Nikolai Rogdaev (Θείος Βάνιας) 1880-1932

Ο Nikolai Rogdaev γεννήθηκε ως Nikolai Ignatievich Muzil στο χωριό Silkino, κοντά στο Klin, βόρεια της Μόσχας, το 1880, από πλούσια οικογένεια µε αυστριακές ρίζες. Αρκετά νέος στη δεκαετία του 1890 δραστηριοποιήθηκε στο επαναστατικό κίνηµα ως µέλος της οµάδας των σοσιαλεπαναστατών στο Riazan, ενώ διατηρούσε και επαφές µε τους σοσιαλδηµοκράτες. Τον Μάη του 1900 η δράση του ήρθε σε γνώση της τσαρικής αστυνοµίας και στα τέλη Γενάρη του 1901 συνελήφθη για κατοχή και διανοµή παράνοµης σοσιαλεπαναστατικής προπαγάνδας. Καταδικάστηκε σε 3 µήνες φυλάκιση.

Απελευθερώθηκε τον Απρίλη του ίδιου χρόνου, αλλά τέθηκε υπό αστυνοµική επιτήρηση. Αλλά µετά από λόγο, τον Ιούνη του ίδιου χρόνου, κατέφυγε στη Βουλγαρία, όπου έγινε αναρχοκοµµουνιστής. Εκεί άρχισε να διανέµει αναρχικό προπαγανδιστικό υλικό και συµµετείχε σε αναρχικές οµάδες στη Σόφια και τη Βάρνα. Δραστηριοποιήθηκε, επίσης, ανάµεσα σε εργάτες, αλλά και διανοούµενους που είχαν µεταναστεύσει εκεί από τη Ρωσία.

Μετά, µάλλον το 1903, εγκαταστάθηκε στην Ουκρανία, όπου έπαιξε σηµαντικό ρόλο στην προπαγάνδιση των αναρχικών ιδεών εκεί, σε πόλεις και περιοχές όπως το Briansk, το Nezhin και το Ekaterinoslav. Τότε ήταν που αναγεννήθηκε το ουκρανικό αναρχικό κίνηµα µετά την άγρια καταστολή και καταστροφή του

από το τσαρικό καθεστώς στη δεκαετία του 1880.

Γνωστός ως “θείος Βάνιας”, βοήθησε στην ίδρυση αρκετών αναρχικών οµάδων. Τον Δεκέµβρη του 1904 εκπροσώπησε τη εξόριστη αναρχοκοµµουνιστική οµάδα “Khleb I Volya” (“Ψωµί κι Ελευθερία”) στο Συνέδριο των Ρώσων Αναρχοκοµµουνιστών στο Λονδίνο.

Τον Μάρτη του 1905 πήγε µε τη σύζυγό του, O. Malickaia, και τον Zabrezhnev στο Κίεβο και οργάνωσαν τις Νοτιορωσικές Αναρχικές Κοµµουνιστικές Οµάδες, ενώ εξέδωσαν και την εφηµερίδα “Nabat” η οποία ήλπιζαν ότι θα αποτελούσε τη φωνή του αναρχικού κινήµατος. Αλλά στις 30 του ίδιου µήνα, µόλις και µετά βίας κατόρθωσε να αποφύγει τη σύλληψη, ενώ τα τυπογραφεία και όλες οι εκδόσεις της “Nabat” κατασχέθηκαν και καταστράφηκαν.

Στα τέλη Σεπτέµβρη µε αρχές Οκτώβρη του 1905, µετακινήθηκε στη Γενεύη όπου εργάστηκε για την εφηµερίδα “Khleb I Volya” µέχρι το κλείσιµό της τον Νοέµβρη του ίδιου χρόνου.

΄Ηταν σπουδαίος συζητητής και γι’ αυτό προσύλκησε αρκετούς στον αναρχισµό.

Έγραφε ένα “τεράστιο µαρτυρολόγιο” (όπως το ονόµασε) σε µια αναφορά του για το Διεθνές Αναρχικό Συνέδριο του 1907 στο Άµστερνταµ. Ήταν ένας από τους Ρώσους εκπρόσωπους µε τον Zabrezhnev στο εν λόγω Συνέδριο. Αυτός που κρατούσε πρακτικά έγραψε: “Ο σύντροφος Nikolai Rogdaev ανεβαίνει στο βήµα να µιλήσει για την Ρωσική Επανάσταση (σ.σ.: του 1905). Μιλά στα ρωσικά και οι περισσότεροι που παρακολουθούν δεν τον καταλαβαίνουν. Ωστόσο, όλων τα µάτια είναι στραµµένα σ’ αυτόν τον χλωµό νεαρό, από το βλέµµα του οποίου αναδύεται µια παράξενη φλόγα. Και ο καθένας µπορεί να καταλάβει τι ακριβώς λέει. Μιλά για τον αγώνα στον οποίο οι Ρώσοι αναρχικοί (µαζί και αυτός ο ίδιος) έχουν αναµειχθεί, ενάντια στον δολοφονικό τσαρισµό. Αναπολεί τις εξεγέρσεις και του µάρτυρές τους, τα βάσανα και τις εκτελέσεις, όλο το τεράστιο αυτό δράµα που παίζεται εκεί στη Ρωσία µόνο και µόνο για να συναντά την αδιαφορία της Ευρώπης”.

Ο Rogdaev ήταν, επίσης, συνεκδότης µε τον Maksim Raevskii (έναν από τους πρωτοπόρους συνδικαλιστές), της επιθεώρησης “Stormy Petrel “ (“Burevestnik”), που πήρε το όνοµά της από το οµώνυµο ονοµαστό ποίηµα του Μαξίµ Γκόρκυ. Ο τελευταίος στίχος του ποιήµατος αυτού που έλεγε ”Ας αφήσουµε την καταιγίδα να εκφραστεί πιο δυνατά”, ήταν τυπωµένος στην προµετωπίδα της έκδοσης. Πρωτοκυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1906.

Άρθρα του Rogdaev εµφανίστηκαν, επίσης, στην εφηµερίδα “Golos Truda” που πρωτοκυκλοφόρησε στη Νέα Υόρκη το 1911. Το 1909 εξέδωσε µια αξιόλογη συλλογή ντοκουµέντων και προσωπικών ενθυµήσεων από το κίνηµα στο διάστηµα 1903-1908 µε τον τίτλο (στα ρώσικα) “Al’ manakh: Sbornik po Istorii Anarchicheskogo Dvizheniia v Rossii”.

Μετά την Επανάσταση του 1917 έγινε µέλος της Οµοσπονδίας Αναρχικών Οµάδων Μόσχας και εργάστηκε στην καθηµερινή της εφηµερίδα “Anarkhiia” (“Αναρχία”). Μετά εγαταστάθηκε στο Πέτρογκραντ, όπου έγινε γραµµατέας της Αναρχικής Οµοσπονδίας της Κροστάνδης ανάµεσα στο φθινόπωρο του 1917 και την άνοιξη του 1918. Ο Μάχνο τον προσκάλεσε να γίνει εκδότης της “Nabat” στο Gulyai-Polye, τον Φλεβάρη του 1919, αλλά δεν το έκανε εξαιτίας της παρουσίας εκεί του Βολίν µε τον οποίο είχαν κάποιες διαφορές.

Το 1920 τον κάλεσε ο Λένιν στη Μόσχα και τον πίεσε να πείσει τον Μάχνο να “τεθεί” στις υπηρεσίες του Κρεµλίνου και ο ίδιος να αναλάβει ένα σηµαντικό πόστο (µε βάση τις γνώσεις του στις ξένες γλώσσες) στον Κόκκινο Στρατο του Δυτικού Μετώπου. Αρνήθηκε και τα δύο. Αυτό τον έθεσε αµέσως σε δυσµένεια και άρχισε να παρακολουθείται από την Τσεκά στη Σαµάρα. Αργότερα όλα αυτά σταµάτησαν και διορίστηκε σε µια θέση εκπαιδευτικού στην Τυφλίδα. Όµως, µετά την καταστολή της εξέγερσης της Κροστάνδης έκοψε κάθε σχέση µε τη σοβιετική διοίκηση.

Το 1923 έγινε µέλος της Πανρωσικής Επιτροπής Μνήµης για τον Κροπότκιν που δηµιουργήθηκε από τον αναρχικό Alexey Borovoi.

Επιπλέον, διατήρησε επαφές µε τον Μάχνο και την οµάδα “Dielo Truda” στο Παρίσι, στην οποία κατάφερε να στείλει και χρήµατα, υποστηρίζοντας τη θέση των Μάχνο, Αρσίνοφ και των άλλων συντρόφων σχετικά µε την Οργανωτική Πλατφόρµα.

Το 1927 ήταν ένας από τους αναρχικούς εκείνους που τούς επιτράπηκε από το σοβιετικό καθεστώς να υπογράψουν ένα κείµενο για τη σωτηρία των Σάκκο και Βαντζέττι, των ιταλοαµερικανών αναρχικών που ήταν καταδικασµένοι σε θάνατο, µια µεγάλη ειρωνία εκ µέρους του σοβιετικού καθεστώτος τη στιγµή που στη Ρωσία αναρχικοί δολοφονούνταν και φυλακίζονταν. Η οµάδα αυτή των αναρχικών, µε επικεφαλής τον Vladimir Barmash, ήθελε να καλέσει µια δηµόσια συγκέντρωση για να προπαγανδίσει τον αναρχισµό και συµφωνήθηκε να είναι ο Rogdaev ο κεντρικός οµιλητής. Αλλά η όλη κίνηση απαγορεύτηκε αµέσως από το Κρεµλίνο.

Ο Rogdaev έγινε τότε µέλος µιας παράνοµης αναρχικής οµάδας που αποτελείτο από βετεράνους του αναρχικού κινήµατος. Η οµάδα ανακαλύφθηκε τελικά τον Μάη του 1929 και τα µέλη της συνελήφθησαν.

Πέθανε στην Τασκένδη το 1932, όπου βρισκόταν σε εξορία µετά την έκτιση της ποινής φυλλακισής του, που την πέρασε κυρίως στην αποµόνωση, κάτι που έβλαψε ανεπανόρθωτα την υγεία του. Κατέρρευσε ενώ βρισκόταν σε έναν δρόµο που κατά ειρωνία ονοµαζόταν Οδός Σάκκο-Βαντζέττι.

Ο Μάχνο έγραψε µια νεκρολογία για τον σύντροφό του αυτόν όπου µεταξύ άλλων έλεγε: “Πολυαγαπηµένε µου φίλε, σύντροφε και αδελφέ, κοιµήσου ήσυχα στο βαρύ ύπνο από τον οποίο δεν υπάρχει ξύπνηµα. Η υπόθεσή σου είναι και δική µας υπόθεση. Ποτέ δεν θα πεθάνει. Θα έλθει ξανά στη ζωή των επερχόµενων γενεών οι οποίες θα την αναλάβουν ξανά και θα την εµπλουτίσουν, θα κινητοποιήσει την ανοιχτή, υγιή ζωή του αγώνα της εργαζόµενης ανθρωπότητας. Φίλε, θα µείνεις για πάντα µαζί µας! Ας ντραπούν και ας πέσει καταδίκη σε εκείνους που έχουν κηλιδώσει το όνοµά σου, που έχουν σιγά-σιγά και σταθερά λερώσει την ψυχή σου και την καρδιά σου στο τέλος”. (Ο Μάχνο ήταν τόσο φωτωχός που δεν µπορούσε να ταχυδροµήσει τη νεκρολογία του στην εξόριστη ρωσική αναρχική εφηµερίδα “”Probuzhdenie”, ούτε ακόµα να πληρώσει το αντίτιµο του γραµµατοσήµου. Τελικά, δηµοσιεύηκε µε καθυστέρηση στην έκδοση του Νοέµβρη-Δεκέµβρη 1934 της εφηµερίδας αυτής”).

*Κείµενο του Nick Heath. Ελληνική µετάφραση “Ούτε θεός-Ούτε Αφέντης”, 16 Ιούνη 2009.

http://ngnm.vrahokipos.net/index.php/history/45-world-anarchist-history/619-nikolai-rogdaev-1880-1932

Nicolai Rogdayev: Γράµµα από τη Ρωσία

Αγαπητοί σύντροφοι,

Αισθανόµαστε βαθιά πληγωµένοι µαθαίνοντας από την εφηµερίδα σας για το θάνατο του καλού µας παλιού συντρόφου Nicolai Rogdayev.

Εγώ, ως στενός φίλος του και συνεργαζόµενος µαζί του κατά τις ηµέρες της Ρωσικής Επανάστασης, θέλω να πω λίγα λόγια µε τη µορφή νεκρολογίας. Προς µεγάλη µας θλίψη δεν µπορούµε να το κάνουµε εδώ, σε αυτή τη γη όπου ο σύντροφος Rogdayev έδωσε τσ καλύτερα χρόνια της επαναστατικής του δράσης. Αντίθετα, αυτή η ίδια η γη, η οποία θεωρείται από πολλούς σήµερα σοσιαλιστική, σκοτώνει σε φυλακές και εξορίες επαναστάτες όπως ο Rogdayev.

Το γεγονός και µόνον ότι ο Rogdayev πέθανε από την πείνα στη µακρινή εξορία του Τουρκεστάν δείχνει το πραγµατικό πρόσωπο του ρωσικού µπολσεβικισµού.

Όντας ακόµη φοιτητής στην αρχή αυτού του αιώνα, ο Rogdayev εντάχθηκε στο ρωσικό αναρχικό κίνηµα, στο οποίο από την αρχή ήταν ενεργός. Το 1907 στάλθηκε ως εκπρόσωπος στο Αναρχικό Συνέδριο που πραγµατοποιήθηκε στο Άµστερνταµ. Μετά την επιστροφή του στη Ρωσία, συνελήφθη από τους χωροφύλακες του τσάρου και ρίχτηκε στη φυλακή: ευτυχώς διέφυγε από τη φυλακή και µετανάστευσε από τη χώρα. Πολλά χρόνια της µετανάστευσής του ο Rogdayev τα έζησε στην Ισπανία και ήταν ενεργός στο ισπανικό αναρχικό κίνηµα και µόνο την εποχή του Α’ Παγκοσµίου Πολέµου πήγε στο Παρίσι, όπου έµεινε µέχρι το ξέσπασµα της Ρωσικής Επανάστασης. Στις αρχές του 1918 τον συνάντησα για πρώτη φορά στο Saratov. Ήταν γεµάτος ενέργεια.

Ως έµπειρος και συνειδητός επαναστάτης οι απόψεις του ήταν συγκεκριµένες και δεν χαρακτηρίζονταν από συµβιβασµούς. Όσον αφορά τα αποτελέσµατα της νίκης του µπολσεβικισµού στη Ρωσία ήταν πολύ λιγότερο αισιόδοξος από ό,τι πολλοί από τους συντρόφους του. Παρ' όλα αυτά, διέδωσε την αναγκαιότητα της πάλης ενάντια στον Ντενίκιν και τους άλλους αντεπαναστάτες.

Όντας εύγλωττος οµιλητής ήταν ένας εξαιρετικός αγκιτάτορας. Όλη του τη ζωή και τη δράση του, ήταν µια φυσική έκφραση ενός γνήσιου επαναστάτη.

Το 1919 ήταν στη Σαµάρα (στο Κεντρικό Βόλγα) και λόγω των ενεργειών του και της κολοσσιαίας ψυχικής του δύναµης καταφέραµε να έχουµε εκεί µια ωραία αναρχική οµάδα και ένα καλό πολιτιστικό κέντρο. Οι οµιλίες του προσέλκυαν πάντα πλήθη εργαζοµένων. Στο τέλος του 1919 οι αντιδραστικοί µπολσεβίκοι έκλεισαν τη λέσχη µας και σχεδόν όλοι οι αναρχικοί της Σαµάρα φυλακίστηκαν. Εκείνη την εποχή οι µπολσεβίκοι δεν τολµούσαν ακόµη να αγγίξουν τον σύντροφο Rogdayev. Αλλά ο ίδιος είχε επίγνωση του γεγονότος ότι οι αντιδραστικές δυνάµεις της Ρωσίας είχαν την τάση να ενισχύονται και ότι θα µπορούσε επίσης ο ίδιος να ριχτεί σε ένα σοσιαλιστικό µπουντρούµι µιας και δεν συµφωνούσε µε τους δήµιους των µπολσεβίκων.

Το 1920 συνάντησα το Rogdayev ξανά στην Τασκένδη. Εδώ εργαζόταν σε µια "Επαναστατική Επιτροπή Hindustan", όπου είχε µεγάλη επιρροή. Αλλά οι Μπολσεβίκοι φοβούµενοι τον ανταγωνισµό απέλυσαν την επιτροπή και έδιωξαν τον Rogdayev από την Τασκένδη.

Στερούµενος για µεγάλο χρονικό διάστηµα την επικοινωνία µε κάποιον είχε ως αποτέλεσµα φυσικά να χάσω κάθε επαφή µε τον Rogdayev και µόνο το 1930 όντας στην εξορία πληροφορήθηκα ότι κρατείτο στην πολιτική φυλακή του

µοναστηριού Suzdal.

Στο όνοµα όλων των συντρόφων µας στη Ρωσία διαµαρτυρόµαστε ενεργητικά για τα βασανιστήρια σε βάρος των αναρχικών στις φυλακές και τις εξορίες από τους µπολσεβίκους.

Καλούµε επίσης τους συντρόφους µας έξω από τη Ρωσία να ενώσουν τη διαµαρτυρία τους µε τη δική µας.

Θρηνούµε το θάνατο του αγαπητού συντρόφου µας Nicolai Rogdayev, όπως επίσης και το θάνατο όλων των άλλων επαναστατών-θυµάτων του καθεστώτος των Μπολσεβίκων.

Applebaum και Σύντροφοι

Ρωσία, Αύγουστος 1934

Υ.Γ.: Αγαπητοί σύντροφοι: σας ικετεύω να µεταφράσετε αυτές τις γραµµές για την εφηµερίδα σας και να µεταβιβάσετε το πρωτότυπο ή τη µετάφραση σε άλλες αναρχικές εκδόσεις.

Με συντροφικούς χαιρετισµούς

Applebaum

(“Man!” A Journal of the Anarchist Ideal and Movement, No. 8, August, 1934. San Francisco, Cal.)

Από το Guillotine at work 617-18.

*Ελληνική µετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης” (13 Ιούνη 2014) από την ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης Kate Sharpley στο http://www.katesharpleylibrary.net/3txb4m