Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 82, viti i katërt i botimit, 24 MARS 2008 Çmimi: 40 LEKË

CM YK

NJE KATASTROFE "ME LEJE..."?? PASIGURIA MJEDISORE

Ndodhi. Nuk është e para herë, qëna ndodhin katastrofa të tilla, njerëzore,socialekonomike, por dhe ekologjike.Përmasat e saj të drithërojnë, kur e dise, kjo, mund dhe duhet, jo vetëm tëishte parashikuar, por nuk duhet tëlejohej të ndodhte. Pamjet tronditëse,që shëtitën në mediat e botës, e shumëmë tepër në shpirtin e shqiptarëve,tregojnë se ne, e kemi të vështirë tëvemë mend . Ose nuk dimë, ose akomamë keq, nuk duam të vemë mend.

Eshtë folur e shkruar për këtongjarje. Edhe janë paralajmëruar.Shpërthimet e municioneve, para disavjetësh në Burrel, ca kohë më parë nëDhëmblan të Tepelenës, apo djegja edepozitave të naftës në lagunën eKnallës, kanë qënë kambana alarminjerëzore dhe ekologjike për publikun egjerë, por sidomos për shtetin. Porkambanat bien për ata që kanë vesh tëdëgjojnë. Sepse përsëri ndodhin. Bënpërshtypje një shprehje në media :Tragjedia ose katastrofa "e radhës".Vetëm fjala "e radhës ", që bie erëfatalizëm dhe mungesë shprese përndryshim, duhet të na kishte bërë tasillnim çdokënd " në vehte " e në radhëtë parë shtetarët të zgjedhur apo tëemëruar .

Përgjegjësia diku do të vihet. Mundtë ndodhë, që edhe të mos ketë emër,përderisa shtetarët, që në çastet e para,filluan të heqin përgjegjësinë ngainstitucionet shtetërore, sepse aktivitetii Gërdecit ishte privat. Kjo nuk qëndron,dhe këtë e dinë edhe ata që e thonë.Edhe një aktivitet privat, aq më tepër siky, që merret me çmontimin emunicioneve, pronë e shtetit dhe merreziqe në përdorim, i duhet njëprocedurë ligjore, për të filluar e për tëvazhduar punën. Në këtë procedurë hyndhe " leja mjedisore ", që kompania, qëmerrej me çmontimin e municioneve nëGërdec, duhet ta kete marrë. Ky ështëdetyrim i saj, dhe atyre që duhet t'jajepnin. Ligjet janë: vijon në faqen 3

JA Ç’NDODH KUR LIGJETNUK FUNKSIONOJNË

FEMIJËT DHE MJEDISI 2008

Milieukontakt synon të arrijë rezultate nëpërmirësimin dhe përforcimin e politikëskombëtare për mbetjet, ujin dhe cilësinë eajrit.

Ministria e Mjedisit njofton se, 600 mijëha pyje e kullota, do të kalojnë nëadministrim të pushtetit vendor, në kuadërte reformave që po zbaton kjo ministri nëpermiresimin e kuadrit ligjor. ...

PYJET E KULLOTATNE VARTESI

TE PUSHTETIT VENDOR

Lexo fq. 2

Lexo fq. 2Lexo fq. 4

NGROHJA GLOBALE

Lexo fq. 7

Ngrohja globaleështë ngritja etemperaturësmesatare tëatmosferës,oqeaneve dhemasës tokësore tëbotës.

PER FORCIMIN ESHOQERISE CIVILE

Kanë filluar, punimet përlegjislacionin përkatës përshfrytëzimin e energjisë

atomike.

Në Pekin , ku do të zhvillohen dheLojrat Olimpike, me zhvillimin industrialrreth tij , ndotja e ajrit është në njëshkallë tepër të lartë .Etiopiani H. Gebrselassie , rekordmeni

botëror i maratonës , deklaron se nukdo të garojë në Pekin , sepse shëndetii tij , nuk duron dot ndotjen e ajrit .

JA Ç’NDODH KUR LIGJETNUK FUNKSIONOJNË

EXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVEEXCLUSIVE

2

Ministria e Mjedisit njoftonse, 600 mijë ha pyje e kullota, dotë kalojnë në administrim tëpushtetit vendor, në kuadër tereformave që po zbaton kjoministri në permiresimin e kuadritligjor. “Ky është një nga procesetmë të rëndësishme që kandërmarrë qeveria për reformimine sektorit të pyjeve dhe kullotavenë Shqipëri. Dhe kjo reformëpërkthehet në kalimin në varësi të600 mijë hektareve tokë ngashteti, te komunat”, Nëpërmjetshpërndarjes, sipas tij, do të bëhete mundur, që fshatarët, fermerët ethjeshtë, përveç mirë-administrimit, të kenë dhepërfitime ekonomike-financiare.“Komunat do te kene përgjegjësitë madhe dhe njëkohësisht dhe tëdrejtat për t’i shfrytëzuar dhepërdorur pyjet në drejtim tëpakësimit të varfërisë “ u shprehai.

Banorët e zonave të thella, tëcilet do të të ngrenë aktiviteteduke shfrytëzuar pyjet dhekullotat, nuk do të paguajnë asnjëlloj takse në komunë, por sipronarë të rinj të pyjeve, do t’i

kenë në “pronësi’ për të rritur tëardhurat e tyre. Por, tha ministri,nga ana tjetër del detyrë kryesoree komunave, por edhe e vetë

fshatarëve, që të kujdesen për këtohapësira, duke i shfrytëzuar atodhe jo duke i dëmtuar. Ministri theksoi, gjithashtu

se, gjatë këtyre viteve ështëpakësuar me tri herë shfrytëzimi isipërfaqeve pyjore, nderkohë qëështë rritur dy herë numuri isipërfaqeve të mbrojtura. Ndërsa

Ideja për ngritjen e një centralibërthamor, tashmë ka filluar tëbëhet realitet. Me ndihmën eekspertëve ligjorë për energjinëatomike të AgensisëNdërkombëtare të EnergjiseAtomike, janë zhvilluar diskutimetpër hartimin e legjislacionit tënevojshëm për këtë dhe mengritjen e një institucioni tëposaçëm që do të kontrollojë këtëveprimtari në të ardhmen.Diskutimet kanë filluar në shkurt,megjithë që ndonjë lajmërim zyrtarnuk është bërë. Sipas shtypit, qëi referohet burimeve zyrtare, edhe

Një projekt, financuar ngaKomisioni Evropian, u paraqit në Vlorë: Evitimi i merkurit nga zona e ish Sode-PVC-se, zonë e vleresuar si nga më tëndoturat, jo vetëm në qytetin e Vlorës.Ndotja shkakton probleme të shëndetittek banorët, por ndikon shumë edhe nëflorën dhe faunën perreth . Mbetjet ezhives jane pasoje e ish-uzines qe ka qeneprodhuese gjate periudhes se para vitit1990

Në paraqitjen e projektit me vlera2. 7 milion euro, të përgatitur ngaAgriconsulting, me qendër në Bruksel,përveç përfaqësuesve të KomisionitEvropian dhe autoriteve të shtetit nëVlorë kanë marrë pjesë dhe perfaqësuestë zyrave mjedisore . Projekti është njëgrant i KE-së, që synon pastrimin e zonës

falas , dhe ka për qëllim evitimin epranisë të zhivës në të . Studimi paraprakka treguar se zona është vlerësuar endotur, me një vlerë mesatare ndotjeje2. 5 mg/kg. Projekti do të nisë 5 muajpas procedimeve të tenderimit (tenderndërkombëtar) . pjesëmarrësve, një prejmënyrave që mendohet të përdoret nëpastrimin e zonës, eshte heqja e masëssë ndotur me gërmim dhe trajtimin etyre.

Fakti i pjesëmarrjes së gjerë duket ipazakontë , se projekte të tila si ky,merren në shqyrtim e vendosen larg syvetë publikut. Megjithë atë, falenderojmëata që dhanë grant-in dhe ata që do tëpunojnë për të pastruar këtë zonë, qënga MMPAU, quhet “e nxehtë”, urojmë,që shteti të bëjë po kaq publike, mepjësëmarrjen dhe mendimin ekomuniteteve edhe gjithë ato investimeqë kryhen dhe për çfarë do të kryhen.

PROTESTE E PERERITUR Me që kompania italiane, që ka

marrë përsipër ndërtimin e Petroliferës,ka filluar e vazhdon punimet, Aleancapër Mbrojtjen e Gjirit të Vlorës(AMGJV), ka organizuar përsëri protesta

ne 9 shkurt. Këtë herë, protestuesit umunduan, që në zonën e ndërtimit tëPetroliferës, të mbillnin edhe pemë, poru ndaluan nga policia, që ishte vendosurpërpara portës të kantierit.

FAKTI Sipas një marrëveshjeje të qeverisë

shqiptare me kompaninë italianePetrolifera, në zonën e Triportit, afërqytetit, do të ndërtohen depozita nafte,gazi e produkte të tjera të lëngshme mekapacitet fillestar rreth 37. 000 m3 mëpas rreth 50. 000m3. Investimi - mbi50 milionë euro. Por, po ashtuparashikohet edhe ndërtimi i një TEC-ime fuqi 92 Mgw dhe, sipas Manualit tëAleancës, për Vlorën ka edhe një projekttjetër, për ngritjen e depozitave (10-20.000 m?) me lëndë kimike, qëparashikohen në fazën e tretë tëpunimeve të Petroliferës,

Konventa e AARHUS-it rregullon meligj marrëdhëniet komunitet -biznese dhetë drejtën e vendimmarrjes në ndërtimetqë prekin jetën e qytetarëve . Qytetarëvevlonjatë, duke u nisur nga kjo, filluanprotestat në forma të ndryshme dhe me14. 000 firma kërkuan referendum, pore drejta e referendumit u mohua ngashteti.

AMGJV kërkon ndalimin epunimeve, edhe sepse ato i cilëson tëpaligjshme dhe kërkon, që në vend tësaj, të ndërtohet një port për jahte dhesepse Petrolifera nuk ka bërë zbardhjene lejes nga Bashkia e Vlorës .

CENTRALI BËRTHAMOR PO BËHETREALITET

ekspertë të tjerë, të cilët mbulojnëçështje të kësaj natyre, do të vijnë

në një moment të dytë për

NGA MINISTRIA E MJEDISIT

PYJET E KULLOTAT NE VARTESI TE PUSHTETIT VENDORkëto ndryshime, si në kuadrin ligjorashtu edhe për kalimet në varësi,vijnë për shkak të përputhjes së

legjislacionit të pyjeve dhekullotave me direktivat e BE-se.

Në ndihmë të pushtetit vendordhe fermerëve, do të vijë dhe njëshërbim i ri, qe nuk ka ekzistuarderi më sot, ai keshillimor, përshpërndarjen dhe administrimin ekëtyre pasurive

bashkëpunim të mëtejshëm nërealizmin e këtij projekti Projektligji tashmë është

duke marrë një formëpërfundimtare dhe pritet që sëshpejti të kalojë në Parlament.Ndër të tjera, qeveria shqiptare,të paktën kështu shpresohet, përngritjen e centralit bërthamor dotë mbajë referendum. Po ashtu,ende nuk është përcaktuar vendise ku do të ngrihet centralibërthamor, por ekspertëtshqiptarë kanë deklaruar sevendi do të përcaktohet pas njësërë diskutimesh.

Disa herë, në vitet e fundit, janë menduar nga qeveria, masa për këtë qëllim, qënga strategjia për përmirësimin e karburanteve e deri në uljen e vlerës së

zhdoganimit të makinave të reja, për të nxitur importin e tyre në vend të atyre tëvjetra. Por, gjendja vazhdon të mbetet po ajo. Tirana mbetet një ndër

kryeqytetet më të ndotura në botë.

VLORE

MERKURI DHE NJE RISI DEKLARATA Aleanca - Kryetari i saj, z. R Aliaj

paraqet shprehet se këto vepraenergjetike janë bërë në fshehtësi tëplotë dhe komuniteti nuk ka patur dijenipër ndërtimin, funksionimin dhe dëmetqë mund të sjellë për qytetit, mjedisin esi pasojë edhe për turizmin. Përfitimetqë ka qeveria jonë janë përfitimeminimale për të mos thënë që kjo ështënjë kontratë, në të cilën, gati falen 84hektarë dhe aq më tepër për vepra qëcenojnë drejtpërdrejtë jetën e njëkomuniteti. Petrolifera është duke undërtuar në zonë të banuar. Ai shton :TEC-i nuk mund të furnizojë Vlorënme energji. Ai ngrihet vetëm për tëndihmuar funksionimin e Petroliferëspër planet e ardhshme. 70-80 % e lëndësdjegëse, që ky TEC-i do të djegë, përpozicionin gjeofizik të Vlorës, do tëqëndrojë brenda gjirit dhe do të ndikojëdrejtpërsëdrejti në jetën e qytetit errethinave.

Analisti Ardian Klosi : “Shqipëria ingjan një kolonie mjedisore d. m. th.nënëshkruhen projekte gjigante përTEC-e, Super-TEC-e, pra të gjithëbizneset, që në thelb nuk mund tëndërtohen më në vendet e KomunitetitEvropian, një herë jo e jo, pa lejen ekomunitetit që preket. Në Shqipëri këtogjëra janë të mundshme, Kjo na indinjonjashtë mase”.

Prof. Sazan Guri, drejtues i ZyrësKombëtare për Mbrojtjen e Mjedisitështë i mendimit se projekte të tillamund të ndërtohen jashtë zonaveturistike. Depozitat e naftës do tëdëmtojnë qytetin nga ana ekologjike

Përfaqësuesi i Petroliferës - z. G.Shalësi : “Ky projekt do të sjellë naftë,gaz e benzinë për nevojat e ekonomisëshqiptare dhe Vlora është pjesë eekonomisë shqiptare që do të përfitojënga kjo. Kjo zonë e vdekur do tëkthehet në një zonë të industrisë së

lehtë, të një industrie në funksion tëkëtij turizmi që pretendon qyteti iVlorës. Petrolifera dhe TEC-i,(megjithëse ky është tjetër e unë nukpërfaqësoj TEC-in e ekonominëshqiptare) janë mbështetje përzhvillimin e turizmit në Vlorë.Dyshimet ndaj qëllimeve të pastra tëkompanisë italiane janë më të mëdhase sa premtimi për t’i sjellë vende punevlonjatëve. Leja e ndërtimit ështëdhënë nga Këshilli i Rregullimit tëTerritorit të Shqipërisë. Jepet edhe njëzbardhje, është detyrë e qeverisë dhepushtetit loka të na e japin këtë leje, qënuk na e kanë dhënë akoma, dhe kjoështë përgjegjësia e tyre, por dua tëtheksoj se ky nuk është kusht, që ne tëmos fillojmë punën. Punimet tona janëtë ligjshme.”

Për këtë problem, po bëjmë vetëmnjë koment të shkurter e një pyetje,

- kur pushteti lokal, siç thuhet, nuke ka “ zbardhur “ lejen, e megjithatëpunimet vazhdojnë, artëherë na takontë themi se pushtetin lokal, ose nuk epyesin, ose dikush ka bërë ndërmendse si ta “rregullojë”.

- përse përfaqësuesi i Petroliferës, equan zonë të vdekur ? E vdekur nukështë dhe vlonjatët, duan t’i japin mëtepër jetë dhe ekonomi me terminaline jahteve dhe strukturat turistike që,sipas tyre, do të sjellë ai.

Megjithatë, gjërat shpesh varen, jonga ai që flet, por nga ai ose ata qëduhet të dëgjojnë.

Njihet ndotja e Tiranës ngaautomjetet dhe, sidomos ngamakinat e vjetra, të pa paisura memarmitë katalitike, dhe, që, përshkak të cilësive motorrike,lëshojnë në mjedis, shumë mëtepër dioksid karboni, por edhegazra të tjera dhe karburant tëpadjegur plotësisht. Ministri i Mjedisi, L. Xhuveli,

ditët e fundit, gjatë një takimi memediat, propozon ndalimin eqarkullimit të automjeteve të vjetra.Po ashtu, ministri, theksoi se,Inspektoriati i Naftës e Gazit, duhettë forcojë kontrollin nëpërmirësimin e cilësisë sëkarburanteve.

MINISTRI XHUVELI KERKON NDALIMIN E QARKULLIMITTE MAKINAVE TE VJETRA

Përfitimet që ka qeveria jonë janë përfitime minimalepër të mos thënë që kjo është një kontratë, në të

cilën, gati falen 84 hektarë dhe aq më tepër për vepraqë cenojnë drejtpërdrejtë jetën e një komuniteti

3

“Leja mjedisore”, që kompania,e cila merrej me çmontimin emunicioneve në Gërdec, duhet takete marrë. Ky është detyrim i saj,dhe atyre që duhet t’ja jepnin.Ligjet janë. Kush nuk i zbaton ligjeteshte i kunderligjshem. Ministria e Mjedisit, tutore e

mjedisit shqiptar, me siguri që,sipas ligjit, ka verifikuarveprimtarinë e kësaj sipërmarrjejeprivate, para se t’i japë lejenmjedisore . Kështu kanë bërë edhe

për ndërtimin e një spitali, për njëkarrierë guri, për një ose disa TEC-e apo fabrika të prodhimit tëçimentos. Specialistët, e më vonë,

ata që kanë firmosur këtë leje, ekanë patur parasysh se aty do tëpërpunoheshin municione, se nëGërdec, që e gjykuan si vend tëpërshtatshëm, mjedisi nukrrezikohej e aq më tepër, me qëkishte edhe banesa e njerës, atanuk do të prekeshin nga kjoveprimtari. Ndryshe, nuk do t’jajepnin lejen. E vërteta është ajoqë ndodhi, me lejen e tyre. Kjo lejemund të jetë dhënë se u menduaqë të jepej, u dha se u “komandua

• Ushtarakët që merren me eliminimin e pasojave të shpërthimit, lajmërojnë se zona eprekur nga shpërthimi ka një sipërfaqe prej dhjetëra kilometra katrorë dhe se uji ipuseve është ndotur me lëndë toksike, duke u bërë krejtësisht i papërdorshëm. Nëvijë të drejtë, predhat janë përhapur më tepër se 7 km larg

• Vetëm 300 m nga autostrada dhe 1 km nga vendi i shpërthimit, ndodhen depozitate gazit. Predhat që “ fluturuan “ nga shpërthimi, kanë arritur deri atje. Fatmirësishtpa bërë dëm. Në të ashtuquajturën “ fabrikë “ punonin dhe të mitur, por deri nëtransmetimin e pamjeve në TV, shteti bëri të pditurin.

• Gryka, ku ndodhi tragjedia, është zhdukur plotësisht, pa bërë fjalë për bimësinë ekafshët.

• Banorët e Bushatit shprehen të shqetësuar, sepse pranë komunës së tyre, gjendenrreth depozita municioni. Por sipas ish-ministrit të mbrojtjes në Shqipëri, ka njëstok municionesh prej 100 mijë ton.

L I G JNr. 9108, datë 17. 7. 2003

PËR SUBSTANCAT DHE PREPARATET KIMIKE Ky ligj ka për qëllim të rregullojë administrimin e substancave dhe të

preparateve kimike për mbrojtjen e jetës, shëndetit të njerëzve e të kafshëve, sidhe për mbrojtjen e mjedisit nga rreziqet që mund të shkaktojnë lëndët e rrezikshme.

13. “Regjistrimi i substancave” është regjistrimi i substancave në RegjistrinKombëtar, që mbahet nga Ministria e Mjedisit, në bazë të të dhënave meshkrim për substancat, në përputhje me këtë ligj.

Neni 5 . Klasifikimi i substancave dhe i preparateve kimike Substancat dhepreparatet kimike për shkak të vetive, klasifikohen:

1. Eksplozive, që mund të veprojnë në mënyrë ekzotermike, pa praninë eoksigjenit, me zhvillim të shpejtë gazesh ose që vetëndizen dhe digjen shpejt nëkushte të caktuara ose që shpërthejnë me ngrohje kur vendosen në kontenierëjohermetikë.

Neni 13. 2. Ministria e Mjedisit, së bashku me ministritë e tjera të ngarkuara nga ky

ligj, marrin masa për vlerësimin e rrezikut për jetën dhe shëndetin e njeriutdhe për mjedisin për substancat e përfshira në listë, sipas pikës 1 të këtijneni.

3. Menaxhimi i substancave të rrezikshme bëhet pasi është marrë leja ngaagjencia rajonale e mjedisit.

Neni 19 Kushtet për dhënien e autorizimit 5. Personat e autorizuar janë të detyruar: a) të sigurojnë që veprimtaria, për të cilën është lëshuar autorizimi, kryhet

nga persona të trajnuar; b) të sigurojnë se pajisjet e përdoruara për kryerjen e veprimtarisë, për të

cilën është lëshuar autorizimi, plotësojnë kushtet për mbrojtjen dhebesueshmërinë;

Neni 23Inspektorati Shtetëror i Mjedisit ka këto detyra dhe përgjegjësi:a) mbikëqyr zbatimin e rregullave juridike dhe të udhëzimeve të

Ministrit të Mjedisit e të zyrave të tjera administrative në fushën e mbrojtjes sëmjedisit, gjatë menaxhimit të substancave dhe të preparateve tërrezikshme, nga personat juridikë ose fizikë, të autorizuar për kryerjen eveprimtarisë tregtare;

LIGJI 9537 dt18. 05. 2006PER ADMINISTRIMIN E MBETJEVE TE RREZIKSHME

NENI 4 1. Administrimi I mbetjeve të rrezikshme, realizohet pa rrezikuar shëndetin e

njeriut apo mjedisin dhe pa përdorur procese, që mund të dëmtojnë mjedisin,veçanërisht :

a. nuk paraqesin rrezik për ujin, ajrin, tokën, bimët e kafshët; b. nuk shkaktojnë bezdi, përmes zhurmës apo aromave; c. nuk ndikojnë negativisht mbi zonën rurale, urbane apo vende të tjera...

NENI 13 Procedura e aplikimit kërkon edhe : ç. vendimin e Këshillit të Bashkisë ose komunës për dhënien e lejes mjedisore

për sheshin e mbetjeve të rrezikshme.

UDHËZIM, I MINISTRISË SE MJEDISIT PËR DOKUMENTACIONINE DOMOSDOSHËM PËR TË KËRKUAR LEJE MJEDISORE

Nr. 1 datë 07. 01. 2008

Në mbeshtetje te nenit 102 te Kushtetutes dhe ne zbatim te dispozitave tëligjit nr. 8990 datë 23. 01. 2003 “Për vlerësimin e ndikimit në mjedis” dhe te V K Mnr. 249 “Për miratimin e dokumentacionit për leje mjedisore dhe të elementëve tëlejes mjedisore”,

UDHËZOJ: 2. Dokumentat per t’u pajisur me leje mjedisore konsistojne ne: d. Informacion me te dhena te konsultimit me publikun dhe palet e

interesuara. Bashkangjitur informacionit te jene (proces-verbale te takimeve,materialet e prezantuara, lista e personave te pranishem, foto, qe provojnekomunikimet e kerkuesit me publikun e zones.

e. Deklarate e pergatitur nga kerkuesi ku evidentohen kerkesat apopretendimet e paraqitura nga publiku, OJF-te lokale (OJF qe veprojne

ne nivel kombetar per projekte kombetare), perfaqesues te pushtetitvendor, apo pale te tjera te interesuara te ngritura gjate prezantimit te veprimtarise,konsultimve me publikun, si dhe sugjerimet e kerkueseve dhe masat se si ato do temerren parasysh.

g. Plani i perballimit te emergjencave per veprimtarite qe perdorin,prodhojne dhe magazinojne (depozitim) lende te rrezikshme per mjedisindhe shendetin e njerezve (si karburantet) apo substancat dhe preparatet epershkruara ne nenin 5 te ligjit Nr. 9108, datë 17. 7. 2003 “Per substancat dhepreparatet kimike” Plani i perballimit te emergjencave te pergatitet. sipasdispozitave te ligjit “Per emergjencat civile”.

2. 4 Mendimin e Keshillit te Komunes dhe Bashkise mbi ushtrimin eveprimtarise ne territorin e tyre.

PJESE NGA LIGJETASGJË NUK DO TË BËJA KUNDËR NDËRGJEGJES,EDHE SIKUR SHTETI TË MA KËRKONTE ATË.

ALBERT AJNSHTAJN

NJE KATASTROFE “ ME LEJE...” ??“ nga diku, u dha për ndonjë arsyetjetër, ku mund të fshihen edheabuzime apo korrupsion. Këtë nuke dimë. Po citojmë vetëm pakrreshta nga raporti i organizatësBank W atch : “Sipas Vlerësimit tëindeksit të Korrupsionit tëTransparencës Ndërkombëtare2006, Shqipëria renditet në vendine 111, ndër 163 vëndet të cilatshfaqin situata të korrupsionit nëvend. Korrupsioni në Shqipëriështë endemik, duke përfshirë

praktikat e papërfillshme tëkorrupsionit, ashtu sikursepërfshirjen e shtetit apo tëzyrtarëve”.

Ministria ka të drejtën edhënies së lejes mjedisore, por kadhe detyrën e kontrollit tëveprimtarisë. Inspektoriati iMjedisit, me siguri nuk mund tathemi, por duhet ta ketë bërëkontrollin. Sepse sinjalet i ka patur,bile të forta, që, veç atyre që thamëmë lart edhe nga njësia e sigurisësë presidentit Bush, që “zbuloi”nga ajri grumbullimin e municionitnë Gërdec dhe kërkuan që kymunicion të largohej. Banorët e

fshatit Gërdec, të cilët janë marrënë pyetje, kanë treguar edhe njërast tjetër shpërthimi, këtu e tremuaj më parë, ku pas një zjarri tëndezur brenda repartit për ngrohje,ka marrë flakë një arkë e mbushurme plumba automatiku . Por edhepa sinjale të tilla, ata duhet ta kishinkryer punën e tyre. Nga ligjet del se, kërkuesit e

lejes mjedisore, midisdokumentave të tjera duhet tëparaqesin (citojmë ligjin) dhe “Mendimin e Keshillit te Komunesdhe Bashkise mbi ushtrimin eveprimtarise ne territorin e tyre “.Por Kryetari i Bashkisë deklaronhapur në intervistën e tij se, jovetëm nuk ka qënë dakord, porzonën ku u ngrit “ fabrika “, kadashur ta kthejë në mjedisesportive . Sa për, siç thotë ligji“konsultimin me publikun dhepalet e interesuara “ nuk besojmëse ndonjë banor mund të jetëpyetur. Laguna e Knallës përjeton

pasojat ekologjike të djegjes së

naftës, Gërdeci, përveç tragjedisënjerëzore me viktima e humbjemateriale, do ta përjetojë edhepasojën mjedisore. Po ashtu,shohim dhe do të shohim edhe mëtej pasoja të tilla nga TEC-et,fabrikat e çimentos, vdekjet ngandotja e ajrit (sipas PNUD-itllogariten mbi 200 vetë në vit,vetëm në Elbasan) etj… Dhe tëgjitha këto, sepse “ lejet mjedisore“ nuk bëhen dot barrierë, siç duhettë jenë, për katastrofa të tilla.

Agim Dalipi

DISA FAKTE

Ministria e Mjedisit, së bashku me ministritë e tjera tëngarkuara nga ky ligj, marrin masa për vlerësimin errezikut për jetën dhe shëndetin e njeriut dhe për

mjedisin

Menaxhimi i substancave të rrezikshme bëhet pasiështë marrë leja nga agjencia rajonale e mjedisit.

4

Nga Eliza GRANÇAROVA Javën e fundit të shkurtit , në Burgas,

porti i dytë më i madh i Bullgarisë , uzhvillua një referendum lokal, kupopullsia votoi për ndërtimin ose jo tënaftësjellësit Burgas-Aleksandropullos.Zhvillimi I tij u vëzhgua, për shkak tëkalimit dhe përfundimit të linjës nëGreqi, edhe nga një delegacion iorganizatave mjedisore greke dhegazetarë .

Numuri i votuesve nuk arriti sasinëe mjaftueshme për tu quajtur i vlefshëm,d. m. th. 50 % +1 votues. Pjesëmarrjaishte më e madhe në qytet, por mungesatmë të shumta ishin nga pjesa rurale, përshkak edhe të të ftohtit të madh. Por ngaata që votuan, pjesa dërmuese, 97 % etyre, e hodhën poshtë idenë e ndërtimittë kësaj linje (nga 180 mijë zgjedhësvotuan rreth 50 mijë). Duke folur nëtelevizionin publik, kryetari i bashkisë,

Më 28 shkurt 2008, pranëM I L I E U K O N T A K TINTERNATIONAL –Zyra lokaleTiranë (MKI), u bë prezantimi iprogramit të ri për vitet 2008-2010, :“ Forcimi i Shoqërisë CivileShqiptare Për një Mjedis më tëMirë “. Përgjatë këtij programi,

Milieukontakt synon të arrijërezultatet e mëposhtme përmesaktiviteteve të ndryshme adresuarsi në nivel vendor dhe në atëkombëtar duke nxiturbashkëpunimin mes aktorëve kyçnë shoqërinë civile. Rezultati 1: Përmirësimi i

zbatimit dhe përforcimit të politikëskombëtare për mbetjet, ujin dhecilësinë e ajrit. Katër grupe punedo të krijohen për temat: Mbetje,Ujë, Cilësia e Ajrit dhe Pjesëmarrjapublike. Çdo grup pune do tëpërbëhet nga ekspertë të çështjes,anëtarë shoqatash dhe drejtues tëkomunitetit dhe do të ofrojëmbështetje dhe lobim për autoritetetqë u mungon ekspertiza nëzhvillimin e planeve për mbetjet, ujindhe cilësinë e ajrit. Grupi i punëspër pjesëmarrjen publike do tëmbështesë anëtarët e shoqatave qëjanë pjesë e bordit të Qendrës sëAarhusit pranë Ministrisë sëMjedisit, Pyjeve dhe Administrimittë Ujrave. Rezultati 2: Përfshirja e

komunitetit në veprimet përmbetjet, ujin dhe cilësinë e ajrit.OJFtë lokale do të organizojnë

takime me pushtetin vendor dhebiznesin për të nxiturbashkëpunimin për të përmirësuarsituatën në fushën e mbetjeve, ujitdhe cilësisë së ajrit, dhe do tëndërmarrin gjithashtu dhe aktivitetekonkrete. Rezultati 3: Rritja e kapacitetit

të OJFvë, nëpërmjet trainimeve përpërmirësimin e aftësive tëorganizatave mbështetëse, tëanëtarëve dhe drejtuesve tëorganizatave. Gjatë gjithë veprimtarisë në

Shqipëri, Milieukontakt ka qenë njëlehtësues dhe nxitës në procesin epjesëmarrjes dhe zhvillimit tëlëvizjes mjedisore. MKI përgjatëkëtij programi, ndër të tjera do tëketë rol lehtësues, koordinues dhe

Nga formimi i ynë ipërgjithshëm por edhe ngaç’lexojmë, shikojmë në televisionapo dëgjojmë në biseda tëndryshme, të gjithë e dimë ose mëdrejt mendojmë se e dimë ç’ështëky aktivitet i vjetër sa njeriu qësot thuajse nga kushdokonsiderohet vetëm si “sport”.Kështu, ndërsa nga njëra anëshumë prej nesh dëgjojnë oselexojnë me ëndje histori me kafshëgjahu dhe gjuetarë nganjëherë tëshkruara edhe nga pena të mëdhaapo pëlqejnë të shëtisin me çiftennë dorë e zagarin përpara mespyjesh e zabelesh buzë liqenesh elagunash duke i dhënë hapësirëpasjonit të tyre, nga ana tjetër nukjanë të pakët edhe ata që pa qënëfare të prekur nga ky pasionpreferojnë të hanë një dreke apodarkë me mish gjahu bile, dukemos lënë pa e blerë për zonjën etyre edhe ndonjë peliçe apo palltoprej gëzofi zardafi, kunadheje apolundërze sa do që të kushtonte apotë mbajnë në shtëpi një trofe tëbukur a kafshë të ballsamosur meart dhe shije për të zbukuruarmjediset ku ata jetojnë.

Sigurisht të gjitha këto poredhe shumë të tjera, janë të miraqë ofrohen nga gjuetia, por jo qëtë gjitha bëjnë pjesë në kategorinë“sport”. Natyrisht gjuetia forcontrupin, rit shkathtësinë, të afronme natyrën duke të dhënë mundësit’a njohësh e kuptosh atë por,gjuetia furnizon edhe mish gjahuqë ka një vlerë të pa krahasushmeme mishin e kafshëve shtëpijake,na jep gëzofrat me të cilat mund tëkonfeksjonohen veshje tepër tëbukura e të kushtushme, ështëburim i trofeve dhe i kafshëve tëballcamosura me të cilat mund tëzbukurohen mjediset publike eprivate është pra në fund të funditpjesë e kulturës njërëzore etj. Le të kujtojmë me pak rjeshta

kur dhe pse lindi gjuetia si aktivitetnjerëzor ç’qëllime pati dhe si utransformua deri në ditët tona, përtë kuptuar si duhet esencën evërtetë dhe potencialin e saj në

kohën që jetojmë. Në momentin eçfaqies së tij mbi tokë njeriu,sikurse të gjitha qëniet e tjera tëgjalla ishte thjesht një element iekosistemeve natyrore. Në fillimkonsumator ushqimesh vegjetaleme kohë ai u mësua të konsumojëedhe mish të cilin e siguronte dukevrarë kafshët e egra që jetonin tëlira në natyrë, pra duke ushtruargjuetinë, me anën e të cilëssiguroheshin edhe gëzofrat përveshje. Në këtë kohë gjuetiapërbënte për njeriun një veprimtariesenciale pa të cilën ai nuk mundtë mbijetonte. Karakteristikë ekësaj periudhe ishte fakti sendërsa nga njëra anë ekosistemetnatyrore (pyjet, kullotat, liqenetlagunat etj. )mbulonin të gjithësipërfaqen e globit duke qënëpothuajse të pa prekura, nga anatjetër njerëzit jo vetëm që ishin tëpakët në numur por edhe të paisurme mjete gjuetie primitive të cilatme gjithë shkathtësinë e tyrekishin një rendiment shumë tëulët. Kjo gjëndje e aktivitetit tëgjuetisë përkon me periudhat mëtë herëshme të zhvillimit tëshoqërisë njerëzore duke

përfshirë edhe atë të KomunësPrimitive. Me ritjen në numur tëshoqërisë dhe vendosjen enjeriut në qendra gjithënjë e mëtë mëdha banimi e sidomos mezhvillimin e bujqësisë ekosistemetnatyrore filluan të ngushtoheshingjithënjë e më shumë për lirimin etokave në favor të saj. Ky faktsolli si pasojë nga njëra anësigurinë për furnizimin eshoqërisë me produkte tëdomosdoshme bimore e shtazorenga bujqësia, kurse nga ana tjetërngushtimin e thekësuar tëhabitateve natyrale të kafshëve tëgjahut gjë që pati si pasojëhumbjen e peshës së gjuetisë siaktivitet jetik dhe shndrimin e sajnë një veprimtari pasionante qëkishte për qëllim edukimin eforces, guximit, e zgjuarësisë dukeqënë privilegj i shtresave të lartae të pasura të shoqërisë. (vijon)

GJUETIA, NJE AKTIVITET ILENE NE MESHIRE TE FATIT

Prof. Dr. Anesti POSTOLIU. B. T. Fakulteti i Shkencave Pyjore

Milieukontakt synon të arrijë rezultate në përmirësimindhe përforcimin e politikës kombëtare për mbetjet, ujindhe cilësinë e ajrit.

PER FORCIMIN E SHOQERISE CIVILEorganizues jo vetëm për të 4 grupete punës që do të krijohen, dukesynuar bashkëpunimin mesaktorëve të ndryshëm dhe dukeofruar asistencën dhe logjistikën enevojshme kurdoherë që të jetë enevojshme, por dhe përkundrejtshoqatve mjedisore që do të jenëpjesë e këtij programi.

Ky takim ku u bë prezantimi iprogramit të Milieukontakt, shënoidhe fillimin e punës për grupin epunës për Pjesëmarrje Publike. Kygrup (ashtu si edhe grupet e tjera)do të përbëhet nga 6 vetë. Deri mëtash janë 5 vetë. Pjesëmarrësit emenduan se profili më i mirë (dheqë i mungonte grupit aktual) ipersonit të fundit është ai i njëjuristi. Pjesëmarresit prezent nëmbledhje ishin: Aleksander MITA(CSDC Vlorë), Fatbardh SOKOLI(Shoqata per Ruajtjen dheMbrojtjen e Mjedisit Natyror neShkoder), Ferit HYSA (LiliumAlbanicum, Librazhd), XhemalM ATO (Ekolevizja), Arnil LACAJ(CSDC Shkoder), të gjithë anëtarëtë grupit të punës për PjesëmarrjenPublike si dhe: Robert MANGHAM(OSCE), Elton QENDRO (OSCE),Sandra MOLENKAMP (MKIAmsterdam), Valbona MAZREKUdhe Rrezearta AGO (MKI Tirane).

Nga të pranishmit u dha njëpasqyrë e punës dhe funksionimittë Bordit të Aarhusit pranëMinistrisë së Mjedisit, dhe sikonkluzion për 3 shtyllat eKonventës së Aarhusit, aksesi nëinformacion, pjesëmarrja publike,dhe e drejta për t’iu drejtuargjykatës, doli mungesa etransparencës dhe e mekanizmavetë duhur për zbatimin e tyre nëpraktikë.

Ajo çfarë duhet të bëhet për njëfunksionim sa më të mire nga grupii punes është shtrirja e veprimtarisësë tij në:-Përmirësimin/ ndryshimin e

kuadrit ligjor ekzistues-Forcimin e investigimitNë fund të grupit të nga

pjesëmarrësit u vendos të

ndërmerren këto hapa:1. Takimi i rradhes së Grupit të

punës dhe Bordit të Aarhusit:a) Caktimi i dates (data do te

caktohet mbas marrjes se njepergjigje te letres nga ana e MoE)

b) Caktimi i vendit (mundesi perzhvillimin e takimeve te bordit nenje vend neutral, p. sh zyra e MKI)

c) Perpilimi i programit dhedergimi kohe perpara dates sepercaktuar te takimit2. Draftimi i nje letre drejtuar

Ministrise per te kerkuarinformacion mbi:a) Si eshte ecuria per berjen e

draftit, të proçedurave tëpërmirësuara të Vendimit të Këshillittë Ministrave për “Përfshirjen ePublikut në Vendimmarrje” dhe njëUdhëzim “ Për proçedurat etërheqjes së publikut në proçedurate vlerësimit të ndikimit në mjedis”(VM/VKM) në të gjitha fazat ekërkuara nga konventa e Aarhusit.b) Informacion/raport për të

dhënat apo info mjedisor të dhënëshoqërisë civilec) Info mbi HEC e Ashtes/

Bushatitd) Botimi i kërkesave për leje

mjedisore në ëebsite të Ministrisëtë Mjedisit3. Organizimi i tryezave për

çështje/problematika mjedisore(duke përdorur dialogun siinstrument)

REFERENDUMI I BURGASITD. Nikolov, tha se pamvarësisht ngapjesëmarrja e ulët, ky referendumi patirëndësi sepse ishte i pari I këtij lloji (përçështje të infrastrukturës energjetike),jo vetëm për Bullgarinë, po për të gjithëBallkanin.

Komiteti Nismëtar për Shpëtimin eGjirit të Burgasit kanë paralajmëruarvazhdimin e protestave kundërnaftësjellësit . Edhe dy qytete të tjera tëdetit të Zi, kanë miratuar zhvillimin e tënjëjti referendum në bashkitë e tyre nëfillim të prillit. Prej tyre, Primorsko qëështë nga qytetet bregdetare në zhvillimme rritje të shpejtë dhe tjetri, Sozopol,që njihet si një nga dy qytetet më tëbukura për arkitekturën e vjetër.

Edhe organizatat mjedisore greke tëAleksandropullit, kanë nisur në mars njëfushatë informimi, meqë kanë të njëjtinproblem me Burgasin. Peshkatarët lokalëdhe banorët e Aleksandropullit dhe

ishujve afër tij, janë prononcuarplotësisht kundër naftësjellësit, tëshqetësuar për impaktin potencial nëturizmin e peshkimin.

5

Problemet e mjedisit dhezgjidhja e tyre, duke i ballafaquarme efektin në ekonomi, gjithmonëe më tepër po ndikojnë, duke bërëqë, parimet dhe rregullat ebiznesit, të investimeve dhekonsumatorëve, në mos tëperpilohen nga e para, të paktën,

të riformulohen. Nga të dhënat evitit 2007, del se, në të gjithëbotën, jane investuar më tepër se100 miliardë dollarë kapitale dhevlera monetare, në sipërmarrjenovative, organizata, por dheveprime shtetërore, për të krijuarekonomine e mbështetur. Në “ State of the World 2008:

Innovations for a SustainableEconomy “, studime tëpërbashkëta me Institutin “Worldwatch “ dhe ekspertë tëtjerë, theksohen një sërënovacione dhe mundësiafatgjata, që do t’i shërbejnëpërparimit. P. sh : Në 2006, është vlerësuar

se, në energjinë elektrike,

biokarburantet dhe burime të tjeratë energjisë së rinovueshme, janëinvestuar 52 miliard USD, mbi 33% më tepër se në 2005. Po në këtëvit, tregu i karbonit është zhvilluarme ritme të shpejta, me 30 miliardëUSD, gati trefish në krahasim menjë vit më parë dhe në 2007, kjoshifër arrin në 60 miliarde.Kompanitë që, gjatë këtyreviteve, kanë revolucionarizuarproceset në fushat e prodhimit,për ekonominë e mbështetur kanëpatur edhe fitime financiare.Gjiganti i prodhimeve kimike –DuPont- midis viteve 1991 dhe2007, ka ulur 72 % emetimet egzrave me efektin serrë, por dukekursyer edhe 3 miliardë USD. Vitin e kaluar, prodhimi i

përgjithshëm i energjisë së erës,u rrit me 28 %, kur energjia diellore(fotovoltaike), është, sipasREN21 *, në shifrat 52 %, duketreguar interesin në rritje, por dherritjen praktike të investimeve nësektorin e energjisë së pastër.REN21 bëhet promovuese e

mënyrave të zhvillimit të energjisësi në atë elektrike, ngrohje,prodhimin e karburantëve ngaburime të rinovueshme. Këtupërfshihet energjia diellore(fotovoltaike dhe për ngrohje), tëerës, biokarburantet, hidroenrgjinëdhe atë gjeotermle.

Por, këto të dhëna, bëhen mëpak rozë, kur Agjensia HapësinoreNASA, njofton se viti që kaluam,ka qënë i dyti vit rekord më i nxehtëe po ashtu përqëndrimi i karbonitnë atmosphere, sipas saj, ka arriturnë rekordin tjetër 384 ppm (pjesëpër million molekula ajri).Presidenti i W orldWatch, C. Flavinshprehet : “ Shkenca po na thotë,se duhet të reduktojmë emisionettani, por kjo do të bëhet me politikatë forta për të nxitur zhvillimin eenergjisë së pastër “. Ndërsa A.Steiner, Zv. Sekretar i OKB dheDrejtor Ekzekutiv i UNEP (ProgramiMjedisor i OKB), shton për takiminnë Monako të ministrave tëmjedisit, se elementët e ekonomisë

së gjelbër, janë bërë tashmëemergjentë nga pasojat e shtimittë ngrohjes globale dhe masatduhen të jenë shumë më të thellapër periudhën pas 2012 –s, kurpërfundon faza e parë e Protokollittë Kyotos. Më shumë se 65 vende, kanë

në planet e tyre, projekte nëzhvillim, por dhe në zbatim, përenergjinë e pastër. Shumë agjensidhe investitorë privatë e kanëvendosur çështjen e kësaj energjienë axhendat e tyre të afërta. Shumëprej tyre, kanë arritur, vit pas viti,të shtojnë burimet e pastra me 20%, por ka nga ata që kanë shkuarderi në prodhimin 60 % energji tëpastër për nevojat e tyre. Shefi i REN21, M. El Ashry : “

Energjia e rinovueshme, i ka ofruarplanetit shansin për të reduktuaremetimet e karbonit, pastrimin e ajritdhe e drejton qytetërimin tonë, nëthemele më të qëndrueshme“Prandaj po thuhet, se ekonominë,gjithmonë e më tepër, jo vetëm poe ndikon, por do ta drejtojë mjedisi.

Në numurin e kaluarshkruajtëm se BE kishte ulurtreguesit e ndotjeve në shumëfusha, perjashtuar transportit. Por

transporti hyn në radhën endotësve të mëdhej. Llogaritet që,në zonat urbane dhe me rrjet të

dendur rrugor, tre të katërtat eoksideve të karbonit dhe gjysma eoksideve të azotit në ajër vjen ngamotorrët e automjeteve. Në raportin “Climate”*,

publikuar ditët e para të marsit, delse, sektori i transportit, jo vetëmnuk ka patur përmirësime, por katejkaluar sasinë e mëparëshme tëndotjes . Nga kjo rrjedh, që Europatë arrijë objektivat e saj përreduktimin e gazrave me efektinserrë, duhet të verë në jetë masa tërrepta për këtë sektor. Metransportin e pasagjerëvevazhdimisht në rritje dhe sidomosme atë të ngarkesave, që shtohetedhe më shpejt se ritmi i ekonomisë,lëvizja e mallrave ka filluar të bëhetmë pak efikase, në krahasim mepërparimin teknologjik. Studimet

Të dielën, më 16 mars, nëJaponi u mbyll mbledhja dy ditore

e njëzet vëndeve më ndotës nëbotë. Kjo nismë, është marrë ngaish kryeministri anglez, T. Blair

SAMITI I JAPONISE – PA REZULTATmë 2005, me nxitjen e përkrahjenedhe të SHBA. Qëllimi ishte pët

të përfshirë në objektivat ecaktuara nga Protokolli i Kyotos,për reduktimin e gazrave me

efektin serrë, edhe vendet nëzhvillim, por që ishin ndotës tëmëdhenj. Këtu bëhej fjalë,sidomos për shtete si Kina, India,Brazili e të tjerë, që, për arsye tëmundësive më të paktaekonomike e financiare, nuk juishte kërkuar të investonin nëkëtë drejtim, në raport me ndotjet,si shtetet e pasura. Grupimi 20, siç u quajt, kishte

për qëllim të përgatitë terreninpër negociatat dhe organizimin enjë pasardhësi të Kyotos . Por,megjithë që, u gjet një kompromispër vazhdimin e bisedimeve,vëndët në zhvillim, ngulën këmbëe nuk pranojnë të vihen në tënjëjtat kushte si vendet e pasura.Kjo ndarje pritet të japë po tënjëjtin risk që, edhe përnegociatat që do të mbahen nëBankok, në fund të Marsit.

“Climate”, për transportin, idetyrojnë politikanët që të kërkojnëdhe të bëjnë ndryshime urgjente,por të realizueshme, në këtë sektorpër t’i drejtuar kërkesat etransportit në një rrugë më të drejtë.

Prof. Jacqueline McGlade,Drejtore Ekzekutive e EEA,shprehet se është e bindur qëEuropa mund të kufizojë ngjitjen evazhdueshme të emetimeve ngatransporti. Zhvillimi i pandërprerëi transportit krijon shumë efekteanësore, sidomos në ndotjen eajrit, por gjithashtu shkakton dëmetë mëdha në biodiversitetin eEuropës . Ajo shton :”Faktet

treguan, se nëqoftë se transporti,e në veçanti ai rrugor, do të kishte

ecur me ritmin e sektorëve të tjerëtë ekonomisë, në drejtim tëreduktimit të emetimeve ndotëse,

_____________*REN21, është një rrjet global politikash dhe veprimtarish, me

drejtim promovimin e energjisë së rinovueshme në shekullin e 21.

Elementët e ekonomisë së gjelbër, janë bërëtashmë emergjentë nga pasojat e shtimit tëngrohjes globale dhe masat duhen të jenë

shumë më të thella

NDIKIMI I MJEDISIT NEEKONOMINË GLOBALE

EU DESHTON NE FRENIMIN E EMETIMEVE NDOTESENGA TRANSPORTI

* Raporti “Climate for a transport change”(Klima për njëndryshim në transport), është publikim vjetor i TERM (Transportand Environment Reporting Mechanism –Mekanizmi i Raportimit tëTransportit e Mjedisit), pjesë përbërëse e EEA (Europian EnvironmentAgency –Agjensia Europiane e Mjedisit), që monitoron efektivitetine përjekjeve për integrimin e transportit në strategjitë e mjedisit.

atherë objektivat e marrë përsipërnë Protokollin e Kyotos, do tëishin realizuar vite më parë “. Raporti i prezantuar në 3 mars

në Parlamentin Europian, u shprehse ndotjet nga transporti janështuar, humbjet nga dëndësia etrafikut, përfshirë dhe humbjet eorëve të punës, shkaktuar ngatrafiku, arrijnë në qytete deri edhenë 80 %. Po ashtu theksoi setransporti duhet të marrë përsipërpjesën e vet në betejën kundërngrohjes globale dhe emetimevetë karbonit . ”Qeveritë e vetëqytetarët duhet të mendojnë edhenjë herë, në mënyrë radikale,

drejtimet e politikës së transportit,sepse vetëm nga makinat vetiake,në BE, emetohet afërsisht 12 % edioksidit të karbonit “, u shprehPr. Prof. Mc Glade, dhe “setransportit nuk duhet t’i marrimvetëm privilegjin e të udhëtuarit,por në politikat për të, tëmendojmë, në mos më tepër, tëpaktën per shëndetin tonë. Duhetmenduar që, edhe sasia e makinaveprivate, gradualisht, të shkojë dukeu ulur.

A. D.

Ne zonat urbane dhe merrjet të dendur rrugor,

tre të katërtat eoksideve të karbonit dhe

gjysma e oksideve tëazotit në ajër vjen nga

motorrët e automjeteve.

Humbjet nga dëndësia etrafikut, përfshirë dhehumbjet e orëve të

punës, shkaktuar nga ai,arrijnë në qytete deri

edhe në 80 %

6

Kina ka qënë në qendër tëkritikave të ashpra kohët e fundit,sidomos për problemin e madh tëajrit të ndotur dhe atë të tëdrejtave të njeriut, për të cilat, siçshprehen analistët e perëndimit,lodhen, më së shumti, diplomatëtkinezë në botë. Ministri i JashtëmJang, tani afër, në një konferencëpër shtyp, tha se kritikat, duhet tëtërhiqen mbrapsht e të mospërzjehet politika me sportin, dukee quajtur këtë një “paragjykim tëmadh “. Ne, tha ai, “ i mirëpresimkritikat me qëllim të mirë, por atyreqë duan të na errësojnë, u themse Kina do ta ketë suksesin “.Moto e shtetit kinez, që përsëritetvazhdimisht, është se, atakërkojnë bashkëpunim me botëne jo kundërshtí, gjë që u shprehedhe në sesionin e parë tëparlamentit për këtë vit.

Por këto komente, vetëm sa inënvizojnë akoma më tepërandrallat e Kinës, përballëproblemeve të mëdha, kurOlimpiada është te pragu i derësdhe smogu në Pekin e qytetet etjera të mëdha, është përsëriproblem i pazgjidhur ende, bileproblem shumë serioz. Punëtngatërrohen, edhe më tepër, ngalargimi i regjizorit S. Spilberg, qëpo xhironte në Kinë, protestat efetarëve tibetianë e tentativa, ezbuluar në kohë, e rrëmbimit të njëavioni nga terroristë muslimanë.Dhe, si për ta mbushur tamamkupën e problemeve, etiopianiHaile Gebrselassie, rekordmenibotëror i maratonës, deklaron senuk do të garojë në Pekin, sepseshëndeti i tij, nuk duron dotndotjen e ajrit.

Megjithë atë, ministri kinez,shprehet se kryeqyteti do të jetë isigurt dhe i pastër, si për vizitorët,ashtu dhe për atletët dhe kërkonnga bota ngrohtësi dhembështetje për një Olimpiadë tësuksesëshme. Lojrat e Pekinit,përbëjnë për Kinën, një rast edhepër tu krenuar me zhvillimin e saj,por dhe për fitime nga miliardat ederdhura në metronë e re dhestadiumet plot shkëlqim.

Deklarata e etiopianit nukështë rrufe në të kthjellët përkinezët. Ata e njohin mirëproblemin e ndotjes së madhe tëajrit, e megjithë që ministri e quanKinën një nga vendet më të pastërnë botë, vendi i tij, këtë vit kaloinë krye të listës botërore tëndotjes. Por, le të shohim atë, që mund

të quhet si një panoramë mjedisoree Kinës. Kinës i është kërkuar, që nga

viti 1992, por sidomos në samitine Buenos Aires, në 1997, ngakomuniteti ndërkombëtar, por dhe

PEKINI MIDIS LOJRAVE OLIMPIKE DHE NDOTJES NJE KONFERENCE SHTYPI DHE ÇFARE KA PAS SAJnga Klinton, atëherë president iSHBA, të ulte me urgjencëemetimet e gazrave me efektinserrë. Kjo u bë, në të njëjtën kohë,kur Banka Botërore në raportin esaj vjetor, nënvizonte, se në Kinë8 % e ushqimeve ishin të ndotura

nga problemet që lidhen memjedisin dhe, vetëm nga ndotja eajrit, vdisnin rreth 300 mijë njerësnë vit.

Me dëshirën për zhvillim tëshpejtë e të fuqishëm ekonomik,Kina ka për burim kryesor tëenergjisë, qymyrin . Mbi 75 % eenergjisë elektrike prodhohet mekëtë lëndë djegëse, duke dyfishuarkonsumin e saj në krahasim mefundvitet 80-të. Djegja e qymyrit

emeton në ajër oksidet e squfurite azotit. Për këtë, që në vitin 1998,Akademia e Shkencave e Kinës,pranoi se ndotja e ajrit, ngapërdorimi i qymyrit, ishte bërëtepër shqetësuese.Sipas të dhënave të qeverisë,

emetimi i dioksidit të squfurit, në1993 ishte 16 milion ton metrikë,21 milion ton në 1997, dhe sotllogaritet që ky emetim ështëmidis 25 dhe 30 milion ton, me njërritje vjetore prej rreth 8-9 %,shumica e të cilit, pranë qytetevetë mëdha të lindjes kineze, kubëjnë pjesë Pekini, Shangai etj...

Duke bashkuar këtu rritjen eshpejtë e në sasi të mëdha tënumurit të automjeteve, dhelëndët djegëse të lëngshme, qëpërdorin ato dhe pjesa tjetër eindustrisë, shifrat të shpien saktëtek “vendi i parë për ndotje “.

Me një popullsi prej 1.35miliardë, me dendësi 141 banorëpër km², Kinës po i shtohen çdoditë nevojat për ujë të pijshëm,sidomos në zonat urbane. Liqenee lumej të tërë, nga shkarkimi imbetjeve e ndotjeve industriale,janë bërë të papërdorshëm e dukelënë miliona banorë me mungesatë pjesëshme apo totale të ujit tëpijshëm.Kohët e fundit, me ndihmën e

komunitetit ndërkombëtar, kafilluar dekontaminimi i një prejliqeneve më të mëdhej, kuderdhnin mbetjet e tyre mbi 100fabrika, një pjesë e të cilaveprodhonin kimikate Kina, është nga vendet e para

në botë, ku shiu acid, ka qënë embetet problem i madh, me rreth40 % të siperfaqes të prekur prejtij (10 % edhe pyjet) dhe mehapësirat lindore rreth lumit JangCe, si zona më e madhe në botë eprekur nga shiu acid . Të dhënatjaponeze, e jo vetëm ato, tregojnëse më tepër se gjysma e shiut acidnë Japoni, mbrrin nga Kina dhepluhurin “kinez”(edhe përkuriozitet), era e ka dërguar derinë observatorin e Mauna Loa, nëHavai, mbi 7000 km larg, që në vitet90-të (National Geografik). Pekini, ku do të zhvillohen dhe

Lojrat Olimpike, me zhvilliminindustrial rreth tij, ka dhe

probleme të mëdha. Veçindustrive të tjera, aty ndodhenuzinat më të mëdha të shkrirjes sëhekurit e çelikut, ndërtimit tëmakinave, të prodhimeve kimikee petrokimike, si dhetermocentrale gjigante përfurnizimin e qytetit e industrisë meenergji elektrike. Megjithëndërtimin e rrugëve të reja eristrukturimin e atyre egzistuese,trafiku nuk përballon dot sasinë emakinave që qrkullojnë në qytet.Duke marrë parasysh dhe ritmin eshpejtë të ndërtimeve, ndotja eajrit është në një shkallë tepër tëlartë.

Pavarësisht këtyre fakteve ete tjerëve, si shfrytëzimi masiv ipyjeve në zonat rurale, përndërtim e djegje, Kina vazhdon t’ishmanget zotimevendërkombëtare kundërndryshimeve klimatike, sidomosnë reduktimin e ndotjes ngagazrat serrë. Ministri Jangsaktësoi me plot gojën, se janëanëtarë të përgjegjshëm tëkomunitetit ndërkombëtar, por, ”në të njëjtën kohë, edhe një vendnë zhvillim, dhe, sinqerisht, Kinanuk mund të marrë përsipërpërgjegjësi, më tepër se sa mundtë mbajë “. Këtu, për kinezët, si dhe për

të tjerë vënde, jo vetëm ato nëzhvillim, por edhe të pasura e tëzhvilluara, duke filluar që ngaSHBA, del në pah, raporti imirëqenies me përpjekjet përmjedisin e ndryshimet klimatike,që në të dy drejtimet, kërkonburime njerëzore e financiare, për

tu përballur me to. Ministri bëridhe një krahasim për ushqimin.Një person, në vendet e pasuraha tre feta bukë, dhe, dukenënkuptuar Kinën, tha se atje trepersona, hanë një fetë bukë. Mëthjesht se kaq, nuk mund tëthuhet.Komiteti Olimpik Ndër-

kombëtar (KON), ka bërë të ditur,në 14 mars, se ndotja e ajrit,

Ministri Jang – “ Atletët të kenë besim te cilësiae ajrit, mjedisi dhe kushtet sportive në Pekin “.

Presidenti i KON-it, J. Rozhé – Ndotja e ajrit, mund tëbëhet një makth për relatat publike të Kinës.

Të dhënat japoneze, e jo vetëm ato, tregojnë se mëtepër se gjysma e shiut acid në Japoni, mbrrin ngaKina dhe pluhurin “kinez “, era e ka dërguar deri nëobservatorin e Mauna Loa, në Havai, mbi 7000 km

larg, që në vitet 90-të

sidomos për garat jashtëstadiumeve të mbyllura, simaratona, çiklizmi, ertj…, përbënnjë risk të madh për shëndetin eatletëve. Këtë, e shprehu meforcë, shefi I Komisionit Mjekësortë KON-it, A. Ljungqvist. Që kurPekini, në 2001, fitoi të drejtën ezhvillimit të Lojrave, Kina kashpenzuar 17 miliardë dollarë përpastrimin e ajrit, por qyteti kambetur nën një re gri, pothuaj tëpërherëshme, dhe autoritetet eKON-it, kanë filluar të mendojnë

për një Plan-B. Po ashtu dhestudiuesit, shkojnë periodikishtnë Pekin, për të monitoruargjendjen. Por, qoftë nga presioni

ndërkombëtar, qoftë nga detyrimte Olimpiadës, qeveria kineze kanisur një fushatë të gjerë, sidomosnë Pekin e qytetet e tjera tëmëdha, në drejtim të reduktimit tëndotjes së ajrit.

Ditët e fundit Kina njoftoikrijimin e Ministrisë së Mjedisit(nga Agjensi) dhe ngritjen e njëGrupi Pune për Olimpiadën e 2008,duke nënvizuar se, në drejtim tëpërmirësimit të mjedisit, ajo kamarrë përgjegjësinë që i takon, sinjë vend i etur për ndryshime,

sidomos në drejtim të ndotjes dheenergjisë së pastër, por dhe nëfusha të tjera. Investimet estërmëdha që janë bërë përOlimpiadën, dhe fitimet që pritettë mblidhen nga ajo, e bëjnështetin dhe organizatorët, tëmarrin masa, nganjëherë edhedrastike, në ndalimin total tëtrafikut, për të arritur atje, kuduhet të jenë. A. D.

7

Ngrohja globale është ngritjae temperaturës mesatare tëatmosferës, oqeaneve dhe masëstokësore të botës. Planeti ynë,gjatë 4.65 miliard viteve të historisësë tij është ngrohur dhe ftohur disaherë. Epoka e fundit e akullnajave,e Pleistocenit, daton 1. 8 milion derinë 11500 vjet më parë, në të cilën udukën dhe paraardhësit tanë tëparë. Kjo epokë u pasua nga epokajonë, e quajtur e Holocenit, qëvazhdon dhe sot. Në kushtet e sotme, duket se

Toka ka hyrë në një fazë, kungrohja po shpejtohet, të paktënpjesërisht, edhe nga aktivitetinjerëzor. Energjia në tokë vjen ngaDielli në formë e valëve e kur biembi tokë ndrrohet në nxehtësi engroh planetin. Pjesa më e madhee këtyre valëve reflektohet nëformën e rrezatimit infra të kuq,duke u shpërndarë në hapësirë epjesa tjetër “kapet” nga atmosfera.Por shkaku kryesor i ngrohjesështë djegja e karburantëve fosilë,të cilët lëshojnë në atmosferëdioksidin e karbont dhe gaze tëtjerë që njihen me emrin - gazra meefektin serrë, por dhe avujt e ujitqë shërbejnë për të shndrruaratmosferën në një lloj pasqyre, qëmban poshtë saj energjinë qëduhet ta reflektojë. Ky quhet efektiserrë, i përmendur për herë të parënga suedezi S. Arhenius në 1896. Në 1957, që u quajt Viti

Gjeofizik Ndërkombëtar, u bënëmatjet e studimet e para nëpërqëndrimet e gazrave nëatmosferë. Në observatorin engritur në majën e vullkanit MaunaLoa, në ishujt Havai, instrumentattreguan se përqëndrimet e dioxidit

të karbonit po shënonin rritje. Në shekullin që lamë pas,

temperatura mesatare pësoi njërritje prej 0. 6º C dhe shkencëtarëtmendojnë se deri në vitin 2100, dotë shënojë një rritje prej 1. 4-5. 8ºC. Këto temperatura do të bëjnë,që kupolat e ngrira polare dheakullnajat, si p. sh. në Groenlandë,duke filluar e vazhduar të shkrijnë,do të rrisin nivelin e oqeanitbotëror me rreth 1m, dukepërmbytur zonat bregdetare, qëjanë më të populluarat. Por edhesot, pa patur të dhëna të ndjeshmepër rritjen e nivelit të oqeanëve(mendohet se në shekullin e 20-teu rrit 1- cm), në Bali, autoritetet

vendase bënë të ditur se, nëaeqipelagët indoneziane, ishinpërmbytur rreth 20 ishuj dhe vetëmnë dhjetë vjeçarin 1992-2002, sipas

raportit të Climate (EEA), në 2004,akujt e poleve kane ndryshuar,duke u shkrirë siç tergohen nëhartat satelitore të vitevepërkatëse. Mund të shtojmë dhenjë fakt të ditëve të fundit. NëMalin e Bardhe (Mont Blanc)masivi më i madh në Alpe, kundodhet akullnaja e përherëshmeme emrin “ Deti i Akullit “, në 23

shkurt të këtij viti dhe në lartësinë3500 m, temperature shënoi +8º C,kur temperaturat në dimër, në tëgjthë Zvicrën, janë poshtë zeros.

Risitë, në shkencë, jo gjithmonëjanë pritur e kuptuar menjëherë.Shembulli më i mirë, ështëskepticizmi në pranimin e teorisësë relativitetit të A. Ajnshtajnit.Kohët e fundit, sidomos nëkërkimet për ngrohjen klimatikedhe pasojat e saj, shkencëtarëtpërpiqen të krijojnë dhe ide të rejashkencore, ose t’u kthehen edheteorive të së kaluarës, të lëna nëheshtje për një kohë të gjatë. Në vitin 1925, në publikimin e

librit të tij “Biologjia fizike “,shkencëtari amerikan Alfred Lotka,ishte i pari që sugjeroi idenë, sipastë cilës, atje ku evolucioni ështëmë i madh, aq më i theshtë bëhetseleksionimi natyral iorganizmave. Për këtë ai shkroi se“Organizmat e speciet nukzhvillohen më shumë, porzhvillohet i tërë sistemi së bashku”.

Njihet qëndrimi I administratësamerikane ndaj masave përreduktimin e gazrave serrë dheprioritetit që I japin ruajtjes sënivelit ekonomik, qëndrim që ushpreh edhe në Konferencën eBalit dhe mos ratifikimit ende, tëProtokollit të Kyotos, si I vetminga vendet e zhvilluara. EPA (Agjensia Amerikane e

Mjedisit) kohët e fundit ulishkallën e emetimit të ozonit,përbërësi kryesor në smog, nëzonat me ndotje të lartë, nga 84ppb (pjesë për miliard molekulaajri) në 75, megjithë që ngashkencëtarët ishte rekomanduar jomë tepër se 70. Ky limit I lartë nukmbron nga efektet e ozonit, I ciliirriton mushkëritë, keqësonastmën dhe të ftohurit e njerëzve. Administrata e presidentit

Bush, zyra e manaxhimit tëbuxhetit të Shtëpisë së Bardhë,duke parë koston dhe qëllimin eEPA-s për mbrojtjen e pyjeve, tëmbjellave dhe bimëve të tjera ngaozoni, I dërgoi një letër EPA-s kukërkonte të mos merrej kjo masëpër shkak të efektit ekonomik. Kjonuk është gjë e re për presidentin,sepse, dhe më parë ai ka injoruarvendimin Gjykatës së Lartë tëSHBA, për mos marrjen parasyshtë kostos në ligjet për pastrimin eajrit, por mendimin e komunitetittë shkencëtarëve. Në letër thehejshprehimisht, se nëqoftë se EPAnuk tërhiqej në vendimin e saj,athere atë do ta anulontepresidenti. Administrata, sipas shtypit, e

ka kthyer në zakonmosrespektimin ndaj Gjykatës sëLartë si në rastin e Kalifornisë, kunuk I miratuan uljen e emetimit tëdioksidit të karbonit nga makinat.Shtypi, në masë ka ngritur pyetjense me që presidenti mund të dalëdhe mbi shkencën dhe ligjin, mosvallë sistemi qeverisës i SHBA,është i pafuqishëm ta ndalojë ?

SHTYPI KUNDERPRESIDENTITPER MJEDISIN

Por shkencëtarët, klimatologëe meteorologë, mendojnë sendikimi i ngrohjes globale do tëjetë, jo vetëm në shkrirjen e akujvenë bankizat polare dhe gjerësi mëtë vogla gjeografike, por edhe nëndryshimin e sasisë së rreshjeve,kohës dhe zonave ku do të bienato. Kjo do të bëjë që disa zona dotë jenë më të lagëta se më parë e tëtjera do të vuajnë thatësira tëtejzgjatura, duke krijuar jo vetëmmungesa në prodhimet ushqimore,por dhe disnivele të mëdha të tyrepër zona të ndryshme. Bimët ekafshët do të zhvendosen drejtpoleve të tokës dhe lartësive mëtë mëdha, duke kërkuartemperaturat e habitatit të tyre, pordhe specie të tëra do të rrezikojnëtë zhduken. Nga gazrat serrë, më përhapuri

është dioksidi i karbonit. WMO(Organizata Botërore eMeteorologjisë) dhe NOAA(Administrata Amerikane eOqeanëve dhe Atmosferës), bëjnëpublike se, në vitin 2006, kishte,në një million molekula ajri – 377ppm (pjesë për milion) sipas WMOdhe 381, sipas NOAA. Dke marrëparasysh të dhënat e para tëvërtetuara në 1750, me 281 ppm, eme një llogari të thjeshtë, del sederi tani dioksidi i karbonit ështështuar me nje te treten dhe në vitin2100, sasia e tij do të jetë nga 540-970 ppm. Pyjet, me fotosintezën, por dhe

oqeanët, absorbojnë një sasi tëkonsiderueshme të tij. Mezvogëlimin e sipërfaqeve të gjelbra,me ngopjen e mbingopjen e ujraveme dioksid dhe me shtimin eemetimit të tij dhe gazrave të tjerë,si oksidet e azotit e të squfurit etj.nga aktiviteti njerëzor, pamja e tëardhmes bëhet akoma më e zymtë. Duhen të kalojnë breza të tërë

njerëzorë, që këto të ndodhin, porshkencëtarët thonë se jemi vonëpër të vënë në jetë masat përparandalimin e këtij skenariapokaliptik, por që një ditë edhemund të ndodhë.

A. Dalipi

Kohët e fundit janë dëgjuar edhe zëra që kundërshtojnë teorinë e ngrohjesglobale, e jo vetëm kaq. J. Coleman, themeluesi dhe pronari i të parit kanalteleviziv për meteorologjinë, Weather Chanel, është një nga të parët, por dhemë të ashprit në kritika. Por nuk është vetëm ai. Në këtë numur po japim idetëe studimeve dhe kërkimeve të shkencëtarëve që janë pro teorisë së ngrohjesglobale që, me sa duket janë shumicë në rrethet shkencore, gjithashtu njëpërmbledhje të shkurtër të teorisë Gaia, e cila duke u mbështetur në darvinizmin,mendon se organizmat e gjalla mund t’i përshtaten edhe ndryshimeve të rejaklimatike.

NGROHJA GLOBALE

Si duhet kuptuar ? Në shekullin e 20-të,

shkencëtarët mendonin se kushtete Tokës ishin të përshtatshme përjetesën se, përbërësit kimikë tëplanetit tonë dhe largësia nga dielli,ishin në masën e duhur për jetën.Në qoftë se, Toka i afrohet diellit,do të shtohej nxehtësia, dhe po tëlargohej dielli, Toka do të bëhej mëe ftohtë. Që nga Darvini, biologëtna kanë mësuar se organizmat egjalla i janë përshtatur kushtevetokësore dhe gjeologët na kanëthënë se forcat gjeologjike ideterminojnë këto kushte. Por, po të pyesim, në qoftë se,

në kundërshtim me çfarë kemibesuar deri tani, organizmat e gjallado të fillojnë së shpejti tëndryshojnë pas më shumë se 3. 5apo 4 miliardë vitesh ? Si rezultat indryshimeve në planet,

organizmat do të duhet të jetojnënë një botë, që e kanë ndryshuaredhe vetë.

Në këtë kuptim, organizmat dotë parshtaten me një mjedis ku,kushtet materiale të sipërfaqes sëTokës, oqeaneve dhe atmosferës,

janë edhe prodhim i paraardhësvetë organizmave të gjalla të ditëvetona.

Thënë me pak fjalë, organizmate gjalla do të ndryshojnë, dukevazhduar jetën, sipas kushteve tëreja që mund të vinë. Edhe në

teorinë e Darvinit thuhet se,organizmat e gjalla, ju përshtatënndryshimit të kushteve tokësore.Pse të mos ndodhë prapë ? Mjafttë përmendim ligatinat e Kou, nëGuajanën Franceze. Në ujrat e tye,të varfëra nga oksigjeni dhe tëpasura me okside karboni, jetojnëpeshq të çuditshëm e tepër tëveçantë, që nuk gjënden në asnjëvend tjetër në botë. Kjo pikëpamje alternative,

është baza e teorisë Gaia, në tëcilën, gjithë aktiviteti jetësor,gjithmonë në tokë, oqeane eatmosferë, zhvillohet si një e tërë.Ky entitet është i aftë tëmbështetet në kushtet e reja dhetë përshtatet me ndryshimin enxehtësisë së diellit apo përbërjessë sipërfaqes tokësore . Megjithëatë, është herët të flasim për këtondryshime. A.

SI DUHET KUPTUAR TEORIA GAIA Në vend të një kurioziteti

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel. : 04 234 851, Cel. : 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOGAZETARË: – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi Hymetllari• Milieukontakt Oost Europa, Tiranë - Valbona Mazreku

• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë – Hasan Hallko• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të

Mjeksisë dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – FlamurTartari

• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata “ PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi

Shkurt nga bota

CM YK

Shkurt nga bota

EKOLEVIZJA IS FINANCIALLY SUPPORTED BY THE PROGRAMME STRENGTHENING ALBANIAN CIVIL SOCIETY ORGANISATIONS FORAN IMPROVED ENVIRONMENT, SUPPORTED BY NETHERLANDS MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS.

EKOLEVIZJA SPONSORIZOHET NGA PROGRAMI I FORCIMIT TE ORGANIZATAVE TE SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PERPERMIRESIMIN E MJEDISIT, MBESHTETUR NGA MINISTRIA E PUNEVE TE JASHTEME TE HOLLANDES

Flota japoneze e gjuetisë së balenavenë Oqeanin Antarktik, është përballurpërsëri me aktivistët, kundërshtarë tëkësaj gjuetie.Këta aktivistë, me anijen S. Irvin

kanë ndjekur e qëlluar me shishe melëndë kimike balenierën Nishin Maru,që e kemi përmendur edhe më parë nëkëtë lloj gjuetie, pamvarësishtangazhimeve te qeverisë japoneze përreduktimin e vrasjes së balenave. AnijaS. Irvin, i përket Shoqatës Shepherdtë Ruajtjes së Detrave. N. Maçimura,zyrtar i qeverisë japoneze mbrojti, në

E UJITAsembleja e Përgjithëshme e Kombeve

të Bashkuar në 1992, ka dekretuar 22Marsin E ÇDO viti, si Dita Botërore e Ujit,duke adoptuar edhe një rezolutë FreshW ater Resourse). Me ktë rezolutë, u

kërkohet shteteve anëtare të OKB, tëideojnë e zbatojnë veprime konkrete nëbazë të kushteve konkrete.Po ashtu WHO (Organizata Botërore e

Shëndetësisë) dhe IRC (Kryqi I KuqNdërkombëtar), kanë shpallur 10 vjeçarin2005-2015, si Dekadën e Ujit Për jetën, meparimin se, meqë uji është i lidhurngushtësisht me ushqimin e shëndetin, dhezgjidhja e problemit të tij, do të reflektonteshumë në luftën kundër varfërisë e urisë.Me shtimin e popullsisë, mungesën e ujitdhe ndotjen e burimeve egzistuese,problemet e ujit vazhdojnë të rriten. Dekada e pare e Ujit, 1981-1990, bëri të

sillte ujë per rreth 1 miliard njerës e të

NGA ANTARKTIDAnjë konferencë shtypi, aktivitetin për “kërkime të padëmshme “ dhe kritikoiveprimin e aktivistëve. Japonia vret çdo vit rreth 1 mijë

balena, duke deklaruar vazhdimisht seka në program me qëllime shkencoredhe kapja e tyre është tepër e vogël.por sipas ministrisë Japoneze tëBujqësisë, pyjeve e peshkimit vërtetohetse në sezonin actual janë vrarë 1035balena, duke përfshirë 50 balena megungë, të çmuara për arsye të sasisë sëpaktë të ngelur nëpër oqeanehumpbacks.

Komisioni Ekzekutiv i BashkimitEuropian u ka kërkuar vendeve në zhvillimtë bëjnë akoma më tepër përpjekje për uljene gazrave me efektin serrë, sepse poshtohet fenomeni i transferimit të industriveme ndotje të madhe, nga vendet ezhvilluara.

Vendet në zhvillim, duke mos patur, nëmasë të madhe, industri ndotëse e duke mospatur mundësi ekonomike e financiare përtë ndërhyrë plotësisht në betejën kundërngrohjes globale, nuk janë vendosur në

Protokollin e Kyotos me objektiva tëpërcaktuara, për t’u arritur në reduktimin egazrave. Duke shfrytëzuar këtë fakt, vendete pasura investojnë në këto vende, duke ubërë dhe blerës të kreditëve të karbonit. BEështë blerësi më i madh i këtyre kreditëveme fitime prej miliarda USD. Por këto vende,thonë zyrtarët e KE, ka ardhur koha tashmë,të marrin jo vetëm fitimet, qoftë ngainvestimet, qoftë nga shitja e krediteve, pordhe përgjegjësitë në luftën kundër ngrohjesglobale.

PARALAJMERIM I BE PER TRANSFERIMIN E NDOTJES

DITA BOTEROREpërmirësonte kushtet shëndetësore per 77milion të tjerë. Por pritet që, Dekada e re, tëtë zgjidhë më tej këtë problem. Llogaritet 9të dhëna të OKB), që, pothuaj 1. 1 miliardënjerës nuk kanë ujë të mjaftueshëm dhe 2. 4miliardë të tjerë të pastër.

-DHE E METEOROLOGJISËNë 23 mars, Organizata Botërore e

Meteorologjisë (WMO), feston DitënBotërore të Meteorologjisë, duke përkujtuarkrijimin e kësaj organizate, si agjensi e OKB,në vitin 1950.Veprimtaritë meteorologjike kanë filluar

qe ne mesin e shekullit të XIX-të, duke ukonkretizuar me Kongresin, në 1879, VitinNdërkombëtar polar në 1882-83 dhe meveprimtari të tjera, edhe më të shumta e tësuksesshme, në shekullin e XX-të. Këtu,mund të veçohet Viti Gjeofizik Ndërkombëtarnë 1957, që dha të dhënat e para të sakta,për ndryshimet klimatike e të atmosferës.