Niveaus in het Nederlandse onderwijs:

een toetsing van de ISLED-ESS schaling

Heike Schröder

Harry B.G. Ganzeboom

Vrije Universiteit Amsterdam

Het meten van opleidingsniveaus

Probleem: geen standaard indeling van

opleidingsniveaus

• Oorzaken:

– Verschillen in onderwijssystemen tussen landen

– Verschillen nationale onderwijssystemen over tijd

• Gevolgen (voor vragenlijsten):

– Variatie in aantal onderscheiden niveaus

– Variatie in precieze vraagstelling

– Variatie in benamingen

Gangbare oplossingen

• Harmoniseren: bv. International Standard

Classification of Education (ISCED)

• Gebruik van duurmaat: bv. aantal jaren in

opleiding

• Probleem: verlies aan informatie

Het Nederlandse onderwijssysteem in de ESS1 Niet voltooid lager onderwijs

2 Lager onderwijs (LO), Basisschool, Lager speciaal onderwijs

3 Lager Beroepsonderwijs (LBO), Lagere Technische School (LTS),

Nijverheidsonderwijs, Huishoudschool, Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (VMBO):

basisberoepsgerichte of kaderberoepsgerichte leerweg

4 Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs (MAVO), (Meer) Uitgebreid Lager Onderwijs (MULO,

ULO), Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (VMBO): theoretische of gemengde leerweg

5 Kort Middelbaar Beroepsonderwijs (KMBO)

6 Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO), Beroepsopleidende leerweg (BOL), Beroepsbegeleidende

leerweg (BBL)

7 MBO-plus voor toegang tot het HBO, korte HBO-opleiding (korter dan 2 jaar)

8 Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs (HAVO), Vooropleiding, Hoger Beroepsonderwijs (VHBO),

Middelbare Meisjesschool (MMS)

9 Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (VWO), Gymnasium, Atheneum, Hogere

Burgerschool (HBS)

10 Hoger Beroepsonderwijs (HBO), Kweekschool, Conservatorium, MO-akten, nieuwe stijl

hogescholen

11 Wetenschappelijk Onderwijs (WO), Universiteit, Technische/Economische Hogeschool oude stijl

12 Postdoctorale opleiding (leraren- en beroepsopleidingen zoals medici, apotheker)

13 Aio/Oio of andere promotie-opleiding tot graad van doctor

Het Nederlandse onderwijssysteem in ISCED

ESS Opleidingsniveau NL N ISCED N

1 Niet voltooid lager onderwijs 23 0 Not completed primary education 23

2 LO 266 1 Primary or first stage of basic 226

3 LBO 3092 Lower secondary or second stage of basic 572

4 MULO, MAVO 263

5 KMBO, VHBO 203 Upper secondary 482

6 MBO 291

7 MBO plus, 111 4 Post secondary, non-tertiary 111

8 MMS, HAVO 873 Upper secondary 171

9 HBS, VWO 84

10 HBO 313

5 First stage of tertiary 45311 WO 121

12 Post-doctorale opleidingen 19

13 Promotieopleidingen 10 6 Upper secondary Second stage of tertiary 10

Een alternatieve oplossing: ISLED

ISLED: International Standard Level of Education

= optimale schalingen van opleidingsniveaus

• Berekend met ESS-data, eerst ronde 1 t/m 3, nu t/m 4

• Opleidingscategorieen dusdanig geschaald dat:– de indirecte effecten van inputs op outputs via opleiding gemaximaliseerd

worden en …

– … de directe effecten van inputs op outputs geminimaliseerd worden

• Inputvariabelen: Ouderlijke beroepen & opleidingen

• Outputvariabelen: Beroep respondent & opleiding

partner

MIMIC-modelLO-

LO

LBO

MAVO

KMBO

MBO

MBO+

HAVO

VWO

HBO

WO

Post

DR

Inputs Outputs

Measuring and Modelling Level of

Education8

Calibratie

• We bereiken vergelijkbaarheid (voor cross-nationaal

onderzoek) door te ijken op de duurmaat

• De optimale schaalwaarden worden vervolgens in

een cross-nationale metriek omgezet dmv. Een

logistische transformatie: ISLED

• ISLED heeft waarden tussen 0 en 100 en geeft een

indicatie van wat opleidingsniveaus ‘waard’ zijn (in

Europa)

Uitkomsten (vorige keer en nu)Oud (3 rondes ESS) Nieuw (4 rondes ESS) ISLED

LO- -2.221 -1.8075 21.1

LO -1.627 -1.5265 25.8

VMBO -1.228 -1.1861 31.8

MAVO -0.572 -0.4779 45.9

KMBO -0.422 -0.4244 47.2

MBO -0.196 -0.1411 53.0

MBO+ 0.312 0.3828 63.9

HAVO 0.132 0.2459 61.2

VWO 0.668 0.6749 69.4

HBO 1.040 1.0105 75.0

WO 1.681 1.6693 84.1

WO+ 2.160 2.0270 87.8

DR 2.416 2.7567 92.9

De ISLED-schalingen

Probleemstelling

Hoe functioneert ISLED-NL wanneer toegepast

op nieuwe data?

• Validatie van de met ESS-data gegenereerde

ISLED met andere data

• (ISSP) International Social Survey Project

(2003-2008)

Het Nederlandse onderwijssysteem in ESS en ISSP

ESS ISSP ISLED

1 Niet voltooid lager onderwijs 1 21.1

2 Lager (speciaal) onderwijs 1 Lager onderwijs 2 25.8

3LBO, HHS, LTS, LHNO,

VMBO-b, VMBO-k2

LBO, HHS, LTS, VMBO-b, LHNO,

VBO3 31.8

4 MAVO, ULO, MULO, VMBO-t 3 MAVO, ULO, MULO, VMBO-t 4 45.9

5 KMBO 6 KMBO , leerlingwezen , BBL-BOL 5 47.2

6 MBO, BBL, BOL 7 MBO 6 53.0

7 MBO plus, K-HBO 8 63.9

8 HAVO, MMS, VHBO 4 HAVO, MMS 7 61.2

9 VWO, HBS 5 VWO 9 69.4

10 HBO, Kweekschool, MO, Conserv. 8 HBO 10 75.0

11 WO, TH, EH 9 WO 11 84.1

12 Post-doctorale opleidingen 12 87.8

13 Promotieopleidingen 13 92.9

Conclusies

• Verandering ten opzichte van gebruikelijke schalingen van onderwijsniveaus zitten met name in relatief lage score van beroepsonderwijs (LBO, MBO)

• Deze ISLED-NL biedt een significante en substantiële verbetering van meting van onderwijsniveaus in Nederland

• Duur als meting van onderwijsniveau:

– meer random meetfout dan kwalificaties

– meer systematische meetfout dan kwalificaties

• Niettemin: twee metingen (kwalificaties en duur) is nog beter dan een enkele optimale meting (ISLED)

Data en onderzoeksontwerp

• Zes rondes ISSP (2003-2008), verzameld in

drie golven

• Initiële N: 6585

• Uiteindelijke N: 4913

– Selectie: Respondenten 25-64 jaar oud

• FIML (Full Information Maximum Likelihood,

Allison) op ‘available cases’

Opleidingsmeting in ISSP-NL

• Dubbele meting van opleidingsniveau voor

respondent en partner:

– hoogste kwalificatie

– opleidingsduur

• Dit maakt MTMM-model (multiple trait

muliple method) mogelijk:

– identificatie van random meetfouten

– Identificatie van systematische meetfouten

• Identificatie via groter SEM model

Het meetmodel

• Twee latente variabelen:

– opleiding respondent

– opleiding partner

• Vier geobserveerde variabelen:

– duur (respondent & partner) - hoeveel jaar

onderwijs na de basisschool

– hoogst voltooide opleiding (respondent &

partner): gemeten in 8 categorieën

• Iets ingewikkelder:

– EDDUR, ISCED, ISLED

ESS as a Source of Stratification Data 17

MTMM model

EDU SEDU

EDDUR ISLED SEDDUR SISLED

Uitkomsten meetmodellen 1

• Duurmetingen hebben een gecorreleerde

errorterm, ISLED niet

• Duur en ISCED zijn slechte metingen: we

verliezen 20 respectievelijk 17% van de

informatie

• ISLED is heel goed, maar ook niet perfect: we

verliezen 6% van de informatie.

Uitkomsten meetmodellen 2

Meetmodellen nieuw (ISSP)

Model 1 2 3

EDDUR

& ISCED

EDDUR

& ISLED

EDDUR,

ISCED

& ISLED

Duration

ISCED

ISLED

0.790

0.829

0.797

0.942

0.797

0.826

0.942

Meetmodellen oud (ESS)

Model 1 2 3

EDDUR

& ISCED

EDDUR

& ISLED

EDDUR,

ISCED

& ISLED

Duration

ISCED

ISLED

0.788

0.899

0.780

0.929

0.782

0.899

0.929

Uitkomsten meetmodellen 3

ISSP-data:

• gedetailleerde opleidingsmetingen voor

ouders

– We kunnen ook vader’s en moeder’s opleiding in

ISLED meten

• dubbele opleidingsmetingen voor respondent

en partner

– We kunnen in deze data gecorreleerde

errortermen berekenen

Uitkomsten meetmodellen 4

Vader’s en moeder’s opleiding in ISCED Vader’s en moeder’s opleiding in ISLED

Model 1 2 3 1 2 3

EDDUR

& ISCED

EDDUR

& ISLED

EDDUR, ISCED

& ISLED

EDDUR

& ISCED

EDDUR

& ISLED

EDDUR, ISCED

& ISLED

Niet gecorrigeerd voor systematische meetfout

Duration

ISCED

ISLED

0.828

0.799

0.818

0.921

0.819

0.801

0.921

0.830

0.798

0.816

0.923

0.817

0.801

0.923

Wel gecorrigeerd voor systematische meetfout

Duration

ISCED

ISLED

0.816

0.811

0.803

0.938

0.803

0.814

0.938

0.818

0.809

0.801

0.940

0.801

0.813

0.940

Het volledige SEM-model

FEDU

MEDU

FOCC

MOCC OCC

EDU

SEDU

SEDDUR

EDDUR

ISLED

SISLED

Uitkomsten structurele modellen 1

• Hoe hoger de meetkwaliteit in de opleidingsvariabele:

– hoe hoger de verklaarde variantie in de afhankelijke

variabelen

– hoe kleiner de directe effecten van inputs op

outputs

– hoe groter de indirecte effecten via opleiding

• ESS: alleen dubbele metingen voor opleiding van

de respondent

• ISSP: ook voor de partner > correctie voor

systematische meetfout mogelijk

Uitkomsten structurele modellen 2

ESS Enkelvoudige indicatormodellen Meervoudige indicatormodellen

R2 1 2 3 4 5 6

EDDUR ISCED ISLEDEDDUR

& ISCED

EDDUR

& ISLED

EDDUR, ISCED

&ISLED

Opleiding R. 0.210 0.211 0.239 0.278 0.286 0.283

Beroep R. 0.239 0.326 0.351 0.383 0.393 0.392

ISSP Enkelvoudige indicatormodellen Meervoudige indicatormodellen

R2 1 2 3 4 5 6

EDDUR ISCED ISLEDEDDUR

& ISCED

EDDUR

& ISLED

EDDUR, ISCED

&ISLED

Opleiding R. 0.160 0.139 0.221 0.239 0.253 0.251

Beroep R. 0.241 0.256 0.295 0.342 0.361 0.360

Uitkomsten structurele modellen 3

ISSP Enkelvoudige

indicatormodellen

Dubbele

indicatorenmodel

ISCED ISLEDEDDUR

& ISLED

Opleiding Respondent

FMEDUC

FOCC

0.143

0.127

0.155

0.165

0.176

0.166

R2 0.145 0.214 0.250

Beroep Respondent

FOCC

EDUC

0.193

0.547

0.132

0.686

0.078

0.759

R2 0.441 0.558 0.621

FIML Chi-square

RMSEA

87.051

0.0219

94.871

0.0232

116.604

0.201

Samenvatting

• ISLED-NL blijkt goed bruikbaar te zijn ook voor ISSP-data

• ISLED verbetert ook hier merkbaar de meetkwaliteit van

opleiding

• Voordelen van ISLED:

– Meer detail dan ISCED

– Minder random meetfout dan ISCED en duur

– Geen systematische meetfout (duur wel)

• Een combinatie van twee maten levert maximale

meetkwaliteit op door correctie voor random en

systematische meetfout

Hercoderen van ISLED in SPSS:

www.harryganzeboom.nl

Hartelijk dank voor uw aandacht!