những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa mác-lên nin

7/25/2019 Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Ln nin

1/288

CNG HO X HI CH NGHA VIT NAMc lp - T do - Hnh phc

CH NG TRNH MN HCNH NG NGUYN L C BNCA CH NGHA MC-LNIN

(Ban hnh theo Quy t nh s 52 /2008/Q -BGD T ngy 18 thng 9 nm2008 ca B tr ng B Gio d c v o t o)

1. Tn mn hc: Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-Lnin

2. Th i l ng: 5 tn ch (phn 1: 2 tn ch; phn 2 v 3: 3 tn ch).

- Nghe ging: 70%- Tho lun: 30%

3. Trnh : Dng cho sinh vin khi khng chuyn ngnh Mc-Lnin, t t ng H Ch Minh trnh i hc, caong.

4. Mc tiu ca mn hc:Mn hc Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-Lnin nhm

gip cho sinh vin:- Xc lp c s l lun c bn nht t c th tip cn c ni

dung mn hc T t ng H Ch Minh v ng li cch mng ca ngCng sn Vit Nam, hiu bit nn tng t t ng ca ng;

- Xy dng nim tin, l t ng cch mng cho sinh vin;- Tng b c xc lp th gi i quan, nhn sinh quan v ph ng php

lun chung nht tip cn cc khoa hc chuyn ngnh c o to.

5. iu kin tin quyt: B tr hc nm th nht trnh o to i
http://kilobooks.com/


2/288

cu trc thnh3 phn, 9 ch ng: Phn th nh t c 3 ch ng bao qutnhng ni dung c bn v th gi i quan v ph ng php lun ca ch ngh a Mc-Lnin; phn th hai c 3 ch ng trnh by ba ni dung trngtm thuc hc thuyt kinh t ca ch ngh a Mc-Lnin v ph ng thc snxut t bn ch ngh a; phn th ba c 3 ch ng, trong c 2 ch ng khiqut nhng ni dung c bn thuc l lun ca ch ngh a Mc-Lnin v ch ngh a x hi v 1 ch ng khi qut ch ngh a x hi hin thc v trin

vng.7. Nhim v ca sinh vin:

- Phi nghin cu tr c gio trnh, chun b cc kin hi, xutkhi nghe ging

- Su tm, nghin cu cc cc ti liu c lin quann ni dung ca

tng phn, tng ch ng, mc hay chuyn theo s h ng dn ca gingvin;

- Tham d y cc gi ging ca ging vin v cc bui t chctho lun d i s h ng dn viu khin ca ging vin theo quy ch.

8. Ti liu hc tp:

- Ch ng trnh mn hc Nhng nguyn l c bn ca ch ngh aMc-Lnin do B Gio dc vo to ban hnh.

- Gio trnh Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-Lnin doB Gio dc vo to ch o bin son, Nh xut bn Chnh tr quc giaxut bn.

- Ti liu tham kho: Gio trnh cc mn hc Trit hc Mc-Lnin,Kinh t chnh tr Mc-Lnin v Ch ngh a x hi khoa hc do B Gio dcv o to t chc bin son, Nh xut bn Chnh tr quc gia, H Ni,nm 2007; cc ti liu phc v dy v hc Ch ng trnh L lun chnh tr do BGio dc vo to trc tip ch o tchc bin son
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


3/288

10. Ni dung chi tit ch ng trnh:

Ch ng m uNHP MN NH NG NGUYN L C BN

CA CH NGHA MC-LNIN

Ch ng m u Nhp mn nhng nguyn l c bn ca ch ngh aMc-Lnin nhm gii quyt 3 vn thng l ca mt mn hc tr c khii vo cc ni dung c th, l: hc ci g (i t ng ca mn hc)?; hc lm g (mc ch ca mn hc)?; v, cn phi hc th no t cmc ch (nhng yu cu v mt ph ng php ca mn hc)?.

Ch ng ny m u bng vic trnh by khi l c cc ni dung

trng tm v qu trnh hnh thnh, pht trin ca ch ngh a Mc-Lninnhm to ra ci nhn tng qut v i t ng v phm vi ca mn hc. M c ch ca mn hc ny c xc lp trn c s v tr ca n trong

cu to khung ch ng trnh th ng nh t ca 3 mn hc L lun chnh tr dng choi t ng sinh vinkhng chuyn su cc chuyn ngnh: Trithc, Kinh t chnh tr hc v Ch ngh a x hi khoa hc.

Yu cu ca mn hc ny cp nhng nguyn t c c bn cn phith c hin khi trin khai dy v hc, lm c s chung cho vic xc lpph ng php, quy trnhc th trong hot ng dy v hc sao cho c th t c mc ch ca mn hc ny.I. KHI L C V CH NGHA MC-LNIN

1. Ch ngh a Mc-Lnin v ba b phn l lun cu thnha) Ch ngh a Mc-LninCh ngh a Mc-Lnin l h thng quanim v hc thuyt khoa

hc ca C.Mc, Ph.ngghen v s pht trin ca V.I.Lnin; l s k thav pht trin nhng gi tr ca lch s t t ng nhn loi, trn c s thc


4/288

- Ch ngh a Mc-Lnin bao gm h thng tri thc phong ph v nhiu l nh vc, nhng trong c ba b phn l lun quan trng nht l:trit hc, kinh t chnh tr hc v ch ngh a x hi khoa hc.

- i t ng, v tr, vai tr v tnh thng nht ca ba b phn l luncu thnh ch ngh a Mc-Lnin.

2. Khi l c qu trnh hnh thnh v pht trin ch ngh a Mc-Lnin

a) Nh ng i u kin, ti n ca s ra i ch ngh a Mc- iu kin kinh t-x hi- Tin l lun: Trit hc c in c, Kinh t chnh tr hc c

in Anh, Ch ngh a x hi khng t ng Php- Tin khoa hc t nhin

b) C.Mc, Ph. ngghen v i qu trnh hnh thnh v pht tri n ch ngh a Mc- C.Mc, Ph.ngghen v i qu trnh hnh thnh ch ngh a Mc- C.Mc, Ph.ngghen v i qu trnh pht trin ch ngh a Mcc) V.I Lnin v i vic bo v v pht tri n ch ngh a Mc trong i u

kin lch s m i- Bi cnh lch s m i v nhu cu bo v, pht trin ch ngh a Mc- Vai tr ca V.I Lnini v i vic bo v v pht trin ch ngh a

Mc trongiu kin lch s m id) Ch ngh a Mc-Lnin v th c ti n phong tro cch mng th gi i- Ch ngh a Mc-Lnin v i cch mng v sn Nga (1917)- Ch ngh a Mc-Lnin v i phong trou tranh gii phng dn tc

v xy dng ch ngh a x hi trn phm vi th gi i.II. I T NG, MC CH V YU CU V PH NG PHP HC

TP, NGHIN C U NH NG NGUYN L C BN CA CH NGHA MC-


5/288

2. Mc ch v yu cu v mt ph ng php hc tp, nghin c ua) M c ch ca vic hc t p, nghin c u- Hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-

Lnin l xy d ng th gi i quan, ph ng php lun khoa hc v vnd ng sng t o nh ng nguyn l trong hot ng nhn thc v thc tin.

- Hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-Lnin l hiu r c s l lun quan tr ng nh t ca T t ng H Ch

Minh v ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam.- Hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-

Lnin gip sinh vin hiu r nn tng t t ng ca ng- Hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-

Lnin l xy dng nim tin, l t ng cho sinh vin.b) M t s yu cu c bn v mt ph ng php hc t p, nghin c u- Hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-

Lnin cn phi theo nguyn tc th ng xuyn gn kt nhng quanim c bn ca ch ngh a Mc-Lnin v i thc tin ca t n c v th i i.

- Hc tp, nghin cu Nhng nguyn l c bn ca ch ngh a Mc-Lnin cn phi hiu ng tinh thn, thc cht ca n; trnh bnh kinh vin,

gioiu trong qu trnh hc tp, nghin cu v vn dng cc nguyn l c bn trong thc tin.- Hc tp, nghin cu mi nguyn l ca ch ngh a Mc-Lnin trong

mi quan h v i cc nguyn l khc, mi b phn cu thnh trong miquan h v i cc b phn cu thnh khc thy s thng nht phong phv nht qun ca ch ngh a Mc- Lnin,ng th i cng cn nhn thc cc

nguyn l trong tin trnh pht trin ca lch s t t ng nhn loi.


6/288

Phn th nhtTH GI I QUAN V PH NG PHP LUN TRIT HC

CA CH NGHA MC-LNINTh gi i quan v ph ng php lun trit hc l b phn l lun nn

tng ca ch ngh a Mc-Lnin; l s k tha v pht trin nhng thnh qu v i nht ca t t ng trit hc trong lch s nhn loi, c bit l trithc c in c. C.Mc, Ph.ngghen v VI.Lnin pht trin ch ngh aduy vt v php bin chngn trnh su sc nht v hon b nht, l:ch ngh a duy vt bin ch ng v i t cch l ht nhn l lun ca th gi iquan khoa hc; l php bin ch ng duy vt v i t cch hc thuyt v s pht trin, d i hnh thc hon b nht, su sc nht v khng phin din,

hc thuyt v tnh t ng i ca nhn thc ca con ng i; (V.I.Lnin:Ton tp, Nxb. Tin b, M-1981, t.23, tr. 53); v do, n cng chnh lphp bin chng ca nhn thc hay l ci m ngy nay ng i ta gi l llun nhn th c; (V.I.Lnin: Ton tp, Nxb. Tin b, M-1981, t.26, tr. 65); cn lch ngh a duy vt lch s v i t cch l h thng cc quanimduy vt bin chng v x hi, lm sng t ngun gc, ng lc v nhng

quy lut chung ca s vn ng, pht trin ca x hi loi ng i.Vic nm vng nhng ni dung c bn ca th gi i quan v ph ng

php lun trit hc ca ch ngh a Mc-Lnin chng nhng liu kin tinquyt nghin cu ton b h thng l lun ca ch ngh a Mc-Lnin mcn l vn dng n mt cch sng to trong hot ng nhn thc khoahc, gii quyt nhng vn cp bch ca thc tin t n c v th i i.

Ch ng ICH NGHA DUY VT BIN CH NG

I. CH NGHA DUY VT V CH NGHA DUY VT BIN CH NG


7/288

- S i lp gia hai quanim duy vt v duy tm trong vic giiquyt vn c bn ca trit hc

- Ch ngh a duy vt v ch ngh a duy tm: hai tr ng phi trit hcl n trong lch s

- Vai tr ca ch ngh a duy vt2) Cc hnh th c pht trin ca ch ngh a duy vt trong lch s a) Ch ngh a duy vt ch t phc

b) Ch ngh a duy vt siu hnhc) Ch ngh a duy vt bin ch ng

II. QUANIM DUY VT BIN CH NG V VT CHT, TH C V MIQUAN H GI A VT CHT V TH C

1. Vt chta) Phm tr vt ch t- Khi qut quan nim ca ch ngh a duy vt tr c Mc v vt cht- nh ngh a ca V.I.Lnin v vt cht; nhng ni dung c bn v

ngh a ca nb) Ph ng th c v hnh th c t n t i ca vt ch t

- Vn ng v i t cch l ph ng thc tn ti ca vt cht; cc hnhthc vn ng ca vt cht v mi quan h bin chng gia chng

- Khng gian v th i gian v i t cch l hnh thc tn ti ca vtcht

c) Tnh th ng nh t vt ch t ca th gi i

- Lun im ca Ph.ngghen v tnh thng nht vt cht ca th gi i- Ni dung ca tnh thng nht vt cht ca th gi i- ngh a ph ng php lun2. th c


8/288

- Kt cu ca thc

3. Mi quan h gi a vt cht v th ca) Vai tr ca vt ch t i v i th c- Vt cht quyt nh ni dung ca thc; ni dung ca thc l s

phn nhi v i vt cht- Vt cht quyt nh s bin i, pht trin ca thc; s bin i

ca thc l s phn nhi v i s bin i ca vt cht- Vt cht quyt nh kh nng phn nh sng to ca thc- Vt cht l nhn t quyt nh pht huy tnh nng ng sng to

ca thc trong hot ng thc tinb) Vai tr ca th c i v i vt ch t

- Tc dng phn nh th gi i khch quan- Tc dng ci bin sng to th gi i khch quan- Gi i hn viu kin tc dng nngng sng to ca thcc) ngh a ph ng php lun- Tn trng khch quan; nhn thc v hnhng theo quy lut khch

quan- Pht huy nng ng ch quan; pht huy vai tr ca tri thc khoa

hc v cch mng trong hot ng thc tin- Tnh thng nht bin chng gia tn trng khch quan v pht huy

nngng ch quan trong hot ng thc tin.


9/288

Ch ng IIPHP BIN CH NG DUY VT

I. PHP BIN CH NG V PHP BIN CH NG DUY VT

1. Php bin ch ng v cc hnh th c c bn ca php bin ch ng

a) Php bin ch ng- S i lp gia hai quanim bin chng v siu hnh trong vic

nhn thc th gi i v ci to th gi i- Khi nim php bin chngb) Cc hnh th c c bn ca php bin ch ng

- Php bin chng cht phc th i c i- Php bin chng duy tm c in c- Php bin chng duy vt2. Php bin ch ng duy vt- Khi nim php bin chng duy vt

- c trng c bn v vai tr ca php bin chng duy vtII. CC NGUYN L C BN CA PHP BIN CH NG DUY VT

1. Nguyn l v mi lin h ph bin- Khi nim mi lin h v mi lin h ph bin- Nhng tnh cht ca mi lin h

- ngh a ph ng php lun2. Nguyn l v s pht trin- Khi nim pht trin

Nhng tnh cht cbn ca spht trin


10/288

- Khi qut tnh cht v mi quan h bin chng gia ci chung, ciring v ci n nht

- ngh a ph ng php lun2. Bn cht v hin t ng- Phm tr bn cht, hin t ng- Khi qut tnh cht v mi quan h bin chng gia bn cht v

hin t ng

- ngh a ph ng php lun3. Tt nhin v ngu nhin- Phm tr ci tt nhin v ci ngu nhin- Khi qut tnh cht v mi quan h bin chng gia tt nhin v

ngu nhin

- ngh a ph ng php lun4. Nguyn nhn v kt qu - Phm tr nguyn nhn v kt qu - Khi qut tnh cht v mi quan h bin chng gia nguyn nhn

v kt qu

- ngh a ph ng php lun5. Ni dung v hnh th c- Phm tr ni dung v hnh thc- Khi qut tnh cht v mi quan h bin chng gia ni dung v

hnh thc

- ngh a ph ng php lun6. Kh nng v hin th c- Phm tr kh nng v hin thc

Khi qut tnh cht v mi quan hbin chng gia khnng v


11/288

a) Khi nim ch t, l ng- Khi nim cht- Khi nim l ngb) Quan h bin ch ng gi a ch t v l ng

- Tnh thng nht gia cht v l ng trong mt s vt- Qu trnh chuyn ha t nhng s thayi v l ng thnh nhng

s thayi v cht- Qu trnh chuyn ha t nhng s thayi v cht thnh nhng s

thayi v l ngc) ngh a ph ng php lun

2. Quy lut thng nht v u tranh gi a cc mt i lp

a) Khi nim mu thu n v cc tnh ch t chung ca mu thu n- Mu thun v mu thun bin chng- Tnh khch quan, ph bin v tnha dng ca cc loi mu thunb) Qu trnh vn ng ca mu thu n

- S thng nht, u tranh v chuyn ha gia cc mt i lp- Vai tr ca mu thun i v i qu trnh vn ng v pht trin ca

s vt

c) ngh a ph ng php lun

3. Quy lut ph nh ca ph nha) Khi nim ph nh bin ch ng v nh ng c tr ng c bn ca n

- Khi nim ph nh v ph nh bin chng

- Haic trng c bn ca ph nh bin chngb) Ph nh ca ph nh


12/288

1. Th c tin, nhn th c v vai tr ca th c tin v i nhn th ca) Th c ti n v cc hnh th c c bn ca th c ti n

- Khi nim thc tin

- Cc hnh thc c bn ca thc tinb) Nhn th c v cc trnh nhn th c- Khi nim nhn thc

- Cc trnh nhn thcc) Vai tr ca th c ti n v i nhn th c

- Thc tin l c s v mc ch ca nhn thc

- Thc tin l ng lc thcy qu trnh vn ng, pht trin canhn thc

- Thc tin l tiu chun kim nghim tnh chn l trong qu trnhpht trin nhn thc

- Tnh thng nht bin chng gia thc tin v nhn thc- Nguyn tc thng nht gia thc tin v l lun

- ngh a ph ng php lun

2. Con ng bin ch ng ca s nhn th c chn la) Quan i m ca V.I Lnin v con ng bin ch ng ca s nhn

th c chn l- Giaion t nhn thc cm tnhn nhn thc l tnh v mi quan

h gia chng

- Giaion t nhn thc l tnhn thc tin- Khi qut tnh quy lut chung ca qu trnh vn ng, pht trin

nhn thc: t thc tin n nhn thc t nhn thc n thc tin nhnthc,...


13/288

- Vai tr ca chn li v i thc tin- ngh a ph ng php lun

Ch ng IIICH NGHA DUY VT LCH S

I. VAI TR CA SN XUT VT CHT V QUY LUT QUAN H SNXUT PH H P V I TRNH PHT TRIN CA L C L NG SNXUT

1. Sn xut vt cht v vai tr ca na) Khi nim sn xu t vt ch t v ph ng th c sn xu t

- Khi nim sn xut vt cht v cc nhn t c bn ca qu trnh snxut vt cht

- Khi nim ph ng thc sn xutb) Vai tr ca sn xu t vt ch t v ph ng th c sn xu t i v i s

t n t i v pht tri n ca x hi- Vai tr quyt nh ca sn xut vt cht i v i s tn ti v pht

trin ca x hi

- Vai tr quyt nh ca ph ng thc sn xut i v i trnh phttrin ca nn sn xut v qu trnh bin i, pht trin ca ton b i sngx hi

- Tnh thng nht v tnha dng ca qu trnh bin i, pht trincc ph ng thc sn xut trong lch s

- ngh a ph ng php lun2. Quy lut quan h sn xut ph h p v i trnh pht trin ca

l c l ng sn xuta) Khi nim l c l ng sn xu t v quan h sn xu t

L l g t t b th h l l g


14/288

- Vai tr quyt nh ca lc l ng sn xut i v i quan h sn xut- Vai tr tcng tr li ca quan h sn xut i v i lc l ng sn

xut- S vn ng ca mu thun bin chng gia lc l ng sn xut v

quan h sn xut v i t cch l ngun gc vng lc c bn ca s vnng, pht trin cc ph ng thc sn xut


II. BIN CH NG CA C S H TNG V KIN TRC TH NG TNG1. Khi nim c s h tng v kin trc th ng tnga) Khi nim, k t c u c s h t ng- Khi nim c s h tng- Kt cu ca c s h tng

b) Khi nim, k t c u ki n trc th ng t ng- Khi nim kin trc th ng tng- Cc yu t c bn h p thnh kin trc th ng tng ca x hi- Nh n c b my t chc quyn lc c bit ca x hi c i

khng giai cp

2. Mi quan h bin ch ng gi a c s h tng v kin trcth ng tng ca x hi

a) Vai tr quy t nh ca c s h t ng i v i ki n trc th ng t ng- C s h tng quyt nh ni dung v tnh cht ca kin trc

th ng tng; ni dung v tnh cht ca kin trc th ng tng l s phn nhi v i c s h tng

- C s h tng quyt nh s bin i ca kin trc th ng tng; s bin i ca kin trc th ng tng l s phn nhi v i s bin i cac s h tng

ngha phng php lun


15/288

- Hai xu h ng tcng ca kin trc th ng tng i v i c s h tng

- ngh a ph ng php lunIII. TN TI X HI QUYT NH TH C X HI V TNHC LPT NGI CA TH C X HI

1. Tn ti x hi quyt nh th c x hia) Khi nim t n t i x hi v th c x hi

- Khi nim tn ti x hi v cc nhn t c bn cu thnh tn ti xhi

- Khi nim thc x hi v cu trc ca thc x hi (tm l xhi v h t t ng x hi; cc hnh thi thc x hi).

b) Vai tr quy t nh ca t n t i x hi i v i th c x hi

- Tn ti x hi quyt nh ni dung ca thc x hi; ni dung ca thc x hi l s phn nhi v i tn ti x hi- Tn ti x hi quyt nh s bin i ca thc x hi; s bin i

ca thc x hi l s phn nhi v i s bin i ca tn ti x hi- ngh a ph ng php lun

2. Tnhc lp t ng i ca th c x hi- Ni dung tnhc lp t ngi ca thc x hi- ngh a ph ng php lun

IV. HNH THI KINH T-X HI V QU TRNH LCH S -T NHIN CAS PHT TRIN CC HNH THI KINH T-X HI

1. Khi nim, kt cu hnh thi kinh t-x hi- Khi nim hnh thi kinh t-x hi- Kt cu ca hnh thi kinh t-x hi2. Qu trnh lch s -t nhin ca s pht trin cc hnh thi kinh

h


16/288

V. VAI TR CA U TRANH GIAI CP V CCH MNG X HI IV I S VN NG, PHT TRIN CA X HI C I KHNG GIAI CP

1. Giai cp v vai tr ca u tranh giai cp i v i s pht trinca x hi ci khng giai cp

a) Khi nim giai c p, t ng l p x hi- Khi nim giai cp- Khi nim tng l p x hib) Ngun g c giai c p- Ngun gc trc tip- Ngun gc su xac) Vai tr ca u tranh giai c p i v i s vn ng, pht tri n ca

x hi c i khng giai c p- u tranh giai cp v cc hnh thc u tranh giai cp- Nh n c cng c chuyn chnh giai cp- Vai tr ca u tranh giai cp v i t cch l ph ng thc v mt

trong nhng ng lc c bn, trc tip ca s pht trin ca x hi cikhng giai cp


2. Cch mng x hi v vai tr ca n i v i s pht trin cax hi ci khng giai cp

a) Khi nim cch mng x hi v ngun g c ca cch mng x hi

- Khi nim cch mng x hi v khi nim ci cch x hiN h hi


17/288

- Cch mng x hi l ng lc ca s vn ng, pht trin x hinhm thayi ch x hi li th i chuyn ln ch x hi m i cao

h n- ngh a ph ng php lun.

VI. QUANIM CA CH NGHA DUY VT LCH S V CON NG I VVAI TR SNG TO LCH S CA QUN CHNG NHN DN

1. Con ng i v bn cht ca con ng i

a) Khi nim con ng i- Ngun gc t nhin v ngun gc x hi ca con ng i- S thng nht bin chng gia hai mt t nhin v x hi trong

hot ng hin thc ca con ng ib) Bn ch t ca con ng i

- Lun im ca C.Mc v bn cht con ng i- Nng lc sng to lch s ca con ng i v cciu kin pht huy

nng lc sng to ca con ng i- Gii phng con ng i gii phngng lc c bn ca s pht

trin x hi2. Khi nim qun chng nhn dn v vai tr sng to lch s

ca qun chng nhn dn v c nhna) Khi nim qun chng nhn dnb) Vai tr sng t o lch s ca qun chng nhn dn v vai tr ca

c nhn trong lch s

- Qun chng nhn dn l ch th sng to lch s v l lc l ngquyt nh s pht trin lch s

- Vai tr ca c nhn, v nhni v i s pht trin ca lch s - ngh a ph ng php lun.


18/288

Phn th haiHC THUYT KINH T CA CH NGHA MC-LNIN V

PH NG TH C SN XUT T BN CH NGHA

Sau khi nhn thy rng ch kinh t l c s trn kin trcth ng tng chnh tr c xy dng ln th Mc ch nhiu nht n vicnghin cu ch kinh t y. Tc phm chnh ca Mc l b "T bn" c dnh ring nghin cu ch kinh t ca x hi hin i, ngh a lx hi t bn ch ngh a. (V.I. Lnin: Ton tp, Nxb. Tin b, M-1981, tp23, tr.54)

Hc thuyt kinh t ca Mc l ni dung ch yu ca ch ngh aMc (V.I Lnin: Ton tp, Tp 26, Nxb. Tin b, M-1981, tr.60); l ktqu vn dng th gi i quan duy vt v ph ng php lun bin chng duyvt vo qu trnh nghin cu ph ng thc sn xut t bn ch ngh a. B T

bn chnh l cng trnh khoa hc v i nht ca C.Mc. Mc ch cuicng ca b sch ny l pht hin ra quy lut kinh t ca s vn ng cax hi hin i, ngh a l ca x hi t bn ch ngh a, ca x hi t sn.Nghin cu s pht sinh, pht trin v suy tn ca nhng quan h sn xutca mt x hi nht nh trong lch s, l ni dung ca hc thuyt kinht ca Mc (V.I. Lnin: Ton tp, Tp 26, Nxb. Tin b, M-1981, tr.72)m trng tm ca n lhc thuy t gi tr v hc thuy t gi tr thng d .

Hc thuyt kinh t ca ch ngh a Mc-Lnin v ph ng thc snxut t bn ch ngh a khng ch bao gm hc thuyt ca C.Mc v gi tr v gi tr thng dm cn bao gm hc thuyt kinh tca VI Lnin vch


19/288

Ch ng IVHC THUYT GI TR

I. IU KIN RA I, C TR NG V U TH CA SN XUT HNGHO

1. iu kin ra i ca sn xut hng hoa) Phn cng laong x hib) Ch t h u v t liu sn xu t hay tnh ch t t nhn ca qu

trnh laong

2. c tr ng v u th ca sn xut hng hoa) c tr ng ca sn xu t hng hob) u th ca sn xu t hng ho

II. HNG HO

1. Hng ho v hai thuc tnh ca hng hoa) Khi nim hng hob) Hai thuc tnh ca hng ho

- Gi tr s dng ca hng ho- Gi tr ca hng ho

c) M i quan h gi a hai thuc tnh ca hng ha2. Tnh cht hai mt ca laong sn xut hng ho

a) Laong c th b) Laong tr u t ng


20/288

- Nng sut laong- C ng laong- Mc phc tp ca laong

III. TIN T

1. Lch s pht trin ca hnh thi gi tr v bn cht ca tin t a) Lch s pht tri n ca hnh thi gi tr b) Bn ch t ca ti n t

2. Ch c nng ca tin t a ) Th c o gi tr b) Ph ng tin l u thngc) Ph ng tin thanh ton

d) Ph ng tin c t tr e) Ti n t th gi i

IV. QUY LUT GI TR

1. Ni dung ca quy lut gi tr - Yu cu i v i sn xut

- Yu cu i v i lu thng2. Tcng ca quy lut gi tr - iu tit sn xut v lu thng hng ho

- Kch thch ci tin k thut, h p l ho sn xut nhm tng nngsut laong

- Thc hin s la chn t nhin v phn ha ng i laong thnhk giu ng i ngho.

Ch ng V

HC THUYT GI TR THNG D


21/288

- iu kin cho sc laong tr thnh hng ha- Hai thuc tnh ca hng ha sc laong

b) Ti n cng trong ch ngh a t bn- Bn cht ca tin cng trong ch ngh a t bn- Hai hnh thc c bn ca tin cng trong ch ngh a t bn- Tin cng danh ngh a v tin cng thc t

II. S SN XUT RA GI TR THNG D

1. S thng nht gi a qu trnh sn xut ra gi tr s dng vqu trnh sn xut ra gi tr thng d

a) Qu trnh sn xu t ra gi tr s d ng trong ch ngh a t bnb) Qu trnh sn xu t ra gi tr thng d 2. Khi nim t bn, t bn bt bin v t bn kh bina) Khi nim t bnb) T bn b t bi n v t bn kh bi n3. Tun hon v chu chuyn ca t bn. T bn c nh v t

bn l u nga) Tun hon ca t bnb) Chu chuy n ca t bnc) T bn c nh v t bn l u ng3. T sut gi tr thng d v khi l ng gi tr thng d a) T su t gi tr thng d

b) Kh i l ng gi tr thng d 4. Hai ph ng php sn xut ra gi tr thng d v gi tr thng

d siu ngcha) S n xu t ra gi tr thng d tuyt i


22/288

1. Th c cht v ng c ca tch ly t bn2. Tch t v tp trung t bn3. Cu to h u c ca t bn

IV. CC HNH THI BIU HIN CA T BN V GI TR THNG D

1. Chi ph sn xut t bn ch ngh a. L i nhun v t sut l inhun

a) Chi ph sn xu t t bn ch ngh ab) L i nhun v t su t l i nhun- L i nhun- T sut l i nhun v cc nhn t nh h ng t i t sut l i nhun2. L i nhun bnh qun v gi c sn xuta) C nh tranh ni b ngnh v s hnh thnh gi tr th tr ng.b) C nh tranh gi a cc ngnh v s hnh thnh l i nhun bnh qunc) S chuy n ha ca gi tr hng ha thnh gi c sn xu t3. S phn chia gi tr thng d gi a cc tp on t bna) T bn th ng nghi p v l i nhun th ng nghi p

- T bn th ng nghip- L i nhun th ng nghipb) T bn cho vay v l i t c- T bn cho vay- L i tc v t sut l i tc

- Tn dng t bn ch ngh a; ngn hng v l i nhun ngn hngc) Cng ty c phn. T bn gi v th tr ng ch ng khon

- Cng ty c phnTbn giv th trng chng khon


23/288

Ch ng VIHC THUYT V CH NGHA T BN C QUYN

V CH NGHA T BN C QUYN NH N C

I. CH NGHA T BN C QUYN

1. B c chuyn t ch ngh a t bn t do cnh tranh sang ch ngh a t bn c quyn

2. Nm c im kinh t c bn ca ch ngh a t bn c quyna) T p trung sn xu t v cc t ch c c quy nb) T bn ti chnh v bn u s ti chnh

c) Xu t kh u t bnd) S phn chia th gi i v kinh t gi a cc t ch c c quy ne) S phn chia th gi i v lnh th gi a cc c ng qu c qu c3. S hot ng ca quy lut gi tr v quy lut gi tr thng d

trong giaion ch ngh a t bn c quyn

a) S hot ng ca quy lut gi tr b) S hot ng ca quy lut gi tr thng d

II. CH NGHA T BN C QUYN NH N C

1. Nguyn nhn ra i v bn cht ca ch ngh a t bn cquyn nh n c

2. Nh ng biu hin ca ch ngh a t bn c quyn nh n ca) S k t h p v con ng i gi a cc t ch c c quy n v b my

nh n cb) S hnh thnh v pht tri n ca s h u nh n c


24/288

Phn th baL LUN CA CH NGHA MC-LNIN

V CH NGHA X HI

Trn c s hc thuyt kinh t v ph ng thc sn xut t bn ch ngh a, c bit l hc thuyt gi tr thng d, Mc hon ton da vo vch da vo nhng quy lut kinh t ca s vn ng ca x hi hin i mkt lun rng x hi t bn ch ngh a nht nh s phi chuyn bin thnhx hi x hi ch ngh a. Vic x hi ha laong, ngy cng tin nhanhthm d i mun vn hnh thc ..., biu hin c bit r rng s pht

trin ca i cng nghip, ...,y l c s vt cht ch yu cho s ra ikhng th trnh khi ca ch ngh a x hi. ng lc tr tu v tinh thn cas chuyn bin , lc l ng th cht thi hnh s chuyn bin l giaicp v sn, giai cp c bn thn ch ngh a t bn rn luyn. Cuc utranh ca giai cp v sn chng giai cp t sn, biu hin d i nhiu hnhthc khc nhau v ni dung ca nhng hnh thc ny ngy cng phong ph,- nht nh bin thnh mt cuc u tranh chnh tr ca giai cp v snnhm ginh chnh quyn (chuyn chnh v sn). (V.I. Lnin: Ton tp,Tp 26, Nxb. Tin b, M-1981, tr.86-87).

Nh vy, trong ch ngh a Mc-Lnin, hc thuyt kinh t v ph ngthc sn xut t bn ch ngh a cng v i b phn l lun trit hc l nhng

c s l lun tt yu v trc tip ca ch ngh a x hi khoa hc, tc hcthuyt Mc-Lnin v ch ngh a x hi. B i vy, theo ngh a rng ch ngh ax hi khoa hc chnh l ch ngh a Mc-Lnin, cn theo ngh a hp th n lmt b phn l lun cu thnh ch ngh a Mc-Lnin - b phn l lun v chngha x hi l bphn l lun nghin cu lm sng t vai tr s


25/288

Ch ng VIIS MNH LCH S CA GIAI CP CNG NHN

V CCH MNG X HI CH NGHA

I. S MNH LCH S CA GIAI CP CNG NHN

1. Giai cp cng nhn v s mnh lch s ca na) Khi nim giai c p cng nhn

- Quan nim ca cc nh kinhin ch ngh a Mc-Lnin v giai cpcng nhn

- Quan nim hin nay v giai cp cng nhnb) N i dung vc i m s mnh lch s ca giai c p cng nhn

- Ni dung s mnh lch s ca giai cp cng nhn- c im s mnh lch s ca giai cp cng nhn

2. iu kin khch quan quynh s mnh lch s ca giai cpcng nhn

a) a v kinh t -x hi ca giai c p cng nhn trong x hi t bnch ngh a

- a v kinh t ca giai cp cng nhn trong x hi t bn ch ngh a- a v x hi ca giai cp cng nhn trong x hi t bn ch ngh ab) c i m chnh tr -x hi ca giai c p cng nhn

- Giai cp cng nhn l giai cp tin tin nht th i i ngy nay- Giai cp cng nhn l giai cp c tnh cch mng trit nht- Giai cp cng nhn c thc t chc k lut cao nht

Giai cp cng nhn c bn cht quc t


26/288

- Qu trnh pht trin ca giai cp cng nhn v phong trou tranhca giai cp cng nhn

- Tnh tt yu xy dng chnhng ca giai cp cng nhn- Quy lut ra i v pht trin ca ng Cng snb) M i quan h gi a ng C ng sn v i giai c p cng nhn- Giai cp cng nhn l c s giai cp ca ng Cng sn

- ng Cng sn l i tin phong chin u, l lnh t chnh tr, lb tham mu chin u ca giai cp cng nhnII. CCH MNG X HI CH NGHA

1. Cch mng x hi ch ngh a v nguyn nhn ca na) Khi nim cch mng x hi ch ngh ab) Nguyn nhn ca cch mng x hi ch ngh a2. Mc tiu,ng l c v ni dung ca cch mng x hi ch ngh a- Mc tiu ca cch mng x hi ch ngh a- ng lc ca cch mng x hi ch ngh a- Ni dung ca cch mng x hi ch ngh a

3. Lin minh gi a giai cp cng nhn v i giai cp nng dn trongcch mng x hi ch ngh aa) Tnh t t y u v c s khch quan ca lin minh gi a giai c p cng

nhn v i giai c p nng dn- Tnh tt yu khch quan ca lin minh gia giai cp cng nhn v i

giai cp nng dn- C s khch quan (c s kinh t, chnh tr,....) bo m s lin minh

vng chc v lu di gia giai cp cng nhn v i giai cp nng dnb) N i dung v nguyn t c c bn ca lin minh gi a giai c p cng

nhn vi giai cp nng dn


27/288

1. Xu th tt yu ca s ra i hnh thi kinh t-x hi cng snch ngh a

- Ph ng php lun c bn ca vic d bo xu th tt yu ca s ra i hnh thi kinh t-x hi cng sn ch ngh a

- Mu thun c bn ca ph ng thc sn xut t bn ch ngh a vnhu cu tt yu ca s thay th hnh thi kinh t-x hi t bn ch ngh abng hnh thi kinh t-x hi cng sn ch ngh a

- S pht trin ca cuc u tranh giai cp tt yu dn t i chuynchnh v sn v s xc lp hnh thi kinh t-x hi cng sn ch ngh a

2. Cc giaion pht trin ca hnh thi kinh t-x hi cng snch ngh a

a) Th i k qu ln ch ngh a x hi- Tnh tt yu v hai loi hnh qu ln ch ngh a x hi

- c im v ni dung kinh t ca th i k qu ln ch ngh a xhi

- c im v ni dung chnh tr, vn ha x hi ca th i k qu ln ch ngh a x hi

b) Ch ngh a x hi

- Khi nim ch ngh a x hi- Nhngc trng v kinh t v chnh tr ca ch ngh a x hic) Giai on cao ca x hi cng sn ch ngh a

- Khi nim giaion cao ca x hi cng sn ch ngh a

- Nhng c trng v s pht trin lc l ng sn xut, kinh t, chnhtr, vn ha, con ng i, ... giaion cao ca x hi cng sn ch ngh a.

Ch ng VIII


28/288

- Khi nim dn ch v nn dn ch - Nhngc trng ca nn dn ch x hi ch ngh a- Tnh tt yu ca vic xy dng nn dn ch x hi ch ngh a

2. Xy d ng nh n c x hi ch ngh a- Khi nim nh n c x hi ch ngh a

- c trng v chc nng, nhim v ca nh n c x hi ch ngh a- Tnh tt yu ca vic xy dng nh n c x hi ch ngh a

II. XY D NG NN VN HA X HI CH NGHA

1. Khi nim nn vn ha x hi ch ngh a- Khi nim vn ha, nn vn ha v nn vn ha x hi ch ngh a

- c trng ca nn vn ha x hi ch ngh a- Tnh tt yu ca vic xy dng nn vn ha x hi ch ngh a2. Ni dung v ph ng th c xy d ng nn vn ha x hi ch

ngh a- Tnh tt yu, ni dung v tnh cht c bn ca nn vn ha XHCN- Xy dng gia nh vn ha x hi ch ngh a mt trong nhng ni

dung c bn ca nhim v xy dng nn vn ha x hi ch ngh a- Ph ng thc xy dng nn vn ho x hi ch ngh a

III. GII QUYT VN DN TC V TN GIO

1. Vn dn tc v nguyn tc c bn ca ch ngh a Mc-Lnin trong vic gii quyt vn dn tc

- Khi nim dn tc; hai xu h ng pht trin ca dn tc v vn dn tc trong tin trnh xy dng ch ngh a x hi

- Nhng nguyn tc c bn ca ch ngh a Mc-Lnin trong vic gii


29/288

- Cc nguyn tc c bn ca ch ngh a Mc-Lnin trong vic giiquyt vn tn gio.

Ch ng IXCH NGHA X HI HIN TH C V TRIN VNG

I. CH NGHA X HI HIN TH C

1. Cch mng Thng M i Nga v m hnh ch ngh a x hihin th c u tin trn th gi i

a) Cch mng Thng M i Nga (1917)- S thnh cng ca Cch mng Thng M i Nga

- Bi hc lch s t cuc Cch mng Thng M i Nga v ib) M hnh ch ngh a x hi u tin trn th gi i- Nhng thnh cng ca m hnh ch ngh a x hi theo kiu Xvit

v i t cch l m hnh ch ngh a x hi u tin trn th gi i- Bi hc lch s t m hnh ch ngh a x hi theo kiu Xvit

2. S ra i ca h thng cc n c x hi ch ngh a v nh ngthnh t u ca n

a) S ra i v pht tri n ca h th ng cc n c x hi ch ngh a- S pht trin ca phong tro gii phng dn tc trn th gi i- S ra i v pht trin ca h thng cc n c x hi ch ngh a d i

s lnho ca ccng Cng sn th k XXb) Nh ng thnh t u ca ch ngh a x hi hin th c- Nhng thnh tu v chnh tr, vn ha, x hi

Nhng thnh tu kinh t


30/288

- S sp ca ch x hi ch ngh a Lin X v cc n cng u

2. Nguyn nhn dn n khng hong v sp ca m hnhch ngh a x hi Xvit

a) Nguyn nhn su xa l nh ng sai lm thuc v m hnh pht tri nca ch ngh a x hi Xvi t

b) Nguyn nhn ch y u v tr c ti p

- ng li hu khuynh, c hi v xt li- m mu din bin ha bnh ca ch ngh a quc

III. TRIN VNG CA CH NGHA X HI1. Ch ngh a t bn khng phi l t ng lai ca x hi loi

ng i

- Bn cht ca ch ngh a t bn khng thayi- Cc yu t x hi ch ngh a xut hin trong lng x hi t bn- Tnha dng ca cc xu h ng pht trin ca th gi i ng i

2. Ch ngh a x hi t ng lai ca x hi loi ng ia) Lin X v cc n c ng u s p khng c ngh a l s co

chung ca ch ngh a x hib) Cc n c x hi ch ngh a cn li ti n hnh ci cch, m c a, im i v ngy cngt c nh ng thnh t u to l n

c) xu t hin xu h ng i ln ch ngh a x hi.

KT. B TR NG

TH TR NG TH NG TR C

Chng m au


31/288

g

NHAP MON NHNG NGUYEN LY C BAN CUA CHU NGHA MAC LENIN

I. KHAI LC VE CHU NGHA MAC LENIN1. Chu ngha Mac Lenin va ba bo phan ca u thanh

Chu ngha Mac Lenin la he tho ng quan iem va hoc thuyet khoa hoc cua C.Mac1,Ph.Angghen2 va s phat trien cua V.I.Lenin3; c hnh thanh va phat trien tren c s ke thanhng gia tr t tng nhan loai va tong ke t thc tien thi ai; la the gii quan, phng phap luan

pho bie n cua nhan thc khoa hoc va thc tien cach mang; la khoa hoc ve s nghiep giai phonggiai cap vo san, giai phong nhan dan lao ong khoi che o ap bc, boc lot va tie n ti giai phongcon ngi.

Vi ngha nh vay, noi dung cua chu ngha Mac Lenin bao quat cac lnh vc tri thc hetsc rong ln mang nhieu gia tr khoa hoc va thc tien. The nhng, neu nghien cu chu ngha Mac- Lenin vi t cach la khoa hoc ve s nghiep giai phong giai ca p vo san, giai phong nhan dan lao

ong khoi che o ap bc, boc lot va tie n ti giai phong con ngi th co the thay noi dung cua chungha Mac Lenin c cau thanh t ba bo phan ly luan c ban, co mo i quan he thong nhat bienchng vi nhau, o la:Triet hoc Mac Lenin, Kinh te chnh tr Mac - Lenin va Chu ngha xa hoikhoa hoc.

Triet hoc Mac - Lenin la bo phan ly luan nghien cu nhng quy luat van ong, phat trienchung nha t cua t nhien, xa hoi va t duy; xay dng the gii quan va phng phap luan chung

nhat cua nhan thc khoa hoc va thc tien cach mang.Tren c s the gii quan va phng phap luan trie t hoc, Kinh te chnh tr Mac Leninnghien cu nhng quy luat kinh te cua xa hoi, ac biet la nhng quy luat kinh te cua qua trnh rai, phat trien, suy tan cua phng thc san xuat mi phng thc san xuat cong san chu ngha.

Chu ngha xa hoi khoa hoc la ket qua tat nhien cua s van dung the gii quan, phng phapluan Trie t hoc va Kinh te chnh tr Mac Lenin vao viec nghien cu lam sang to nhng quy luat

khach quan cua qua trnh cach mang xa hoi chu ngha bc chuyen bie n lch s t chu ngha tban len chu ngha xa hoi va tie n ti chu ngha cong san.Ba bo phan ly luan cau thanh chu ngha Mac Lenin co oi tng nghien cu cu the khac

nhau nhng eu nam trong mot he tho ng ly luan khoa hoc tho ng nhat o la khoa hoc ve snghiep giai phong giai cap vosan giai phong nhan dan lao ong khoi che oap bc boc lot va tien

Ngay nay, co the co nhieu hoc thuye t vi ly tng nhan ao ve giai phong giai cap, giai
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


32/288

phong nhan dan lao ong va giai phong con ngi khoi ach ap bc, boc lot nhngch co chungha Ma c Lenin mi la hoc thuye t khoa hoc nha t, chac chan nhat va chan chnh nha t e thchien ly t ng a y.2. Khai lc s ra i va phat trien cua chu ngha Mac Lenin

Qua trnh ra i va phat trien cua chu ngha Mac Lenin bao gom hai giai oan ln la giaioan hnh thanh, phat trien chu ngha Mac (do C.Mac, Ph.Angghen thc hien) va giai oan baove, phat trien chu ngha Mac thanh chu ngha Mac Lenin (do V.I.Lenin thc hien).

a) Nhng ie u kien, tie n e cu a s ra i chu ngha Ma c- ieu kien kinh te - xa hoi

Chu ngha Mac ra i vao nhng nam 40 cua the ky XIX. ay la thi ky phng thc sanxuat t ban chu ngha cac nc Tay Au a phat trien manh me tren nen tang cua cuoc cachmang cong nghiep c thc hien trc tien nc Anh vao cuoi the ky XVIII. Cuoc cach mangcong nghiep khong nhng anh dau bc chuyen bie n t nen san xuat thu cong t ban chu nghasang nen san xuat ai cong nghiep t ban chu ngha ma con lam thay oi sau sac cuc dien xa hoi,trc het la s hnh thanh va phat trien cua giai cap vo san.

Mau thuan sau sac gia lc lng san xua t mang tnh xa hoi hoa vi quan he san xuat mangtnh t nhan t ban chu ngha a boc lo qua cuoc khung hoang kinh te nam 1825 va hang loatcuoc au tranh cua cong nhan cho ng lai chu t ban, tieu bieu la: cuoc khi ngha cua cong nhandet Lyong (Phap) nam 1831, 1834; phong trao Hie n chng (Anh) t nam 1835 e n nam 1848;cuoc khi ngha cua cong nhan det Siledi (c) nam 1844, v.v.. o la nhng bang chng lch s the hien giai ca p vo san a tr thanh mot lc lng chnh tr oc lap, tien phong trong cuoc a u

tranh cho nen dan chu, cong bang va tien bo xa hoi.Thc tien cach mang cua giai ca p vo san at ra yeu cau khach quan la no phai c soi sangbang ly luan khoa hoc. Chu ngha Mac ra i la s ap ng yeu cau khach quan o; ong thichnh thc tien cach mang o cung tr thanh tien e thc tien cho s khai quat va phat trienkhong ngng ly luan cua chu ngha Mac.

-Tien e ly luan

Chu ngha Mac ra i khong ch xuat phat t nhu cau khach quan cua lch s ma con la ke tqua cua s ke tha tinh hoa di san ly luan cua nhan loai, trong o trc tiep nhat la trie t hoc coien c, kinh te chnh tr co ien Anh va chu ngha xa hoi khong tng cac nc Phap va Anh.

Trie t hoc co ie n c, ac biet la trie t hoc cua G.W.Ph.Heghen4 va L.Phoibac5 a anhhng sau sac en s hnh thanh the gii quan va phng phap luan triet hoc cua chu ngha Mac

C.Mac va Ph.Angghen a phe phan nhieu han che ca ve phng phap, ca ve quan iem, acbi h i li h i L Ph ib h i h
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


33/288

biet nhng quan iem lien quan e n cac van e xa hoi cua L.Phoibac, song, hai ong cung anhgia cao vai tro t tng cua L.Phoibac trong cuoc a u tranh chong chu ngha duy tam, ton giao,khang nh gii t nhien la tnh th nhat, ton tai vnh vien, khong phu thuoc vao y thc cua conngi. Chu ngha duy vat, vo than cua Phoibac a tao tien e quan trong cho bc chuyen biencua C.Mac va Ph.Angghen t the gii quan duy tam sang the gii quan duy vat - mot tien e ly luan cua qua trnh chuyen t lap trng chu ngha dan chu - cach mang sang lap trng chu nghacong san.

Kinh te chnh tr co ien Anh vi nhng ai bieu ln cua no la A.Xmt6 va .Ricaco7 a gopphan tch cc vao qua trnh hnh thanh quan niem duy vat ve lch s cua chu ngha Mac.

A.Xmt va .Ricaco la nhng ngi co cong ln trong viec m au xay dng ly luan ve giatr cua lao ong trong lnh vc nghien cu kinh te chnh tr hoc. Cac ong a a ra nhng ket luanquan trong ve gia tr va nguon goc cua li nhuan, ve tnh cha t quan trong hang au cua qua trnhsan xuat vat chat, ve nhng quy luat kinh te khach quan. Song, do nhng han che ve phng phapnghien cu nen cac nha kinh te hoc chnh tr co ien Anh a khong tha y c tnh lch s cua giatr; khong thay c mau thuan cua hang hoa va san xuat hang hoa; khong thay c tnh hai matcua lao ong san xuat hang hoa cung nh khong phan biet c san xuat hang hoa gian n visan xua t hang hoa t ban chu ngha; cha phan tch c chnh xac nhng bieu hien cua gia trtrong phng thc san xuat t ban chu ngha.

Ke tha nhng yeu to khoa hoc trong ly luan ve gia tr lao ong va nhng t tng tie n bo cua cac nha kinh te chnh tr co ien Anh, C.Mac a giai quye t nhng be tac ma ban than cac nhakinh te chnh tr co ien Anh a khong the vt qua c e xay dng nen ly luan ve gia tr thangd, luan chng khoa hoc ve ban chat boc lot cua chu ngha t ban va nguon goc kinh te dan ens diet vong tat yeu cua chu ngha t ban cung nh s ra i tat yeu cua chu ngha xa hoi.

Chu ngha xa hoi khong tng a co mot qua trnh phat trien lau dai va at en nh cao vaocuoi the ky th XVIII, au the k th XIX vi cac nha t tng tieu bieu la H.Xanh Ximong8,S.Phurie9 va R.Ooen10. Chu ngha xa hoi khong tng the hien am net tinh than nhan ao, phe phan manh me chu ngha t ban tren c s vach tran canh kho n cung ca ve vat chat lan tinh thancua ngi lao ong trong nen san xuat t ban chu ngha va a a ra nhieu quan iem sau sac ve qua trnh phat trien cua lch s cung nh d oan ve nhng ac trng c ban cua xa hoi tng lai.Song, chu ngha xa hoi khong tng a khong luan chng c mot cach khoa hoc ve ban chat cuachu ngha t ban, khong phat hien c quy luat phat trien cua chu ngha t ban va cung khongnhan thc c vai tro, s menh cua giai ca p cong nhan vi t cach la lc lng xa hoi co kha nang

oa bo ch ngha t ban ea dng mot a hoi bnh ang khong co boc lot

Tinh than nhan ao va nhng quan iem ung an cua cac nha chu ngha xa hoi khongt l h t h i t l i t th h t t hti l l
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


34/288

tng velch s, ve ac trng cua xa hoi tng lai a tr thanh mot trong nhng tien e ly luanquan trong cho s ra i cua ly luan khoa hoc ve chu ngha xa hoi trong chu ngha Mac.

-Tien e khoa hoc t nhien

Cung vi nhng ieu kien kinh te - xa hoi va tien e ly luan, nhng thanh tu khoa hoc tnhien cung la nhng tien e, luan c va nhng minh chng khang nh tnh ung an ve the giiquan va phng phap luan cua chu ngha Mac; trong o, trc he t la viec phat hien quy luat baotoan va chuyen hoa nang lng, thuyet tie n hoa va thuye t te bao.

Quy luat bao toan va chuye n hoa nang lng a chng minh khoa hoc ve s khong tach rinhau, s chuyen hoa lan nhau va c bao toan cac hnh thc van ong cua vat chat.Thuye t tie n

hoa a em lai c s khoa hoc ve s phat sinh, phat trien a dang bi tnh di truyen, bien d vamo i lien he hu c gia cac loai thc vat, ong vat trong qua trnh chon loc t nhien.Thuye t tebao la mot can c khoa hoc chng minh s thong nhat ve mat nguon go c, hnh thai va ca u tao vatcha t cua c the thc vat, ong vat va giai thch qua trnh phat trien trong moi lien he cua chung.

Quy luat bao toan va chuyen hoa nang lng, thuyet tien hoa va thuye t te bao la nhngthanh tu khoa hoc bac bo t duy sieu hnh va quan iem than hoc ve vai tro cua ang Sang tao;khang nh tnh ung an cua quan iem duy vat bien chng ve the gii vat chat la vo cung, vo tan, t ton tai, t van ong, t chuyen hoa; khang nh tnh khoa hoc cua t duy bien chng duyvat trong nhan thc va thc tien.

Nh vay, s ra i cua chu ngha Mac la hien tng hp quy luat; no va la san pham cuatnh hnh kinh te - xa hoi ng thi, cua tri thc nhan loai the hien trong cac lnh vc khoa hoc,va la ket qua cua nang lc t duy va tinh than nhan van cua nhng ngi sang lap ra no.

b) Giai oan hnh thanh va phat trie n chu ngha MacGiai oan hnh thanh va phat trien cua chu ngha Mac do C.Mac va Ph.Angghen thc hiendien ra t nhng nam 1842 1843 e n nhng nam 1847 1848; sau o, t nam 1849 en nam1895 la qua trnh phat trien sau sac hn, hoan thien hn. Trong giai oan nay, cung vi cac hoatong thc tien, C.Mac va Ph.Angghen a nghien cu t tng cua nhan loai tren nhieu lnh vct thi co ai cho e n xa hoi ng thi e tng bc cung co, bo sung va hoan thien quan iemcua mnh.

Nhng tac pham nh Ban thao kinh te - trie t hoc nam 1844 (C.Mac, 1844),Gia nh thanthanh (C.Mac va Ph.Angghen, 1845), Luan cng ve Phoibac (C.Mac, 1845), He t tng c(C.Mac va Ph.Angghen, 1845 1846), v.v. a the hien ro net viec C.Mac va Ph.Angghen ketha tinh hoa trong quan iem duy vat va phep bien chng cua cac bac tien boi e xay dng the

hoi.Tuyen ngon cua ang Cong san la tac pham bc au a ch ra nhng quy luat van ong cualch s the hien t tng c ban ve ly luan hnh thai kinh texa hoi Theo t tng o san xuat
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


35/288

lch s, the hien t tng c ban ve ly luan hnh thai kinh te - xa hoi. Theo t tng o, san xuatvat chat gi vai tro quyet nh s ton tai va phat trien cua xa hoi; phng thc san xua t vat chatquyet nh qua trnh sinh hoat, i so ng chnh tr va i song tinh than cua xa hoi.Tuyen ngon cua ang Cong san cung cho thay t khi co giai cap th lch s phat trien cua xa hoi la lch s autranh giai cap; trong au tranh giai cap, giai cap vo san ch co the t giai phong mnh ne u ongthi va vnh vien giai phong toan the nhan loai. Vi nhng quan iem c ban nay, C.Mac vaPh.Angghen a sang lap rachu ngha duy vat lch s.

Van dung chu ngha duy vat lch s vao viec nghien cu toan dien phng thc san xua t tban chu ngha, C.Mac a phat hien ra rang: viec tach nhng ngi san xua t nho khoi t lieu sanxuat bang bao lc la khi iem cua s xac lap phng thc san xuat t ban chu ngha. Ngi laoong khong con t lieu san xua t e t mnh thc hien cac hoat ong lao ong, cho nen, muon laoong e co thu nhap, ngi lao ong buoc phai ban sc lao ong cua mnh cho nha t ban. Sclao ong a tr thanh mot loai hang hoa ac biet, ngi ban no tr thanh cong nhan lam thue chonha t ban. Gia tr do lao ong cua cong nhan lam thue tao ra ln hn gia tr sc lao ong cua ho,hnh thanh nen gia tr thang d nhng no lai khong thuoc ve ngi cong nhan ma thuoc ve nginam gi t lieu san xuat thuoc ve nha t ban.

Nh vay, bang viec tm ra nguon go c cua viec hnh thanh gia tr thang d, C.Mac a ch raban chat cua s boc lot t ban chu ngha, cho du ban chat nay a b che ay bi quan he hang hoa- tien te.

Ly luan ve gia tr thang d c C.Mac va Ph.Angghen nghien cu va trnh bay toan dien,sau sac trong boT ban11. Tac pham nay khong ch m ng cho s hnh thanh he thong ly luankinh te chnh tr mi tren lap trng giai ca p vo san ma con cung co, phat trien quan iem duy vatlch s mot cach vng chac thong qua ly luan ve hnh thai kinh te - xa hoi. Ly luan nay a trnhbay he tho ng cac quy luat van ong va phat trien cua xa hoi, cho thay s van ong va phat triena y la mot qua trnh lch s - t nhien thong qua s tac ong bien chng gia lc lng san xua t vaquan he san xua t; gia c s ha tang va kien truc thng tang. Ly luan hnh thai kinh te - xa hoia lam cho chu ngha duy vat ve lch s khong con la mot gia thuye t, ma la mot nguyen ly ac chng minh mot cach khoa hoc12.

Bo T ban cua C.Mac cung la tac pham chu yeu va c ban c trnh bay ong ngha vikhoa hoc xa hoi13 thong qua viec lam sang to quy luat hnh thanh, phat trien va diet vong ta t yeucua chu ngha t ban; s thay the chu ngha t ban bang chu ngha xa hoi va s menh lch s cuagiai ca p cong nhan vi t cach la lc lng xa hoi thc hien s thay the a y.

T d l h h i h i h

trong qua trnh xay dng chu ngha cong san, v.v. a c e cap en vi t cach la c s khoahoc cho ly luan cach mang cua giai cap vo san trong cac hoat ong hng en tng lai


36/288

hoc cho ly luan cach mang cua giai ca p vo san trong cac hoat ong hng en tng lai. c) Gi ai oa n ba o ve va pha t trie n chu ngha Ma c- Bo i canh lch s va nhu cau bao ve , phat trie n chu ngha Mac

Nhng nam cuo i the ky XIX au the ky XX, chu ngha t ban a phat trien sang mot giaioan mi la giai oan chu ngha e quoc. Ban chat boc lot va thong tr cua chu ngha t ban ngaycang boc lo ro net; mau thuan trong long xa hoi t ban ngay cang sau sac ma ien hnh la mauthuan giai cap gia vo san va t san. Tai cac nc thuoc a, cuoc a u tranh chong chu ngha equoc tao nen s tho ng nhat gia cach mang giai phong dan toc vi cach mang vo san, gia nhandan cac nc thuoc a vi giai cap cong nhan chnh quoc. Trung tam cua cac cuoc au tranhcach mang giai oan nay la nc Nga. Giai ca p vo san va nhan dan lao ong Nga di s lanhao cua ang Bonsevch a tr thanh ngon c au cua cach mang the gii.

Trong giai oan nay, cung vi s phat trien cua nen ai cong nghiep t ban chu ngha la sphat trien manh me cua khoa hoc t nhien. Mot so nha khoa hoc t nhien, ac biet trong lnh vcvat ly hoc, do bap benh ve phng phap luan trie t hoc duy vat nen ri vao tnh trang khung hoangve the gii quan. S khung hoang nay b chu ngha duy tam li dung, gay anh hng trc tie p e nnhan thc va hanh ong cua cac phong trao cach mang.

ay cung la thi ky chu ngha Mac c truyen ba rong rai vao nc Nga. e bao ve a vva li ch cua giai cap t san, nhng trao lu t tng nh chu ngha kinh nghiem phe phan, chungha thc dung, chu ngha xet lai, v.v. a mang danh oi mi chu ngha Mac e xuyen tac vaphu nhan chu ngha Mac.

Trong bo i canh nh vay, thc tien mi at ra nhu cau phai phan tch, khai quat nhng thanhtu mi cua s phat trien khoa hoc t nhien nham tie p tuc phat trien the gii quan va phngphap luan khoa hoc cua chu ngha Mac; phai thc hien cuoc au tranh ly luan e chong s xuyentac va tie p tuc phat trien chu ngha Mac trong ieu kien lch s mi.

Hoat ong cua Lenin a ap ng c nhu cau lch s nay.-Vai tro cua V.I.Lenin o i vi viec bao ve va phat trien chu ngha MacQua trnh V.I.Lenin bao ve va phat trien chu ngha Mac co the chia thanh ba thi ky, tng

ng vi ba nhu cau c ban khac nhau cua thc tien, o la: thi ky t 1893 e n 1907; thi ky t 1907e n 1917; thi ky t sau khi Cach mang xa hoi chu ngha Thang Mi Nga thanh cong (1917) enkhi Lenin t tran (1924).

Nhng nam 1893 1907 la nhng nam V.I.Lenin tap trung cho ng phai dan tuy14. Tac phamNhg gi b d l th h t h h g h g g i d h h i ?

vi phepbien chng duy tam cua Heghen. Trong tac pham nay V.I.Lenin cung a ra nhieu ttng vetam quan trong cua ly luan cua thc tien va moi quan he gia lyluan va thc tien
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


37/288

tng vetam quan trong cua ly luan, cua thc tien va mo i quan he gia ly luan va thc tien.Cung trong nhng nam nay, vi tac pham Lam g? (1902) V.I.Lenin a phat trien quan iem

cua chu ngha Mac ve cac hnh thc a u tranh giai cap cua giai ca p vo san trc khi gianh chnhquyen. V.I.Lenin a e cap nhieu en au tranh kinh te , au tranh chnh tr, a u tranh t tng;ac biet, ong nhan manh en qua trnh hnh thanh he t tng cua giai ca p vo san.

Cuoc cach mang Nga 1905 1907 that bai. Thc tien cuoc cach mang nay c V.I.Lenintong ke t trong tac pham kinh ien mau mc Hai sach lc cua ang dan chu - xa hoi trong cachmang dan chu(1905). ay, chu ngha Mac a c phat trien sau sac nhng va n e ve phngphap cach mang, nhan to chu quan va nhan to khach quan, vai tro cua quan chung nhan dan, vai tro cua cac ang chnh tr, v.v. trong cach mang t san giai oan e quo c chu ngha.

Nhng nam 1907 1917 la nhng nam trong nghien cu vat ly hoc a dien ra cuoc khunghoang ve the gii quan. ieu nay tac ong khong nho e n viec xua t hien nhieu t tng duy tamtheo quan iem cua chu ngha Makh15 va phu nhan chu ngha Mac. V.I.Lenin a tong ket toanbo thanh tu khoa hoc t nhien cuoi the ky XIX, au the ky XX; tong ket nhng s kien lch s giai oan nay e vie t tac phamChu ngha duy vat va chu ngha kinh nghiem phe phan(1909).Bang viec a ra nh ngha kinh ien ve vat chat, mo i quan he gia vat chat va y thc, gia tontai xa hoi va y thc xa hoi, nhng nguyen tac c ban cua nhan thc, v.v., V.I.Lenin a khong chbao ve ra t thanh cong ma con phat trien chu ngha Mac len mot tam cao mi. Viec bao ve vaphat trien nay con the hien ro net t tng cua V.I.Lenin ve nguon goc lch s, ban cha t va ketca u cua chu ngha Mac trong tac pham Ba nguon goc va ba bo phan ca u thanh chu ngha Mac(1913), ve phep bien chng trong But ky trie t hoc(1914 - 1916), ve nha nc chuyen chnh vo san, bao lc cach mang, vai tro cua ang Cong san va con ng xay dng chu ngha xa hoitrong tac pham Nha nc va cach mang(1917), v.v..

Cach mang Thang Mi Nga nam 1917 thanh cong m ra mot thi ai mi - thi ai qua o t chu ngha t ban i len chu ngha xa hoi tren pham vi toan cau. S kien nay lam nay sinhnhng nhu cau mi ve ly luan ma thi C.Mac, Ph.Angghen cha c at ra. V.I.Lenin a tongke t thc tien cach mang cua quan chung nhan dan, tie p tuc bao ve phep bien chng macxt, autranh khong khoan nhng vi chu ngha chie t trung, thuyet nguy bien ong thi phat trien chu

ngha Mac ve nhan to quyet nh thang li cua mot che o xa hoi, ve giai cap, ve hai nhiem vuc ban cua giai cap vo san, ve chie n lc va sach lc cua ang vo san trong ieu kien mi, ve thi ky qua o, ve ke hoach xay dng chu ngha xa hoi theo chnh sach kinh te mi (NEP), v.v.qua mot loat cac tac pham noi tie ng nh: Benh a u tr ta khuynh trong phong trao cong san(1920)L i b t h h h t t h i l h

d) C hu ngha Mac Le nin va th c tie n phong tra o cach mang the giiChungha Mac ra i a anh hng ln lao en phong trao cong san vacong nhan quoc te
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


38/288

Chu ngha Mac ra i a anh hng ln lao e n phong trao cong san va cong nhan quoc te .Cuoc cach mang Thang Ba nam 1871 Phap co the coi la s kiem nghiem v ai o i vi t tngcua chungha Mac. Lan au tien trong lch s nhan loai, mot nha nc kieu mi nha ncchuyen chnh vo san (Cong xa Pari) c thanh lap.

Thang Tam nam 1903, chnh ang vo san au tien cua giai ca p vo san c xay dng theot tng cua chu ngha Mac - ang Bonsevch Nga. ang a lanh ao cuoc cach mang 1905 Nga nh thc hien mot cuoc dien tap oi vi s nghiep lau dai cua giai cap vo san.

Thang Mi nam 1917, cuoc cach mang xa hoi chu ngha cua giai cap vo san thang li mra mot ky nguyen mi cho nhan loai, chng minh tnh hien thc cua chu ngha Mac - Lenin tronglch s.

Nam 1919 Quoc te Cong san c thanh lap; nam 1922, Lien bang Cong hoa xa hoi chungha Xovie t ra i anh da u s lien minh giai cap vo san trong nhieu quoc gia. Vi sc manhcua lien minh, cong cuoc cho ng phatxt trong Chie n tranh the gii th hai khong ch bao ve cthanh qua cua giai cap vo san ma con a chu ngha xa hoi phat trien ra ngoai bien gii Lienbang Xoviet (Lien Xo), hnh thanh nen cong ong cac nc xa hoi chu ngha do Lien Xo danau, vi cac thanh vien nh Mong Co, Ba Lan, Rumani, Hunggari, Viet Nam, Tiep Khac, NamT, Anbani, Bungari, Cong hoa dan chu nhan dan Trieu Tien, Cong hoa dan chu c, TrungQuoc, Cuba. S kien nay a lam cho chu ngha t ban khong con la mot he tho ng duy nhat masong song ton tai la mot he thong chnh tr - xa hoi oi lap vi no ca ve ban cha t va muc chhanh ong.

Nhng s kien tren a co vu manh me phong trao cach mang cua giai cap cong nhan toanthe gii; thc tnh, co vu manh me phong trao au tranh giai phong cua nhan dan cac nc thuoca. Vai tro nh hng cua chu ngha Mac Lenin a em lai nhng thanh qua ln lao cho snghiep v hoa bnh, oc lap dan toc, dan chu va tie n bo xa hoi.

Song, do nhieu nguyen nhan khach quan va chu quan, nen t cuoi nhng nam 80 cua the kyth XX, he tho ng xa hoi chu ngha b khung hoang va ri vao giai oan thoai trao. Nhng ngay cakhi he tho ng xa hoi chu ngha b khung hoang va ri vao giai oan thoai trao th t tng xa hoichu ngha van ton tai tren pham vi toan cau; quyet tam xay dng thanh cong chu ngha xa hoi vanc khang nh nhieu quoc gia va chieu hng i theo con ng xa hoi chu ngha van lanrong cac nc khu vc My Latinh.

ac iem cua thi ai ngay nay la s bie n oi nhanh chong va a dang cac mat cua i songxa hoi do cach mang khoa hoc cong nghe em lai. The nhng, cho du xa hoi bien oi nhanh

cua mnh. Chu ngha xa hoi tren the gii, t nhng bai hoc thanh cong va that bai cung nh t khat vongvasthc tnh cua cac dan toc, coieu kien va khanang tao ra nhng bc tien mi.


39/288

khat vong va s thc tnh cua cac dan toc, co ieu kien va kha nang tao ra nhng bc tie n mi.Theo quy luat tie n hoa cua lch s, loai ngi nhat nh se tie n ti chu ngha xa hoi16. Theo quaniem cua ang Cong san Viet Nam: viec khang nh lay chu ngha Mac Lenin, t tng HoCh Minh lam nen tang t tng, kim ch nam cho hanh ong la bc phat trien quan trong trongnhan thc va t duy ly luan17. Nhng thanh tu ma dan toc Viet Nam a at c trong chientranh gi gn oc lap, trong hoa bnh, xay dng va trong s nghiep oi mi eu bat nguon t chungha Mac - Lenin, t tng Ho Ch Minh. V vay, phai kien nh muc tieu oc lap dan toc vachu ngha xa hoi tren nen tang chu ngha Mac Lenin va t tng Ho Ch Minh18; phai vandung va phat trien sang tao chu ngha Mac Lenin, t tng Ho Ch Minh trong hoat ong cuaang. Thng xuyen tong ke t thc tien, bo sung, phat trien ly luan, giai quyet ung an nhngva n e do cuoc so ng at ra19.

II. OI TNG, MUC CH VA YEU CAU VE PHNG PHAP HOC TAP, NGHIENCU MON HOC NHNG NGUYEN LY C BAN CUA CHU NGHA MAC LENIN

1.oi tng va muc ch cua viec hoc tap, nghien cu o i tng cua viec hoc tap, nghien cu mon hoc Nhng nguyen ly c ban cua chu ngha

Mac Lenin lanhng quan ie m c ban, nen tang va mang tnh chan ly ben vng cua chu nghaMac Lenin trong pham vi ba bo phan ly luan ca u thanh no.

Trong pham vi ly luan trie t hoc cua chu ngha Mac Lenin, o la nhng nguyen ly c banve the gii quan va phng phap luan chung nhat, bao gom nhng nguyen ly cua chu ngha duyvat bien chng vi t cach la hat nhan ly luan cua the gii quan khoa hoc; phep bien chng duyvat vi t cach la khoa hoc ve moi lien he pho bie n va s phat trien, ve nhng quy luat chungnhat cua s van ong, phat trien cua t nhien, xa hoi, t duy; chu ngha duy vat lch s vi t cachla s van dung, phat trien nhng nguyen ly cua chu ngha duy vat va phep bien chng vao viecnghien cu i song xa hoi.

Trong pham vi ly luan kinh te chnh tr cua chu ngha Mac Lenin, o la hoc thuyet gia tr(gia tr lao ong); hoc thuye t gia tr thang d; hoc thuyet ve chu ngha t ban oc quyen va chungha t ban oc quyen nha nc; khai quat nhng quy luat kinh te c ban cua phng thc sanxuat t ban chu ngha t giai oan hnh thanh en giai oan phat trien cao cua no.

Trong pham vi chu ngha xa hoi khoa hoc, o la nhng nguyen ly khoa hoc cua chu nghaMac Lenin ve s menh lch s cua giai cap cong nhan va tie n trnh cach mang xa hoi chungha; nhng van e co tnh quy luat cua qua trnh hnh thanh, phat trien hnh thai kinh te- xahoi

- Lenin;hieu ro c s ly luan quan trong nha t cua t tng Ho Ch Minh, ng loi cach mangcua ang Cong san Viet Nam, nen tang t tng cua ang; tren c s o xay dng the gii quan,
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


40/288

g g , g g g; y gg q ,phng phap luan khoa hoc, nhan sinh quan cach mang, xay dng niem tin va ly tng cachmang; van dung sang tao no trong hoat ong nhan thc va thc tien, trong ren luyen va tu dngao c, ap ng yeu cau cua con ngi Viet Nam trong s nghiep bao ve To quo c va xay dngthanh cong chu ngha xa hoi.2. Mot so yeu cau c ban ve phng phap hoc tap, nghien cu

Qua trnh hoc tap, nghien cu nhng nguyen ly c ban cua chu ngha Mac Lenin can thchien c mot so yeu cau c ban sau ay:

Th nha t , nhng luan iem cua chu ngha Mac Lenin c the hien trong nhng boi canhcu the khac nhau, nham giai quye t nhng van e cu the khac nhau nen hnh thc the hien ttng cung khac nhau. V vay, hoc tap, nghien cu nhng nguyen ly c ban cua chu ngha Mac Lenin can phai hieu ung tinh than, thc chat cua no; cho ng xu hng kinh vien, giao ieu.

Th hai, s hnh thanh, phat trien nhng luan iem cua chu ngha Mac Lenin la mot quatrnh. Trong qua trnh a y, nhng luan iem cua chu ngha Mac Lenin co quan he mat thie t vinhau, bo sung, ho tr nhau. V vay, hoc tap, nghien cu moi luan iem cua chu ngha Mac Lenin phai at chung trong moi lien he vi cac luan iem khac, cac bo phan ca u thanh khac etha y s tho ng nha t trong tnh a dang va nhat quan cua moi t tng noi rieng, cua toan bo chungha Mac Lenin noi chung.

Th ba,hoc tap, nghien cu nhng nguyen ly c ban cua chu ngha Mac Lenin e hieu ro c s ly luan quan trong nha t cua t tng Ho Ch Minh, ng lo i cach mang cua ang Congsan Viet Nam, nen tang t tng cua ang. V vay, phai gan nhng luan iem cua chu ngha Mac Lenin vi thc tien cach mang Viet Nam va thc tien thi ai e thay s van dung sang tao chu ngha Mac Lenin ma Chu tch Ho Ch Minh va ang Cong san Viet Nam a thc hien trongtng giai oan lch s.

Th t , hoc tap, nghien cu nhng nguyen ly c ban cua chu ngha Mac Lenin e ap ngnhng yeu cau cua con ngi Viet Nam trong giai oan mi. V vay, qua trnh hoc tap, nghiencu ong thi cung phai la qua trnh giao duc, t giao duc, tu dng va ren luyen e tng bchoan thien mnh trong i so ng ca nhan cung nh trong i so ng cong ong xa hoi.

Th nam, chu ngha Mac Lenin khong phai la he thong ly luan khep kn nha t thanh batbien, ma trai lai o la he tho ng ly luan khong ngng phat trien tren c s phat trien cua thc tienthi ai. V vay, qua trnh hoc tap, nghien cu nhng nguyen ly c ban cua chu ngha Mac Lenin ong thi cung phai la qua trnh tong ket, uc ket kinh nghiem e gop phan phat trien tnh

Phan th nha t

THE GII QUAN VA PHNG PHAP LUAN TRIET HOC CUA CHUNGHA MAC


41/288

THE GII QUAN VA PHNG PHAP LUAN TRIET HOC CUA CHU NGHA MAC LENIN

The gii quan va phng phap luan trie t hoc la bo phan ly luan nen tang cua chu ngha Mac- Lenin; la s ke tha va phat trien nhng thanh qua v ai nhat cua chu ngha duy vat va phepbien chng trong lch s t tng nhan loai. C Mac, Ph.Angghen va VI.Lenin a phat trien chungha duy vat va phep bien chng e n trnh o sau sac va hoan b; o la chu ngha duy vat bienchng vi t cach la hat nhan ly luan cua the gii quan khoa hoc; la phep bien chng duy vat vit cach la "hoc thuyet ve s phat trien, di hnh thc hoan b nhat, sau sac nha t va khong phiendien"20, hoc thuyet ve tnh tng o i cua nhan thc cua con ngi21- "cai ma ngay nay ngi tagoi la ly luan nhan thc hay nhan thc luan"22; o con la chu ngha duy vat lch s vi t cach la he tho ng cac quan iem duy vat bien chng ve nguon goc, ong lc va nhng quy luat chung cuas van ong, phat trien xa hoi loai ngi.

Nam vng nhng noi dung c ban ve the gii quan va phng phap luan trie t hoc cua chungha Mac - Lenin va la ieu kien tien quyet e nghien cu toan bo he thong ly luan cua chu

ngha Mac - Lenin, va la ieu kien tien quye t e van dung no mot cach sang tao trong hoatong nhan thc va thc tien e giai quye t nhng van e ma i so ng xa hoi cua at nc, cuathi ai ang at ra.

Chng I

CHU NGHA DUY VAT BIEN CHNGChu ngha duy vat bien chng lahat nhan ly luan trie t hoc cua the gii quan khoa hoc Mac -

Lenin; la hnh thc phat trien cao nha t cua chu ngha duy vat; la he thong ly luan va phng phapluan c xac la p tren c s giai quye t theo quan ie m duy vat bien chng o i vi van e c bancua trie t hoc. Do o, nam vng nhng noi dung c ban cua chu ngha duy vat bien chng la ieu

kien tien quye t e nghien cu toan bo he thong quan iem khoa hoc cua chu ngha Mac - Lenin.

I. CHU NGHA DUY VAT VA CHU NGHA DUY VAT BIEN CHNG1. S oi lap gia chu ngha duy vat va chu ngha duy tam trong viec giai quyet van e c

Tong ket toan bo lch s triet hoc, ac biet la lch s trie t hoc Co ien c, Ph.Angghen akhai quat: "Van e c ban ln cua moi triet hoc, ac biet la triet hoc hien ai, la moi quan he

23
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


42/288

gia t duy va ton tai"23; gia y thc vavat chat, gia tinh than va gii t nhien.Va ne c ban cua trie t hoc c phan tch tren hai mat.Th nhat , gia y thc va vat cha t,

cai nao co trc, cai nao co sau? cai nao quyet nh cai nao?Th hai, con ngi co kha nangnhan thc c the gii hay khong?

Viec giai quye t hai mat va n e c ban cua triet hoc la c s phan chia cua cac trng phaitrie t hoc ln trong lch s: chu ngha duy vatva chu ngha duy tam; kha tri luan (thuyet co the biet) va ba t kha tri luan (thuyet khong the biet). Ngoai ra con cochu ngha nh nguyen va hoainghi luan (chu ngha hoai nghi). Ve thc cha t, chu ngha nh nguyen co cung ban cha t vi chu ngha duy tam, con hoai nghi luan thuoc ve bat kha tri luan; mat khac, bat kha tri luan thng como i lien he mat thie t vi chu ngha duy tam, con kha tri luan thng gan vi chu ngha duy vat.

Trong lch s trie t hoc, nhng ngi cho rang: ban chat cua the gii la vat cha t; vat cha t latnh th nhat, y thc la tnh th hai; vat chat co trc va quye t nh y thc cua con ngi c goila cac nha duy vat. Ngc lai, nhng ngi cho rang: ban chat the gii la y thc; y thc la tnh thnhat, vat chat la tnh th hai; y thc co trc va quyet nh vat cha t c goi la cac nha duy tam;hoc thuyet cua ho hp thanh nhng mon phai khac nhau cua chu ngha duy tam.

Chu ngha duy tam co nguon goc nhan thc va nguon goc xa hoi cua no, o la: s xem xetphie n dien, tuyet oi hoa, than thanh hoa mot mat, mot ac tnh nao o cua qua trnh nhan thcva ong thi thng gan vi li ch cua cac giai ca p, tang lp ap bc, boc lot nhan dan lao ong.Mat khac, chu ngha duy tam va ton giao cung thng co moi lien he mat thie t vi nhau, nngta vao nhau e cung ton tai va phat trien.

Trong lch s, chu ngha duy tam co hai hnh thc c ban la chu ngha duy tam chu quan vachu ngha duy tam khach quan.Chu ngha duy tam chu quan tha nhan tnh th nha t cua y thccon ngi. Trong khi phu nhan s ton tai khach quan cua hien thc, chu ngha duy tam chu quankhang nh moi s vat hien tng ch la "phc hp nhng cam giac" cua ca nhan.Chu ngha duytam khach quan cung tha nhan tnh th nhat cua tinh than, y thc nhng tinh than, y thc ay cquan niem la tinh than khach quan, y thc khach quan co trc va ton tai oc lap vi gii t nhienva con ngi. Thc the tinh than, y thc khach quan nay thng c mang nhng ten goi khacnhau nh: "y niem tuyet oi ", tinh than tuyet oi", "ly tnh the gii", v.v..

o i lap vi chu ngha duy tam, chu ngha duy vat va s ton tai, phat trien cua no co nguongo c t s phat trien cua khoa hoc va thc tien, ong thi thng gan vi li ch cua giai cap va lclng tie n bo trong lch s. No la ket qua cua qua trnh uc ket, khai quat hoa nhng tri thc cua

Trong lch s, cung vi s phat trien cua khoa hoc va thc tien, chu ngha duy vat a chnh thanh va phat trien vi ba hnh thc c ban la: chu ngha duy vat cha t phac, chu ngha duy


43/288

vat sieu h nh va chu ngha duy vat bien chng.Chu ngha duy vat chat phac la ket qua nhan thc cua cac nha trie t hoc duy vat thi co ai.

Trong khi tha nhan tnh th nhat cua vat chat, chu ngha duy vat giai oan nay a ly giai toan bos sinh thanh cua the gii t mot hoac mot so dang vat chat cu the, cam tnh, coi o la thc the au tien, la ban nguyen cua the gii. Nhng ly giai cua ho ve the gii con mang nang tnh trcquan nen nhng ket luan cua ho ve the gii con ngay th, chat phac.

Tuy con ra t nhieu han che so vi s phat trien sau nay nhng chu ngha duy vat thi co aive c ban la ung v no a la y ban than gii t nhien e giai thch gii t nhien, no khong viene n mot than linh hay mot a ng sang tao nao e giai thch the gii.

Chu ngha duy vat sieu hnh la hnh thc c ban th hai cua chu ngha duy vat, the hien kharo t the ky XV en the ky XVIII va at nh cao vao the ky XIX. ay la thi ky c hoc co ienthu c nhng thanh tu rc r, nen trong khi tie p tuc phat trien quan iem cua chu ngha duyvat thi co ai, chu ngha duy vat giai oan nay chu s tac ong manh me cua phng phap tduy sieu hnh, may moc cua c hoc co ien. Do o, theo quan niem cua chu ngha duy vat sieuhnh, the gii gio ng nh mot co may c gii khong lo ma moi bo phan tao nen no luon trongtrang thai biet lap, tnh tai; neu co bie n oi th o ch la s tang, giam n thuan ve so lng vado nhng nguyen nhan ben ngoai gay nen.

Tuy cha phan anh ung hien thc trong mo i lien he pho bie n va s phat trien nhng chungha duy vat sieu hnh a gop phan khong nho vao viec chong lai the gii quan duy tam va tongiao, nha t la giai oan lch s chuyen tie p t thi trung co sang thi Phuc hng cac nc TayAu.

Chu ngha duy vat bie n chng la hnh thc c ban th ba cua chu ngha duy vat, do C.Macva Ph.Angghen bat au xay dng t nhng nam 40 cua the ky XIX, sau o c V.I.Lenin vanhng ngi ke tuc ong bao ve va phat trien. Vi s ke tha tinh hoa cua cac hoc thuyet triet hoctrc o va s dung triet e nhng thanh tu khoa hoc t nhien ng thi, chu ngha duy vatbien chng ngay t khi mi ra i a khac phuc c han che cua chu ngha duy vat chat phacthi co ai va chu ngha duy vat sieu hnh thi can ai, at ti trnh o la hnh thc phat trien caonhat cua chu ngha duy vat trong lch s.. Tren c s phan anh ung an hien thc khach quantrong mo i lien he pho bien va s phat trien, chu ngha duy vat bien chng a cung cap cong cu vai cho hoat ong nhan thc khoa hoc va thc tien cach mang.

Toan bo he thong quan niem, quan iem cua chu ngha duy vat bien chng c xay dng

Vat chat vi t cach la pham tru trie t hoc a co lch s phat trien tren 2500 nam. Ngay t thi co ai, xung quanh pham tru vat chat a dien ra cuoc au tranh khong khoan nhng giah hd h h d h i i h h kh h
http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/http://kilobooks.com/


44/288

chu ngha duy vat va chu ngha duy tam. ong thi, cung gio ng nhng pham tru khac, pham truvat chat co qua trnh phat trien gan lien vi thc tien va nhan thc cua con ngi.

Trong khi chu ngha duy tam quan niem ban chat cua the gii, c s au tien cua moi ton taila mot ban nguyen tinh than, con vat chat ch c quan niem la san pham cua ban nguyen tinhthan ay th chu ngha duy vat quan niem: ban chat cua the gii, thc the cua the gii la vat cha t -cai ton tai vnh vien, tao nen moi s vat, hien tng cung vi nhng thuoc tnh cua chung.

Trc khi chu ngha duy vat bien chng ra i, nhn chung, cac nha trie t hoc duy vat quanniem vat cha t la mot hay mot so cha t t co, au tien, la c s san sinh ra toan bo the gii. T thico ai trong l thuye t Ngu hanh cua trie t hoc Trung Quoc a quan niemkim, moc, thu y hoa, tho , lanhng to chat vat chat au tien cua the gii; phai Nyaya - Vaisesika An o lai quan niem c svat chat au tien sinh thanh nen the gii la anu24. Hy Lap, phai Mile cho rang c s vat chatau tien cua the gii la nc (quan iem cua Talet25 ) hay khong kh (quan iem cuaAnaximen26); Heraclt27 lai quan niem o la la; con emocrt28 th khang nh o la nguyen t,v.v.. Cho e n the ky XVII - XVIII quan iem ve vat cha t cua cac nha trie t hoc thi can ai TayAu nh Ph.Becn29, R.ecact30, T.Ho px31, .iro32, v.v. van khong co nhng thay oi canban. Ho tie p tuc nhng quan niem ve vat chat cua cac nha triet hoc duy vat thi co ai Hy Lap vai sau tm hieu cau truc vat cha t cua gii t nhien trong s bieu hien cu the cam tnh cua no.

Quan iem cua cac nha trie t hoc duy vat trc Mac ve vat cha t tuy co nhng u iem nhatnh trong viec giai thch c s vat cha t cua s ton tai gii t nhien nhng ve can ban van conhieu han che nh: khong hieu c chnh xac ban chat cua cac hien tng y thc cung nh moiquan he gia y thc vi vat chat; khong co c s e xac nh nhng bieu hien cua vat chat trong

i song xa hoi nen cung khong co c s e ng tren quan iem duy vat khi giai quye t cac vane ve xa hoi. Han che o tat ye u dan en quan iem duy vat khong triet e: khi giai quyetnhng van e ve gii t nhien, cac nha duy vat ng tren quan iem duy vat, nhng khi giaiquyet nhng van e ve xa hoi ho a "trt" sang quan iem duy tam.

S phat trien cua khoa hoc t nhien cuoi the ky XIX, au the ky XX, ac biet la nhng phatminh cua Rnghen33, Beccren34, Tomxn35, v.v. a bac bo quan iem cua cac nha duy vat ve

nhng chat c coi la "gii han tot cung", t o dan ti cuoc khung hoang ve the gii quan trong24 Anu: Theo quan niem cua phai Nyaya Vaisesika th Anu la nhng hat bat bien nhng khong ong nhat, khac nhau ve hnhdang va khoi lng.25 Talet (Thales, khoang 642 547 trc Cong nguyen) la ngi Hy Lap: Nha triet hoc, nha toan hoc, nha thien van hoc, nhachnh tr

lnh vc nghien cu vat ly hoc. Nhng ngi theo chu ngha duy tam a li dung c hoi nay ekhang nh ban cha t "phi vat chat" cua the gii, khang nh vai tro cua cac lc lng sieu nhien i i t h t th ii


45/288

o i vi qua trnh sang tao ra the gii.Trong boi canh lch s o, V.I.Lenin36 a tien hanh tong ket nhng thanh tu khoa hoc t

nhien cuoi the ky XIX, au the ky XX va t nhu cau cua cuoc au tranh cho ng chu ngha duytam, Ngi a vach ro y o xuyen tac nhng thanh tu khoa hoc t nhien cua nhng nha triet hocduy tam, khang nh ban chat vat cha t cua the gii va a ra nh ngha kinh ien ve vat chat:

Va t chatla pham tru triet hoc dung e ch thc tai khach quan c em lai cho con ngitrong cam giac, c cam giac cua chung ta chep lai, chup lai, phan anh va ton tai khong le thuocvao cam giac.

Theo nh ngha cua V.I.Lenin ve vat chat:Th nhat , can phai phan biet "vat cha t" vi t cach la pham tru triet hoc (tc pham tru khai

quat thuoc tnh c ban nha t, pho bie n nhat cua moi ton tai vat cha t va c xac nh t goc ogiai quye t van e c ban cua triet hoc) vi khai niem vat cha t c s dung trong cac khoa hocchuyen nganh (tc khai niem dung e ch nhng dang vat cha t cu the, cam tnh; nhng bieu hiencu the cua gii vat cha t t nhien hay xa hoi).

Th hai,ac trng (thuoc tnh) c ban nhat, pho bien nhat cua moi ton tai vat chat c khaiquat trong pham tru vat chat cua chu ngha duy vat bien chng la thuoc tnh ton tai khach quan(thc tai khach quan), tc la thuoc tnh ton tai ngoai y thc, oc lap, khong phu thuoc vao y thccua con ngi, cho du con ngi co nhan thc c hay khong nhan thc c no37.

Th ba, vat chat (di hnh thc ton tai cu the cua no) la cai co the gay nen cam giac conngi khi no trc tiep hay gian tie p tac ong en giac quan cua con ngi; y thc cua con ngila s phan anh oi vi vat chat, con vat chat la cai c y thc phan anh.

nh ngha cua V.I.Lenin ve vat chat co y ngha quan trong oi vi s phat trie n cua chungha duy vat va nhan thc khoa hoc:

Mot la,bang viec tm ra thuoc tnh c ban nha t, pho bie n nhat cua vat chat la thuoc tnh tontai khach quan, V.I.Lenin a phan biet s khac nhau c ban gia khai niem vat chat vi t cach lapham tru triet hoc vi khai niem vat chat vi t cach la pham tru cua cac khoa hoc chuyen nganh(vat l hoc, hoa hoc, sinh vat hoc,) t o khac phuc c han che trong quan niem ve vat chatcua chu ngha duy vat cu; cung ca p can c nhan thc khoa hoc e xac nh nhng g thuoc ve vatcha t; tao lap c s ly luan cho viec xay dng quan iem duy vat ve lch s, khac phuc c nhnghan che duy tam trong quan niem ve xa hoi.

Hai lakhi khang nh vat chat la thc tai khach quan c em lai cho con ngi trong

Theo quan ie m cua chu ngha duy vat bien chng, van ong la phng thc ton tai cua vatchat; khong gian, thi gian la nhng hnh thc ton tai cua vat chat.

V l h h i h


46/288

Van ong la phng th c ton tai cu a va t chatPh.A ngghen nh ngha: "Van ong, hieu theo ngha chung nha t - tc c hieu la mot ph-

ng thc ton tai cua vat chat, la mot thuoc tnh co hu cua vat chat, - th bao gom tat ca moi sthay oi va moi qua trnh dien ra trong vu tru ke t s thay oi v tr n gian cho e n t duy38.

Theo quan iem cua Ph.Angghen: van ong khong ch thuan tuy la s thay oi v tr trongkhong gian ma la "moi s thay oi va moi qua trnh dien ra trong vu tru; van ong "la mot ph-ng thc ton tai cua vat chat, la mot thuoc tnh co hu cua vat chat" nen thong qua van ong ma cac dang cu the cua vat chat bieu hien s ton tai cua mnh; van ong cua vat cha t la t than vanong. S ton tai cua vat chat luon gan lien vi van ong; van ong la phng thc ton tai cua vatcha t.

Da tren thanh tu khoa hoc thi ai mnh, Ph.Angghen a phan chia van ong thanh namhnh thc van ong c ban:van ong c gii (s di chuyen v tr cua cac vat the trong khonggian);van ong vat ly (van ong cua cac phan t, ien t, cac hat c ban, cac qua trnh nhiet,ien, v.v.);van ong hoa (s bie n oi cac cha t vo c, hu c trong nhng qua trnh hoa hp vaphan giai);van ong sinh vat (s bie n oi cua cac c the so ng, bien thai cau truc gen, v.v.);vanong xa hoi (s bie n oi trong cac lnh vc kinh te , chnh tr, van hoa, v.v. cua i song xa hoi).

Cac hnh thc van ong c ban noi tren c sap xe p theo th t t trnh o tha p en trnh ocao, tng ng vi trnh o ket cau cua vat chat. Cac hnh thc van ong khac nhau ve cha t songchung khong ton tai biet lap ma co moi quan he mat thie t vi nhau, trong o: hnh thc van ongcao xua t hien tren c s cac hnh thc van ong thap va bao ham trong no nhng hnh thc vanong thap hn. Trong s ton tai cua mnh, moi s vat co the co nhieu hnh thc van ong khacnhau song ban than no bao gi cung c ac trng bi hnh thc van ong cao nha t ma no co.

Bang viec phan loai cac hnh thc van ong c ban, Ph.Angghen a at c s cho viec phanloai, phan nganh, hp loai, hp nganh khoa hoc. T tng ve s tho ng nha t nhng khac nhau vecha t cua cac hnh thc van ong c ban con la c s e chong lai khuynh hng anh ong cachnh thc van ong hoac quy hnh thc van ong nay vao hnh thc van ong khac trong qua trnhnhan thc.

Khi khang nh van ong la phng thc ton tai cua vat cha t, la thuoc tnh co hu cua vatcha t, chu ngha duy vat bien chng cung a khang nh van ong la tuyet oi, la vnh vien. ieunay khong co ngha chu ngha duy vat bien chng phu nhan s ng im, can bang; song, ng im,can bang ch la hien tng tng o i, tam thi va thc chat ng im, can bang ch la mot trang

ng im la trang thai ac biet cua van ong, o la van ong trong the can bang, on nh;van ong cha lam thay oi c ban ve chat, ve v tr, hnh dang, ket ca u cua s vat.

Kh i hi i l hh h h i h


47/288

Kho ng gian, thi gian la nh ng hnh th c to n tai cu a vat chatMoidang cu the cua vat cha t eu ton tai mot v tr nhat nh, co mot quang tnh (chieu cao,

chieu rong, chieu dai) nhat nh va ton tai trong cac moi tng quan nha t nh (trc hay sau, trenhay di, ben phai hay ben trai v.v.) vi nhng dang vat chat khac. Nhng hnh thc ton tai nh vay c goi la khong gian. Mat khac, s ton tai cua s vat con c the hien qua trnh bienoi: nhanh hay cham, ke tie p va chuyen hoa, v.v.. Nhng hnh thc ton tai nh vay c goi lathi gian.

Ph.Angghen vie t: "Cac hnh thc c ban cua moi ton tai la khong gian va thi gian; ton taingoai thi gian th cung he t sc vo ly nh ton tai ngoai khong gian39. Nh vay, vat chat, khonggian, thi gian khong tach ri nhau; khong co vat chat ton tai ngoai khong gian va thi gian; cungkhong co khong gian, thi ton tai ngoai vat chat van ong.

La nhng hnh thc ton tai cua vat chat, khong tach khoi vat chat nen khong gian, thi gianco nhng tnh cha t chung nh nhng tnh cha t cua vat chat, o latnh khach quan, tnh vnh cu,tnh vo tan va vo han.

Ngoai ra, khong gian co thuoc tnh ba chieu (chieu cao, chieu rong, chieu dai) con thi gianch co mot chieu (chieu t qua kh en tng lai). Tnh ba chieu cua khong gian va tnh motchieu cua thi gian hien hnh thc ton tai ve quang tnh va qua trnh dien bie n cua vat cha t vanong.

c ) Tnh thong nhat va t chat cu a the giiThe gii vat chat bieu hien he t sc phong phu a dang song nhng dang bieu hien cua the

gii vat chat eu phan anh ban chat cua the gii va tho ng nhat vi nhau. Chu ngha duy vat bienchng khang nh: ban chat cua the gii la vat chat, the gii thong nha t tnh vat chat cua no.Theo quan iem o:

Mot la,ch co mot the gii duy nhat la the gii vat cha t; the gii vat cha t la cai co trc, tontai khach quan, oc lap vi y thc cua con ngi.

Hai la,the gii vat chat ton tai vnh vien, vo tan, vo han, khong c sinh ra va khong b mat

i. Ba la , moi ton tai cua the gii vat chat eu co moi lien he khach quan, tho ng nhat vi nhau,bieu hien cho chung eu la nhng dang cu the cua vat cha t, la nhng ket cau vat cha t, co nguongo c vat chat, do vat cha t sinh ra va cung chu s chi pho i cua nhng quy luat khach quan pho bien

th gii t h t T g th gii t h t kh g g kh g i hg q t h t h t

2. Y th cGiai quyet nhng va n e ve nguon goc, ban chat, vai tro cua y thc la mot trong nhng bc

i ban au egiai quyet van ec ban cua triet hoc Tren c s khai quat thanh tu cua khoa


48/288

i ban a u e giai quyet van e c ban cua trie t hoc. Tren c s khai quat thanh tu cua khoahoc, cua thc tien xa hoi, chu ngha duy vat bien chng khang nh nguon go c vat chat, ban chatphan anh vat cha t cua y thc e rut ra vai tro cua y thc trong moi quan he vi vat chat.

a) Nguon go c cu a y th c: Y thc co hai nguon goc la nguon go c t nhien va nguon goc xahoi.

Nguon go c t nhie n cua y thc the hien qua s hnh thanh cua bo oc con ngi va hoat ongcua bo oc o cung mo i quan he gia con ngi vi the gii khach quan; trong o, the gii khachquan tac ong en bo oc con ngi, t o tao ra kha nang hnh thanh y thc cua con ngi ve thegii khach quan.

Ve bo oc ngi:y thc la thuoc tnh cua mot dang vat chat co to chc cao la bo oc ngi, lachc nang cua bo oc, la ket qua hoat ong sinh ly than kinh cua bo oc. Bo oc cang hoan thien,hoat ong sinh ly than kinh cua bo oc cang co hieu qua, y thc cua con ngi cang phong phu vasau sac. ieu nay ly giai tai sao qua trnh tien hoa cua loai ngi cung la qua trnh phat triennang lc cua nhan thc, cua t duy va tai sao i so ng tinh than cua con ngi b ro i loan khi sinhly than kinh cua con ngi khong bnh thng do b ton thng bo oc.

Ve mo i quan he gia con ngi vi the gii khach quan tao ra qua trnh phan anh nang ong,sang tao: Quan he gia con ngi vi the gii khach quan la quan he tat ye u ngay t khi conngi xuat hien. Trong moi quan he nay, the gii khach quan c phan anh thong qua hoat ongcua cac giac quan a tac ong e n bo oc ngi, hnh thanh nen y thc (qua trnh phan anh)

Phan anh la s tai tao nhng ac ie m cua dang vat cha t nay dang vat cha t khac trong quatrnh tac ong qua lai lan nhau gia chung.Nhng ac iem c tai tao dang vat chat nhan s tac ong bao gi cung mang thong tin cua dang vat cha t tac ong. Nhng ac iem mang thongtin ay c goi la cai phan anh, con dang vat chat tac ong c goi la cai c phan anh. Caiphan anh va cai c phan anh khong tach ri nhau nhng khong ong nha t vi nhau. Cai cphan anh la nhng dang cu the cua vat chat, con cai phan anh ch la ac iem cha ng thongtin cua dang vat cha t o (cai c phan anh) mot dang vat chat khac (dang vat chat nhan s tacong). Phan anh la thuoc tnh cua ta t ca cac dang vat cha t, song phan anh c the hien dinhieu hnh thc: phan anh vat ly, hoa hoc; phan anh sinh hoc; phan anh tam ly va phan anh nangong, sang tao (phan anh y thc). Nhng hnh thc nay tng ng vi qua trnh tie n hoa cua vatcha t.

Phan anh vat ly, hoa hoc la hnh thc thap nhat, ac trng cho vat chat vo sinh. Phan anh vat

truc v.v. khi nhan s tac ong trong moi trng so ng. Tnh cam ng la phan ng cua ong vat cohe than kinh tao ra nang lc cam giac, c thc hien tren c s ieu khien cua qua trnh thankinh quac chephan xakhong ieu kien khi costac ong tben ngoai moi trng len c the


49/288

kinh quac che phan xa khong ieu kien, khi co s tac ong t ben ngoai moi trng len c theso ng.

Phan anh tam ly la phan ng cua ong vat co he than kinh trung ng c thc hien tren cs ieu khien cua he than kinh thong qua c che phan xa co ieu kien.

Phan anh nang ong, sang tao la hnh thc phan anh cao nhat trong cac hnh thc phan anh,no ch c thc hien dang vat chat phat trien cao nhat, co to chc cao nhat la bo oc ngi.Phan anh nang ong, sang tao c thc hien qua qua trnh hoat ong sinh ly than kinh cua bonao ngi khi the gii khach quan tac ong len cac giac quan cua con ngi. ay la s phan anhco tnh chu ong la chon thong tin, x ly thong tin e tao ra nhng thong tin mi, phat hien yngha cua thong tin. S phan anh nang ong, sang tao nay c goi la y thc.

Nguon go c xa hoi cua y thc la lao ong va ngon ng. Hai ye u to nay va la nguon goc, vala tien e cua s ra i y thc.

Lao ong la qua trnh con ngi s dung cong cu tac ong vao gii t nhien nham thay oigii t nhien cho phu hp vi nhu cau cua con ngi; la qua trnh trong o ban than con ngiong vai tro moi gii, ieu tiet s trao oi vat chat gia mnh vi gii t nhien. ay cung la qua trnh lam thay oi ca u truc c the, em lai dang i thang bang hai chan, giai phong hai tay, phattrien kh quan, phat trien nao bo, v.v. cua con ngi. Trong qua trnh lao ong, con ngi tacong vao the gii khach quan lam the gii khach quan boc lo nhng thuoc tnh, nhng ke t ca u,nhng quy luat van ong cua no, bieu hien thanh nhng hien tng nha t nh ma con ngi co the quan sat c. Nhng hien tng a y, thong qua hoat ong cua cac giac quan, tac ong vao booc ngi, thong qua hoat ong cua bo nao con ngi, tao ra kha nang hnh thanh nen nhng trithc noi rieng va y thc noi chung. Nh vay s ra i cua y thc chu ye u do hoat ong cai tao thegii khach quan thong qua qua trnh lao ong.

Ngon ng la he thong tn hieu vat chat cha ng thong tin mang noi dung y thc. Khong congon ng, y thc khong the ton tai va the hien.

S ra i cua ngon ng gan lien vi lao ong. Lao ong ngay t au a mang tnh tap the.Mo i quan he gia cac thanh vien trong lao ong nay sinh ho nhu cau phai co phng tien e giao tie p, trao oi t tng (bieu at.) Nhu cau nay lam ngon ng nay sinh va phat trien ngaytrong qua trnh lao ong. Nh ngon ng con ngi a khong ch giao tie p, trao oi ma con khaiquat, tong ket, uc ket thc tien, truyen at kinh nghiem, truyen at t tng t the he nay quathe he khac. Nh vay nguon goc c ban, trc tie p va quan trong nhat quyet nh s ra i va phat

Tnh cha t nang ong, sang tao cua s phan anh y thc c the hien kha nang hoat ongtam - sinh ly cua con ngi trong viec nh hng tie p nhan thong tin, chon loc thong tin, x lythong tin,lu githong tin va tren c snhng thong tin a cono cothetao ra nhng thong tin


50/288

thong tin, lu gi thong tin va tren c s nhng thong tin a co no co the tao ra nhng thong tinmi va phat hien y ngha cua thong tin c tie p nhan. Tnh chat nang ong sang tao cua s phananh y thc con c the hien qua trnh con ngi tao ra nhng y tng, gia thuyet, huyen thoai,v.v. trong i so ng tinh than cua mnh hoac khai quat ban cha t, quy luat khach quan, xay dngcac mo hnh t tng, tri thc trong cac hoat ong cua con ngi.

Y thc la hnh anh chu quan cua the gii khach quan ngha la: y thc la hnh anh ve the giikhach quan, hnh anh ay b the gii khach quan quy nh ca ve noi dung, ca ve hnh thc bieuhien nhng no khong con y nguyen nh the gii khach quan ma no a cai bie n thong qua langknh chu quan (tam t, tnh cam, nguyen vong, kinh nghiem, tri thc, nhu cau, v.v.) cu

những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa mác-lên nin

Documents