noam chomsky - medya denetimi.pdf

7/25/2019 Noam Chomsky - Medya Denetimi.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/noam-chomsky-medya-denetimipdf 1/27

Noam Chomsky _ Medya DenetimiKitaplar, uygarlığa yol gösteren ışıklardır.

U!"#$

%%%.kitapse&enler.'om

Kitap se&enlerin yeni (uluşma noktasından herkese merha(alar...Cehaletin yenildiği, se&ginin, iyiliğin &e (ilginin paylaşıldığı yer olarakgörd)ğ)m)* sitemi*dekit)m e+kitaplar, -/ 0ayılı Kanun1un ilgili maddesineistinaden, engellilerin 2aydalana(ilmeleri ama'ıylaekran okuyu'u, ses sente*leyi'i program, konuşan 34raille Not 0peak3, ka(artmaekran&e(en*eri yardım'ı ara5lara, uyumluola'ak şekilde, 36763,3D8C3 &e 396M:3 gi(i2ormatlarda, tarayı'ı &e 8C" ;optikkarakter tanıma< ya*ılımı kullanılarak, sade'e görmeengelliler i5in,ha*ırlanmaktadır. 6)m)yle )'retsi* olan sitemi*dekie+kitaplar, 3=ngelli+engelsi* elele3d)ş)n'esiyle, hi5(ir ti'ari ama5

gö*etilmeksi*in, tamamen gön)ll)l)kesasına dayalı olarak, engelli+engelsi* ardımse&er arkadaşlarımı*ın yoğun emeğisayesinde, görme engelli kitap se&enlerinisti2adesine sunulmaktadır. 4u e+kitaplar hi5(irşekilde ti'ari ama5la &eyakanuna aykırı olarak kullanılama*, kullandırılama*. !ksi kullanımdan doğa(ile'ekt)myasalsorumluluklar kullanana aittir.0itemi*in ama'ı asla eser sahiplerine *arar &ermek değildir.%%%.kitapse&enler.'om%e( sitesinin ama'ı görme engellilerin kitap okuma hak &e ö*g)rl)ğ)n) y)'eltmek&e kitap okuma alışkanlığını pekiştirmektir.0e&ginin olduğu gi(i, (ilginin de paylaşıldık5a pekişe'eğine inanıyoru*.6)m kitap dostlarına, görme engellilerin kitap okuya(ilmeleri i5in gösterdikleri5a(alardan &eyaptıkları katkılardan öt)r) teşekk)r ediyoru*.4ilgi paylaşmakla 5oğalır.

>:?>:> K!NUN$-/ 0ayılı Kanun1un 3altın'ı 4öl)m+@eşitli 9)k)mler3 (öl)m)nde yeralan 3=KM!DD= AA3 $ 3ders kitapları dahil, alenileşmiş &eya yayımlanmış ya*ılı ilim &eede(iyat eserlerinin engelliler i5in )retilmiş (ir n)shası yoksahi5(ir ti'arB ama5g)d)lmeksi*in (ir engellinin kullanımı i5in kendisi &eya)5)n') (ir kişi tek n)sha olarakya da engellilere yönelik hi*met &eren eğitim kurumu, &akı2 &eya dernek gi(ikuruluşlar tara2ından ihtiya5 kadar kaset, CD, (raill al2a(esi &e (en*eri2ormatlarda 5oğaltılması &eya öd)n5 &erilmesi(u Kanunda öngör)len i*inler alınmadan ger5ekleştirile(ilir.34u n)shalar hi5(irşekilde satılama*, ti'arete konu edileme* &e ama'ı dışında kullanılama* &ekullandırılama*.!yrı'a (u n)shalar )*erinde hak sahipleri ile ilgili (ilgilerin(ulundurulması &e 5oğaltım ama'ının (elirtilmesi *orunludur.3

(u e+kitap ?örme engelliler i5in d)*enlenmiştir.Kitap taramak ger5ekten in'elik &e (e'eri isteyen, *ahmet &eri'i (ir iştir. Nemutlu ki, (ir görmeengellinin, d)*g)n taranmış &e ha*ırlanmış (ir e+kita(ı okuya(ilmesinden duyduğuse&in'i paylaşa(ilmekt)m *ahmete değer. 0i*ler de (u mutluluğu paylaşa(ilmek i5in (ir kita(ını*ıtarayıp,kitapse&enlergmail.'om!dresine göndermeyi &e (u isimsi* kahramanlara katılmayı d)ş)ne(ilirsini*.4u Kitaplar si*e gelene kadar &erilen emeğe &e kanunlara saygı göstererek l)t2en(u a5ıklamaları silmeyini*.



0i* de (ir görme engelliye, okuya(ile'eği 2ormatlarda, (ir kitap armağanedini*...6eşekk)rler.Ne Mutlu 4ilgi i5in, 4ilge'e yaşayanlara.6"K>= 4eya*ay Derneği

Noam Chomsky _ Medya DenetimiN8!M C98M0KNoam Chomsky, d)nya'a )nl) (ir siyasi akti&ist &e ya*ar kimliğinin yanı sıraAE yılından (eri eğitim &ermekte olduğu Massa'husetts 6eknoloFi =nstit)s)1ndedil(ilim pro2esör)d)r. Chomsky daha 5ok dil(ilim, 2else2e &e siyaset (ilimikonularında ya*mış &e ders &ermiştir. =n son kita(ı E+AA uluslararası listelerdeen 5ok satanlar arasındadır. Diğer 5alışmaları arasında şunlar yer almaktadır$eni D)nya D)*eninde alanlar &e ?er5ekler, D)nya D)*eni$ eniler =skilerG ;=.0.9erman1la ortak 5alışması< Deterring Demo'+ra'yG ear HA$ 6he ContinuesG 9alkın0ırtından Ka*an5G 6he Ne% Military 9umanismG 6he Ne&& 9ori*ons in the 0tudyo2:anguage and MindG "ogue 0tates &e 4atı1nın eni 0tandartları. Chomsky1nindaha ()y)k (ir demokrasi i5in &erdiği uğraşlar, d)nya 5apında ger5ekleşen (arış

&e sosyal adalet hareketleriyle kutlanıyor.N8!M C98M0KMedya Denetimi6)rk5esi$=li2 4aki0iyaset IJNoam Chomsky ,.,.., M=D! D=N=6>M> . L $ GKita(ın *g)n !dı$Media Control$ 6he 0pe'ta'ular !'hie&ements o2 ropaganda 0e&en 0tories ress,Ne% ork, JHHJKapak tasarım$ Utku :omlu>ngili*'e1den 5e&iren$ =li2 4akiDi*gi$ 4ahar KuruO AEEA, AEEP, JHHJ (y Noam ChomskyO JHHG (u kita(ın 6)rk5e yayın hakları=&erest ayınları1na aittir.A. 4asım$ 9a*iran JHH J. 4asım$ Qu(at JHH- + #04N$ EP- +EP + J-E + JI + I4askı &e Cilt$ Melisa Mat(aa'ılık6el$ ;HJAJ< /P EP JI .Raks$ ;HJAJ< /P EP JE=S="=06 !#N:!"#6i'arethane 0okak No$ I CağaloğluT>06!N4U:6el$ ;H JAJ< AI I JH+JA Raks$ ;H JAJ< AJ II P/?enel Dağıtım$ !l2a, 6el$ ;H JAJ< AA I HI Raks$ ;H JAJ< AE II HHe+posta$ e&erestal2akitap.'om%%%.e&erestyayinlari.'om=&erest, !l2a ayınları1nın tes'illi markasıdır.6arayan$ ?ökhan !ydıner>5indekilerropagandanın =rken Dönem 6arihi A 0eyir'i Demokrasisi I9alkla >lişkiler - M)hendislik D)ş)n'esi AI ?er5ek ?i(i ?österme APMuhali2 K)lt)r AE. D)şmanların ?e5it 6öreni JJ!lgıda 0e5i'ilik JKör2e* 0a&aşı IHMarslı ?a*ete'i IE?)n)m)* siyasetinde medyanın rol) (i*i, nasıl (ir d)nyada, nasıl (ir toplumdayaşamayı ar*uladığımı*ı &e ö*ellikle de (unun ne t)r (ir demokrasi anlayışınauygun demokratik (ir toplum olmasını istediğimi*i sorgulamaya iter. iki 2arklıdemokrasi anlayışının karşıtlıklarını göstererek (aşlamak istiyorum. 4udemokrasi anlayışlarından (irine göre, demokratik toplum, halkın kendisini



ilgilendiren konuların yönetiminde ger5ek anlamda sö* hakkına sahip olduğu (ir()t)nd)rG (u toplumda (ilgi edinme yolları ser(est &e a5ıktır. 0ö*l)ğ) a5ıpdemokrasinin anlamına (akarsanı* (unun gi(i (ir tanımla karşılaşırsını*.4unun alternati2i olan demokrasi anlayışına göre de halk, yönetimden tamamen menedilmiştirG (ilgi sıkı sıkıya &e kati suret+le kontrol altında tutulur. 4öyle (ir demokrasi anlayışı tuha2 gele(ilir 2akat

(unun, y)r)rl)kte olan hkim demokrasi anlayışı olduğunu ka&ramak önemlidir.!slında, sade'e uygulamada değil teoride de durum u*un *amandır (öyle. AP.y)*yıl >ngiltere1sinin erken dönem modern+demokratik de&rimlerine kadar u*ananu*un (ir tarih, (u (akış a5ısını anlatmaya 2a*lasıyla yeter. Konuya, moderndönemden kopmadan, (u t)r (ir demokrasi ka&ramının nasıl geliştiği, (unun yanısıra medya &e yanlış (ilgi sorununun, neden &e nasıl (u (ağlamın i5ine dahilolduğu )st)ne (irka5 sö* söyleyerek de&am ede'eğim.Noam ChomskyM=D! D=N=6>M>ropagandanın 8lağan)st) 4aşarıları"8!?!ND!N#N ="K=N DN=M 6!">9>Modern de&letin ilk propaganda operasyonuyla (aşlayalım. Voodro% Vilson h)k)meti*amanıydı. Voodro% Vilson, 4irin'i D)nya 0a&aşı1nın tam ortasında, AEA/ yılında

3ea'e Vithout Si'tory3 ;Wa2ersi* 4arış< sloganıyla (aşkan se5ilmişti. 0ondere'e pasi2ist olan halk, (ir !&rupa sa&aşına dahil olmak i5in hi5(ir nedengöremiyordu. !slında sa&aşa 5oktan im*a atan Vilson yönetimi, (u konuda (irşeyler yapmak *orundaydı. 9)k)metin 3Creel Komisyonu3 adıyla kurduğu (irpropaganda komisyonu, altı ay i5inde etkisini göstererek o (arış5ıl halkı,histerik (ir sa&aş 5ığırtkanı haline dön)şt)rd) &e !lman olan her şeyi yakıpyıkmak, t)m !lmanları lime lime etmek, sa&aşa gidip d)nyayı kurtarmak isteyeninsanlar yaratmayı (aşardı. 4u esaslı (ir (aşarıydı &e ardısıra gelen (aşarılara da önayak oldu. 6am (u sıralarda &e sa&aşın hemenardından, aynı yöntemler histerik Kı*ıl Korkusu1nu kışkırtmak i5inkullanıldığında ise sendikal (irliklerin tahri(i &e siyasi d)ş)n'e ile (asınö*g)rl)ğ) gi(i tehlikeli sorunların sa2 dışı (ırakılmasında olduk5a ()y)k (aşarısağlanmıştı. 4u işi organi*e eden &e işin (aşını 5eken o 5ok ()y)k g)5, aslındamedyadan &e iş d)nyasındaki ()y)k şirketlerden gelen yoğun destekti &e tamanlamıyla (ir (aşarıydı.Vilson1ın sa&aşına etkin (ir şekilde &e he&esle katılanların arasında, XohnDe%ey 5e&resinden olan &e şo&enist 2anati*min ortaya 5ıkmasını sağlama yoluyla3gön)ls)*3 halkı dehşete d)ş)rerek nasıl sa&aşa s)r)klediklerini, o döneme aitkişisel ya*ılarında gururla anlatıp (undan 3toplumun daha *eki insanları3oldukları sonu'unu 5ıkartan ileri'i aydınlar da &ardı. 0aldırı yöntemlerininkullanım alanı olduk5a genişti. rneğin, !lman askerlerinin *ulm), kollarıkoparılmış 4el5ikalı (e(ekler &e hl tarih kitaplarında okuduğumu* t)rl) t)rl)&ahşet )retimi... 4unların 5oğu, o dönemin gi*li m)*akerelerinde 3d)nyanınd)ş)n'esini yönetme3yi &aat eden >ngili* ropaganda 4akanlığı tara2ından i'atedildi. !n'ak (undan da önemlisi, o *amanlar (arış yanlısı )lkeyi (ir sa&aş*amanı histeriğine dön)şt)r)p yoldan 5ıkartan propagandayı yaygınlaştıra(ile'ekdaha *eki !merikan toplumu (ireylerinin d)ş)n'esini kontrol etmek istemeleriydi.>şe yaradıG hem de 5ok. Se (ir ders &erdi$ De&let propagandası, eğitimlisını2lar tara2ından desteklendiği &e herhangi (ir dönekliğe i*in &erilmediğitakdirde, ()y)k (ir etki yarata(ilir. 9itler &e daha (ir5oğundan alınan (u ders,g)n)m)*e dek i*lenmiştir.0=>"C> D=M8K"!0>0>4u (aşarılardan etkilenen (ir diğer grup ise li(eral demokrat kuram'ıları &emedyanın önde gelen şahsiyetlerini kapsıyordu. rneğin, li(eral demokrasininönde gelen kuram'ısı &e i5Tdış politika eleştirmeni olan, !merikalıga*ete'ilerin duayeni Valter :ippmann (unlardan (iriydi. a*ılarına (ir gö*atarsanı* 3:i(eral Demokrat D)ş)n'enin ilerleme'i Kuramı3 gi(i alt(aşlıklararastlarsını*. :ippmann, (u propaganda komisyonlarına dahil edilenlerden (iriydi&e (u komisyonların (aşarılarının 2arkındaydı. 3Demokrasi sanatında de&rim3olarak tanımladığı şeyin 3rı*a )retimi3 i5in, yani propagandanın yeniyöntemlerini uygulayarak halkın istemediği (ir şeyi halka ka(ul ettirmek i5in



kullanıla(ile'eğini sa&unuyordu. 4unun sade'e iyi (ir 2ikir değil aynı *amandada(ir gereklilik olduğunu d)ş)n)yordu. ?erekliliktiG 5)nk) 3kamuoyunun ortak5ıkarları tamamen (ir kenara attığını3 &e (unun, an'ak sorun 5ö*me yetisinesahip 3sağduyulu insanlardan3 oluşan 3se5ilmişler sını2ı3 tara2ından anlaşılıpy)r)t)le(ildiğini öne s)r)yordu. 4u teori, hepimi*i ilgilendiren ortak 5ıkarları

an'ak De%eyite1lerin (ahsettiği k)5)k elit, entelekt)el (ir topluluğunanlaya(ile'eğini &e yine (u 5ıkarların 3halkı (ir kenara attığını3 iddia ediyor.4u gör)ş y)*yıllar ön'esine dayanır. 4u aynı *amanda tipik (ir :eninistgör)şt)r. !slında (u, de&rim'i aydınlardan oluşan ön') (ir gru(un de&let g)')n)ele ge5irmelerini, halk de&rimlerini de&leti ele ge5ire'ek (ir g)5 olarakkullanmalarını, sonra da kendileri i5in (ir gele'ek tasarlayamaya'ak kadar a'i*&e ahmak olan aptal kitleleri yönetmelerini öngören :eninist gör)şle 5ok yakıni*ler taşır. :i(eral demokrat kuram ile Marksi*m+:enini*m, genel ideoloFik&arsayımları a5ısından (ir(irine 5ok yakındır. 0anırım (u, insanların yıllari5inde herhangi (ir değişim duygusuna kapılmadan (ir durumdan diğerine (öylesinekolay sapmasının nedenlerinden (iridir. ?)')n nerede olduğunu tayin etmesorunudur (u yalnı*'a. 4elki de (ir halk de&rimi ola'ak &e (u (i*i iktidaradahil ede'ektir, ya da (elki (u hi5 olmaya'akG an'ak her durumda da (i*ler

sade'e ger5ek g)') elinde tutan insanlar i5in 5alışıyor ola'ağı*G iş d)nyasıi5in. Rakat yine aynı şeyi yapa'ağı*$ !hmak kitleleri kendileri i5in akıledemedikleri (ir d)nyaya taşıya'ağı*.:ippmann (unu, epey'e genişletilmiş (ir ilerleme'i demokrasi kuramıyladestekledi. Doğru şekilde işleyen (ir demokraside (ir(irinden 2arklı sını2larolduğunu iddia etti. ilk olarak, kamuyu ilgilendiren konularda akti2 rol almasıgereken yurttaşların sını2ı gelir. 0e5ilmişler sını2ı işte (udur. olitik,ekonomik &e ideoloFik sistemlerdeki işleri y)r)ten, i'ra eden, kararlar alan &eanali* yapan insanlardan oluşur. 4u, n)2usun k)5)k (ir y)*desini kapsar.=l(ette, t)m (u 2ikirleri öne s)renler (ahsedilen k)5)k gru(un (ir par5asıdır &es)rekli ötekilerle ilgili olarak ne ya+pılması gerektiğini konuşurlar. K)5)k gru(un dışında kalan ötekilerse:ippmann1ın 3şaşkın s)r)3 olarak tanımladığı ()y)k 5oğunluktan oluşur. Kendimi*i3k)kreyen &e d)*ene karşı gelen şaşkın s)r)den3 korumalıyı*. 8 haldedemokrasinin iki 3işle&i3 &ar$ 0ağduyulu insanlardan oluşan se5ilmişlersını2ı, d)ş)nmek, planlamak anlamına gelen idari işleri y)r)t)r &e ortak5ıkarları anlarlar. 0onra şaşkın s)r) gelir, onların da demokraside (ir işle&i&ardır. 8nların işle&i, :ippmann1a göre, akti2 katılım'ı değil 3seyir'i3olmaktır. !n'ak (undan (aşka işle&leri de &ardır, 5)nk) (u (ir demokrasidir.!rada sırada n)2u*larını, se5ilmişler sını2ının (u ya da şu )yesine öd)n5&ermelerine i*in &erilir. Diğer (ir deyişle, 30i*in liderimi* olmanı*ıistiyoru*3 ya da 30i*in liderimi* olmanı*ı istiyoru*3 demelerine i*in&erilmiştir. 4unun nedeni, de&letin totaliter değil, demokratik olmasıdır. 4ununadı se5imdir. !n'ak n)2u*larını herhangi (ir se5ilmişler sını2ı )yesine öd)n5&erdikleri anda, tekrar geldikleri yere dönerek katılım'ı değil seyir'i olmayade&am etmeleri (eklenir onlardan. 4u, doğru (ir şekilde işleyen demokrasilerde(öyledir.4unun arkasında (ir mantık &ardır. 9atta (ir 5eşit *orlayı'ı ahlaki ilkesi (ile&ardır. Worlayı'ı ahlaki ilke, halkın ()y)k 5oğunluğunun (ir şeylerika&rayamaya'ak kadar aptal olmasıdır. =ğer kendilerini ilgilendiren konularınyönetiminde sö* sahi(i olmaya kalkarlarsa, sorun 5ıkarırlar. 4u nedenle, (öyle(ir şeye i*in &ermek uygunsu* &e ahlaksı*'a ola'aktır. Qaşkın s)r)y)e&'illeştirmemi* gerekir, ki galeyana gelip de her şeyi e*ip ge5erek, yoketmesinler. 5 yaşındaki 5o'uğun karşıdan karşıya yalnı* ge5mesine i*in &ermenin5ok yanlış ola'ağını söyleyen mantığın aynısı neredeyse. 5 yaşındaki 5o'uğa(öylesi (ir ö*g)rl)k tanıma*sını* 5)nk), )5 yaşındaki 5o'uk (u ö*g)rl)kle (aşa5ıkmayı (ilme*. !ynı şekilde, şaşkın s)r)ye akti2 katılım'ı olma hakkı datanıma*sını*. 8nlar sade'e sorun 5ıkarırlar.yleyse, şaşkın s)r)y) e&'illeştirmek i5in (ir şeye ihtiya'ımı* &ar &e (u şey dedemokrasi sanatındaki yeni de&rim$ "ı*anın )re+timi. Medya, okullar &e pop)ler k)lt)r (öl)nmeli. 0iyasi sını2 &e karar &erenleri5in uygun inan5ları aşılamakla y)k)ml) olmalarının yanı sıra, (oş gör)le(ilir



(ir ger5eklik duygusu da sağlamalıdırlar. Dikkat ederseni* (urada, tanımlanmamış(ir terim sö* konusu. 6anımlanmamış (u terimin +sorumluluk sahi(i insanlar (unukendilerinden saklamak *orunda olsalar (ile+ (u duruma nasıl geldikleri &e karar&erme yetkisini nereden aldıkları sorusunu 'e&aplaması gerekiyor. 4unu yapmanınyolu, ta(ii ki, ger5ek g)'e sahip olan insanlara hi*met etmekten ge5iyor.8lduk5a dar (ir grup olan ger5ek g)'e sahip insanlar, toplumun da sahi(idir.

=ğer se5ilmiş sını2 gelip de 3(en si*in 5ıkarlarını* i5in hi*mete ha*ırım3derse, o *aman yöneten gru(un (ir par5ası haline gelirler. !n'ak (unu gi*litutmalısını*. 4unun anlamı, (u ö*el sektör)n 5ıkarlarına hi*met ede'eki5selleştirilmiş inan5 &e doktrinlerinin olduğudur. =ğer (u (e'eriye sahipolama*larsa, se5ilmiş sını2ın (ir par5ası olama*lar. *el sektör)n &e (unutemsil eden de&let+şirket (ağının değerlerini &e 5ıkarlarını i5selleştirmişolmaları gerekir. =ğer (unu (aşara(ilirlerse, o *aman se5ilmiş sını2ın (irpar5ası ola(ilirler. Qaşkın s)r)n)n geri kalan kısmının ise sade'e oyalanmasıgerekir. Dikkati (aşka şeylere 5ekilmeli &e (eladan u*ak tutulmalıdır. !radasırada, aralarından se5e'ekleri ger5ek liderlerden (irine n)2u* sağlamak dışında5oğunlukla seyir'i kalmaları sağlanmalıdır.4u (akış a5ısı, (aşka pek 5ok kişi tara2ından geliştirilmiştir. !slında, olduk5ada gelenekseldir. rneğin, ?eorge Kennan1ın &e Kennedy aydınlarının gurusu, önde

gelen (ir ilahiyat5ı &e dış siyaset eleştirmeni olan, (a*en de 3kadroluilahiyat5ı3 diye adlandırılan "einhold Nie(uhr, aklın, sınırları 5ok daraltılmış(ir yeti olduğunu ileri s)rer. !n'ak 5ok a* sayıda insan ona sahiptir. @oğuinsan duygu &e d)rt)leriyle hareket eder. !kla sahip olanlarımı*, sa2 (udalalarıa* 5ok yola soka(ilmek i5in 3gerekli yanılsamalar3 &e duygusal yoğunluklu3(asitleştirmeler3 yaratmalıdır. 4u, 5ağdaş siyaset (iliminin temel par5asıhaline geldi. AEJH1ler+de &e IH1ların (aşlarında, modern iletişim (iliminin kuru'usu &e önde gelen!merikalı siyaset (ilim'ilerden (iri olan 9arold :ass+%ell, 3insanın kişisel5ıkarları i5in en iyi yargı'ın yine kendisi olduğunu söyleyen demokratikdogmati*me3 teslim olmamalıyı* diyordu. @)nk), onlar (öyle değildir. 6oplum5ıkarlarının en iyi yargı'ı (i*leri*. 4u y)*den, sıradan ahlaki değerlere görede onların, kendi yanlış kararlarına dayanarak harekete ge5melerine 2ırsattanımamalıyı*. ?)n)m)*de, totaliter ya da askeri reFim olarak tanımlananyönetimlerde (u olduk5a (asittir. Ka2alarının )st)nde (ir 'opu ha*ır(ekletirsini* &e yoldan 5ıktıkları takdirde onu ka2alarında par5alarsını*. !matoplum, daha ö*g)r &e demokratik (ir hale dön)şm)şse (u g)') kay(edersini*. 4unedenle artık propaganda tekniklerine yönelmek *orundasını*. Mantık 5ok a5ık.6otaliter de&lette 'op neyse demokraside de propaganda odur. 4u (ilge'edir &eiyidirG 5)nk) yine, şaşkın s)r) ortak 5ıkarları (ir kenara atar. 8nlarıanlayama*lar.9!:K:! >:>QK>:="9alkla ilişkiler end)strisine 4irleşik De&letler ön')l)k etmiştir. :iderlerinintanımladığı gi(i (u end)strinin ama'ı 3halkın aklını denetlemek3ti. CreelKomisyonu1nun 3Kı*ıl Korku3yu yaratma (aşarılarından &e (unun sonu5larından 5okşey öğrendiler. 9alkla ilişkiler end)strisi o g)nlerde 5ok ()y)k (ir yayılmadönemine girdi. 4ir s)re i5in, AEJH1lerde halkın iş d)nyasının kurallarınaneredeyse tamamen (oyun eğmesini sağladı. 4u, o kadar radikal (ir gelişmeydi kiAEIHlara gelindiğinde parlamento komiteleri tara2ından in'elemeye alındı. 4ukonudaki (ilgilerimi*in 5oğu (uradan gelir.9alkla ilişkiler de& (ir end)stridir. Qu an i5in yılda yaklaşık (ir milyar dolarhar'anıyor. =n (aşından (eri hede2i halkın aklınıdenetlemekti. AEIH1larda, 4irin'i D)nya 0a&aşı sırasında yaşananlara (en*er()y)k sorunlar yeniden (aş gösterdi. =saslı (ir iş5i örg)tlenmesi &e 5ok ()y)k(ir ekonomik (unalım sö* konusuydu. ?er5ek şu ki, iş5iler ilk yasal *a2erleriolan örg)tlenme hakkını AEI yılında Vagner asası1yla ka*anmışlardı. 4u, iki'iddi soruna neden oldu. ilk olarak, demokrasi yanlış işliyordu. Qaşkın s)r),ger5ekten yasal *a2erler elde ediyordu 2akat demokrasinin (öyle işlemesi değildi(eklenen. Diğer (ir sorun ise, insanların örg)tlenmesinin m)mk)n hale gelişiydi.8ysa insanların ayrıştırılması, ayrımlandırılması &e yalnı* olması gerekiyordu.rg)tlenmemeliydilerG 5)nk) (öyle'e olaylara seyir'i olmanın ötesinde (ir konumagele(ilirlerdi. Kısıtlı olanaklara sahip pek 5ok insanın, siyaset arenasına



girmek i5in, (ir araya gelmesi durumunda akti2 katılım'ı olma olasılıklarıdoğardı. 4u ger5ekten 5ok )rk)t)'), iş&erenler tara2ından, (unun, iş5ilerin sonyasal *a2eri &e halk örg)tlenmesindeki demokratik sapmanın sonunun (aşlangı'ıolduğuna herkesin emin olması i5in ()y)k (ir karşılık &erildi. >şe yaradı. 4uiş5ilerin son yasal *a2eriydi. 4u noktadan sonra +>kin'i D)nya 0a&aşı sırasındasendikalı insan sayısı (ir s)re i5in y)kselse de (u sayı sa&aştan sonra d)şmeye

(aşladı+ sendika yoluyla hareket etme g)') gittik5e a*aldı. 4u rastlantıdeğildi. Qimdi, tonlar'a para &e enerFi har'ayarak ()t)n (u sorunlarla halklailişkiler end)strisi, Ulusal reti'iler 4irliği ya da >şadamları 4irliği gi(idiğer organi*asyonlar yoluyla nasıl (aşa 5ıka'aklarını d)ş)nen iş leminden sö*ediyoru*. 4u demokratik sapmalara karşı koya'ak (ir yol (ulmak i5in derhal işekoyuldular.ilk duruşma (ir yıl sonra, yani AEIP1de yapıldı. 4atı ennsyl&ania1daXohnsto&m1da 5elik iş5ileri ()y)k (ir gre& yaptı. >ş&erenler, iş5i direnişinikıran &e epey işe yarayan yeni (ir yöntem denedi. 9em de 2edai mangalarına &eşiddete (aş&urmadan. 4u ka(a yöntem artık işe yaramıyorduG 2akat propagandanındaha etkili &e *ari2 yolları &ardı. arlak 2ikir, halkı, gre&'ilerin topluma &eortak 5ıkarlara *arar &eren (o*gun'ular olduğuna inandırmanınyollarını (ularak onların aleyhine dönd)rmekti. 8rtak 5ıkarlar 3hepimi*in3dirG

iş5inin, iş&erenin, e& hanımının. 39epimi*3 (uyu*. 9epimi* uyum i5inde!merika1ya y)rekten (ağlılığımı*la yaşamak &e 5alışmak istiyoru*. 8 halde şudışarıda görd)klerini* yıkı'ı, (aşa (ela, uyumu (o*an &e !merika1ya ihanet edenköt) gre&'ilerden (aşkası değildir. !n'ak onları durdura(ilirsek hep (irlikteyaşamaya de&am ede(iliri*. Qirket yöneti'isi ya da yerleri temi*leyen adamG herkim olursa olsun, hepimi*in 5ıkarları aynı. 9ep (era(er, (ir(irimi*i se&erek!merika i5in uyum i5inde 5alışa(iliri*. MesaFın ö*) (uydu &e ka(ul edilmesi i5in5ok ()y)k 5a(a har'andı. Ne de olsa iş d)nyasıydıG t)m medya &e diğer kitleselara5lar ellerindeydi. >şe yaradıG hem de 5ok etkili (ir (i5imde. 0onradan da3Moha%k Salley öntemi3 adını alarak gre&lerin kırılmasında de2alar'akullanıldı. 3?re& kırmanın (ilimsel yolları3 adını &erdikleri yöntemin (u kadaretkili 5alışmasının sırrı, toplum d)ş)n'esinin !merikan'ılık gi(i (oş &ese&imsi* ka&ramların esareti altına alınmasıydı. Kim (una ya da uyuma karşıola(ilir ki Seya Kör2e* 0a&aşı1nda duyduğumu* 34irliklerimi*i destekleyin3sloganına kim karşı ola(ilir a da karantina şeritlerine kim karşı ola(ilir4aştan aşağı aptallık.0i*e (iri gelip de 3lo%a1daki insanları destekliyor musunu*3 diye sorsaydı,3e&et, destekliyorum3 ya da 3hayır, desteklemiyorum,3 diye(ilir miydini* 4u (irsoru (ile değil. 9i5(ir anlam i2ade etmiyor. >şte ama5 (u. 34irliklerimi*idestekleyin3 gi(i halkla ilişkiler sloganlarının ama'ı (uG hi5(ir anlam i2adeetmemeleri. #o%a1daki insanları destekleyip desteklemediğini* ne kadar anlami2ade ediyorsa (u sloganların da o kadar anlamı &ar. 6a(ii ki (ir soru &ardı.0oru, 3politikamı*ı destekliyor musunu*3 idi. !n'ak insanların (u soruyud)ş)nmesini isteme*sini*. >yi propagandanın p)2 noktası işte (udur. 9i5 kimseninkarşı olamaya'ağı &e herkesin kendini 2eda ede(ile'eği (ir slogan yaratmakistersini*. 9i5 kimse ne anlama geldiğini (ilme* 5)nk) anlamı yoktur. Can alı'ıönemi ise, dikkatini*i anlamı olan (ir sorudan (aş+AHka yöne 5ekmesidir. 3olitikamı*ı destekliyor musun3 9akkında konuşmanı*a i*in&erilmeyen soru (udur. 4öyle'e, (irlikleri desteklemek )st)ne tartışan insanlarelde edersini*. 36a(ii ki onları desteklememeyi desteklemiyorum.3 8 haldeka*andını*. >şte !merikan'ılık &e uyum (u. 9epimi* (irlikteyi*G (oşsloganlarımı* &arG haydi katılalımG sını2 m)'adelesinden, haklardan &e (en*erişeylerden (ahsederek (i*im uyumumu*u (o*maya 5alışan (u köt) insanlardanarındığımı*dan emin olalım.6)m (unlar 5ok etkileyi'i. ?)n)m)*de de hı*la artarak de&am ediyor &e ta(ii ki5ok dikkatli'e tasarlanıyor. 9alkla ilişkiler end)strisindeki insanlar, (u işineğlen'esi i5in orada değiller, işlerini yapıyorlar. Doğru değerleri aşılamaya5alışıyorlar. !slında, demokrasinin ne olması gerektiği hakkında (ir 2ikirleri&ar$ Demokrasi, se5ilmiş sını2ın, toplumun sahi(i olan e2endilerinin hi*metinde5alışmak )*ere eğitildiği (ir sistem olmalıdır. N)2usun geri kalan (öl)m), her5eşit örg)tlenmeden yoksun (ırakılmalıdır, 5)nk) örg)tlenmek sade'e (aşa (ela



olur. 8nlar, yalnı* (aşlarına tele&i*yon karşısında oturarak, hayattaki enönemli şeyin mal m)lk edinmek ya da şu i*lediğini* iyi halli, orta sını2 ailelergi(i yaşamak &e !merikan'ılık, uyum gi(i iyi değerleri elde tutmak olduğunusöyleyen mesaFı ka2alarına ka*ımalıdır. 9ayat (undan i(arettir. 9ayatta (undandaha 2a*lasının ola(ile'eğini ge5ire(ilirsini* aklını*danG ama o kanalı tek(aşını*a i*lerken her şey orada olup (ittiğine göre kendini*in delinin teki

olduğunu *annedersini*. Se (ir örg)tlenmeye i*in &erilmediği i5in +ki (ukesinlikle 5ok önemli+ asla deli olup olmadığını*ı öğrenme yolunu* yokturG (uy)*den sade'e *annedersini*, 5)nk) (öyle *annetmek doğal (ir şeydir.>şte, ideal olan (udur. 4u ideali ger5ekleştirmek i5in ()y)k (ir 5a(a sar2edilir. !rkasında (elli (ir ka&ramın yattığı a5ıktır. Kastettiğim şey demokrasika&ramıdır. Qaşkın s)r) (ir sorundur. 8nların k)kremesini &e d)*ene karşıgelmesini engellemeliyi*. 8nları (aşka şeylerle oyalamalıyı*. 8nlar, s)per ligma5larını, tele&i*yon di*ilerini ya da şiddet 2ilmlerini i*lemeli. !rada sıradayanlarınaAAuğrayıp, 34irliklerimi*i destekleyin3 gi(i sloganlara eşlik etmeleriniistersini*. 8nları s)rekli korku halinde tutmalısını*, 5)nk) i5eriden,dışarıdan, her yerden gelip onları mah&ede'ek şeytanlardan adamakıllı korkma*lar

&e dehşete d)şme*lerse, d)ş)nmeye (aşlarlar ki (u, d)ş)nme yetisinden yasalanlamda mahrum oldukları i5in, 5ok tehlikeli ola(ilir. 4u nedenle, dikkatlerini(aşka yönlere 5ekmek &e olayların merke*inden u*aklaştırmak önemlidir.4u da (ir demokrasi anlayışı. >ş d)nyasına dönmek gerekirse, iş5ilerin son yasal*a2eri, ger5ekten de AEI Vagner asası1ydı. 0a&aş kapıya dayanın'a, sendikalar,kendileriyle ()t)nleşmiş 5ok *engin (ir iş5i sını2ı k)lt)r)yle (irlikte yitipgitti. ok edildi. Dikkat 5eki'i şekilde (ir ti'arethane toplumuna dön)şt)k. 4u,kendisiyle karşılaştırıla(ilir toplumlarla kıyaslandığında, sıradan sosyalg)&en'eleri dahi sağlamayan tek kapitalist end)striyel de&let toplumu. 0anırım,?)ney !2rika dışında, ulusal sağlık hi*meti olmayan tek end)stri toplumu.N)2usun, sistem kurallarını takip edemeyen &e (ireysel olarak kendi kendineka*anamayan kesimlerine, asgari yaşam koşullarını (ile sağlaya'ak toplumsal (irtaahh)t yok. 0endikalar 2iili &arlıklarını yitirmiş. 9alk yapılarının diğermodelleri 2iili &arlıklarını yitirmiş. 0iyasi partiler &e örg)tlenmeler yok.>deal olana en a*ından yapısal olarak ulaşmak i5in daha 5ok yol &ar. Medya desenkurumsal (ir tekel. 9epsi aynı (akış a5ısına sahip. Sar olan iki parti de ti'aripartinin iki tara2ı. N)2usun ()y)k kesimi oy &ermeyi ka2asına takmıyor (ile5)nk) hi5(ir anlamı yok. 8layların merke*inden u*aklaştırılmış &e dikkatleri(aşka yönlere 5ekilmiş. 0onu5ta hede2 (udur. 9alkla ilişkiler end)strisinin öndegelen ismi olan =d%ard 4ernays, Creel Komisyonu1ndan gelmedir. 8nun (irpar5asıyken öğrene'eğini öğrendikten sonra, 3ra*ı etme m)hendisliği3 dediği &e3demokrasinin ö*)3 diye tanımladığı şeyi geliştirmeye de&am etti. "a*ı etmeninm)hendisliğini yapa(ile'ek olanlar, kaynaklara &e (unu yapa(ile'ek g)'e sahipolan +iş d)nyasına ait+ insanlardırG yani hi*metinde olduğunu* insanlar.AJ $M9=ND>0:>K DQNC=0>9alkı, yurtdışı ma'eralar yoluyla kışkırtmak da gerekir. 9alk, aynen 4irin'iD)nya 0a&aşı1nda olduğu gi(i genellikle pasi2isttir. Kıyım &e işken'e gi(iyurtdışı ma'eralara girmek isteme*. 4u nedenle kışkırtılmaları şarttır. Seonları kışkırtmak i5in korkutmanı* gerekir. 4ernays, (u (ağlamda 5ok önemli (ir(aşarıya im*a atmıştır. AE yılında, 4irleşik De&letler ?uatemala1nın kapita+list+demokrat h)k)metini de&irmek i5in harekete ge5erek, onun yerine, 2aydası*demokrasi sapmalarından daha iyi korunmak i5in o *amandan (u *amana &arlığını!4D1nin s)rekli para akışıyla sağlayan öl)m timine dön)şt)r)lm)ş toplumu (aşagetirdiğinde, 4ernays United Rruit Qirketi1nin halkla ilişkiler kampanyasınıy)r)t)yordu. 9alkın karşı 5ıktığı yerel politikaları de&amlıAIsurette pekiştirmek gerekir 5)nk) halkın, kendisine *arar &ere'ek yerelpolitikalardan yana olmasında (ir mantık yoktur. 6a(ii ki (u da geniş (irpropagandayı gerektirir. 0on on yıl (oyun'a (unlardan 5ok 2a*la görd)k."eagan1ın programları hi5(ir şekilde ilgi görme*di. Neredeyse, "eagan1ın )5teikilik oy 5oğunluğuyla sonu5lanan AE- se5imlerinde se5menler, onun



politikalarının i'raata sokulmamasını umdular. 0ilahlanma, sosyal har'amalarınkısıtlanması gi(i programlara (akarsanı*, neredeyse hepsinin halkın şiddetlekarşı 5ıktığı şeyler olduğunu gör)rs)n)*. !n'ak olayların merke*indenu*aklaştırılarak dikkatleri (aşka yöne 5e&rilen insanların, örg)tlenmek,d)ş)n'elerini ö*g)r'e söylemek i5in şansı olmadığı &e hatta kendileri gi(id)ş)nenlerin olup olmadığını (ilmediği s)re'e, sosyal har'amaları askeri

har'amalara ter'ih eden &e (unu anketlerde ortaya koyan insanların her (iri, (usa5ma d)ş)n'enin sade'e kendi ka2asında dolaştığını *anneder. 4unu (aşka hi5(iryerde duymamışlardır. Kimsenin (unu d)ş)nmesini (ekleme*ler. 4u y)*den eğer(öyle d)ş)n)yorsanı*, (unun 'e&a(ını (ir ankette &erdiyseni*, tuha2 (iriolduğunu*u *annedersini*. 4u d)ş)n'eyi paylaşan, destekleyen &e (unu a5ık5aanlatmanı*a yardım'ı ola(ile'ek (aşka insanlarla (ir araya gelemediğini* i5in dekendini*i tuha2 &e a'ayip hissedersini*. 4öyle'e, (ir köşede oturup, olan(itenle ilgilenme*sini*. 0)per lig ma5ları ya da (en*er (ir şeylere öyle'e (akarkalırsını*.8 halde, (u ideal (elli (ir öl5)de ger5ekleştirilmiştirG an'ak asla tamamendeğil. 9alen tahrip edilmesi imknsı* olan kurumlar &ar. rneğin kiliseler hlayakta. 4irleşik De&letler1de karşıt gör)ş eylemlerinin ()y)k (ir (öl)m), sade'e&ar oldukları i5in kiliselerden 5ıkıyor. =ğer (ir !&rupa )lkesine gidip siyasi

konuşma yaparsanı*, kendini*i (ir sendikanın toplantı salonundaymış gi(ihissedersini*. 4urada ise (öyle olmamasının nedeni, sendikaların g)5(ela &arolmaları &e &ar oluyorlarsa da siyasi (ir örg)t olmamalarıdır. Rakat kiliselerger5ekten &ardır &e (u nedenle de sık sık kiliselerde konuşma yaparsını*. 8rta!merika1daki daya+Anışma 5alışması 5oğunlukla kiliselerden 5ıkarG 5oğunlukla, 5)nk) kiliselerger5ekten &ardır.Qaşkın s)r) asla adamakıllı e&'illeşmeye'eği i5in (u, s)rekli (ir m)'adeledir.AEIH1larda yeniden ayaklanıp sindirilmişlerdi. AE/H1larda yeni (ir muhale2etdalgası oluştu. 4unun (ir adı da &ardı. 0e5ilmişler sını2ı (una, 3demokrasikri*i3 dedi. Demokrasinin AE/H1larda kri*e girdiği &arsayılmıştı. Kri*, n)2usungeniş (ir (öl)m)n)n eyleme ge5erek örg)tlenmesi &e siyaset arenasınınkatılım'ısı haline gelmeye 5alışmasıydı. 4u noktada, iki ayrı demokrasianlayışına geri dön)yoru*. 0ö*l)kteki anlamına (akarsak (u, demokraside (ira&antaF. 9kim olan anlayışa göre ise (ir sorun, )stesinden gelinmesi gereken(ir kri*. 9alkın, kendisi i5in uygun olan kayıtsı*lık, itaat &e pasi2istdurumuna geri p)sk)rt)lmesi şarttır. 4i*ler, (u y)*den, kri*in )stesinden gelmeki5in (ir şeyler yapmalıyı*. 4unu (aşarmak i5in 5a(a gösterildi, işe yaramadı.Demokrasi kri*i hl &ar &e neyse ki iyi de durumdaG an'ak siyasetideğiştirmekte pek etkili değil. Rakat, (ir5ok insanın inandığının aksine,d)ş)n'eyi değiştirmekte etkili. AE/H1lardan sonra, (u hastalığı yok ederek)stesinden gele(ilmek i5in 5ok 5a(a har'andı. 9astalığın (ir y)*)n)n ger5ektenteknik (ir ismi &ar aslında$ 3Sietnam 0endromu3. AEPH1li yıllarda kullanılmaya(aşlayan 3Sietnam 0endromu3 terimi, ihtiya5 duyulduk5a tanımlandı. "eaganyanlısı aydın Norman odhoret* onu, 3askeri g)')n kullanımına karşı olanhastalıklı tutum3 olarak tanımladı. ?eniş (ir halk kitlesi tara2ından şiddetekarşı gösterilen hastalıklı tepkilerdi (unlar. 9alk, neden etra2ta işken'eyaparak, insanları öld)rerek &e orayı (urayı yoğun (om(ardımana tutarakdolaşmamı* gerektiğini anlamadı. ?oe((els1in de tespit ettiği gi(i, (ir toplumun(öylesi hastalıklı tutumlara yenik d)şmesi 5ok tehlikelidir, 5)nk) o *amanyurtdışı ma'eraların (ir sınırı olur. Kör2e* 0a&aşı histerisi esnasındaVashington ost1un da, daha 5ok i2tiharla &urguladığı gi(i, insanlara 3sa&aşdeğerleri1ne saygılı olmayı aşılamak gerekir. 4u önemlidir. erel yönetimlerinişleyişi+Ani alaşağı etmeyi (aşarmak i5in d)nyayı ka(a ku&&et kullanarak (ir u5tan (ir u'age*en (ir şiddet toplumuna sahip olmak istiyorsanı*, ()t)n (u şiddet karşıtıhastalıklı tutumlardan u*ak durup, sa&aşın sahip olduğu değerlerin takdiredilmesi gerekir. Demek ki asıl hakkından gelinmesi gereken şey Sietnam0endromu1ymuş.A/



?="@=K ?>4> ?06="M=6arihi de tamamıyla 5arpıtmak gerekir. 4u, hastalıklı tutumları alt etmenin (ir(aşka yoludurG (öyle'e, saldırı d)*enleyip (irilerini yok ettiğimi*de, olayların(aşka t)rl) gör)nmesini sağlaya(ilirG kendimi*i (a*ı ger5ek saldırganlara &e'ana&arlara karşı sa&unduğumu*u söyleye(iliri*. Sietnam 0a&aşı1ndan (eri tarihin(u kısmının yeniden inşası i5in mua**am (ir 5a(a sar2 edildi. 4ir s)r) asker

dahil, (arış hareketine katılan pek 5ok gen5 &e daha (ir5ok insan ger5ekte neolup (ittiğini anlamaya (aşlamıştı. 4u 5ok köt)yd). 4u köt) d)ş)n'elerin yenidend)*enlenmesi &e (ir t)r d)ş)n'enin yeniden oluşturulması gerekiyordu, yani 3(i*ne yaparsak doğru &e asildir3 ')mlesine (oyun eğmeyi öğretmek şart olmuştu. =ğer?)ney Sietnam1ı (om(alıyorsak (u, ?)ney Sietnam1ı (irilerinden, orada (aşkakimse olmadığına göre ?)ney Si+APetnamlılardan koruduğumu* i5indir. Kennedy yanlısı aydınların ?)ney Sietnam1da3i5 saldırılar3a karşı sa&unma dedikleri şey (udur. 4u, !dlai 0te&enson &ediğerleri tara2ından kullanılmış (ir i2adeydi. 8nu, iyi ö*)msenmiş &e resmi (irta(lo haline getirmek gerekirdi. @ok da işe yaradı. =ğer medya &e eğitim sistemi)st)nde tam hkimiyete sahipseni*, (ilim adamları da kon2ormist ise (unu(aşara(ilirsini*. Massa'husetts ni&ersitesi1nde son Kör2e* kri*iyle ilgili

da&ranışlar )st)ne yapılan +tele&i*yon i*lemeyle ilgili d)ş)n'e &e da&ranışlarıaraştıran+ (ir 5alışmayla (u ortaya konuldu. @alışmada sorulan sorulardan (irişöyleydi$ Sietnam 0a&aşı sırasında si*'e tahminen ka5 Sietnamlı ölm)şt)r 4ug)n!merikalılar tara2ından &erilen ortalama rakam y)* (in. "esmi rakamlar ise ikimilyon diyor. ?er5ek sayı ()y)k olasılıkla )5+dört milyon arası. @alışmayıy)r)tenler yerinde (ir soru 5ıkartıyorlar ortaya$ 4ug)n !lmanya1da insanlara,3ahudi soykırımında si*'e tahminen ka5 insan öld)3 sorusunu yönelttiğini*deala'ağını* ortalama yanıt )5 y)* (in olsaydı, !lman siyasi ahlakı hakkında ned)ş)n)rd)n)* 4u (i*e !lman siyasi k)lt)r) hakkında nasıl (ir 2ikir &erirdi8nlar soruyu yanıtsı* (ırakıyorlar ama si* de&am ettire(ilirsini*. 4u (i*imk)lt)r)m)* hakkında nasıl (ir 2ikir &eriyor =pey'e (ir 2ikir &eriyor. !skerig)')n kullanımına &e diğer demokratik sapmalara karşı olan hastalıklı tutumların)stesinden gelinmeli. 4u ö*el durumda işe yaradı. 9er konu (aşlığı i5in dege5erli. >stediğini* konu (aşlığını se5e(ilirsini*$ 8rtadoğu, uluslararasıterör, 8rta !merikaG her ne olursa olsun, halka gösterilen d)nya ta(losununger5ekle ilgisi yok. 8layın ger5eği, yalanlar )st)ne kurulu görkemli (inalarınaltında göm)l). Demokrasi tehdidinin yıldırılması a5ısından t)m (unların ö*g)rkoşullar altında yapılması 5ok ()y)k (ir (aşarıdır. 4u (aşarılar, totaliterreFimlerde olduğu gi(i g)5 kullanılarak değil, ö*g)r koşullarda elde ediliyor.=ğer kendi toplumumu*u anlamak istiyorsak, (u olaylar hakkında d)ş)nmeliyi*.4unlar önemli ger5ekler, ö*ellikle de nasıl (ir toplumda yaşadığını önemseyenleri5in.A-MU9!:>R K:6"6)m (unlara karşın, muhali2 k)lt)r &arlığını korudu. AE/H1lardan iti(arenolduk5a ()y)yen (u k)lt)r, AE/H1larda aşırı dere'ede ya&aş (ir gelişim hı*ınasahipti. yle ki, 4irleşik De&letler ?)ney Sietnam1ı (om(alamaya (aşladıktanyıllar sonrasına kadar kimse @inhindi 0a&aşı1m protesto etmemişti. 4u k)lt)r()y)meye (aşladığında ise 5oğunluğu öğren'ilerden &e gen5 insanlardan oluşan,5ok dar (ir muhali2 hareketti. PH1lere gelindiğinde (u durum epey değişti.4aşlı'a toplumsal hareketler gelişti$ @e&resel hareketler, 2eminist hareketler,n)kleer karşıtı hareketler &e diğerleri. AE-H1lerde ise dayanışma hareketlerindeyayılma oldu ki (u, en a*ından !merikan, (elki de t)m d)nya muhali2lerinintarihi a5ısından 5ok yeni &e önemliydi. alnı*'a protesto etmek+AEle kalmayıp kendilerini, (aşka yerlerde a'ı 5eken insanların yaşamlarınasamimiyetle soktular. 4undan o kadar 5ok şey öğrendiler ki !merika1daki anaeğilime, medenileşmek adına epey katkı sağladılar. 6)m (unlar ()y)k (ir değişimi(era(erinde getirdi. ıllar (oyun'a (en*eri eylemlere katılan herkes (unu 2arketmiş olmalı. Kendimden (iliyorum. 4ug)n )lkenin en tutu'u yerlerinde+?eorgia1nm merke*inde, Kentu'ky1nin taşrasında, &(.+yaptığım konuşmalar, o*amanların en ateşli (arış eylemlerinde, en akti2 katılım'ılara yapamaya'ağım



t)rden. Qimdi (u konuşmaları her yerde yapa(ilirsini*. >nsanlar si*e katılır yada katılma* ama en a*ından neden (ahsettiğini*i anlarlar &e hi5 değilsei*leye(ile'eğini* ortak (ir payda &ardır.4unların hepsi, her t)rl) propagandaya, ()t)n rı*a )retimine &e d)ş)n'eyihkimiyet altına almak i5in sar2 edilen 5a(alara rağmen &ar olan medenileşmeetkenlerinin (elirtileridir. !ynı *amanda insanlar, d)ş)nerek (ir şeylerden

sonu5 5ıkarmak i5in gerekli olan yetiyi &e isteği ka*anıyorlar, iktidara karşıduyulan ş)pheler ()y)d) &e (ir5ok konuda sergilenen tutumlar değişti. 4udeğişimler, (ir (u*dağının erimesi kadar ya&aş ilerlese de olduk5ahissedile(ilir &e önemlidir. !n'ak (unun, d)nyada olup (itenlerle ilgili dikkatedeğer (ir değişim yaratmaya yete'ek kadar hı*lı olup olmadığı (aşka (ir soru.4ilindik (ir örnek &ere(iliri* (una$ Qu meşhur 'insiyet ayrımı. AE/Hlarda kadın&e erkeğin, 3sa&aş değerleri3 gi(i konularla ilgili d)ş)n'eleri &e askeri g)5kullanımına karşı aldıkları hastalıklı tutumları aşağı yukarı aynıydı. /Hların(aşlarında kimse, ne kadınlar ne de erkekler, (öyle hastalıklı tutumlara(ulaşmamıştı. 6epkiler aynıydı. 9erkes, oralardaki insanların (astırılması i5inşiddet kullanmanın kesinlikle doğru olduğunu d)ş)n)yordu. ıllar ge5tik5e (udeğişti. 6)m gruplarda, hastalıklı tutumlar iyi'e gelişti. !n'ak (u arada (irayrım da gitgide ()y)yerek (ug)n olduk5a (elirgin (ir hale geldi. apılan

anketlere göre (u oran y)*de yirmi (eş 'i&arında. Ne olmuştu ki 8lan şuydu$Kadınların oluşturduğu, enJHa*ından yarı+örg)tl) toplumsal (ir hareket &ardı$ 2eminist hareket. rg)t, kendietkilerini i5inde taşır. 4u, yalnı* olmadığını*ı keş2etmeni* anlamına gelir.Diğerleri de si*inle aynı d)ş)n'elere sahiptir. D)ş)n'elerini*iku&&etlendire(ilir, inandığını* &e d)ş)nd)ğ)n)* şey hakkında daY3 2a*lasınıöğrene(ilirsini*. 4unlar olduk5a gayri resmi hareketlerdir, yani insanlararasında karşılıklı etkileşimi gerektiren sendikal örg)tlenmeler gi(i değildir.@ok gö*e 5arpan (ir etkisi &ardır. Demokrasi tehlikesidir (u$ =ğer örg)tlenmelergelişe(iliyor, insanlar yalnı*'a koltuklarına yapışmış halde aptal kutusuna(akıp kalmıyorlarsa, akıllarına, askeri g)5 kullanımına karşı gösterdiklerihastalıklı tutumlara (en*er (öylesi komik d)ş)n'elerin &e daha ni'eleriningelmesi m)mk)nd)r. 4unun )stesinden gelinmeli ama hen)* gelinmedi. ?=@>6 6"=N>0on sa&aş yerine (ir sonraki sa&aştan (ahsetmek istiyorum, 5)nk) (a*ıdurumlarda, tepki göstermek yerine ha*ırlıklı olmak daha 2aydalıdır. Qu sıralar4irleşik De&letler1de 5ok tipik (ir gelişme sö* konusu. D)nyada (unu yapan ilk)lke o değil, i5işlerinde gitgide ()y)yen toplumsal &e ekonomik sorunlar, hatta(elki 2elaketler kendini göstermekte. >ktidardaki hi5 kimse, (unlarla ilgili (irşey yapma niyetinde değil. ?e5en on yılın h)k)metlerinin +Demokrat muhali2ler de(una dahil+ i5işleri programlarına (aktığını*da, sağlık, eğitim, e&si*lik,işsi*lik, artan su5 oranı, hapishaneler, &aroşlardaki (o*ulma gi(i 'iddisorunlar yığınıyla ilgili (ir 5ö*)m önerisine rastlayama*sını*. ?ittik5eköt)leşen (u sorunların 2arkındasını*. alnı*'a ?eorge 4ush1un iktidarda ol+JJduğu (u iki yıl i5inde, )5 milyon 5o'uk daha a5lık sınırını aştı, (or5lar hı*laarttı, eğitim standartları d)ş)yor, reel )'ret n)2usun (ir5oğu i5in AEHsonlarındaki se&iyesine geriledi &e kimse (unun i5in kılını kıpırdatmıyor. 4öyledurumlarda, şaşkın s)r)n)n dikkatini (aşka tara2lara 5ekmeni* gerekir, 5)nk)eğer olan (iteni 2ark ederlerse, kendileri mağdur oldukları i5in (u durumdanhoşlanmaya(ilirler. alnı*'a s)per lig ma5larını &e tele&i*yon di*ilerinii*lemesini sağlamak yeterli olmaya(ilir. 8nları d)şman korkusuyla kör)klemeni*gerekir. AEIH1larda 9itler, @ingene &e ahudi korkusuyla kör)klemişti s)r)y).Kendini*i korumak i5in onları yok etmek *orundaydını*. 4i*im de yöntemlerimi*&ar. 0on on yıl (oyun'a, her iki yılda (ir, hatta her yıl, kendimi*i onlardankorumamı* gerektiği söylenen (a*ı esaslı 'ana&arlar yaratıldı. >5lerindenö*ellikle (ir tanesi her *aman kullanıma ha*ırdı$ "uslar. Kendini*i her *aman"uslara karşı koruya(ilirsini* Rakat (ir d)şman olarak 5eki'iliklerini kay(etmek)*ereler &e kullanımı gittik5e *orlaşıyorG (u y)*den yenilerinin yaratılmasışart. !slına (akarsanı* insanlar ?eorge 4ush1u, (i*e ger5ekten neyinsaldırdığını anlatamaması ya da a5ık5a söyleyememesi konusunda haksı* şekilde



eleştirdiler. 4u 'idden haksı*lık. AE-H ortalarından ön'e, radyodan şu sö*lerininni gi(i dinleyerek uyurdunu*$ "uslar yaklaşıyor. Rakat, 4ush (u şansı yitirdi&e aynen "eagan dönemi halkla ilişkiler takımının AE-H1lerde yaptığı gi(i, onunda yeni d)şmanlar (ulması gerekti. 6am da (u nedenle uluslararası teröristler,uyuşturu'u ka5ak5ıları, 5ıldırmış !raplar &e d)nyayı ele ge5ire'ek olan yeni9itler, 0addam 9)seyin yaratıldı. 4ir(iri ardına gelmeyi s)rd)rmek

*orundaydılar. 9alkı )rk)t)r, teröri*e eder, ona gö*dağı &erirsini*G o da öyle(ir siner ki seyahat edemeye'ek kadar korkar. >şte o *aman, ne olduklarına (akma*ahmetine (ile girmeden alt ede(ile'eğini* +ki 'idden (öyledir+ ?renada, anamaya da (aşka korunması* )5)n') d)nya )lke ordularına karşı muhteşem *a2erlerka*anırsını*. >5ini* rahatlar. 8h (eZ 0on anda kurtulmuşu*. 4u, şaşkınJIs)r)y) kontrol altında tutma &e etra2ında ger5ekten olan (itenleilgilenmesindense dikkatini (aşka yönlere 5e&irmenin yollarından (iridir. Diğer(ir yaklaşan tehlike ise, ()y)k olasılıkla, K)(a ola'aktır. 4u, yasadışıekonomik sa&aş halinin de&amlılığını &e muhtemelen sıradışı (ir uluslararasıteröri*min yeniden 'anlandırılmasını gerektirir. Qu ana kadar uygulanan enesaslı uluslararası teröri*m, Kennedy h)k)metinin Mongoose 9arekatı &esonrasında K)(a1ya yapılanlardır. 4ir ihtimal Nikaragua1ya a5ılan sa&aş dışında

+eğer (unu teröri*m olarak nitelendirirseni*+ hi5(ir şey (ununla u*aktanyakından kıyaslanama*. Uluslararası !dalet Di&anı (unu, daha 5ok, saldırısını2ında değerlendirdi. Daima, hayali (ir 'ana&arlar şehri yaratan &e sonra daonu yakıp yıkmak i5in m)'adele eden (ir ideoloFik saldırı &ardır. =ğerdirene(ilirlerse, o şehre gireme*sini*. 4u 5ok daha tehlikelidir. Rakat eğer yokedile(ile'eklerinden eminseni*, onları (ir &uruşta darmadağın edip, (ir ke* dahaderin derin oh 5eke(iliri*.!:?#D! 0=@>C>:>KJ8lduk5a u*un s)redir de&am etmekte olan (ir şey &ar$ AE-/ Mayıs1ında, tahliyeedilmiş K)(alı mahk[m !rmando Sallada+res1in anıları yayımlandı &e medyada hemensansasyon yarattı. 0i*e (irka5 alıntı yapa'ağım. Medya, (u adamın a5ıklamalarınışöyle tanımladı$ 3Castro1nun, siyasi muhali2leri 'e*alandırıp yok ettiği ()y)kişken'e &e hapis sisteminin (elgelenmesi.3 4u, 3(ar(ar'a hapishanelerin,3insanlık dışı işken'elerin &e en sonunda (ahsi ge5en kitaptan öğrendiğimi*,y)*yılın (ir (aşka toplu katliam'ısının kontrol)ndeki de&let şiddetinin 3yeni(ir despoti*m yaratarak işken'eyi nasıl sosyal denetim mekani*ması olarak\Salladares1in de yaşadığı] 'ehennem K)(a1da kurumsallaştırdığı3nın 3i(ret&eri'i &e unutulma* (ir dök)m)3 idi. VashingtonJ 1ostun &e Ne% ork 6imes1ın tekrarladığı ya*ılar. Castro, 3diktatör (irkundak5ı3 olarak tanımlanmıştı. ?addarlıkları, kitapta öylesine inandırı'ı (irşekilde gö*ler ön)ne serilmişti ki 3an'ak en (udala &e soğukkanlı 4atılıentelekt)eller (u *alimin tara2ını tuta(ilir3 demişti Vashington ost. Unutmayınki t)m (unlar, tek (ir adamın (aşına gelenlerin ortaya 5ıkışı. 9adi diyelim kihepsi doğru, işken'eye maru* kaldığını söyleyen (ir adamın (aşına gelenlerhakkında sorgulama yapmayalım. Salladares, K)(alı kanlı gaddarın dehşet &eişken'elerine katlanmakta gösterdiği 'esaret se(e(iyle "onald "eağan tara2ından>nsan 9akları ?)n)1nde 4eya* 0aray1da d)*enlenen protokole 5ağrılmıştı. 0onrada, 0al&ador &e ?uatemala h)k)metlerini !4D1nin saldırılarına &e kendi (aşınagelenleri solda sı2ır (ıraka'ak kitlesel &ahşetlere karşı korumak i5in ih(arhi*meti &ere(ile'eği 4irleşmiş Milletler insan 9akları Komisyonu1nun 4irleşikDe&letler temsil'isi olarak atandı, işler (öyle y)r)yor işte.AE-/ yılı Mayıs1ında olmuştu (unlar. @ok ilgin5tiG insana, rı*a )retimiyleilgili (ira* 2ikir &eriyor. !ynı ay, liderleri öld)r)len =l 0al&ador >nsan9akları gru(unun hayatta kalan )yeleri, yöneti'isi olan 9er(ert !naya da dahil,tutuklanarak işken'e görd) :a =speran*a ;Umut< 9apishanesi1ne gönderildiler.9apisteyken de insan hakları m)'adelelerini s)rd)rd)ler &e a&ukat oldukları i5inyeminli (eyan toplamaya de&am ettiler. 4u hapishanede dört y)* otu* iki mahk[m&ardı. 4u mahk[mların dört y)* otu*unun, kendilerine elektrikle &e diğeryöntemlerle yapılan işken'eleri anlattığı yeminli (eyanlarından (iri, Ku*ey!merikalı )ni2ormalı (ir 4irleşik De&letler (in(aşısının yaptığı işken'elerin de



olduk5a ayrıntılı (ir anlatımını kapsıyor. 4u, a* rastlanılır (ir a5ıklıklaortaya konulan kapsamlı tanıklık, (ir işken'e odasında ne olup (ittiğinianlatanlar i5inde, ayrıntıları nedeniyle, ()y)k olasılıkla eşsi*dir. Mahk[mlarıny)* altmış say2alık yeminli tanıklık raporu, insanların işken'e görmeleriyleilgili tanıklık yaptıklarını gösteren &ideo kasetiyle (era(er hapis+J/

haneden dışarıya sı*dırıldı. Marin =yaleti inan5lar !rası iş(irliği ?ru(utara2ından dağıtıldı. erel ga*eteler (unu (asmayı reddetti. 6ele&i*yonkanalları yayınlamayı reddetti. Marin =yaleti1nin yerel ga*etesi 0an Rran'is'o=^aminer1da (ir makale yayımlandıG sanırım hepsi (u kadardı. 4aşka kimse de (ukonuya dokunmaya'aktı De&ir, etra2ta (ir s)r) 3(udala, soğukkanlı 4atılıaydının3 Xose Napoleon Duarte &e "onald "eagan1a ö&g)ler yağdırarak kol ge*diğide&irdi. !naya ise hi5(ir ö&g)n)n muhata(ı değildi. >nsan 9akları ?)n)1ne da&etedilmedi. 9i5(ir yere atanmadı. 4ir mahk[m değişimi sırasında tahliye edildi &esonra da, ()y)k olasılıkla 4irleşik De&letler destekli g)&enlik g)5leritara2ından katledildi. 4ununla ilgili 5ok a* (ilgi 5ıktı ortaya. Medya ise,gaddarlıkları hasır altı ederek susturmak yerine a5ığa 5ıkarma yolunu se5seydi,!naya1nın hayatını kurtara(ilir miydi diye kendi kendini asla sorgulamadı.4u (i*e, iyi işleyen (ir rı*a )retimi sisteminin 5alışma yöntemi hakkında (ir

şeyler söyl)yor. 9er(ert !naya1nın =l 0al&ador1da olanlarla ilgili yaptığıa5ıklamalarla kıyaslandığında Salladares1in anıları in'ir 5ekirdeğini (iledoldurma*. Rakat herkes işini yapmak *orunda. 4u, (i*i, gele'ek sa&aşa göt)r)r.0anırım (ir sonraki harekta kadar (unlardan daha 5ok duya'ağı*.0onun'usuyla ilgili (irka5 yorum daha. 0on olarak (una dönelim. Daha ön'e de(ahsettiğim Massa'husetts ni&ersitesi1nin yaptığı şu araştırmadan (aşlamakistiyorum. 4u 5alışmanın (a*ı ilgin5 sonu5ları oldu. !raştırmada insanlara,4irleşik De&letler1in yasadışı işgali ya da 'iddi insan hakları ihlalleriniengellemek i5in askeri g)5 kullanarak m)dahale etmeli mi, etmemeli mi diyesoruldu. Neredeyse her iki kişiden (iri etmeliyi* diye d)ş)n)yordu. asadışıtoprak işgalleri &e ağır insan hakları ihlali durumunda askeri g)5kullanmalıymışı*. =ğer 4irleşik De&letler (u öneriyi dinleye'ekse, o halde =l0al&ador1u, ?uatemala1yı, =ndone*ya1yı, 6el !&i&1i, Capeto%n1ı, 6)rkiye1yi,Vashington1Z &e diğer ()t)n de&letleri (om(alamalıyı*. 4unların t)m)yasadışı işgaller, saldırı &e ağır insan hakları ihlali kapsamına giriyor. =ğerörneklerin genişliği hakkındaki ger5ekleri (iliyorsanı*, 0addam 9)seyin1insaldırıları &e gaddarlıklarının da (u alanın i5ine girdiğini pekl(iliyorsunu*dur. ani onunkiler en u5ta olanı değil. Neden kimse (u sonu'a&armıyor Nedeni, kimsenin (unu (ilmemesi, iyi işleyen (ir propagandasisteminde, (u örnekleri listelediğimde kimse neden (ahsettiğimi anlama*. =ğer*ahmet edip de (akarsanı*, (u örneklerin 5ok da yerinde olduğunu anlarsını*.Kör2e* 0a&aşı sırasında, meşum (ir (i5imde nerdeyse 2ark edile'ek olan şu örneğiele alalım. Qu(at ayında, (om(ardıman se2er(erliğinin tam ortasında, :)(nanh)k)meti >srail1den, :)(nan topraklarından hemen &e koşulsu* olarak5ekilmesini taahh)t eden 4.M. ?)&enlik Konseyi1nin aldığı J no1lu kararauymasını talep etti. 4u karar AEP- Mart1ından kalmaydı. 8 . *amandan (u yana,>srail1in :)(nan topraklarından 5ekilmesini şart koşan art arda iki karar daha5ıktı. 6a(ii ki (u onu (ağlamıyor, 5)nk) 4irleşik De&letler, >srail işgalinearka 5ıkıyor. 4u sırada da ?)ney :)(nan yıldırılıyor. >5inde dehşet &eri'işeylerin olup (ittiği ()y)k işken'e odaları &ar orada. ?)ney :)(nan, )lkenindiğer (öl)mlerine saldırı i5in )s olarak kullanılıyor. :)(nan AEP-1den (eriişgal altındaydıG 4eyrut (om(alandıG yaklaşık yirmi (in insan öld)r)ld),(unlardan yaklaşık y)*de sekseni si&illerden oluşuyorduG hastaneler tahripedildiG daha 5ok terör, yağma &e hırsı*lık (oy gösterdi. 9er şey yolunda,4irleşik De&letler (unu destekliyor. 4u, örneklerden yalnı*'a (iri. Medyada(ununla ilgili ya da >srail &e 4irleşik De&letler1in uyması gereken 4.M.?)&enlik Konseyi1nin J no1lu kararıyla &eya diğer kararlarla ilgili (ir şeyduymadını*, yahut n)2usun )5te ikisinin ka(ul ettiği prensiplere karşın kimse6el !&i&1in (om(alanmasını talep etmedi. 0onu5ta, (u da yasadışı işgal &e ağırinsan hakları ihlali. 4u, örneklerden yalnı*'a (iri. @ok daha (er(at olanları&ar. =ndone*ya1nın Doğu 6imor1u istilası ikiJ-



y)* (in kişinin öld)r)lmesiyle sonu5landı. Diğerleri (unun yanında önemsi*gör)n)yor. 4u da 4irleşik De&letler tara2ından ku&&etle desteklenmişti &e halen4irleşik De&letler1in ()y)k diplomatik &e askeri desteğiyle de&am etmekte. 4uörnekler sıralamakla (itme*.JEK"R=W 0!S!Q#

4u si*e, iyi işleyen (ir propaganda d)*eninin nasıl 5alıştığını anlatır. 4i*#rak1a, Ku&eyt1e saldırdıysak, insanlar (unu yasadışı işgalin &e insan haklarıihlalinin şiddet gösterilerek engellenmesi gerektiği kuralına ger5ektenuyduğumu* i5in yaptığımı*a inana(ilirler. =ğer (u kurallar, 4irleşik De&letlerinta&rına karşı uygulansa, durumun ne ola'ağını akıllarına getirme*ler, işte (uger5ekten, olağan)st) (ir propagandanın (aşarısıdır.?elin (aşka (ir örneğe gö* atalım. AEEH !ğustos1undan (eri yapılan sa&aşha(erlerine dikkatle (akarsanı*, (irka5 5arpı'ı i2adenin noksan olduğunugör)rs)n)*. rneğin, 3#rak1taki demokrat muhale2et3 denilen şey aslında, oradaki5ok 'esur &e tam anlamıyla ger5ek demokrat muhale2ettir. Se ta(ii ki, #rak1tadahaIH2a*la (arınamadığı i5in s)rg)nde iş gör)r. =sasen !&rupa1dadır. 4anka'ı,

m)hendis &e mimar gi(i mesleklerden insanları kapsar (u muhale2et. 8nlard)ş)n'elerini a5ık5a dile getire(ilen, sesi olup konuşa(ilenlerdir. ?e5en şu(at,0addam 9)seyin halen ?eorge 4ush1un en iyi arkadaşı &e ti'ari ortağıyken, #rakdemokrat muhale2etinin kaynaklarına göre, (u insanlar #rak1ta parlamenterdemokrasi kurulmasının talep edilmesi yön)nde onların desteğini almak i5in(i**at Vashington1a gelmişlerdi. Qiddetle reddedilmişlerdi, 5)nk) 4irleşikDe&letler (unlarla ilgilenmiyordu. Kamusal alandan ise (una tepki gelmedi.!ğustostan iti(aren (u muhale2etin &arlığını inkr etmek (ira* daha *orlaştı.0addam 9)seyin1i destekleyerek ge5irdiğimi* yıllardan sonra, ağustos ayında(irden(ire ona d)şman kesildik. 4urada, konu hakkında 2ikri olması gereken (ir#rak demokrat muhale2eti &ardı. >şi (itmiş &e parampar5a olmuş (ir 0addam9)seyin görmekten mutluluk duyardı. 0addam, onların erkek kardeşlerini öld)rm)ş,kı* kardeşlerine işken'e yapmış &e kendilerini de )lke dışına s)rm)şt). "onald"eagan &e ?eorge 4ush 0addam1ı (eslerken (u insanlar ona karşı m)'adele&eriyorlardı. eki ya sesleri Ulusal medyaya (ir gö* atınG (akalım AEEH!ğustos1undan AEEA Mart1ının sonuna kadar #rak demokrat muhale2etiyle ilgili nekadar ha(er (ula(ilirsini* 6ek (ir kelime (ile (ulama*sını*. 4u, onlarınseslerini 5ıkarmamış olmasından kaynaklanmıyor. 4u insanların iddiaları,önerileri, 5ağrıları &e talepleri &ar. 4unlara (akarsanı*, !merikan (arışhareketinden neredeyse ayırt edileme* olduklarını gör)rs)n)*. 8nlar, 0addam9)seyin1e de >rak1a a5ılan sa&aşa da karşılar. lkelerinin yakılıp yıkılmasınıistemiyorlar. >stedikleri şey (arış5ıl (ir 5ö*)m &e (unun (aşarıla(ilir olduğunu5ok iyi (iliyorlar. 4u yanlış (akış a5ısı y)*)nden sistemin dışındalar ya *aten.#rak demokrat muhale2etiyle ilgili tek kelime duymuyoru*. =ğer onlardan ha(erdarolmak istiyorsanı*, !lman ya da >ngili* (asınını takip edin. ?er5i onlar da 5ok2a*la (ilgi &erme*ler ama en a*ından (i*im olduğumu*danIAdaha a* denetim altında tutuldukları i5in (irka5 şey söyleye(iliyorlar.ropagandanın olağan)st) (aşarısı (udur. n'e, #raklı demokratların sesi tamamendışarıda (ırakılır &e sonra da kimse (unu 2ark etme*. 4u da 5ok ilgin5. yle ki,iyi'e (eyni yıkanmış (u halk, #raklı demokrat muhali2lerin sesini duymadığını2ark edip de kendine 3Neden3 diye sorup şu aşikr 'e&a(ı (ulamıyor$ @)nk),#raklı demokratların kendilerine ait d)ş)n'eleri &arG uluslararası (arışhareketiyle aynı 2ikirleri paylaşıyorlar &e (u nedenle de dışarıda(ırakılmışlar.?elin (ir de sa&aşın nedenleri sorusunu ele alalım. 0a&aş i5in 5eşitli nedenleröne s)r)ld). 4u nedenler şunlardı$ 0aldırganlar öd)llendirilmemeli &e işgaleşiddet yoluyla derhal son &erilmeli. 0a&aşın nedeni (uydu. 6emelde, geliştirilen(aşka (ir neden yoktu. 4unun sa&aş nedeni olması olası mı 4irleşik De&letler,saldırganların öd)llendirilmemesi &e işgale şiddet yoluyla derhal son &erilmesiprensiplerine mi uyuyor 4u ger5ekleri art arda di*erek *eknı*ı aşağılamakdeğil niyetim, an'ak ger5ek şu ki (u iddialar ergenlik 5ağındaki okurya*ar (ir



gen5 tara2ından iki dakika i5inde 5)r)t)le(ilir. !n'ak, asla 5)r)t)lmedi.Medyaya (ir (akınG şu medyaya, li(eral yorum'ulara &e eleştirmenlere, Kongre1deyemin eden insanlara (ir (akın &e (irilerinin, (u ilkelerin 4irleşik De&letlertara2ından sa&unulduğu &arsayımını sorgulayıp sorgulamadığını gör)n. 4irleşikDe&letler, anama1da (ulunan kendi işgal ku&&etlerine karşı koyup (u durumuengellemek i5in Vashington1ı (om(alamaya kalkıştı mı ?)ney !2rika1nın

Nam(iya1yı işgali AE/E yılında yasadışı ilan edildiğinde, 4irleşik De&letlergıda &e ila'a am(argo koydu mu 0a&aşa gitti mi Capeto%n1ı (om(aladı mı 9ayır,yirmi yıl (oyun'a 3sessi* diplomasi3 y)r)tt). 4u yirmi yıl (oyun'a durum pek hoşdeğildi. "eagan+4ush yönetimi döneminde, ?)ney !2rika1nın sade'e 5e&re )lkelerdeöld)rd)ğ) insan sayısı (ir (u5uk milyondu. ?)ney !2rika1da &e Nam(iya1daolanları (oş &erin. 9er nedense, (u (i*im hassas y)+IJreğimi*i dağlamadı. 4i* 3sessi* diplomasi3yle yolumu*a de&am ettik &eişgal'ilere (ol (ol öd)l &ererek işimi*i (itirdik, işgal'ilere g)&enlikkaygılarını hesa(a katarak (ir5ok a&antaF sağlanıp, Nam(iya1nın ana limanı&erildi. 9ani (i*im tutunduğumu* ilke, nerede 4unların kesinlikle sa&aş nedeniolamaya'ağını a5ıklamak 5o'uk oyun'ağıdır, 5)nk) (i*ler (u ilkelerisahiplenmiyoru*. Waten kimse de a5ıklamadıG önemli olan da (u. Se hi5 kimse

(undan 5ıkan şu sonu'u göstermek i5in kılını kıpırdatmadı$ 9i5(ir neden sa&aşagirmeye yetme*. 9em de hi5. =rgenlik 5ağında, okurya*ar (ir gen5 tara2ındanyaklaşık iki dakika i5inde 5)r)t)lemeye'ek tek (ir sa&aş nedeni yoktur. >şte (uda totaliter (ir k)lt)r)n damgası. 4i*i korkutmak, öyle derindentotaliterleştirmelidir ki, hi5(ir se(ep olmadan sa&aşa s)r)klene(ilmeli &e:)(nan1ın 5ağrısını, ılımlılığını 2ark etmeye'ek hale gelmeliyi*. 4u 5ok 5arpı'ı(ir ger5ek.4om(ardıman (aşlamadan hemen ön'e, o'ak ortalarında, geniş 5aplı (ir Vashingtonost+!4C araştırması ilgin5 (ir şey 5ıkarttı ortaya. >nsanlara, 3=ğer #rak,!rap+#srail 5atışmasının ?)&enlik Konseyi tara2ından ele alınması şartıylaKu&eyt1ten 5ekilme kararı alsaydı (unu olumlu karşılar mıydını*3 sorusuyöneltildi. Neredeyse )5te iki oranında halk (una olumlu (akıyordu. #rakdemokrat muhali2leri dahil olmak )*ere, ()t)n d)nya da öyle (akıyordu. !merikanhalkının )5te ikisinin (unu desteklediği (ildirildi. 6ahminen, (una olumlu(akanların her (iri, d)nyada (öyle d)ş)nen tek insanın kendisi olduğunu*annetmiştir. =l(ette, (asından kimse (unun asla iyi (ir 2ikir olduğunusöylemedi. !ma Vashington1dan gelen emirler öyleydiG (i*im 3(ağlantı3ya yaniuluslararası siyasete karşı olmamı* (ekleniyordu &e (u y)*den emri alır alma*herkes uygun adıma ge5erek diplomasiye karşı oldu. 4asında (ir yorum (ulmaya5alışırsanı*, !le^ Co'k(urn1un, :os !ngeles 6imes1da, (unun iyi (ir 2ikirolduğunu sa&unan köşe ya*ısına rastlaya(ilirsini*. 4u soruya 'e&ap &ereninsanların, yalnı* olduklarını d)ş)nd)klerini söylemiştim amaII(u sade'e (enim 2ikrim. Rar* edin ki insanlar, yalnı* olmadıklarını, tıpkı#raklı demokrat muhali2ler gi(i diğerlerinin de (öyle d)ş)ne(ile'eğini(iliyordu. Rar* edin ki, #rak1ın yönelttiği (u şartlı tekli2 (ir &arsayım değil,tam anlamıyla ger5ekti. 4undan daha seki* g)n ön'e, 4irleşik De&letler )st d)*eyyetkilileri tara2ından kamuoyuna duyurulmuştu. J 8'ak g)n) (u yetkililer, !rap+lsrail 5atışmasının &e toplu imha silahları sorununun ?)&enlik Konseyitara2ından ele alınması karşılığında #rak1ın Ku&eyt1ten tamamen 5ekilmetekli2ini (asına a5ıklamıştı. 4irleşik De&letler ise, Ku&eyt1e girilmesiön'esinde (u konuyu gör)şmeyi reddediyordu. Rar* edin ki halk, tekli2inger5ekten masaya yatırıldığından, 5oğunluk tara2ından desteklendiğinden &easlında (unun, işgalin önlenmesini istediğimi* diğer nadir durumlarda olduğugi(i, (arışı önemseyen, aklı (aşında her insanın onaylaya(ile'eği t)rden (irtekli2 olduğundan ha(erdardı. Rar* edin ki (unların t)m) (iliniyordu. 0i*in2ikrini*i (ilmem ama (en'e (öylesi (ir durumda, şu )5te ikilik oran, y)*dedoksan seki*e y)kselirdi. >şte si*e propagandanın m)thiş (aşarıları. 4)y)kolasılıkla, ankete katılan insanlardan (ir teki (ile a* ön'e (ahsettiğimşeylerden ha(erdar değildi. >nsanlar yalnı* olduklarını d)ş)nd)ler. 4u y)*dende, hi5 muhale2etle karşılaşılmadan sa&aş politikalarına de&am etmek olasıydı.



ge5irmek i5in ha*ır (ekliyor. 4una dikkat 5eken (irini görd)n)* m) peki !slındaen (aşta, köyl) ordusu olan (ir )5)n') d)nya )lkesiydi. Qimdilerde ise istihkm,kimyasal silahlar &(. gi(i konularda (ir ton yanlış istih(arat toplandığı itira2ediliyor. 4una dikkat 5eken (iri oldu mu 9ayır. 9emen hemen kimseyiI/göremedik. 4u tipiktir. Dikkatini*i 5ekerim, (u olay, Manuel Noriega1ya tam da

aynısı yapıldıktan (ir yıl sonra ger5ekleşmişti. ?eorge 4ush1un dostu 0addam9)seyin1le &eya ekin1deki diğer arkadaşlarıyla, hatta 4ush1un kendisiylekıyaslandığında önemsi* (ir hayduttur Manuel Noriega. Köt)d)r 2akat şualıştığımı* t)rden d)nya standartlarında (ir haydut değildir. D)nyayasığamaya'ak kadar ()y)k (ir 'ana&ara dön)şt)r)lm)şt). Uyuşturu'u ta'irleriniyöneterek (i*i yok ede'ekti. 4ir an ön'e harekete ge5ip, y)*ler'e hatta (elki(inler'e insanı öld)rerek, k)5)')k, yaklaşık y)*de seki*lik (eya* oligarşiyiyeniden g)5lendirerek &e 4irleşik De&letler1in askeri yöneti'ilerinin kontrol)n)siyasi sistemin her aşamasında etkin hale getirerek onu yok etmeliyi*. akendimi*i kurtarmak i5in (unu yapmalıyı* ya da (u 'ana&ar tara2ından yokedilmeye ha*ırlıklı olmalıyı*. 4ir yıl sonra aynı şey 0addam 9)seyin tara2ındanyapıldı. Kimse (una dikkat 5ekti mi Kimse neyin ni5in olduğundan (ahsetti mi4unu (ulmak i5in 5ok uğraşmanı* gerekir.

Dikkat ederseni* (unun, (arış yanlısı (ir halkı 4el5ikalı (e(eklerin kollarınıkoparan !lman askerlerinden kendisini korumak i5in !lman olan her şeyi yok etmekisteyen gö*) dönm)ş histerik (ir topluma dön)şt)ren Creel Komisyonu1nunyaptığından (ir 2arkı yok. 6eknikler, tele&i*yonun &e akıtılan (ir yığın paranınsayesinde daha gelişmiş ola(ilir, ama yine de tam anlamıyla geleneksel.!sıl yorumuma geri dönmek gerekirse, sanırım sorun sade'e yanlış (ilgi edinme &eKör2e* Kri*i değil. @ok daha geniş. !sıl sorun, ö*g)r (ir toplumda mı, yoksa (ir5eşit ka(ullenilmiş totalitari*m altında olayların merke*inden u*aklaştırılmışşaşkın s)r) olarak (ir yerlere s)r)len, dehşete d)ş)r)len, &atanse&er sloganları(as (as (ağıran, hayatları i5in s)rekli korku duyan, huşu ile kendilerini yokolmaktan kurtaran liderlerine hayran olanG eğitimli sını2larınsa (ir emirleuygun adıma ge5erek kendilerinden (eklenilen sloganları tekrar ettiği &e e&indedeğerlerini kay(ede+IPrek gerileyen (ir toplumda payımı*a d)şeni mi yaşamak istediğimi*. D)nyayımah&etmemi* i5in ötekilerin (i*e ödeme yapa'ağını umarak parayla *oraki itaatsağlayan (ir de&let olmaktan &a*ge5meliyi*. 4u (ir se5imdir. )*leşmek *orundaolduğumu* (ir se5im. 4öylesi soruların 'e&a(ı aslında ()y)k öl5)de senin (enimgi(i insanların elinde.I-Marslı ?a*ete'i36eröre Karşı 0a&aş3ın Nasıl !ktarılması ?erektiği st)ne4u metin, JJ 8'ak JHHJ tarihinde 39a(er'ilikte Doğruluk &e 6ara2sı*lık3 adlımesleki si&il toplum kuruluşunun on (eşin'i yıldön)m)n) dolayısıyla Ne% ork4elediye 4inası1nda &erilen konuşmadan derlenmiştir. .0anırım (öyle (ir 2ırsatta tartışmaya sunula'ak en uygun konunun ne olduğu 5oka5ık$ Medya, son ayların en önemli hikyesini, nam+ı diğer 3teröre karşı sa&aş3sorununu ö*ellikle >slam d)nyası ekseninde nasıl ele aldı 4u arada aklımagelmişken, (urada medya derken yorum, anali* &e 2ikir dergilerini, yani aslındagenel olarak entelekt)el k)lt)r) de kapsayan olduk5a geniş (ir ka&ramıkastediyorum.4u ger5ekten önemli (ir tartışma konusu. Diğerleri i5inde, !D!:=6 ka&ramıtara2ından d)*enli olarak ele alınan tek konu (u. !ynı *amanda da, )st)nekonuşma yapmak i5in 5ok da uygun (ir konu değilG nedeni ise 5ok5a ayrıntılıanali* gerektirmesi. 4u y)*den de yapmak istediğim şey (ira* değişik (iryaklaşım+Ala de&am ederek hikyenin tara2sı*lık, doğruluk, uygunluk gi(i reh(er olarakka(ul gören genel ilkelerle (ağdaşa'ak (i5imde nasıl ele alınması gerektiğisorusunu sormak.?elin (una (ir 5eşit d)ş)n'e deneyi yaparak (aşlayalım. Marslı *eki (ir adam'anlandırın gö*)n)*de ;3adam3 dememin nedeni genelde Marslıların erkek olduğunun



&arsayılması<. 4u Marslı, 9ar&ard &e Colum(ia )ni&ersitelerinin ?a*ete'ilik2ak)ltelerinde okudu &e orada t)m y)'e değerleri öğrenerek onlara y)rekteninandı. 4u Marslı (öyle (ir hikyeyi nasıl ele alırdı4en'e, Mars ga*etesine göndere'eği (a*ı ger5eğe dayalı gö*lemlerle (aşlardı işe.?er5eğe dayalı ilk gö*lem, teröri*mle sa&aşın AA =yl)l`de değil, aslında ondanyirmi yıl ön'e aynı söylemin kullanılmasıyla ilan edildiğidir. "eagan 9)k)meti,

eminim hepini* (iliyorsunu*dur, (aşkanın 3korkun5 terör 2elaketi3 diyetanımladığı durumu lanetleyip, teröri*mle sa&aşın !4D dış siyasetinin esasıola'ağını ilan ederek yönetime geldi. !sıl nokta, >slam d)nyasında &e o*amanlar 8rta !merika1da da &ar olan de&let destekli uluslararası teröri*mdi.Uluslararası teröri*m, 3modern *amanda (ar(ari*me (ir geri dön)ş3, 3medeniyetinahlaksı* d)şmanları33 tara2ından yayılan (ir &e(a olarak tanımlanmıştı. !slındade&let (akanı ?eorge 0hult*1dan alıntı yapıyorum."eagan1dan alıntıladığım ')mle 8rtadoğu terör)yle ilintiliydi &e AE- yılınaaitti. 4u dönemde, (ölgedeki uluslararası teröri*m her yıl yapılan !sso'iatedress anketinde editörler tara2ından yılın önde gelen hikyesi se5ilmişti. 4udurumda, şu (i*im Marslının (elirtmesi gereken ilk nokta teröre karşı sa&aşınJHHA yılında ikin'i ke* ilan edildiği &e yılın en önemli hikyesi halinegeldiği, yani teröri*mle sa&aşın ilk ke* değil, daha ön'e de sık sık yapıldığı

gi(i, yeniden ilan edildiğidir.stelik, 5ok 5arpı'ı (ir ger5eklik sö* konusudur, ki (u da hepNe% ork 6imes, A- =kim AE-. Vashington ost, J/ =kim AE-.Jaynı insanların 3yol gösteren3 konumunda olmasıdır. 6eröri*me karşı sa&aşınikin'i raundunun askeri ayağını s)rd)ren Donald "ums2eld, doruktaki yıl AE- dei5inde olmak )*ere, ilk rauntta da "eagan1ın ö*el 8rtadoğu delegesiydi. 0a&aşın4irleşmiş Milletler1deki diplomatik ayağını y)r)tmek )*ere daha (irka5 ay ön'eatanan kişi, teröre karşı sa&aşın ilk raundunda 4irleşik De&letler1in ana )ss)olan 9onduras1taki operasyonlarını idare eden Xohn Negroponte1un ta kendisidir.?)5 Unsurunun KullanılmasıAE- yılının önde gelen hikyesi 8rtadoğu1daki terörd), 2akat 8rta !merika1dakiteröri*m de g)n)n hikyelerinde ikin'i sırayı alıyordu. 9atta 0hult* (unu, 8rta!merika1daki &e(anın en dehşet &eri'i (elirtisi olarak tanımlıyordu. !nlattığınagöre asıl sorun, 3(i*im yarık)remi*e yerleşen kanser3diG onu kesip atmakistiyorduk, ki (unun 5a(u'ak yapılması şarttı, 5)nk) (u kanser 9itler1inKa&gam1daki ama5larını ortaya koyuyordu &e neredeyse d)nyaya hkim olmak)*ereydi. 4u ger5ekten tehlikeliydi. 6ehlike o kadar 'iddiydi ki AE- yılının!dalet ?)n)1nde (aşkan, ulusal sıkıyönetim ilan etti, 5)nk) dediğine göre (ukanser, 3ulusal g)&enliğe &e 4irleşik De&letler1in dış siyasetine alışılmadık &eolağan)st) (ir tehdit3 yöneltiyordu. ;!dalet ?)n), ne tesad)2 ki, d)nyanın gerikalan kısmında !merikalı iş5ilerin m)'adelelerine omu* &erilmesi anısınakutlanan (ir g)nd)r. 4irleşik De&letler1de ise şo&enist (ir (ayramdır A Mayıs.<Kanser en sonunda sök)p atılana kadar sıkıyönetim yılda (ir ke* yenilendi.De&let 4akanı 0hult*, tehlikenin o kadar )rk)t)') olduğundan (ahsediyordu ki, (uşartlarda ılımlı yollara de&am etmeyi s)rd)reme*dini*G yani kendi deyimiyle3=ğer pa*ar+Xa'k 0pen'e &e =ldon Ken%orthy1nin makalelerini in'elemek i5in (k*$ ed. Val+ker,6homasG "eagan &s. the 0andinistasG 4oulder$ Vest&ie%,AE-P.Ilık masasına g)')n gölgesi d)şme*se m)*akereler yalnı*'a kapit)lasyon ka*anımıi5in (ir d)*me'edir3 ;A Nisan AE-/<. 0hult*, 3=şitlikteki g)5 unsurunu hesa(akatmayı reddeden 4irleşmiş Milletler, Uluslararası Mahkeme &(. dış ara(ulu'ularkullanmak gi(i yasal, )topist yol3 arayanları su5luyordu.!slına (akarsanı* 4irleşik De&letler eşitliğin g)5 unsurunu, UluslararasıMahkeme, :atin !merika )lkeleri &e ta(ii ki d)nyayı 2ethetmeyi aklına koymuşkanserin yasal &e )topist (ir yol arayışına (aşarıyla engel olan Xohn Negropontekumandasında 9onduras1ta )s kuran )'retli askeri (irlikler yoluyla kullanıyordu.Medya (u konuda hem2ikir oldu. ?er5ekten ortaya 5ıkan tek sorun taktiklerdi. 9er*amanki gi(i sa&aş şahinleri &e (arış g)&er'inleri arasında (ir 5ekişme sö*konusuydu. 0a&aş yanlılarının durumu, 6he Ne% "epu(li'1in editörleri tara2ındangayet iyi a5ıklanmıştı ; Nisan AE-<. Kendi deyimleriyle, 3ka5 tanesinin



katledildiğine (akmaksı*ın :atin t)r) 2aşistlere3 askeri yardım göndermeyede&am etmek gerektiğini söylediler 5)nk), 30al&ador1daki &e hatta (ölgenindiğer herhangi (ir yerindeki insan haklarından daha önemli olan !merikanön'elikleri3 &ardı. 0a&aş şahinleri işte (öyleydi.te yandan (arış yanlıları, yasal yolların tam anlamıyla işe yarayamaya'ağınıiddia ederek Nikaragua1yı, yani kanseri, 38rta !merika tar*ı3na dön)şt)rmek &e

ona 3(ölgesel standartları3 ka(ul ettirmek i5in (a*ı yeni alternati2 yollarönerdiler. Vashington ost1dan ;A+AE Mart AE-/< alıntı yapıyorum. 8rta !merikatar*ı &e (ölgesel standartlardan kasıt, o dönemde soykırımlar, işken'eleryaparak tas&ir edilemeye'ek şekilde ortalığı yakıp yıkan =l 0al&ador &e?uatemala terör de&letleriydi. ani (arış g)&er'inlerine göre, Nikaragua1yı da8rta !merika tar*ına 5e&irmemi* şarttı.Ulusal (asındaki editörler &e köşe ya*arları, g)&er'in &e şahin tara2larıarasında neredeyse y)*de elli+elli dağılmıştı, istisnalarta(ii ki &ardı, ama kelimenin tam anlamıyla istatistiksel (ir hatanıni5indeydiler. 4u konu )st)ne (asılmış (ir s)r) kaynak &arG hatta u*un *amandır&ar, eğer (ir gö* atmak isterseni*. 8 *amanlar &e(anın ortalığı kasıp ka&urduğu(aşka (ir önemli (ölgede, 8rtadoğu1da, terördeki istikrar 5ok daha radikaldi.

0a&aş !ynı, 9ede2ler RarklıDemek ki, (i*im *eki Marslı yakın tarihe ilişkin (u dikkat 5eki'i s)rekliliğekesinlikle önem &ermeliymişG yani Mars1taki manşetler teröre karşı (ahsi ge5ensa&aşın, aynı hede2lere karşıymış gi(i gör)nen, 2akat +Marslı muha(irimi*in deö*el olarak (elirte'eği gi(i+ asla tam anlamıyla aynı olmayan hede2lere karşıduran insanlar tara2ından tekrar ilan edildiğini ya*malıymış.AE-H1in C#! &e iş(irlik5ileri tara2ından örg)tlenmiş &e silahlandırılmışö*g)rl)k sa&aş5ıları, eğitildikleri ö*el g)5ler tara2ından şu sıralar !2ganistanmağaralarında aranan ahlaksı* medeniyet d)şmanlarının ta kendisidir. 8nlar,teröre karşı ilk sa&aşın önemli (ir (ileşeniydi &e (u sa&aşın i5indeki diğer(ileşenlerle tamamen aynı şekilde hareket etmişti.@ok ön'eden, tam olarak AE-A1de Mısır 4aş(akanı1na d)*enlenen suikastla (aşlayıp(ug)ne kadar u*anan terörist ama5larını saklamadılar. 4u maddelerin i5inde,"usya1ya d)*enlene'ek terörist saldırılar o kadar ağırdı ki, (ir noktada 2iilenakistan1la da (ir sa&aşa girdiler. "uslar, AE-E1da !2ganistan1dan 5ekilerekperişan olmuş )lkeyi 4irleşik De&letlerin en gö*de toplu katliam'ılarının,te'a&)*')lerinin &e teröristlerinin eline (ıraktığında !2ganistan, tarihinin enköt) dönemi olarak tanımlanan s)re'e girmişti. !4D1nin gö*deleri, şimdi de Ka(ilsınırları dışında iş (aşında. 4u sa(ahki Vall 0treet Xournal1 a ;JJ 8'ak JHHA<göre, (öl+4a*ı yorum &e kaynaklar i5in 4k*$ Chomsky, Noam, Medya ?er5eği, =&erest ay.,=kim JHHJ.gedeki en önemli diktatörlerden ikisi, ()y)k (ir sa&aşın patlamasına nedenola'ak (ir (ahanenin i*ini s)r)yorlarmış. Umarı* (aşarama*lar.>şte (unların t)m) Mars (asınının manşetlerini oluşturuyorG ta(ii ki si&il halkai2ade ettikleriyle (irlikte aktarılıyorG 5)nk) si&il halk ka&ramı, dört ayön'esinden kullanılmaya ha*ır olduğu halde, koşullar y)*)nden dağıtılmayan gıda&e diğer ihtiya5lardan hl 5aresi*'e mahrum (ırakılan 5ok ()y)k (ir insantopluluğunu kapsıyor.4unun sonu5larını (ilmiyoru* &e asla (ilmeye'eği* de. @)nk) entelekt)el k)lt)rde(ir ilke &ardır ki (una göre, d)şmanın su5larını (ir la*er keskinliğiylesoruşturursunu*, ama asla dön)p kendini*e (akma*sını*, +(u nokta 5ok önemlidir+(öyle'e, Sietnam1da, 0al&ador1da ya da (aşka yerlerde ardını*da (ıraktığını*'esetlerin sayısı hakkında olduk5a muğlak tahminlerde (ulunursunu*.!hlaki Denkliğin 0apkınlığıDaha ön'e de söylediğim gi(i, Mars1taki manşet (u ola'ak, iyi (ir Marslımuha(ir, (irka5 temel d)ş)n'eyi a5ıklamak isteye'ektir. 9er şeyden ön'e,teröri*min tam olarak ne olduğunuG sonra da (una &erile'ek uygun tepkinin neolduğunu öğrenmek ister, ikin'i sorunun 'e&a(ı her ne olursa olsun, &erile'ekuygun tepki, doğruluğu ka(ul edilmiş (a*ı ahlaki önermeleri tatmin etmekdurumundadır &e Marslı da (u önermelerin neler olduğunu kolay'a keş2ede(ilirG en



saldırıları konu alan ilgin5 (ir Xapon 3isyan (astırma kıla&u*u3 serisi (astı.8lduk5a ilgimi 5ekmişti &e (u kıla&u*la hemen hemen ay+-nısı olan 4irleşik De&letlerin ?)ney Sietnam kıla&u*unu karşılaştıran (ir makaleya*mıştım o *amanlar. !n'ak (elirtmeliyim ki makale o kadar da *eki'e değildi.9er neyse, (u (ir ger5ek &e hatta (ildiğim kadarıyla e&rensel (ir ger5ek. 8

halde, resmi tanımı kullanamamamı*ın (irin'i nedeni (uymuş. >kin'i neden ise(undan 5ok daha (asit$ 6eröristlerin kim olduklarına dair ()t)n yanlış'e&apları, temelden yanlış 'e&apları &ermesi. yleyse, resmi tanımın tamamenterk edilmesi gerekir &e (u y)*den si*e doğru 'e&apları &ere'ek (ir 5eşitgelişmiş tanım (ulmanı* şart olur ki (u *ordur. 6eröri*min tanımının ne kadar*orlayı'ı (ir tartışma konusu olduğu &e ()y)k (eyinlerin onunla m)'adele &erdiği&(. şeyler duyuyor olmanı*ın nedeni de işte (udur.Neyse ki (ir 5ö*)m &ar. @ö*)m teröri*mi, onların (i*e +(i* her kim olursakolalım+ karşı uyguladıkları teröri*m olarak tanımlamak. 4ildiğim kadarıyla (ue&renseldirG ga*ete'ilikte, (ilimde. Se sanırım tarihsel (ir olgudur daG yani nede olsa (u uygulamaları takip etmemiş (ir )lkeyle hi5 karşılaşmadım. 8 halde,yine de sorundan (ir 5ıkış yolu &ar. 6eröri*min (u işe yarar tanımıyla her *amanokuduğunu* klasik sonu5ları 5ıkarta(iliri*$ şöyle ki, (i*ler &e (i*im

m)tte2iklerimi* teröri*min asıl kur(anı &e teröri*m ise g)5s)*)n silahı.=l(ette, resmi anlamda teröri*m de diğer silahlar gi(i g)5l)n)n silahıG 2akat(ir kere 3teröri*m3i (i*e karşı uygulanan terör olarak algıladıysanı* o, tanımıgereği, g)5s)*)n silahıdır. Demek ki tanımı gereği, teröri*min g)5s)*)n silahıolduğu doğrudur. 8 halde, s)rekli olarak ga*etelerde &eya dergilerde (ununlailgili ya*anlar &e ya*dıkları da doğrudurG gereksi* tekrarlarG kural gereği.:i(eration, =yl)l+=kim AE/P. eniden 4asım$ Chomsky, NoamG !meri'an o%er and6he Ne% MandarinsG Ne% ork$ antheon, AE/E.E6ipik 6eröri*m 3 +4i*im Marslı1nın, (u gör)n)şte e&rensel olan kurallara meydan okumaya de&amettiğini &e tekrar tekrar sö*) edilen ahlaki önermelerin yanı sıra teröri*min,4irleşik De&letler tara2ından yapılmış resmi tanımını da ger5ekten ka(ulettiğini &arsayalım. alnı* şunu söylemeliyim ki, şimdiye kadar 5oktan u*aydayol almaya (aşlardı ama hadi (i* yine de &arsaymaya de&am edelim. =ğer Marslı (ukadar ileriye giderse, hi5 ş)phesi* orada teröri*min 5ok (elirgin resimleriylekarşılaşır. rneğin AA =yl)l, terörist &ahşetin ö*ellikle şok edi'i (irörneğidir. Diğer (ir (elirgin örnekse, ingili* sa&unma kurmaylarının (aşkanıolan !miral Mi'hael 4oy'e tara2ından ilan edilen &e ekim sonlarında ;J- =kimJHHA< Ne% ork 6imes1ın (aş say2a ha(eri olarak yayımlanan !4D+#ngili* karşısaldırısıdır. !miral, !2ganistan halkına 3liderini değiştirin'eye kadar3!merikan &e >ngili* ordularının onlara karşı d)*enlediği saldırılara de&amede'eğini (ildirmişti.Dikkat ederseni* resmi tanıma göre (u, uluslararası teröri*min tipik (ir resmiGokumasını tekrar yapmaya'ağım 2akat (unun )st)ne d)ş)n)rseni* kesinliklekusursu* (ir örnek olduğunu gör)rs)n)*.4u a5ıklamadan iki ha2ta ön'e ?eorge 4ush !2ganlara, daha doğrusu !2ganistanhalkına, aranılan *anlılar teslim edilin'eye kadar saldırıların de&am ede'eğini(ildirmişti. 9atırlatırım ki 6ali(an reFiminin de&rilmesi d)ş)n'esi akıllara,+aslında (unu kendi 5ıkarları i5in kullanarak, sa&aşın ne denli haklı olduğunuya*a'ak olan entelekt)ellerin aklına+ (om(alamadan (irka5 ha2ta sonra gelmişti.=l(ette (u da tipik teröri*mdi$ 6eslim etmeni*i istediğimi* (a*ı insanları (i*e&erene kadar si*i (om(alamaya de&am ede'eği*. 6ali(an reFimi (a*ı delillergöstermesini istediyse de 4irleşik De&letler s)rekli olarak (u isteği görme*dengeldi. !ynı 4irleşikHDe&letler, tam da o dönemde gelen su5luları iade tekli2lerini dikkate almayı(ile d)ped)* reddettiG (u tekli2lerin ne kadar 'iddi olup olmadığını (ilemiyoru*5)nk) geri 5e&rildi.Q)phesi* Marslı (unların hepsini (elgeleye'ektir &e (ira* e& öde&i yaptıysa olan(itenin nedenlerini, (aşka (ir s)r) örnek de (ularak, 5a(u'aka5ıklaya(ile'ektir. Nedenler 5ok (asit$ D)nyayı yönetenler (ir şeyi a5ıklığa



ka&uşturmak *orundadır ki (u da (aşka hi5(ir otoriteye (oyun eğmedikleridir. 4use(eple delil sunmak durumunda oldukları 2ikrini ka(ul etme*, su5lularınkendilerine iadesini talep yoluyla halletmeyi uygun görme*lerG nitekim,4irleşmiş Milletler ?)&enlik Konseyi1nin yetkisini de a5ık5a reddederler. !4Danlamı a5ık &e net olan yetkiyi kolay'a, hi5(ir nedene ihtiya5 duymadan elege5ire(ilirdi. Rakat (u se5eneği geri 5e&irdi.

Se (u olduk5a anlamlı. Nitekim uluslararası ilişkilerde &e diplomaside (ununi5in kullanılan (ir terim de &ar. ?)&enilirlik sağlama deniyor (una. 4aşka (iri2adeyle, 3(i* terörist (ir de&leti* &e eğer yolumu*a 5ıkarsanı* (ununsonu5larına katlanırsını*3 ')mlesinin ilan edilmesidir. 6a(ii (u an'ak3teröri*m3i resmi anlamda yani 4irleşik De&letler yasalarında &e diğerlerindetanımlandığı anlamda kullanıyorsak ge5erlidir &e daha ön'e değindiğim se(eplerlede ka(ul edileme*dir,6artışılama* 8laylar?elin ahlaki önermelere geri dönelim. Neredeyse e&rensel olarak ka(ul görmesininyanı sıra adil, takdire şayan &e kesinlikle doğru diye tanımlanan resmi öğretiyegöre 4irleşik De&letler1in +ta ki !2ganlılar, kanıt sunmayı &e su5luları iadetale(i yapmayı reddeden !4D1ye, *anlıları teslim edene kadar ya da 4oy'e1un dahasonra söylediği gi(i, liderlerini değiştirin'eye kadar+ onlara karşı terörist

(ir sa&aşı s)rd)rmesine i*in &erildi. ani, Kutsal Kita(ın a5ıkladığı anlamdaikiy)*l) olmayan (ir kimse anında şuAsonu'a &ara'aktır$ 4irleşik De&letler, (eş (in öl)m)n dört (ininden sorumlu olan(ir terörist (irliğin lideri olmaktan su5lu (ulunan katil =mmanuel Constant1ıteslim edene kadar 9aiti1nin !4D1ye karşı ()y)k 5aplı terörist (ir saldırıy)r)tmesine i*in &erilmiştir.4u olayda kanıtlar ortadaydı hi5 ş)phesi*. =n sonun'usu IH =yl)l JHHA1de +yaniş)pheli teröristleri teslim etmediği takdirde !2ganistan1ın teröre ta(itutula'ağı )st)ne t)m o konuşmaların yapıldığı sırada+ olmak )*ere 9aiti, tekrartekrar =mmanuel Constant1ın iadesi tale(inde (ulunmuştu. =l(ette sade'e dört yada (eş (in siyah insanın ölm)ş olması nedeniyle sanırım 5ok 'iddiye alınmadı.4u durumda (elki de, 4irleşik De&letler1de kitlesel terör (aşlatmalılar.4om(alayamadıklarına göre, (iyo+terör ya da ne (ileyim, (aşka (ir yönteme(aş&urmaları gerekirG !4D, on ikin'i y)*yıldan (u yana 9aiti halkına karşıkorkun5 su5lardan sorumlu olan yönetimini değiştirene kadar.a da ahlaki önermelere (ağlı kalmak gerekirse, Nikaragua1nın da, sırasıgelmişken, teröri*me karşı a5ılan sa&aşı yeniden ilan eden liderleri, yani yineaynı insanları hede2 alarak (ahsedilen yöntemlere (aş&urmasına mutlaka i*in&erilmiştir. Nikaragua1ya d)*enlenen terörist saldırının AA =yl)l1den (ile dahaamansı* olduğunu anımsayınG on (inler'e insan öld)r)lm)ş, )lke (elki (ir dahaasla tela2i edilemeye'ek dere'ede harap d)şm)şt).4u da tartışılama* örneklerden (iri olduğu i5in )st)nde durmak *orunda değili*.6artışılama* olmasının nedeni Uluslararası Mahkeme1nin, ()t)n )lkelerinuluslararası yasalara uyması gerektiği yön)ndeki +kimsenin adını söylemeyen amakimi ima ettiği a5ık5a (elli olan+ an'ak !4D tara2ından &eto edilen &e>ngiltere1nin 5ekimser oy kullandığı ?)&enlik Konseyi kararına dayanarak4irleşik De&letleri, uluslararası teröri*mden su5lu (ulan h)km)d)r. a da ?enelKurul kararının yine aynı şeyi onayla+Jyan, 2akat 4irleşik De&letler &e (ir+iki m)&ekkil de&let tara2ından karşı5ıkılan h)km) de tartışılma* olmasının (ir nedenidir. Uluslararası Mahkeme,4irleşik De&letler1e uluslararası teröri*m su5una hemen (ir son &ererek y)kl)ta*minatlar ödemesini emretti. 4irleşik De&letler saldırıları hemen kı*ıştırmakama'ıyla iki yanlı (ir kararla 'e&a(ını &erdiG medyanın tepkisini daha ön'eanlatmıştım. 6)m (unlar, kanser yok edilin'eye dek s)rd) &e hl da de&amediyor.4öyle'e, teröri*mle sa&aşın tam ortasında, Kasım JHHA1de, Nikaragua1da se5imleroldu &e !4D se5imlere kök)nden m)dahale etti. anlış sonu5ları ka(ul etmeye'eğiyön)nde Nikaragua1yı uyardıG hatta nedenini (ile söyledi. Dışişleri 4akanlığı,AE-H1lerdeki uluslararası teröri*mde Nikaragua1nın +4irleşik De&letler1in eny)ksek uluslararası mer'iler tara2ından su5lu (ulunmasına neden olan teröri*me



direnerek+ oynadığı role gö* yumamaya'ağımı*ı a5ıkladı. Kendini tutkuylateröri*me &e ikiy)*l)l)ğe adamış entelekt)el k)lt)rde, (unlara dair hi5(ir yorumyapmadan ge5ilir ama sanırım Mars (asınının manşetlerinde (ir yer (ula(ilir.4urada ise nasıl ele alındığına (akın &e gör)n. 0ırası gelmişken (ir de, (utartışılma* olaydaki en gö*de 3adil sa&aş3 teorini*i oluşturmaya 5alışın.@oğunluğun =hlileştirilmesi

Nikaragua1nın, terörle sa&aş (ahanesiyle kendisine !4D tara2ından yöneltilenuluslararası teröri*me karşı el(ette (ir sa&unması &ardı. Qöyle ki,Nikaragua1nın (ir ordusu &ardı. Diğer 8rta !merika )lkelerinde ordu, 4irleşikDe&letler &e diğer uydu de&letleri tara2ından silahlandırılarak eğitilenterörist g)5lerden oluşuyordu &e doğal olarak terörist gaddarlıkları 5ok dahaköt)yd). 4arış yanlılarının, Nikaragua kanserini 8rta !merika tar*ınadön)şt)rmeliyi* dedikleri (uydu. Rakat (u durumda, kur(an (ir de&let olmuyordu&e (u y)*den de Uluslararası Mahkeme1ye yaIda ?)&enlik Konseyi1ne (aş&uruları reddediliyor, +(elki Mars dışında+ tarihin5öp tenekesini (oyluyordu.4u terör)n etkileri u*un solukluydu. 4urada, 4irleşik De&letler1de, AA =yl)lterörist &ahşetinin geniş 5aplı etkileriyle ilgili +*aten gerektiği gi(i+

olduk5a 5ok kaygı duyuluyor. 4u nedenle, örneğin, Ne% ork 6imes1daki ;JJ 8'akJHHJ< (ir (aşmakalede, yaşadıkları traFedi nedeniyle 5ıkarın ötesine ge5eninsanlardan sö* ediliyordu. 6a(ii ki aynı şey 5ok daha köt) terör su5larınınkur(anları i5in de ge5erli an'ak (u yalnı*'a Mars1ta ha(er ola(ilir.4u y)*den, diyelim, (irka5 yıl ön'e 0al&ador Ci*&itleri tara2ından (ir m)*akereyapıldığını söyleyen (ir ha(er (ulmaya 5alışa(ilirsini*. Ci*&itlerin, 4irleşikDe&letler uluslararası teröri*mi altında yaşadıkları t)yler )rperti'iydi.M)*akere raporu, 3teröri*m k)lt)r)3 diye tanımlanan şeyin, ardında (ıraktığıetkiler )st)nde durmuştu. 4u k)lt)r, egemen terörist de&letin &e onun yereltemsil'ilerinin emirlerine (oyun eğmesi gerektiğini ya da de&let destekliuluslararası teröri*min doruklarda olduğu seksenlerde, (arış yanlılarınınta&siye ettiği gi(i, yeniden 8rta !merika tar*ına dönd)r)le'eklerini 2ark eden5oğunluğun emellerini ehlileştirir. 6a(ii yaşadığımı* yerde (undan sö* edilmesede (elki Mars1ta manşet ola(ilir.>stekli 8rtaklarDoğrusu Marslı, sa&aşın (irin'i &e ikin'i dönemleri arasındaki diğer ilgin5(en*erliklerin de 2arkına &ara(ilir. JHHA yılında, aklını*a gele(ile'ekneredeyse ()t)n terörist de&letler ()y)k (ir şe&kle teröri*me karşı oluşturulankoalisyona katılıyordu &e (unun nedeni hi5 de gi*li değildi.rneğin, "usların neden (u denli istekli olduklarını hepimi*=n&io, Mart AEE.(iliyoru*$ @e5enya1daki korkun5 terörist 2aaliyetlerine 4irleşik De&letler onayıalmak istedikleri i5in.6)rkiye de ö*ellikle istekliydi. !sker gönderme önerisini getiren ilk de&letti&e (aş(akan (unu şöyle a5ıkladı$ 6)rkiye1nin en köt) terörist *ul)mdenkurtula(ilmesi &e AEEH1ların etnik sorunlarını (ir an e&&el hallede(ilmesi i5inona g)5 &ermek ama'ıyla yalnı*'a 4irleşik De&letler1in asker +Clinton dönemindeordunun y)*de seksenini+ yığma tekli2inde (ulunmasına duyulan minnetti (ununnedeni. Minneti o kadar ()y)kt) ki teröri*me karşı a5ılan (u yeni sa&aşta askergöndermeyi tekli2 etmişlerdi. Unutmayın ki (unları yapan (i* olduğumu* i5in,kural gereği, yapılanın adı teröri*m olmuyor. :istenin de&amı i5in de aynı şeyge5erli olduğu i5in sıralamaya de&am etmeye'eğim.!ynı şey, sırası gelmişken ekleyeyim, sa&aşın ilk dönemi i5in de ge5erliydi.!miral 4oy'e1dan alıntıladığım a5ıklama, >srail1in )nl) de&let adamlarından (iriolan !((a =(an1ın AE-A1deki sö*lerinin (en*er (ir yorumuydu. 6eröri*me karşısa&aşın ilan edilmesinden hemen sonraydı. =(an, >srail1in :)(nan1daki &ahşetiyleilgili ger5ekten korkun5 itira2ları şöyle söyleyerek meşru kılmaya 5alışıyordu$3=tki altındaki halkların, 5arpışmaları durdurmak i5in (askı uygulaya'ağıyön)nde mantıklı (ir olasılık &ardı3 Dikkatini*i 5ekerimG (u, resmi anlamdakiuluslararası teröri*min diğer (ir tipik resmi.



4ahsettiği 5arpışmalar #srail+:)(nan sınırında meydana gelen 5arpışmalardı.=*i'i yoğunlukla >srail kaynaklı olan &e genellikle (ahane (ile (ulmadan5ıkartılan (u 5arpışmalar, 4irleşik De&letler tara2ından desteklendiği i5in,kural gereği, ne teröri*m sayılıyordu ne de teröri*m tarihinin (ir par5ası 8*amanlar, !4D1nin kararlı desteğiyle >srail, planlanmış (ir istila i5in (a*ı(ahaneler (ulmak ama'ıyla :)(nan1a saldırılar d)*enliyor, orayı (om(alıyor &e

daha (ir5ok *ulme (aş&uruyordu. Doğrusu, (ahane (ula+Xerusalem ost, A/ !ğustos AE-A.masa da her koşulda, on seki* (in insanı öld)rerek istilayı (aşardı &esonrasında daha (ir5ok &ahşete im*a atarak yirmi yıl (oyun'a ?)ney :)(nan1ıişgali ger5ekleştirdiG an'ak (unların t)m) kayıt dışıydı 5)nk) 4irleşikDe&letler1in a*imli desteği arkasındaydı.d)ll) Wul)mler6)m (unlar +-J sonrası saldırıların (aş gösterdiği+ AE-1te *ir&eye ulaştıG (uaynı *amanda, 3Demir umruk 8perasyonları3 denilen !4D+#srail *ul)mlerinin ?)ney:)(nan1da doruğa ulaştığı yıldıG (u operasyonlarda, (aşkumandanlığın 3teröristköyl)ler3 diye tanımladığı insanların 5ok ()y)k (ir (öl)m) katledilmiş, (irkısmı da s)rg)ne gönderilmişti. 4aş(akan Qimon ere*1in emrinde y)r)yen (u

operasyonlar, teröri*min en önde gelen hikye olduğu *ir&e yılı AE-1in en(er(at uluslararası su5u öd)l)ne adaydı.4aşka rakipler de &ardı. 8nlardan (iri, yine AE-1in (aşlarında 4eyrut1tameydana gelen ara(a (om(alama olayıydı. 4ir 'aminin hemen dışında (ulunanara(adaki (om(anın patlaya'ağı *aman öyle (ir ayarlanmıştı ki, ola(ile'ek en2a*la 'eset sayısını garanti etmek i5in, insanların 'amiden 5ıktığı anse5ilmişti. 8layın t)yler )rperti'i (ilan5osunu ortaya koyan Vashington ost1agöre, (om(a seksen kişiyi öld)rm)ş &e iki y)* elliden 2a*la insanınyaralanmasına neden olmuştu. 4unlardan 5oğu kadınlar &e kı* 5o'uklarıydıG (om(ao kadar ağır &e ku&&etliydi ki yatağındaki (e(ekleri öld)rd). Se *ulm)n daha(aşka halleri... ?er5i (u da sayılma*, 5)nk) C#! &e >ngili* istih(aratıtara2ından d)*enlenmişti &e (u y)*den de teröri*m değildi. yleyse öd)l i5inger5ek (ir aday olama*dı.8 halde, *ir&e yılı AE-1te m)mk)n olan tek rakip >srail1in,Vashington ost Veekly, A Mart AE--/yetmiş (eş insanı öld)ren 6unus (om(alamasıydıG >srail (asınındaki g)&enilirmuha(irlerin &erdiği (a*ı t)yler )rperti'i (ilan5olar &ardı !4D de (u *ulme6unuslu m)tte2iklerini, (om(a'ıların yolda olduğu konusunda uyarmayı ihmalederek ortak oldu. Dışişleri 4akanı ?eorge 0hult* hemen >srail 4aş(akanı it*hak0hamir1i 5ağırarak 4irleşik De&letler1in (u olaya sonuna kadar sempati duyduğunuanlattı. !n'ak, ?)&enlik Konseyi oy(irliğiyle +ta(ii ki !4D1nin 5ekimserliğiyle+olayı silahlı saldırı eylemi olmaktan su5lu (ulun'a 0hult*, uluslararasıteröri*mden aldığı a5ık desteği korku i5inde geri 5e&irdi.?elin Vashington1a &e uydularına, Nikaragua olayında olduğu gi(i, lehte d)ş)nmehakkı &erelim &e gelin 2ar* edelim ki su5, ?)&enlik Konseyi1nin tanımladığı gi(i5ok daha 'iddi (ir su5 olan saldırı değil, yalnı*'a uluslararası teröri*msu5uydu. =ğer (u (ir saldırıysa &e eğer ahlaki önermelere uygun ilerleye'eksek,o halde, Nurem(urg da&alarıyla de&am etmek gerekir.4unlar, AE- *ir&e yılında (u d)*eyin yakınında (ir yerlere ulaşa(ilen yegne )5da&adır. 6unus1un (om(alanmasından (irka5 ha2ta sonra 4aş(akan eresVashington1a gelerek, "onald "eagan1ın 8rtadoğu1daki 3korkun5 terör 2elaketi3)st)ne yaptığı a5ıklamaya katıldı. 4unlardan hi5(iri tek kelime yorumi5ermiyordu &e doğruydu da, 5)nk) kural gereği, yine hi5(iri teröri*m değildi.Kuralı hatırlayın$ 4u, yalnı*'a (i*e yapılırsa teröri*mdir. 4i* ötekilere (ununkat kat köt)s)n) de yapsak, (u, teröri*m olma*. >şte yine e&rensel ilke. 9er nekadar (i*im yaşadığımı* yerde tartışılama*1 olsa da (elki Marslı onun 2arkına&ara(ilir.4irka5 yıl ön'e (ununla ilgili (ir ya*ı ya*dığımda tarihteki en iyi eleştiriylekarşılaştım. ;A- =yl)l AE--< Vashington ost1a, 8rtadoğu muha(iri tara2ındanya*ılan (u iki kelimelik eleştiride makalem, 3ne2es kese'ek kadar ka2a



karıştırı'ı3 diye tas&ir ediliyordu. 4unu se&dim. 4ana kalırsa 3ne2es kese'ekkadar3 demekte yanılıyordu +makaleyi okursanı* olduk5a ağır(aşlı olduğunuPgör)rs)n)*+ 2akat 3ka2a karıştırı'ı3 sö*)nde haklıydı. ani, temel ahlakiönermeleri ka(ul etmek &e anlatılmaması gereken ger5ekleri anlatmak i5in ka2anınkarışmış olması gerekir.

!şağılık 4ahanelerQimdi Marslı1ya geri dönelim. Medeniyetin ahlaksı* d)şmanları diye tanımlanan8rtadoğu1daki uluslararası terör tara2ından yaşadığımı* *amanın (ar(ari*medön)şt)r)lmesinin *ir&e yılının neden AE- olduğu sorusuyla şaşkına dönm)şola(ilir. 4öyle hissetmiş ola(ilir, 5)nk) (ölgede uluslararası teröri*min nedenolduğu en köt) durumlar ha2ı*a kuyusunu (oylamıştıG aynen 8rta !merika1dakiuluslararası teröri*m &e daha (aşka (ir5ok olay gi(i. ?)n'el olanlar, ö*ellikle.ine de AE-1deki (a*ı olaylar hatırlanıyorG iyi &e doğru hatırlanıyor 5)nk)onlar teröri*mdir. ılın teröri*mi resmi öd)l), !'+hille :auro1nun u5akka5ırmasına &e köt)r)m (ir !merikalı olan :eon Klingho22er1ın öld)r)lmesine&eriliyor. 4u olayı herkes (ilir. 6am anlamıyla (ir &ahşetti. =l(ette sonra, (u&ahşetin 2ailleri eylemlerini, (ir ha2ta ön'e 6unus1a d)*enlenen (om(ardımanamisilleme olarak yaptıklarını a5ıkladılar ki (u (om(ardıman uluslararası

teröri*min 5ok daha köt) (ir kanıtıydıG 2akat haklı olarak (i*ler, (u 2aillerinöne s)rd)ğ) (ahaneyi, hak ettiği gi(i aşağılayarak, ka(ul etmeyi reddettik.Kendini ödlek &e ikiy)*l) olarak tanımlamayan herkes, şiddet yoluyla yapılandiğer t)m misillemeler sö* konusu olduğunda (u prensip sahi(i ta&rıtakına'aktır. rneğin (u misillemelere, hani şu milyonlar'a insanı a5lıksınırının eşiğine getire'eği a5ık &e net olarak (eklenen !2ganistan1daki sa&aşda dahil. 0öylediğim gi(i, asla (ilemeye'eği*, ilkesel se(epler y)*)nden...a da şu anda >srail işgali altındaki (ölgelerde yaşanan daha d)ş)k şiddetli&ahşetler her *amanki gi(i 4irleşik De&letler destekli olduğu i5in ta(ii kiteröri*m değil. Marslı, 4irleşik De&let+-ler1in şu sıralarda (ir ke* daha teröre karşı sa&aşı, teröri*mi korumak &e enönemli uydu de&letindeki teröri*mi tırmandırmak i5in (ahane olarak kullandığıha(erini hi5 ş)phesi* (irin'i say2adan &erirdi.4unun en son aşaması A =kim JHHH1de (aşladı. A =kim1den iti(aren yani halens)rmekte olan >nti2ada (aşladıktan sonraki ilk g)nlerde, >srail helikopterleriroketleriyle silahsı* Rilistinlilere saldırmaya (aşladıG d)*ineler'esi yaralandı&e öld)r)ld). Kendini sa&unmak i5in (ahanesi yoktu. \=k yorum$ 3>srailhelikopterleri3 i2adesi okunduğunda, (unun gerekli eğitimle donatılmış >sraillipilotların kullandığı, 4irleşik De&letler helikopterleri anlamına geldiğianlaşılmalıdır.]Clinton anında (u &ahşete yanıt &erdi. I =kim1de, yani iki g)n sonra, eyl)lortasında gönderilen !pa'hi saldırı helikopterlerinin yedek par5alarıyla(irlikte onlu gruplar halindeki en ()y)k askeri helikopter naklini yapmak i5inişe koyuldu. 4asın, iş(irliği yaparak (unu yayımlamayı reddettiG (akın reddettidiyorum, (e'eremedi değil. ani hepsi olan (itenden ha(erdardı.?e5en ay Mars (asını, oradaki terör 5em(erinin daha 5ok kı*ışmasını5a(uklaştırmak i5in Vashington1ın nasıl m)dahale ettiğini kesinlikle manşetyapardı. A !ralık1ta !4D, ?)&enlik Konseyi1nin Mit'hell önergelerinin y)r)rl)ğekonması &e şiddetin a*altılmasının ne kadar ger5ekleştirildiğini kontrol ede'ekuluslararası gö*lem'ilerin yollanması yön)ndeki kararını &eto etti. 4u kararderhal genel kurula gönderildi an'ak orada 4irleşik De&letler1in &e (ir de>srail1in itira*ıyla karşılaşın'a kayıplara karıştı. 4asında 5ıkan ha(erlerikontrol ede(ilirsini*.4ir ha2ta ön'esinde Cene&re1de, resmi anlaşmalar tara2ından kongreyi y)r)tmek)*ere y)k)ml) kılınan Dörd)n') Cene&re 0ö*leşmesi tara2larının (ir kongresi&ardı. 4u sö*leşme, (ilindiği gi(i, >kin'i D)nya 0a&aşı1ndan sonra Na*ilerin*ulm)n) yargılamak ama'ıyla kurulmuştu. Camp Da&id m)*akereleri sırasında,Clinton &e 4arak sayesinde s)rekli y)kselen 4irleşik De&letler1inE



tam desteğiyle kurulmuş &e geliştirilmiş yerleşim yerleri de dahil, işgal edilent)m (ölgelerde !4D &e >srail ne yapsa (u kon&ansiyon tara2ından 2iilenengelleniyordu. >srail (u yorumu reddediyor.Konu, =kim JHHH1de ?)&enlik Konseyi1ne geldiğinde !4D, yasalarının şartlarındanha(erdar olduğu uluslararası hukukun önemli ilkelerini ihlal konusunda, (öylesia5ık (ir duruş sergilemek istemeyerek 5ekimser kaldı. ?)&enlik Konseyi (öyle'e,

on dörde sı2ır oyla >srail1den yine a5ık5a ihlal ettiği kon&ansiyonuonaylamasını talep etti. Clinton ön'esinde 4irleşik De&letler de diğer )yelerle(irlikte, Kon&ansiyonu 3a5ık5a ihlal3 etmesi nedeniyle >srail1in su5lu olduğuyön)nde oy kullandı. 4u, uluslararası hukuku &e 4irleşmiş Milletler1in >srail+Rilistin )st)ne aldığı erken dönemdeki kararlarını, uygulamada y)r)rl)ktenkaldıran Clinton yöntemine uygundu.Medya (i*e !rapların, 0ö*leşme1nin (aşka de&letin hkimiyeti altındaki (ölgelereuygulandığına inandığını söyl)yor ki (u, (ira* ihmaller yapılmış olsa dadoğrudur. !ralık JHHA1de yapılan &e t)m !&rupa 4irliği1ni kapsayan toplantıdakon&ansiyonun (aşka de&letlerin hkimiyeti altındaki (ölgelereuygulana(ilirliği, söm)rgeleştirmenin yasadışılığı tekrar onaylandı &e >srail+yani !4D &e >srail+ uluslararası hukuka riayet etmeye @ağırıldı. 4irleşikDe&letler, toplantıyı (oykot etme suretiyle etkisi* hale getirdi. 4asında 5ıkan

ha(erleri yine kontrol ede(ilirsini*.4u hareketler yeniden (ölgedeki teröri*min, en (er(at unsuru da dahil,gerginleşmesine katkıda (ulundu &e medya onu, alışıldık (i5imde aktardı.6eröri*me Ce&aplar=n sonunda Marslı araştırma'ıya katıldığımı*ı &e kurallardan kesin olaraksaptığımı*ı 2ar* edelim. !hlaki önermeyi ka(ul ettik diyelim. =ğer (u d)*eyeulaşa(ilirsek, an'ak o *aman, terörist/Hsu5lara nasıl karşılık &erilmesi gerektiği sorusu samimiyetle ortaya 5ıkar.4una &erile'ek (ir yanıt, yasaya uyan de&letlerin örneğin Nikaragua1nınuygulamalarını takip etmektir. =l(ette oradaki uygulama (aşarısı* oldu 5)nk)d)nyanın kanunla değil g)5le yönetildiği ger5eğinin dikine gittilerG an'ak aynışey 4irleşik De&letler i5in (ir (aşarısı*lık olma*dı. 4una karşın a5ık5a gö*ardı edildi. 4en şu son (irka5 ayın o yoğun yayın akışında hu uygulamayla ilgilien u2ak (ir ')mle dahi göremedim.4aşka (ir yanıtsa 4ush &e 4oy'e tara2ından &erilmişti 2akat (unu derhal geri5e&irdik, 5)nk) kimse 9aiti1nin, Nikaragua1nın, K)(a1nın ya da (u listenin d)nya5apındaki geri kalan u*un (öl)m)n)n, 4irleşik De&letler1e &e onun uydularına&eya diğer *engin &e g)5l) de&letlere kitlesel terörist saldırı d)*enlemeyehakkı olmadığını d)ş)n)yordu.Satikan da dahil (ir5ok kaynaktan gelen daha makul (ir yanıt, değerli !nglo+!merikan askeri tarih5isi Mi'hael 9o%ard tara2ından ge5en ekimde kaleme alındı.!slında, önde gelen (ir dergi olan Roreign !22airs1ın son sayısında ;8'ak+Qu(atJHHJ< (asıldı. Qimdi 9o%ard, y)ksek prestiFinin yanında ()t)n uygun re2eranslarada sahipG 4ritanya >mparatorluğu1nun ()y)k (ir hayranı, hatta daha a(artılıhaliyle onun, k)resel hkimiyetteki &arisi, (u y)*den ahlaki göre'elik &e(en*eri su5larla itham edile+me*.9o%ard, AA =yl)l1e gönderme yaparak, suikast timine karşı d)*enlene'ek (ir polisoperasyonu önermişti. 6im )yelerinin yakalanıp adil'e yargılana(ile'ekleri &esu5lu (ulunmaları halinde uygun (ir 'e*aya 5arptırıla(ile'ekleri uluslararası(ir mahkemeye 5ıkarılmasını önermişti. 4u tasarlanmış (ir şey değildi ama (anaolduk5a akıl'ı gör)nd). =ğer akıl'ıysa, 5ok daha köt) su5lar i5in deuygulanmalıydı. rneğin, 4irleşik De&letler1in Nikaragua1ya d)*enlediğiuluslararası terörist saldırı ya da yakınlarda &e (aşka herhangi (ir yerde(aşlayıp (ug)ne u*anan daha köt) sal+/Adırılar i5in. Karşıt se(epler olmasaydı (u ta&siye asla akla gelme*di.Demek ki d)r)stl)k, (ir ikilemle karşılaşın'a (i*i terk ediyormuş. 4asit 'e&ap,kurallara uygun ikiy)*l)l)kte. Diğer (ir se5enekse, d)r)stl)ğ)m)*le itira2ettiğimi* ilkelere uyan Marslı dostumu* tara2ından (enimsenmiş olandır. =ğer



d)nyanın daha köt) 2elaketlerden sakınılması gerekiyorsa (u, gö*e alması daha*or, an'ak yapılması gereken (ir se5imdir./J

Noam Chomsky _ Medya DenetimiKitaplar, uygarlığa yol gösteren ışıklardır.

U!"#$

%%%.kitapse&enler.'om

Kitap se&enlerin yeni (uluşma noktasından herkese merha(alar...Cehaletin yenildiği, se&ginin, iyiliğin &e (ilginin paylaşıldığı yer olarakgörd)ğ)m)* sitemi*dekit)m e+kitaplar, -/ 0ayılı Kanun1un ilgili maddesineistinaden, engellilerin 2aydalana(ilmeleri ama'ıylaekran okuyu'u, ses sente*leyi'i program, konuşan 34raille Not 0peak3, ka(artmaekran&e(en*eri yardım'ı ara5lara, uyumluola'ak şekilde, 36763,3D8C3 &e 396M:3 gi(i

2ormatlarda, tarayı'ı &e 8C" ;optikkarakter tanıma< ya*ılımı kullanılarak, sade'e görmeengelliler i5in,ha*ırlanmaktadır. 6)m)yle )'retsi* olan sitemi*dekie+kitaplar, 3=ngelli+engelsi* elele3d)ş)n'esiyle, hi5(ir ti'ari ama5gö*etilmeksi*in, tamamen gön)ll)l)kesasına dayalı olarak, engelli+engelsi* ardımse&er arkadaşlarımı*ın yoğun emeğisayesinde, görme engelli kitap se&enlerinisti2adesine sunulmaktadır. 4u e+kitaplar hi5(irşekilde ti'ari ama5la &eyakanuna aykırı olarak kullanılama*, kullandırılama*. !ksi kullanımdan doğa(ile'ekt)myasalsorumluluklar kullanana aittir.0itemi*in ama'ı asla eser sahiplerine *arar &ermek değildir.%%%.kitapse&enler.'om%e( sitesinin ama'ı görme engellilerin kitap okuma hak &e ö*g)rl)ğ)n) y)'eltmek&e kitap okuma alışkanlığını pekiştirmektir.0e&ginin olduğu gi(i, (ilginin de paylaşıldık5a pekişe'eğine inanıyoru*.6)m kitap dostlarına, görme engellilerin kitap okuya(ilmeleri i5in gösterdikleri5a(alardan &eyaptıkları katkılardan öt)r) teşekk)r ediyoru*.4ilgi paylaşmakla 5oğalır.

>:?>:> K!NUN$-/ 0ayılı Kanun1un 3altın'ı 4öl)m+@eşitli 9)k)mler3 (öl)m)nde yeralan 3=KM!DD= AA3 $ 3ders kitapları dahil, alenileşmiş &eya yayımlanmış ya*ılı ilim &eede(iyat eserlerinin engelliler i5in )retilmiş (ir n)shası yoksahi5(ir ti'arB ama5g)d)lmeksi*in (ir engellinin kullanımı i5in kendisi &eya)5)n') (ir kişi tek n)sha olarakya da engellilere yönelik hi*met &eren eğitim kurumu, &akı2 &eya dernek gi(ikuruluşlar tara2ından ihtiya5 kadar kaset, CD, (raill al2a(esi &e (en*eri2ormatlarda 5oğaltılması &eya öd)n5 &erilmesi(u Kanunda öngör)len i*inler alınmadan ger5ekleştirile(ilir.34u n)shalar hi5(irşekilde satılama*, ti'arete konu edileme* &e ama'ı dışında kullanılama* &ekullandırılama*.!yrı'a (u n)shalar )*erinde hak sahipleri ile ilgili (ilgilerin(ulundurulması &e 5oğaltım ama'ının (elirtilmesi *orunludur.3

(u e+kitap ?örme engelliler i5in d)*enlenmiştir.Kitap taramak ger5ekten in'elik &e (e'eri isteyen, *ahmet &eri'i (ir iştir. Nemutlu ki, (ir görmeengellinin, d)*g)n taranmış &e ha*ırlanmış (ir e+kita(ı okuya(ilmesinden duyduğuse&in'i paylaşa(ilmekt)m *ahmete değer. 0i*ler de (u mutluluğu paylaşa(ilmek i5in (ir kita(ını*ıtarayıp,



kitapse&enlergmail.'om!dresine göndermeyi &e (u isimsi* kahramanlara katılmayı d)ş)ne(ilirsini*.4u Kitaplar si*e gelene kadar &erilen emeğe &e kanunlara saygı göstererek l)t2en(u a5ıklamaları silmeyini*.0i* de (ir görme engelliye, okuya(ile'eği 2ormatlarda, (ir kitap armağanedini*...

6eşekk)rler.Ne Mutlu 4ilgi i5in, 4ilge'e yaşayanlara.6"K>= 4eya*ay Derneği

Noam Chomsky _ Medya Denetimi

noam chomsky - medya denetimi.pdf

Documents