng ngi cao

tui rèn luyn th lc u n. Hình thc tp luyn tt nht là i b

Phi m bo 3 yu t cn thit cho c th ca tui già:

1. Nng lng: Nng lng cn thit cho c th phi t c t 1800 - 2000 kg calo, tùy

thuc vào c th và cân nng ca ngi già mà iu chnh.

2. Cht lng: Ba n cho ngi già phi m bo các thành phn sau:

* m: chim 15% gm m ng vt gm tht heo, bò, gà, cá t 50 - 100 gr/ngày. m

thc vt gm các loi u nh u nành/tng, u rng, u Hà Lan, xanh, en.

* Cht béo: chim 15% gm các loi du nh du ôliu, du hng dng, du mè, tránhdùng các loi du nh du da, tránh s dng cht béo t ng vt nhng s dng m cá

thì c.

* Cht bt: chim 60% gm các loi ng cc, mi ba n có th n t 2 - 4 chén cm/ln

và tt nht là nên chia ra nhiu ba n nh trong mt ngày.

* Rau, trái cây: chim 10% rt cn thit cho c th ca ngi già. Tt c các loi rau ti,

trái cây trên th trng theo mùa.

3. Nc: ngi già cn mt lng nc t 1 - 1,5 lít/ngày.

Ngi ta thng nói trong mt ba n cn phi cân bng âm dng, iu này có th hiu

nh sau. Các thc phm c coi là âm gm các loi trái cây có màu xanh, tím, lc. Thc

phm c coi là dng gm các loi có màu , nâu, cam, vàng. Tóm li là dù gia ình bn

có iu kin hay không có iu kin thì mt ba n rt bình thng ca mt ngi gì nói

chung cn phi m bo ti thiu mt lng rau chim t 30-35%, ng cc 5%, m ng

vt 5%, thc vt 5% có th tng m thc vt lên 10% mà không cn m ng vt. Ch

dinh dng hp lí có th c hiu là n sao nu cha có bnh thì phòng bnh, nu

có bnh thì n tr bnh.

Có 3 nguyên tc khi n i vi ngi già:

* n khi ói nhng ói 10 thì ch n 7.

* n thành phn dinh dng.



* n phòng bnh và tr bnh.

Nên n nhiu rau c và trái cây, n m thc vt nhiu hn m ng vt tránh bnh

gút. Nên n cht béo thc vt, hn ch n mn mi ngày ch 1 thìa cà phê mui, hn ch n

ngt tránh bnh tiu ng. H

khuyên v ch n ung hàng ngày ca ngi cao tui

22/11/2007

nh:jupiterimages.com

Ch dinh dng hp lý i vi ngi cao tui là mt v khí tích ccvà hiu lc chng li s lão hóa. Nhng kt lun gn ây ca các nhànghiên cu v ch n i vi sc khe cng nh tui th ca ngicao tui u có nhng im thng nht, di ây là 8 li khuyên cnthit.

1. Càng n thc n a dng càng tt

Không có mt loi thc n nào có th cung cp y cht dinh dngcho c th, ch có n nhiu hay ít mà thôi. Vì vy, thc n hàng ngày

ca ngi cao tui càng a dng càng tt, khong trên 20 loi thcphm. Mt ch dinh dng tt là mi ba n phi cung cp y các cht dinh dng cn thit cho c th.

Ch n y , a dng ch yu da vào các thc n có ngun gcthc vt. Tính a dng ca khu phn n là li khuyên c chp nhnrng rãi khp th gii. Nht Bn, ngi ta khuyên ngi cao tui nênn khong 30 loi thc phm mi ngày. Nói chung, các nc ukhuyn ngh ngi cao tui mi tun nên s dng trên 30 loi và mingày trên 12 loi thc phm khác nhau.

2. n nhiu các loi rau ti

Gn ây, mt nghiên cu ca Anh trên 257.000 ngi châu Âu chothy, nu mi ngày n 5 a rau qu ti hoc nhiu hn na (mi acó 77g rau xanh hay 80g qu ti), có th làm gim nguy c tai binmchmáu não ngi cao tui n 25%.

n rau ti s b sung các vitamin, mui khoáng cn thit mà c thngi cao tui không th t tng hp c.

Vì vy, T chc Y t Th gii khuyên ngi cao tui nên an rau ququanh nm vi mc 400g/ngày, cung cp ít nht 7% nng lng.



3. n nhiu cá

Nu n cá thng xuyên, ít nht 2 ln trong tun, giúp ngi cao tuicó kh nng chng li nhiu nguy c gây bnh t hen ph qun nung th tin lit tuyn. Cá giàu cht m, ít acid béo không tt, nhiu

acid béo tt có tác dng chng bnh tim mch và ung th. n cá cngã tng c cho là có tác dng phòng chng bnh nhng ngi hútthuc lá và ngi b ái tháo ng.

4. n nhiu cht x

Cht x tuy không cung cp nng lng cho ngi cao tui nhng licó vai trò không th thiu trong vic chng táo bón, gim cholesterolmáu làm tránh x va ng mch, ái tháo ng, béo phì«

Mt s công trình nghiên cu ln v tp quán n ung và ch nkiêng châu Âu và M cho thy, vic tiêu th nhng thc n giàu chtx ã làm gim nguy c ung th rut.

Rau qu là ngun cung cp quan trng cht x. Lng cht x trongrau khong 0,3-3,5% tùy loi. Thc phm này c bit cn thit chongi cao tui. Trong rau, cht xenlulô liên kt vi các cht pectin tothành mt phc hp kích thích mnh nhu ng rut và s tit dch rut.Khuyn cáo chung ca các chuyên gia dinh dng là nên n khong20-35g cht x/ngày, tc tiêu th ti thiu 300g rau/ngày và n ít nht100g qu chín/ngày.

5. Gim cht ng, cht bt

Các cht ng, bt cung cp nng lng giúp hot ng ca c thvà duy trì s sng. Theo mc hp thu, ngi ta chia làm hai loi: loihp thu nhanh là các loi ng glucose, fructose, saccarrose; loi hp

thu chm gm tinh bt và glycogen.

ngi cao tui, s dung np các cht ng, bt gim nhiu. Nhucu v nng lng gim 30% so vi tui 20. Vì vy, ngi cao tui nênn các thc n cha tinh bt giàu cht x nh bánh mì en, ng ccnguyên ht, khoai c cha ít nng lng (khoai lang), không t tin,luôn sn có và là ngun vitamin, khoáng cht và protein quý. Ngc li,ngi cao tui nên hn ch và gn nh không nên n các loi ngmía, mt, bánh ko, nc ngt, nc tng lc.

6. Nên n ít cht béo

Cht béo (lipid) c hp thu vào ch yu là hai cht, acid béo và

cholesterol. Cholesterol là cht c bn cu to màng t bào và lànguyên liu cn thit to các ni tit t. Tha cholesterol d gây x vang mch và tc mch máu, nguy him nht là mch máu não vàmch vành. Nhng nu thiu cholesterol cng làm màng t bào yu, dgây xut huyt. Lng cholesterol c khuyên dùng là di300mg/ngày.

Các acid béo có hai loi, acid béo no có nhiu trong m ng vt, acidbéo không no có nhiu trong du thc vt, cá. Ngi cao tui nên nloi acid béo không no nht là acid omêga 3 và acid linoleic. Acid



linoleic có nhiu trong u nành, du ht ci, cá béo, to, rong bin licó tác dng phòng chng bnh tim mch và ung th.

7. Tránh n nhiu tht

Tht bò, tht ln có khá nhiu c t làm cho c th ngi cao tui mt

mi vì bt gan, thn làm vic nhiu. Nu n các món có ln cht bt vàtht, nht là món rán, hm là s kt hp khó tiêu nht cho b máy tiêuhóa ca ngi cao tui. Mng li tun hoàn h thng gan ngicao tui gim 40-45% so vi lúc 25 tui, kh nng tiêu hóa ca t bàogan cng b gim. n nhiu tht trong ngày là mt s cng thng, mtgánh nng quá ti, nht là i vi ngi cao tui b bnh tim mch.

8. Càng n ít mui càng tt

ngi bình thng, c th t iu hòa lng mui n trong máubng cách gi li hoc thi ra ngoài bng ng m hôi hoc nctiu. Nhng nu n nhiu mui trong mt thi gian nht nh, s dtha mui s có hi cho tim, thn cng nh làm tng huyt áp. Mui nkhông phi là nguyên nhân trc tip gây bnh nhng nó li là tác nhân

làm xut hin bnh, làm trm trng thêm quá trình bnh lý, làm tng cácbin chng nng n ca bnh. Lng mui n hàng ngày c thngnht toàn cu là di 6g/ngày.

ngi cao tui, c máy chuyn hóa và dinh dng ã có nhiu haomòn trong quá trình s dng. Khái nim già thng gn lin vi s suyyu. Vì vy, ch dinh dng ngi cao tui thc s là quan trng.Ch n hp lý s giúp hi phc và cung cp y cht dinh dngcn thit ngi cao tui vn sng mnh khe nh ngày nào.

n ch n chiên rán tránh bnh m trong máu

phm chng lão hóa19/06/2007

Tht trai giúp c th b xung vitamin B6

nh: Jupiterimages.com

Ai cng phi tri qua quá trình b lão hóa nhng vn là nó n khinào và n nh th nào. Mt ch n ung lành mnh cùng mt sthc phm chính là bí quyt làm chm li quá trình lão hoá. Vy saota li không áp dng nh?

C th b lão hóa kéo theo nhiu vn : C bp gim, kém sn chc;xng giòn, d gãy và c th không còn kh nng chng libnh tt vàthng tn nh trc.



Phn x nghe, nhìn, phn x cng nh là mt s chc nng khác cac th cng b nh hng. Tuy nhiên, mt s loi thc phm có khnng làm chm li quá trình lão hoá ca c th, và giúp ta sng lâuhn, kho mnh hn.

Khi chúng ta già i, nhu cu dinh dng thay i. ôi khi c th b thiuht vitamin và khoáng cht li d b chn oán nhm là m nng haybnh tt gì ó.

Khi còn tr, h tiêu hoá ca chúng ta d dàng tiêu hoá thc n. Còn khiln tui, h tiêu hoá và quá trình hp th thc n không còn hot ngnh trc na. Vn này có th c x lý vi s tr giúp ca mts dng cht vitamin cn thit.

Chng hn nh, nu chúng ta mun duy trì h min dch kho mnh chng li bnh tt, c th chúng ta phi có lng cht km. Mt sthc phm giàu cht km nh con hàu, con trai, các loi gia cm, ngcc và tht bò nc.

Thc phm cn thit duy trì s hot ng ca não b và h thn kinh làVitamin B6. C ch hot ng ca d dày s thay i khi c th b lãohoá và c bit sau tui 50, c th rt d b thiu ht Vitamin B6. Chtvitamin này có trong chui, khoai tây, qu ct, u và trai hn.

Cui cùng, canxi là ngun dinh dng rt tt ngn nga quá trìnhlão hoá. Mc dù chúng ta luôn ngh chng loãng xng ch xy ra ivi ph n, nhng thc t àn ông cng b mc chng bnh này. Cóth b sung lng canxi cho c th bng các loi vitamin hoc bngnhng sn phm làm t sa ít béo. Nh ó, c th s gim nguy c bgãy xng. 3 cc sa không béo mi ngày có th cung cp lng canxicn thit cho c th. Nhng khuyn cáo v ch dinh dng cho ngi cao tui

16/01/2007

nh: jupiterimages.com

Mt ngi 60 tui, b bnh phi, bng nhiên th hn hn sau ba n.Th phm chính là lng calo quá ln trong thc n nhiu ng.Theo các chuyên gia dinh dng, vic hn ch ng trong ch n

ca nhng bnh nhân nói trên là rt cn thit Dinh dng cho ngi già

16/01/2007




Ngi có tui nh èn treo trc gió, c th ngày mt yu dn hn.Tính tình, khu v cng bng nhiên thay i. Chính vì th, h cng cnmt ch dinh dng c bit hn ch ti a, phòng nganhngbnh thng d xâm nhp.

v nng lng

là không tha mà cng không thiu so vi nhu cu ca c th. bit là , tha hay thiu, nên vn dng kt hp nhiu bin pháp:

iu tra, quan sát ba n hàng ngày ca h.

Tìm hiu cách t ánh giá ca ngi có tui v cách nuôi dngmình, v cm giác chung (khe, mt, thiu sc,...), v sc do dai.

Quan sát sc thái, vóc dáng i ng.

i chiu cân nng (th trng) vi chiu cao. phòng nhm ln dobin i bt thng ca ct sng. Tuy có mt vài nhc im cn phòng, phng pháp này có th giúp chn oán nhanh và sm trng

thái thiu nuôi dng, t ó can thip kp thi và hiu lc.

Bo m v cht lng Có ngha là:

Không gây thêm bnh qua vic n ung. Góp phn duy trì, cng c cht lng s sng khi có tui.

Nhng bnh cn phòng ngi có tui

Bnh huyt áp cao Bnh nhim m x mch (Atherosclerosis). Bnh ái tháo ng (Diabetes Mellitus).

Nhng thc n cn quan tâm, không dùng quá mc cn

- Mui NaCl. Cn nói rõ, không nên yêu cu ngi có tui n lt hoàntoàn, vì: Không cn thit; và còn có hi - kiêng mui hoàn toàn s làm



cho h chán n, dn n thiu dinh dng. ngi cao tui, mi ngàycó th n 3-5g mui (di dng nc chm, nu nng,«) cng bo m khu v ngon ming, không nht nho. Ngi có huyt áp caonên tránh nhng món quá mn nh: mm, cá khô, hp, trngmui,«

- Hn ch ng mía (saccharoz) và các loi bánh, ko, mt làm bngng. Hn ch không có ngha là cm tuyt i. Nu thèm ngt, cóth và nên dùng trái cây chín, mt ong.

- Nên hn ch m ng vt bo hòa (m heo): Nhng nên dùng mdu cá và du thc vt (tr du da). Tác dng ca du thc vt ãc các nhóm dân c quanh bin a Trung Hi bit t lâu. Nhngnghiên cu ca Kensell, Sinclair (1952) ã ánh giá tt du thc vt(gim nguy c nhim m x mch, không có nguy c gây già trctui).

- Mt s thc n có th chn lc, thay th, b sung khi có iu kinthun li.

- Ngi có tui d b thiu các cht m, calci, vitamin D, và d mcbnh v h tim mch. Vì th các nhà dinh dng hc khuyên: Nêndùng cá thay tht. Khuyn khích dùng ngun m thc vt nh: các loirau ti h u (u a, u côve, u Hà Lan, u rng,«) vì chúngcó tác dng chng táo bón, chng thi ra trong rut, gim cholesterol-huyt. Khuyn khích dùng sa ti, sa chua (yaourt): 250ml sa ti(hoc 2 h yaourt) cung cp 300mg calci. Thiu calci, thiu vitamin Dd b gãy xng (xp t sng, gãy c xng ùi,...). m bo chtlng, thc n phi sch (không b ô nhim) ti, mi, c bo qunúng cách.

Thc n

Nên a dng, phong phú, thay i khi có iu kin. c nh vy st nhng li im sau:

Tránh kéo dài trng thái tha cht này, thiu cht kia.

Có th chn lc theo s thích.

Tránh nhàm chán, giúp n ngon ming, tiêu hóa, hp thu tt.

Cách ch bin thc n Cn bo v giá tr dinh dng - c bit là các vitamin và cht chngoxy hóa. Ngh thut nu nng, to ra nhng món n d cm tình(thm ngon, hp dn, hp khu v,«), d nhai, d nut, d tiêu hóa, dhp thu.

Theo các nhà dinh dng hc Marie Paule Rietsch và M.Demole,khuyn khích dùng các gia v mà ngi có tui a thích (nh t, tiêu,hành, ti, rau thm,«), vì gia v giúp ci thin khu v, chng chán n.



Phân chia khu phn n

Khu phn n ca ngi có tui nên c chia thành nhiu ba nnh, nh, tránh n quá no trong mt ln.

Bui chiu ti không nên n quá mun, vì nh vy s nh hng ngic ng, có th to tin cho tai bin mch não, mch vành.

Nhà dinh dng hc lão khoa J.L.Schlienger khái quát nhng yêu cunêu trên bng li khuyên nôm na nh sau:

T nuôi dng tt nht là:

n tt, cái gì cng n.

n .

n ít nht 3 ln trong mt ngày. n các cht sa và phô-mai.

n rau ci và trái cây.

n tht, cá hoc trng ít nht mt ln mi ngày.

Ung nc: mi ngày ít nht cng phi 1 lít.

Hn ch hoc thn trng trong vic tiêu th các cht sau ây: Mng vt; ng và ko bánh làm t ng; ru... Ðic và nghnh ngãng ngi cao tui

21/06/2007


Suy gim chc nng thính giác cng nh suy gim mi chc nng kháclà iu tt yu ca tui già. Tuy nhiên do yu t di truyn, ngh nghip,

hoàn cnh sng, quá trình bnh tt v.v... ca mi ngi không ai gingai nên v già bên cnh s ông ngi còn duy trì c sc nghe tngi, có không ít nhng ngi b nng tai hoc ic. Theo thng kê cacác vin lão khoa nhiu nc, s ngi già trên 65 tui b gim scnghe nh hng n giao tip chim t 30-50%.

Ðc im ca ic tui già là mt ic hn hp , có ngha là c phndn truyn (màng nh và chui xng con) ln phn tip nhn (t bàogiác quan, các ng dn truyn và các trung tâm nghe trên v não)ca b máy thính giác u b suy gim do các bin i thoái hóa v cu



trúc. Khám soi tai u thy hu ht ngi cao tui, màng nh dày lên,trng c không còn màu xanh bóng nh ngi tr tui. Nu soi kthng thy c phn x hóa có hình cong li lim c mô tdi cái tên Cung lão suy. Mt màng nh nh th d nhiên s có nhy kém khi tip nhn tác ng ca sóng âm! Mt khác, hin tng xdính và thoái hóa ca các khp ca chui xng con cng làm cn tr

s truyn âm cng nh làm hn ch kh nng iu tit ca chuixng này khi phi i phó vi tác ng ca các âm lng ln. Sgim thiu các cht dn truyn thn kinh khi v già còn làm cho lungthn kinh thính giác i lên não qua các kinh on cng tr nên chmchp và c mi liên h gia các trung tâm thính giác và ngôn ng, dohin tng não b teo, cng tr thành khó khn cho s thng hp vàgii mã các tín hiu.

Nhng thay i nói trên ã làm chobnh ic ngi cao tui có myc im sau ây:

- Nghe ting ging trm (ting àn ông) d hn nghe ting ging cao(ting àn bà, tr con).

- Nghe xa rõ hn nghe gn (i vi các âm thanh có cng ln).

- Nghe ting nói va rõ hn ting nói to.

Bnh ic nh hng nng n n cht lng sng ca ngi cao tui.Do nghe kém òi hi phi nhc i nhc li khi giao tip, khin cho concháu, bn bè d nn lòng, ít mun trò chuyn! Vì th mà ngi cao tuid b mi lòng, có cm giác b cô lp! Ði li ã khó khn, ngi cao tuib ic cng không còn kh nng s dng in thoi nh mi ngi thnh thong thm hi ngi thân. Các phng tin gii trí hngngày nh xem T.V, nghe ài, thng thc âm nhc u b nh hngnng n do sc nghe b suy gim! Do ó, ngi cao tui b ic thngd i ti trng thái trm cm, bi quan, xa lánh mi ngi.

Ðiu tr ic cho ngi cao tui không th can thip phu thut do cnnguyên ca nghe kém có liên quan n toàn b b máy thính giác,không riêng mt b phn nào.

Ðiu tr bng thuc cng ch gii hn mt s trng hp ic có liênquan n ri lon tun hoàn não, nh hng n ti máu tai trong(thng kèm theo các triu chng: ù tai, chóng mt) cn c xác nhbng o lu huyt não.

Tr thính có th là phng pháp tt nht khc phc ic và nghnhngãng ngi cao tui. Ngày nay, các nc phát trin, s ngi giàeo máy tr thính có xu th ngày càng nhiu, cng ging nh eo kính

khc phc các suy gim ca th giác. Tuy nhiên, la chn c mtmáy tr thính thích hp cng phi òi hi c ch nh úng, thôngqua nhiu th nghim v o sc nghe và c hiu chnh các thông sca máy mt cách ti u, c bit i vi các máy tr thính thuc thh mi có áp dng k thut s.

những bệnh hay gặp ở người cao tuổi thường xuất hiện ở 5 khu vực xung yếu...

Documents