Handleiding

NoNiksie kijkt in de spiegel

2

Beste leerkracht

Binnenkort komt u met uw leerlingen van groep 1 en/of 2 naar het nationaal park voor het programma ‘NoNiksie kijkt in de spiegel’, onderdeel van het Nationaal Park Scholenproject. Voor de voorbereiding op ‘NoNiksie kijkt in de spiegel’ kunt u gebruik maken van diverse bestanden die u kunt downloaden van de website van Nationaal Park Weerribben-Wieden: www.np-weerribbenwieden.nl. NoNiksie is een beestje dat nergens op lijkt, vandaar de naam NoNiksie. In de tekst van de handleiding wordt NoNiksie steeds als een ‘hij’ benoemd. U kunt dat steeds ook lezen als ‘zij’. ‘NoNiksie kijkt in de spiegel’ is een onderdeel van het Nationaal Park Scholenproject. De verschillende onderdelen van het Nationaal Park Scholenproject zijn ontwikkeld door het nationaal park voor scholen uit de gemeente Steenwijkerland. Dit scholenproject is gestart in 1999 en bestaat momenteel uit vijf deelprojecten. De gemeente Steenwijkerland ondersteunt uw deelname aan het scholenproject. Een deel van de kosten van uw deelname aan het project worden door het nationaal park bij de gemeente Steenwijkerland in rekening gebracht. De kosten die de school zelf betaalt zijn in de bevestiging van uw deelname vermeld. Bent u door omstandigheden verhinderd om te komen of wilt u uw afspraak verzetten? Neemt u dan zo snel mogelijk contact op met een van de medewerkers van Nationaal Park Weerribben-Wieden. De contact gegevens vind u in de bevestiging die u per e-mail heeft ontvangen. NoNiksie en zijn dierenvriendjes verheugen zich op uw komst. Wij wensen u veel plezier bij de voorbereidingen van uw bezoek. Graag ontvangen wij u en uw groep binnenkort in de natuur van het nationaal park.

Samenvatting

Doelgroep Het programma ‘NoNiksie kijkt in de spiegel’ is ontwikkeld voor leerlingen van groep 1 en 2 van de basisscholen in de gemeente Steenwijkerland.

Leerdoelen De activiteit sluit aan bij de kerndoelen van het basisonderwijs. De specifieke leerdoelen die bij ‘NoNiksie kijkt in de spiegel’ aan bod komen zijn:

• Kinderen maken kennis met veelvoorkomende dieren uit hun eigen leefomgeving

• Kinderen maken kennis met verschillende lichaamsdelen en de functie daarvan

• Kinderen onderzoeken de omgeving

• Kinderen ontdekken zichzelf

• Kinderen leren met elkaar omgaan, ontwikkelen sociale vaardigheden

Voorbereiding op school 1. Inhoudelijke voorbereiding door de leerkracht

De leerkracht bereidt zichzelf inhoudelijk voor op de activiteit:

• bekijkt het opdrachtenboekje

• zoekt voorlees en/of prentenboeken over de acht diersoorten

• zoekt informatie over de acht diersoorten

• maakt keuze voor de verwerking en afsluiting op school

De leerkracht organiseert het bezoek:

• De leerkracht regelt het vervoer naar Ossenzijl of Sint Jansklooster.

• De leerkracht informeert ouders/begeleiders over hun rol tijdens het bezoek. Hiervoor kunt u gebruik maken van het kopieerblad voor begeleider/chauffeur. Eventueel kunt u voor de begeleiders een kopie van het opdrachtboekje maken. Beide zijn beschikbaar op de website.

• De leerkracht maakt alvast de groepsindeling van kinderen met hun begeleiders 2. Voorbereiding van de leerlingen

• De kinderen maken kennis met NoNiksie. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de handpop die wordt toegezonden.

• De kinderen maken kennis met acht diersoorten. Dit kan door middel van de praatplaat die wordt toegezonden en/of door het voorlezen uit prentenboeken.

Uitvoering op de locatie • De leerkracht meldt zich aan de balie van het bezoekerscentrum.

• Een medewerker van het centrum geeft een korte introductie

• De groepjes gaan met hun begeleider buiten de opdrachten doen

• De medewerker van het centrum geeft een korte afsluiting

• De leerkracht neemt de opdrachtboekjes mee voor verwerking van de activiteit op school

Terug op school • De leerkracht bespreekt met de kinderen de opgedane ervaringen.

• De kinderen geven vorm aan hun eigen NoNiksie.

4

De voorbereiding

1. Inhoudelijke voorbereiding door de leerkracht Voor het bereiken van de leerdoelen is het zinvol om vooraf op school al aandacht te besteden aan ‘NoNiksie kijkt in de spiegel’. Voordat u daarmee in de klas begint kunt u zichzelf in de activiteit verdiepen. Het opdrachtenboekje dat wordt gebruikt bij de beide bezoekerscentra, staat ook op de website van het nationaal park. Door het bekijken van de opdrachten krijgt u alvast een beeld van wat de leerlingen en hun begeleiders gaan doen tijdens hun bezoek aan het nationaal park. Bij uw komst worden de opdrachtboekjes door de bezoekerscentra uitgedeeld. U hoeft daar zelf dus niet voor te zorgen. Ter voorbereiding van het kringgesprek kunt u wat informatie opzoeken over de acht diersoorten. Dit zijn: vos, haas, egel, mol, ree, wesp, kikker en vlinder. Misschien beschikt de bibliotheek van uw school over naslagwerken. Via Internet is vrij snel veel informatie te vinden. U zou bijvoorbeeld eens kunnen kijken op www.beesies.nl. Voor het welslagen van de activiteit is dit niet beslist nodig. Het kan voor uzelf prettig zijn om wat achtergrondinformatie te hebben. Zoek van tevoren prentenboeken, voorleesboekjes of verhaaltjes waarin één of meerdere van de acht diersoorten voorkomen. Denkt u bijvoorbeeld aan: “Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft”, de boekjes van Max Velthuis, “Rupsje Nooitgenoeg” van Eric Carle of het verhaal van Bambi. Maak alvast een keuze over de manier waarop u na afloop de activiteit in de klas wilt afsluiten. Misschien is het daarvoor nodig om materialen te verzamelen of om kopieerwerk te laten doen.

2. Organisatie van het bezoek Zorgt u ervoor dat u het vervoer op tijd regelt. Mocht u het vervoer niet rond krijgen, geef dat dan direct door aan de medewerker van het nationaal park. De adresgegevens staan op de reservering die u al heeft ontvangen. Maak alvast de groepsindeling. Een groepje bestaat uit 4 of 5 kinderen en heeft een begeleider nodig. De begeleider speelt een belangrijke rol in de uitvoering van de opdrachten. In de praktijk zijn meestal de chauffeurs ook de begeleiders. Informeer de begeleiders over hun rol. De begeleider helpt de kinderen bij het uitvoeren van de opdrachten. Ook is de begeleider verantwoordelijk voor de veiligheid van de kinderen. Bij het Buitencentrum in Ossenzijl en bij Bezoekerscentrum De Wieden in Sint Jansklooster is veel water aanwezig! U kunt voor het informeren van de begeleiders gebruik maken van het kopieerblad dat op de website staat. Adviseer de ouders om de kinderen op de dag van bezoek kleding aan te laten trekken dat tegen een stootje kan. De activiteiten vinden plaats op gras, daarom kan het bij vochtig weer verstandig zijn om de kinderen laarzen te laten dragen. Vanaf mei kunnen er veel muggen zijn. Het dragen van kleding met lange mouwen en een lange broek kan veel ongemak voorkomen.

Voorbereiding van de leerlingen

1. De kinderen maken kennis met NoNiksie Benodigdheden: eenvoudige handpop, handspiegel. NoNiksie is een vormeloos beestje dat in een holletje leeft. Hij lijkt eigenlijk op niks, daarom heet hij ook NoNiksie. Telkens wanneer NoNiksie in de spiegel kijkt, fantaseert hij over welk dier hij eigenlijk graag zou willen zijn ... De leerkracht neemt NoNiksie -de handpop- in de ene hand en in de andere hand een spiegel en stelt NoNiksie aan de kinderen voor:

• NoNiksie vertelt de kinderen dat hij in een holletje leeft

• Hij vindt zelf dat hij eigenlijk op geen enkel dier lijkt, maar misschien hebben de kinderen ideeën?

• NoNiksie bekijkt zichzelf eens goed in de spiegel en bespreekt dit hardop met de kinderen: waar zitten mijn ogen, heb ik oren, snorharen, wat voor mond heb ik, kan ik lopen / kruipen / vliegen / zwemmen ...

Daarna richt NoNiksie zijn aandacht op de kinderen zelf:

• Wat zien jullie als je in de spiegel kijkt? Waar zitten jou ogen, oren, hoe ziet je mond eruit, heb je haren op je vel, kun jij lopen/vliegen/zwemmen ...

• Welk dier is jouw lievelingsdier en waarom? Hoe ziet je lievelingsdier er in de spiegel uit?

• Vergelijk jezelf eens met je lievelingsdier. Wat hebben jullie beiden? Noem eens een verschil? Kunnen jullie allebei met je oren draaien, kan je lievelingsdier op twee benen lopen ..?

2. De kinderen maken kennis met acht diersoorten Benodigdheden: praatplaat en/of prentenboeken/verhaaltjes Bij de opdrachten over NoNiksie komen in totaal acht dieren ter sprake: mol, vos, haas, egel, wesp, vlinder, ree en kikker. De kinderen zullen de meeste van deze dieren wel kennen. Toch is het aan te raden om in de weken of dagen voorafgaand aan het bezoek, deze diersoorten nog even langs te laten komen. U kunt daarbij gebruik maken van onderstaande suggestie. Bekijk de praatplaat samen met de kinderen. Welke dieren zien ze hierop? Wie heeft zo’n dier wel eens ‘in het echt’ gezien? Wat weten de kinderen al over deze dieren te vertellen? Eventueel kunt u als leerkracht iets over deze dieren vertellen.

6

Uitvoering op de locatie Op de afgesproken datum en tijdstip meldt u zich aan de balie. Indien u op bezoek komt bij Buitencentrum De Weerribben in Ossenzijl, wordt u door Staatsbosbeheer ontvangen. Bij Bezoekerscentrum De Wieden in Sint Jansklooster is Natuurmonumenten uw gastheer. De medewerker overlegt met u het verloop van de activiteit. Onder andere kan worden afgesproken op welk tijdstip de medewerker de afsluiting doet, zodat u weer op tijd terug op school kunt zijn. Ook kan worden afgesproken of het nodig is om de groep te splitsen en een tweede activiteit in te zetten. De medewerker geeft een korte introductie van de activiteit. Daarbij wordt onder andere aan de kinderen gevraagd of ze NoNiksie al kennen. Er wordt uitgelegd wat de groepjes buiten gaan doen. Elke begeleider krijgt daarna van de medewerker een opdrachtenboekje en een potlood. Hiermee gaan ze met hun groepje naar buiten om samen met de kinderen de opdrachten te doen. Als de groep erg groot is of als men snel klaar is, kan een tweede activiteit gedaan worden. De medewerker zal dit uitleggen als het wenselijk of noodzakelijk is om deze extra activiteit ook te doen. Het is een soort van speurtocht waarbij de kinderen verstopte NoNiksie-tekeningen gaan opzoeken. Er kan ook een andere activiteit gedaan worden, zoals het bekijken van het centrum of het lopen van het vlonderpad bij het centrum. Op het afgesproken tijdstip komen alle groepjes weer bij elkaar en sluit de medewerker de activiteit af. De opdrachtenboekjes van de diverse groepjes worden mee naar school genomen, omdat die nog nodig kunnen zijn bij de verwerking in de klas.

Terug op school

Weer terug op school bespreekt u met de kinderen hun belevenissen. Het spreekt voor zich om daar niet al te lang mee te wachten. U kunt bijvoorbeeld de verschillende opdrachten uit het opdrachtenboekje bespreken. Welke staart, welk oor, welk snoetje, enzovoorts hebben de groepjes voor hun NoNiksie gekozen en waarom? Het is goed mogelijk dat de NoNiksies van de groepjes van elkaar verschillen doordat er andere keuzes zijn gemaakt. Als laatste activiteit kunnen de kinderen hun eigen NoNiksie vorm geven. U hebt waarschijnlijk zelf wel ideeën hoe dat zou kunnen of u kunt gebruik maken van de volgende tips.

• Maakt elk kind zijn of haar eigen NoNiksie of wilt u de kinderen per groepje samen laten werken aan dezelfde NoNiksie?

• Elk kind of groepje krijgt een vel papier met daarop het lijfje van NoNiksie getekend (een rondje als hoofd met de oogjes en daaraan een ovaal als lijfje) De kinderen kunnen de illustraties uit het opdrachtenboekje gebruiken om hun eigen NoNiksie samen te stellen. Ze kunnen de plaatjes bijvoorbeeld ook kleuren en daarna op het lijfje van NoNiksie plakken. Desgewenst kunt u tevoren al de illustraties uit het opdrachtenboekje knippen en vermenigvuldigen.

• De kinderen kunnen uit tijdschriften plaatjes knippen en een collage maken. Ze kunnen zo bijvoorbeeld de omgeving waar NoNiksie graag woont vormgeven, of een mooi holletje voor NoNiksie inrichten, zijn lijfje vormgeven door armen/benen/neuzen/staarten uit te knippen.

• U kunt de kinderen een NoNiksie van allerlei soorten materiaal laten maken: van klei of closetrollen, melkpakken, wol, en dergelijke.

Werkbeschrijving NoNiksie handpop

Werkbeschrijving 1: Benodigdheden:

• een oude sok of kniekous

• lapje effen stof voor de binnenkant van de mond

• naald en draad (eventueel naaimachine)

• schaar

• 2 grote witte en 2 kleine donkere knopen voor de ogen Werkwijze:

1. Knip de punt (tenen) van de voet en maak de opening die hierdoor ontstaat dicht. De binnenkant van de mond wordt uit het effen lapje geknipt.

2. Neem voor de juiste maat de oppervlakte van de voetzool op. 3. Naai het mondlapje vast tegen de voetzool. 4. Leg de donkere knoop op de witte knoop. Naai de zo ontstane ogen vast op de bovenkant van

de voet. 5. NoNiksie is nu klaar. Bewaar de handpop voor een andere keer.

Werkbeschrijving 2: Benodigdheden:

• 1 lapje effen stof* van 10x40 cm voor de bovenkant van het lijf van NoNiksie, b.v. bruin

• 1 lapje effen stof* van 10x38 cm voor de onderkant van het lijf van NoNiksie

• 1 lap effen stof* van 10x16 cm voor de binnenkant van de mond van NoNiksie, b.v. roze

• 2 grote witte en 2 kleine donkere knopen (als pupil) voor de ogen

• naaimachine of lockmachine, naald en draad, schaar Werkwijze:

1. Knip van beide lijfdelen aan uiteinde de hoeken rond. Knip van het mondlapje beide uiteinden rond.

2. Bevestig de ogen op ongeveer 5 cm vanaf de de ronding. 3. Leg de ronding van het bovenlijfje en van één van beide kanten van het mondlapje op elkaar.

Naai deze op elkaar vast, zo’n 7 cm van vanaf de top van de ronding (de ‘bovenlip’ zit nu vast).

4. Leg het andere uiteinde van het mondlapje op de ronding van het onderlijfje. Zigzag dit ook vast (er blijft een opening van 2 cm over).

5. Werk de uiteinden van boven en onderlijf met een zigzag af. 6. Leg boven- en onderlijfje op elkaar, waarbij het mondlapje daar dubbelgevouwen tussen zit.

Daarbij steekt het bovenlijfje 2 cm uit en liggen de uiteinden van boven- en onderlijf dus precies op elkaar.

. * De stof moet kunnen rekken, dus b.v. van trikot

8

Colofon

Uitgave © 2017 IVN - Nationaal Park Weerribben-Wieden www.np-weerribbenwieden.nl Idee NoNiksie Natuurmonumenten samen met Natuurmuseum Brabant Illustraties Femke van Gent Vormgeving Zwanenburg Media In samenwerking met

Natuurmonumenten Staatsbosbeheer Bezoekerscentrum De Wieden Buitencentrum Weerribben