10.06.2016

İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ

NICCOLO MACHIAVELLI PUB – 506 / Kurumları Anlamak

Nur Sena Ünalan

115684011

2

Niccolo Machiavelli Kimdir?

Niccolo Machiavelli, 3 Mayıs 1469 tarihinde Floransa’da doğmuştu. Bernardo

Machiavelli ve karısının en büyük oğludur. (King, 2011, s. 2) Bernardo, oğlunu

Floransa’da yeşeren hümanist kültürden her ne pahasına olursa olsun

yararlandırmakta karar vermiştir. Machiavelli’nin yaşadığı Rönesans dönemi, sanat,

bilim, ekonomi ve mamul mal üretimi alanlarında büyük bir gelişme ve değişimin

yaşandığı zamanlardır. Kentler büyümüş, nüfus artmış, sanat ve uluslararası ticaret

refahın göstergesi olmuştur. Bu dönemde tüccarlar, zanaatkârlar, endüstriyel

girişimciler ve ilk özgür işçiler yönetim tarzında ve hükümet şeklinde değişiklikler

yapılmasını yüksek sesle talep etmeye başlamışlardır. Düşünce özgürlüğü ve hareket

özgürlüğünün bütün grupların temel talepleri arasında olmalarının yanında, saf insan

hakları teorileri üzerine radikal hareketlerin de gözlendiği bir dönemdir. Kendi akıl ve

yeteneğine güvenen, teolojik bağlardan arınmış insan tipi Rönesans insanını

tanımlamaktadır (Ben-Amittay, 1983, s. 117-118). Niccolo, yedi yaşına bastıktan üç

gün sonra evden üç adım ötede bulunan Santa Trinita Köprüsü yakınlarındaki mahalle

okulunda Üstat Matteo adında bir hocanın gözetiminde temel düzeyde Latince

öğrenmeye başlamıştır. Birkaç yıl boyunca, Paolo da Ronciglione adında çok daha

maruf bir ustanın himayesinde Latince komposizyon ve aritmatik dersleri aldı. Paolo

kimi çevrelerde adından saygıyla söz edilen bir hoca olduğu kadar, büyük hümanist

bilgin Cristoforo Landino’nun hem arkadaşı hem de meslektaşıydı. Machiavelli,

Landino’nun şiir ve hitabet sanatı dersleri verdiği Studio Fiorentino’ya girmeye hak

kazandı. Okul yıllarına dair hemen hiç bir şey bilinmesede, Machiavelli’nin

Studio’nun canlı entellektüel ortamında sivrildiğini varsaymak yanlış olmaz.

Dostlarının gözünde etkileyici biriydi. Kürdan bacakları, zayıf çenesi, çökmüş

avurtları ve kısacık siyah saçlarıyla çelimsiz olduğu kadar çirkin bir tipti. Öte yandan

3

keskin bir mizah anlayışı vardı, sofu görünümüne karşı neşeli ve şakacıydı. Bir

arkadaşının söylediğine göre “hayli sevimli ve matraktı”, bir diğerine göreyse şakaları

ve nükteleriyle herkesi “gülmekten kırıp geçirirdi”. “Machia” diyorlardı ona; iftira ya

da şaibe anlamına gelen macchia ile yapılmış bir kelime oyunuydu bu; Sivri dili ve

kaba şakalarıyla az kişiyi gücendirmemişti. (King, 2011, s. 3) Machiavelli, Studio’da

ki öğrencilik yıllarında hümanizm temelleri üzerinde felsefe ve sanata olan

yatkınlığını geliştirmiştir. Yirmili yaşlarının son demlerini yaşarken, meziyetlerini

sergileyebileceği bir meslek edinmişti. Siyaset Machiavelli’nin kanında vardı. Önceki

iki yüzyıl boyunca akrabalarının pek çok üyesi Floransa’da siyasi görevlerde

bulunmuştu. Hükümet içindeki en yüksek makam olan başyargıçlığa farklı

dönemlerde toplam on üç Machiavelli yükselmişti. Akrabalarının akıbeti pek gözünü

korkutmamış olacak ki, siyasete girmekten çekinmedi. 1489 yılında Birinci

Sekreterlik görevine talip oldu. Yarıştığı üç rakip karşısında yeterli oy toplayamadı.

(King, 2011, s. 6) Ancak üç ay sonra, çok daha iyi bir göreve getirildi. Tüm bu devlet

işlerinde görev aldığı süre boyunca Machiavelli hükümet yönetimi ve insan idaresi

konusunda çeşitli bilgiler edinerek, gözlem şansı yakaladı. Tam bir işkoliklik olarak

yaşayan Machiavelli dünyasını işinin çevresinde döndürmüştür. (King, 2011, s. 104)

Ancak Fransız askerlerinin ve birleşik güçlerinin İspanya ordusuna mağlup olması ile

Mediciler iktidara yeniden gelmişlerdir. Kırk yaşlarındaki Machiavelli eski yönetimin

adamı olarak ihanetle suçlanarak 18 Şubat 1513 yılında hapsedilir ve işkence görür.

Daha sonra Machiavelli’nin hapis cezası sürgüne çevrilir ve şehir surlarının dışına

gönderilir. Machiavelli eserlerini bu dönemden sonra vermeye başlamıştır.

(Tannenbaum, Schultz, 2005, s. 146) Bu dönemde gündüzlerini kumar ve eğlenceyle

geçirdikten sonra akşamları iş kıyafetlerini giyerek yaklaşık dört saat boyunca

4

kendisini çalışmalarına verirdi. Bunlardan “De principatibus (Hükümdarlıklar

Üzerine)” derlemesi bu dönemde ortaya çıkmıştır.

Machiavelli, 1506 yılında “insan kendi doğasına söz geçiremez” demiştir. İnsan

doğasına ilişkin bu kötümser iddasıyla kendi içinde de çelişkiye düşmektedir, zira bu

iddia Hükümdar ve Konuşmalar türünde incelemelerinin ana fikriyle taban tabana

zıttır. Her iki eserde de liderlere siyasette uymaları gereken bir takım ilkeler önerilir;

yöntemlerini ve fikirlerini değiştirerek nasıl başarıya ulaşacakları gösterilir. Niccolo

Machiavelli aslında diplomasiden çok siyaset teorisi alanında isim yapmıştır. Ancak

gerek kariyeri gerekse yaşadığı dönem onu diplomasi konusunda düşünceler üretmeye

yöneltmiştir. Diplomat kariyerinin hapise atılmasıyla birlikte sona erip kendi içine

kapandığı dönemde çıkardığı Prens yanında Titus Livy’nin İlk On Kitabı Üzerine

Söylemler ve Floransa’nın Tarihi diplomasi hakkında düşüncelerinin en önemli

kaynaklarını oluşturur. Söylemler ve Prens’in getirdiği en büyük yenilik

Machiavelli’nin siyaset teorisini etik ve ahlaktan tamamen ayırmasıdır. O zamanlara

kadar Batı geleneğinde olduğu gibi Çin başta olmak üzere Doğu’da siyaset teorisi etik

kavramına sıkı sıkı bağlıydı. (İskit, 2012, s. 19) Machiavelli, siyasi ve sosyal olayları

etik veya hukuk içtihatlarına dayanmadan kendi kavramları içinde tartışmayı deneyen

ilk düşünür olmuştur. Bir çok yönden Machiavelli, Aristo’nun ve İbni Sina’nın katı

bilimsel metodunu siyasete uygulayan ilk “Batılı Kuramcıdır” denilebilir. Ona göre

başarılı siyasetçi her durumun sonuçlarını hesaplar ve her durumda ne yapacağını ve

söyleyeceğini bilir. Machiavelli’nin temel düşüncesine göre diplomasi en fazla

devletin özellikle karşı tarafı aldatmak için kullanılan önemli bir aracıdır. Bunun

ötesinde hemen hemen hiç değeri yoktur. (İskit, 2012, s. 20) Siyasi kudret sağlama ve

muhafaza etme yöntemlerini ortaya koymaya çalıştığı Prens adlı eseri, onun bu

kuşkulu şöhretinin başlıca kaynağıdır. Kitabın temel teması otoritenin, elde

5

edilebilmesi ve korunması için her tür vasıtaya başvurulabileceğidir. Machiavelli,

siyasette ahlaksızlıklığın en aşırı ifadesi sayılan “amaçlar her türlü vasıtayı meşru

kılar” sözünün sahibidir. (İskit, 2012, s. 21)

“Savaş kimlere gerekliyse onlar için haklıdır ve silahlar kutsaldır tek umut onlar

olduğundan” sözleriyle özetlenebilecek olan Machiavelli’nin savaş hakkındaki

görüşleri, Rönesans hümanistleri ve Aydınlanma idealistlerinin görüşlerinin ve

Ortaçağ’da gelişen haklı savaş kuramının ötesinde, bugün dahi etkinliğini korumakta

olan bir çerçeve oluşturmuştur. Machiavelli için en öncelikli sorun devlet bekası

olduğundan, savaş da prensin amaçlarına ulaşabilmesi için gerekli bir araç olmaktadır.

Ülkenin güvenliği söz konusu olduğunda, Machiavelli’ye göre neyin haklı ya da

haksız, merhametli ya da acımasız, övgüye değer ya da utanç verici olduğu önemli

değildir. Bir ülke ister şan ve şerefle, isterse de alçaklıkla ve utançla olsun bir şekilde

savunulmalıdır. Ulus-devlet ya da ulusal çıkar adına savaşı haklılaştırma, Machiavelli

sonrası ya da modern dönemin de temel belirleyici olgusu olmuştur. Modern dönemde

devletler, bunun zorunlu olduğunu düşündükleri her sefer savaşmış ve bu kararlarının

yargılanamayacağı bir egemenlik kazanmışlardır. (Aydın vd., 2012, s. 62)

Siyaset bilimi, Machiavelli’ye kadar ütopya ve skolastik risale gibi biçimlerde ortaya

konurken, Machiavelli kendi kavrayışına, hayal veren sanatsal bir biçimde

sağlamıştır. (Gramsci, 2014, s. 7) Machiavelli’nin üslubu, Ortaçağ ve hümanizma

dönemlerinde rastlanılan, sistematik eser kaleme alanlarınki gibi değil; tam tersine

üslubu, eylem adamının kişileri eyleme zorlayan bir kimsenin üslubudur. (Gramsci,

2014, s. 20) Bizzat Machiavelli, yazdıklarının tarihin en büyük adamları tarafından

uygulandığını ve her zaman uygulanmış olduğunu belirtmektedir. (Gramsci, 2014, s.

21) Machiavelli’nin siyaset anlayışı onun insan doğası çözümlemesinden ayrı

düşünülemez. Ona göre insan doğasının temelinde sürekli olarak yeni şeyler elde

6

etmeye yönelik bir tutku vardır. Ele geçirme doğaldır. Gücünüz yetiyorsa yaparsanız,

herkes sizi över. Bir başkasının güçlenmesine yol açarsanız ise bu sizin sonunuzu

getirir (Machiavelli, 1999, s. 70)

Makyavelizm Nedir?

Öncelikle bu kavram ile ilgili genel bir çerçeve oluşturmak gerekirse şunu ifade

etmeliyiz: Makyavelizm Machiavelli tarafından kavramlaştırılmış bir olgu

değildir.Makyavelizm denen olgu Machiavelli’nin Hükümdar adlı eserine bağlı olarak

ortaya çıkmıştır. Machiavelli’nin görüşleri üzerine şekillenen Makyavelizm terimi

tüm dünyada bilinen, liderlik ve yönetme politikları üzerine kurulu bir terimdir.

Makyavelizm sınırlandırılabilmesi müşkül, yani ele avuca sığmaz bir alandır.

Uzmanlardan da aldığı ve hala almaya devam ettiği çok yönlü kavramsal tanımlar da

bu durumun kanıtıdır. Her araştırmacı kendi dönemine göre ayrı bir şekilde

tanımlamalarda bulunmuştur. Makyavelizm terimi genel olarak Machiavelli’nin

öğretisiyle özdeşleştirilmiştir. Terim ya önyargısız ve titizlikten yoksun bir davranışı

işaret etmek için günlük dilin anlatımına indirgenmiş ya da siyasi bir kurum olarak

kullanıldığında “Devletin Yararı” ile veya doğal olarak her türlü ahlaki

bağlayıcılıktan yoksun bir siyasetle özdeşleştirilmiştir. (Akal, 2014, s. 13)

Liderlik ve Güç Kullanımında Machiavelli

Birleşik Devletler’de seçkin Delta Force savaşçıları süpermen gibidirler. Sayısı birkaç

yüzü bulan çeşitli görevler için sadece en üstün ve en dayanıklı askerler rekabete

çağırılır; en iyininde en iyisini seçmek amacıyla yoğun fiziksel ve psikolojik bir

sınavdan geçirilirler. Günler boyunca sırtlarında ağır birer çantayla yürümek, elinde

yalnızca bir harita ve pusulayla yolunu tek başına bulmak zorundadır her biri. Yollar

7

ve patikalarda kestirmeler yoktur. Askerlerin sık ormanlardan, ırmaklardan ve

derelerden geçerek belirlenen mesafeyi sınırlı bir sürede aşması gerekir. Gidecekleri

yere ne kadar sürede ulaşmaları gerektiği söylenmez onlara; böylece gerilim en

yüksek düzeye çıkar. Bir gün çok bol, ertesi gün son derece az olmak üzere,

yiyecekler dengesiz verilir. Yiyeceğin bol verildiği günden bir şey arttıramayan

savaşçı, az yiyecek verilen ve neredeyse on sekiz saat sürebilecek bir günlük

mücadelede tatminkar bir performans sergileyemeyecektir. Adayların, sabah belirli

bir saatte yola çıkmaya hazır olmaları istenir, ama hiç bir uyandırma önlemi yoktur.

Uyanamayanlar rekabet dışı kalır. Sürekli gözetim altındadırlar, ama gözetmenleri

pek görmezler; harcadıkları çabanın niteliği konusunda kendilerine asla hiç bir bilgi

verilmez. Fiziksel sınav çok zorludur, ama adayların birbirinden izole edilmesiyle

artan ruhsal gerilim, en iyiler dışında tümünü çökertir. Dayananların sayısı günden

güne azalır. Adayların yüzde 25’inden fazlasının son aşamaya kadar dayanması

enderdir. Eleme sürecinin sonunda (iki buçuk haftadan fazla) adayların vücut yağları

neredeyse sıfıra iner ve psikolojik dayanma sınırına getirilirler. Bundan sonra,

sırtlarında yaklaşık 25 kilo ağırlıkla kırk mili aşkın son bir yürüyüşü

gerçekleştirmeleri bildirilir. Her zamanki gibi, süreyi bilmemelerine karşın, yürüyüşü

tamamlamak için zaman sınırı bir günden biraz fazladır. Yürüyüş sırasında bir zaman

gelir ki, kendi kaslarından beslenmeye başlarlar, çünkü metabolizma için vücutlarında

yağ kalmamıştır.

Fiziksel olarak tükenmiş, iki tam gün boyunca uykusuz bırakılmış bir avuç dayanıklı

adayın duş yapmasına izin verilir, sonra da subay adayları olan en seçkinlere

okumaları için bir kitapçık verilir ve yazılı bir sınav yapılır. Kitapta belirtilen

görüşlere, eleme sürecindeki deneyimleriyle ve Delta Force’un subayları olarak

seçilirlerse yürütecekleri görevlerle ilişkilendirmeleri istenir. Okumaları emredilen

8

metindeki fikirleri anladıklarına, fiziksel ve psikolojik olarak bitkin olmalarına karşın

başarmak zorunda olabilecekleri zor ve acımasız görevlerinde bu bilgileri

uygulayabileceklerine seçiçi kurulu inandırmak için on sekiz saatleri vardır.

Söz konusu kitapçık, on altıncı yüzyılın başlarında Niccolo Machiavelli tarafından

yazılan Prens’tir. (Ledeen, 2003, s. 2)

Uluslar ve imparatorlukların gelip gitmesine benzer şekilde insanların yaşattığı hırslı

kuruluşlar da gelir gider. Eastern Airlines, bir zamanlar dünyada en büyük havayolu

olan Pan Am ile birlikte gitti. Packard otomobilleri, gösterişli Bugatti’ler,

Studebaker’lar ve Dusenberg’lerle birlikte gitti. Fokker, hepsi de geçmişteki havacılık

günlerinde parlak başarılar olan Curtis Wright, Douglas, Grumman, McDonnell, Sud

Aviation, Vickers ve De Havilland ile birlikte gitti; hepsi de ya tümüyle yok oldu ya

da rakipleri tarafından yutuldu. BCCI, First American ve Banco Ambrosiano gibi

büyük bankalarda gitti. Ulusal yaşamın ilk örnekleri olan Woolworth mağazaları,

Amerika’nın her yerine kapandı. Romanov’lar gibi kraliyet aileleri mezarlarına gitti;

ya da İtalyan Savoy Hanedanı ve onun Yunanistan, Libya, Bulgaristan, Arnavutluk,

İran ve Romanya’da ki benzerleri sürgüne gittiler. Birleşik Devletler tarihinde bir

zamanlar en popüler başkan olan George Bush, bir kaç ay sonra önemsiz Arkansas

eyaletinin adı duyulmamış bir valise olan Bill Clinton tarafından yenildi. (Ledeen,

2003, s. 17) Tempo her an değişebilir. Bu nedenle eylemdeki kişilerin Machiavelli’ye

göre hazırlıklı olması gerekmektedir. Emerson’un söylediği gibi “Değişmezlik, küçük

beyinlerin aptalca bir beklentisidir; küçük devlet adamları, filozoflar ve din adamları

buna tapıyorlar. Büyük bir ruhun değişmezlikle alakası yoktur.”

1815’te, Waterloo Savaşı’nın arefesinde, generallerinden biri Wellington Dükü’nden

ertesi güne ait stratejisini açıklamasını istedi; Wellington’un ölmesi durumunda

ötekiler Napolyon’un ordularını yenmek içn onun ana planını uygulayabilsinler diye.

9

Wellington soruya şaşırmıştı. “Benim planımı bilmek istiyorsanız” diye yanıtladı “ ilk

once Bonaparte’ın ne yapacağını bana söylemelisiniz.” Wellington düşmanlarının ne

yaptığını izleyip, sonra buna uygun biçimde kazanmak niyetindeydi. Machiavelli’nin

dünya görüşüne bütünüyle uyan esnek bir stratejiydi bu. Başarılı liderler yöntemlerini

değiştirmeye hazır olmak zorundadır. Çünkü başlangıçta koşulları tahmin etmek çok

zordur; hem başlangıçta doğru tahmin etseniz bile, olaylar değişmeye devam

edecektir. (Ledeen, 2003, s. 18)

Küresel işletme liderlerinin bugünkü kuşağı içinde Machiavelli’nin yazılarında

sözünü ettiği esnekliğe, hiç kimse Microsoft’un Bill Gates’i kadar temsil etmez. Gates

avukat olmak için üniversiteye başladı; ama matematik ustası olan yakın arkadaşı

Paul Allen, Intel’in yeni 8080 mikroişlem çipinin ev bilgisayarını olanaklı kıldığına

ona inandırınca, 1975’te Harvard’ı terketti. Sermayelerini özel ürünlere ve tasarımlara

bağlayan ilk rakiplerinin tersine, Gates ve Allen müşteriyi memnun etmeye giriştiler.

Microsoft’un gelişiminin her aşamasında, Gates çalışmasını başkalarının

çalışmalarının üzerine kuruyordu; Microsoft’un ürünlerini en son bilgisayar

donanımına ve en hızlı yazılıma uyarlamaya çalışıyordu. Gates ve Allen gerçekten ilk

popüler mikrobilgisayar Altair için, Basic programlama dilini yarattılar. Ne kadar

farklı mikroişlemci ve işletim sistemi varsa o kadar Basic versiyonu üretildi. Gates,

ürettiği bilgisayar dilinin, neye benzerse benzesin, nerede çalışırsa çalışsın bütün

bilgisayarlada kullanılmasını istedi. Microsoft ürünleri başlangıçta Amerika’da

ardından Avrupa ve Uzakdoğu’da satılmaya başladı. Gates büyük bir

Machiavelli’cidir, çünkü en başından itibaren Microsoft’a değişimi ve esnekliği

yerleştirdi; pazara egemen olmak için acımasızca savaşırken, pazarın gelişme yönüne

hükmetmeye asla çabalamadı. Gates, pazarın nereye yöneldiğini anlamaya ve bir

sonraki adımda egemen güç haline gelmeye yoğunlaştı. (Ledeen, 2003, s. 20)

10

Modern zamanların Machiavelli’lerinden önde gelen biri olan, Green Bay Packers’ın

efsanevi antrenörü Vincent Lombardi şunları söylerken haklıydı: “Kazanmak en

önemli şey değil, önemli tek şeydir” Eğer biz yönetiliyorsak bu büyük ihtimalle kendi

hatamızdır. William Shakespeare, Machiavelli’yi iyi kavradığını dizelerinde ortaya

koyar: “Birer uşak gibi yaşıyorsak, sevgili Brutus, /Kabahat yıldızlarımızda değil,

kendimizde” Machiavelli’den birşeyler öğrenmeye hazır olanlar asla bu hatayı

yapmaz. (Ledeen, 2003, s. 26)

Machiavelli şans ve liderlik üzerine çok fazla kafa yormuştur. Onu gerçek anlamda ilk

modern insan yapan özelliklerinden biri buydu; ancak o ulaştığı sonuçlardan hiç

memnun değildi. “Şans meleği, niyetlerine karşı çıkılmasını istemiyorsa, insanların

akıllarını körleştirir” demiştir.

Çoğunlukla Machiavelli’nin amaçlar araçları daima haklı çıkarır dediği yaygın olarak

kabul edilir; oysa o buna inanmaz. Tam tersine, o bir liderin kamu yararına hizmet

ederken korkunç sorumluluk alması gerektiği zamanlar olduğu gerçeğini kabul eder.

Bunun doğru olduğunu hepimiz biliriz. Birinci Dünya Savaşı’nda Wellington

Dükü’nün alayındaki İngiliz piyade askeri Henry Tandey’nin öyküsünü düşünebiliriz.

Tandey, 28 Eylül 1918’de, küçük Fransız kasabası Marcoing’in yakınındaki düşman

siperlerine karşı düzenlenen bir saldırıya katıldı. İngilizler yenerek ilerliyordu;

Tandey bir ara dikkatle bir siperin içine baktı. Yerde kanlar içinde yatan bir düşman

askeri, bir onbaşı gördü. O gün bir çoğunu öldürdüğü gibi, onunda işini bitirmek

kolay olurdu Tandey için; Tandey savaşta kahramanca rol almış ve daha sonra,

yüksek cesaretinden ötürü en yüksek savaş madalyası Victoria Crass ile

ödüllendirilmişti. O anda, yaralı bir insana ateş etmenin yanlış olduğunu hisseti ve o

onbaşının canını bağışladı. 1940’ta Coventry, Naziler tarafından bombalanırken,

Triumph otomobil fabrikasında bir güvenlik görevlisi olarak çalışan Tandey büyük bir

11

pişmanlık ve sinirle “O onbaşının ne olacağını bilebilir miydim? Canını bağışladığım

için ne kadar üzgün olduğumu Tanrı biliyor” demiştir. O canını bağışladığı onbaşı

Adolf Hitler’di. Tandey’nin insancıl hareketi milyonlarca insanı ölüme sürükledi.

(Ledeen, 2003, s. 83) Burada şans meleğinin Adolf Hitler’in yanında olduğunu

söylememiz mümkün.

Machiavelli, en ünlü paragraflarından birinde, liderler ve onu izleyenleri arasındaki

ilişki konusunda en temel soruyu ortaya atar: Yasaları acımasızca uygulayarak ve

kararsızlık göstermeden gücünüzü kullanarak mı disiplini sağlamak daha etkilidir,

yoksa erdemli bir örnek olmanızın gücüyle yandaşlarınızın sevgisini kazanarak mı?

Machiavelli, koşullara göre bir tarzı ya da diğerini seçerek hem sevilen hem korkulan

olmanın en iyisi olacağını söyler. Liderler, hak edildiği zaman ödüller dağıtarak,

gerektiğinde suçluları cezalandırarak havuç ve sopanın her ikisinide kullanmalıdır.

Ancak, böylesine ince bir cambaz ipinde yürümek çok fazla şey gerektirir. Halkın

desteğine sahip olmalısınız ancak başarısızlığınızda halk size sırtınızı dönebilir.

Machiavelli, sevginin korku kadar güçlü olabileceğini, her zaman için halkın

desteğinin tercih edilmesi gerektiğinin altını çizer. Korku ve şiddetin nereye kadar

kullanılabileceği noktasında bir takım kısıtları vardır düşünürün. Her şeyden önce

acımasızlık ve ihanetin insana güç kazandırabileceği, ama onur kazandırmadığı

kanaatindedir Machiavelli. Bu nedenle şiddeti ölçülü bir şekilde ve yerinde kullanmak

lazım gelir. Çünkü şiddet kullanılmazsa insanlar kendilerini güvende hisseder ve

prense Sevgi duyarlar. Halkın sevgisi iktidarı sürdürmek için elzemdir (Machiavelli,

1999, s. 105 - 109) Plutarkhos, “Bir generalin en büyük ustalığı, uyandırdığı sevgi

aracılığıyla itaati sağlamlaştırmaktadır” demiştir. Amerikan tarihi George

Washington’dan başlayarak bu ilkenin örnekleriyle doludur. Amerikan bağımsızlık

Savaşı’nın son aşamalarında bazı Amerikan askerlerinin ücretlerinin ödenmesindeki

12

sürekli gecikme ve ilk Ulusal Meclisin değer bilmezliği yüzünden sinirlendiler.

Washington, New York Newburg’de yatıştırma girişiminde bulunarak askerlere

seslendi. En dokunaklı konuşmalarından birinde, kitlesel protesto çağrılarına

aldırmamalarını rica etti ve şunu umduğunu belirtti: “Davranışlarınızın soyluluğu

sayesinde, gelecek kuşaklara, insanlığa gösterdiğiniz şanlı örnekten söz ederlerken “o

gün olmasaydı dünya insan doğasının erişebileceği mükemmelliğin son aşamasını

göremeyecekti” diyebilme olanağını vereceksiniz.” Sonra bir kongre üyesinin

mektubunu okumaya başladı, ama el yazısını okumak çok güçtü. Beceriksizce

gözlüğünü takarken üzüntüyle şöyle dedi: “Beyler, beni bağışlayın. Hizmetinizde

saçlarımı ağarttım ve şimdi de gözlerimi yitiriyorum.” Konuşması başarıya ulaştı ve

ayaklanmalar sona erdi. (Ledeen, 2003, s. 106)

Sonuç

Yarım bin yıl sonra bile Machiavelli’nin liderlere önerileri bugün yazılmışcasına

güncel. Machiavelli her zaman öze inerek liderliğin nasıl olması gerektiği hakkında

bilgiler vermiştir. Bunları yaparkende uzun yıllar siyaset alanında çalıştığı

tecrübelerden yararlanmıştır. Machiavelli’nin kuralları, insan doğasına yönelik çıplak

bir bakış açısına dayanır. İnsanların sevgisini kazanmanın öncelikli olduğu, ama

devleti korumak için liderlerin amaca gidecek her türlü fedakarlığı yapabilecek

maddi ve manevi güce sahip olması gerektiğini vurgulamıştır. Hem günümüzde hem

de geçmişte geleceğini görmeden, öngörüsüz yaklaşımların her zaman kaybettiğini

görmekteyiz. Ona göre liderin en temel özelliği gerçekçilik ve öngörüdür. Demek ki

lider ya da potansiyel lider adayı yaşadığı dönemi kendine uydurmak yerine, kendi

kişiliğini dönemin koşullarıyla bağdaştırmak çabası içine girer. Bu çabada alacağı

mesafe ona başarının yolunu açacaktır (Skinner, 2004, s. 30). Machiavelli’ye göre

13

liderin unutmaması gereken en temel ilkelerin başında başarı gelmektedir. Sıradan

insan sonuçlardan etkilenir. Başarılı olursanız halkı etkilerseniz ve geriye kalan her

şey anlamsızlaşır. Ama başarılı olamazsanız halkın size güveninde her zaman eksik

bir şey olur. Bu eksiklik bir gün iktidarı elinizden alacak sürecin başlamasına da yol

açabilir. Machiavelli’ye göre iktadarın sürdürülebilmesi için ön görü ve her ne olursa

olsun karşılaşılacak sonuçlara hazırlıklı olmak gereklidir. Öngörü konusunda ki

başarısını aradan geçen bunca zaman sonrasında bile hala kendisi hakkında

konuşulmasından, eserlerinin yön belirleyici unsurlar olarak gösterilmesinden

anlayabiliyoruz.

Kaynakça

- Akal, Cemal Bali (2014), Machiavelli, Makyavelizm ve Modernite, (Ankara:

Dost Yayınları)

- Aydın, M., Brauch H.G., Çelikpala M., Spring, U.O, Polat N. (2012),

Uluslararası İlişkilerde Çatışmadan Güvenliğe, (İstanbul: Bilgi Üniversitesi

Yayınları)

- Ben-Amittay, Jacob (1983), Siyasal Düşünceler Tarihi (Çev. M.A. Kılıçbay,

L. Köker), (Ankara: Savaş Yayınları)

- Gramsci, Antonio (2014), Modern Prens Machiavelli, Siyaset ve Modern

Devlet Üzerine, (Ankara: Dipnot Yayınları), (Çev: Pars Esin)

- İskit, Temel (2012), Diplomasi Tarihi, Teorisi, Kurumları ve Uygulaması (4.

Baskı), (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları)

- King, Ross (2011), Machiavelli İktidar Filozofu, (İstanbul: Alfa Yayınları),

(Çev: Volkan Atmaca)

14

- Ledeen, Micheal A. (2003), Liderlik ve Güç Kullanımında Machiavelli,

(İstanbul: Literatür Yayınları), (Çev: Türkan Arıkan – Elif Gökteke)

- Machiavelli, Niccolo (1999), Prens, (İstanbul: Oğlak Yayınları), (Çev: Rekin

Teksoy)

- Skinner, Quentin (2004), Machiavelli, (İstanbul: Altın Yayınları), (Çev:

Cemal Atilla)

- Tannenbaum, Donald, David Schultz (2005), Siyasi Düşünce Tarihi:

Filozoflar ve Fikirleri, (Ankara: Adres Yayınları), (Çev: F. Demirci)