nieuwe normen - theo bemelmans en iso 9606 hoe het nu is …
TRANSCRIPT
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
EN ISO 9606
HOE HET NU IS …
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
INHOUD
Algemeen Lasproces Type lasverbinding Basismateriaal en toevoegmateriaal Afmetingen Lasdetails Onderzoek Rapportage Verlenging Het certificaat
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
NORMEN WERELDWIJD
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
NORMEN WERELDWIJD
IIW (international institute of welding) ISO (international standard organisation) CEN (European committee for standardization)
Samenwerking … resolutie 19/84 verdrag van Wenen
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Plaats van de norm in de industrie
Overeenkomst, contract, lastenboek - Tussen opdrachtgever en fabrikant
Eigen specificaties
Europese richtlijnen - Europese richtlijn, toepassingsnorm, basisnormen (vb. EN ISO 156xx – serie)
Wettelijke verplichting - Vb. apparaten onder druk (PED)
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Kwalificatie van laspersoneel
Vroeger:
NBN EN 287-1 (ISO 9606-1 1995): staal
NBN EN 287-2 (ISO 9606-2 1995): aluminium
NBN EN ISO 9606-3 1999: koper
NBN EN ISO 9606-4 1999: nikkel
NBN EN ISO 9606-5 2000: titaan en zirkonium
Toekomst:
NBN EN ISO 9606-serie (>2003)
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Certificatie
Uitgave onder EN 45013 (onafhankelijk daartoe gemachtigde organisatie)
Uitgave zonder accredidatie
Wetgeving
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Eigendomsrechten
Lasser
Bedrijf
Certificerende organisatie
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
De WPS is de basis
Bevat gegevens over:
- bedrijf, basismateriaal, toevoegmateriaal,
lasnaadvoorbewerking, lasnaadopbouw,
lasproces, laspositie, lasparameters
Een zo goed mogelijke instructie voor de lasser bij het uitvoeren van zijn kwalificatieproef
Ook de basis van een correcte weergave van de lasgegevens op het certificaat
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Nieuwe symbolen en afkortingen Basismateriaaldikte (t) versus lasmateriaaldikte (s) Toevoegmateriaal Extra aanduidingen M : metaalvulling bij metaaldraad P : snelstollende rutielvulling bij gevulde draad V : rutiel/basische fluoride vulling bij gevulde draad W: basische/fluoride, traag stollende slak bij gevulde draad Y : basische/fluoride, snel stollende slak bij gevulde draad Z : ander type vulling bij gevulde draad
- B (basisch vulling) en R (rutiel vulling), nu ook voor gevulde draad
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Nieuwe symbolen en afkortingen
Weinig gebruikte “gg” en “ng” zijn vervallen Nieuwe symbolen:
lw naar links lassen (autogeen)
rw naar rechts lassen (autogeen)
ml meerlagenlas
sl éénlaagse las
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Variabelen
Essentiële variabelen
Niet-essentiële variabelen
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Variabelen
Essentiële variabelen:
variabelen waarvoor een geldigheidsgebied is gedefinieerd en die essentieel zijn voor de toepassing
Niet-essentiële variabelen:
variabelen die gespecifieerd moeten worden, maar waarvoor geen geldigheidsgebied is vastgelegd
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Essentiële variabelen
Lasproces Productvorm: plaat of pijp Type verbinding: stompe las of hoeklas Materiaalgroep Toevoegmateriaal Afmetingen Laspositie Lasdetails (nb, mb, ss, bs, sl, ml …)
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasproces (EN ISO 4063)
111: booglassen met beklede elektroden 114: booglassen met gevulde draad zonder externe
gasbescherming 121: onder poederdek lassen met draadelektrode 131: mig lassen 135: mag lassen 136: mag lassen met gevulde draad 137: mig lassen met gevulde draad 141: tig lassen 15 : plasmalassen 311: autogeen lassen met zuurstof-acetyleen-gasmengsel
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasproces
Een verandering van lasproces vereist een nieuwe kwalificatie
Uitgezonderd:
massieve draad (proces 135) is geldig voor metaalgevulde draad (proces 136) en omgekeerd
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasproces
Gecombineerde lasprocessen:
- één proefstuk waarin de verschillende lasprocessen
worden toegepast
- twee of meer afzonderlijke proefstukken per las- proces
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Productvorm
Kwalificatieproeven in pijp met een buitendiameter van D > 25 mm zijn geldig voor plaat (was onbeperkt)
Lassen in plaat zijn geldig voor lassen in pijp Voor de laspositie PA, PB en PC: voor pijp met een
diameter > 150 mm (was alleen voor PA en PC) Voor alle lasposities: voor pijpen met een diameter
> 500 mm
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasposities ( EN ISO 6947)
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Type lasverbinding
Onderscheid tussen stompe en niet-stompe lassen in pijp en plaat
Kwalificatie als stompe of hoeklas
- Als het uit te voeren werk voornamelijk uit hoeklassen bestaat, moet er een extra proef (hoeklas) uitgevoerd worden
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Type lasverbinding
Opmerkingen:
Stompe verbindingen dekken alle stompe verbindingen met uitzondering van branches
Stompe verbinding in pijp gelast zonder backing dekken branches met een ingesloten hoek > dan 60°
Geldigheidsgebied van een branch is gebaseerd op de buitendiameter van de aftakking
Speciale situaties (moeilijke benadering …) voorverwarmen
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasposities
De geldigheidsgebieden van de lasserskwalificatie zijn zo vastgelegd dat het aantal uit te voeren kwalificatieproeven niet onnodig groot wordt.
HL045 en JL045 kwalificeren voor alle hoeken
Wanneer in pijp: PF en PC worden gelast, dan is het geldigheids-
gebied gelijk aan dat van HL045 PG en PC worden gelast, dan is het geldigheids-
gebied gelijk aan dat van JL045
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Lasposities
Diameters > 150 mm kunnen in twee verschillende lasposities worden gelast (PF of PG voor 2/3, PC voor 1/3), waarbij dus maar één proefstuk moet gelast worden
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
PROEFLASSEN
Afmetingen, lasproces, laspositie, materiaal en omstandigheden moeten met de praktijk overeenstemmen
Lassen in bijzijn van beoordelaar of beoordelende instantie
Eisen ten aanzien van de markering WPS toepassen, werkinstructie voor de lasser Belangrijk: lastijd, stop/start in grond- en in sluitlaag
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
ONDERZOEK
Bij RX: gehele inspectielengte Bij breekproeven: daadwerkelijke breuk Buigdoorn ook duidelijk, afhankelijk van de rek van
het basismateriaal Zijbuigproeven in plaats van dwarsbuigproeven als
t > 12 Uitsluitend buigproeven: plaats van start-stop op
buiging beproeven Voor pijp gelast met “bindingsfout-gevoelige” lasprocessen (131, 135, 136 metaalgevuld) of 311, aantal breek- of buigproeven doen
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
RAPPORTAGE
Schriftelijke rapportage is vereist
Zo nauwkeurig mogelijk vastleggen wat er is uitgevoerd
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Beoordelingscriteria Aluminium: ISO 10042/EN 30042
Ten aanzien van buigproeven geldt:
Een enkelvoudige onregelmatigheid van kleiner of gelijk aan 3 mm in willekeurig welke richting is niet toegestaan
Onregelmatigheden die op de hoeken ontstaan zijn mogen worden genegeerd
Staal: EN ISO 5817 (wordt vernieuwd, 2004?) - kwaliteitsniveau “klasse B“, uitwendige geometrische defecten
“klasse C”
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
GELDIGHEIDSDUUR
De geldigheidsduur van de lasserskwalificatie begint op de dag van de proeflassen
Dit was onduidelijk in de oude EN 287; nu staat het echter éénduidig in de nieuwe norm (EN ISO 9606)
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Zesmaandelijkse bevestiging
De geldigheidstermijn van de lassers-kwalificatie bedraagt twee jaar, met de opmerking dat iedere zes maanden door de lascoördinator of door verantwoordelijk personeel van de werkgever wordt bevestigd dat de lasser heeft gewerkt binnen het geldigheidsgebied van de kwalificatie
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Tweejaarlijkse verlenging
Dit is een belangrijke verantwoordelijkheid die op de schouders rust van het lastoezicht in een bedrijf en de lasser zelf
Aantonen:Aantonen: - alle rapporten en ander bewijs moeten traceerbaar zijn naar de
lasser en naar de WPS die gebruikt zijn- bewijs moet betrekking hebben op het volume van tenminste
twee lassen en niet alleen op het oppervlak (RX, US, breek-of buigproeven) onderzocht gedurende de laatste zes maanden
- de lassen moeten voldoen aan de acceptatiecriteria zoals die gelden voor de lasserskwalificatie
- de testresultaten moeten laten zien dat de lasser onder de oorspronkelijke testomstandigheden heeft gewerkt, met uitzondering van dikte en pijpbuiten diameter
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Kenmerk
EN ISO 9606- 1 135 P FW 1.2 S t10 PB ml
Het nummer van de norm Lasproces volgens EN ISO 4063 Halfproduct (plaat of pijp) Type naad (stompe las of hoeklas) Materiaalgroep (BM) (volgens EN ISO 15608) Toevoegmateriaal Afmetingen van het proefstuk (dikte, diameter) Laspositie volgens EN ISO 6947 Lasdetails
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
VAKKENNIS
Sterk aan te bevelen
Kennis over veiligheid, gezondheid
Inzetten van lassers met voldoende theoretische achtergrond is de verantwoordelijkheid van het bedrijf
Nieuwe normen - Theo Bemelmans
Opwaarderen van 287 naar 9606
Kwalificaties volgens EN 287 ½ die bestaan op het moment van uitgifte van deze norm (EN ISO 9606 ½) moeten aan het einde van hun geldigheid worden beoordeeld in overeenstemming met deze (nieuwe)norm