nota tnb.doc

8/15/2019 nota TNB.doc

1/161

BAB 1 : PENGENALAN

1.1 : OBJEKTIF LATIHAN INDUSTRI

Latihan Industri merupakan syarat wajib bagi semua penuntut di Program

Pengajian Ijazah, Kolej Universiti Teknikal Kebangsaan Malaysia untuk memenuhi

pengambilan kursus diperingkat ijazah Latihan industri ini merupakan sebagai

memenuhi sebahagian daripada syarat kursus Ijazah Kejuruteraan !lektrik dan kursus"

kursus yang lain

Latihan ini untuk menyesuaikan pelajar ke alam pekerjaan yang penuh

men#abar selepas menamatkan pengajian di bidang masing"masing $aripada

pengalaman yang ditimba semasa menjalankan latihan ini, para pelajar dapat

mempraktikkan pengajian semasa di universiti kerana tempat menjalankan latihan

industri adalah selari dengan bidang pengajian masing"masing

%usteru itu, latihan industri ini penting bagi pelajar untuk meningkatkan tahap

kualiti pembelajaran dan menghasilkan tenaga kerja yang separa mahir serta beretika

kerja yang baik

&


2/161

1.2 : OBJEKTIF LAPORAN

'etelah menamatkan sesi latihan industri ini setiap pelajar mesti menyiapkan

satu buku laporan lengkap (uku laporan ini merangkumi kegiatan yang di lakukan oleh

saya bersama para pelatih yang lain di T)($ Terengganu ini

(uku laporan ini adalah bertujuan untuk menyediakan satu laporan khas dan

lengkap tentang apa yang telah dipelajari oleh pelajar semasa menjalani latihan industri

$engan adanya laporan sebegini para pelajar dapat meningkatkan lagi ke*ahaman

tentang apa yang telah dipelajari di *irma masing"masing 'elain itu pelajar lebih

bersedia untuk melakukan tugasan dan kerts kerja samasa di alam pekerjaan nanti

%usteru itu, laporan ini telah dibuat mengikut jadual mengikuti pasukan dan

dimuatkan di dalam bab"bab (ab"bab tersebut marangkumi apa yang telah dipelajari

sepanjang mengikut pasukan yang mengendalikan tugasan harian mereka

+


3/161

BAB 2 : LATAR BELAKANG SYARIKAT

2.1 : Latar Belakan Tena a Na!"#nal Ber$a% &TNB'

Tenaga )asional (erhad T)(- merupakan satu syarikat yang semakin

meningkat nama di negara kita sejak dahulu lagi T)( juga telah setanding dengan

syarikat ternama yang terdapat di Malaysia seperti !.) !daran .tomobil )asional

(erhad-, Telekom Malaysia (erhad dan sebagainya Malah T)( juga terdapat

sahamnya yang telah ter#atat di dalam (ursa 'aham Kuala Lumpur ('KL- Ini

membuktikan yang T)( adalah satu syarikat korporat melalui modal yang agak besar

dan juga terdapat sejumlah pekerja yang pro*esional, #ekap dan mempunyai budaya

kerja yang baik

/ntara insan yang paling banyak menyumbangkan tenaga dan berpengaruh di

dalam syarikat ini ke arah meningkatkan lagi nama T)( ialah !n#ik Mohd /zim (

$ato0 1j 2uso** selaku Pengurus (esar Kuala Terengganu $i samping mempunyai

pun#a utama modalnya dari saham dan pelaburan daripada para ahli serta pengguna,

3


4/161

kejayaan T)( ini juga adalah hasil kerjasama antara pekerja, pihak atasan dan juga

pengguna

2.2 : SEJARAH PENUBUHAN TENAGA NASIONAL

BERHAD

Tenaga elektrik adalah sebahagian penting dalam kehidupan moden kita 4alaupun

sentiasa berada di belakang tabir, namun ia merupakan kuasa penggerak utama dalam

pen#apaian matlamat ekonomi dan sosial negara serta kehidupan manusia

(ekalan elektrik mula diperkenalkan di semenanjung tanah air dalam tahun &567

oleh Loke 2ew dan Thamboosamy Pillai apabila mereka menggunakan sebuah alat

janakuasa ke#il dalam perusahaan lombong bijih timah mereka Tahun &688 juga

menandakan bermulanya operasi stesen janakuasa pertama di semenanjung Malaysia iaitu

'tesen %anakuasa 1idro 'empam di 9aub, Pahang 'eramai &: pengguna dan 7& lampu

jalan menerima bekalan elektrik ketika itu

Pihak swasta telah memainkan peranan penting dalam usaha membawa kemudahan

bekalan elektrik ke beberapa bandar di semenanjung Pada tahun &6+;, %abatan !lektrik

)egeri negeri Melayu (ersekutu telah ditubuhkan dengan 'ir 4 % 4illiam sebagai

7


5/161

pengarahnya yang pertama Pada tahun itu juga, 'tesen %anakuasa (angsar, Kuala Lumpur

telah dibuka dengan menggunakan arang batu

Peristiwa paling penting dalam sejarah bekalan elektrik negara ialah pada &

'eptember &676 di mana /kta !lektrik )o 38, &676 telah dikuatkuasakan dan

perkhidmatan bekalan tenaga elektrik yang selama ini dimiliki oleh kerajaan, telah dipindah

milik di bawah kuasa Lembaga Letrik Pusat Persekutuan Tanah Melayu LLP-

2.( : SEJARAH PENUKARAN LLN KEPADA TNB

Peristiwa paling penting dalam sejarah bekalan elektrik negara ialah pada &

'eptember &676 di mana /kta !lektrik )o 38, &676 telah dikuatkuasakan dan

perkhidmatan bekalan tenaga elektrik yang selama ini dimiliki oleh kerajaan, telah

dipindah milik di bawah kuasa Lembaga Letrik Pusat Persekutuan Tanah Melayu LLP-

Pada ++ %un &6


6/161

Menerusi keazaman dan ketekunan anggota kerja dan pandangan jauh para

pemimpin kita yang dahulu dan sekarang, ia menjadi satu realiti Perkembangan dan

pembangunan T)( setelah diswastakan begitu pesat dan pada +5 Mei &66+, ia

disenaraikan di (ursa 'aham Kuala Lumpur ('KL- Kini, T)( menjadi syarikat

terbesar yang disenaraikan di bursa saham tersebut dengan permodalan pasaran 9M

+< 7 bilion yang mewakili &; := permodalan pasaran 1ari ini T)( bukan sahaja

dikenali dari aspek kepakarannya dalam menyalurkan tenaga elektrik di peringkat

tempatan malah, kini ia juga mula melabur dan men#ari peluang pasaran peringkat

antarabangsa

2.) : SISTE* ELEKTRIK TENAGA NASIONAL

BERHAD

2.).1 Pen%a$+l+an

Tenaga )asional (erhad T)(- ialah sebuah syarikat yang dida*tarkan di bawah

/kta 'yarikat &6


7/161

Untuk men#apai objekti* yang diran#angkan, T)( meluaskan rangkaiannya di

'emenanjung Malaysia dan 'abah T)( mempunyai pusat perkhidmatan yang #ekap

dan #epat seperti Pusat Pengesan Panggilan dan Pusat Perkhidmatan Pelanggan

T)( mempunyai 3 anak syarikat yang utama dan menjadi penggerak dalam

perkembangan T)( iaitu>"

• T)( ?eneration 'dn (hd

• T)( Transmistion )etwork 'dn (hd

• T)( $istribution 'dn (hd

2.).2 Pen,anaan

• Memastikan keperluan bekalan elektrik bagi pelanggan sentiasa men#ukupi

• Mematuhi akan peruntukan /kta Kuantiti /lam 'ekitar &6;7 sertasyarat"syarat

lain yang ditetapkan oleh %abatan /lam 'ekitar bagi semua projek pembangunan

serta kendalian logi

• Menyiapkan projek"projek mengikut jadual

• Menjawab pertanyaan atau aduan melalui tele*on dalam masa +7 jam

• Menjawab pertanyaan atau aduan bertulis dalam masa tujuh ;- hari

2.).( Pen $antaran

;


8/161

• Memastikan sistem talian penghantaran sentiasa berupaya menyalurkan bekalan

elektrik dengan selamat, berkualiti dan ekonomi kepada semua pelanggan

• Mematuhi peruntukan /kta /lam 'ekitar &6;7 serta syarat"syarat yang ditetapkan

oleh %abatan /lam 'ekitar bagi segala projek pembangunan

• Menyiapkan semua projek penghantaran mengikut jadual

• Memastikan talian penghantaran dan pen#awang dalam keadaan yang boleh

dikendalikan setiap masa

• Menyediakan perkhidmatan kepakaran kepada semua pelanggan yang

memerlukannya

• Menjawab semua pertanyaan atau aduan melalui tele*on dalam masa +7 jam

• Menjawab segala pertanyaan atau aduan bertulis dalam masa tujuh ;- hari

2.).) Pe- a/aran

Membuat pembayaran, tertakluk kepada syarat"syarat yang ditetapkan

seperti berikut>"

&- $alam masa dua +- bulan >

" Pemulangan wang #agaran bil elektrik

+- $alam masa sebulan >

" Pembayaran kemajuan projek

" Pembayaran pampasan dan gantirugi

" Pembayaran wang tahanan retention *ree-

" Pembayaran

5


9/161

" Perkhidmatan dan perolehan

Menjawab dalam masa +7 jam, segala pertanyaan atau aduan melalui

tele*on

Menjawab dalam masa tujuh ;- hari segala pertanyaan atau aduan bertulis

+ : : PEN0APAIAN REKOD

2. .1 Pen enalan

T)( merupakan syarikat yang tidak asing di negara /sia yang mana

syarikat ini telah mendapat anugerah (est .* !mployer in Malaysia T)( juga

telah terpilih sebagai &8 di antara syarikat yang terbaik di Malaysia dan yang ke

&& daripada +8 syarikat yang terbaik di asia

'yarikat ini banyak banyak menyediakan kemudahan asas untuk

kebajikan warga kerjanya /ntara kemudahan yang di sediakan seperti

perubatan,pembelajaran dan kemudahan pinjaman untuk warga kerjanya

2. .2 Pre!ta!" Ke an an

T)( sekali lagi men#atat sejarah apabila menunjukkan peningkatan

prestasi keuntungan syarikat buat pertama kalinya merentasi paras 9M + billion

men#e#ah + && billion Keputusan #emerlang ini dikaitkan dengan beberapa

6


10/161

*aktor semasa termasuk perolehan daripada pertukaran mata wang asing dan

pertumbuhan sihat bagi keseluruhan penggunaan kuasa elektrik di 'emenanjung

Malaysia

4alau apa pun sebab yang mendorong kepada pertumbuhan kewangan

yang sedemikian rupa, yang pastinya pen#apaian sedemikian sewajarnya

menjadi satu kebanggaan di kalangan warga T)( khususnya dan warga

Malaysia amnya

1akikatnya, tanpa sumbangan keringat dan #etusan minda warga kerja

T)(, laluan ke arah pen#apaian tersebut sudah tentu akan menjadi lebih sukar

Tidak kurang pentingnya keyakinan yang telah diberi kepada T)( oleh semua

pihak, iaitu pemegang"pemegang saham, kerajaan dan para pengguna yang

membuka lebih banyak ruang untuk T)( membuat beberapa keputusan

strategik dan berkesan

2.3 : PIAGA* PELANGGAN TENAGA NASIONAL

&8


11/161

2.3.1 Perk$"%-atan Pelan an

• Menjawab segala pertanyaan se#ara langsung atau melalui tele*on dalam masa +7

jam Pertanyaan atau aduan bertulis akan dijawab dalam masa ; hari dari tarikh

penerimaan surat /ntara perkhidmatan yang disediakan ialah>

• (erusaha untuk membaik pulih sebarang gangguan ke#il bekalan dalam masa 7 jam

dan gangguan besar selewat"lewatnya + hari kerja

• Menyambung semula bekalan yang telah dipotong, jika semua bil telah dijelaskan

sebelum jam satu petang, pada hari pembayaran dibuat

• Memberi layanan khas kepada pelanggan yang lanjut usia atau #a#at anggota

• Menyambung bekalan elektrik selepas temujanji Pengujian pemasangan dibuat bagi

bekalan baru voltan rendah-

" Keadaan biasa > tidak melebihi + hari kerja

" Keadaan luar biasa > tidak melebihi + minggu

2.4 : LOGO DAN SI*BOL TNB

&&


12/161

2.4.1 Ra!"#nal L# #

TENAGA NASIONAL BERHAD

Logo Korporat Tenaga )asional (erhad T)(- melambangkan matlamat badan

swasta ini yang berterusan untuk menyediakan perkhidmatan yang lebih baik dalam

memenuhi kehendak negara dengan azam baru berasaskan masa depan yang dinamik

2.4.2 S"- #l

Identiti Korporat T)( berasaskan simbol yang mudah dikenali sebagai penggunaan

tenaga elektrik, iaitu mentol lampu 9ekabentuk yang di#ipta ini membayangkan nilai"nilai

yang bertenaga demi masa depannya

9ekabentuk ringkas dan berkesan ini serta hampir keseluruhannya dibentuk dengan

satu garisan yang sama (entuk kilat dalam mentol pula membawa gambaran jelas *ungsi

bekalan elektrik T)( 9ekabentuk mentol yang berbentuk @T0 membawa pengertian tenaga

2.5 : NA*A KORPORAT

&+


13/161

)ama Tenaga )asional (erhad dengan sendirinya meringkaskan keseluruhan

peranan badan swasta ini Ia digambarkan dalam logo korporat dengan huru* #etak

yang jelas dan #anggih untuk memaparkan masa depan T)( yang men#abar

(entuk huru*"huru* #ondong yang digunakan untuk merekabentuk namanya

men#erminkan peranan T)( yang dinamik dalam kemajuan negara

Ibu Pejabat T)( Kuala Terengganu

&3


14/161

'tor Pusat T)( Kuala Terengganu

Pusat Pemulihan (ekalan T)( %alan (anggol, Kuala Terengganu

&7


15/161


16/161

&


17/161

BAB ( : RINGKASAN KERJA LATIHAN INDUSTRI

'emasa menjalani latihan para pelajar harus mengikuti setiap aktiviti yang telah ditetapkan

oleh *irma $i Tenaga )asional (erhad $istribution ini saya telah mengikuti gerakerja yang telah

diatur oleh penyelia khasnya

Penyelia telah memberi jadual tugasan harian kepada para pelatih supaya gerakerja lebih

tersusun dan bersistematik Latihan yang dijalankan hanya : kali dalam seminggu

'elama : bulan menjalani latihan di *irma ini banyak perkara yang telah saya pelajari

daripada pasukan yang telah saya ikuti (erikut ialah ringkasan pasukan yang talah saya ikuti

sepanjang latihanA

• Pasukan pertama yang diikuti ialah Pa!+kan Peran6an Dan Pe- "naan. Ba$a "an

7eran6an merupakan proses pertama yang mesti dilalui bagi sesuatu projek yang ingin

dijalankan bahagian peran#ang ini akan membuat lawatan dan proses penilaian atau

jangkaan estimate - !stimate amat penting dan mesti dijalankan kerana membabitkan

penilaian kos"kos bagi sesuatu projek Ba$a "an 7e- "naan adalah merupakan bidang

yang bertanggungwajab dalam melaksanakan sesuatu projek baru yang akan dibina atau

dijalankan Kerja yang dilakukan bukan saja terbatas kepada projek baru tetapi

melibatkan projek meningkatkan bekalan eletrik yang dipohon oleh pengguna dan juga

membabitkan projek sistem bekalan elektrik

&;


18/161

• Pasukan kedua ialah Pa!+kan Pen6a an Ken%al"an Dan Selen araan &K8S'

Pasukan ini membuat selenggaraan pada pen#awang dan bersedia untuk kerja"kerja

@(reak $own 0 Pelajar didedahkan berkenaan bagaimana penyelenggaraan pen#awang

elektrik P!- dijalankan, ini termasuklah penyelenggaraan bagi 'tesen 'uis ''- iaitu

sebahagian dari rangkaian penghantaran elektrik antara P!

• Pasukan ketiga ialah Pa!+kan Se!al+r Ata! 9#ltan Ren%a$&SA9R I' bahagian @(reak

$own0 dan SA9R II Pasukan ini melakukan tugas"tugas membaik pulih kerosakkan wayar

sesalur atas 7&:B serta mengubah suai talian (ahagian ini terbahagi kepada empat

bidang utama iaitu PP( atau Pusat Pengurusan (ekalan, 'erbis, 'esalur Boltan 9endah

'B9- dan Lampu /wam

• Pasukan keempat ialah Pa!+kan (( K9 menitikberatkan tentang perlindungan dan

keselamatan dalam sistem penghantaran dan pengagihan bekalan elektrik oleh T)( Ianya

melibatkan langkah"langkah perlindungan dan keselamatan dari berlakunya sebarang

kerosakan atau @breakdown 0 yang boleh berlaku apabila wujudnya kejadian atau masalah

voltan lampau atau lebihan voltan dan juga @ earth fault 0 iaitu rosak ke bumi

• Pasukan kelima ialah Pa!+kan Jan ka Pasukan ini memasang meter pada pengguna yang

memohon bekalan yang baru selain menukar meter yang telah rosak penggunaan jangka

meter samada & *asa ataupun 3 *asa, meter CT

'e#ara keseluruhannya aktiviti yang dilakukan oleh saya sepanjang latihan industri ini

menepati kursus yang telah dipelajari di KUTKM

&5


19/161

BAB ) : PE*BINAAN

).1 : Pe- "naan

(ahagian Pembinaan merupakan salah satu bahagian yang didedahkan oleh pihak

T)($ kepada pelajar (ahagian ini adalah melibatkan sesuatu projek baru atau sesuatu

sistem bekalan yang perlu ditingkatkan yang mesti dilaksanakan oleh pihak T)($

(ahagian ini terbahagi kepada tiga bahagian iaitu Pen#awang,talian atas dan Kabel

Memandangkan masa yang singkat, pelajar dapat didedahkan bahagian kabel Ini kerana

bahagian pen#awang lebih ditekankan pada bahagian senggaraan dan voltan tinggi

).1.1 D" antara alat /an %" +nakan %" TNB

(ahan"bahan yang digunakan untuk pemasangan kabel bertebat di udara ialah>"

i- Penyangkok

ii- Pen#engkam gantungan

iii- Penetap tamatan

iv- Perangkai Dusable E Fusable Link F

v- Tiub pemati hujung

vi- Pengikat )ylon hitam

&6


20/161

vii- Penyambung bertebat E Piercing F

a- Penyangkuk

Penyangkuk diperbuat daripada keluli yang diliputi oleh galvanis melalui proses

#elup panas Penyangkuk ini digunakan untuk menahan dan menyokong penetap

tamatan dan pen#engkam gantungan Penyangkuk juga dikenali sebagai Hook

b- Pen#engkam gantungan

+8


21/161

9eka bentuk pen#engkam gantungan adalah bersesuaian untuk di gunakan pada

dawai gantungan atau )eutral bersalut tanpa menyebabkan berlakunya kerosakan pada

penebat terdapat pelapik pelastik yang dipasang pada pen#engkam gantungan-

Pen#engkam gantungan ini dipasang pada tiang sesalur terus dan tiang sudut

sehingga 38 o bagi tiang sudut yang melebihi sudut ini, penetap tamatan perlu digunakan

Terdapat dua saiz yang dibekalkan bergantung pada saiz dawai pengantung atau

)eutral>"

i- Pen#engkam gantungan +: G ;:mm +

ii- Pen#engkam gantungan &+8mm +

#- Penetap tamatan

+&


22/161

Penetap tamatan digunakan untuk menahan tegangan kabel pada tiang tamatan, pembahagian dan tiang sudut dimana sudut peralihannya melebihi 38 o

Penetap tamatan dipasang pada dawai pengantung atau neutral bertebat tanpa

menyebabkan berlakunya kerosakan pada salutan penebat pengalir Terdapat 3 saiz yang

dibekalkan bergantung pada saiz dawai pengantung atau neutral>"

i- Penetap tamatan +:mm +

ii- Penetap tamatan ;8mm +

iii- Penetap tamatan &+8mm +

d- Perangkai Dusable E Fusable Link F

Dusable Link merupakan penyangkut berbentuk E'F yang diperbuat daripada keluli

lembut yang disalut dengan galvanis melalui proses #elup panas berpandukan ( ' ;+6

Fusable Link perlu dipasang diperataraan penyangkok dengan peng#engkam

gantungan Dusable Link ini perlu dipasang pada tiang sesalur terus dan tiang sudut dimanasudut peralihannya kurang daripada38 o

Fusable Link direka bentuk supaya kekuatan di dalam lingkungan


23/161

pokok dan dahan yang berat tertimpa di atas talian Terdapat juga fusable link yang telah

dipasang se#ara siapbina pada pen#engkam gantungan

e- Tiub pemati hujung

Tiub pemati hujung digunakan untuk menutup pengalir yang terdedah pada

bahagian hujungnya Ia diperbuat daripada bahan !P$M hitam penentang #ua#a padatan

tinggi

Tiub ini dapat di pasang dengan menggunakan tangan tanpa perlu dihangatkan atau

menggunakan peralatan khas

'aiz"saiz yang terdapat ialah>

i- Tiub pemati hujung &< G +:mm +

ii- Tiub pemati hujung ;8mm +

iii- Tiub pemati hujung 6:mm +

iv- Tiub pemati hujung &+8 G &5:mm +

*- Pengikat )ylon hitam

Pengikat )ylon 1itam digunakan untuk mengikat kembali terus pengalir ke dawai

pengantung atau neutral di setiap tempat dimana pengalir tersebut terombak keluar daripada

gumpalannya apabila pemasangan bahan"bahan dibuat pada kabel Pengikat ini diperbuat

daripada bahan plastik dengan panjangnya lebih kurang +88mm dan lebarnya 6mm

Terdapat kemudahan untuk mengun#i ketat dan meleraikan di satu hujung pengikat ini

+3


24/161

g- Penyambung bertebat E Piercing F

Penyambungan bertebat Pier#ing digunakan untuk mendapatkan keterusan

sambungan elektrik antara talian utama dengan pengalir tee"o** Pelit sesentuh bergerigi

yang disediakan dapat menembusi terus pada penebat bagi mendapatkan sambungan

elektrik yang baik tanpa membuang salutan penebat

$engan menggunakan saiz"saiz yang bersesuaian denagn pengalir, semua logam

penyambung ditutupi sepenuhnya dalam perumah yang dapat menahan pada sebarang

kenadaan #ua#a dan kalisair, serta dapat menahan voltan arus ulang alik :kB untuk & minit

setelah diredam 388mm dalam air selama & jam

Penyambung bertebat Pier#ing yang digunakan untuk menyambung pelbagai saiz

pengalir *asa dan dawai neutral atau pengantung adalah seperti berikut>"

i- Penyambung Pier#ing &5: G &+8mm + H &5: G 6:mm +

ii- Penyambung Pier#ing &


25/161

).2 : Pen6a an

Pen#awang elektrik ialah pengumpulan komponen"komponen perkakasius yang

digunakan untuk mengarahkan pengaliran tenaga elektrik di dalam sistem kuasa dan

memastikan keselamatan sistem dengan menyediakan satu badan dimana alat"alat

perlindungan automatik dan pengaliran tenaga dapat dipasang

'e#ara asasnya Pen#awang elektrik mengandungi beberapa litar pendatang in-

coming circuit - dikawal oleh perkakasuis"perkakasuis bertemu di satu sistem busbar yang

sama yang kemudiannya dikendalikan untuk penyusaian atau ditinggi atau direndahkan

nilai bekalan voltan untuk penghantaran atau pembahagian

P!)C/4/)? .UT$..9

+:


26/161

1 P.L!

) . ( : F+n !" ;+n !" Pen6a an

Dungsi pen#awang ialah untuk>

i- Membentuk satu @ nodal point 0 dimana kuasa diubah atau dan diagihkan daripadanya ke

pen#awang lain atau pengguna

ii- Membolehkan penyusaian masuk atau keluar ke bahagian"bahagian lain dalam satu"satu

sistem

i- Membolehkan bahagian yang rosak dalam satu"satu sistem diasingkan dengan #ara

penyusaian dan pembekalan elektrik dapat diteruskan melalui litar yang lain

+


27/161

9ajah 7 & > Pen#awang pembahagian

).(.1 : Ke7erl+an Pen6a an Elektr"k

)ilai voltan yang terguna akan dinaikkan untuk penghantaran dan direndahkan

untuk pembahagian Proses pengendalian meninggi atau merendah nilai voltan memerlukan

pen#awang

Daedah"*aedah voltan tinggi untuk penghantaran>

i- )ilai susutan voltan rendah

ii- kos perbelanjaan pengaliran kurang

Daedah"*aedah voltan rendah untuk pembahagian>

i- Kos perbalanjaan perkakasuis rendah

ii- 'enang dibekal kepada pengguna"pengguna sebab alat"alat yang digunakan oleh

pengguna memerlukan voltan rendah

+;


28/161

).) : Pe- "naan Pen6a an Ata! T"an 11 K< & Pole Mounted

substation '

Peneran an

'ebelum pekerjaan dijalankan para pelatih mestilah dapat meran#angkan pekerjaan

tersebut $engan tindakanberlakunya kelambatan perlaksanaan projek dan pembaziran yang

tidak menentu seperti menyediakan alat"alat yang tidak perlu dan sebagainya- $i bawah

ini disertakan panduan"panduan bagi melaksanakan pembinaan pen#awang atau tiang &&Kv

).).1 Pan%+an 7an%+an +nt+k Pe- "naan Pen6a an Ata! T"an 11K


29/161

#- Persediaan pengapit kabel berukuran : & #m 8

i- (atang tembaga &: +7 #m & < #m diameter

ii- ? I paip 38 : #m < 3: #m diameter /dalah baik pembumian dibuat #ara

gelung dan peyambungan jejari jikalau nilai rintangan tidak men#ukupi 3

ohm Pembumian penagkap kilat mestilah diasingkan dan ditanam

berhampiran dengan tiang Ini adalah untuk mengelakkan dari gelangan

yang berlebihan

9ajah 7 + > 9ajah rintangan pembumian pen#awang atas tiang

e- Peyampai Penebat Pin && Kv

(agi penyampai pin && Kv peraturan membuatnya mestilah mengikut panduan 'aiz

dawai peyampai ialah ' 4 ? &<

*- Keselamatan pekerja di pen#awang atas tiang

+6


30/161

.leh sebab pekerjaan ini merbahaya, para pekerja mestilah mematuhi segala

peraturan kerja seperti di#ataitkan>

i- Pekerja dikehendaki memakai topi keselamatan semasa menjalankan kerja

ii- Tangga yang digunakan hendaklah diikat hujungnya kepada tiang Pastikansudut tangga denga tiang tidak begitu besar

iii- Perhatikan tali"tali yang digunakan pada masa menjalankan kerja di dalam

keadaan yang baik

iv- ?unakan tali pinggang keselamatan semasa menjalankan kerja di atas tiang

v- 'emua perkakas yang digunakan di atas tiang hendaklah di simpan di dalam

beg semasa tidak menggunakannya

vi- 'emasa pekerja"pekerja menjalankan kerja diatas tiang Pekerja lain tidak

dibenarkan duduk di bawah kawasan pekerjaan tersebut

vii- ?unakan tali untuk menaikkan barang"barang perkakas

g- Kedudukan tiang dan penentuan tapak

Para pekerja dikendaki membuat tapak pada pen#awang atas tiang iaitu dengan

meman#ang kayu serta menutuskan arah lubang slur bagi menaikkan tiang Untuk

peringatan, dalam dan lebar mestilah tepat &53 #m &++ #m persegi

38


31/161

9ajah 7 3 > 9ajah pen#awang atas tiang && Kv

3&


32/161

). : Pe- "naan Pen6a an Ber an +nan 11 K< & Indoor Substation '

Peneran an

'ebelum pekerjaaan dijalankan para pekerja mestilah dapat meran#angkan

pekerjaan tersebut $enga itu, tindaklah berlaku kelambatan perlaksanaan projek dam

pembaziran yang tidak menentu seperti menyediakan alat"alat yang tidak perlu atau

berlebihan dan sebagainya-

Panduan"panduan bagi perlaksanaan pen#awang berbangunan && Kv

& Melukis Pelan Pen#awang

Pelan bangunan mesti dilukis dan diluluskan oleh jabatan berkenaan

+ 'enarai (arang"barang

'enarai barang"barang untuk pembinaan pen#awang berbangunan mesti disediakan

3 Membuat Persediaan Tempat Pen#awang (erbangunan

Pastikan kedudukan alatubah, perkakasuis, tapak papan pembahagian voltan rendah dan

peparit"peparit untuk kabel voltan tinggi dan rendah

7 Pepasang /latubah

Kedudukan alatubah mesti ditentukan dipasang di tengah"tengah tapak alatubah

: Pepasangan Perkakasuis

Pastikan jenis perkakasuis yang akan dipasang dan disediakan tapak seperti ukuran

perkakasis tersebut

3+


33/161

< Pepasangan Papan Pembahagian Boltan 9endah dan Kabel

Tentukan suis papan pembahagian voltan 9endah dan lokasi kedudukannya

; Pembumian Perkakasuis dan /latubah'emua perkaksuis mestilah dibumikan Pembumian dilakukan kepada semua alatubah,

perkakasuis dan kabel, kemudian disambungkan kepada pun#a pembumian utama yang

direntang di bahagian bangunan tersebut dan seterusnya ke sistem pembumian

pen#awang

9ajah 7 7 > Pen#awang (erbangunan && kB

).3 : Pa7an Pe- a$a "an 9#ltan Ren%a$ & PP9R '

& Penerangan

Papan pembahagian voltan renda* mengandungi bahagian"bahagian berikut>

a- %angka T$I Thermal Demang Indicator Meter -

b- (asbar

33


34/161

#- Unit Menatang Incoming Unit -

d- Unit Pengagih utgoing Unit -

e- /latubah arus current Transformer -

+ %angka T$I

Untuk mengukur beban iaitu bekalan elektrik yang digunakan oleh keseluruh pengguna

3 (asbar

Menyambung bekalan dari unit mendatang ke unit pengagaih Terdapat empat (asbar

iaitu *asa merah, kuning, biru dan neutral

7 Unit Mendatang

/lat yang digunakan untuk mengasingkan bekalan dati alatubah ke basbar di PPB9

: Unit Pengagih

/lat yang digunakan untuk mengasingkan bekalan atau memberi bekalan kepada

pengguna

< /latubah /rus

Untuk merendahkan nilai arus yang mengalir pada basbar supaya dapat diba#a

oleh jangka T$I mengikut nisbah pada alatubah arus Contoh 588 / > : /

; Contoh beberapa ukuran PPB9

a- &888 /mp

b- &


35/161

Untuk mengendalikan PPB9, kita mestilah berdiri sekurang"kurangnya + kaki dari

PPB9 Untuk mengasingkan bekalan dari alatubah ke basbar (ekalan di unit

mendatang dengan menggunakan @ kayu penyambung0

9ajah 7 : > Peti Pembekal Boltan 9endah

).3.1 0ara *en en%al"kan Pa7an Pe- a$a "an 9#ltan Ren%a$ &PP9R'

&- (erdiri sekurang"kurangnya + kaki dari PPB9

+- Untuk mengasingkan bekalan dari alatubah ke basbar gunakan kayu penyambung

3- Untuk pemotongan bekalan, didahulukan dengan 9ed, 2ellow, (lue

Untuk memasukkan bekalan, didahulukan dengan 9ed, 2ellow, (lue

).4 : Perkaka!an Vacuum ircuit Brea!er Jen"! A6"

a' Peneran an

Komponen"komponen luar perkakasan pemutus litar va#uum jenis /i#hi ialah>

&- %angka /mpiar

3:


36/161

+- %angka Boltan

3- ?eganti

7- 'uis alat pemanas

:- ?ius


37/161

3- Penunjuk keadaan spring akan menunjukkan E spring #harged F

7- (utang menutup pemutus litar di tarik untuk menutup ! - pemutus litar tersebut

:- Penunjuk keadaan pemutus litar akan menunjukkan @ ! 0


38/161

:- Untuk peringatan iaitu untuk membumikan busbar, kabel serta busbar mesti dipotong

bekalannya kerana dengan perkakasuis jenis ini tidak ada kemudahan untuk

membumikan busbar sahaja

Alat+ a$ K+a!a

N"! a$ Pen + a$

$i sebuah alatubah sempurna ,nisbah pengubah diantara voltan arus dan bilangan

lilitan adalah seperti berikut>

BP J )P

B' )'

$i mana ,

35


39/161

BP adalah lilitan utama

B' adalah lilitan pendua

)P adalah bilangan lilitan di lilitan utama

)' adalah bilangan lilitan di lilitan pendua

$an ,

KB/ masuk- J KB/ keluar-

BP IP J B' I'

BP J I'

B' J IP

$imana ,

I' adalah arus di lilitan pendua

IP adalah arus di lilitan utama

Kesimpulan diantara voltan,arus dan juga bilangan lilitan ialah

B' J I' J )P

B' IP )'

).4 .1 : Alat+ a$ K+a!a & Pr"n!"7 ' & Po%er Trans&ormer '

/latubah kuasa ialah sebuah alat statik arus ulang alik yang di gunakan untuk

mengalih kuasa elektrik dari satu litar yang lain dengan mengubah voltan an arus tetapi

tanpa mengubah *rekuensinya Prinsip kerja alatubah ialah kuasa power - boleh

dipindahkan se#ara e*ekti* melalui induksi magnatik dari satu gegelang lilitan kepada yanglain dengna daya magnetik yang dihasilkan oleh arus ulang alik /pabila arus ulang alik ini

dihidupkan ke lilitan utama, arus yang mengalir ini membuat teras besi iron core - menjadi

magnetik /rus ini mulanya mengalir pada satu arah dan kemudian sebaliknya arus ulang

alik- Medan magnetik yang dihasilkan mengelilingi seluruh litar mangetik teras besi- dan

36


40/161

menghasilkan induce - voltan ke litar utama dan pendua kerana kedua"dua ini di sambung

dengan medan magnetik yang sama

Boltan yang dihasilkan di satu lilitan per turn - di lilitan utama dan lilitan penduaadalah sama dan di arah yang sama Boltan yang dihasilkan di lilitan pendua adalah

bergantung kepada voltan yang dimasukkan pada lilitan utama dan bilangan lilitan pada

lilitan pendua .leh kerana voltan di lilitan utama dan lilitan pendua berubah, arus di lilitan

pendua juga turut berubah

Kuasa B/ - J Boltan /rus

9ajah 7 < > ?ambarajah asas /latubah kuasa

).4.2 :Ke+7a/aan Alat+ a$

Keupayaan alatubah dita*sirkan di dalam KB/ atau MB/ #ontohnya &88 KB/, +88

KB/, & MB/, 38 MB/ dan lain"lain

/dalah mustahak untuk mengetahui keupayaan alatubah kerana ini dapat

menentukan>

&- /rus maksima di bahagian utama primar( - dan pendua secondar( -

78


41/161

+- Kadar *ius yang akan digunakan bahagian utama dan pendua

/rus Maksima J KB/ &888 √3 B

K!UP/2//)

/L/TU(/1

KB/-

B.LT/) (/1/?I/) UT/M/ P9IM/92 B.LT/?! -

K/$/9 DIU' && Kv

/mpiar -

K/$/9 DIU' < < Kv

/mpiar -&88 &8 &:+88 +8 38388 38 :8788 78 Kadar Dius Boltan Tinggi untuk ?egelang Utama

).4.( : Reka ent+k Alat+ a$ Pe- a$a "an

7&


42/161

/latubah kuasa ialah satu perkakas elektrik yang boleh mengubah voltan tinggi ke

voltan rendah atau dari voltan rendah ke voltan tinggi /latubah yang digunakan untuk

sistem pembahagian biasanya ialah yang mengubah voltan dari voltan tinggi ke voltan

rendah, untuk dialirkan kepada pengguna

Boltan yang dikeluarkan oleh alatubah pembahagian biasanya ialah 7&: Bolt 3 *asa

(iasanya alatubah"alatubah yang digunakan untuk sistem pembahagian mempunyai

kumpulan vektor $y && iaitu dinamakan @ Delta star 0

&- Peti Kabel

Peti kabel adalah tempat di mana voltan tinggi disambung

+- ?ebok Putusan Boltan Tinggi

9uang ini ialah untuk sambungan lilitan alatubah di tangki utama denga peti kabel

3- Tangki Konservator

/dalah ruang untuk menyimpan minyak Ianya menentukan paras minyak tangki

minyak utama Tangki konservator memastikan tangki utama dipenuhi minyak dan juga

mengurangkan luas Permukaan minyak bertemu dengan udara dan menyediakan ruang

untuk minyak mengembang apabila panas

7- 9uang %angka 'uhu

9uang berupa slinder, berisi minyak alatubah di mana suhu minyak ditangki dapat

diukur

:- Tolak Paras Minyak Menunjuk paras minyak di tangki konservator


43/161

;- $ehydrating (resther

$i dalam @breather 0 diisikan dengan @ silica gel) ke paras tengah dan dibawahnya

diisikan dengan minyak alatubah (reather bertugas sebagai sistem pena*asan bagialatubah /pabila minyak didalam tangki utama memanas dan mengembang, udara dari

alatubah akan keluar melaluinya dan semasa minyak menyejuk dan menurun, udara

akan masuk melalui @ %reather 0 @"ilica gel) didalam @ %reather 0 ialah untuk

mengeringkan udara lembap yang melaluinya dan masuk ke dalam alatubah (egitu

juga dengan kegunaan minyak, iaitu supaya udara yang mengandungi air dan habuk

tidak masuk ke dalam tangki utma alatubah 4arna 'ili#a ?el akan bertukar dari biru ke

merah samar setelah beberapa lama bertugas kerana udara yang mengandungi lembapan

melaluinya

5- 'uis Penukar Tap

'uis penukar tap ialah untuk meninggi atau merendahkan voltan yang keluar dari

alatubah 'uis penukar tap ini hanya boleh diputar apabila alatubah telah dimatikan

6- Pengelak 1aba

Pengelak haba digunakan untuk menyejukkan minyak didalam alatubah dengan #ara

menyediakan permukaan yang lebih luas untuk megalirkan haba

&8- Pelit Kadar

Pelit yang menunjukkan rajah skematik alatubah serta lain"lain maklumat

&&- Pili 'aring Minyak

Tempat di mana #ontoh minyak boleh diambil untuk diuji penebatannya

&+- Injap Pengering 9endah

Ialah saluran di mana minyak dikeluarkan semasa menukar atau menggantikan minyak

lama dengan minyak baru

73


44/161

&3- @ %ushing 0 Boltan 9endah

'esumbu dimana bekalan voltan rendah 7&: volt 3 *asa di keluarkan dan dibekalkan

kepada pengguna"pengguna Ianya mempunyai tiga pun#a untuk *asa dan satu pun#a

untuk neutral kabel voltan rendah disambung kepada papan pembahagian voltan rendahmelalui sesumbu ini

&7- @Tank #o$er Lifting Lug)

Pemegang untuk mengangkat penutup tangki utama alatubah

&:- Tapak /latubah

Tapak bawah alatubah untuk menampung alatubah

&


45/161

9ajah 7 ; > Pandangan alat alatubah pembahagian

).5 : Sen araan Pen6a an & Substation Maintenance '

Perkakas elektrik setelah di pasang memerlukan pemeriksaaan dan senggaraan

berkala jika ia dikehendaki beroperasi dengan selamat dan e*isyen Pemeriksaan dan

senggaraan ini di panggil @'enggaraan (erjadual0 .bjekti* senggaraan berjadual ini adalah

untuk men#egah berlakunya kerosakan kepada perkakasan dan alatan elektrik yang terlibat

$ari de*inasi ini jelas bahawa senggaraan berjadual perlu dilakukan dengan kerap

mengikut program yang di ran#ang supaya semua aspek seperti kakitangan, pengangkutan

dan peralatan dapat disediakan untuk kerja yang akan dijalankan Untuk memudahkan lagi

kerja senggaraan ini mungkin dapat dipe#ahakan mengikut senggaraan tahunan, senggaraan

bulanan dan senggaraan mingguan

7:


46/161

'istem pembahagian dirangkumi pelbagai perkakas dan peralatan seperti kabel

bawah tanah, talian atas, perkakasuis voltan tinggi, alatubah kuasa, papan pembahagian

voltan rendah dan lain"lain Kesemua yang tersebut di atas memerlukan senggaraan yang berbeza dan terperin#i

'e#ara amnya, sistem senggaraan berjadual ini boleh dibahagikan seperti berikut>

a- 'enggaraan struktur pen#awang dan peralatan yang berkaitan

b- 'enggaraan alatubah

#- 'enggaraan pemutus litar minyak atau pemutus litar hampagas atau unit gegelang utama

dan pengasing

d- 'enggaraan bateri dan penge#as bateri

).5.1 : Sen araan Str+kt+r Dan Peralatan Yan Berka"tan

Ini melibatkan pemeriksaan se#ara *izikal dan senggaraan berjadual di

bahagian struktur di dalam pen#awang termasuk pagar 'atu senarai semak boleh

disediakan untuk memudahkan kerja"kerja penyemakan

).5.2 Ka a!an L+ar

i- Memotong rumput rampai di sekeliling kawasan pen#awang

7


47/161

ii- Kerja"kerja pembersihan longkang

iii- Papan tanda ' DI LARANG *ASUK ( dan ' *ERBAHAYA ( dipamerkan denngan

terang

iv- Mangga untuk pintu masuk pen#awang

).5.( Ka a!an Dala-

i- Kawasan dalaman pen#awang mesti di simpan bersih

ii- Tikar getah di letakan di hadapan perkakasuis voltan tinggi dan papan pembahagian

voltan rendah untuk pen#awang berbangunan -

iii- Peparit kabel mesti dipenuhi dengan pasir supaya aitr tidak bertakung dan semua

lubang kemasukan kabel ditutup

iv- Pamirkan @"hock #ard 0

v- /lat pemadam api mesti di dalam keadaan beroperasi dan di periksa selalu oleh pihak

pembekal

vi- 'emua alatan untuk kendalian perkakasuis mesti di letak di dalam keadaan teratur

vii- Periksa keadaan jaring di semua pintu dan tingkap

viii- Periksa semua lampu

i- Papan Pembahagian Boltan 9endah atau kotak *ius mesti di periksa untuk memastikan

sambungannya dalam keadaan ketat

- 'emua tag untuk @ Feeder 0 dinamakan dengan betul dan jelas

7;


48/161

i- /mbil ba#aan beban pada semua @ feeder 0

ii- /mbil ba#aan voltan

75


49/161

iii- Periksa semua sambungan pembumian supaya tidak berkarat atau longgar

iv- Periksa keadaan bateri dan penge#as bateri

v- Periksa keadaan semua sambungan di antara sel dan di sapu dengan @ *aseline 0

vi- /mbil ba#aan ketumpatan bandingan pada semua sel, jika bateri jenis @ Lead 'cid 0digunakan Periksa juga paras @ electrol(te 0 sel berkenaan

vii- /mbil ba#aan voltan pada setiap sel

viii- /mbil ba#aan arus dan voltan pada penge#as bateri (a#aaan di ambil sebelum dan

sesudah senggaraan bateri dilakukan, dimana suis pemilih di letakkan pada @ Tickle

#harge) dan +,uick #harge)

).= : Pe- +-"an Pen6a an

).=.1 Pe- +-"an

Pembumian ialah sambungan kepada jisim masa - bumi Pembumian se#ara ammerangkumi dua bahagian iaitu pembumian sistem sua pembumian peralatan

).=.2 Pe- +-"an S"!te-

Pembumian sistem dilakukan untuk sebab"sebab berikut>

a- Mengasingkan sistem apabila berlaku kerosakan

b- Menghadkan perbezaan potensi diantara pengalir yang tidak bertebat di sesuatu

kawasan

#- Menghadkan berlakunya voltan berlebihan dalam keadaan berbeza

76


50/161

).=.( Pe- +-"an Peralatan

Pembumian peralatan dilakukan untuk satu sebab tertentu iaitu perlindungan kepada

manusia /pabila peralatan ini dibumikan, ia memberi satu laluan yang kurang rintangan ke

bumi Ini bermakna jika sesuatu pun#a yang hidup menyentuh badan peralatan kuasa

elektrik akan mengalir ke bumi dan arus tidak mengalir ke badan sesiapa jika disentuh

peralatan tersebut kerana rintangan badan tinggi daripada rintangan pengalir ke bumi

1' Ke!an Al"ran Ar+!

Charles $alzied telah membuat kajian tentang kesan aliran arus melalui badan dan

mendapat hanya memerlukan +: m/ untuk membuat jantung berhenti berdenjut %ika

ketegangan otot di bahagian dada berlanjutan 'eseorang itu mengalami kesesakan

perna*asan (eliau juga mendapati bahawa badan boleh menerima arus yang tinggi dalam

jangka masa yang pendek dan arus yang kurang bagi jangkamasa yang panjang

/rus J 8 &&< t

2' Jen"! Pe- +-"an

i- Pembumian 'e#ara Terus

$alam Pembumian se#ara terus, neutral alatubah itu di sambungkan se#ara terus

kepada sistem Pembumian Utama Pen#awang dengan rintangan yang rendah

(iasanya sistem ini digunakan di dalam /latubah Pembahagian && 8 733 Kv

Kerosakkan ke bumi di dalam sistem ini menyebabkan arus lampu mengalir untuk

membenarkan kegunakan *ius kepada sistem pembahagian

ii- Pembumian 9intangan

Pembumian #ara ini digunakan untuk mengurangkan arus lampu kepada bumi

'ejenis perintang dimasukkan di antara neutral dengan bumi bagi menghadkan arus

itu kepada nilai yang selamat Ce#air di dalam tanngki silinder ialah sodium

:8


51/161

bikobornat yang di#ampuri dengan air suling Pembumian jenis ini biasa digunakan

dalam /latubah Pembahagian

(' Pe- +-"an Peralatan Dan Str+kt+r

'truktur logam dan peralatan seperti tangki latubah dan perkakasuis boleh di#as

melalui induksi Ia juga boleh di#askan melalui kerosakan penebatan, bushing dan lain"lain

$engan sebab itu semua struktur logam dan peralatan mesti dibumikan

'e#ara am, sambungan ke bumi dibuat menggunakan dawai tembaga jalinan

tembaga atau dawai bagi bergalvani '4? ; &8 perhatian mesti diberikan kepada semua

pun#a sambungan supaya dapat menghindarkan daripada kerosakan mekanikal, sambungan

terbuka dan tidak berkarat, dimana akan mengakibatkan kenaikan nilai rintangan

)' Ran ka"an Pe- +-"an

9angkaian pembumian ialah sambungan dawai besi bergalvani ; &8 yang ditanam

didalam tanah diantara semua elektrod pembumian, struktur logam dan perkakas untuk

mewujudkan satu pembumian sepunya

' Kr"ter"a Pe- +-"an

(erikut adalah 7 kriteria pembumian>

i- %enis Tanah

Tanah jenis kapor, tanah liat, gravek, berbatu, berpasir dan lain"lain boleh

menmpengaruhi nilai rintangan sistem pembumian

ii- !lektrod

%enis"jenis elektrod yang biasa digunakan ialah paip besi bergalvani dan rodtembaga Kedua"dua jenis elektrod ini didapati berkesan kerana mempunyai #iri"#iri

tersebut>

a- )ilai pengaliran yang tinggi

b- 9endah nilai rintangan

:&


52/161

#- Tidak mudah berkarat

d- Tahan lasak

Kedalaman elektrod yang ditanam didapati lebih berkesan daripada garispusat

elektrod Ini adalah disebabkan kawasan yang diliputi oleh elektrod mempunyairuang jumlah rintangan yang menyeluruh

iii- Pengalir

Pengalir yang digunakan mestilah mempunyai saiz yang men#ukupi untuk

membawa arus lampu dan tidak mudah panas dalam apa jua keadaan %enis pengalir

yang digunakan ialah dawai bergalvani ; &8 '4? dan dawai tembaga 8 & in +

iv- Cua#a

Keadaan #ua#a juga di sesuatu kawasan mempengaruhi nilai rintangan pembumian

$i kawasan yang mempunyai banyak hujan dan lembap akan menghasilkan nilai

yang rendah

).=.) : Pe-a!an an Pe- +-"an D" Pen6a an

Peneran an

i- Ke%+%+kan Pa"7 Be!" Ber al


53/161

jarak yang terlalu dekat Ini adalah kerana satu kawasan akan menutupi sebahagian

kawasan rintangan paip"paip yang berlebihan

9ajah 7 5 > ?ambarajah Kedudukan Paip (umi

""' Ke%+%+kan R#% Te- a a

a- Tanam beberapa dalam yang boleh, tetapi ingatkan bilangan batang rod yang telah

ditanam di satu sudut b- %arak bagi rod pertama ke rod kedua ialah dua kali ganda lebih panjang bagi batang

rog yang telah ditanam

"""' 0ara Sa- +n an

a- ?unakan bol loyang &+ ; mm 35 mm untuk membuat logam kepingan pada paip

bumi

b- ?unakan @ crossb( 0 #lip &+ ; mm sambung dawai"dawai pada logam kepingan itu

#- %alinan tembaga saiz &0 & 50 digunakan untuk menyambungan diantara bumi

perkakasuis, alatubah dan papan pembahagian voltan rendah kepada pembumian

utama

d- paip besi bergalvani yang ditanam ke bumi denga menggunakan tukul besi atau

@monke( hammer 0 mestilah &8 kaki dalamnya

:3


54/161

e- @#rossb( #lip 0 ialah untuk menyambungkan diantara dawai galvani dengan elektrod

bumi dan juga dimana dawai temabag dari perkakasuis disambung selari dengan

dawai galvani di elektrod bumi

iv- 0ara 0ara *e- +at Sa- +n an Ke B+-"

a- %ra.ing

Cara membuat penyambungan dengan menggunakan silver si*os Cara ini memberi

keteguhan yang baik pada sambungan

b- Pretining

%uga dikenali bagai sweating Ini untuk memberi keterusan yang lebih baik apabila

menggunakan bol dan nat di buat dengan membuat satu lapisan edngan pateri di

tempat penyambungan

#- (ol and )at

Cara ini murah dan #epat untuk siap Tetapi bol dan ant mesti diikat dengan kuat

memberi keterusan yang baik

d- "oketing

(iasa digunakan di pen#awang luar dan selalunya menggunakan dawai besi

bergalvani

:7


55/161

9ajah 7 6> Cara sambungan pembumian pen#awang

).1> : Ka el

Kabel merupakan bahan atau komponen utama yang digunakan untuk

penyambungan dan pembekalan elektrik ke sesuatu kawasan ataupun bahagian yang

dikehendaki Kabel digunakan bagi menyambungkan bahagian utama ke sub"utama dan

dari sub utama kepada litar akhir atau peralatan atau perkakasan yang menggunakan

elektrik Terdapat pelbagai jenis, saiz, dan keupayaan kabel yang diguna pakai hari ini,

bergantung kepada keadaan atau *aktor"*aktor tertentu dan juga keadaan semasa Kabel ini

terbahagi kepada dua bahagian utama iaitu kabel voltan tinggi dan kabel voltan rendah

Kabel voltan tinggi ini mampu membawa beban atau voltan setinggi &&kB dan ke atas

manakala kabel voltan rendah hanya mampu mnembawa voltan setinggi 7&:B dan ke

bawah Kegunaan kabel ini bergantung kepada voltan yang diperlukan dan menjadi perkara

utama untuk mengetahui beban yang dikehendaki bagi menentukan kabel yang hendak

dipakai

::


56/161

).1>.1 K#-7#nen +ta-a Ka el

Kabel terdiri daripada dua komponen utama iaitu pengalir dan juga penebat

).1>.2 Jen"! Jen"! %an Sa"? Ka el.

Terdapat pelbagai jenis dan saiz kabel yang digunakan oleh T)( dalam

penyambungan dan penghantaran bekalan elektrik kepada pengguna 'emua kabel pada

asasnya adalah sama iaitu mempunyai pengalir untuk membenarkan arus mengalir dan

penebat bagi membataskan pengaliran arus atau mengelak dari arus mengalir serta

melindungi pengalir bagi kabel tersebut Kabel dibuat mengikut kadaran arus dan voltan

yang boleh dibawa olehnya semasa penghantaran bekalan elektrik Pada umumnya, kabel

boleh dikelaskan kepada dua iaitu kabel voltan tinggi dan kabel voltan rendah (erikut ini

merupakan penerangan ringkas jenis dan saiz bagi kabel voltan tinggi dan kabel voltan

rendah Penerangan ini berdasarkan jadual &" 7 di muka surat sebelah

& Kabel Boltan 9endah

a PBC

b /(C 'rial bundle #able -

# (/9! /I %are 'lminium -

%enis kabel yang terkini dipakai oleh pihak T)( ialah kabel jenis /(C dan kabel

sedia ada adalah PBC dan (/9! /I Kedua"dua kabel ini akan dimansuhkan se#ara

berperingat"peringkat Ini kerana pemilihan kabel /(C dalam penggunaan penghantaran

dan pendawaian voltan rendah adalah lebih baik dan selamat berbanding kabel (/9! /Idan PBC Kabel /(C adalah lebih selamat digunakan kerana sukar berlakunya kerosakan

kerana kabel ini dibaluti penebat pada luarnya Ini menyebabkan kabel ini sukar rosak atau

pun putus dan juga kerosakan talian ke talian tak akan berlaku berbanding kabel (/9! /I

yang mana pangalirnya terdedah kepada luar Ini mengakibatkan kabel ini mudah rosak,

:


57/161

putus seterusnya memudahkan kejadian kerosakan antara dua talian apabila bersentuhan

dan kejadian rosak ke bumi

/(C juga lebih baik berbanding kabel PBC Ini kerana walupun bersalut, kabelPBC tidak menetapkan yang mana kabel hidup, neutral dan juga yang mana kabel bagi

lampu jalan Ini menyusahkan pekerja untuk memilih yang mana kabel untuk dijadikan

kabel hidup mahupun neutral Ini mengakibatkan apabila tersalah sambung dan tertukar *asa

hidup dengan hidup atau tertukar *asa dengan neutral pada kabel, akan berlakunya

kerosakan dan mengakibatkan kemusnahan pada kabel itu sendiri dan juga perkakasan

elektrik yang terlibat .leh kerana itulah kabel /(C telah dipilih memandangkan kabel ini

telah ditetapkan untuk penggunaannya iaitu berdasarkan saiznya dan label yang diberikan

oleh pengeluar dengan menetapkan sesuatu saiz untuk kabel *asa atau hidup, kabel untuk

neutral dan untuk lampu jalan

+ Kabel Boltan Tinggi

a LP! cross Link Pol( &tthl(n -

b PILC Paper Insulated lead co$er -

Kabel voltan tinggi yang digunapakai oleh T)($ pada masa sekarang adalah

LP! terutamanya melibatkan kerja"kerja pemasangan kabel yang baru Kabel PILC

adalah kabel sedia ada yang masih digunapakai tetapi tidak melibatkan pemasangan yang

baru Kabel PILC ini akan diganti dengan kabel LP! apabila terjadinya kerosakan atau

@breakdown 0 Penggunaan kabel LP! ini bagi menggantikan kabel PILC ini adalah

memandangkan kabel ini mempunyai banyak kelebihan (erdasarkan jadual @ cables rating 0,

jelas menunjukkan bahawa pada saiz kabel yang sama, kabel LP! mempunyai kadaranarus yang lebih tinggi berbanding kabel PILC, oleh itu kabel ini mempunyai keupayaan

membawa beban yang lebih tinggi berbanding kabel PILC 'elain itu, kerja pemasangan

sambungan atau tamatan bagi kabel LP! adalah lebih mudah berbanding kabel PILC

Kabel LP! juga mempunyai keselamatan dan prestasi yang lebih baik berdasarkan bahan

:;


58/161

dan rekabentuk pembinaannya Ini dapat dilihat #ontoh rajah kabel LP! dalam lampiran

bahagian pembinaan Penggunaan kabel LP! juga adalah lebih baik berbanding kabel

PILC kerana kabel ini lebih mudah dan selamat apabila digunakan sebagai kabel talian atas

@o$er head 0 untuk penghantaran voltan tinggi

).1>.( Lan ka$ Lan ka$ Ke!ela-atan Ket"ka *e- en%al"kan Ka el.

(eberapa langkah perlu diambil semasa kerja"kerja mengendalikan kabel seperti

ketika mengangkat kabel, membuat pemasangan dan tamatan Kabel yang dikeluarkan dari

kilang pengeluaran biasanya telah diuji terlebih dahulu sebelum dikeluarkan Ini bagi

menjamin mutu dan prestasi kabel agar ia tidak mendatangkan sebarang masalah kepada

penggunaannya kelak Tetapi jika kabel ini tidak menuruskannya dengan dan berhati"hati,

ianya boleh mendatangkan masalah dan mudah rosak serta tidak boleh digunakan

Kabel hendahlah dibuka dengan berhati"hati ketika memulakan kerja seperi

membuka dari penggulungnya iaitu gelungan kayu Kabel ini hendaahlah dibuka dengan

mengelakkan dari terkena benda"benda tajam dan keras agar tidak terluka 'ekiranya

sesuatu kabel dipotong dan sebelum dipasang kepada sesuatu peranti atau peralatan elektrik,

hujung kabel yang dipotong tersebut hendaklah dibaluti dengan segera agar penebat dan

pengalirnya tidak rosak dan tidak dipengaruhi *aktor luaran seperi dimasuki air

'atu lagi perkara yang mesti dititikberatkan ialah ketika mahu membengkokkan

kabel sewaktu kerja mengendalikan kabel dijalankan Membengkokkan kabel tidak perlu

dilakukan berhampiran dengan kotak tamatan Kabel akan mudah rosak jika garis pusat

pembengkokkan itu adalah ke#il $alam kerja"kerja pemasangan kabel, bengkokkan kabel

pada susdut"sudut tertentu mestilah dibuat dengan garis pusat sebesar mungkin Ini bagimengurangkan tekanan pada kabel tersebut dan mengekalkan kelegaan kabel tersebut

(engkokan kabel dengan garis pusat yang ke#il akan menyebabkan kerosakan pada

penebat, pengalir dan perisai perlindungan kabel tersebut

:5


59/161

).1>.) *e- +at Ta-atan %an Pen/a- +n an Ka el.

Tamatan dan penyambungan kabel adalah proses yang amat penting bagimemastikan keterusan, kesempurnaan penebatan atau pengalir dan keterusan perisai

perlindungan terus kekal prestasi dan keupayaannya Ini penting kerana agar kabel dapat

membawa arus beban yang telah dikadarkan dan juga nilai arus yang terhasil apabila

berlaku kerosakan ataupun litar pintas Kerja ini juga amat penting bagi menggelakkan dari

mudahnya berlaku kerosakan pada kabel sekaligus @ breakdown 0 atau gangguan bekalan

eletrik mudah terjadi Contohnya ialah semasa kerja tamatan dan penyambungan antara

kabel bagi kabel bawah tanah iaitu biasanya kabel voltan tinggi Kerja ini penting bagi

memastikan penyambungan dan tamatan yang dibuat tahan dari masalah gegaran atau

perubahan struktur tanah yan menyebabkan kabel tersebut mudah terluka ataupun rosak

Ianya juga amat penting agar kabel tidak mudah dimasuki air sehingga kabel @ shock 0

ataupun sebagainya Kerja ini juga amat penting agar tahan dari *aktor"*aktor #ua#a seperti

hujan yang memudahkan kabel dimasuki air seperti yang dinyatakan tadi 'elain hujan suhu

yang amat tinggi atau keadaan persekitaran yang panas juga boleh mengakibatkan kabel

mudah pe#ah ataupun terluka Kesan ini semua adalah penting dan mesti dititikberatkan

semasa kerja tamatan dan penyambungan kabel dijalankan

).1>. Pen +,"an Ka el

Kabel yang dipasang ataupun yang digunakan oleh T)( dalam penghantaran atau

pengagihan bekalan elektrik mestilah diuji bagi memastikan kabel tersebut betul" betul

berada pada prestasi yang sempurna dan tidak berlaku sebarang kerosakan mahupun berada

dalam keadaan yang tidak memuaskan $iantara ujian yang dimaksudkan ialah >

:6


60/161

& Insulation Test ujian penebatan-

Ujian ini dijalankan menggunakan peralatan yang dipanggil @ Megger 0 Ujian iniadalah untuk mengukur tahap kekuatan penebat bagi sesuatu kabel dengan melihat

rintangan yang dihasilkan melalui alat tersebut megger - Untuk mengenalpasti kabel

tersebut betul"betul baik, rintangan yang terhasil semasa ujian ini dijalankan mestilah

melebihi &88M Ω Megger ini mempunyai + terminal ! dan L, & pemilih suis dan + sekil

'ekil yang dimaksudkan ialah sekil untuk Megaohm dan ohm 'ebelum sebarang ujian pada

kabel dijalakan, pemilihan sekil mestilah betul agar ba#aan sebenar boleh diperolehi dan

suis pemilih juga harus ditetapkan 'uis pemilih ini adalah jumlah voltan yang hendak

disuntik semasa ujian dijalankan 'emasa ujian dijalankan, terminal ! mestilah dibumikan

dan terminal L disambung pada pengalir kabel Pemilihan voltan juga hendaklah

berkesesuaian dengan kabel yang hendak diuji Prestasi penebatan kabel juga boleh dilihat

dengan mengambil ba#aan arus bo#or yang berlaku pada kabel semasa ujian penebatan

dijalankan 'ekiranya arus tinggi terhasil, ini bermakna kabel itu gagal berada dalam

prestasi yang dikehendaki

+ #ontinuit( Test ujian keterusan -

Ujian keterusan dijalankan bagi memastikan pengalir kabel berada dalam keadaan

yang baik Ujian ini juga dijalankan dengan menggunakan @ Megger 0 Untuk mengetahui

kabel ini mempunyai pengalir yang baik, rintangan yang terhasil mestilah ke#il sehingga

ba#aan si*ar atau 8 Ω /pabila ba#aan tanpa rintangan, ianya menunjukkan bahawa pengalir

pada kabel tersebut tidak berintangan yang boleh mengganggu pengaliran arus /pabila

rintangan tinggi terhasil kabel ini tidak berada pada prestasi yang baik kerana wujudnya

masalah pada pengalit tersebut 'emasa ujian ini dijalankan, kedua"dua hujung pada sesuatu

kabel disambung dengan kedua"dua terminal Megger tersebut

3 Phasing Test ujian *asa-


61/161

Ujian ini dijalankan adalah bertujuan untuk mengenalpasti sambungan *asa yang

betul bagi setiap penyambungan kabel, tidak kira semasa tamatan atau sambungan Ujian ini

dijalankan dengan menggunakan @ Phasing Indicator 0 atau penunjuk *asa

BAB : PERAN0ANG


62/161

.1 : Pen enalan

Peran#ang merupakan bahagian yang bertanggungjawab menguruskan sesuatu

projek permohonan bekalan elektrik yang baru ataupun projek yang melibatkan

meningkatkan atau @ upgrade 0 sesuatu bekalan elektrik sedia ada 'e#ara umumnya, perkara

atau kerja yang terlibat dalam bahagian ini ialah membuat surat"surat yang berkaitan

dengan pembekalan projek baru atau meningkatkat bekalan sedia ada untuk diberikan

kepada pihak yang terlibat seperti %abatan Kerja 9aya %K9-, Majlis Perbandaran atau

$aerah, 'yarikat Telekom Malaysia (erhad ataupun kontraktor iaitu pemaju bagi sesuatu

projek yang berkaitan

%uruteknik yang terlibat juga membuat lawatan ke tapak projek bekalan berkenaan

dan akan memikirkan kaedah pengambilan bekalan elektrik samada daripada pen#awang

elektrik atau tiang elektrik sedia ada yang paling hampir atau pun memerlukan pen#awang

baru Ini bergantung kepada @ total connection load) TCL- dan @ma/imum demand 0 M$-

yang berkaitan dengan projek berkenaan serta beban yang ditanggung pada pen#awang

yang berhampiran

'emasa peninjauan dan lawatan yang dijalankan, juruteknik terlibat juga

bertanggungjawab membuat anggaran atau @ estimate 0 bagi projek tersebut iaitu kos yang

terpaksa dibayar oleh pengguna atau pemaju terlibat dan kos yang terpaksa dikeluarkan oleh

T)( 'etelah kos yang terlibat ini diketahui, penyediaan borang kerja modal mestilah

dilaksanakan oleh juruteknik terbabit sebelum diluluskan oleh eksekuti* bahagian

peran#ang

(agi projek yang dijalankan ini, pelukis pelan iaitu bahagain C/$ akan membuat

pelan #adangan skematik untuk pembekalan kepada pengguna %ika sesuatu projek memerlukan pen#awang elektrik yang baru, juruteknik atau wakil dari bahagian peran#ang

akan membuat pemeriksaan checklist - pen#awang serta sebarang kerja"kerja dengan

penyerahan pen#awang kepada T)(


63/161

.2 : La atan %an Jan kaan & estimate ' %" Ta7ak Pr#,ek

/pabila menerima projek baru, wakil T)($ akan membuat lawatan dan peninjauan

terlebih dahulu di kawasan berkenaan bagi memudahkan kerja"kerja memberi bekalan

kepada pengguna 'emasa di tapak projek, wakil T)($ seperti juruteknik atau pomen akan

melakukan perkara seperti di bawah>

a- Melihat tapak projek dan kawasan sekitarmya bagi memudahkan penanaman tiang

yang di perlukan

b- Men#ari pun#a bekalan elektrik yang hendak kepada tersebut seperti men#ari

pen#awang elektrik yang terdekat atau men#ari tiang elektrik yang sedia ada

#- Membuat lakaran atau pelan yang ke#il daripada pen#awang elektrik yang terdekat

ke tapak projek

(agi sesuatu projek yang memerlukan bekalan elektrik atau beban yang tinggi,

maka ia seharusnya membina pen#awang elektrik yang baru di tapak projek tersebutPembinaan pen#awang elektrik yang baru ini dibuat oleh pihak pemaju atau kontraktor

projek berkenaan mengikut spesi*ikasi yang telah ditetapkan oleh pihak T)(

/pabila ia siap sepenuhnya, pihak T)( akan membuat pemeriksaan sepenuhnya

dan beberapa perkara perlu dilakukan oleh pekerja T)( ialah >"

a- Memerhati dan meneliti pen#awang elektrik baru sama ada mengikut pelan dan

prosidur yang di kehendaki oleh pihak T)( ataupun tidak

b- Membuat perbin#angan dengan pihak yang terlibat mengenai pembinaan

pen#awang tersebut sama ada menepati apa yang dikehendaki atau tidak

#- Membuat @checklist 0 pen#awang setelah memeriksa dan meneliti pen#awang

tersebut Lampiran G checklist P! -


64/161

d- Membuat surat komen mengenai pen#awang elektrik tersebut

?/M(/9 (!9'/M/ K.)T9/KT.9 $/) T)(


65/161

P!)C/4/)? 2/)? (/9U $I'!9/1 KU)CI

.2.1 : Pen "raan Bera7a A-7 &Ar+!' /an 7erl+ er%a!arkan e an 7en +na.

Tujuan pengiraan ini dibuat adalah untuk membuat anggaran iaitu estimate bagisetiap projek yang ingin dijalankan setelah kerja"kerja lawatan dijalankan oleh pihak T)($

di tapak projek Pengiraan ini adalah berdasarkan beban yang mungkin terlibat dalam

projek terbabit dan anggaran beban ini mestilah disediakan oleh pihak pemaju atau

kontraktor bagi projek tersebut Pengiraan tersebut adalah mengikut *ormula berikut>

I arus- J M$ 8


66/161

Pengiraan arus ini adalah penentu bagi sesuatu projek samada memerlukan

pen#awang elektrik yang baru atau meng#ukupi dengan sumber bekalan sedia ada sepertitiang atau pun dari pen#awang elektrik berdekatan /rus dari bekalan sedia ada mestilah

diukur dan dibandingkan dengan arus yang dikira melalui ma/imum demand 'ekiranya

arus beban baru ini iaitu ma imum demand tersebut adalah hampir atau kurang dari :8=

dari arus bekalan sedia ada, ini bermaksud arus bekalan sedia ada ini boleh diambil sebagai

pun#a bekalan kepada projek tersebut dan sekiranya melebihi :8=, ini bermakna P! baru

diperlukan

Pemaju mestilah mengemukakan M$ atau TCL total connection load - iaitu jumlah

sambungan beban iaitu jumlah sambungan beban yang dipakai bagi semua pengguna

terlibat dalam satu masa M$ boleh diperolehi dari TCL jikalau pemaju tidak memberi M$

semasa mengemukakan permohonan bekalan iaitu dengan menggunakan *ormula yang

ditetapkan oleh T)(

M$ J TCL *aktor kepelbagaian ditetapkan oleh T)(-

.( : Kae%a$ Per-#$#nan Bekalan Elektr"k

a Penerimaan surat permohonan bekalan elektrik daripada pemunya projek

Mengandungi >"

i Pelan lokasi bersekil

ii Pelan tatatur pembangunan bersekil

iii 9ajah skematik papan suis utamaiv Tarikh sasaran bekalan elektrik diperlukan

v )ilai M$ dan TCL bagi yang baru dan lama

vi )ama, alamat, no tele*on, dan *aks pemunya projek

vii Kaedah penyambungan


67/161

viii Makluman kepada T)( bagi = pembinaan bangunan, jalan, dan bilik

pen#awang tersebut dari semasa ke semasa

b Membuat anggaran estimate - dan pemeriksaan

i /mbil ba#aan beban talian atas bagi siang dan malam pada talian atas yang

berhampiran dengan kawasan tersebut

ii (uat pengiraan sama ada perlukan P ! atau tidak

%ika perlu >

i 1antar surat bagi pembinaan P ! yang baru

ii (uat pemeriksaan terhadap P ! yang baru dari semasa ke semasa ikut

spesi*ikasi T)( -

iii (uat anggaran kaedah jarak pemasangan talian yang hendak di gunakan

iv Lakarkan pelan rajah skematik projek tersebut

%ika tidak perlu >

i (uat anggaran kaedah jarak pemasangan talian yang hendak di gunakan

ii Lakarkan pelan rajah skematik projek tersebut

# (uat laporan (KKM

i %ika ada P ! >

ii 1antar ke bahagian auto#ad untuk lukis rajah skematik bagi kawasan

tersebut

iii %ika terlibat, majukan #adangan teknik daerah

iv 1antar surat #as sambungan kepada pemunya projek


68/161

v 1antar surat kelulusan projek tersebut kepada bahagian pembinaan bagi

tindakan selanjutnya

BAB 3 : BAHAGIAN PERLINDUNGAN (( k9

3.1 : Pen enalan


69/161

Tujuan sistem perlindungan ini dijalankan adalah bagi memastikan sistem kuasa dan

pengagihan bekalan elektrik dalam T)( boleh beroperasi dengan baik, sempurna dan

selamat kepada pengguna, orang awam, kakitangan dan semua sistem yang terlibat

termasuklah dari segi peralatan atau komponen yang terbabit Perlindungan juga adalah bertujuan untuk mengelakkan se#epat mungkin dan meminimumkan kerosakan

Prinsip /sas 'istem Perlindungan

9ajah < & > Komponen /sas $alam 'istem Perlindungan

(erdasarkan rajah tersebut prinsip kendalian dalam sistem perlindungan ialah

Pengubah arus #urrent Transfomer - mengukur arus yang melaluinya dan menukarkannya

kepada arus sekunder dan menghantarnya kepada geganti rela( -, apabila arus yang diukur

tadi melebihi arus yang diset pada relay, relay akan trip atau belantik seterusnya menghantar

isyarat kepada pemutus litar Pemutus litar pula akan trip untuk memutuskan litar bagi

mengasingkan kerosakan yang berlaku

3.2 : K#-7#nen Ata+ Peralatan Yan Ter a "t Dala- S"!te-

Perl"n%+n an

Peralatan yang paling penting dan terlibat dalam sistem perlindungan ialah @ #urrent

Transfomer) CT- iaitu Pengubah /rus, @ 0ela() iaitu ?eganti dan @ #ircuit %reaker)

Pemutus Litar $alam bahagian ini, penerangan adalah berkaitan CT dan 9elay sahaja

memandangan bahagian perlindungan ini hanya melibatkan dua komponen ini sahaja


70/161

Pemutus Litar tidak akan diterangkan memandangkan ianya adalah dibawah penyeliaan

atau penguasaan T)(T T!% Transmission - .leh itu segala masalah dan penyenggaraan

pemutus litar adalah diuruskan oleh T)(T dan bukannya di bahagian T)($

3.2.1 : Pen + a$ Ar+! &0T'

CT se#ara asasnya ber*ungsi untuk pengukuran dan perlindungan CT akan

merendahkan arus bagi mengukur arus tinggi dan disambung pada relay bagi litar

perlindungan $alam system, CT akan menurun atau menukarkan arus dari tinggi primar( -

kepada arus ke#il secondar( - CT penting bagi menghasilkan arus sekunder daripada arus

primer semasa arus primer melalui CT Tujuan menghasilkan arus yang ke#il adalah untuk

penggunaan relay yang ke#il dalam system yang bertujuan untuk menjimatkan kos,saiz

komponen dan ruang yang terlibat CT terdiri daripada dua belitan iaitu

i (elitan Utama primar( 1inding -" belitan sedikit dengan #ondu#tor atau

dawai pengalir yang kasar atau besar

ii (elitan 'ekunder secondar( 1inding -" belitan banyak dengan dawai

pengalir yang halus

Terdapat 3 jenis CT iaitu

i ?elang ring t(pe -

ii (elitan Utama (ar %ar Primar( T(pe -

iii (elitan Utama 4ound 1ound Primar( T(pe -

Tiap"tiap CT mempunyai ratio atau nisbah Contohnya 788 : )isbah ini bermaksud

arus primary 788/ dan arus sekunder :/ atau ringkasnya nisbah CT dari 788 kepada : CT

mempunyai dua saiz saja yang bergantung kepada arus sekunder iaitu :/ dan &/ 'aiz yang

digunakan ini adalah bergantung kepada penggunaan relay

;8


71/161

3.2.2 : Kela! 0T

Kelas CT yang diguna pakai oleh T)( dalam perlindungan ialah

i :P&8

ii :P+8

iii &8P&8

(erdasarkan kelas tersebut, nombor pertama iaitu : dan &8, adalah petunjuk bagi

ralat yang boleh berlaku ke atas CT dan ianya telah ditetapkan oleh pengeluar

9alat bagi arus terkadar rated current - ialah arus yang sepatutnya CT kendali

mengikut ratio iaitu arus promer yang ditetapkan tetapi berlaku ralat Composite error pula

ialah ralat yang disebabkan oleh CT itu sendiri iaitu ralat bahan atau pembinaannya

$ari jenis kelas itu juga, P pula bermaksud Prote#tion iaiti CT yang diguna untuk

perlindungan dalam sesuatu sitem kuasa atau elektrik )ombor ke tiga iaitu &8 atau +8

dikenali sebagai *a#tor tepu saturation factor - Daktor ini digunakan sebagai pengukur

untuk had ketepatan bagi CT Ketepatan CT mesti mengikut gandaan arus utama mengalir

iaitu &8 atau +8 darab - ganda arus utama atau pimer /pabila arus primer melebihi had

ketepatan ini, CT ini akan out iaitu tidak akan memberi ba#aan yang betul atau tepat

3.2.( : B+r%en

(urden ialah beban yang ditanggung oleh CT, #ontohnya relay, pendawaian atau

peralatan dan diukur dalam unit B/ Pengiraan burden adalah berdasarkan rumus berikut>

B/ J I N

;&


72/161

'emakin tinggi burden, ketepatan CT semakin kurang CT mestilah mengandungi

beban B/ iaitu kurang dari kadaran beban B/ dan *a#tor tepunya tidak boleh lebih dari CT

yang telah ditetapkan .leh itu, untuk memastikan CT beroperasi dalam ketepatahn yangtinggi, burden mestilah dikurangkan, #ontohnya dengan menurangkan beban seperti

mengurangkan pendawaian Tujuan burden ini dikira atau dinilai ialah untuk menentukan

kesesuaian penggunaan CT dengan relay Contohnyarelay :/ mungkin tidak beroperasi

jikalau dipasang jauh dari CT Ini kerana burden yang dikira tinggi dan rintangan yang ke#il

terhasil (ila rintangan ini ke#il, ianya tidak berkesesuaian untuk relay yang digunakan

3.2.) : Ge ant" & Rela# '

?eganti ialah peranti yang menerima arus dari CT yang bertindak untuk trip atau

belantikyang bergantung kepada arus yang diset dan arus yang melalui bahagian primer CT

/pabila arus melebihi arus yang diset pada geganti, relay atau geganti ini akan trip bagi

menghantar isyarat kepada pemutus litar untuk belantik bagi memutuskan litar bagi

mengasingkan kerosakan + jenis relay yang diguna pakai dalam T)( ialah earth *ault relay

geganti rosak ke bumi- dan over #urrent relay geganti lebihan arus-

Terdapat 3 jenis rekabentuk dan binaan relay iaitu

i Kutub Tunggal

ii Kutub Tiga Tegak

iii Kutub Tiga Mendatar

Ianya menunjukkan komponen asas dalam relay dan nama komponen yang terlibat

dengan pembinaannya

?eganti I$MT In$erse Definite Minimum Time lag - G ?eganti /rus Lebih Masa

Minimum Terhad

;+


73/161

Ciri" #iri geganti I$MT boleh dilihat berdasarkan gra* #iri masa melawan arus

geganti I$MT seperti yang ditunjukkan gra* (erdasarkan gra* ini, makin tinggi arus rosak,

makin #epat masa geganti beroperasi Ini boleh juga dibuktikan melalui *ormula dibawah

T"M

I

I t

"et

F

Χ−

=&

&788+88

(erdasarkan *ormula ini juga jelas menunjukkan apabila arus rosak meningkat,

masa geganti operasi turut bertambah iaitu makin #epat (erdasarkan *ormula tersebut >

8t J masa geganti beroperasi untuk trip iaitu untuk menghantar isyarat agar

pemutus litar bertindak

F I J /rus 9osak

"et I J /rus yang disetkan pada geganti

T"M J Pendarab 'etan Masa iaitu masa kendalian geganti

Pihak T)( mengesetkan geganti yang diguna pakai dalam sistem adalah berdasarkan *ormula diatas Pengesetan arus geganti @ o$er current . C-0 dan geganti

@earth fault ! D-0 adalah berbeza /rus yang diset pada geganti . C adalah lebih tinggi

dari geganti ! D Ini kerana untuk meningkatkan kepekaan geganti ! D, pengesetan arus

mesti rendah bagi meningkatkan masa relay beroperasi Kepekaan relay atau geganti ! D

perlu tinggi kerana arus rosak yang berpun#a dari rosak kebumi lebih rendah berbanding

kerosakan lebihan arus

3.( : PENGENALAN TALIAN ATAS ((K9

;3


74/161

& Tiang

Tiang keluli digunakan untuk menyokong pengalir, penebat dawai bumi,palang

pengalir dan juga lain"lain bahan pepasangan talian yang diperlukan

+ Penebat

'amada menggunakan penebat pin atau set penebat gantungan penebat #akera-

3 $awai bumi

$awai keluli galvanis digunakan sebagai dawai bumi Ia direntang atas dawai

pengalir bertujuan untuk melindungi pengalir daripada penahan kilat

7 Palang pengalir

Palang pengalir digunakan untuk menyokong pengalir 3 *asa

: (ingkai dawai bumi

(ingkai ini digunakan untuk menyokong dawai bumi

;7


75/161

< 'aiz"saiz tiang

Terdapat 7 saiz tiang>"

• &8:88 &


76/161

*ELARASKAN KEDUDUKAN TIANG PE*BAHAGIAN

'emasa meneyelaraskan tiang"1 perkara berikut perlu diperiksa>"

• Kedua"dua titik tengah tiang berada di garisan pembahagi

• ?arisan talian mestilah berada di tengah tiang"1 titik tengah tiang berada pada

jarak 6&7 :mm dari pan#ang tengah-

• Kedua"dua tiang berada pada ars yang sama

• Kedua"dua batang tiang berada dalam keadaan tegak

*ELARASKAN KEDUDUKAN TIANG DI GARISAN PE*BAHAGI

Untuk melihat kelurusan tiang di atas garisan pembahagi, rentang benang pada pan#ang

yang selari dengan garisan pembahagi pada jarak setengah garis pusat luar sarung

perlindung bumi /lihkan tiang sehingga bahagian luar sarong pelindung bumi

menyentuh benang

*ENDAPATKAN KEDUDUKAN TENGAH TIANG H

Untuk mendapatkan kedudukan tengah tiang"1,alihkan tiang tersebut supaya jarak paku

diatas pan#ang tengah ketepi kedua"dua tiang berada pada jarak yang sama 6&7 :"

$ +-mm dimana $ adalah garispusat luar sarong pelindung bumi

;


77/161

*ENGARASKAN TIANG

Untuk mengaraskan tiang letakkan tanda di setiap tiang pada ukuran sama daripada

palang pengalir Tiang tersebut hendaklah diselaraskan supaya kedua"dua tanda tersebut

berada di aras yang sama Ini boleh juga dilakukan dengan bantuan alat ukur aras @

level0 atau pun tiub plastik yang diisi air

TEGAK TIANG

Tali pandu hendaklah diselaraskan supaya tiang boleh dipasti tegak dengan

menggunakan tali batu plumbum atau alat timbang air

*ENYELARASKAN TIANG SUDUT DAN TIANG TA*ATAN

Tiang"1 @sudut dan tamatan0 ditempatkan sama seperti tiang"1 pembahagian, ke#uali

tiang sudut didirikan #ondong kebelakang lebih kurang &:8mm terkeluar daripada tegak

pasti sebelum merentang

Tiang tamatan juga perlu di#ondongkan kebelakang &:8mm daripada talian Ini

memboleh sedikit ruangan pergerakan untuk tiang dan umbang semasa tegangan

dilakukan

;;


78/161

KERJA KERJA SENGGARAAN TALIAN ATAS 9OLTAN TINGGI

'enggaraan talian atas terbahagi kepada duaA

& 9ondaan

+ 'enggaraanR#n%aan

R#n%aan rent"!

9ondaan dijadualkan tiap"tiap bulan supaya bagi setiap talian dan rentis berada dalam

keadaan baik 9entis diperiksa sekurang"kurangnya + kali setahun

R#n%aan tal"an

Kekera7an

Talian voltan tinggi dironda sekali bagi setiap 3 bulan dengan melihat semua penebat

dari paras tanah

Pemeriksaan yang teliti pada semua penyokong dan umbang hendaklah dilakukan

setahun sekali

Kerja"kerja logam yang terdapat di dalam tanah dan bukan di dalam konkrit hendaklah

diuji daripada hakisan di bhagian bawahnya dalam tempoh + tahun sekali

;5


79/161

Peker,a r#n%aan

Pekerja rondaan menjalankan tugas rondaan biasanya merupakan pemasang talian yang

berpengalaman, dapat mengenal tanda"tanda sebarang bahagian yang ketinggalan pada penebat, pengalair atau lain"lain bahan pemasangan

Mereka perlu men#atitkan segala kemungkinan yang menyebabkan terjadinya kesan"

kesan terhadap keupayaan kendalian litar

PERKARA PERKARA YANG DITITIKBERATKAN SE*ASA RONDAAN TALIAN

Perhatian hendaklah diberi kepada perkara"perkara berikut>

a- Penebat

Perhatikan tanda"tanda arka atau lain"lain kerosakan disebabkan oleh lontaran

batu atau tembakan peluru Penebat ka#a akan han#ur dan penebat tembikar

akan retak, periksa tanduk arka yang longgar dan ambil #atitan penebat

gantungan yang tidak lurus tegak -

;6


80/161

b- Pengalir dan dawai bumi

Periksa pengalir bebas daripada dawai atau benang yang tergantung misalnya

benang layang"layang dimana mungkin hingga ke paras tanah Keadaan ini

M!9(/1/2/ pada #ua#a lembap

Perhatikan kepada lembar yang putus atau gumpalan pada pengalir Keadaan ini

akan menunjukkan tanda karat pada pengalir /mbil #atitan keadaan dawai bumi

dan pengalir

58


81/161

#- Kenduran pengalir

5&


82/161

/mbil #atitan sebarang kenduran yang berlebihan dengan menggunakan

highmeter

d- Kelegaan pengalir

Kelegaan kebumi, bangunan dan sebagainya mestilah diambil #atitan

e- Tiang,umbang,dan bahan pepasangan

5+


83/161

Perhatikan kepada tiang dan umbang yang berkarat dan ambil #atitan sekiranya

karat meresap kedalam Teropong kembar hendaklah digunakan untuk

memeriksa semua bahan"bahan pepasangan diatas tiang

*- Penghalang memanjat dan notis bahaya

Penghalang dan notis hendaklah dalam keadaan baik Membuat pemerhatian

ketas lembar yang yang putus dan kendur pada kawat berduri Pastikan plat

(/1/2/ dapat diba#a dengan mudah

g- Pokok kayu

(uat pemerhatian terhadap pokok kayu yang merbahaya dimana mungkin

tumbang menimpa talian 'emak belukar- yang terdapat dibawah talian tidak

dibenarkan membesar melebihi ketinggian + 7 m 5*t-

h- (angunan dan rentis

Laporkan dengan segera sebarang pembinaan rumah tanpa kebenaran dalamkawasan rentis

i- Laluan tengah rentis

/mbil #atitan keadaan rentis untuk mengesahkan bahagian laluan dengan rentis

tengah & 5m


84/161

SENGGARAAN TAHUNAN

Kerja"kerja yang terlibat meliputi perkara"perkara seperti berikut>"

a- Menge#at tiang

b- Menukar penebat pe#ah

#- Pemeriksaan keatas peralatan seperti dawai bumi, pen#ekam gantungan dan lain"

lain lagi

3.) : PENGALIR TALIAN SEHINGGA ((K<

Jen"! ,en"! 7en al"r

Pengalir yang digunakan ialah>"

a Tembaga tarik kuat hard drawn #ooper -

b 'ilmale#

'imale# ialah bahan logam #ampuran daripada aluminium, magnesium dan sili#on

57


85/161

!"-ale6

Sa"? %an le- ar 7en al"r te- a a tar"k k+at

'aiz dan lembar pengalir tembaga tarik kuat yang didapati diterangkan seperti berikut>Keluasan sebenar in# + (ilangan lembar O garis pusat pengalir 8 &:8 &8 8;:8 8:8 &+:

)o < '4? )o 5 '4?

; 8 &


86/161

Pen +naan/a

$awai keluli galvanis grade ;88 digunakan pada talian tembaga dan dawai keluli grade &&:8

untuk silmale#

Pe-a!an an !at+ ata+ %+a %a a" +-"

Pada amnya talian dibina denan satu dawai bumi $ua dawai bumi digunakan mengikut pada

keadaan"keadaan di bawahA

i Pada talian tugas berat apabila kerosakan menuju ke pen#awang

ii $i kawasan di mana aras kerosakan ke bumi tinggi

iii $i antara tiang @jarak jauh0

5


87/161

ANTARA AKTI9ITI YANG TELAH DILAKUKAN

5;


88/161

55


89/161

BAB 4 :KENDALIAN DAN SENGGARAAN

4.1 : Pen enalan

'enggaraan adalah bahagian penjanaan 2Maintenance3 atau melakukan kerja

baik pulih, pembinaan projek baru, pengawalan kawasan"kawasan talian serta berbagai"

bagai kerja yang berkaitan di sekeliling kita

(ahagian senggaraan sekarang ini boleh dikatakan senang dari dahulu Tidak susah atau seteruk dahulu jika hendak dibandingkan dengan sekarang Ia adalah

disebabkan apabila LL) telah diswastakan maka sekarang dipanggilkan T)( dimana

telah banyak perubahan yang telah dilakukan oleh T)( Ini adalah untuk kemudahan

dan keselesaan kepada kakitangan T)(

56


90/161

Kontraktor"kontraktor (umiputra telah ditawarkan kerja yang dahulunya

dilakukan oleh pihak T)( seperti merentang kabel 3 &5: &+8 &< /(C dan

memasang meter"meter di kawasan perumahan dan banyak lagi Kontraktor"kontraktor

ini adalah yang berda*tar dengan T)( sahaja $ahulunya kerja"kerja T)( ini adalah

menanam tiang dan menyelenggarakan talian"talian yang merentangi jalan raya dan

rumah"rumah pengguna Tetapi sekarang, ianya telah dilakukan oleh kontraktor"

kontraktor yang berda*tar ini dengan dibantu oleh pihak T)(

Tugas"tugas senggaraan ini semakin mudah apabila ianya, dilakukan dengan

semangat kumpulan yang dijadikan satu tradisi dari dahulu lagi Kumpulan yangmelibatkan ; hingga &8 orang pekerja bagi satu lori sudah #ukup meringankan bagi

kerja"kerja dan dilakukan Memang wajarlah pada dahulunya LL) ini adalah satu badan

kerajaan dan ditukarkan kepada badan berkanun iaitu T)( sekarang ini

Kumpulan"kumpulan ini sekarang hanya ditugaskan menjaga dan melakukan

kerja baik pulih serta membuat satu pembaharuan bagi kemudahan penggunaan tenaga

elektrik tidak kira samada pengguna kediaman mahupun kilang"kilang

$i T)( Kuala Terengganu ini, hanya + buah lori sahaja yang digunakan bagi

kerja"kerja senggaraan ini dengan melibatkan &7 orang pekerja dengan termasuk

seorang Incharge ketua- bagi tiap"tiap kumpulan + orang pomen di bahagian

senggaraan sahaja yang dikhaskan untuk mengarahkan ketua"ketua kumpulan ini

melakukan kerja"kerja pada hari tersebut dan hari"hari berikutnya

Kerja"kerja yang dilakukan oleh bahagian senggaraan adalah kerja"kerja yang berkaitan dengan overhead dan talian"talian atas yang disalurkan kepada pengguna $i

sepanjang jalan kita, tiang"tiang dan talian"talian atas itu kesemuanya adalah yang

berkaitan dengan kerja"kerja senggaraan

68


91/161

K!9%/ '!)??/9//) 2/)? '!$/)? $IL/KUK/)

4.2 : Ker,a Ker,a Yan D"lak+kan Ole$ Ba$a "an Sen araan

4.2.1 *enana- T"an

i- $itanam sekurang"kurangnya 7"< sehari yang diuruskan oleh pihak

pekerja #rain 'uger %arak antara satu tiang ke satu tiang yang lain lebih

kurang &88 hingga &&8 kaki

ii- Menanam penyokong tiang yang terdiri daripada plit dan sebatang rod

sepanjang : kaki $i tanam sehingga sedalam + hingga 3 kaki dalamnya

iii- Membina "ta( 1ire dengan menggunakan + player Pengalir bersaiz; &8mm+ ; core - $imulakan dengan 5 lilitan iaitu mengikut turutan

bermula 5, ;, ;, ;,


92/161

'etelah ketiga"tiga kerja yang dilakukan seperti diatas, maka kerja"kerja

penanaman tiang boleh dikatakan lengkap dengan terpasangnya @ sta( 0 atau umbang

(agi kemudahan kerja ini, tali, tangga, spanar, wise dan sa*ety beld tali

pinggang keselamatan- digunakan untuk keselamatan pekerja Masa yang diambil bagi

mengerjakan shutdown ini bergantung kepada tiang iaitu kedudukan tiang itu sendiri

Kedudukan tiang adalah seperti berikut >"

i- Tiang tengah

ii- Tiang tamatan

iii- Tiang mulaiv- Tiang sudut

v- Tiang pembahagi

(agi tiang tamatan adalah yang paling mudah dan mengambil masa yang

singkat untuk menyiapkannya (agi tiang pembahagi pula, adalah kerja yang paling

sukar dan mengambil masa yang lama untuk menyiapkannya (ahagian ini adalah lebih

bahaya dan perlu berhati"hati Ini adalah kerana bimbang tertukar Phase dan )eutral

Untuk memudahkan kerja, tiang pembahagi memerlukan + atau 3 orang bagi satu"satu

kerja Tiang"tiang yang lain hanya seorang sahaja melakukannya dan tidak begitu sukar

daripada tiang pembahagi dan tidak semudah pula tiang tamatan

'ebelum menanam tiang, bekalan hendaklah diputuskan dahulu untuk

keselamatan kerja (ekalan dipotong dari substation"substation yang berhampiran atau

yang mengawal kawasan kerja tersebut Terdapat 3 jenis pen#awang"pen#awang iaitu>"

i- Indoor

ii- Poledoor

iii- .utdoor

6+


93/161

4.( : In%"6at#r

Ia boleh digunakan untuk menguji

i- Boltan arus terus

ii- Boltan arus ulang alik

iii-

4.(.1 0ara -en enal" ekalan /an %"+," !a-a%a A0 ata+ D0

i- Kedua"dua *ilamen pada lampu neon menyala, ianya menunjukkan belakan itu

adalah /C

ii- %ika salah satu daripada dua *ilamen pada lampu neon menyala ini adalah

bekalan $C

4.(.2 0ara -en +," 7en+n,+k "

63


94/161

i Dasa Merah dengan Kuning

ii Dasa Kuning dengan (iru

iii Dasa (iru dengan Merah

9ajah ; &8 > Boltage Indi#ator

4.) : P$a!e R#tat"#n @ !e +en6e te!ter

/lat ini digunakan untuk mengetahui samada kedudukan 0ed4 5ellow dan %lue

disambungkan dengan betul

4.).1 0ara -en +nakann/a

67


95/161

i- Mula"mula letakkan pengapit pada alat yang hendak diuji

ii- Tekan punat E ! F

iii- Lihat d

nota tnb.doc

Documents