njia ya msalaba - cdsr - centro documentazione ... karne a 12. tunaalikwa kuhuzuria katika mateso ya...

87
Turco Faustin NJIA YA MSALABA pamoja na Watumishi wa Mungu Faccin, Carrara, Didonè na Joubert Baraka Fizi

Upload: nguyencong

Post on 18-Apr-2018

543 views

Category:

Documents


12 download

TRANSCRIPT

Turco Faustin

NJ IA YA M SALABA

pamoja na Watumishi wa Mungu Faccin, Carrara, Didonè na Joubert

Baraka Fizi

2

UTAN GULI ZI Njia ya msalaba ni ukumbusho wa saa za mwisho wa maisha ya Yesu. Zoezi hilo la kiroho lilianza na Mtakatifu Fransisko wa Assisi, katika karne wa 12. Tunaalikwa kuhuzuria katika mateso ya Yesu: saa zimoja tunajitambua katika hali ya Pilato, wala ya Mitume, wala ya waliomshtaki Yesu. Tunatambua pia uwema wa Maria, wa Simoni wa Kirene, wa Mfuasi Mpendwa na wa Yosefu wa Arimatia. Lakini zaidi, tunatazama Kristu, « Kohani Mkuu na Mkamilifu »1. Tunatafuta kugeuza sura yetu kuwa sura ya Kristu. Mafasirio yanayofuata kila kituo, katika kitabu hiki, yanatoka katika maandiko wala katika maisha ya Watumishi wa Mungu wanne: frera Vitoryo Faccin, mapadri Louis Carrara, Jean Didonè na Albert Joubert. Walikuwa wakiishi katika Ubembe (Jimbo la Uvira): wawili wa kwanza katika misioni ya Baraka na wawili wengine katika misioni ya Fizi. Wote waliuawa tarehe 28.11.1964 na kundi la Mulele lilokuwa likipinga imani ya kikristu. Faccin, Carrara na Didonè walikuwa Waitaliano na vijana sana (miaka 30 na 34), wa Shirika la Wasaveriano. Joubert, Mkongomani na abbé, alikuwa na miaka 56 alipouawa. Baba yake mzazi alikuwa yule Kapiteni aliyesindikiza mapadri wa kwanza waliofika kuhubiri Enjili mwaka wa 1880 Mashariki mwa Kongo. Sala ya mwanzo

Ee Mwalimu Mwema, Baba na Mfalme wetu, utuongoze mpaka saa yetu ya mwisho

ili tujue kusali tukishukuru na tushukuru tukisali mbele yako Mungu Mmoja, Baba na Mwana, Mwana na Baba,

Mwana mwadibisaji na mwalimu, pamoja na Roho Mtakatifu milele na milele.

Amen. (Mt. Klementi wa Alexandria)

1 Carrara, Barua kwa wazazi wake, Parma tarehe 16.03.1960.

3

Kituo cha kwanza : Y ESU AM EHUK UM I W A AFE

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Kushota kidole kwa kushtaki

« Pilato akitaka kumfungua Yesu, akasema tena na Wakuu wa makohani na watu. Nao wakazidi kupiga kelele wakisema: Msulubishe! (…) Hapo PIlato akakata neno akikubali maombi yao. Akawafungulia yule aliyetupwa gerezani sababu ya fujo na uuaji, ndiye waliyemtaka ; akamtoa Yesu mikononi mwao wamfanyie wanavyotaka » (Lk 23,20.24-25). Yesu anafahamu yenye kuwa rohoni mwa mtu. Aliona ginsi moyo wa Yuda ulifungana. Alitambua wivu wa Wafariseo waliokuwa wakitafuta namna ya kumpoteza. Aliona namna gani Pilato alikosa uhodari mbele ya waliomshambulia. Katika historia hadi leo, Yesu, sababu ya kukinga ukweli, alihukumiwa bure. Aliteswa wakati zoruba ya chuki iliwapiga waamini na watawa huku Kongo katika mwaka 1964. Katika wasiwasi kali ya vita, bwana frera Vitoryo aliwaandikia wazazi wake akisema: « Tunasikia kama mambo mabaya yatafikia. Watu wenye silaha na wenye nia mbaya wako karibu. Wakaaji wanahangaika. Mungu tu anajua nini itatokea huku. Wapenzi wangu, msilie kwa ajili yetu. Mzidi kutuombea: Mungu atukuzwe na atupatie nguvu ya kushuhudia sifa yake »2. Tuombe Ee Bwana Mungu, uliehukumiwa mbele ya Pilato, usituruhusu tukushtaki bure ndani ya ndugu zetu. Uwajalie nguvu walioazibiwa bila haki kwa sababu ya uwaminifu kwako. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

2 cf. Faccin, Barua kwa wazazi wake, Baraka tarehe 10.06.1964.

1

4

Kituo cha pili : Y ESU AN AP OK EA M SALAB A

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Mzigo mzito wa mateso

« Katika mwili wake mwenyewe, Yesu alichukua zambi zetu juu ya mti wa msalaba, kusudi sisi tuache zambi na kuishi katika unyofu. Na kwa vidonda vyake tumepona » (1P 2,24). Yesu alipigwa ile fimbo kali ya desturi ya Waroma. Wengi walikuwa wakikufa katika mateso yale. Alivikwa taji la miiba yenye ilimpasua kichwa na moyo wake. Namna gani tutaweza kupima mateso yaliyosonga roho yake! Katika taabu na majaribu, Yesu alichukua uzito wa zambi zetu na za dunia nzima. Anateswa kwa kutuokoa na kwa kutupatia uzima. Padri Albert Joubert alibeba msalaba wake tangu utoto wake alipoishi Moba ndani ya taabu ya ugonjwa wa usingizi: watu wengi walikufa sababu ya ugonjwa ule. Msalaba ulisindikiza padri Joubert katika utumishi wake alipoenda na miguu akiwatembelea wakristu katika vijiji vya mbali sana. Alikubali uzito wa msalaba wakati, kwa kubaki uwaminifu kwa Kristu, alipigwa vikali gerezani muda wa juma mbili pa Kibanga, miezi michache mbele ya kifo chake. Msalaba ulikuwa kwake alama ya wokovu mkubwa na sababu ya kweli ya uwaminifu wake kwa Kristu. Tuombe Ee Bwana Mungu, ulichukua mzigo wa zambi za wanaotesa na za wanaotenda ujeuri wa kila aina. Utujalie nguvu kwa kujenga dunia yenye haki na amani. Utusaidie tukubali msalaba wetu na moyo mwema na uwape nguvu wanaosongwa mwilini na rohoni mwao. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

2

5

Kituo cha tatu: YESU ANAANGUKA CHINI YA MSALABA

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Kuiga mfano wa Yesu katika mateso yake

« Hakika, aliyachukua mateso yetu, alijitwika na huzuni yetu. Sisi lakini, tulimzania ameazibiwa na kupigwa na Mungu na kukosewa heshima. Aliumizwa kwa sababu ya makosa yetu, alipondwa kwa ajili ya maovu yetu ; tumeponywa kwa vidonda vyake » (Yes 53,4-5). Yesu anaanguka, kwa mara ya kwanza, chini ya msalaba mzito. Anashiriki mateso ya wote wanaochoka, hata wanaokata matumaini. Tukimtazama Yesu, tunampenda zaidi. Tukimfuata, tunaalikwa kuiga namna yake ya kutimiza mapenzi wa Mungu Baba. Padri Didoné alimwandikia dada yake: « Zaidi tunasonga mbele tukimpenda Kristu, zaidi tunaalikwa kuiga namna yake ya kuishi. Ndiyo, tumfuate hata Kristu anapoteswa, Kristu katika bustani ya mizeituni, Kristu pa Getsemani. Halafu tutatambua kama atakomalisha namna yetu ya kupenda. Leo tunateswa pamoja naye, kesho tutaongozwa naye katika utukufu. Je, unasadiki? Mimi binafsi, nasikia furaha kubwa ndani mwangu: tumfuate Yesu kusudi, kupitia sisi, avute kwake dunia nzima na wokovu wake uwafikie watu wote »3. Tuombe Ee Baba Mungu, umsaidie Mwana wako anayechoka, uwape tulizo na mwangaza wanaotangatanga katika giza ya zambi, wala katika njaa na vita. Wote wakutumainie na waanze tena njia yako ya uzima. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

3 cf. Didonè, Barua kwa dada Tecla, Piacenza tarehe 12.10.1956.

3

6

Kituo cha nne: YESU AN AK UTAN A N A M AM AE

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Kuwa karibu na wanaolia machozi

« Simeoni akawabariki, akamwambia Maria, mama yake mtoto: Tazama: Mtoto huyu amewekwa aangushe na kusimamisha watu wengi katika Israeli, tena awe alama inayoleta ubishi, kusudi yafunuliwe mawazo ya mioyo mingi. Nawe mwenyewe upanga utakuchoma moyo wako! » (Lk 2,34-35). Maria njiani pa Kalvaryo ni mfano wa ushirika katika mateso: kuwa karibu ya wanaosumbuka, kusema mengi kupitia matendo wake, kuhuzuria kwa kweli shida za mwengine, kumwaminia Mungu asiyeweza kumwachilia mpenzi wake. Hakika, siku hizi watu wengi wanaonyesha upendo wa Maria kwa Kristu anayeteswa leo duniani kote! Wazazi wanakubali kutosha mali yao yote kwa kumtunzisha mtoto wao mgonjwa, waamini wengi wanawasaidia wajane, mayatima na wanyonge, wengi wanageuka kuwa kama malaika kwa kusaidia wanaozulumiwa. Pa Baraka na Fizi, wakristu waliwakinga, hata wazi wazi, Mapadri katika taabu na vita: walikuwa wakishurulikiana, wakikubali pia kuchekwa na kupigwa na watu wasiomjua Mungu. Kisha kufungwa gerezani bila sababu, frera Vitoryo anahadisia ginsi alisaidiwa kuwapenda zaidi watu: « Nilipokuwa gerezani, nilisongwa rohoni ila niliona kama Mungu ananialika kuwapenda zaidi Wakongomani na kushuhudia undugu na upendo wa Kristu »4. Tuombe Ee Mungu Baba, ulimjalia Maria moyo wa mapendo. Utufanyizie kuhuzuria kwa taabu ya wengine, kama vile Mama Maria. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

4 cf. Faccin, Barua kwa wazazi wake, Bukavu tarehe 08.02.1961.

4

7

Kituo cha tano: S I M ON I AN AM SA I DI A YESU K UCHUK UA M SALAB A W AK E

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu,

R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Baraka ya mkono unaotusaidia

« Na mtu mmoja Simoni Mkirene, baba wa Aleksandro na Rufo, akapita njiani, akitoka shambani. Huyo wakamshurutisha achukue msalaba wa Yesu » (Mk 15,21). Wakristu wa kwanza waliwafahamu Aleksandro na Ruto, watoto wa Simoni wa Kirene: inawezekana kama huyu, kisha kubeba msalaba wa Yesu, akaguswa akiona sadaka ya Yesu. Hapo imani yake imekomaa. Mwanzo, Simoni akashurutishwa kubeba msalaba. Baadaye, alitambua neema kubwa akitembea pamoja na Yesu na kumsaidia. Labda nasi tunabeba msalaba yenye hatukutafuta wala hatukutaka. Lakini, tukibeba msalaba huo pamoja na Yesu, maisha yetu hakika yatabadilika. Watumishi wa Mungu, padri Joubert na wenzake, walibaki pamoja na waamini wa Baraka na Fizi hata wakati wa vita. Wangeweza kukimbia na kwenda penye usalama. Lakini kukimbia kazi ya Mungu ni kukataa kufanana na Simoni wa Kirene: wangeacha wakristu wao, wangesambaza kondoo na wangemkana hata Yesu, mzima ndani yao. Padri Didonè alisadiki masemi ya Mtakatifu Yoane Krisostomo: Usisahau ya kwamba kondoo ulieacha kubeba mabegani pako, utaibeba ndani ya zamiri yako. Kama vile Simoni wa Kirene, wakristu wawe tayari kutoa uzima wao kwa kutimiza utume wa Kristu. Tuombe Ee Bwana, utusaidie kuwaendea wanaosumbuka ili tushiriki shida zao na kuwaonyesha Yesu anayechukua msalaba pamoja nao. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

5

8

Kituo cha sita: MWANAMKE MTAKATIFU ANAPANGUSA USO WA YESU

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu,

R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Ukarimu wa upendo

« Moyo wangu unakusemea Wewe, uso wangu unakutafuta. Ninautafuta uso wako, ee Bwana. Usinifiche uso wako! Wewe ndiwe msaada wangu, usinitupe, wala usiniache, ee Mungu mwokozi wangu! » (Zab 27,8-9). Veronika anahangaika akimwona Yesu kuteswa. Sababu gani sura ile ya mwangaza wa yule aliyeonyesha utukufu wake mlimani, hivi inaharibika na kupigwa vile? Veronika anatafuta kutuliza mateso makali ya Yesu. Anatwaa nguo na kupangusa jasho na damu katika sura ya Yesu. Matendo yale, yanaonyesha ukarimu ya wanaojua kupenda. Padri Louis Carrara, alipokuwa mtoto mchanga, aligonjwa sana karibu kufa. Mama yake Elisabeti anahadisia: Louis alikuwa karibu ya kwenda mbinguni. Halafu, nilienda chumbani mwangu, nikatwaa nguo nyeupe yenye Louis alivaa siku ya ubatizo. Nilimfunikia. Tulikusanyika karibu naye, pamoja na wamama wengine na tukasali. Moyoni mwangu nilimsihi Mungu nikisema ya kwamba angemponya mtoto wangu mimi nitamtolea kwa ajili ya kazi ya kitume. Mungu akatimiza sala ya mama Elisabeti na akabariki tendo la ukarimu wake: mtoto wake akageuka kuwa padri na akafa mfiadini pa Baraka. Tuombe Ee Bwana Mungu, uwaonyeshe sura yako watoto wote wa dunia ili wasizuie kukupenda, ijapo wanaona ujeuri wala picha za mbaya katika sinema. Uchapishe ndani mwao sura yako ya usafi na ya upendo. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

6

9

Kituo cha saba: YESU ANAANGUKA MARA YA PILI

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Kushinda kishawishi cha uregevu

« Nilisukumwa, nilisukumizwa nianguke, lakini Bwana amenisaidia. Bwana ni nguvu na uhodari wangu ; Yeye amekuwa wokovu wangu. Bwana ameniazibu, ameniazibu, lakini hakunitia katika mauti » (Zab 117,13.18). Mara ya pili Yesu anaanguka. Kisha usiku ule wa taabu katika bustani ya mizeituni, kisha kupita katika mazulumu ya fimbo, ya kutemewa mate na kuvikwa taji la miiba, Yesu anachoka na anaanguka. Ijapohiyo, anasimama tena. Anatamani kufika mwisho wa safari. Vile, anatupatia moyo ili tuendeleshe tena safari yetu. Shida na magumu zetu ni kubwa, lakini mapendo ya Mungu ni kubwa zaidi kuliko matatizo yetu yote. Katika mahubiri yake, padri Carrara alikuwa akiwaalika watu waendelee kujenga amani, bila kuregea. Aliwaambia: Kunapokuwa mapinduzi fulani katika nchi, yaani révolution, tunapashwa kuongoka moyoni kwa kutafuta usalama zaidi, si kwa kuanza kuuana. Kama vile Yesu alivyotenda, tusimame tena, yaani tujue kusamehe, tuamue kuacha mabishano na kutenda kwa moyo mwema. « Mungu anatupatia msalaba huo kwa kutujalia sisi tulizo kubwa zaidi »5. Tuombe Ee Bwana Mungu, uliyemjalia Yesu nguvu ya kuendelea katika njia ya Kalvaryo, utufanyizie tusiregee chini ya uzito wa zambi zetu na tujue kusimama na kutembea kwa juhudi na mapendo yako. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

5 Didonè, Barua kwa wazazi wake, Uvira tarehe 14.02.1962.

7

10

Kituo cha nane: YESU AN AW ATULI ZA W AN AW AK E W AN AOM LI L I A

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu,

R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Matumaini, wala si kulialia

« Yesu akawageukia, akawaambia: Enyi mabinti wa Yerusalemu, msinililie mimi, bali jililieni wenyewe, na kuwalilia watoto wenu! » (Lk 23,28). Yesu anawaomba wadada wale kuangalia mbali zaidi ili wasiwe wanawake wa kulialia ila wanawake wenye imani. Anawaomba washinde hali ya kutosha machozi ya bure, ila walie kwa zambi zao na waishi katika imani na matumaini ya kuona mwangaza wa Paska maishani mwao. Jililieni wenyewe! Ni aliko la kukumbuka pia mateso ya watangazaji wa Enjili ambao, kwa sababu ya wasiwasi na vita, wanazuilika kutembelea shirika zao za mbali. Frera Vitoryo alisema: « Hali ya fujo katika nchi yetu inaongeza huzuni yetu tukikumbuka kama tuna kazi mingi ya kutimiza. Tena wakristu wengi wa mbali wanaachiliwa, wanatawanyika katika vijiji vya mbali zaidi, bila kupata sakramenta. Wao, walishabakia na msaada bora wa pekee: kusali rosaryo inayowapa matumaini »6. Tuombe Ee Bwana Mungu, usimamishe mikono ya wanaozidi kubaka, kuua na kupora mali ; utuokoe katika kuwaziana uwongo wa kila namna ; utupatie moyo mpya. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

6 Faccin, Barua kwa wazazi wake, Baraka tarehe 10.01.1961.

8

11

Kituo cha kenda: YESU ANAANGUKA MARA YA TATU

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Kuacha kudumu katika hali ya zambi

« Nani ataweza kututenga a mapendo ya Kristu? Ati ni taabu au misongo ya roho, au mazulumu, au njaa, au uchi, au hatari, au upanga? Lakini mambo hayo yote tunayashinda kabisa kwa nguvu yake Yeye aliyetupenda! » (Rm 8,35.37). Kuanguka kwa Yesu kwa mara ya tatu kunaonyesha ginsi wanadamu wanazidi kubaki katika hali ya zambi, ijapokuwa wameambiwa, wamefunzwa, wameshauriwa. Mara nyingi tunapokea Mwili wa Kristu ndani ya moyo yenye kuchafuka, tena katika Eklezya pia tunaona machafuko, wala kiburi na uyanguyangu. Tunaendelea kupuuzi sakramenta ya kitubio kwenye Kristu anatungojea kwa kuondoa uzito wa msalaba wetu. Tunapendelea kuangukaanguka. Didonè, padri mkubwa wa kwanza wa Fizi, anatambua shida zake akisema: « Nakaribia kupoteza matumaini yangu! Wakristu wengi wanapendelea kurendezana. Tena wengine wanaacha mke wa ndoa na kukamata mwengine. Je, nani atakayeweza kustahili kuchukua daraja kanisani? Mwenzangu mtawa ananishauria nitubu zambi zangu na nijitolee katika sala kwani Mungu aliteswa pia kwa ajili ya zambi za parokya yangu »7. Tuombe Ee Bwana Mungu, mbele ya wingi wa zambi zetu tunaona kama inatupasa tu kukuambia kama Petro alipokuwa akizama: Ee Bwana, utuokoe! (Mt 8,25). Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

7 Didonè, Barua kwa wazazi, Fizi tarehe 02.11.1962.

9

12

Kituo cha kumi: YESU ANAVULIWA NGUO ZAKE

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Aliko la kuheshimiana

« Wakafika mahali paitwapo Golgota, maana yake mahali pa Fupa la kichwa. Wakampa divai iliyochanganywa na nyongo, akakataa kunywa. Wakamsulibisha, wakagawanyana nguo zake, wakipiga kura. Wakakaa chini, wakamchunga pale » (Mt 27,33.36). Kupitia namna yake ya kuvaa, mwanadamu anapata heshima katika jamii. Anapokelewa vizuri. Halafu, akivuliwa nguo zake, tena mbele ya watu, hana tena hali ya kimtu. Anachekelewa na watu. Yesu anatu-kumbusha kama tumepoteza nguo zetu za kwanza, yaani neema ya Mungu, heshima kwa watu na kwa mwili wetu, hekalu la Roho Mtakatifu. Katika maisha yake, padri Joubert alishuhudia hakika ginsi ya kuishi katika kuheshimiana. Tangu ujana wake, alitafuta kuishi katika unyenyekevu na utaratibu. Wote walikuwa wakimfahamu kama mtoto wa yule kapiteni Joubert aliyesifiwa na watu. Lakini yeye padri, hakupenda kutafuta mastahili wala mambo makubwa. Alikomalisha wito wake katika utii, akijitolea kwa kazi yoyote ya Mungu. Alikuwa « tayari kwa kuonyesha mifano mizuri ya fazila za kiroho kupitia masemi yake na mwenendo wake »8. Tuombe Ee Bwana Mungu, kupitia unyenyekevu wa Yesu aliyezarauliwa, utakase macho yetu. Uwaokoe waana wako wenye kupoteza heshima na hali ya kimtu. Ugeuze moyo mgumu wa watenda maovu na uponye vidonda vya walioumizwa. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

8 Joubert, Ahadi mbele ya daraja la ushemasi, Baudoinville tarehe 18.05.1935.

10

13

Kituo cha kumi na moja: YESU AN ASULUB I W A

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Kugeuza mateso kuwa mapendo

« Ilikuwa saa tatu, walipomsulibisha. Anwani ya mshtaka wake ilikuwa imeandikwa: Mfalme wa Wayahudi » (Mk 15,25-27). « Karibu na msalaba wa Yesu, walikuwa wakisimama mama yake, dada wa mama yake, Maria mke wa Klopa, na Maria Magdalena » (Jn 19,25). Mbele ya ugonjwa, wala ajali ya barabara, wala kifo ao taabu ingine, mwanadamu anajiuliza: je, jambo gani mbaya niliotenda kwa kuazibiwa vile? Tujiulize: je, Maria alitenda jambo gani mbaya kwa kuona kifo cha Yesu? Hakika, msalaba wa Yesu ni kitabu kubwa yenye inatufundisha mengi: mateso si malipizi, ila ni somo la upendo. Chini ya msalaba wa Yesu, tutapokea taabu yetu kwani yatatusaidia kuishi zaidi mapendo. Padri Didonè, juma moja kabla ya kifo chake, akamwandikia mkatekista mmoja kwa kumpa moyo, yeye na wakristu wake, katika hali nguvu ya vita. « Nakuandikia kwa kukupatia kitumaini katika siku zitakaokuja. Tafazali, mkae imara. Msiregee. Mungu yuko kati yetu. Ni katika wakati wa magumu ndiyo tunapashwa kuonyesha imani yetu na mapendo yetu kwa Mungu »9. Tuombe Ee Bwana Mungu, usamehe uzaifu wa imani yetu, uwahurumie wanaolia na pia wanaoangaisha wengine. Utujalie matumaini ya kukutanana sisi wote pamoja mbinguni. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

9 Didonè, Barua kwa mkatekista Raphaël Pupu, Fizi tarehe 15.11.1964.

11

14

Kituo cha kumi na mbili: YESU ANAKUFA MSALABANI

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Zawadi ya kweli ya yule anayetoa yote aliyokuwa nayo

« Ilikuwa yapata saa sita, kukawa giza katika nchi nzima mpaka saa kenda, maana jua lilififia. Pazia la hekalu likapasuka katikati. Yesu akalia kwa sauti kuu, akasema: Ee Baba, mikononi mwako naweka roho yangu. Aliposema haya, akakata roho » (Lk 23,44-46). Tangu saa tatu mpaka saa kenda, Yesu ni mzima juu ya msalaba. Saa za misongo ya roho, saa za mateso makali mno. Hapo, Yesu ana uwezo wa kutoa yote aliyokuwa nayo. Anasema: Yametimia. Tunapokosa kitu ya kupana kwani tulishatoa yote tulionayo, hapo tunaanza kupana zawadi ya kweli. Katika majitoleo haya, maisha inaanza tena. Frera Vitoryo alisikia wito wake wa kuwa mtawa alipoabudu Yesu katika Ukaristia. Alisema: « Zamani, niliwaza kama Mungu ananiita kuwa padri. Lakini, wakati wa matayarisho, niliona kama Yeye ananiita kuwa ukaristia kuliko kusoma misa, yaani kujitolea kama vile sadaka, kuliko kubariki mkate na divai na mikono yangu »10. Akitazama sadaka ya Yesu msalabani, Vitoryo anaamua kuwa ukaristia. Kupana yote kwa ajili ya Mungu. Tuombe Ee Bwana Mungu, chini ya msalaba wa Mwana wako, utusaidie kusadiki kama vile yule mkuu wa askari, kukutumainia kama vile Mama Maria, kukupenda kama vile Mwana wako kwa maongozi ya Roho Mtakatifu. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

10 cf. Faccin, Barua kwa Msimamizi wa Shirika la Wasaveriano, Murhesa tarehe 02.09.1962.

12

15

Kituo cha kumi na tatu: YESU ANASHUSHWA MSALABANI

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Magaribi yenye kumetameta kwa sababu ya imani

« Hapo akaja mtu mmoja, jina lake Yosefu, aliyekuwa mtu wa Baraza Kuu, mtu mwema na mnyofu. (…) Huyo alimwendea Pilato, akaomba mwili wa Yesu. Akaushusha, akaufunika kwa sanda, akauweka katika kaburi (…). Ilikuwa siku ya Matayarisho, na siku ya sabato ilianza kumulika » (Lk 23,50...54). Yosefu anaufunikia mwili wa Yesu wenye vidonda na anauweka kaburini. Tendo hili la heshima na la upendo linafanyika magaribi, katika ukimya wa kilio. Lakini dirisha za nyumba za Yerusalemu zinaanza kumetameta kwa sikuku: ni alama ya mwangaza ambayo mwamini anatambua wakati wa majaribu na wa vilio. Anajua kusadiki ya kwamba mapambazuko ya Paska ni karibu. Padri Carrara alipojua ya kwamba atatumikia katika nchi ya Kongo, nchi ilikosa usalama. Lakini yeye aliona utumishi wake kama vile namna ya kungojea mwangaza wa Paska. Alisema: « Kongo itabarikiwa sana ikiwa watu wanajitolea mbio kwa kueneza wokovu wa Yesu Kristu. Tukikawia, labda tutachelewa na tutapoteza neema. Yesu ananituma Kongo wakati huu wa wasiwasi na wa maana. Ni wakati wa pekee unaonisukuma kumshukuru Mungu na moyo wangu wote »11. Tuombe Ee Bwana Mungu, katika dunia yenye kuwa kama vile nchi moja, ufungue macho yetu kwa kutofautisha habari za kweli na za uwongo, tupate kutambua mwangaza wa Paska unaosababisha imani yetu. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

11 Carrara, Barua kwa wazazi, Parma tarehe 01.01.1962.

13

16

Kituo cha kumi na nne: YESU ANAZIKWA KABURINI

V/ Tunakuabudu, Yesu Kristu, na tunakusifu, R/ kwa sababu umewakomboa watu kwa msalaba wako mtakatifu.

Bustani mpya

« Pale aliposulibiwa, palikuwa na bustani, na katika ile bustani kaburi jipya, na hata mtu mmoja hajatiwa humo bado. Basi, kwa sababu ya Matayarisho ya Wayahudi, kwa kuwa kaburi hilo lilikuwa karibu, wakamweka Yesu humo » (Yn 19,41-42). Bustani ya kaburi alimowekwa Yesu, inatukumbusha bustani ya Edeni: ilikuwa nzuri sana ila iligeuka kuwa fasi ya majaribu, ya tamaa na ya kifo. Kupitia kifo cha Yesu, ile bustani inapata tena uzuri wake wote. Kifo kilishindwa na yule aliyetupenda ginsi hatungeliweza tena kuwazia. Karibu na saa mbili ya magaribi, mapadri wa Fizi wanasikia makelele ya gari mbele ya mlango wa nyumba. Padri Didonè anatwaa taa ya petroli. Anafungua mlango na kutoka nje. Pale, askari anampiga masasi. Padri Joubert, anatoka nje: naye anauawa. Ile taa ilibaki ikiwaka karibu na maiti ya mapadri, mpaka asubuhi. Taa ile ni alama ya imani yetu katika ufufuko: tuliipokea, tunaiishi na tutaitangaza milele. Tuombe Ee Bwana Mungu, uwezo wa uzima yenye kupatikana kwa Yesu Msulubiwa, uingie ndani ya nyoyo zetu. Utuangazie kwa matumaini ya ufufuko katika safari yetu hapa duniani. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen.

14

17

K W A K UM AL I ZA Baba yetu… Tuombe Ee Bwana Mungu, ulitukumbusha njia ya msalaba wa Mwana wako: tunakutukuza kwa mapendo yake makubwa, tunakushukuru kwa mfano wa maisha ya Watumishi wako Faccin, Carrara, Didonè na Joubert. Utujalie nasi, kwa maombezi yao, mapendo makubwa yenye hayatakoma kamwe. Kwa ajili ya Kristu, Bwana wetu. Amen. Baraka

N Y I M B O K W A A J I L I Y A N J I A Y A M SALAB A MAMA PALE MSALABANI Mama pale msalabani macho yatoka machozi, akimwona Mwanae. 1. Kweli vile akilia uchungu kama upanga ukampenya moyowe. 2. Tumsikitikie huyu, kwani ana teso kuu mama wa Mkombozi.

3. Ana mshituko wa moyo akimwona anateswa, Mwana wake Mwenyezi. 4. Nani anyamae mgumu. akimwona mama Kristu mwenyi uchungu sana? 5. Mwenyi moyo mgumu nani, asimhurumie basi Mama mlilia Mwana?

18

6. Amwona Yesu mwanae akisulubiwa vile sadaka yetu leo. 7. Amwona kipenzi huyu, ametolewa na watu, anazimia roho. 8. Ewe Mamangu mwema, nawe nataka kulia nisikuache kamwe. 9. Uushtushe moyo wangu nimkumbuke Yesu wangu kumpendeza nipate. 10. Ee Mama mtakatifu, usulubiwe na Yesu, moyo wangu menyi zambi. 11. Nawe machozi nitoe, na msulubiwa niteswe, Ieo, kesho, daima. 12. Nisianguke motoni, uniwie msimamizi, ewe Bikira mwema. 13. Umsikilize Mama wako. niponye siku ya mwisho, ewe Mwokozi wangu. 14. Nitakapokufa mimi, upokee roho yangu, niende kwako Mungu.

NA UCHUNGU KASIMAMA Na uchungu kasimama, Mama yake kwa msalaba, akiteswa Mwana eh. 1. Sawa na upanga mkali, teso kubwa likamshika, likipenya moyo oh. 2. Eh Maria, teso gani, kumtazama msalabani, Mwana wako wa pekee. 3. Lia Mama ee, machozi ukimwona mtoto wako, akiteswa sana mno. 4. Tusikose kumlilia, kwani mama asumbuka, na uchungu mkubwa huu. 5. Nani mwenyi moyo mgumu, asimhurumie Mama, akiteswa sana mno. 6. Zambi zetu ni asili ya kuona teso hili la Bikira Maria Mama. 7. Anamwona Mwana mpenzi mwenyi msiba peke yake, akitoa roho eh. 8. Ee Bikira ninataka kulilia nawe Mama, nisikuache peke we.

19

9. Ushtuke moyo wangu, nimkumbuke Bwana Yesu, nimpendeze Yeye tu. 10. Ewe Mama Mtakatifu, na Mwanao nikateswe, mie mkosefu mkubwa mno. 11. Inafaa pamoja nawe, nililie kwa uchungu, mpaka kufa kwangu miye. 12. Uniwie msimamizi, niepuke majaribu, ee Bikira mwema sana. 13. Kristu nikitoka huku, umsikilize Mama yako, uniponye pale juu. 14. Nitakapokufa mimi, upokee roho yangu furaha ni kwako juu. BWANA YESU MPENDELEVU 1. Bwana Yesu mpendelevu: huruma anahukumiwa afe: huruma kwa ajili ya mazambi: huruma akiteswa msalabani: huruma, huruma. 2. Bwana Yesu mpendelevu: huruma alijitwika msalaba: huruma akaanza kuingia: huruma kwa safari ya Kalvario: huruma, huruma.

3. Bwana Yesu mpendelevu anaanguka mpaka chini akashindwa na uzito wa msalaba na wa zambi 4. Bwana Yesu mpendelevu anamkuta Mama yake akilia kwa machozi ya uchungu kubwa mno 5. Bwana Yesu mpendelevu asaidiwa na Simoni kwa sababu nguvu zake zinaanza kuregea 6. Bwana Yesu mpendelevu anaanguka mara tatu kwani sana anachoka anataka hata kufa 7. Bwana Yesu mpendelevu wanawake kwa huruma wanataka kumlilia naye anawatuliza 8. Bwana Yesu mpendelevu ananyanganyiwa nguo yeye mwenyi anavika viumbe vyote vya dunia 9. Bwana Yesu mpendelevu anapigwa misumari anawekwa msalabani watu wanamchekelea

YALIOMO

Utangulizi ................................................................................................ 2

Kituo cha kwanza : Yesu amehukumiwa afe ........................................... 3 Kituo cha pili : Yesu anapokea msalaba ................................................... 4 Kituo cha tatu: Yesu anaanguka chini ya msalaba ................................. 5 Kituo cha nne: Yesu anakutana na mamae ............................................. 6 Kituo cha tano: Simoni anamsaidia Yesu kuchukua msalaba wake ..... 7 Kituo cha sita: Mwanamke Mtakatifu anapangusa uso wa Yesu .......... 8 Kituo cha saba: Yesu anaanguka mara ya pili ......................................... 9 Kituo cha nane: Yesu anawatuliza wanawake wanaomlilia ................. 10 Kituo cha kenda: Yesu anaanguka mara ya tatu .................................. 11 Kituo cha kumi: Yesu anavuliwa nguo zake ........................................... 12 Kituo cha kumi na moja: Yesu anasulubiwa .......................................... 13 Kituo cha kumi na mbili: Yesu anakufa msalabani................................ 14 Kituo cha kumi na tatu: Yesu anashushwa msalabani ......................... 15 Kituo cha kumi na nne: Yesu anazikwa kaburini ................................... 16

Kwa kumaliza ....................................................................................... 17 Nyimbo kwa ajili ya Njia ya msalaba ................................................ 17

Éd. Conforti, Kinshasa 2017

Turco Faustino

VIA CR UCI S

commentata dai Servi di Dio Faccin, Carrara, Didonè e Joubert

Baraka Fizi

2

I N TR ODUZI ON E La Via Crucis è un richiamo delle ultime ore della vita di Gesù. Questa pratica spirituale risale all’epoca di San Francesco d’Assisi, nel XII secolo. Siamo invitati a far parte del dramma della passione di Gesù: ci riconosciamo dietro gli atteggiamenti e le parole di Pilato, degli Apostoli, degli accusatori di Gesù, oppure di Maria, Simone di Cirene, o Giuseppe di Arimatea. Ma soprattutto siamo affascinati dal Cristo, « il prete per eccellenza »1 e cerchiamo di modellare in noi l’immagine di Cristo. Il commento di ogni stazione s’inspira dagli scritti e dalla vita di quattro Servi di Dio, fratel Vittorio Faccin e i padri Luigi Carrara, Giovanni Didonè e Albert Joubert. Vivevano in due comunità contigue, i primi due a Baraka e gli altri due a Fizi (Diocesi di Uvira, Congo). Sono stati uccisi il 28 novembre 1964 da un gruppo di mulelisti che reagivano contro la fede cristiana. Faccin, Carrara e Didonè erano italiani, Missionari Saveriani e molto giovani (fra i 30 e 34 anni). Joubert era congolese, 56 anni, figlio del capitano che ha accompagnato come zuavo pontificio i primi Padri Bianchi nell’evangelizzazione all’Est dell’attuale Repubblica Democratica del Congo. Preghiera iniziale

O Divino Maestro, Padre e Signore, concedici, fino alla nostra ultima ora,

di pregare ringraziando e di ringraziare pregando l’unico Padre e Figlio, il Figlio educatore e maestro,

con lo Spirito Santo. A lui gloria, ora e per tutti i secoli!

Amen. (San Clemente Alessandrino)

1 Carrara, Lettera ai genitori e famigliari, Parma il 16.03.1960.

3

stazione : GESÙ È CON DAN N ATO A M OR TE

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Il dito puntato che accusa

« Pilato parlò loro di nuovo, volendo rilasciare Gesù. Ma essi urlavano: Crocifiggilo, crocifiggilo ! (…) Pilato allora decise che la loro richiesta fosse eseguita. Rilasciò colui che era stato messo in carcere per sommossa e omicidio e che essi richiedevano, e abbandonò Gesù alla loro volontà » (Lc 23,20.24-25). Gesù ci conosce bene. Ha visto il cuore di Giuda indurirsi, la gelosia dei Farisei che cercavano un pretesto per eliminarlo. Ha visto la vigliaccheria di Pilato di fronte alle minacce. Lungo i secoli, Gesù è stato giudicato ingiustamente à causa della verità. Soffriva quando il vento dell’odio colpiva contro i fedeli e i missionari in Congo, nel 1964. Nell’insicurezza più totale, fratel Vittorio scriveva ai suoi famigliari e amici: « La tensione è sempre alta. Corrono voci che gli amici sono alle porte. La gente è preoccupata. Ciò che avverrà, solo Iddio lo sa. Carissimi, non piangete per noi; ma solo ricordateci nelle preghiere, affinché Iddio sia glorificato e dia a noi la forza di testimoniare la Sua gloria »2. Preghiamo Signore Dio, giudicato davanti a Pilato, non permettere che ti accusiamo ingiustamente nei nostri fratelli e sorelle. Dona forza e speranza ai condannati a causa del Vangelo. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

2 cf. Faccin, Lettera ai genitori e famigliari, Baraka il 10.06.1964.

1

4

stazione : GESÙ È CAR I CATO DELLA CR OCE

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Il legno pesante della sofferenza

« Egli portò i nostri peccati nel suo corpo sul legno della croce, perché, non vivendo più per il peccato, vivessimo per la giustizia; dalle sue piaghe siete stati guariti » (1Pt 2,24-25). Gesù ha subito la terribile flagellazione romana, in cui molti morivano. La corona di spine ha strappato la sua pelle e il suo cuore. Come misurare il dolore acuto che trafiggeva la sua anima! Nel torchio della prova, Gesù porta il peso dei peccati del mondo. Soffre per salvarci e per darci la vita. Don Alberto Joubert ha incontrato la croce fin dalla sua infanzia a Moba quando la malattia del sonno decimava le popolazioni lungo il lago Tanganika. La croce l’ha accompagnato nel suo ministero sacerdotale dandogli la forza di percorrere lunghe distanze a piedi per incontrare i fedeli. Ha accettato il peso della croce quando, per essere fedele al Cristo, ha subito le torture durante due settimane in prigione, due mesi prima di morire. La croce è stata per lui il simbolo solenne della salvezza e il vero motivo della sua fedeltà a Cristo. Preghiamo Signore Dio, che hai portato il peso dei peccati di quelli che torturano e che fanno violenze di ogni sorte. Donaci di lavorare per un mondo più umano e giusto. Facci accettare il peso della nostra croce e infondi il tuo spirito di fortezza a chi soffre nel corpo e nello spirito. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

2

5

stazione : GESÙ CADE P ER LA P R I M A VOLTA

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Imitare Gesù nella sofferenza

« Eppure egli si è caricato delle nostre sofferenze, si è addossato i nostri dolori e noi lo giudicavamo castigato, percosso da Dio e umiliato. Egli è stato trafitto per i nostri delitti, schiacciato per le nostre iniquità » (Is 53,4-5). Gesù cade una prima volta sotto il peso della croce. Condivide la sofferenza di chi è oppresso, sfinito e chi non ha più speranza. Contemplandolo, gli volgiamo bene. Seguendolo, siamo invitati a imitare il suo modo di adempiere la volontà del Padre. Il padre Didonè scriveva a sua sorella maggiore: « Più cresciamo nell’amore verso Cristo, più siamo chiamati a imitarlo. Sì, imitiamo il Cristo sofferente, il Cristo del Monte degli Olivi e del Getsemani. Allora vedremo che la nostra capacità di amore crescerà in noi. Oggi soffriamo con lui, domani saremo trasformati in lui, nella gloria. Tu ci credi? Io ne sono convinto: imitiamo Gesù perché, attraverso di noi, lui possa attirare a se il mondo intero »3. Preghiamo Signore Dio, vieni in aiuto a tuo Figlio privo di forze, infondi la tua luce ai non credenti, il perdono ai peccatori, il pane agli affamati perché tutti possano rialzarsi dal peso delle loro cadute. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

3 cf. Didonè, Lettera alla sorella Tecla, Piacenza il 12.10.1956.

3

6

stazione : GESÙ I N CON TR A SUA M ADR E

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Le lacrime solidali

« Simeone li benedisse e parlò a Maria, sua madre: Egli è qui per la rovina e la risurrezione di molti in Israele, segno di contraddizione perché siano svelati i pensieri di molti cuori. E anche a te una spada trafiggerà l’anima » (Lc 2,34-35). Lungo il Calvario, Maria è l’immagine della solidarietà nel dolore: una presenza silenziosa ed efficace, un dolore profondo e condiviso, uno sguardo fiducioso verso Dio che non ci abbandona mai. Quanti gesti di solidarietà rialzano oggi il morale di Cristo sofferente! Dei genitori prendono dei rischi economici per salvare il loro bambino ammalato, dei volontari anonimi sostengono delle opere di carità, dei veri angeli assistono gli oppressi. Dappertutto, e pure a Baraka e Fizi, i cristiani hanno cercato di proteggere, anche difendendoli pubblicamente, i loro missionari dai pericoli della guerra: si mostrano solidari, gli uni verso gli altri attraverso dei gesti di accoglienza, rischiando pure la loro vita. Fratel Vittorio racconta la sua esperienza di prigionia come una chiamata alla solidarietà: « L’esperienza della prigione mi ha messo alla prova affinché m’impegni ad amare il popolo congolese e a testimoniare fraternità e carità »4. Preghiamo Signore Dio, che hai messo in Maria un cuore d’amore, facci partecipi, come lei, alla sofferenza del nostro prossimo. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

4 cf. Faccin, Lettera ai genitori e famigliari, Bukavu il 08.02.1961.

4

7

stazione : GESÙ È AIUTATO A PORTARE LA CROCE

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

La mano amica che ci rialza

« Allora costrinsero un tale che passava, un certo Simone di Cirene che veniva dalla campagna, padre di Alessandro e Rufo, a portare la croce » (Mc 15,21). La prima comunità cristiana conosceva i figli del Cireneo: probabilmente Simone è stato colpito interiormente dal gesto di portare la croce di Gesù. Da questo incontro è nata la fede. Inizialmente, Simone è stato obbligato a portare la croce. Ma, in seguito, si sarà reso conto che camminare con il Crocifisso e l’assisterlo è stata davvero una grazia. A volte, anche noi portiamo una croce che non abbiamo cercato né voluto. Ma se la portiamo assieme a Gesù, la nostra vita cambia radicalmente. I Servi di Dio, don Joubert e compagni, sono rimasti con i loro fedeli di Baraka e Fizi. Avrebbero potuto scappare in un posto più sicuro. Ma scappare la missione diventava rifiutare di fare come il Cireneo: se ne fossero andati, avrebbero disperso le loro pecore e anche rinnegato il Cristo presente in loro. Padre Didonè era solito ripetere una frase di San Giovanni Crisostomo: Ricordati che la pecorella che non avrai portato sulle spalle, la porterai sulla tua coscienza. Così, come il Cireneo, il cristiano è disposto a offrire tutto per adempiere la missione di Cristo. Preghiamo Signore Dio, togli in noi l’imbarazzo quando vediamo qualcuno soffrire. Facci condividere il suo dramma e mostrargli Gesù che porta la croce con lui. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

5

8

stazione : LA VERONICA ASCIUGA IL VOLTO A GESÙ

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

La tenerezza femminile

« Di te ha detto il mio cuore: Cercate il suo volto; il tuo volto, Signore, io cerco. Non nascondermi il tuo volto. Sei tu il mio aiuto, non lasciarmi, non abbandonarmi, Dio della mia salvezza! » (Sal 27,8-9). Veronica soffre vedendo Gesù in quello stato. Come mai il volto raggiante del giorno della Trasfigurazione è ora così malconcio? Veronica vuole lenire le sue ferite. Prende un panno e tenta di asciugare il sangue e il sudore su quel volto. Dietro questo gesto di tenerezza, vediamo l’amore che diventa vera compassione. Il padre Luigi Carrara aveva 18 mesi quando si ammalò gravemente al punto di perdere ogni speranza di vita. Sua madre Elisabetta racconta: Sembrava che volesse partire per il Paradiso. Allora salii in camera a prendere il vestito bianco del suo battesimo, mentre alcune amiche vegliavano su di lui e pregavano ad alta voce. Anch’io pregavo il Buon Dio nel mio cuore e gli dicevo che, se me lo avesse salvato, l’avrei donato a Lui. Il Signore ha esaudito l’offerta della madre Elisabetta e ha benedetto il suo gesto di tenerezza: suo figlio è diventato missionario fino a morire martire a Baraka. Preghiamo Signore Dio, mostra il tuo volto a tutti i tuoi figli dispersi nel mondo. Che le offese e le brutte immagini scaraventate nei media, non li impediscano di amarti. Fai brillare la luce del tuo volto nei nostri cuori. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

6

9

stazione : GESÙ CADE LA SECON DA VOLTA

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Vincere la tentazione di rovinare tutto

« Mi avevano spinto con forza per farmi cadere, ma il Signore è stato mio aiuto. Il Signore mi ha provato duramente, ma non mi ha consegnato alla morte » (Sal 117,13.18). Per la seconda volta Gesù cade. Dopo una notte terribile, dopo le torture che gli sono state imposte, lo sfinimento lo fa cadere. Ma si rialza di nuovo. Vuole arrivare fino in fondo. Ci insegna ad avanzare con forza e a ripartire. Le nostre difficoltà e debolezze sono reali, ma il suo amore è più grande dei nostri limiti. Nei suoi insegnamenti, padre Carrara invitava la gente a riprendere il cammino verso la pace, senza scoraggiarsi. Diceva: Ogni qualvolta c’è una rivoluzione in un paese, si tratta di cambiare in positivo e non di uccidersi a vicenda. Rialzarsi significa saper perdonare, decidersi a lasciare i conflitti inutili e assumere un comportamento di benevolenza. « Dio ci presenta delle prove per offrirci un conforto più grande »5. Preghiamo Signore Dio, che hai risollevato tuo Figlio al Calvario, fa’ che il peso delle nostre colpe non ci schiacci e che, come lui, possiamo riprendere il cammino sostenuti dal tuo amore. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

5 Didonè, Lettera ai genitori e famigliari, Uvira il 14.02.1962.

7

10

stazione : GESÙ I N CON TR A LE P I E DON N E

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Speranza e non compatimento

« Figlie di Gerusalemme, non piangete su di me, ma piangete su voi stesse e sui vostri figli !» (Lc 23,28). Gesù invita quelle signore a guardare più lontano perché non siano più delle donne che piangono ma delle donne che credono. È chiesto a loro di lasciare la commiserazione lacrimosa, di piangere piuttosto sui loro peccati e di continuare il cammino con fede e speranza verso la consolazione della Pasqua. Piangete su voi stesse! È questo pure l’invito a offrire la sofferenza dei missionari del Vangelo quando, a causa dell’instabilità politica, non possono muoversi liberamente e visitare i cristiani più lontani e bisognosi. Fratel Faccin scrive: « Questi disordini politici ci rodono il cuore se pensiamo che c’è molto da fare e che i cristiani si trovano da soli, sparsi nei vari villaggi delle montagne, senza assistenza religiosa, avendo come solo conforto la corona del rosario »6. Preghiamo Signore Dio, ferma la mano di chi fa soprusi e violenze; liberaci dallo sguardo superficiale e relativista; donaci un cuore nuovo. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

6 Faccin, Lettera ai genitori e famigliari, Baraka il 10.01.1961.

8

11

stazione : GESÙ CADE P ER LA TER ZA VOLTA

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Vincere la tentazione di persistere nel peccato

« Chi ci separerà dunque dall’amore di Cristo? Forse la tribolazione, l’angoscia, la persecuzione, la fame, la nudità, il pericolo, la spada? Ma in tutte queste cose noi siamo più che vincitori per virtù di colui che ci ha amati » (Rm 8,35.37). La terza caduta di Gesù sotto il peso della croce ci richiama l’umanità che persiste nel peccato, nonostante la buona educazione ricevuta e i diversi richiami acquisiti dall’esperienza. Se pensiamo in quale cuore vuoto e cattivo ci capita di ricevere il Corpo di Cristo durante la Messa, o in quali situazioni di perdizione si è trovata pure la comunità ecclesiale, quanto orgoglio e autosufficienza! Quante volte abbiamo trascurato il sacramento della riconciliazione, dove il Cristo ci aspetta per risollevarci dalle nostre cadute e riprendere il cammino più leggeri! Il padre Didonè, primo parroco della parrocchia di Fizi, confessa le sue difficoltà: « Sto perdendo l’entusiasmo della missione! Molti giovani preferiscono convivere senza matrimonio, parecchi adulti vivono con concubine. Chi potrà assumere delle responsabilità nella comunità cristiana? Mio confratello, fratel Ferrari mi consiglia di fare penitenza, convinto che il Signore ha sofferto anche per i peccati della mia comunità »7. Preghiamo Signore Dio, davanti ai nostri peccati, non ci resta che rivolgerti dal più profondo del nostro cuore la domanda di Pietro mentre stava annegando: Signore, salvaci! (Mt 8,25). Per Cristo, nostro Signore. Amen.

7 cf. Didonè, Lettera ai genitori e famigliari, Fizi il 02.11.1962.

9

12

stazione : GESÙ È SP OGL I ATO DELLE VESTI

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Chiamati alla dignità e al dono di sé

« Giunti a un luogo detto Gòlgota, che significa luogo del cranio, gli diedero da bere vino mescolato con fiele; ma egli, assaggiatolo, non ne volle bere. Dopo averlo quindi crocifisso, si spartirono le sue vesti tirandole a sorte. E sedutisi, gli facevano la guardia » (Mt 27,33.36). Il vestito dà all’essere umano un posto nella società, lo fa essere qualcuno. Essere spogliato in pubblico significa essere esposto al disonore e deriso da tutti. Questo Gesù spogliato ci richiama che abbiamo perso il nostro “primo abito”, cioè lo splendore di Dio, il rispetto della persona e del suo corpo. Don Joubert è testimone di un’esistenza vissuta con dignità e donazione. Già dai tempi del seminario, si era proposto di diventare discreto e umile. Tutti lo conoscevano come figlio del famoso capitano Joubert che ha vinto contro gli schiavisti, ma lui, non cercava onori. Dava prova di obbedienza e di disponibilità, « pronto a dare degli esempi di virtù sia con le opere sia con le parole »8. Preghiamo Signore Dio, a causa dell’umiliazione di Gesù, guarisci i nostri occhi. Salva tutti quelli che la malizia umana spoglia della loro dignità. Cambia lo sguardo dei colpevoli e dà conforto alle vittime. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

8 Joubert, Promessa scritta in vista del diaconato, Baudoinville il 18.05.1935.

10

13

stazione : GESÙ È I N CH I ODATO SULLA CR OCE

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Trasformare ogni sofferenza in amore

« Erano le nove del mattino quando lo crocifissero. E l’iscrizione con il motivo della condanna diceva: Il re dei Giudei » (Mc 15,25-26). « Stavano presso la croce di Gesù sua madre, la sorella di sua madre, Maria di Clèofa e Maria di Màgdala » (Gv 19,25). Di fronte a una malattia, un incidente, un lutto o un’ingiustizia, ci chiediamo: « Che male ho fatto per meritare tutto ciò? » E allora, Maria, cosa aveva fatto di male? I nostri pensieri non sono i pensieri di Dio. Il Crocifisso è il grande libro che ci insegna che la sofferenza non è una punizione ma una lezione di amore. Da allora, il dolore ha un senso quando è trasformato in opportunità di amare. Dieci giorni prima di morire, padre Didonè avverte che il pericolo è imminente. Scrive a un suo catechista che risiede in una succursale della missione. Questa lettera è una testimonianza di prova trasformata in amore: « Ti scrivo per darti un po’ di speranza per i giorni a venire. Siate delle persone mature e vigilanti. Mi raccomando. Non perdete il vostro slancio. Dio è presente qui con noi. È proprio nel momento della prova che possiamo testimoniare la nostra fede e il nostro amore per Dio »9. Preghiamo Signore Dio, perdona la debolezza della nostra fede, abbi pietà di chi piange e di chi fa soffrire. Donaci la speranza di ritrovarci un giorno insieme nel tuo Paradiso. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

9 Didonè, Lettera al catechista Raphaël Pupu, Fizi il 15.11.1964.

11

14

stazione : GESÙ M UOR E SULLA CR OCE

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Il vero dono di chi ha dato tutto se stesso

« Era verso mezzogiorno, quando il sole si eclissò e si fece buio su tutta la terra fino alle tre del pomeriggio. Il velo del tempio si squarciò nel mezzo. Gesù, gridando a gran voce, disse: Padre, nelle tue mani consegno il mio spirito. Detto questo spirò » (Lc 23,44-46). Dalle 9 alle 15, Gesù è vivo, sospeso sulla croce. Sei terribili ore di angoscia e di sofferenza atroce. Qui Gesù è capace di dare tutto se stesso. Dice: Tutto è compiuto. Quando non si ha più niente da dare perché si ha già dato tutto, allora si diventa capaci di offrire dei veri doni. È in questa offerta di amore che rinasce la vita. Fratel Faccin scopre la sua vocazione contemplando Gesù eucaristico: « Un tempo, desideravo diventare prete missionario, dice fratel Vittorio. Durante questi anni di formazione alla missione il Signore mi ha fatto capire che è meglio che mi sacrifichi per lui piuttosto che lui sia immolato nelle mie mani »10. Vittorio a dunque capito che la sua vocazione era diventare “eucarestia”: dare tutto se stessi per il Signore. Preghiamo Signore Dio, aiutaci a credere come il Centurione, a sperare come Maria ai piedi della croce, a amare come tuo Figlio, sostenuti dal tuo Spirito di vita. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

10 cf. Faccin, Lettera al Superiore Generale, Murhesa il 02.09.1962.

12

15

stazione : GESÙ È DEP OSTO DALLA CR OCE

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo,

R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Il tramonto luminoso del credente

« C’era un uomo di nome Giuseppe, membro del sinedrio, persona buona e giusta (…) Si presentò a Pilato e chiese il corpo di Gesù. Lo calò dalla croce, lo avvolse in un lenzuolo e lo depose in una tomba scavata nella roccia, nella quale nessuno era stato ancora deposto. Era il giorno della parascève e già splendevano le luci del sabato » (Lc 23,50...54). Giuseppe avvolge nel lenzuolo funebre, il corpo torturato di Gesù. Un gesto di rispetto e di affetto che avviene nel silenzio della sera. Ma già iniziano a brillare le luci del sabato attraverso le finestre delle case di Gerusalemme: è il tramonto luminoso del credente che, davanti alla croce della vita, sa credere nell’alba nuova di Pasqua. Padre Carrara è stato inviato in Congo nel 1962, quando la situazione politica del paese era instabile. Ma lui, vede la missione come un’attesa della luce di Pasqua. Scrive: « Un grande avvenire cristiano attende il Congo se molte forze verranno quanto prima impiegate colà. Se si attende, forse sarà troppo tardi. Gesù mi ci manda proprio in quest’ora così solenne e decisiva del paese; e perciò non posso che ringraziare il Signore con tutto il cuore »11. Preghiamo Signore Dio, in questo mondo della globalizzazione, apri i nostri occhi perché sappiamo scegliere le vere informazioni e riconoscere i bagliori della Pasqua che danno ragione alla nostra fede. Per Cristo, nostro Signore. Amen.

11 Carrara, Lettera ai genitori e famigliari, Parma il 01.01.1962.

13

16

stazione : GESÙ È DEP OSTO N EL SEP OLCR O

V/ Ti adoriamo, o Cristo, e ti benediciamo, R/ perché con la tua santa croce hai redento il mondo.

Il nuovo giardino

« Ora, nel luogo dove era stato crocifisso, vi era un giardino e nel giardino un sepolcro nuovo, nel quale nessuno era stato ancora deposto. Là dunque deposero Gesù, a motivo della Preparazione dei Giudei, poiché quel sepolcro era vicino » (Gv 19,41-42). Il giardino del sepolcro di Gesù ci ricorda il giardino di Eden che, a causa della disobbedienza, perse la sua bellezza e diventò luogo di tentazione, di concupiscenza e di morte. Con la morte di Gesù, quel giardino è rimesso alla sua bellezza originale. La morte è stata vinta da colui che ci ha amati come non avremo nemmeno immaginato. Verso le 8 di sera, i padri di Fizi sentono una camionetta arrivare e fermarsi davanti alla missione. Fuori è buio. Didonè prende la lampada a petrolio e esce andando incontro ai militari. Subito, è trafelato da tre proiettili. Immediatamente Joubert esce, e pure lui è ucciso all’istante. Quella lampada a petrolio rimarrà accesa fino all’indomani mattino a fianco delle salme dei due sacerdoti. Se hanno ucciso i loro corpi, la loro lampada è rimasta accesa. Questa lampada è il simbolo della nostra fede nella risurrezione: ricevuta, vissuta e trasmessa. Preghiamo Signore Dio, che la potenza della vita manifestata nella croce di tuo Figlio penetri nei nostri cuori. Che questa vita diventi la luce intramontabile nel nostro pellegrinaggio terreno Per Cristo, nostro Signore. Amen.

14

17

CON CLUSI ON E Padre Nostro… Preghiamo Signore Dio, che ci hai fatto percorrere il cammino della croce del tuo Figlio, ti lodiamo per il suo amore supremo e per l’esempio di vita dei tuoi Servi Faccin, Carrara, Didonè e Joubert. Suscita in noi, per loro intercessione, l’amore autentico che nessun male potrà vincere. Per Cristo, nostro Signore. Amen. Benedizione

Buona Pasqua! Preparatevi bene a ricevere Gesù risorto, il Cristo della salvezza. La Pasqua che noi celebriamo deve essere santa: se non è santa, non è Pasqua. Nati per Cristo, vivere in Cristo e morire con Cristo, unico scopo della nostra vita. Uniti sempre!

(Faccin, Lettera ai genitori e famigliari, Usumbura 20.03.1962) A voi tutti, i miei auguri più intensi, profondi e sinceri di Buona Pasqua. Colui che disse ai suoi discepoli Pax vobis ci dice di alzare un pochino lo sguardo al di sopra, perchè non siamo fatti per imputridire in una tomba, bensì per ascendere lassù in cielo, e di considerare come treno che ci conduce, unico treno, le fatiche di ogni nostra giornata

(Carrara, Lettera ai genitori e famigliari, Parma 19.04.1962)

18

CAN TI P ER LA V I A CR UCI S STABAT MATER Stabat Mater dolorósa iuxta crucem lacrimósa, dum pendébat Fílius.

1. Cuius ánimam geméntem, contristátam et doléntem pertransívit gládius.

2. O quam tristis et afflícta fuit illa benedícta Mater Unigéniti!

3. Quae moerébat et dolébat, Pia Mater dum videbat nati poenas ínclyti.

4. Quis est homo, qui non fleret, Matrem Christi si vidéret in tanto supplício?

5. Quis non posset contristári, Christi Matrem contemplári doléntem cum Filio?

6. Pro peccátis suae gentis vidit Jesum in torméntis et flagéllis subditum.

7. Vidit suum dulcem natum moriéntem desolátum, dum emísit spíritum.

8. Eia, mater, fons amóris, me sentíre vim dolóris fac, ut tecum lúgeam.

9. Fac, ut árdeat cor meum in amándo Christum Deum, ut sibi compláceam.

10. Sancta Mater, istud agas, crucifíxi fige plagas cordi meo válide.

11. Tui Nati vulneráti, tam dignáti pro me pati, poenas mecum dívide.

12. Fac me tecum pie flere, Crucifíxo condolére donec ego víxero.

13. Iuxta crucem tecum stare, et me tibi sociáre in planctu desídero.

14. Virgo vírginum praeclára, mihi iam non sis amára, fac me tecum plángere. Ubi caritas et amor, ubi caritas Deus ibi est ! AMATEVI FRATELLI Amatevi, fratelli, come Io ho amato voi. Avrete la Mia gioia che nessuno vi toglierà! Avremo la Sua gioia che nessuno ci toglierà!

19

1. Vivete insieme uniti come il Padre è unito a Me. Avrete la Mia vita se l’amore sarà con voi! Avremo la Sua vita se l’amore sarà con noi!

2. Vi dico queste parole perchè abbiate in voi la gioia. Sarete miei amici se l’amore sarà con voi! Saremo suoi amici se l’amore sarà con noi! E’ GIUNTA L’ORA E’ giunta l’ora, Padre, per me. Ai miei amici ho detto che quest’è la vita: conoscere te e il Figlio tuo, Cristo Gesù

1. Erano tuoi, li hai dati a me Ed ora sanno che torno a Te Hanno creduto, conservali tu nel tuo amore, nell’unità

2. Tu mi hai mandato ai figli tuoi La tua Parola è verità E il loro cuore sia pieno di gioia La gioia vera viene da te

3. Io sono in loro e tu in me: che sian perfetti nell’unità! E il mondo creda che tu mi hai mandato E li hai amati come ami me

IO NON SONO DEGNO Io non sono degno di ciò che fai per me, tu che ami tanti uno come me. Vedi non ho nulla da donare a te, ma se tu lo vuoi prendi me.

Sono come la polvere alzata dal vento, sono come la pioggia piovuta dal cielo, sono come una canna spezzata dall’uragano, se tu Signore non sei con me. DOVE È CARITÀ E AMORE Dov’è�carità�e�amore,�qui�c’è�Dio.�

Noi formiamo qui riuniti, un solo corpo: evitiamo di dividerci tra noi; via le lotte maligne, via le liti! E regni in mezzo a noi Cristo Dio.

Chi non ama resta sempre nella notte e dall’ombra della morte non risorge; ma se noi camminiamo nell’amore, noi saremo veri figli della luce.

Imploriamo con fiducia il Padre Santo perché doni ai nostri giorni la sua pace: ogni popolo dimentichi i rancori e il mondo si rinnovi nell’amore.

20

INDICE

Introduzione ....................................................................................................... 2

1 stazione : Gesù è condannato a morte ......................................................... 3 2 stazione : Gesù è caricato della croce ......................................................... 4 3 stazione : GESÙ cade per la prima volta ..................................................... 5 4 stazione : Gesù incontra sua Madre ............................................................ 6 5 stazione : Gesù è aiutato a portare la croce .................................................. 7 6 stazione : la Veronica asciuga il volto a Gesù ................................................ 8 7 stazione : Gesù cade la seconda volta ......................................................... 9 8 stazione : Gesù incontra le pie donne........................................................ 10 9 stazione : Gesù cade per la terza volta ...................................................... 11 10 stazione : Gesù è spogliato delle vesti ..................................................... 12 11 stazione : Gesù è inchiodato sulla croce ................................................. 13 12 stazione : Gesù muore sulla croce ........................................................... 14 13 stazione : Gesù è deposto dalla croce ..................................................... 15 14 stazione : Gesù è deposto nel sepolcro .................................................... 16

Conclusione ...................................................................................................... 17 Canti per la Via crucis ..................................................................................... 18

Ed. Conforti, Kinshasa 2017

Turco Faustin

CHEM I N DE CROIX

avec les Serviteurs de Dieu Faccin, Carrara, Didonè et Joubert

Baraka Fizi

2

I N TR ODUCTI ON Le Chemin de croix est une évocation des dernières heures de la vie de Jésus. Cette pratique spirituelle remonte à l’époque de saint François d’Assise, au XII siècle. Nous sommes invités à faire partie du drame de la passion de Jésus : nous sommes tantôt à la place de Pilate, tantôt comme les Apôtres, tantôt parmi les accusateurs de Jésus, tantôt comme Marie, Simon de Cyrène ou Joseph d’Arimathie. Mais surtout, nous sommes fascinés par le Christ, « le prêtre par excellence »1 et nous cherchons à modeler en nous l’image du Christ. Le commentaire qui suit l’énoncé de chaque station est tiré des écrits et de la vie de quatre Serviteurs de Dieu, le frère Vittorio Faccin, les pères Louis Carrara et Jean Didonè et l’abbé Albert Joubert. Ils vivaient en communauté, les deux premiers à Baraka et les deux autres à Fizi (Diocèse d’Uvira) et ils ont tous été tués le 28 novembre 1964 par un groupe de mulélistes qui réagissaient contre la foi chrétienne. Faccin, Carrara et Didonè étaient italiens, Missionnaires Xavériens et très jeunes (entre 30 et 34 ans). Joubert était congolais, 56 ans, fils du capitaine qui a accompagné les premiers Pères Blancs venus, en 1880, proclamer l’évangile à l’Est de l’actuelle R. D. Congo. Prière init iale

Ô divin Maître, Père et Seigneur, accorde-nous, jusqu’à notre heure dernière,

de prier en remerciant et de remercier en priant l’unique Père et Fils, Fils et Père,

le Fils éducateur et maître, avec l’Esprit Saint, pour les siècles des siècles.

Amen. (St Clément d’Alexandrie)

1 Carrara, Lettre à sa famille d’origine, Parme le 16.03.1960.

3

ère station : J ÉSUS EST CON DAM N É À M OR T

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Le doigt pointé qui accuse

« Pilate, dans son désir de relâcher Jésus, leur adressa de nouveau la parole. Mais ils vociféraient : Crucifie-le ! Crucifie-le ! (…) Alors Pilate décida de satisfaire leur requête. Il relâcha celui qu’ils réclamaient, le prisonnier condamné pour émeute et pour meurtre, et il livra Jésus à leur bon plaisir » (Lc 23,20.24-25). Jésus sait ce qu’il y a dans l’homme. Il a vu le cœur de Judas se durcir, la jalousie des Pharisiens chercher une occasion pour le supprimer. Il voit la lâcheté de Pilate en face des menaces. Au long des siècles, Jésus a été jugé injustement à cause de la vérité. Il souffrait quand le vent de la haine frappait contre les fidèles et les missionnaires au Congo, en 1964. Dans l’insécurité la plus crue, le frère Vittorio écrivait à ses parents et amis : « Nous nous attendons au pire. Les hommes armés sont aux portes. Les gens paniquent. Dieu seul sait ce qui va se passer. Mes chers, ne pleurez pas pour nous. Portez-nous dans vos prières : que Dieu soit glorifié et qu’il nous donne la force de témoigner de sa gloire »2. Prions Seigneur Dieu, jugé devant Pilate, ne permets pas que nous t’accusions injustement en nos frères et sœurs. Fortifie tous ceux qui sont jugés injustement à cause de toi. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

2 cf. Faccin, Lettre à ses parents, Baraka le 10.06.1964.

1

4

ème station : J ÉSUS EST CHAR GÉ DE LA CR OI X

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Le lourd bois de la souffrance

« Jésus a porté nos péchés, dans son corps, sur le bois, afin que, morts à nos péchés, nous vivions pour la justice. Par ses blessures, nous sommes guéris » (1P 2,24-25). Jésus a subi l’affreuse flagellation romaine, dont beaucoup mouraient. La couronne d’épines lui a déchiré la tête et le cœur. Comment mesurer la douleur aiguë qui lui transperce l’âme ! Sous le pressoir de l’épreuve, Jésus porte le poids des péchés du monde entier. Il souffre pour nous sauver et nous donner la vie. L’abbé Albert Joubert a connu la croix depuis son enfance à Moba quand la maladie du sommeil décimait les populations riveraines du Tanganika. La croix l’a accompagné dans son ministère presbytéral en lui donnant la force de parcourir des longues distances pour rencontrer les fidèles. Il a accepté le poids de la croix quand, pour sa fidélité au Christ, il a subi des tortures pendant deux semaines dans différents cachots entre Kibanga et Fizi, avant sa mort. La croix a été pour lui le grand symbole du salut et la vraie raison de sa fidélité au Christ. Prions Seigneur Dieu, tu as porté le poids des péchés de ceux qui torturent et qui font toute sorte de violence. Donne-nous de travailler pour un monde plus humain et juste. Fais-nous accepter le poids de notre croix et fortifie tous ceux qui souffrent dans leur corps ou dans leur âme. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

2

5

ème station : JÉSUS TOMBE POUR LA PREMIÈRE FOIS

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Imiter Jésus dans la souffrance

« En fait, c’étaient nos souffrances qu’il portait, nos douleurs dont il était chargé. Et nous, nous pensions qu’il était frappé, meurtri par Dieu, humilié. Or, c’est à cause de nos révoltes qu’il a été transpercé, à cause de nos fautes qu’il a été broyé » (Is 53,4-5). Jésus tombe, une première fois, sous le poids de la croix. Il partage la souffrance de toute personne épuisée, voire, désespérée d’aujourd’hui. En le contemplant, nous l’aimons. En le suivant, nous sommes invités à imiter sa manière d’accomplir la volonté du Père. Le père Didoné écrivait à sa grande sœur : « Plus nous grandissons dans l’amour envers le Christ, plus nous sommes invités à l’imiter. Oui, imitons même le Christ souffrant, le Christ du jardin des Oliviers et du Gethsémani. Alors nous verrons que notre capacité d’amour grandira en nous. Aujourd’hui nous souffrons avec lui, demain nous serons transformés en lui, dans la gloire. Crois-tu à cela ? Moi, je sens une grande conviction en moi : imitons Jésus pour qu’à travers nous, il attire le monde entier vers lui »3. Prions O Père, viens au secours de ton Fils épuisé ; donne aujourd’hui la lumière aux incroyants, le pardon aux pécheurs, le pain aux affamés pour qu’ils se relèvent de leur abattement. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

3 cf. Didonè, Lettre à la sœur Tecla, Piacenza le 12.10.1956.

3

6

ème station : J ÉSUS R EN CON TR E SA M ÈR E

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Les larmes solidaires

« Siméon les bénit, puis il dit à Marie sa mère : Voici que cet enfant provoquera la chute et le relèvement de beaucoup en Israël. Il sera un signe de contradiction – et toi, ton âme sera traversée d’un glaive » (Lc 2,34-35). Marie sur le chemin du Calvaire est l’image de la solidarité dans la souffrance : une présence silencieuse et efficace, une douleur profonde et participée, un regard de confiance en Dieu qui n’abandonne pas les siens. Combien de gestes de solidarité relèvent le moral du Christ souffrant aujourd’hui ! Des parents prennent des risques pour sauver leur enfant malade, des volontaires anonymes soutiennent des œuvres de charité, des vrais anges donnent du courage aux opprimés. Au monde entier, et aussi à Baraka et à Fizi, les chrétiens ont cherché à défendre même publiquement, leurs missionnaires des dangers de la guerre : ils se montraient solidaires, les uns avec les autres par des gestes d’accueil, en prenant des risques, pour sauver leur vie. Le frère Vittorio raconte son emprisonnement comme appel à la solidarité : « L’expérience de la prison m’a mis à l’épreuve pour que je m’engage à aimer le peuple congolais et à témoigner de fraternité et de charité »4. Prions Ô Père, tu as mis en Marie un cœur d’amour. Fais-nous participer, comme elle, à la souffrance des autres. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

4 cf. Faccin, Lettre à ses parents, Bukavu le 08.02.1961.

4

7

ème station : J ÉSUS EST A I DÉ P AR S I M ON CYR ÈN E À P OR TER SA CR OI X

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons,

R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

La main amie qui relève

« Ils réquisitionnent, pour porter sa croix, un passant, Simon de Cyrène, le père d’Alexandre et de Rufus, qui revenait des champs » (Mc 15,21). La première communauté chrétienne connaissait les enfants de Simon de Cyrène : probablement Simon a été touché par le geste de porter la croix de Jésus et de cette rencontre est née la foi. Au départ, Simon a été obligé à porter la croix. Mais, il s’est rendu compte que marcher avec ce Crucifié et l’assister était une grâce. Parfois nous portons une croix que nous n’avons ni cherchée ni voulue. Mais, si nous la portons avec Jésus, notre vie change radicalement. Les Serviteurs de Dieu, abbé Joubert et compagnons, sont restés avec leurs fidèles de Baraka et Fizi. Ils auraient pu fuir ailleurs dans un endroit plus sûr. Mais fuir la mission devenait refuser de faire comme le Cyrénéen : s’ils s’en allaient, ils auraient dispersé leurs brebis et même renié le Christ présent en elles. Le père Didonè aimait répéter la maxime attribuée à St Jean Chrysostome : Rappelle-toi que la brebis que tu n’auras pas portée sur tes épaules, tu la porteras sur ta conscience. Ainsi, comme le Cyrénéen, le chrétien est disposé à tout donner pour accomplir la mission du Christ. Prions Seigneur, aide-nous à aller à la rencontre de celui qui souffre. Donne-nous de partager sa douleur et de lui montrer Jésus qui porte la croix avec lui. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

5

8

ème station : VÉRONIQUE ESSUIE LE VISAGE DE JÉSUS

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

La tendresse féminine

« Mon cœur m’a redit ta parole : Cherchez ma face. C’est ta face, Seigneur, que je cherche : ne me cache pas ta face. Tu restes mon secours. Ne me laisse pas, ne m’abandonne pas, Dieu, mon salut ! » (Ps 27,8-9). Véronique souffre en voyant Jésus souffrir. Pourquoi le visage lumineux du jour de la Transfiguration, est-il maintenant si maltraité ? Elle veut alors soulager ses souffrances. Elle prend un linge et tente d’essuyer le sang et la sueur de ce visage. Derrière ce geste de tendresse, nous voyons l’amour qui devient vraie compassion. Quand le père Louis Carrara était petit, il fut atteint d’une grave maladie et on craignait sa mort. Sa mère Élisabeth raconte : Louis était au point d’aller au Paradis. Alors, je suis partie dans la chambre chercher l’habit blanc de son baptême. Je l’ai couvert. Nous avons prié autour de lui, avec quelques amies. Dans mon cœur, je suppliais Dieu en disant que s’Il guérissait mon fils, je le lui aurais donné pour son service. Dieu a exaucé la prière de maman Élisabeth et a béni son geste de tendresse : son fils est devenu missionnaire, jusqu’à mourir martyr à Baraka. Prions Seigneur Dieu, montre ton visage à tous les enfants du monde. Que les outrages et les mauvaises images balancées dans les médias ne les empêchent pas de t’aimer. Seigneur, imprime ton visage en notre cœur. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

6

9

ème station : JÉSUS TOMBE POUR LA SECONDE FOIS

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Vaincre la tentation de tout gâcher

« On m’a poussé, bousculé pour m’abattre ; mais le Seigneur m’a défendu. Il m’a frappé, le Seigneur, il m’a frappé, mais sans me livrer à la mort » (Ps 117,13.18). Pour la deuxième fois, Jésus tombe. Après une nuit terrible, après les tortures qu’ils lui ont infligées, l’épuisement le fait tomber. Toutefois, il se relève à nouveau. Il veut y arriver. Il nous donne le courage de nous relever. Nos difficultés et nos faiblesses sont réelles, mais son amour est plus grand que toutes nos limites. Dans sa prédication, le père Carrara invitait les gens à reprendre la marche vers la paix, sans jamais désespérer. Il disait : À chaque fois qu’il y a une révolution, il s’agit de changer en positif et non pas de s’entretuer. Se relever signifiait savoir pardonner, se décider à laisser les conflits inutiles et assumer un comportement de bienveillance. « Dieu nous présente des épreuves pour nous offrir une plus grande consolation »5. Prions Seigneur Dieu, Toi qui as fait relever ton Fils au Calvaire, fais que le poids de nos fautes ne nous écrase pas et que, comme lui, nous nous relevions par la force de ton amour. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

5 Didonè, Lettre à ses parents, Uvira le 14.02.1962.

7

10

ème station : J ÉSUS R EN CON TR E LES FEM M ES DE JÉR USALEM

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons,

R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Espérance et non commisération

« Filles de Jérusalem, ne pleurez-pas sur moi ! Pleurez plutôt sur vous-mêmes et sur vos enfants ! » (Lc 23,28). Jésus invite ces femmes à regarder plus loin pour qu’elles deviennent non plus des femmes qui pleurent mais des femmes qui croient. Il leur demande de dépasser la commisération larmoyante, de pleurer sur leurs péchés et de poursuivre le chemin avec foi et espérance vers la lumière de Pâques. Pleurez sur vous-mêmes ! C’est aussi l’appel à offrir la souffrance des évangélisateurs quand, à cause de l’instabilité politique, ils ne peuvent pas rendre visite aux chrétiens éloignés dans les succursales. Le frère Faccin écrit : « Ces désordres sociopolitiques nous font du mal au cœur si nous pensons qu’il y a beaucoup à faire et que les chrétiens se retrouvent seuls, éparpillés dans les différents villages des montagnes, sans assistance religieuse, avec, comme seul réconfort, la couronne du rosaire »6. Prions Seigneur Dieu, arrête la main de ceux qui font violence aux femmes ; délivre-nous de notre regard superficiel et relativiste, et donne-nous un cœur nouveau. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

6 Faccin, Lettre à ses parents, Baraka le 10.01.1961.

8

11

ème station : JÉSUS TOMBE POUR LA TROISIÈME FOIS

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Vaincre la persistance dans le péché

« Qui pourra nous séparer de l’amour du Christ ? La détresse ? L’angoisse ? La persécution ? La faim ? Le dénuement ? Le danger ? Le glaive ? Mais en tout cela nous sommes les grands vainqueurs grâce à celui qui nous a aimés ! » (Rm 8,35.37). La troisième chute de Jésus sur le poids de la croix nous rappelle l’humanité qui persiste dans le péché, malgré la bonne éducation reçue et les dons bénéficiés. Dans quel cœur vide et mauvais nous recevons parfois le Saint-Sacrement, que de souillures dans l’Église, combien d’orgueil et d’autosuffisance ! Quelle négligence du sacrement de la réconciliation, où le Christ nous attend pour nous relever de nos chutes ! Le père Didonè, premier curé de la paroisse de Fizi, avoue ses difficultés : « Je suis en train de perdre mon enthousiasme ! Beaucoup de jeunes chrétiens préfèrent cohabiter sans mariage, et plusieurs adultes tombent dans la polygamie. Qui pourra assumer des responsabilités dans l’Église ? Mon confrère me conseille de faire de la pénitence, convaincu que le Seigneur a souffert même pour les péchés de ma communauté »7. Prions Seigneur Dieu, face à nos péchés, il ne nous reste que t’adresser du plus profond de notre cœur cette demande : Seigneur, sauve-nous ! (Mt 8,25). Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

7 cf. Didonè, Lettre à ses parents, Fizi le 02.11.1962.

9

12

ème station : J ÉSUS EST DÉP OUI LLÉ DE SES VÊTEM EN TS

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons,

R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Appelés à la dignité et le don de soi

« Arrivés à l’endroit appelé Golgotha, c’est-à-dire Calvaire, ils donnèrent à boire à Jésus du vin mêlé de fiel ; il en goûta, mais ne voulut pas boire. Après l’avoir crucifié, ils se partagèrent ses vêtements en tirant au sort ; et ils restaient là, assis, à le garder » (Mt 27,33-36). Le vêtement donne à l’homme sa place dans la société, il le fait être quelqu’un. Être dépouillé en public signifie être exposé au déshonneur et méprisé de tous. Ce Jésus dépouillé nous rappelle que nous avons perdu notre « premier vêtement », c’est-à-dire la splendeur de Dieu, le respect de la personne et de son corps. L’abbé Joubert est témoin d’une vie menée avec dignité et don de soi. Depuis le séminaire, il s’est proposé de devenir discret et humble. Tous le connaissaient comme le fils du célèbre capitaine Joubert, mais lui, il ne cherchait pas les honneurs et il grandissait dans l’obéissance et la disponibilité, « prêt à donner des exemples de vertu aussi bien avec les œuvres qu’avec la parole »8. Prions Seigneur Dieu, à cause de l’humiliation de Jésus, guéris nos yeux. Sauve tous ceux que la malice humaine dépouille de leur dignité. Change le regard des coupables et réconforte les victimes. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

8 Joubert, Serment en vue du diaconat, Baudoinville le 18.05.1935.

10

13

ème station : J ÉSUS EST CR UCI FI É

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Transformer toute souffrance en amour

« C’était la troisième heure (c’est-à-dire : neuf heures du matin) lorsqu’on le crucifia. L’inscription indiquant le motif de sa condamnation portait ces mots : Le roi des Juifs » (Mc 15,25-27). « Près de la croix de Jésus se tiennent sa Mère, la sœur de sa Mère, et Marie de Magdala » (Jn 19,25). Face à une maladie, un accident, un deuil ou une injustice, l’homme se demande : « qu’ai-je fait de mal pour subir cela ? » Et Marie, qu’avait-elle fait de mal ? Nos pensées ne son pas celles de Dieu. Le Crucifix est le grand livre qui nous enseigne que la souffrance n’est pas une punition, mais une leçon d’amour. Désormais, la souffrance a un sens quand elle est transformée en amour. Dix jours avant sa mort, le père Didonè pressent le danger imminent et il écrit une lettre à un de ses catéchistes, vivant dans une succursale. Cette lettre est un témoignage d’épreuve transformée en amour : « Je t’écris pour te donner un peu d’espérance pour les jours à venir. Soyez des hommes debout, je vous en supplie. Ne perdez pas votre élan. Dieu est là parmi nous. C’est au moment de l’épreuve que nous pouvons justement témoigner de notre foi et de notre amour pour Dieu »9. Prions Seigneur Dieu, pardonne la faiblesse de notre foi, prends pitié de ceux qui pleurent et de ceux qui font mourir. Accorde-nous l’espérance d’entrer un jour tous ensemble au Paradis. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

9 Didonè, Lettre au catéchiste Raphaël Pupu, Fizi le 15.11.1964.

11

14

ème station : J ÉSUS M EUR T SUR LA CR OI X

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Le vrai don de celui qui donne tout

« Il était alors environ la sixième heure, et il se fit des ténèbres sur la terre entière jusqu’à la neuvième heure, le soleil s’étant éclipsé, et le voile du sanctuaire se fendit par le milieu. Et Jésus clama d’une voix forte: Père, entre tes mains je remets mon esprit. Et, ce disant, il expira » (Lc 23,44-46). De 9h à 15h Jésus est vivant sur la croix. Heures d’angoisse, heures terribles, heures de souffrances physiques inhumaines. Ici, Jésus est capable de tout donner. Tout est accompli. Quant on n’a plus rien à donner parce qu’on a tout donné, alors on devient capables d’offrir des vrais dons. Dans cet acte d’amour renaît la vie. Le frère Faccin découvre sa vocation en contemplant le Saint Sacrement. « Jadis, je portais le désir de devenir prêtre missionnaire. Au cours de ces années de préparation à la vie missionnaire, le Seigneur m’a fait comprendre qu’il est préférable que je me sacrifie pour lui, plutôt qu’il soit immolé dans mes mains »10. Il a donc compris que sa vocation était de devenir « eucharistie » : tout donner pour le Seigneur. Prions Seigneur Dieu, aide nous à croire comme le Centurion, à espérer comme Marie au pied de la croix, à aimer comme ton Fils, sous le guide de ton Esprit. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

10 cf. Faccin, Lettre au Supérieur Général, Murhesa le 02.09.1962.

12

15

ème station : JÉSUS EST DESCENDU DE LA CROIX

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons,

R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Le crépuscule lumineux du croyant

« Alors arriva un membre du Conseil, nommé Joseph, un homme bon et juste. (…) Il alla trouver Pilate et demanda le corps de Jésus. Puis il le descendit de la croix, l’enveloppa dans un linceul et le mit dans un sépulcre taillé dans le roc, où personne encore n’avait été déposé. C’était le vendredi et déjà brillaient les lumières du sabbat » (Lc 23,50...54). Enveloppé dans le drap funéraire, le corps torturé de Jésus est déposé au tombeau par Joseph. Un geste de respect et d’affection qui se fait dans le silence du deuil. Mais déjà commencent à briller les lumières du sabbat aux fenêtres des maisons de Jérusalem : c’est le crépuscule lumineux du croyant qui, devant les croix de la vie, sait croire à l’aube nouvelle de Pâques. Le père Carrara a été envoyé au Congo en 1962, alors que la situation politique était instable. Mais lui, il voit sa mission comme une attente de la lumière de Pâques. Il écrit : « Un grand avenir chrétien attend le Congo si beaucoup de forces seront aussitôt engagés dans ce Pays. Si nous traînons, il sera peut-être trop tard. Jésus m’y envoie en ce moment si éprouvé et solennel du Pays ; un moment si décisif qu’il ne me reste que dire merci au Seigneur de tout mon cœur »11. Prions Seigneur Dieu, en ce monde globalisé, ouvre nos yeux pour choisir les vraies informations et reconnaître les lueurs de Pâques qui donnent raison à notre foi. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

11 Carrara, Lettre à ses parents, Parme le 01.01.1962.

13

16

ème station : J ÉSUS EST M I S AU TOM B EAU

V/ Nous t’adorons, ô Christ, et nous te bénissons, R/ car tu as racheté le monde par ta Sainte Croix.

Le jardin nouveau

« À l’endroit où Jésus avait été crucifié, il y avait un jardin et, dans ce jardin, un tombeau neuf dans lequel on n’avait encore déposé personne. C’est là qu’ils déposèrent Jésus » (Jn 19,41-42). Le jardin du tombeau de Jésus nous rappelle celui d’Éden qui, à cause de la désobéissance, perdit sa beauté et devint lieu de tentation, de convoitise et de mort. Avec la mort de Jésus, ce jardin-là est remis à sa beauté. La mort a été vaincue par celui qui nous a aimés autant. Vers 20h, les pères de Fizi entendent un véhicule s’arrêter devant la mission. Dehors il fait sombre. Didonè prend la lampe à pétrole. Il sort de la maison. Directement, les militaires tirent sur lui. Joubert sort, lui-aussi: il est tué. La lampe restera allumée jusqu’au lendemain matin à côté des deux prêtres tués. Si on a tué leur corps, leur lampe est restée allumée. Cette lampe est le symbole de notre foi en la résurrection : reçue, vécue et transmise. Prions Seigneur Dieu, que la puissance de vie manifestée dans la Croix de ton Fils, pénètre nos cœurs. Que cette Vie devienne la lumière sans déclin de notre pèlerinage ici-bas. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen.

14

17

CON CLUSI ON Notre Père… Prions Seigneur Dieu, qui nous as fait parcourir le chemin de la croix de ton Fils, nous te louons pour son amour suprême et pour l’exemple de vie des tes Serviteurs Faccin, Carrara, Didonè et Joubert. Suscite en nous, par leur intercession, l’amour véritable qu’aucun mal pourra vaincre. Par Jésus, le Christ, notre Seigneur. Amen. Bénédiction

Joyeuse Pâques ! Préparez-vous bien à accueillir Jésus Ressuscité, le Christ du salut. La Pâques que nous célébrons doit forcement être sainte : si elle n’est pas sainte, elle n’est pas non plus une Pâques. Nous sommes nés pour le Christ, nous mourrons avec lui et nous vivons en lui, seul but de notre vie. Soyons toujours unis!

(Faccin, Lettre à sa famille d’origine, Usumbura 20.03.1962) À vous tous, mes souhaits les plus sincères de Joyeuse Pâques. Celui qui dit aux disciples Pax vobis nous demande de regarder aux choses d’en haut. Nous ne sommes pas faits pour pourrir dans un tombeau. Notre vocation est de monter au ciel et de considérer les difficultés de chaque jour comme le train qui nous conduit au ciel.

(Carrara, Lettre à sa famille d’origine, Parme 19.04.1962)

18

CHAN TS P OUR LE CHEM I N DE CR OI X OUI, JE ME LÈVERAI Oui, je me lèverai et j’irai vers mon Père ! 1. Vers toi Seigneur, j’élève mon âme ; je me confie en toi, mon espoir. 2. Vois mon malheur, regarde ma peine : tous mes péchés, pardonne-les-moi. 3. Mon cœur a dit : Je cherche ta face ; entends mon cri, pitié, réponds-moi. 4. Vers toi, Seigneur, je crie et j’appelle : ne sois pas sourd, ô toi mon berger. 5. Guéris mon cœur et guéris mon âme, car j’ai péché envers ton amour. 6. Pitié pour moi, ô Dieu de tendresse, purifie-moi de tous mes péchés.

7. Reviens vers nous, malgré nos offenses, prends en pitié, Seigneur, tes enfants. 8. Rends-moi la joie de la délivrance, ouvre mes lèvres pour te chanter. 9. Heureux celui à qui Dieu pardonne, toutes ses fautes, tous ses péchés. 10. Tu es ma joie, tu es mon refuge, tous les cœurs droits loueront le Seigneur. 11. Mon cœur te chante, mon cœur exulte, je te bénis pour l’éternité. CANON DE TAIZÉ Ubi caritas et amor, ubi caritas Deus ibi est !

19

CHERCHER AVEC TOI Chercher avec toi dans nos vies Les pas de Dieu, Vierge Marie, Par toi accueillir aujourd’hui Le don de Dieu, Vierge Marie. Puisque tu souffres avec nous, Gethsémani, Vierge Marie, Soutiens nos croix de l’aujourd’hui Entre tes mains, voici ma vie. VICTOIRE, TU RÈGNERAS Victoire tu règneras, O Croix tu nous sauveras. 1. Rayonne sur le monde qui cherche la vérité, O croix source féconde d’amour et de liberté. 2. Redonne la vaillance au pauvre et au malheureux, c’est toi notre espérance qui nous mènera vers Dieu. 3. Rassemble tous nos frères à l’ombre de tes grands pas, Par toi Dieu notre Père au ciel nous accueillera.

JE CHERCHE LE VISAGE Je cherche le visage, le visage du Seigneur Je cherche son image tout au fond de vos cœurs. 1 - Vous êtes le corps du Christ Vous êtes le sang du Christ, Vous êtes l’amour du Christ. Alors ? Qu’avez-vous fait de lui ? 2 - Vous êtes le corps du Christ Vous êtes le sang du Christ, Vous êtes la paix du Christ. Alors ? Qu’avez-vous fait de lui ? SOUVIENS-TOI Souviens-toi de Jésus Christ ressuscité d’entre les morts : Il est notre salut, notre gloire éternelle. 1. Si nous mourons avec lui, avec lui nous vivrons. 2. Si nous souffrons avec lui, avec lui nous régnerons.

20

TABLE DES MATIÈRES

Introduction ........................................................................................................ 2

1ère STATION : Jésus est condamné à mort ................................................... 3

2ème STATION : Jésus est chargé de la croix ................................................. 4 3ème STATION : Jésus tombe pour la première fois ....................................... 5 4ème STATION : Jésus rencontre sa Mère ...................................................... 6 5ème STATION : Jésus est aidé par Simon Cyrène à porter sa croix .............. 7 6ème STATION : Véronique essuie le visage de Jésus .................................... 8 7ème STATION : Jésus tombe pour la seconde fois ........................................ 9 8ème STATION : Jésus rencontre les femmes de Jérusalem ......................... 10 9ème STATION : Jésus tombe pour la troisième fois .................................... 11 10ème STATION : Jésus est dépouillé de ses vêtements ............................... 12

11ème STATION : Jésus est crucifié.............................................................. 13

12ème STATION : Jésus meurt sur la croix ................................................... 14

13ème STATION : Jésus est descendu de la croix ......................................... 15

14ème STATION : Jésus est mis au tombeau ................................................ 16 Conclusion ....................................................................................................... 17 Chants pour le Chemin de Croix ...................................................................... 18

Éd. Conforti, Kinshasa 2017

Turco Faustin

NZELA YA KURUSE

elongo na basaleli ba Nzambe Faccin, Carrara, Didonè na Joubert

Baraka Fizi

2

EB AN DELA

Nzela ya kuruse ezali bokundoli ya ngonga ya nsuka ya bomoi bwa Yezu. Momeseno moye mobandaki o eleko ya Fransisko wa Asizi (Sekulo XII). Tobyangami kozola bomoko na Yezu na likambo lya malozi ma ye: mbala na mbala tokozala na esika ya Pilato, mbala mosusu na esika ya ba apostolu, mbala mosusu na esika ya baye bazali kofunda ye, mbala mosusu tozali lokola Yoane, Simoni wa Sirene to Maria. Kasi tosengeli kotala kaka Kristu, “Nganga Nzambe wa solo” (Faccin, 1960) mpe koluka se kolanda ndakisa ya ye.

Maloba ma ndimbola nsima ya Minkanda Misantu ya loteleme mazwami na minkanda mpe bomoi bwa Basaleli ba Nzambe, Frère Vittorio Faccin, ba Sango Carrara, Didonè na Albert Joubert. Bazalaki kosala esika moko, mibale na Baraka, misusu mibale na Fizi (Na Diosezi ya Uvira). Babomaki bango o mokolo mwa 28 novembe 1964. Ba “mulelistes” bazalaki koboya mpe kopekisa boyambi bwa bakristu nde babomaki bango. Faccin, Carrara na Didonè bazalaki bato ya mboka Italie, bato ya lingomba lya ba missionnaires xavériens. Bazalaki naino bilenge (mibu 30 – 34). Joubert ye, azalaki congolais, mpe akokisaki mibu 56. Azalaki mwana ya Capitaine oyo asalaki mobembo elongo na ba Sango ba “Pères blancs”, baye bayaki na mobu 1880, kosangela Nsango elamu na Esti ya mboka Congo.

Losambo ya ebandela

O nta likolo, Mokonzi mpe Moteyi, Sala ‘te, Kino mokolo mwa biso mwa nsuka,

Tokoka kosambela na botondi, mpe kontondo na losambo Tata moko mpe Mwana, Mwana mpe Tata,

Mwana molakisi mpe moteyi, elongo na Elimo Santu, O bileko binso seko

Amen. (Santu Clément wa Alexandria)

3

Loteleme la yambo : B AK OK I TI SA YEZU O L I W A

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Mosapi mozali kofunda

“Pilato atuni bango lisusu, zambi alingi kotika Yezu. Kasi bango bazongiseli ye, bagangi: “Boma ye o kuruse! Boma ye o kuruse!” (…) Bongo Pilato akati likambo lokola bango bazalaki kosenge. Moto oyo akotoki o boloko zambi abimisaki mobulu mpe abomaki moto, atiki ye, lokola basengeki; kasi akabi Yezu o maboko ma bango, lokola bango balingi” (Luka 23, 20-25) Yezu ayebi maye mazali o kati ya moto. Amonaki motema mwa Yudasi ndenge mobongwani makasi, amonaki ndenge nini bafarizeo bayokelaki ye zuwa mpe bazalaki koluka nzela ya koboma ye. Amoni ndenge nini Pilato azangi mpiko liboso ya makelele ya bato ebele. O bileko mpe bisika binso, mpo ya bosolo, bato bafundaki Yezu. Azalaki konyokwama mpe tango mompepe mwa boyini mozalaki koleka likolo lya bakristu mpe ba missionnaires na mboka Congo, o mobu 1964. Awa bapusi kozanga kimia, Frère Vittorio akomelaki baboti mpe baninga ba ye maloba maye: “Mabe ekoya nsima ekoleka naino. Bato ba manduki bakomi penepene. Mitema mya bato mitondi na mpasi. Kaka Nzambe moto ayebi maye makoleka. Bandeko, bolela mpe bonyokwama mpo ya biso té. Botiya biso kaka na losambo: Nzambe azwa lokumu mpe apesa biso makasi ya kozala ba nzeneneke ba nkembo ya ye”1. (Mwa ntango eke ya losambo o motema)

1 cf. Faccin, Lettre à ses parents, Baraka le 10.06.1964.

1

4

Tosambela Ee Mokonzi Nzambe, yo moto basambisaki epai ya Pilato, Kotika biso tofunda yo mpamba té na nzela ya kofunda bandeko ba biso. Zala na baye banso bazali kosamba mpo na yo, mpe zala bokasi bwa bango. Tokobondela bongo mpo ya Kristu Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

Loteleme la ibale : Y EZU AK OM EM E K UR UZE Y A YE

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Libaya linene lya mpasi

“O kuruse ayoki mpasi ya nzoto, zambi amemi masumu ma biso, na ntina ‘te toboya kosala mabe lokola bato basili bawei; kasi tozala na bomoi mpo ya kosala malamu. Ya solo bobiki mpo ya mpota ya ye” (1 Petro 2, 24) Babetaki Yezu fimbo ya eleko ya baroma, fimbo eye ezalaki koboma bato ebele. Ekoti ya nzube epasoli moto mpe motema mwa ye. Tokoki kokokanisa na nini mpasi eye etoboli motema mwa ye? Nakotambola nzela ya malozi, Yezu andimi komeme mokumba mwa masumu ma mokili mobimba. Amoni mpasi mpo ya kobikisa biso mpe mpo ya kopesa biso bomoi.

2

5

Sango Joubert amemaki kuruse uto bomwana bwa ye o mboka Moba tango malali ma mosoki (maladie du sommeil) mozalaki koboma bato ebele ya mabongo ma Tanganyika. Kuruse ezalaki tango inso na kati ya mosala mwa ye mwa bonganga, kasi ezalaki kopesa ye makasi ya kotambola nzela milayi mpe kokende kotutana na bakristu. Andimaki bozito bwa kuruse ntango amilakisaki moto wa boyambi mpe wa loboko, awa banyokoli ye baposo mibalé na kati ya boloko na mboka Kibanga mpe na mboka Fizi, liboso ya liwa lya ye. Kuruse ezalaki mpo na ye elembo ya libiki mpe ntina ya solo ya loboko la ye liboso ya Kristu. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Totondi yo Mokonzi zambi ondimaki kokumba kuruse ya mbeba mpe masumu ma mokili mobimba. Okumbaki kilo ya masumu ma baye bakonyokolo baninga mpe bakomilakisa bato ba makasi makasi. Sala ‘te tondima bozito bwa kuruse ya biso mpe lendisa baye banso bazali konyokwama na nzoto to na mitema mya bango. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

6

Loteleme la isao : YEZU AKOKWEYA MBALA YA YAMBO

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Komekola Yezu na kati ya mpasi

“Nzokande, amemaki mpasi ya biso, andimaki kokumba malozi ma biso. Mpe biso tokanisaki ‘te Nzambe apesi ye etumbu, ‘te Nzambe abeti ye mpo asambwisi ye. Kasi batubolaki ye mpo ya masumu ma biso, banyataki ye mpo ya mabe ma biso bato” (Izaya 53, 4-5). Yezu akweyi, mbala ya yambo, botizo bwa kuruse boleki. Andimi koyoka mpasi ba baye banso balembi mpe baye babungisi elikya na moi mwa lelo. Nakotala ye, topusi kolinga ye. Nakolanda ye, tobyangami komekola lolenge la ye la kokokisa mpo elingi Tata. Sango Didonè akomelaki yaya na ye maloba maye: “Ndenge tozali kokola na kati ya bolingo bwa Kristu, se ndenge wana tosengeli komekola ye. Tomekola ya solo mpe Kristu na malozi ma ye, Kristu oyo azali o elanga ya Gethsémani. Na ndenge wana nde tokobakisa makasi ma kolinga. Lelo tomoni mpasi elongo na ye, lobi tokobogwama o kati ya ye, na nkembo ya ye. Ondimi ‘te ezali bongo? Ngai, nazali koyoka yango na bozindo bwa motema, yango nalobi na yo: “tomekola Yezu mpo te na lisalisi la biso, akoka kobenda epai na ye mokili mobimba” 2. (Mwa ntango eke ya losambo o motema). Tosambela Ee Tata, salisa mwana wa yo alembi; Lakisa lelo mwinda mwa yo na baye bazali na boyambi té, Bolimbisi bwa yo na basumuki, pesa limpa na baye bakufi nzala

2 cf. Didonè, Lettre à la sœur Tecla, Piacenza le 12.10.1956.

3

7

Mpote bakoka koteleme lisusu. Mpo ya Kristu, Mokonzi wa biso. Amen.

- Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

Loteleme la inei: YEZU AKOKUTANA NA MAMA WA YE

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Kolela elongo na baninga motema moko

“Simeoni abenisi bango, alobi na Maria: “tala! Mwana oyo akozala ntina ya bokiti mpe ya botombwami bwa bato baike o Israel; ntembe ya bango ekozala makasi mpo ya yé. Mpe mompanga mokotobolo motema mwa yo” (Luka 2, 34-35). Maria na nzela ya Kalvario azali elili ya mokangano (to motema moko) na kati ya malozi: azali na maloba té, kasi azali kolendisa penza. Azali koyoka malozi motema moko na Mwana wa ye, kasi elikya na ye se na Nzambe oyo akosundolaka bato ba yé té. Bikela mingi bya mokangano bizali kotombola motema mwa Kristu oyo azali naino komona mpasi na moi mwa lelo! Baboti ebele bakondima kobungisa bomoi bwa bango kaka mpona kobikisa bana ba bango bazali kobela, bato ebele, baye bayebani na baye bayebani te, bakosala misala mya kosalisa baninga, ba anzelu ba solo bakozongisela mpiko na bato bapusi koniokwama.

4

8

Na mokili mobimba, na mboka Baraka mpe Fizi lokola, bakristu balukaki kobatela – liboso lya bato banso – ba missionnaires ba bango na mikakatano ya tango ya bitumba: Bazalaki motema moko, bazalaki koyamba bango, ata soki mpasi, mpona kobikisa bomoi bwa bango. Frère Vittorio abeteli biso lisolo lya tango akangemaki o boloko lokola bobyangi na nzela ya mokangano: “Mikolo nalekisaki na boloko esalaki ‘te nakoka komibonza mpe kolinga bato ba mboka Congo mpe kolakisa bango tango inso ndakisa ya bondeko mpe bolingo bwa solo”3. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Ee Tata, otiaki bolingo bwa yo na motema mwa Maria. Sala ‘te, lokolo ye, tokoka kotambola motema moko na bandeko bazali komona mpasi. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

3 cf. Faccin, Lettre à ses parents, Bukavu le 08.02.1961.

9

Loteleme la itano: SIMONI AKOMEMELE YEZU KURUSE

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Loboko lokotombola moninga

“Moto moko aleki wana, nkombo ya yé Simoni, wa mboka Sirene, tata wa Alesandro na Rufo, auti o bilanga. Basoda basengisi yé ‘te ameme kuruse ya Yezu” (Marko 15, 21). Lingomba lya bakristu ba yambo liyebaki bana ba Simoni wa mboka Sirene: tokoki konanisa ‘te Simoni akamwaki ye moko ndenge nini akokaki kosalisa Yezu komeme kuruse ya yé, mpe andimi kobanda bomoi bya sika na boyambi bonene. Liboso, tomoni ‘te batindaki ye na makasi ameme kuruse. Kasi nsima amoni ‘te kotambola elongo na Yezu mpe kosalisa ye ezalaki ngrasia enene. Mbala na mbala tomemeke kuruse oyo biso moko toponoki té to tolingaki té. Kasi, soki tomemi yango elongo na Yezu nde bomoi bwa biso bobongwami solo. Basaleli ba Nzambe, Sango Joubert na baninga, baponoki kotikala na bakristu bandimi ba bango na mboka Baraka mpe Fizi. Balingaki bakima mpe bakende esika ya kimia kasi basalaki yango té. Kokima mosala na bango elingaki ezala neti koboya mosala Simoni wa Sirene asalaki: kokima na bango, elingaki epanza etonga ya mpata mobimba mpe kopesa mokongo na Kristu oyo azalaki elongo na bango. Sango Didonè azalaki kosepela mpe koyamba maloba na Santu Krisostome: Obosana té ‘te mpata oyo okomema na mapeke na yo té, okomeme yango na kati ya makanisi mpe motema mwa yo. Yango wana, lokola Simoni wa mboka Sirene, motindami (missionnaire), asengeli kopesa nyioso pona kokokisa mosala mwa Kristu. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela

5

10

Ee Mokonzi, salisa biso kokende mpe kokutana na moko moko wa baye bazali koyoka mpasi. Sala ‘te mpasi ya bango ezala mpasi ya biso mpe tolakisa bango Yezu oyo andimi kokumba kuruse ya ye. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

Loteleme la motoba : VÉRONIQUE AKOPANGWISA ELONGI YA YEZU

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo,

R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Bolingo ya basi

“Motema motindi ‘te naluka yo, naluki se elongi na yo Mokonzi. Obombela ngai elongi ya yo té, obwaka mosaleli wa yo mpo ya nkanda té, zambi yo moko ozali mosalisi wa ngai, oboya ngai té mpe otika ngai té” (Nzembo 27, 8-9). Veronique ayoki mpasi awa amoni Yezu azali konyokwama. Pona nini elongi engengaki mokolo mwa bongwama, ezali sikawa kobetama mpe konyokwama? Alingi kolongola mpasi yango. Azwi kitambala mpe ameki kopangwisa makila mpe motoki mwa elongi. Na nsima ya elembo azali kolakisa, tokoki komona bolingo bwa solo, bolingo boye bobongwami ngolu.

6

11

Ntango Sango Carrara azalaki naino mwana moke, abelaki malali moko ya makasi mpe bazalaki kokanisa ‘te akobika té. Mama wa ye Elizabeti nde abeteli biso lisolo yango: Luigi alingaki akufa. Na tango wana, nakotaki na ndako koluka elamba ya mpembe oyo alataki mokolo akulaki batisimo. Na zipi ye. Tosambeleli ye elongo na baninga baike. Na kati ya motema, nazalaki kobondela Nzambe mpe koloba na ye ‘te soki abikisi mwana na ngai, nakobonza ye mpo asalela ye. Nzambe ayoki losambo la mama Elizabeti mpe abenisi elembo ya bolingo bwa ye: mwana na ye akomi sango mpe akei kosala mosala ya missionnaire, kino mokolo akufi martiro na mboka Baraka. (Mwa ntango eke ya losambo o motema). Tosambela Mokonzi Nzambe, Lakisa elongi na yo na bana ba mokili mobimba. Mambi manso ma mabe bakomonoko na nzela ya mokili, mapekisa bango té kolinga yo. Mokonzi, tiya elongi ya yo o mitema mya bango! Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

12

Loteleme la nsambo: YEZU AKOKWEYA MBALA YA IBALE

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Kolonga masenginya ya kozonga nsima

“Batindisaki ngai mpo’te baboma ngai, kasi Mokonzi ayei kosalisa ngai. Apesaki ngai etumbu mbala na mbala, kasi akabi ngai o maboko ma liwa té” (Nzembo 117, 13.18). Yezu akweyi mbala ya ibale. Alekisaki butu ya mpasi, nsima ya minioko bamonisi ye butu mobimba, akoki lisusu té, akweyi zambi alembi. Ata soki boye, atelemi lisusu. Alingi kokende tee na nsuka. Apeso biso mpe mpiko ya koteleme. Mikakatano mpe mpasi mizali solo na bomoi bwa biso, kasi bolingo bwa ye boleki botau bwa biso.

Ntango azalaki koteya, Sango Carrara azalaki kolendisa bato ‘te bazongela koluka boboto, mpe babungisa elikya mokolo moko té. Azalaki koloba: ntango bato bakoluka kobongola makambo, ezali mpo na bolamu kasi mpo na kobomana bango na bango té. Ko teleme lisusu elingi koloba koyeba kolimbisa, kondima kotika bitumba bizali na ntina té mpe kozala malamu na bato banso. “Ntango Nzambe akotikaka tomona mpasi ezali mpo’te apesa biso nsima kimia enene”4. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Mokonzi Nzambe, Yo moto o telemisaki mwana wa yo na Nzela ya Kalvario, Sala ‘te bozito bwa masumu ma biso bolonga biso té, Tokoka, lokola Yé, koteleme lisusu na nguya ya bolingo bwa yo. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen.

4 Didonè, Lettre à ses parents, Uvira le 14.02.1962.

7

13

- Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

Loteleme la mwambe: YEZU AK OLOB A N A B AS I B A YER UZALEM E

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo,

R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Kozongisa elikya kasi kaka koyokela baninga mawa té

“Yezu amibongoli epai ya bango, alobi: “bino bamama ba Yeruzalem, bolela ngai té, kasi bomilela bino moko, bolela mpe bana ba bino!” (Lc 23, 28). Yezu alingi basi ba Yeruzaleme bakoka kotala mosika mpo’te bazala lisusu té basi baye bazali kolela kasi baye bazali na boyambi. Asengi na bango batika koyoka mawa na mayi ya miso, bayeba kolela masumu na bango mpe kokoba nzela na boyambi mpe elikya enene kino bakokoma na mwinda mwa Pasika. Bomilela bino moko! Na maloba maye makosenga biso kobonza mpasi ya basangeli Nsango Elamu esika, mpo na bozangi boyokani o kati ya bakonzi ya mboka, bakoki kokende kotala bakristu baye bazali mosika na ba mboka ike. Ndeko Faccin akomaki: “Mobulu ya ndenge na ndenge o kati ya bato mpe o kati ya bakonzi ezali kopesa biso mpasi na motema soki tokanisi ‘te misala mizali ebele mpe bakristu bazali bango moko, bapalangani na ba mboka mosika mpe moto ya kosalisa bango na

8

14

makambo ya boyambi azali té. Eloko moko bazali na yango kaka losambo ya sapele”5. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Mokonzi Nzambe, Pekisa loboko la baye bazali kotinda basi na makasi; Bikisa biso na miso makotalaka likolo likolo mpe makokende na bozindo té, Mpe pesa biso motema mwa sika! Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

5 Faccin, Lettre à ses parents, Baraka le 10.01.1961.

15

Loteleme la libwa : YEZU AKOKWEYA MBALA YA ISATO

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Koboya koumela na masumu

“Eloko nini ekolongola biso o bolingi bwa Kristu? Malozi? Nsomo? Minyoko? Nzala? Bolumbu? Likama to liwa? Kasi tokolonga makambo maye manso mpo ya Nzambe oyo akolingaka biso” (Roma 8, 35.37). Awa Yezu akweyi mbala ya isato mpo na bozito bwa kuruse ezali kolakisa biso lisusu ndenge nini mokili moumeli na kati ya masumu, ata soki bobokoli mpe makabo tozali kozwa. Tokulaka mbala na mbala ba sakramentu na motema molongobani té. Nakati ya Eklezya tokomonoko makambo ya ndenge na ndenge, lolendo mpe kokanisa ‘te toyebi nyioso, tozali na posa ya lisalisi té! Boni boni tokotalaka mpamba sakramentu ya tubela, esika Kristu akozela biso mpo ya kolongola biso na masumu ma biso! Sango Didonè, lokola Sango mokonzi wa liboso ya paroisse ya Fizi, abombi biso té mikakatano akutanaki na yango: “Nakomi kobungisa nsai ya motema mwa ngai! Ebele ya bilenge bakristu bazali kopono kovanda elongo liboso basala libala lisantu, mikolo mpe bazali kokoka kovanda kaka na mwasi moko té. Nayebi té nani moto akoki kosala misala mya Eklezia? Ndeko na ngai wa lingomba akanisi ‘te nasengeli kosasala losambo mpe misala mya bobongoli motema, zambi Mokonzi wa biso anyiokwamaki mpe pona masumu ma bakristu ba biso”6. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela

6 cf. Didonè, Lettre à ses parents, Fizi le 02.11.1962.

9

16

Mokonzi Nzambe, liboso ya masumu ma biso, tozali na eloko mosusu té. Uto bozindo bwa motema mwa biso tokosenge yo: Mokonzi, bikisa biso! Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

Loteleme la zomi : BOKOLONGOLA YEZU BILAMBA

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Tozala bato mpenza mpe tomipesa

“Ekomi bango o esika bakobengaka Golgota, lokola ‘te ‘Ekwokolo’, bamelisi Yezu vino ngai basangisi na mira, Yezu ameki yango, kasi aboyi komele yango. Babaki ye o kuruse mpe bakabelani bilamba bya ye na bobeti seke. Na nsima bakei kofanda mpe batikali wana mpo ya kokengele ye” (Mateo 27, 33-36) Elamba epesaka na moto esika na ye na kati lingomba, esalaka ‘te azala moto mpeza. Kolongola moto bilamba o boso bwa bato ebele ezali kolongola ye lokumu azalaki na yango mpe koyokisa ye nsoni. Awa balongoli Yezu bilamba, ezali lokola mokolo tobungisaki “elamba na biso ya liboso”, bongengi bwa Nzambe tozalaki na bwango, botosi bwa moto mpe mwa nzoto ya yé. Sango Joubert na bomoi bwa ye, alakisaki ‘te tokoki kotambola lokola elongobani mpe komipesa mpo na bolamu bwa baninga. Banda azalaki na likindo, aponaki kosala na bomikitisi mpe na kimia. Banso bazalaki koyeba ‘te azali mwana ya Kapiteni Joubert, kasi ye azalaki kolinga té

10

17

bapesa ye lokumu. Azalaki kokola se na botosi mpo azalaki koyamba bato banso. “azalaki kolakisa ntango inso ndakisa ya mabongi na maloba lokola na misala mya ye”7. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Ee Nzambe, Tata wa biso, Na bokitisi Yezu amonaki, bikisa miso ma biso. Bikisa baye banso bazali lisusu bato mpenza té mpo ya bolandi mayele ma kokili. Bongola miso ma baye bakosalaka mabe mpe pesa makasi na baye bakonyokwama. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen.

- Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

7 Joubert, Serment en vue du diaconat, Baudoinville le 18.05.1935.

18

Loteleme la zomi na loko: B AK OB AK A YEZU O K UR USE

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Kobongola mpasi inso mpe kolsala ‘te ezala bolingo

“Babaki Yezu o kuruse o ngonga ya libwa ya ntongo. O mwa libaya balimboli ntina nini bakitisi ye o liwa, bakomi: ‘Mokonzi wa ba-Yuda’. Elongo na ye babaki mpe bayibi banene babalé o kuruse, moko o loboko la ye la mobali, mosusu o loboko la ye la mwasi” (Marko 15, 25-27). “Penepene na kuruse mama wa Yezu atelemi, na ndeko wa mama wa ye, Maria mwasi wa Kleofas, na Maria wa Magdala” (Yoane 19, 25). O boso bwa malali, likama, liwa to bozangi bosembo, biso bato tokomitunaka: “nini nasali ya mabe mpo’te elekela ngai bongo?” Bongo Maria, nini asalaki ya mabe? Kuruse ezali lokola buku enene ekolakisaka biso ‘te malozi ezali etumbu té, kasi ekoteyaka biso bolingo. Malozi tango makobongwama bolingo mazwi ntina na bomoi bwa biso. Sango Didonè azalaki koyoka mwa mpasi komona ‘te akokaki kokutana na basalisi baye ya ba mboka inso té. Mikolo zomi liboso ya liwa lya ye, ayoki posa ya kolendisa moko wa ba katekisi ba ye mpe akomeli ye: “soki nakomeli yo ezali mpona kopesa yo elikya o mikolo mikoya. Bozala bato ba molende, nabondeli yo. Bozonga nsima té. Nzambe azali o kati ya bino. Na ntango ya mpasi nde tokoki kolakisa boyambi bwa biso mpe bolingo tokolingaka Nzambe”8. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela

8 Didonè, Lettre au catéchiste Raphaël Pupu, Fizi le 15.11.1964.

11

19

Mokonzi Nzambe, limbisa botau bwa boyambi bwa biso, Yokela mawa baye bazali kolela mpe baye bazali kotinda bato baboma. Pesa biso elikya ya kokota mokolo moko o Paradizo. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

Loteleme la zomi na ibale: YEZU AKOWA O KURUSE

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo, R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Likabo lya solo lya moto akopesaka nyioso

Ekomi penepene na midi, mwese molimwi mpe likolo liindi o mokili mobimba tee ngonga ya isato. Elamba enene ya tempelo epaswani biteni bibale. Yezu agangi na mongongo makasi: “Tata natiki molimo mwa ngai o maboko ma yo”. Awa alobi bongo, akati motema.” (Luka 23, 44-46). Banda ngonga isato ya ntongo kino ngonga ya libwa Yezu azali na bomoi likolo ya Kuruse. Ezali ntango ya nsomo, ntango ya mpasi o nzoto ebongi na bato té. Na ntango ena, Yezu alakisi ‘te akoki komipesa mobimba. Nyioso ekokisami. Ntango ozali na eloko ya kopesa lisusu te zambi osili opesi nyioso, ntembe té ‘te okomi na ndelo ya kopesa makabo ma solo. Wana bolingo bwa solo bokopesaka bomoi lisusu.

12

20

Ndeko Faccin ntango azalaki kosambela liboso lya Ukaristya Esantu nde ayei koyeba ndenge nini Nzambe azali kobyenga ye. “Kala, nazalaki na makanisi ya kokoma sango mpe kokende kosangela Nsango Elamu mosika. Ntango nazalaki komilengele, Nzambe alakisi ngai ‘te eleki malamu soki na komibonza na ye, na esika ye azala libonza na maboko ma ngai”9. Ayoki malamu ‘te Nzambe abyangaki ye akoma nde “ukaristya”: komipesa mobimba na maboko ma Mokonzi. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Mokonzi Nzambe, Pesa biso lokola mokonzi wa basoda, Tokoka kolikya lokola Maria na nse ya kuruse, Kolinga lokola Mwana wa yo, na lisalisi ya Elimo wa yo. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen.

- Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

9 cf. Faccin, Lettre au Supérieur Général, Murhesa le 02.09.1962.

21

Loteleme la zomi na isato: B AK OLON GOLA EB EM B E YA YESU O K UR USE

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo,

R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Mpokwa motondi na mwinda mwa moto wa boyambi

“Sikawa Yozefu ayei, moto molamu mpe wa motema bosembo. Azalaki moko wa likita lya Bakolo, kasi andimaki mayele ma bango té na makambo manso basalaki. Azali moto wa Arimatea, mboka yoko o ekolo ya ba-Yuda. Azalaki kotia motema na boyei bwa Bokonzi bwa Nzambe. Akei epai ya Pilato, asengi ye nzoto ya Yezu. Abakoli yango o kuruse, azingi yango na elamba, atii yango o lilita likatemi o mabanga, esika bakundi naino moto moko té. Ezalaki mokolo mwa bolengeli Eyenga, mokolo mwa sabato molingaki kobanda” (Luka 23, 50-54).. Awa azipi yango elamba ya bawei, Yozefu atii nzoto ya Yezu o lilita. Wana mosala mwa botosi mpe bolingo bokosalema na kati ya kimia ya matanga. Kasi mwinda mwa sabato mobandi kongenge na maninisa ya bandako ya Yeruzaleme: ezali mpokwa motondi na mwinda mwa bato ba boyambi, liboso ya ba kuruse ya ndenge na ndenge ya bomoi, bayebi ‘te ntongo ya Pasika nde etaneli bango. Sango Carrara atindamaki na mboka Congo o mobu 1962, ntango boyokani o kati ya bakonzi ba mboka bozalaki kokita makasi. Kasi ye, andimaki mosala mwa ye lokola mwinda mwa Pasika mokotanela baye bazali kozela. Akomi maloba maye: “Mboka Congo ekozala na esengo ya komona mambi ma koya nsima soki bato ebele bandimi komipesa sikawa mpo ya kobongisa mboka. Soki tozeli lisusu, tokokoma ntango eloko ya ko sala ekozala lisusu té. Yezu azali kotinda ngai na ntango eye, ntango mboka Congo ezali na mawa mpe ntango ya ntina. Na

13

22

ntango eye nakoki kaka kotondo Mokonzi na motema mwa ngai mobimba”10. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Mokonzi Nzambe, awa mokili mokotangema mboka yoko, Fongola miso ma biso mpo’te toyeba kopona nini bosolo Tomona mwinda mwa ntongo ya Pasika moye mokozongisela biso boyambi Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

Loteleme la zomi na inei: B AK OK UN DA EB EM B E YA YEZU

V/ Tokokumbamela Yo Kristu, tokokumisa Yo,

R/ Zambi obikisi bato na Kuruse.

Elanga ya sika

“O esika babomaki Yezu o kuruse elanga ezalaki, mpe o elanga lilita lya sika, esika bakundi naino moto moko té. Bakundi Yezu se wana. Basali bongo, zambi ezalaki mokolo mwa bolengeli eyenga ya ba Yuda, mpe lilita lizalaki penepene” (Yoane 19, 41-42)

10 Carrara, Lettre à ses parents, Parme le 01.01.1962.

14

23

Elanga ya lilita lya Yezu ekokundolela biso elanga ya Edeni esika, mpona bozangi botosi, ebungisaki kitoko na yango mpe ekomaki esika ya masenginya, ya boluli mpe ya liwa. Liwa lya Yezu lizongiseli elanga yango kitoko ezalaki na yango liboso. Na bolingo bwa ye mpo na moko moko wa biso alongi liwa. Ezalaki na ngonga ya ibale ya butu, ntango basango na mboka Fizi, bayokaki motuka etelemi liboso ya ndako na bango. Didonè akamati mwinda ya petrole. Abimi libanda. Basoda babeti ye masasi mbala moko. Joubert mpe abimi: babomi ye lokola. Mwinda etikali ya kopela tee na ntongo penepene ya nzoto ya basango basoda babomaki. Babomaki nzoto, kasi babomaki mwinda té. Mwinda moye mozali elembo ya boyambi bwa biso ‘te tokosekwa mokolo moko: toyambi bongo na lisalisi lya bandeko, ekomi bomoi bwa biso, mpe biso moko tozali se kolakisa bongo. (Mwa ntango eke ya losambo o motema) Tosambela Mokonzi Nzambe, Bokasi bwa bomoi olakisaki na Kuruse ya mwana wa yo, Bokoma na bozindo ya mitema mya biso. Bomoi bwango bozala mwinda mokosuka té awa tokotambola na mokili. Mpo ya Yezu Krisu, Mokonzi wa biso. Amen. - Tata wa biso... - Maria losako... - Nkembo na Tata... V/ Mokonzi yokela biso mawa. R/ Biso bato basumuki. V/ Milimo mawa mibika o moto, R/ Mpo ya ngolu ya Nzambe. Amen! - Nzembo

24

M P O N A K OSUK I SA Tata wa biso… Tosambela Mokonzi Nzambe, Yo moto atambwisi biso nzela eye ya kuruse elongo na Mwana wa yo, Tokumisi yo mpo na bolingo bwa yo bonene Tokumisi yo mpo na ndakisa ya bomoi bwa Basaleli ba yo Faccin, Carrara, Didonè na Joubert. Tia o mitema mya biso, na bolobeli bwa bango, Bolingo bwa solo boye ata mabe moko ekoki kolonga té. Mpo ya Yezu Kristu, Mokonzi wa biso. Amen. Bobenisi

Pasika elamu! Bomilengele malamu mpo na koyamba Yezu oyo Asekwi, Kristu wa libiki. Pasika tokosepela esengeli kozala esantu: soki ezali esantu té, ezokala Pasika mpenza té. Tobotamaki mpo na Kristu, elongo na ye tokokufa mpe elongo na ye tozali na bomoi, wana ntina ya bomoi bwa biso. Tozala ntango inso bomoko!

(Faccin, Lettre à sa famille d’origine, Usumbura 20.03.1962) Na bino banso natombeli na motema monso Pasika Elamu. Oyo alobi na bayekoli Pax vobis azali kosenga biso totala mambi ma likolo. Nzambe asalaki biso té mpo’te topola na kati ya lilita. Akobenga biso tomata o likolo mpe tomona mikakatano ya mokolo na mokolo lokola nzela ekomeme biso epai na ye.

(Carrara, Lettre à sa famille d’origine, Parme 19.04.1962)

25

N ZEM B O TOLELI MASUMU Toleli e, toleli e, Masumu ma biso, Mokonzi. 1. Tala tata w abana babale 2. Apesi ye biloko, mwan’akei. 3. Abebisi mosala: nzala e. 4. Nakufi awa mpamba: mpo nini? 5. Bapimi ngai bilei: bandeko! 6. Sikawa nakozonga se lelo. 7. Nabebisi lokumu, limbisa. 8. Nasali nde mobulu, nsoni e. 9. Mosumuki monene ngai oyo. 10. Mayele ma tata e yokani: 11. Boma nsoso na ngombe, tolia! 12. Balei limpati solo solo e. 13. Tata yango nde nani, nani ko? 14. Bobele Nzambe ye-mei, ngo Tata. MAWA Mawa, mawa, mawa. Masumu ko maluti e, mawa e. 1. Tosambela Nzambemei (2x) 2. Toboya masumu e (2x) 3. Tosenge bolimbisi (2x) 4. Toyeba Mobikisi (2x) 5. Tozonga o mboka ye (2x) 6. Tokima liwa libe (2x) 7. Tosekwa lokola ye (2x)

MASUMU OLIMBISA Masumu ma ngai olimbisa Yo Nzambe nta bolamu. 1. Topesi yo motema Toyei o mboka yo, Yo Nzambe wa bokasi bonso.

2. Mobikisi wa bato Yo Mwana wa Tata, Olimbisa masumu manso.

3. Otalaka bakristu, Obatela bango; Bazwi na yo malamu manso.

4. O kati ya molili, Otalisa nzela; Olendisa biso mitema

5. Tokomaki baombo, Basumuki mpenza; Yomei ofuti nyongo inso.

6. Yo Nzambe wa boboto, Opesa biso mpe Boboto mpe bomoi bwa solo.

26

TOYEI O MBOKA YO Toyei o mboka yo, Mokonzi; E Nzambe, ndila losambo.

1. Tala ko biso bana e, bana ba yo basumuki, Limbisa biso nyongo e, mpo ya malozi ma Yezu.

2. Awa tosangani boye, nsambo ya biso yambani Boyisa mposa ya mabe, tolonga zabolo seko.

3. Nsoni ekangi biso e, nsomo, bolozi na mawa. Bikisa biso o liwa, tolia Pasika noki. LOSAMBO LA NGAI (Izwa) Losambo la ngai ondima Mokonzi Mpe oyoka lolaka la ngai. 1. Ona yo, Mokonzi, nakotombola molimo mwa ngai Nakopesa na yo elikya ya ngai.

2. Mokonzi, tala mawa na mpasi ikangi ngai: Masumu ma ngai olimbisa.

3. Nalobi o motema: naluka elongi ya Nzambe wa ngai, Nakobelela, nakotika té.

MERSI NA YO YEZU (Mokatisi Ngambo)

1. Mersi na Yo, Yezu, Yo Mobikisi wa ngai. Mersi na Yo, Yezu, olimbisi ngai. o-o-o-o-o o-o-o-o Nakufaki ya solo, nde osekwisi ngai. Lokumu na Yo e e, nkembo na Yo e. Mersi na Yo, Yezu, nalangwi Yo-o e.

2. Nasalaki masumu na mayele mpe na nko, Nabebisi motema na lokoso mpenza. o-o-o-o-o o-o-o-o

3. Mokengeli molamu, oyei koluka ngai, Okumbi ngai mpata e o mapeka ma Yo! o-o-o-o-o o-o-o-o

4. Okangisi mpe mpota na bolimbisi na nsai, Olongoli mpe nsende o makolo ma ngai! o-o-o-o-o o-o-o-o

5. Ozingi ngai ekopi na motema mawa e, Olatisi ngai peto, na Elimo wa Yo! o-o-o-o-o o-o-o-o

6. Otiyeli ngai mpete, ya lokumu ya Tata, Esengo na limpati nde olambeli ngai! o-o-o-o-o o-o-o-o

27

TABLE DES MATIÈRES

Ebandela ............................................................................................................ 2

Loteleme la yambo : bakokitisa Yezu o liwa .................................................... 3 Loteleme la ibale : Yezu akomeme kuruze ya ye ............................................ 4 Loteleme la isao : Yezu akokweya mbala ya yambo ............................................... 6 Loteleme la inei: Yezu akokutana na mama wa ye ............................................... 7 Loteleme la itano: Simoni akomemele Yezu Kuruse .............................................. 9 Loteleme la motoba : Véronique akopangwisa elongi ya Yezu .............................. 10 Loteleme la nsambo: Yezu akokweya mbala ya ibale ............................................ 12 Loteleme la mwambe: Yezu akoloba na basi ba Yeruzaleme ....................... 13 Loteleme la libwa : Yezu akokweya mbala ya isato .............................................. 15 Loteleme la zomi : Bokolongola Yezu bilamba ................................................... 16 Loteleme la zomi na loko: Bakobaka Yezu o kuruse ..................................... 18 Loteleme la zomi na ibale: Yezu akowa o kuruse ................................................ 19 Loteleme la zomi na isato: Bakolongola ebembe ya Yesu o kuruse ............. 21 Loteleme la zomi na inei: Bakokunda ebembe ya Yezu ................................ 22

Mpo na kosukisa ............................................................................................... 24 Nzembo ............................................................................................................ 25

Éd. Conforti, Kinshasa 2017