<< Номын сангийн фондыг тоон

хэлбэрт шилжүүлэх нь >>

Оршил

Мэдээллийн эрин зуунд дэлхийн ихэнх улс орны номын сан тухайн орны бичиг соёлын өв,

оюуны үнэт бүтээлийг хадгалан хамгаалж хойч үедээ үлдээх үүргээс гадна хэрэглэгчдээ

өөрийн орны болон дэлхийн бусад орны мэдлэг мэдээлэлтэй холбогч гүүр болон

ажилладаг. Энэ хариуцлагатай үйл ажиллагаагаа урт, богино хугацааны стратеги

хөтөлбөрөөр дэвшүүлэн төрийн бодлогодоо тусгуулж, хамтран ажиллагсад,

үйлчлүүлэгчиддээ ил тод танилцуулан орчин үеийн мэдээллийн технологид суурилсан

шинэ төрлийн үйлчилгээ, хэрэглээг бий болгоход зарцуулах хөрөнгө оруулалтаа

нэмэгдүүлж байна.Номын сан тухайн орны хэвлэлийн чухал бүтээгдэхүүний хувийг заавал

авах хуулийн болон бусад зохицуулалтын хүрээнд цуглуулах, гадаад хэлээр хэвлэгдэн

гарсан өөрийн орны тухай ном, мөн гадаадын зохиол бүтээлийг төлөөлөх томоохон сан

хөмрөгийг бүрдүүлэн хадгалж хамгаалах, үндэсний ном зүйн бүртгэл хийх, үндэсний

нэгдсэн каталогийг бүрдүүлэх наад захын үндсэн үүргийг хүлээх ёстой. Түүнчлэн Үндэсний

Номын сан орон бүрийн онцлогоос хамааран үүрэг зорилго нь ижил байдаггүй ч олонхи нь

үндэсний соёлын өвийг цуглуулж, хадгалан хамгаалах, сурталчлан таниулж түгээх‖ гэсэн

нэг гол нийтлэг үүрэг хүлээдэг байна.

Үндсэн хэсэг

Номын сангийн фондыг тоон хэлбэрт шилжүүлэх

Ач холбогдол:

Хэвээр нь хадгалахТоон технологи нь ховордсон эсвэл гэмтсэн эх материалуудтай холбогддог ба зорилго нь

нэн тэргүүнд удаан хадгалагдсан эх хувибаруудаас яг ижил хувилбаруудаас бүтэх бөгөөд

зөвхөн шаардлагад нийцсэн материал сонгохдоо гол нь биш юм.Эдгээр хувилбарууд нь

одоогийн болон ирээдүйн хэрэглэгчдийн хэрэгцээг хангах ёстой юм.Мөн цаашилбал

хэрэглэгчид орчин үед нийцсэн бие бялдрын тогтвортой байдлыг хангах өндөр чанарт

зүйлийг эзэмшсэн байх ёстой юм.

           

 Эх сурвалжийг хэвээр нь хадгалж ангилах 3 арга:

-Ховор цор ганц байдаг болон хэврэг баримтууд,архивууд болон бусад эх хувилбараар

үлдсэн урлагийн үнэт зүйлсийг тэр хэвээр нь хадгалах хэрэгтэй байдаг.

Цахим бүтээлүүд нь ихэнх тохиолдолд энэ төрлийн материалийг хурдан өндөр

чанартайгаар хадгалдаг,зарим төрлийн бичил хэлбэрүүдийг ашиглан үүнийг дуусгах нь

хэцүү байж магадгүй юм.

- Оюуны чухал эх материал болон харьцангуй бага үнэтэй урлагийн зүйл,их ашиглагдсан

болон хэврэг гэмтсэн зүйлст цахим хувилбарууд нь сайн орлож чаддаг.Хэрэв эх

материалууд нь муудсан бол түүнийг байнга орлох шаардлагатай байдаг.Архив,номын

сангууд заримдаа эх материалыг хамгаалж хадгалах зорилгоор эдгээр хуулбаруудыг

ашигладаг.

Ихэнхдээ оюуны үнэт муудсан эх материалуудыг хадгалахад хэрэглэдэг ба арай бага

үнэтэй урлагийн зүйлсийн хэрэглээ бага байдаг учраас энэ аргыг хэрэглэдэггүй.Энэ

материалын ашигтай талыг нэн тэргүүнд тавьж болохгүй гэсэн үг юм.Хэрвээ орлуулах

хуулбар хэрэгтэй болоод түүнийг хэрэглэхийг зөвшөөрвөл энэ нь ихэнх орнуудад

тогтвортой,хямд,хадгалахад хялбар энгийн сонголттой болдог.(гэвч зарим хөгжингүй

орнуудад энэ тохиолдолд тайлбарыг танилцуулган дээрээ тэмдэглэдэг.)

Ирээдүйд судлаачид энэ эх материалыг олбол үүнийг тогтмол хэрэглэж магадгүй,мөн

хуулбарыг байнга хийх боломж гарах байх.Олон байгууллагууд дижитал технологийг

удаан хугацааны хадгалалтанд хангалттай тогтвортой байж чадна гэдгийг

зөвшөөрдөггүй.Шалтгаан нь дижитал техникийн хуучрал нь аюултай гэж үздэг ба электрон

баримтуудын эрх зүйн  байдал ирээдүйн үнийн талаар тодорхойгүй байдаг гэж

үздэг.Дижитал хадгалтын талаарх асуудлыг шийдэгдэхийг хүлээж байх хооронд ихэнх

байгууллагууд “хадгалтын чанар”гэх архивын зүйлийг хийж байна.

 -Өөр зорилгоор ашиглаж чадах уу

-Хэрэгцээнд чанарын түвшинд болно.

-Сиртификат олгох

-Хэрэглэж хадгалагдсан бүдүүвч зураг

Заримдаа зөвхөн мэдээний ориг рамыг ашигладаг ба амьдралын үргэлжлэх хугацаанд

зөвхөн хааяа нэг хэрэглэдэг байна.(Электрон номын сан)

 Хувиргах зөвлөмж

Доорх 10- г чиглүүлж баримтлан хийхэд сайн баттай үйл явц болдог.

1.Тэнд ашиглах скайнеруудыг байрлуулах:

-Эх сурвалж материалыг хэмжээсийг баримтжуулах

-Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн төрөл,оруулах

-бичиг баримтыг одоо цагт зохицох нарийн зүйлүүдийг будах

-бичиг баримт материалын байдал

2.Эх сурвалж онцгой бичиг баримтын дүрсийг ялгаралд анхааран давуу талаа харуулан

сэтгэлд ханамжтайгаар хадгалах

3.Тусгай зүйлсийг болон эх баримтуудын хадгалалт хамгаалалтыг компьютерт оруулахын

өмнө сайн шалгах хэрэгтэй.Зарим эх сурвалжийн материалд заавал байх шаардлагатай

зүйлсийг компьютерт хадгалахад зөв мэдээлэл гарга компьютерт оруул.

Мэдээлэл чинь цахим зүйлсийн хэрэглээг хэтрүүлэхгүй байх тал дээр анхаар.Мэдээллээ

дахин дахин шалгахаас зайлсхийхийн тулд эх баримтуудын бүтэн групийг сонгогдсон

түвшинд байрлуул.

4. Онцлог шинж болон эх сурвалжийн баримтын дагуу жаахан гүнзгий зүйл,мэдээллийн

агуулгыг шилжүүлэхэд хэрэгтэй түвшний мэдээллийг сонгон ав.Компьютерт оруулах

бичгэн баримтууд нь гар хуулбар,саарал хэмжээсээс бүрдэнэ.Саарал хэмжээст мэдээлэл

нь текстийн тайлбарыг багтаадаг.Фото зурагтай материал нь өнгөт мэдээллийг оруулахад

өндөр чанартай хуулбар шаардлагатай.

5.Бичиг баримтыг сайн болгоомжтой боловсруулж ашиглаж байх.

6.Ангилж хавтаслахдаа  стандартыг алдагдуулахгүй мэдээлэлдээ техникийн арга

барилаар оруулах.

-Шахахад: ITV груп 3 ба эсвэл 4 (хоёр дүрсүүд )алдалгүй JBIG JPEG/JPEG 2000 эсвэл

LZW том болон бага хэсэг дүрсүүд

-санал солилцоход: JPEG/JPEG 2000, алдахгүй байх TIFF 5 эсвэл дараах хувилбар.

7.Суулгах үйл явцыг анхааралтай хийх мөн хэрэглэж байгаа үедээ баримттай маш

болгоомжтой харьц,харж болох зүйлийн чанар болон хэрэглэгчийн хоорондох үзэж болох

пайлуудыг шалгахдаа  болгоомжтой байхыг хичээ.Мөн компьютерийн ачаалж болох

пайлын хэмжээг шалга.

8.Хэрэглэж байгаа төхөөрөмжөөс тогтмол зүйлийг олж авахын тулд системийн шаадлагыг

болгоомжтой шалгаж мөн тэдгээрийг шалгаж үзсэнээр хугацаа бусад зүйлсийг

тохируулдаг.

9.Электрон дүрсийн чанарын хэм хэмжээг нь үнэлэх

10.Програмыг чанартай үр дүнг шалган опериатар байлгах(чанартай хяналт)

Хадгалалт

Үнэт материалуудыг тоон хэлбэрт хадгалж болдог. Электрон хэлбэр нь материалуудыг

урагдаж үрэгдэхээс хамгаалхаас гадна чөлөөтэй  электронжсон цаг хугацааг хэмнэсэн

байдаг. Хэдий тийм боловч хувилсан бүтээгдэхүүн нь  заавал байх ёстой.  

 Тоон хэлбэр нь үргэлж хуучин хэвээ байнга хадгалахгүй хэрэгтэй цагт  шинэчлэгдэн

өөрчлөгдөж байх ёстой.

4.   Тоон хэлбэрийн сул тал:

  Тоон хэлбэр нь гадаад орчныг үл харгалзан маш сайн электронжсон байх хэрэгтэй. Тоон

хэлбэрийн цуглуулга бүр ач  холбогдол өгч чаддаггүй бөгөөд зарим номын сангийн

мэрэгжилтэн музейн ажилтан нар тэр болгон онлайныг ашиглаад байддаггүй.  Электрон

төслийн үр дүн нь тоон цуглуулгыг хэрэглэгчдэд чөлөөтэйгөөр гаргасан байх

шаардлагатай байдаг

Электрон номын сангийн зурган хэлбэрийн чанарын шаардлага.

1.   Зурган материал.

Номын сангийн электрон зураг гол төлөв 3 төрөлд хуваадаг.

        Эхэн болон суурь хавтсууд электрон хавтас хадаглагдаж электрон мэдээлэл болдог.

        Хавтаст хэрэг нь өдөр тутмын хэрэглээ юм. Эдгээр хавтаст хэвлэлийн хуудсуудыг

сүлжээнд ашиглаж болох юм.

        Жинхэнэ хавтаст хуудсуудын мэдээллийн санг сүлжээнд хэрэглэж болно.

2.   Зургийн чанар шаардлага.

  Электрон номын сангийн зургийн порматаар хэрэглэхэд амархан, зургийн чанарын

шаардлага хангасан байх хэрэгтэй.

  Электрон зургийг номын санд гаргах дижитал төслийг байгуулах хэрэгтэй байдаг.

  

Чанарын хяналт

Чанарын хяналт нь тоон системийг дүрслэх төслийн бүх түвшний чухал бүрэлдэхүүн хэсэг

юм.Ямарваа нэг ажиллагаагүйгээр файлуудын дүрслэлийн бүрэн бүтэн байдал болон

тогтвортой байдлыг баталгаажуулах боломжгүй болно.

Эдгээр үйлдлүүд нь өөр өөр ашиглагдаж буй сканьдах төхөөрөмжүүдийн ялгаа мөн

дээрээс нь өөр өөр ажиллуулагч хоорондын зөрүүтэй байдлыг багасгахын тулд хийгдэх

хэрэгтэй байдаг.Мөн сканнер нь нарийн нягт байдал болон чанарыг баталгаажуулахын

тулд тогтмол шалгагддаг.

Чанарын хяналтын программ нь аутсоурс хийгдсэн хэсгүүд эсвэл бүх зохион байгууллалт

явагдах газрын төслүүд болон дотоодын төслүүд  аль алинд нь шаардлагатай

байдаг.Чухал ялгаа нь хэсэгчилсэн юм ээ бүрэн аутсоурс хийгдсэн төслийн чанарын

шаардлага нь үндсэн төрөлтэй холбоотой хуулийн дагуу ихэнхидээ гэрээ хийгдэхээс өмнө

боловсруулагдсан байх шаардлагатай байдагт байгаа юм.Дотоодын төслүүд нь чанарын

хяналтын программуудаа төслийн ажиллагааныхаа нэгэн хэсэг болгон алхам алхамаар

сайжруулж чаддаг.

Хэдийгээр чанарын хяналт нь хамгийн сайн үр дүнг батлах нэн чухал хүчин зүйл боловч

тодорхой дүрслэлийн чанарыг батлах стандарт арга гэж байхгүй.Өөр өөр эх баримт

бичгүүд нь өөр өөр сканьдах үйл явцуудыг шаарддаг бөгөөд энэ нь чанарын хяналтын

программыг сайжруулж байгаа үед тооцоологдсон байх ёстой юм.

2.2.1 Чанарын хяналтын программын гол агуулга

2.2.1.1 Бололцоо

Чанарын хяналтын программд тавигдах гол асуулт нь үүнд ....агуулах хэрэгтэй эсэх юм:

        бүх дүрснүүдийн цугцуулга эсвэл тэдгээрийн дээжийг

        бүх төрлийн файлууд(их файлууд,нэвтрэх файлууд,тамбнэйл файлууд)

        факсын цаас болон микроформууд шиг бусад завсрын бүтээгдэхүүнүүд

Хариулт нь тоонд хувиргах төслийн үр дүн,шаардлагатай  гаралтууд,чанарын түвшин

болон сонгогдсон гол санааны тайлбаруудаас шалтгаална.Хэрэв тоонд хувиргалтын

программ нь маш их хязгаарлагдмал эсвэл чанарын шаардлага нь хэмжээлэшгүй өндөр

бол,бүх цуглуулгыг  дүрс дүрсээр нь шинжлэх нь зүйтэй юм.Хэдий тийм ч,олонхи

программуудад бүдүүвч зургийг багцлан шилж, жишээлбэл тодорхой цаг

хугацааны(өдөр,долоо хоног,сар) туршид бүх сканьдах төхөөрөмж бүрийн гаргасан

дүрсний 10%-ийг гаргахад хангалттай байдаг.Хэрэв сонгогдсон дүрснүүдийн тодорхой

заагдсан хувь нь алдаатай гэж гарвал бүх бүлэг хяналтанд орох шалтага болох ёстой

байдаг.

2.2.1.2 Тогтолцоо

Одоогоор ашиглах боломжтой автоматжуулагдсан  дүрсийг тодорхойлох багажуудын нь

соёлын болон шинлжэх ухааны санаанд нийцсэн материалуудад яг хангалттай байж

чаддаггүй.Иймээс харагдах чанарын тодорхойлолт хийгдсэн байх ёстой:

        дэлгэцэн дээр байгаа ,хэвлэгдэж гарсан хоёулангаас нь

        дэлгэцэн дээр тодорхойлогдож байгаа болон хэвдэгдэж гарсаны(хальс эсвэл

хэвлэгдсэн хуулбар) холимогт суурилсан

Тодорхойлолтонд нөлөөлөх техникийн хязгаарлалт нь,саарал хувилбар болон өнгөт

дүрснүүдийн сайн чанарын хуулбарыг хэвлэн гаргах боломжуудаас эхлүүлээд заавал авч

үзэх асуудал юм.

Санал болгосон арга замууд:

        Дэлгэцэн дээрх тодорхойлолтууд нь:

o   Сканнердсан дүрснүүдийг 1:1-ээр(100%  томруулах) харуулах

o   Бүүдгэрийн хэмжээ болон өнгөний хуулбарыг тодорхойлох төлөвлөгөөг ашиглах

o   Орон зайн хэмжээс болон цайвар өнгөний хуулбарыг тодорхойлох төлөвлөгөө болон

зурвасан диаграммын хэмжээсийг ашиглах

        Хэвлэгдэж гарах тодорхойлолтууд нь:

o   Гарсан дүрсийг хүний нүдээр хуулбарлан харж чанарын шаарддагыг хангаж байгаа

эсэхийг шалгах

o   Эх баримт бичгийг хэвлэгдэж гарсантай харьцуулах

2.2.2 Сканнерийн чанарын хяналт

Сканнерийг худалдаж авахаас өмнө худалдагчаас электрон дүрсний чанарыг тодорхойлох

сорилтой холбоотой хэмжигдэхүйц тоон үзүүлэлтүүдийг шаардах хэрэгтэй

байдаг.Электрон  дүрслэлийн төслийг хэрэгжиж байх үед сканнердах чанарын хяналтын

хэмжигдэхүүн нь сканьдах төхөөрөмж урьдчилан гаргасан нарийвчлал дагуу ажиллаж

байгааг механикууд баталгаажуулах бололцоотой болгоход зориулагдсан байх

ёстой.Гүйцэтгэлд хамаарагдах гол асуудлууд нь:орон зайн хэмжээс,цайвар өнгийн

хуулбар,өнгөний хуулбар,дуу чимээ болон artifact илрүүлэлт юм.Газрын зураг болон

бүдүүвч зураг гэх мэт хэмжээнээс хэтэрсэн материалыг сканнердах төсөлд геометрийн

нарийвчлал нь мөн чухал хүчин зүйл болдог.

2.2.2.1 Орон зайн хэмжээс

Орон зайн хэмжээсийн нийтлэг нэг тодорхойлолт нь орон зайн нарийвчлалтуудыг дэлгэн

харуулах болон хуулбарлах чадвартай байх юм.Энэ нь гаргалтын болон оруулалтын бүх

төхөөрөмжүүд аль алинийг нь хамрах бөгөөд магадгүй энэ нь хэмжээсийн ухагдахуун нь

яагаад тоон системд хувиргах төхөөрөмжид хавсаргасан хамгийн их буруугаар

ойлгогдож,буруугаар хэрэглэгдэх техникийн нөхцлүүдийн нэг нь болох шалтгаан нь байж

болох юм.Хэмжээс нь ихэнхидээ ибц(инч бүрт цэг) гэсэн нэр томъёогоор тодорхой

заагдсан байдаг.Хэдийгээр ибц нь зөвхөн принтерд энгийнээр ашиглагдах ёстой ч, “ц” нь

үргэлж хэвлэгдсэн цэгүүдэд(бэх цацдаг хэвлэгч болон лазер хэвлэгч) чиглэгддэг.Оролтын

хэмжээс (сканнер болон дижитал аппарат) болон дэлгэцэн дэхь хэмжээс(монитор) инч

бүрт пиксел(ибп) энгийнээр ашиглагдах хэрэгтэй байдаг.Ерөнхийдөө пиксел нь цэгээс

хамаагүй жижиг физикийн хэмжигдэхүүн юм.

Сканнер нь хамгийн өндөр буюу жишээлбэл 600 ибц-ийн хэмжээстэй гэвэл энэ нь практикт

гэрлийг буулгах түвшин нь хамгийн өндөр 600(ибп) гэсэн үг.Гэхдээ сканнердах

төхөөрөмжийн гэрлийг буулгах түвшин нь CCD нэгжийн өргөтгөлийн чиглэл дэхь зөвхөн

хамгийн өндөр боломжит хэмжээсийг дүрслэдэг.Бодит байдалд сканнер нь гэрлийг

буулгах түвшиний утга санаанд агуулсантай адил хэмд орон зайг нарийвчлан шийдвэрлэж

чадна гэдэгийг энэ нь батлахгүй юм.Шалтгаан нь оролтын төхөөрөмжийн гэрлийг буулгах

түвшин нь хэмжээсийн ухагдахууны зөвхөн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг юм.Бусад чухал

бүрэлдэхүүн хэсгүүд нь,жишээлбэл чанар,фокусын хэлбэлзэл,гэрлийн

системийн(ленз,толь мөн шүүлтүүр) механик бат бөх байдал,оролт/гаралтын авсаархан

байдал,эх баримт бичгийн чичирхийлэлт,CCD,болон дүрсэнд тусгагдсан дүрсийг

боловсруулах түвшин юм.

Хэмжээсийг үнэлэх хэд хэдэн арга зам байдаг.Нийтлэг ашиглагддаг нь дараахиуд юм:

        Хэмжээсийн төлөвлөгөөнүүд,угтаа микрографик болон гэрэл зургийн үйлдвэрүүдэд

ашиглахад зориулагдсан .Энгийнээр эдгээр нь нарийвчлалуудын хуулбарлалт,эх баримт

бичгийн өөр өөр хэсгүүдийн нэг янзын буулгалт,дүрсний тод байдал гэх мэт.Зарим үед үр

дүн нь бүрэн баттай байж чаддаггүй боловч хэмжээсийн төлөвлөгөө нь ялангуяа хосолсон

дахин тоноглолтонд ашиглагдах үр дүнтэй багаж хэвээр байгаа юм .

        Үйл ажиллагааны шилжилтийн солигдол буюу дүрслэх үйл явц(бүсийн тархалтын үйл

ажиллагаа) дахь гэрлийн тархалт нь хэмжигддэг байна.Энэ нь нарийвчлалуудыг яаж сайн

хадгалах мөн саарал хэмжээс болон өнгөний системийг хамгийн сайнаар тохируулахыг

тодорхойлох илүү найдвартай бөгөөд объектив арга юм.

        Орон зайн давтамжийн хариу хандалт. Энэ нь сканнерийн нарийвчлагдсан үйл

ажиллагааны шилжилтийн утга болох өндөр давтамжтай мэдээллийг нэвтрүүлэх

чадвартай эсэхийг хэмжих гэсэн үг юм.

Хэмжээсэнд ашиглагддаг төлөвлөгөөнүүдийн жишээ:

        ЦЦИ (Цахилгааны ба Цахим Инженерийн Институт) жишиг Факсын Сорилт Диаграмм

        AIIM Сканнер Сорилт Диаграмм №2

        PM-189(A&P International) Хэмжээсийн Төлөвлөгөө

        Сканнер SFR ба OECF № 2 Төлөвлөгөө(Тусгагдсан дүрс корпораци)

Хэмжээсийн тодорхойлолтын стандарт нь  ISO 12233 Гэрэл зураг ,Цахим хөдөлгөөнгүй

зургийн камер,Хэмжээсийн  хэмжих нэгж юм.

2.2.2.2 Цайвар өнгийн хуулбар

Цайвар өнгийн хуулбар нь бүх метрийн системийн дүрсний  чанарын хамгийн чухал нь

юм,учир нь энэ нь бусад дүрсний чанарын өгөгдөхүүний тодорхойлолтод болзолуудыг

өгдөг юм.Эдгээрийн үр ашигтай байдал нь үнэхээр сэтгэлд нийцсэн цайвар өнгийн

хуулбарыг төсөөлдөг.Практикт цайвар өнгийн хуулбар нь дүрсийг хэр хар эсвэл цагаан 

байх вэ гэдгийг ялган тогтоодог

-Фондын менежмент

1.    Скайнердсан зургийг зохион байгуулахдаа бичиг баримтыг зохион байгуулж учир зүйгээр

нь шатлана.

2.    Скайнердсан файлыг хатуу хэв маягаар учир зүйтэй удирдан зохион байгуулна.

3.    Скайнердсан файлын тодорхойлолтыг дотор нь /зургийн толгойг ашиглах/ гаднаас нь

хайлтын түлхүүр үгээр ашиглана.

Тоон хэлбэрт оруулах ажлын дараалал.

1. Ажлын группын удирлаганд зургийг сканнерд хийнэ.

2. Ажилчид сканд хийсан зургуудыг шалгана.

3. Зургийн хэрэгсэл ашиглан багцалж хадгалхад зориулан шахна.

4. Zip файл вэб серверт ачаална

5. Зургийг вэб серверлүү ачаалах программууд SQL өгөгдлийн санд хадгална.

6. Шинэ бичлэг зурганд индэкс онооно.

Анхны алхамууд

1. Тоон мэдээлэл үүсгэх бодлогыг бэлдэх

2. Объектын засвар сайжруулах

3. Удирдах боломжтой тоон мээллийг сонгох

4. Төслийн төлөвлөгөө боловсруулах

5. Өртөг тооцох

6. хийж эхлэнэ

7. Өртөг үр ашигийг шинжилж цаашид хөгжүүлнэ.

Дижитал /тоон/ баримт гэж юу вэ?

1. Энгийн утгаараа дижитал баримт нь мэдээллийн нэгж юм.

2. Дижитал баримт нь нэг файл, эсвэл файлууд болон эрэмбэлсэн файлуудын

бүрдэл

3. Тоон баримт нь эх баримттайгаа 1:1 буюу түүний тоон хувилбар байна.

Тоон обект үүсгэх

1. Бүтээлийн файлуудыг үүсгэх

2. Эх файлууд

3. Бүтээлийн хуулбар зургууд

4. Хуулбаруудыг ашиглах

5. Шаардлагатай завсрийн өгөгдлийг үүсгэх

Бүтээлийн файлуудыг үүсгэх

1. Дижитал фондын

2. Технологи бол үнийн хувьд үр ашигтай болон ашгилхад хялбархан

Байшин дотор /номын сан/ буюу гадаад нөөцөнд, ашиглах уу?

Бүх албан хаагчид буюу оюутнуудыг багтаах бололцоотой фондын багтаамж.

Цаг хугацааны зориулалт ба шаардлага

Дижитал үүсгүүр

Зураг

Зураг + нэмэлт өгөгдөл

Зураг + нэмэлт өгөгдөл + тэмдэглэгээ

Бит зохицуулагч

Хандалтын дүрслэл

Тоон хуваалт

Гэрлийн нягтрал

Гэрлийн нягтрал: энгийн зураг дахь нэг инч дэх цэгүүдийг нэг инчид хэдэн

цэгээр илэрхийлэх

өндөр DPI = өндөр чанар

өндөр DPI = том хэмжээ

Дижитал камерийн ажиллах орчин

4”х5” камераар тоон хэлбэрт оруулна

Камерний зураг гаргах чанар нь линзнээс хамаарна

Хом вакумаар 40х60 зургийн гадаргуу

Гэрэлтүүлэг

50.000 доллар /G4 ажилах орчин /

Нягтрал + битийн нягтрал = файлын хэмжээ

1. Зурган дахь цэгийн тоог тооцох

2. Цэг бүрийг өнгөний битээр үржүүлнэ /битийн нягтрал/8/

3. 1.000.000 хуваана /Мb тооцно/

8 бит 3000х2284 pixel зураг

/3000х2400х1/1.000.000= 6.8 Mb

24 бит 3000х2284 pixel зураг

/3000х2400х1/1.000.000= 6.8 Mb

Зургийн ажиллах орчин: хадгалалтийн шаардлага

Шууд хадгалвал – маш их хадгалах төхөөрөмж шаардлагтай

Жишээ нь: хөгжим

Зургийн өнгө /2 зураг бол/ 2*30 Mb байна

Grayscale Pages /4 зураг бол/ 4*8 Mb байна

3 цаг 10 ш сканнердана

өдөрт 23 цаг

өдөрт нийт: 92 Mb per piece*10pc *2 shifts = 1.84 Gb

хадгалалтийн шийдэл

онлайн

вэб серверт хадгалах

ойролцоо буюу дотоод сүлжээнд хадгалах

зургийн хадгалалтийн төхөөрөмж билдэх

сүлжээний хадгалалтийн төхөөрөмж

Онлайнаар биш, эх хувилбараар нь

CD-ROM

DV

Тоон хэлбэрт хөрвүүлэн ажиллах технекийн үнэ 3.000 доллар

Жижиг хэлбэртэй сканнер /11 инч /

Ажилах орчины 2 GHz сервер , 100 GB HD болон 1GB RAM-тай хамт

21 инчийн дэлгэц

Тоон хэлбэрт хөрвүүлэн ажиллах технекийн үнэ 5.000 доллар

Том хэлбэртэй сканнер /17 инч /

Ажилах орчины 2 GHz сервер , 100 GB HD болон 1GB RAM-тай хамт

21 инчийн дэлгэц

Terabyte сүлжээнд хадгалхад бөгөөд 14.000 доллар байна

1 Terabyte = 1024G байна.

Brown дээрх хуулбаруудыг ашиглах

Жижигрүүлсэн хуулбар- 125 Pixels*

Бага – 750 Pixels*

Дунд – 1500 Pixels*

өндөр – 3000 Pixels*

архивын зураг – сканнерийн үндсэн

XML бүтэц байгуулах төөрөмжүүд

WYSIWYG засварлагч

XML Spy /$300+/

XMetal /$500+/

Бичвэр засварлагч

Note Tab /$0 or $29/

BBEdit

Хандалт болон түгээх арга

Энгийн НТТР сервэр

Байгууллагын системүүд

Нээлттэй энгийн систем

Энгийн НТТР сервэр нь

Хямд

Microsoft internet information server- IIS- тай

PC-д суурилсан

Хайлтанд OPAC ашгилдаг

Байгууллагын системүүд нь

ОРАС үүсгэгч

SIRSI- Hyperion

III – Millennium

Encompass – Endeavor

Бие дааж ажилладаг

Content DM

MDID

Luna Insight

Brown дээрх дижитал фонд

Тоон мэдээлэл байгуулах төв

Маш олон орны тоон мэдээллийн зургууд

Сканнер , OCR, Markup болон завсрын өгөгдөл

Contracts үүсгүүрийн менежмент

Номын сангийн хөгжим

Аудио хэлбэрээр үйлчлэхгүй мр3 болон мр4 файлаар

Media үйлчилгээ

Mov, rm өргөтгөлтэй файлыг видеод үүсгэнэ.

Техник тоног төхөөрөмжийн зардал

д/д Тоног төхөөрөмж Хэмжих

нэгж

Нэгжийн

үнэ

Нийт үнэ

/мян. тег/

Unix based FTP, Web, Application Server

1 router for ISP

2 router for local networks

3 mirroring system

4 back-up system

5 CD ROM, DVD ROM packet with robots

6 wirewall system

7 very high capacity storage

8 devices (totally up to 600 TerraByte)

9 UPS or diesel engine.

GIS/RS system

1 Purchase of new ERDAS Imagine software

and appropriate hardware platform

2 Purchase of new Arc/GIS software and

hardware

3 A3 size color laser printer

4 thermal imaging system (digital camera with

different detectors to capture data within the

range of 3-12.5micrometer, hardware platform

and data processing software).

5 Multimedia complex with CD ROM/DVD ROM

copier

Computers for training the staff of the MAS

1 PCs 30 1.210.000 36.300.000

2 application software packages

Terminals to be put at other Institutes to be connected to the Information Centre via

network

1 17 pieces of terminals

2 Research and experimental laboratory for

scientific equipments, including SND

technology-based electronic engineering

division, opto-mechanivs, robotics, support and

maintenance

Miscellaneous

3 Professional infrared camera 1 7.000.000 7.000.000

4 Electro-oscillograph (200mhz)

5 Projector 4 1.200.000 4.800.000

6 Copier machine 2 700.000 1.400.000

7 V-shaped book scanner 2

8 Overhead scanner 2

9 Color xerox 2

10 Дохиоллын антенн (иж бүрэн

суурилуулалтын зардалтайгаа)

1 7.000.000 7.000.000

11 Номын сангийн цогц программ хангамж,

нэмэлт 17 нэгжийн лиценз, barcode scanner

1 18.561.67

5

3.840.375

12 Номын сангийн программын сервер 2 4.500.000 9.000.000

13 Фото зургийн аппарат 1 500.000 500.000

14 Принтер 2 600.000 1.200.000

15 Үзэсгэлэнгийн шкаф 3 450.000 1.350.000

16 Сонины тавиур 3 450.000 1.350.000

17 Дэлгэц 1 250.000 250.000

18 Notebook 2 1.200.000 2.400.00019 Номын тэргэнцэр 3 150.000 450.000

20 Сэтгүүлийн шкаф 5 650.000 3250.000

21 Зориулалтын чийгшүүлэгч 4 100.000 400.000

22 Дулаан хэмжигч 4 50.000 200.000

23 Баримт хавтаслагч 2 150.000 300.000

24 Бусад /UTP, RS, багаж, зөөврийн хард диск/ - 500.000 500.000

Нийт

.

Техник, тоног төхөөрөмж

д/д Тоног төхөөрөмж Марк Хэмжих

нэгж

Нэгжийн

үнэ

Нийт үнэ

/мян. Төг/

1. Networking Equipment

PowerConnect 6224 24-port Fast

Ethernet Layer 3 Switch

Dell 1 1.874.00 1.874.00

PowerConnect 6224F 24-port Fast

Ethernet Layer 3 Switch

Dell 1 1.998.00 1.998.00

Pro Safe 24-Port 10/100 L 3 Managed

Stackable Switch - 4 Gigabit Ports

Netgear 5 378.99 1.894.95

PowerConnect 2708 8-port Switch Dell 10 178.00 1.780.00

Firebox x8000 SOHO tc Firewall and

VPN

Dell 2 2.799.00 5.598.00

Wireless Pre-N Router Belkin 20 159.99 3.199.80

Board 450G-5 port GB Ethernet Microtech 8 210.00 1.680.00NetVanta 3305 Modular Access Router Dell 3 1.220.00 3.660.00

HP 5642 Rack HP 8 700.00 5.600.00

Generac 5501 Guardian Stand-By Home

and Cabin Generators (8000 Watt)

Generac 2 1.195.00 2.390.00

Smart-UPS XL 2200VA 208V APC 7 1.175.00 8.225.00

APC Smart-UPS 2200VA USB APC 10 739.00 7.390.00Back-UPS RS 1500 LCD UPS-865 APC 60 161.00 9.660.00

Sunpentown 14,000 BTU Portable Air

Conditioner With Heater 1400H

Sunpento

wn

699.00 3.495.00

Дүн 58.444.75

2. Software

Redhat Enterprise Linux RHEL 5.4 Redhat 1 2.500.00 2.500.00

SQL Server 2008 Enterprice Edition 1 24.999.00 24.999.00

SQL Server 2008 Standart Edition 1 5.999.00 5.999.00

Windows 7 Ultimate 2 179.00 358.00

Windows 7 Professional 2 80.00 160.00

Windows 7 Home 2 168.00 336.00

Antivirus Softwares 1000 100.00 100.000.00

Microsoft Office 2009 2 225.00 450.00

Library Software 1 2.105.00 2.105.00

Дүн 136.907.00

3. ComputersProLiant BL20p G3 server blade,

3.80GHz/2M - 2P Model

HP 6 6.296.00 37.776.00

xw4300 Workstation Microsoft®

Windows® SATA

HP 40 1.300.00 52.000.00

(storage) Modular Smart Array 20 with

Starter Kit

HP 4 4.398.00 17.592.00

HP StorageWorks 1U SCSI Rack-Mount

Kit

HP 4 3.700.00 14.800.00

Notebook (PC) nc8230 HP 2 1.500.00 3.000.00

(Notebook PC) HP Mini 210 Edition

Series

HP 5 430.00 2.150.00

(Notebook PC) HP Pavilion dv6t Series HP 4 958.00 3832.00

(Notebook PC) HP ENVY 15 eries 2 2.344.98 4.689.96

(Notebook PC) Copaq Presairo CQ61Z HP 3 650.00 1.950.00

Дүн 137.789.96

4. Multimedia complex3

(CD/DVD Duplicator) Fusion 2 Drive

system with Inkjet Printer

2 3.995.00 7.990.00

(CD/DVD Duplicator) Fusion 4 Drive

system with Inkjet Printer

2 5.995.00 11.990.00

(CD/DVD Duplicator) Document Screen

SVP-5510

samsung 2 3.000.00 6.000.00

(Video Projector) Digital Photo Camera 1 700.00 700.00

(Video Projector) Security Camera

System

1 4.210.00 4.210.00

Video Projector 2 842.00 1.684.00

Дүн 32.574.00

5. Library hardware

Atiz Bookdrive DIY 2 20.000.00 40.000.00

Antenna 2 4.912.00 9.824.00

(Book Scanner) Contex HD5450 Base

format 54"

2 30.000.00 60.000.00

Color Copier Mashine canon 2 701.00 1.402.00

Miscellaneous 1 680.29 680.29

A3 size color laser printer HP 2 4.500.00 9.000.00Дүн 120.906.29

6. Connection wire and tools 2500.00

Дүн 2500.00

489.122.00

Монголд : Үндэснийн номын сан

Номын санд 21-р зууны хэрэглэгчдийн хэрэгцээ шаардлагыг хангасан

технологид суурилсан үйлчилгээ нэвтрээгүй, уламжлалт үйлчилгээ төдийхнөөр аргацааж,

үнэт ховор хуучин номын хадгалалт хамгаалалт ч хүндхэн нөхцөлд байгаа юм. Стратегийн

эхний шатанд шинэ байранд орох хүртэл (шилжилтийн үе) үйлчилгээний хуучин загварыг

халж, шинэчилсэн үйлчилгээг турших, боловсон хүчнээ бэлтгэх, техник технологийн

шинэчлэл хийж, шинэ байранд шууд ажиллах загваруудыг бэлэн болгох, сүүлийн шатанд

шинэ байранд 1-2 жил тэдгээр өөрчлөлтөө туршиж хэрэгжүүлэх (туршилтын үе) үйл

ажиллагааг багтаасан стратегийг боловсруулсан.Мэдээллийн эрин зуунд дэлхийн ихэнх

улс орны Үндэсний номын сан тухайн орны бичиг соёлын өв, оюуны үнэт бүтээлийг

хадгалан хамгаалж хойч үедээ үлдээх үүргээс гадна хэрэглэгчдээ өөрийн орны болон

дэлхийн бусад орны мэдлэг мэдээлэлтэй холбогч гүүр болон ажилладаг. Энэ

хариуцлагатай үйл ажиллагаагаа урт, богино хугацааны стратеги хөтөлбөрөөр дэвшүүлэн

төрийн бодлогодоо тусгуулж, хамтран ажиллагсад, үйлчлүүлэгчиддээ ил тод танилцуулан

орчин үеийн мэдээллийн технологид суурилсан шинэ төрлийн үйлчилгээ, хэрэглээг бий

болгоход зарцуулах хөрөнгө оруулалтаа нэмэгдүүлж байна. Монгол Улсын Засгийн

Газрын 1994 оны 23-р тогтоолоор уг Номын санг төрийн өмчийн номын сангуудыг

мэргэжлийн удирдлага, арга зүй, мэдээллээр хангах үүрэг бүхий бие даасан үйл

ажиллагаатай Улсын төв номын сан болгосон бол мөн 2004 оны 196-р тогтоолоор

бичгийн үнэт дурсгалыг хадгалах, хамгаалах, улсын хэмжээний номын сангуудыг

мэргэжил арга зүй, мэдээллээр хангах, ном хэвлэлийн нэгдсэн сан байгуулж үйлчилгээ

үзүүлэх үүрэг бүхий Үндэсний номын сан болгож статусыг өөрчилсөн.Гэсэн хэдий ч 1990

оноос хойшхи шилжилтийн үеийн төсөв, санхүүгийн хомсдол нь Монголын боловсрол,

соёл, шинжлэх ухааны салбарын хөгжлийг удаашруулж түүний дотор номын санг ном

уншуулах үйлчилгээнээс өөр илүү зүйлгүйгээр арай ядан авч үлдэхэд хүргэсэн

юм.Үндэсний номын сан тухайн орны хэвлэлийн чухал бүтээгдэхүүний хувийг заавал авах

хуулийн болон бусад зохицуулалтын хүрээнд цуглуулах, гадаад хэлээр хэвлэгдэн гарсан

өөрийн орны тухай ном, мөн гадаадын зохиол бүтээлийг төлөөлөх томоохон сан

хөмрөгийг бүрдүүлэн хадгалж хамгаалах, үндэсний ном зүйн бүртгэл хийх, үндэсний

нэгдсэн каталогийг бүрдүүлэх наад захын үндсэн үүргийг хүлээх ёстой. Түүнчлэн Үндэсний

Номын сан орон бүрийн онцлогоос хамааран үүрэг зорилго нь ижил байдаггүй ч олонхи нь

үндэсний соёлын өвийг цуглуулж, хадгалан хамгаалах, сурталчлан таниулж түгээх‖ гэсэн

нэг гол нийтлэг үүрэг хүлээдэг байна. Ийм үүрэг хүлээсэн Монгол Улсын Үндэсний номын

сан 1951 онд одоо байрлаж буй байрандаа 500 мянган номтой нүүж ирж байсан бол сан

хөмрөг нь одоо гурван саяас давсан. Ашиглалтад орсноос хойш 1977, 1990, 2000 онуудын

гурван удаагийн урсгал засвараас өөр их засварт орж, өргөтгөл хийгдээгүй Номын сангийн

уг байрыг 2005 онд Улсын мэргэжлийн хяналтын газар шалгаж Барилгад моралийн

элэгдлээс шалтгаалж, даацын бүтцүүдэд нормоор зөвшөөрөгдөх 3 хэмжээнээс өргөнтэй

ан цавууд гарсан, орчин үеийн шаардлагад нийцсэн үйл ажиллагаа явуулахад

шаардлагатай цахилгааны хангамж, аюулгүйн техникийн норматив хангагдаагүй, бичил

цаг уурын үзүүлэлтүүд эрүүл ахуйн зөвшөөрөгдөх хэмжээнд хүрэхгүй, ажлын орон зай,

талбай стандартын шаардлагын хэмжээнд хүрэхгүй байна.‖ гэсэн дүгнэлт гаргасан.

Түүнчлэн тус номын сангийн үйл ажиллагаанд одоо хэрэглэгдэж байгаа техник, тоног

төхөөрөмжийн хүрэлцээ хангамж муу, хүчин чадал дутмаг, мэдээллийн технологийн дэд

бүтэц бүрэн бий болоогүйгээс гадна технологийн эрин зуунд номын санчдыг давтан болон

орчин үеийн технологийн дэвшил ашиглах тасралтгүй сургалтыг явуулах системтэй

бодлого илт үгүйлэгдэж, нөөц хөрөнгө ч байхгүй байна.

Ийм ч учраас МУ-ын Ерөнхийлөгч Үндэсний Номын Сангийн шинэ ордон барьж,

үйлчилгээг нь шинэ шатанд гаргах, холбогдох зардал, хөрөнгийг Кувэйт Улсын буцалтгүй

тусламж болон улсын төсөвт тусгах замаар шийдвэрлэх тухай зарлигийг 2008 онд

гаргасан юм. Энэ зарлиг МУ-ын Засгийн Газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны

хөтөлбөрийн 1.2.27-д ―Үндэсний номын ордны шинэ цогцолбор барина. Сумын номын

сангийн фондыг жил бүр баяжуулж, уншигчдын тоог нэмэгдүүлнэ гэж тусгалаа олсон буй.

Өнгөрсөн оны зургаан сард номын ордон барих газрын асуудал шийдэгдэн суурь тавих

ёслол болж БСШУ-ны сайд Номын сангийн энэхүү шинэ барилга нь чөлөөт зах зээлд

шилжсэнээс хойш боловсрол, соёлын салбарт хийж байгаа хамгийн үр дүнтэй хөрөнгө

оруулалт болно гээд цааш нь шинэ номын сан нь хүн бүрийн очих дуртай орчин үеийн,

шинэ технологи, тоног төхөөрөмжтэй боловсролын ордон байх болно гэж найдаж байна

гэжээ. Тус Номын Сан нь технологийн эринд хэрэглэгчдийнхээ хэрэгцээ шаардлагыг

хангаж чадах дижитал дэд бүтцэд түшиглэсэн шинэ үйлчилгээ үзүүлж чадахгүй байгаагаар

үл барам бусад орны Үндэсний номын сангийн гүйцэтгэдэг түгээмэл үүргийг ч гүйцэтгэхэд

нөөц, хүчин чадал нь шавхагдаж байна. Иймээс Үндэсний Номын Сангийн үйлчилгээ,

орчинд эрс шинэчлэлт хийх нь Монголын номын сангуудын, цаашлаад Монголчуудын

оюуны хөгжил, сурах мэдэх, судалгаа шинжилгээ хийх ажилд маш том дэвшил гаргах

болно. Өөрчлөлтийг эхлүүлэхээр Үндэсний номын санд шинэчлэл, хөгжил дэвшил авч

ирэх хоёр үе шаттай (1-р үе шат 2010-2012; 2-р үе шат 2013-2016) стратегийг 2010-2016

онд хэрэгжүүлэхээр боловсруулсан байна. Бид Үндэсний номын сангийн тэргүүлэх үүргээ

гүйцэтгэж, 21-р зууны хэрэглэгчдийн хэрэгцээ, шаардлагыг хангах шинэ үйлчилгээг энгийн,

найдвартай аргаар хүргэх шинэ ур чадвар, шинэ бүтэц, улс төрийн шийдвэр, тогтвортой

ажиллагааг хангах хууль эрх зүйн орчин, шинэ хөрөнгө оруулалт шаардагдах нэгдмэл

зорилго, зорилт дэвшүүлсэн байна.

Гадаадад :

Олденбург Их сургуулийн “Номын сан” 12000 ном сканнердэж хосгүй мэдээллийн нөөц ,тогтолцоог ашиглахаар бий болгосон.

Францад:

Home / Exhibitions, Travel, UK / Huge Qur'an given online home by John Rylands Library

Дэвшүүлсэн санаа:

Шинэ номыг номын сангийн фондондоо авахдаа зохиогчоос нь номыг нь электрон

хэлбэрээр анхнаасаа авбал номын санч бидний ажлыг хөнгөвчлөх юм болов уу.

Дүгнэлт

Номын санд 21-р зууны хэрэглэгчдийн хэрэгцээ шаардлагыг хангасан технологид суурилсан

үйлчилгээ нэвтрээгүй, уламжлалт үйлчилгээ төдийхнөөр аргацааж, үнэт ховор хуучин номын

хадгалалт хамгаалалт ч хүндхэн нөхцөлд байгаа юм.Иймээс номын сангууд нь фондондох

номнуудаа технологийн дэвшил ашиглан электрон хэлбэрт оруулж эхлэх хэрэгтэй юм.Үүний хийж

эхлүүлэхэд маш их ажиллагаа шаардагдана гэдгийг ойлгож авсан тиймээс анхнаасаа

төлөвлөгөөгөө сайн гаргаж үр ашигтай ажиллаж номын сангийн тэр их өв хөрөнгийг хойч

үедээ үлдээх юмаа.

Ашигласан материал:

1.www.google.mn

2.Интернэт

3. Шинжлэх ухааны академаас