notitie dierenbeleid buurtboerderij de nijkamphoeve def ......notitie over het dierenbeleid op de...
TRANSCRIPT
NOTITIEOVERHETDIERENBELEIDOPDEBUURTBOERDERIJDENIJKAMPHOEVE
VERSIE1D.D.1MAART2017
INLEIDINGDeBuurtBoerderijDeNijkamphoeveissindsjuli2012eigendomvanstichtingVriendenvanDeNijkamphoeve.Destichtingisopgerichtdoorvrijwilligersdiewilde
voorkomendatdekinderboerderijzouverdwijnen.Zijheeftdeboerderijmetdeheleveestapelovergenomenvandegemeente.Sindsdietijdisdestichtingverantwoordelijkvoordekwantiteitenkwaliteitvandeveestapel.Delaatstetijdlooptdestichtingaantegenhetfeitdaternoggeenduidelijkbeleidisbepaaldinhetonderhoudenenbeherenvandeveestapel.Gaanwewelofnietfokken.Gaanweactiefdierenvervangenomzoeeninleeftijdsopbouwgoedeengezondedierente
hebben.Metdezenotitiewildestichtingrichtinggevenaanhetbeleidvanhethoudenvaneenveestapelopeenkinderboerderij.
BESCHRIJVINGHUIDIGESITUATIEDeveestapelbestaatuit8geiten,8schapen,2ezels,2varkens,19kippen/hanen,4konijnenen7cavia’s.ErisooknogeenboerderijkatOtjeaanwezig.
Depreciezeomvangvandeveestapelultimo1januari2017staatinbijlage1.
Deleeftijdsopbouwvandegeitenisdiversenlooptvan2008totenmet2014.Bijdeschapenisdeoudstevan2008,maarerzijnertweevan2010envieruit2014.Deezelszijnbeideuit1997enzijndeoudstedierenopdeboerderij.
Degezondheidvandedierenisgoed.Ervindenjaarlijksinentingenplaatsenwordterontwormt.Dedierenwordenregelmatiggecontroleerddoordedierenarts.Per
diersoortwordtdesituatieomschreven:
GeitenWehebbendrieverschillendesoortengeiten.Erzijnviermelkgeiten,eenNubischegeiteneenToggenburger.Tweegeitenzijnnietraszuiverenzijneenkruisingtusseneen
melkgeiteneenToggenburger.Degeitenwordenregelmatigbekapt.Voornaamstezorgdieaandegeitenwordtgegeven,ishetverzorgenvanwondenopgelopendooronderlingestoeipartijenenhetopenbarstenvanbulten.Degeitenkrijgendagelijksruwvoerenbrokken.
Schapen
Erzijnintotaalachtschapenverdeeldoverviersoorten.Tweeheideschapen,tweemelkschapen,tweewitteblesentweebonteschapen.Deschapenwordenregelmatigbekapt.Deschapenhebbenverdergeenbijzonderezorgnodig.Hunvoedingbestaatuitgrasenzekrijgendagelijksruwvoerenbrokken.Alleschapenwordenéénkeerper
jaargeschoren.
EzelsWehebbentweeezels.Eigenlijkezelinnen.Zezijnbijnatwintigjaaroud.Dehoevenwordenregelmatigschoongemaaktenverzorgd.Opgezettetijdenkomtdehoefsmid
langs.Deezelskrijgenomdeanderedageenmuilkorf,omtevoorkomendatzeteveelstroeten.Hetvoerbestaatuitbrokkenenhooi.Ditmoetwelzeerzorgvuldiggebeuren.
VarkensOpdeboerderijzijntweekunekunevarkens.Verzorgingisnietintensief.Devarkenskrijgenhooienbrokkenalsvoer.Zijhebbeneenapartestal.
Konijnen
Devierkonijnenbetrekkenwijvandeknaagdierenopvang.Hetzijnallemaalgrootformaatkonijnen.Zijkrijgenruwvoerenbrokken.Zekrijgenookversegroentezoalswortelen.Dekonijnenwordenregelmatiggewogenendenagelswordengeknipt.Indiennodigwordtdevachtverzorgd.
Cavia’s
Dezevencavia’skomendeelsookvandeknaagdierenopvang.Zijkrijgenruwvoerenbrokken.Daarnaastkrijgenzeveelpaprikavoorgroenvoer.Decavia’swordenregelmatiggewogenendenagelswordengeknipt.
Kippen
Dekippenlopenoverdagvrijrondmetuitzonderingvandekrielkippen.Dekippenkrijgengemengdgraanenlegkorrels.Regelmatigwordenzebijgevoerdmetmacaroni.Dekippenwordenregelmatiggewogen.Devervangingvandierenbijoverlijdengebeurtdooraankoopvanjongedieren.
GanzenOpdeboerderijlopentweewitteganzen.Hetiseenstelletje.Zelevenbuitenenwordendagelijksgevoederd.Eriseenvijverwaarinzekunnenzwemmen.
Erwordtoponzeboerderijnietgefokt.Alswijjongedierenwillenhebbendanwordenzijgeleased.Zohebbenweinhetvoorjaarvaaklammetjesteleen.Ookzijnerweleenskuikensoponzeboerderijtebewonderen.
BESCHRIJVINGGEWENSTESITUATIEHuisvestingHetuitgangspuntbijdehuisvestingisdenatuurlijkebehoeftevanhetdier:
• Groeps-ofkuddedierenwordeningroepenoftenminsteinkoppelsgehouden.• Dierenhebbenonderliggendefamilie-envriendschapsbandenwaarrekeningmeegehoudendientteworden.• Dierenverblijvenwordenzoingerichtdathetdiersoorteigennatuurlijkgedragkanvertonen(mogelijkheidtotwroeten,modderbad,graven,klimmen,zandbak,
zitstokken,zonnebadenwaterbad).Erdientbijdehuisvestinggekekentewordennaardewerkelijkesoorteigenbehoeftenvanhetdier.• Dierenhebbendemogelijkheidomnaarbuitentekunnen.• Dierenhebbenaltijddemogelijkheidbeschutting(schuilstal)optezoekentegenzon,regenenwind.• Dierenhebbenzowelbinnenalsbuitendemogelijkheidomzichterugtetrekkenindienzijgeenzinhebbenincontactmetmensen.• Erwordtrekeninggehoudenmethetklimaatvandeverblijven,dejuistetemperatuurenrelatieveluchtvochtigheid(tocht,ventilatie,isolatie).• Erbevindenzichgeenscherperandenenz.ineenverblijf,waardierenzichaankunnenverwondenofmateriaalmetgiftigestoffen,waarzeaankunnenknagen.• Bodemdekkingvanzowelbinnen-alsbuitenverblijvenvoldoetaandebehoeftenvanhetdier.
Gezondheid
• Bijziektewordteenveeartsofdierenartsgeraadpleegd.Bijtwijfeloverhetoordeelvandeartswordteensecond-opiniongevraagd.• Medischeverrichtingenwordenalleenuitgevoerddoor,ofinoverlegmet,eendierenarts.• Eénkeerperjaarwordtdeveestapelgeschouwddoordedierenarts,waarnainoverlegwordtbeslotenwatdespecifiekeverzorgingisvoordierenvan10jaaren
ouder.• Rantsoenwordtperdierberekend,rekeninghoudendmetdematevanbewegingenfysiekegesteldheid.• Dierenkrijgenvoldoenderuwvoer.• Eriseenlijstbeschikbaarmetsoortenhoeveelheidgroentenenfruitdatelkdiermageten.Dezelijstisinzichtelijkvoorhetpersoneel.• Eriseenvoedingslijstvoordewinterenvoordezomer.• Beschimmeldvoerwordtondergeenenkelbedinggegeven.• Dierenwordeningeënttegenziekten,omdateropeenkinderboerderijaltijdgevaarisvoorinsleepenversleepdoordevelebezoekers.• Hoevenwordenbekaptdooriemandmeteenopleidingenervaring.• Eriseenkalenderopdekinderboerderijaanwezigwaaropalleteverrichtenpreventiemaatregelenwordenvermeld,zoalsontwormenofwormonderzoek
aanvragen,inentingenen,hoevenbekappen.• Eriseenlogboekwaaralleziekten,gedragsveranderingen,problemenenverrichtingeninbijgehoudenwordenperdier.Ditlogboekisinzichtelijkvoorhet
personeelenwordtaltijdaandeveeartsoverhandigdbijeenprobleemmethetdier.Hetlogboekwordtbijgehoudendoordegediplomeerdedierverzorger.• Eriseendagelijksebriefing/overdracht/logboek,zodatdemedewerkerswetenwatdegeschiedenisisvaneendierenhoeerdekomendetijdgehandeldmoet
worden.
• Alledierenhebbenaltijddebeschikkingoverversdrinkwater.• Verblijvenwordenregelmatiggoedgereinigd/uitgemesteneventueelontsmet.• Ermogengeenrestenvanontsmettings-enschoonmaakmiddelenachterblijvenindeverblijven.• Eriseenquarantaineruimteaanwezig.• Eriseenaparteruimtewaareenziekdierrustenverzorgingkrijgtomteherstellen.• Erzijnwarmtelampenaanwezigvoordierenmetondertemperatuur.
InperkingenBewegingsruimtewordtnietonnodigbeperkt.Dierenwordennietbinnengehoudenalsergeenophokplichtisofeenbesmettelijkeziekteopdeboerderijzelfheerst.Erzijnveeldiersoortendieprimatijdensopeningstijdenlosoverhetterreinkunnenlopen.Dierenwordennietonthoornd,snavelswordennietgekaptetc.Benaderenenhanteren
• Bijbenaderingvaneendierdooreenmenswordtrekeninggehoudenmetdeaardvanhetdier.Eendierkandeneiginghebbenomtevluchten,omdathetconformhetsoorteigengedragdeneigingheeftdemenstezienalseenpredator(roofdier).
• Elkdierkrijgtdetijdtewennen,teruiken,tekijkenenzelftoenaderingtezoeken.• Dierenwordennooitzonderbegeleidingopgepakt.• Bijdedierverblijvenstaatuitlegoverdenatuurlijkeleefomstandighedenvanhetdier.Daarbijwordtookuitgelegddateendierbijvoorbeeldeenprooidierisen
waaromdezedierenhetengvindenomopgepaktteworden.Ditzorgtvoormeerbegripenkennisbijbezoekers.• Bezoekersuitleggendatwanneereendierwegrenthetnietbenaderdwilworden.
Fokkenenopvang
• Erwordtnietgefoktmetdierenoponzeboerderij.• Jongedierenwordengeleasedbijeenbedrijfdiegeendierenfoktvoordeslacht.• Alserplekisvooreennieuwdierindegroepwordtgekekenbijopvangplekkenofernogdierenzijndieeen‘huis’zoeken.Vooreengoedekoppelingwordtadvies
gevraagdaaneendeskundige.• Mannelijkedierenwordengecastreerd.• Alleenbijernstigeonoplosbareproblemenmeteendieropdeboerderij(gedragsproblemenofhetdierpastnietindegroep)kanergekekenwordennaareen
anderegoedelocatiewaarhetdierkanleven.Erwordtindiegevalleneencontractafgeslotenwaarinstaatdathetdiernooitgeslachtofverhandeldzalworden.• Kinderboerderijenonderhoudenactiefeennetwerkmetanderekinderboerderijen,zodatdierenindiennodigherplaatstkunnenwordenzonderdatzijindehandel
(Marktplaats)terechtkomen.Levensbeëindiging
• Dierenkunnenoudwordenopdeboerderijwaarzeleven.Dekinderboerderijneemtzoverantwoordelijkheidvoordedierendiezehuisvestengeefthiermeehetjuistesignaalafaandebezoekers.
• Medischekostenmogengeenredenzijnomeendierteeuthanaseren.• Dierengaannietnaardeslacht.• Dierenwordenalleenbijuitzichtlooslijdendooreendierenartsoplocatiegeëuthanaseerd.
Toezichtenveiligheid• Debeheerderiseindverantwoordelijkeopdekinderboerderijenaanspreekpunt.• Vrijwilligersdiemetdierenwerken,zijnopdehoogtevanhetsoorteigengedragvandediersoortenopdekinderboerderij.Deeindverantwoordelijkemoetervoor
zorgendatdevrijwilligersdenodigeinformatiekrijgen.• Deboerderijmoetnasluitingstijdmensenbuitenhouden.Ommensenafteschrikkenofbuitentehouden,wordenveiligheidsmaatregelengenomenzoalslampen
dieaangaanbijbeweging,(hoge)hekken,deugdelijkhang-ensluitwerk,camerabewakingenalarm.• Kleinedierenwordennietopgepaktzondertoezichtentoestemming.Erzijnbordenaanwezigbijdeverblijven,dieduidelijkmakendatditnietmag.• Eris24uurperdagéénpersoneelslidbereikbaaromnaardeboerderijtekomen,mochtditnodigzijn.Ophetbordophethekvandekinderboerderijstaat
duidelijkvermeldhoeingevalvancalamiteitentehandelen.• Dierenmoetennaopeningstijdzogehuisvestzijndatzenietbereikbaarzijnvoormensenmetkwadebedoelingen.
Inbijlage2isperdiersoortaangegevenhoetehandelenwatbetrefthuisvesting,voeding,gezondheid,bejegeningentoezicht.
PLANVANAANPAKONTWIKKELINGVEESTAPELDehuidigeveestapelvoldoetgoedquaomvangendiversiteit.Ditafgezettegendegroottevandeboerderijmetdeopstallenendeweiden.Weldientdeleeftijdsopbouwin
degatentewordengehouden.Voordekomendejarenisgeengerichtplannoodzakelijk.
Bijlage1
OverzichtVeestapelBuurtBoerderijDeNijkamphoeve
Datum:1januari2017
Kolom1 Oornummer Halsnummer Naam Geboortedatum
Geslacht Ras Kenmerken Moeder Oornummermoeder
Geiten
1000548-46265 639 Juultje 20-4-2012 Geit Wittemelkgeit Wit Teuntje 478151-1082
2493897-0131 ? Nikki 21-4-2009 Geit Nubischegeit Bruin Nora Onbekend
2493921-0158 632 Hyacint 1-3-2008 Geit Toggenburgergeit
Bruingrijs Janet 2493921-0109
100054945788 650 Olga 20-3-2011 Geit Bontemelkgeit zwart-wit Nanneke Onbekend
2493921-0144 603 Vlekkie 6-4-2006 Geit Bontemelkgeit zwart-wit Onbekend Onbekend
1000541-46057 645 Nuvi 14-4-2013 Geit Bontemelkgeit zwart/wit Onbekend Onbekend
1000018-45709 644 Sjonnie 27-3-2014 Geit Toggenburgergeit
Bruin/wit Nuvi 1000541-46057
1000015-45708 647 Snoezie 27-3-2014 Geit Toggenburgergeit
Bruin/wit Nuvi 1000541-46057
Schapen
2493921-0159 619 Tulpje 16-3-2008 Schaap Friesmelkschaap
wit Saartje 249392-0078
1000549-46262 601 Madeliefje 1-4-2012 Schaap Friesmelkschaap
wit Tulpje 2493921-0159
10001180-3931 628 Rosemarietje 13-4-2010 Schaap Heideschaap methoorns Onbekend Onbekend
10001190-4032 629 Vergeet-mij-nietje
28-4-2010 Schaap Heideschaap methoorns Onbekend Onbekend
1001716-16453 612 Roxy 31-3-2014 Schaap Zwartebles zwartbles
1001719-16454 611 Foxy 31-3-2014 Schaap Zwartebles zwartbles
1001666-09541 648 Willie 1-5-2014 Schaap Bontschaap wit-bruingevlekt
1001665-09520 649 Wollie 1-5-2014 Schaap Bontschaap wit-bruingevlekt
Ezels
528025051997019
Sanne 22-6-1997 Ezelin
528025051997018
Maaike 20-3-1997 Ezelin
Varkens
1029901-1237 Jut 22-2-2014 Borg KuneKune Gevlekt
1029901-1207 Jul 22-2-2014 Gelt KuneKune Gevlekt
Kippen
Brahma1 Lichtbruin
Brahma2 Bruin
Brahma3 Donkerbruin
Brahma4 Wit
Brahmahaan Diego Wit
Barnevelder1
1blauweringrechts
Barnevelder2 geenring
Krielkip1 1gelering kleinstekip
Krielhaan 1gelering
Krielkip3 1blauweringlinks
Krielkip4 1blauweringrechts
Krielkip5 geenring
WijandotteHaan
Cochinkip1 Donkergrijs
Cochinkip2 Lichtgrijs
Cochinkip3 Grijs
Cochinkip4 Grijs
Cochinkip5 Donkergrijs
Konijnen
Onbekend Jive 2-9-2013 Voedster bruin-wit
Onbekend Nibbles 2-9-2013 Voedster bruin
Onbekend Zwartje 28-8-2014 Rammelaar Zwart
Onbekend Teddy 28-8-2014 Voedster Grijs
Cavia's
Brownie mrt-13 Vrouw Roodbruin
Sneeuwwitje jan-13 Vrouw Wit
Pluisje jan-14 Vrouw Lichtbruin/wit
Frits okt-13 Vrouw Wit
Emma ? Vrouw Bruin/zwart/wit
Dolly mrt-13 Vrouw Grijs/bruin/wit
Diva mrt-13 Vrouw Bruin/zwart/wit
Ganzen
Jozefien ? Vrouw
Gijs ? Man
Kat
Otje 15-7-2008 Kater
Bijlage2
EZELSHuisvesting
• Bijdeinrichtingvanhetverblijfwordtrekeninggehoudenmethetsoorteigengedragvandeezel.• Destalruimtemoetminimaal6m2perezelzijn.Destalisalleenomteschuilenofvoordenacht.• Ezelswordeningroepengehuisvest,minimaalmetzijntweeën.• Ezelsmoetenaltijdeenplekhebbenomteschuilen.Ezelshebbengeenwaterdichtevacht.Ookbijwarmweerhebbenzeeenschaduwpleknodig.• Ezelszijnnamelijkgoedinontsnappen,daarommoethetverblijfvoorzienzijnvaneenstevigeafrastering.
Gezondheidenvoeding
• Ezelsetengraagdooralszeietslekkervinden.Voorkomoveretendooreentegrootvoedselaanbod.• Ezelszijndierendievanoorsprongsoberleven.Paardenbrokwordtdaaromnietgegeven.Ditistevoedingrijkvoorzeendusongeschikt.• Eenezelisgevoeligvoorbeen-envoetkwalenbijverkeerdevoedingentenatteondergrond:houdbeidezodoendegoedindegaten.• Geefeenezelvoldoenderuwvoervangoedekwaliteit,maarmetweinigeiwitten(gerst,haveroftarwestrozijnzeergeschikt).Wortelskunneneengoede
aanvullingophetmenuzijn.• Eenliksteenvoorezelsvoldoetindezoutbehoefte,maarbevatnietallevitaminen.Zorgdusvoorvoldoendekrachtvoer.• Devachtvanezelsbehoeftnietzoveelzorgalsdievaneenpaard,maarzekerindeperiodevanruiishetgoedomdeezelteborstelenomdelosseharente
verwijderen.Laateenezelwennenaanhetborstelenendoehetdaaromtochregelmatig.• Ezelswordenopschemaontwormd.• Erkomtregelmatigeenhoefsmiddieervaringheeftmetezelslangsvooronderhoudaandehoeven.• Hoevenenbeenwerkwordendagelijksgecontroleerd.• Hetgebitwordtjaarlijksgecontroleerd.Bijhettoedienenvandeinentingenkanookdedierenartshetgebitinspecteren.• Wanneereenezelziekiswordterdirecteendierenartsgeraadpleegd.• Indiennodigdientdeziekeezelopeenrustige,drogeentochtvrijeplekapartgezettekunnenworden.
Bejegening
• Eenezelwordtrustigbenaderd.• Laatdestemhorenalsmenhetdierbenadert.Blijfzomogelijkopeenafstandstaanenlaatdeezelnaarjoutoekomen.Ditgeldtzekerwanneermenmet
bezoekershetverblijfbetreedt.
• Eenezelgeeftaanofhijmeerofminderafstandwilenkanbijtenofschoppenalsmentedichtbijkomtterwijldatongewenstis.Ookspelgedragkanbestaanuitschoppenofbijten.Medewerkersvandekinderboerderijhorendaaromopdehoogtetezijnenkennistehebbenoverhetgedragvanezels.
• Eenezelwordtmethalsteropeenplekgehoudenalsditnodigisvooronderzoekofbehandeling.• Eenezelwordtdooriedereenbenaderdzoalshetdiergewendis.Vaakwordendedierenvanlinksbenaderd.Zorgdanookdatallendiedeezelbenaderenditop
dezewijzedoen.Ditgeeftduidelijkheid.Ishetopdekinderboerderijrechts,leerditdanookaandemensendiebijdeezelskomen.• Erwordtnietgeredenopdeezels.• Geefdeezelwatafleidingdoorafentoemethemtelopenofte‘spelen’.
Veiligheidentoezicht
• Deezelsstaanzogehuisvestdatbezoekersernietzelfbijkunnen.• Eenezelkanaltijdeenveilige,rustigeplekopzoeken.• Eenezelwordtnietdeheledaggeborstelddoorkinderen.Ditgebeurtgewoonéénkeerperdag.
VARKENSHuisvesting
• Bijdeinrichtingvandeverblijvenvoorvarkenswordtrekeninggehoudenmethetsoorteigengedragvanhetvarken.• Varkenszijndierendieingroepenleven.Hetminimumaantaltehoudenvarkensisdanooktwee.• Ookvarkensdievarkensbrokkenofvarkensmueslikrijgen,scharrelenenwroetennogeengrootdeelvandedag.Varkensmoetendanookdebeschikkinghebben
overeengrootbuitenterreinmetdemogelijkheidindeaardeentussendebomentewroeten.• Hetbinnenverblijfdientdroogenruimtezijn.Eendikkelaagstroisideaalalsbodembedekkinginhetnachtverblijf.Hetvarkenkanereenbedvanbouwenende
strohoudthenwarm.Takjes,rietenanderematerialenuitdeomgevingkanhetvarkenookgebruikenomdaareenwarmnestvantebouweninhetbinnenverblijf.
• Varkenszijnmeestalzindelijk,maarmoetenwelgenoegruimtehebbenomzindelijktekunnenleven.Hunnachtverblijfmoetderhalvevoldoendeplekhebbenomslapen,drinkenenontlastingvanelkaartekunnenscheiden.Afhankelijkvandeveiligheidishetaantebevelendedierendemogelijkheidtebiedenomdagennachteenuitloopnaarbuitentehebben.Eendeelsverhardeuitloopzorgtervoordatdevarkenshoevenzelfafslijten.Ditisdanookaanteraden.
• Gavoorhetnachtverblijfuitvanminimaal20m2perkoppel.Groterisbeter.Voorziehetverblijfvanvoldoendemogelijkhedenvoordedierenomafleidingtezoeken.
Gezondheidenvoeding
• Deidealeconditievaneenvarkeniswanneermenderibbenkanvoelen,maarnietkanzien.Houdditzodoendegoedindegaten.
• Hetrantsoenbestaatnaastspeciaal(hobby)varkensvoer(ideaalis20%vanhettotalemenu)voor80%uitruwvoer.Ruwvoerisveevoerwaarvanhetpercentageonverteerbarestoffengrootis.Bijvoorbeeldbietenpulp,maiskuil,kuilgras,eikels,hooi,versweidegras,groenteenfruit.Dezezorgenvooreenlangereverzadigingenhoudenhetvarkenbezig.Eenvarkenkrijgtminimaaldriekeerperdagetenaangeboden.Verspreidhetruwvoeroverderuimtediedevarkenshebbenzodatzeernaarkunnenzoeken.
• Varkenszijnslechtinstaathuneigenlichaamstemperatuurteregelenennemendaaromgraageenmodderbadomaftekoelen(zoelen).Ookvormtdemoddereenbeschermendlaagjetegenparasieten.Alsditnietkanopdeboerderijmoetereenanderemanierzijnvoorhetvarkenomzichaftekoelen,zoalsnatzandofeenkoeleschuilplaats.
• Varkensmeteenlichtehuidskleurkunnenverbrandendoordezon.Smeerdevarkensdaarominmetzonnebrandcrèmealszedittoelaten.• Varkenswordenopschemaingeëntenontwormd.• Dehoevenmoetenindegatengehoudenenzonodiggekaptworden.• Wanneereenvarkenziekiswordterdirecteendierenartsmetverstandvanvarkensgeraadpleegd.• Indiennodigdienthetziekevarkenopeenrustige,drogeentochtvrijeplekapartgezettekunnenworden.
Bejegening
• Varkenszijndierendieerghechtenaanhunvertrouwdeomgevingenroutine.Zelfseenkleineveranderingkanhenangstigmaken.Ookherkennenvarkensmensenenhebbenzeeenzeersterkeneus.Benadereenvarkenaltijdrustig,geefhetvarkentijdomtewennen.Alseenvarkenwegloopt,laathetdanmetrust.
• Eenvarkenismeestaltelokkenmeteten,maarbelooneenvarkennietmetetenbijongewenstgedrag.• Aaivarkensalleenalszedatfijnvinden.Sommigevarkenskunnenhierheelergvangenieten,anderestaanhetalleentoebijbepaaldemensen.• Alsvarkensbehandeldmoetenworden,kunnenzesomsinpaniekrakenwaardoorzenietgoedgefixeerdkunnenworden.Daardoorkandebehandelingtelang
gaanduren.Inzo’nsituatieishetsomsbeterommetdedierenartsteoverleggenofeeneventuelebehandelingnietbeterondernarcoseplaatskanvinden.Veiligheidentoezicht
• Varkenskunnenzichnogweleensindenestenwerkendoorhunbehoefteaaneten.Zehebbeneenenormgoedeneusenruikenetenvanmetersver.Ermoetdanookopwordentoegeziendatbezoekershunetennietlatenliggen.
SCHAPENHuisvesting
• Schapenwordengehuisvestminimaalmettwee,maarhetliefstineengroep.• Schapenmoetenookinhunbuitenverblijfbeschuttingkunnenvinden.• Hetbuitenverblijfmoetminimaal40m2zijnperschaap.Bijgrotegroepenmagerperschaapwatmindergerekendworden.
Gezondheidenvoeding• Schapenwordenéénkeerperjaargeschoren.• Schapenwordenpreventiefopschemaontwormdeningeënt.• Dehoevenvanhetschaapwordenindegatengehoudenenregelmatigbekaptalsditnodigis.• Schapenwordenbijwarm,vochtigweerenbijdiarreedagelijksgecontroleerdopmyiases(huismadenziekte).• Eenschaapdatopzijnrugligt,wordtopdejuistemanierrechtgezet.Ditwordtgedaanonderbegeleidingvandedierverzorger.Ermoetsnelengoedgehandeld
worden.Wordthetschaapverkeerdopzijnpotengezet,danbestaaternamelijkeenkansopeenmaagtorsie.• Schapenmogengeengeitenvoerkrijgen.Zekunnenhiervankopervergiftigingkrijgen(heideschapenhebbenwelkopernodig).• Schapenkrijgeneenliksteendieophunbehoefteisafgestemd.• Wanneereenschaapziekiswordterdirecteendierenartsgeraadpleegd.• Indiennodigdienthetziekeschaapopeenrustige,drogeentochtvrijeplekapartgezettekunnenworden.
Bejegening
• Schapenwordennietopgetild,tenzijmedischnoodzakelijk.• Bijhetbekappenvanhoeven,bezoekvaneenartsofingevalvaneenanderebehandelingwordthetschaapeersteentijdjeineenkleiner(binnen)verblijfgezeten
wordtdaarrustigbenaderd.Ditvoorkomteenjachtpartijachterhetschaapaanomhemtepakkenwatvoorhetdierzeerstressvolis.Zomogelijkwordthetschaapmetsoortgenotenapartgezetomdeangstteverkleinen.
• Schapenwordenvaakaanhunvachtgepaktenzogehanteerd.Watnietzichtbaarisdoordegrotevachtisdathierdoorenormeblauweplekkenofanderebeschadigingenontstaan.Eenschaapdientdanooknietaanzijnvachtgetrokkenteworden.Eventueelkaneenhalsbandvoorschapenwordengebruiktalsmenlangermethetschaapbezigzalzijn.
Veiligheidentoezicht
• Schapenmoetenzichkunnenafzonderenvandebezoekers.• Deschapenhebbeneenruimtewaarzezonderanderedierenzoalsgeitenkunnenverblijven,zekerronddevoermomenten.
GEITENHuisvesting
• Bijdeinrichtingvandeverblijvenvoorgeitenwordtrekeninggehoudenmethetsoorteigengedragvandegeit.• Geitenwordentenminstegehuisvestinkoppels,dochbijvoorkeuringroepen.• Indestalmoetendegeitengenoegruimtehebbenofinkleine(ca.5geiten)groepenwordenopgesplitst,zodatgeitenlagerinrangookeencomfortabelenacht
kunnenhebben.
• Ermoetvoldoendestroindestalliggenomgoedtekunnenliggen.• Geitenzijnechteuitbrekers.Dehekkenrondomhetverblijfmoetenzodoendehooggenoegzijn.• Geitenhebbeneenhekelaanregenenmoetenaltijdkunnenschuileninhunbuitenverblijf.• Hetbuitenverblijfmoet60m2zijnperkoppel.Bijgrotegroepenkanerpergeitwatmindergerekendworden.• Geitenzijnnieuwsgierige,actievedierendiegraagklauteren.Hetverblijfdientdanookverrijkttezijnmetklimmogelijkhedenenmetborstelsofboomstammen
omtegenaanteschuren.• Hooimoetineenruifzitten.Geitenetennamelijklievergeenvoerdatopdevloergelegenheeft.
Gezondheidenvoeding
• Bijgeitenwordtconsequenthetrantsoengoedberekend.Biksisnodigvoordenodigevitaminenenmineralen,maarbevatteveelenergie.Geitendienietwerken(dracht,melkgift)vervettensnel.Dedierenzijnvannaturegewendergschaarsvoedselteeten.Tezwaregeitenkrijgensnellergewrichtsklachten.HetisdaarombelangrijkhetrantsoengoedteberekenenmethetTabellenboekveevoeding(voedernormenenvoedingswaardenveevoeders)enditvoorelkformaatgeitapartteberekenen.Indepraktijkzalditneerkomenopzeerweinigtotgeenbiksenveelhooiengroentezoalswinterwortel.Erbestaanvitaminen-enmineralenpoedersenvloeistofdiekunnenwordentoegevoegdaanhetvoer.
• Eengeitheeftvoldoendebeschikkingoverruwvoerenheefteenliksteeninzijnverblijf.• Geitenwordenopschemaontwormdeningeënt.• Indieneengeitziekiswordterdirecteendierenartsgeraadpleegd.• Indiennodigdientdeziekegeitopeenrustige,drogetochtvrijeplekapartgezetteworden.• Hoevenwordenindegatengehoudenenzonodiggekapt.Ditkanmaandelijksnodigzijn.• Erzijnvoldoendevoedselplekkenvoorallegeitenindegroep,zodatookdegeitenlagerinrangvoldoendevoedselbinnenkrijgen.
Bejegening
• Geitenwordennietopgetild,tenzijmedischnoodzakelijk.• Bijhetbekappenvanhoeven,bezoekvandedierenartsofhetuitvoerenvaneenandereingreep,dienteenhoofdstelomgedaanteworden,zodatdegeitnietweg
kankomen.• Eengeitwordtaltijddoortweepersonengefixeerd.
Veiligheidentoezicht
• Geitenhoudenvanetenenknabbelen.Bezoekersbetredenhetverblijfvandegeitendaaromnietwanneerzijetenbijzichdrageninbijvoorbeeldhunkledingofkinderwagens.
• Geitenmoetenzichkunnenafzonderenvandebezoekers.
KIPPENHuisvesting
• Bijdeinrichtingvandeverblijvenvoorkippenwordtrekeninggehoudenmethetsoorteigengedragvandekip.• Kippenlevenintoompjesdiebestaanuitéénhaanenmeerderekippen.Alservastetoompjeszijndieoverdagsamenrondscharrelenen’snachtsineengrote
ruimtezitten,gaathetmeestalprimatussendehanen.Eengroepjekanookzonderhaangevormdworden:dekipmetdehoogsteranginderangordeneemtdandetaakvaneenhaanover.
• Geefeenhaandetijdomeentoompjetevormenmeteenaantalkippenopeenplekwaargeenanderehaan(hanen)zit(ten).Tijdelijkvoorzienineenanderonderkomenkandaarbijhelpen.
• Stopnieuwekippennietineensbijdebestaandegroep,maarlaatzewennenopeengrootterreinofinhokkennaastelkaarzodatzeelkaarwelkunnenzien.• Kippenbestedenvannature60-90%vandetijdaanhetzoekenvanvoedsel.Erdientzodoendevoorgezorgdtewordendatdekippenkunnenscharrelenalshet
lichtis.• Elkevolwassenkipheefteenaantalvierkantemeternodigeneenruimevrijeuitloop.Deminimumuitloopis10m2.Bijmeerdan5kippenwordtderuimte
vergroot:5m2pertweeextrakippen.Bijdebinnenruimteishetbelangrijkdatervoldoendelegnestenenzitstokkenzijn.• Deuitloopisgedeeltelijkoverdekt.Kippenhebbenvoldoendezonlichtnodig.• Erzijnlegnestenaanwezigvoordekippen.• Kippenspenderendagelijksheelwattijdaanhetonderhoudvanhunverenkleed.Eenvastonderdeelhiervanishetregelmatigestofbad(omdedag).Kippen
dienendanookdebeschikkingtekrijgenovereenplekmetfijnedrogegrond.• Kippenzittengraagzohoogmogelijk.Grotekippenkunnenminderhoogvliegenenzijdehoenderszittenmeestallaag.Erdientderhalvetewordengezorgdvoor
zitstokkenopverschillendehoogte.• Erwordtvoorzieningoedezitstokken.Dezezijnvlakmetafgerondepunten.Detenenvandekipmoetenoverdestokheenkunnenkrommen.• Dezitstokkenhangennietbovendevoer,drinkofnestplaats.• GebruikgeenTL–licht.• Kierenennadendienenzoveelmogelijktewordengedichtombroedplekkenvoorbloedmijttebeperken.• Hethokmoetmakkelijktereinigenenbehandelenzijnbijuitbrakenvanparasietenofziekten.
Gezondheidenvoeding
• Kippenkrijgenscharrelkorrelalsbasisvoer.
• Alskippengenoegruimtehebben,kunnenzeonbeperktvoeraangebodenkrijgen.Teveelkippenopeenrelatiefkleinoppervlakkanverenpikkenveroorzakenendeziektedrukverhogen.
• Kippenmoetendebeschikkinghebbenoverkleine(maag)kiezelsdienodigzijnbijdevertering.• Kippenkrijgengritbijhunvoer.Ditisnodigvoordekalkvoorziening.• Parasietenkrijgenminderkansalsdekipregelmatigeenstofbadkannemen.Biedtkippendaaromdemogelijkheidhiertoe.• Hethokendekippenmoetenregelmatiggecontroleerdwordenopbloedluis.• Deruivraagtextraenergieenkandeweerstandverminderen,daarmoetrekeningmeegehoudenworden.Hetgevenvanextraeiwitrijkvoerenvitaminesindeze
periodeisaanbevolen.• Eenziekekipzitvaakbolenislusteloos.Dekipmoetindatgevalapartgezetwordenenzonodigwordenvoorzienvanmedicatieeneenwarmtelamp(bij
ondertemperatuur).• Indieneenkipziekisenstoptmetetenmoeterdirecteenvogeldierenartsgeraadpleegdworden.• Wanneereenziekekipnieteetdientzijvierkeerperdaggedwangvoederdteworden.• Preventiefmoet(jaarlijks)wordenontwormd.• Voorzieineenschoonendroogonderkomen.Ditiseenpreventievemaatregeltegenkalkpoten.Indiendekippenkalkpotenhebben,dienendepotenteworden
ingesmeerdmetvaselineendekippendienentewordenontwormd.• Kropziektemoetbinnen24uurbehandeldworden.• Bijeencloacaprolaps(darmprolaps)moethetdierafgezonderdwordenennaareengespecialiseerdevogeldierenartswordengebracht.• Alseenkipbloedt,dientdezeapartgezetteworden.• WordenerinuitzonderlijkegevallentochkuikensgeborendanwordenzijingeënttegenMarekseverlamming.
Bejegening
• Meestalzijneropeenkinderboerderijeenaantalkippendieoppakkenminderengvindenenopschootzittensomszelfsaangenaamvinden.Gebruikdezekippenbijhetgevenvaneducatieenlaatdeangstigekippenmetrust.
• Benadereenkipaltijdrustigennooitvanbovenaf:eenkipiseenprooi/vluchtdier.• Pakeenkipmetbeidehandenoverdevleugelsop.Alleeneendierverzorgerofeenervarenvrijwilligerpakteenkipop.• Bijhetoppakkenlaatmendekipopéénhandliggendooréénhandonderhetborstbeenteleggeneneenaantalvingerstussendepoten.Houdeventueelmetde
anderehanddevleugelsstil.• Hetvasthoudenvankippenaandevleugelsiseenmogelijkheid.Ondersteundaarbijechterookaltijddekipvanonderengebruikdezemethodealleenalshetniet
anderskan.• Destuitklierzitnetbovendestaart.Eenkipmoetdaarnietveelgeaaidworden,omdatdittotproblemenkanleiden.
Veiligheidentoezicht
• Alserniemandaanwezigisopdeboerderijmoetendekippenineenruimtezittenwaargeenroofdierenbijkunnen.• Kippenwordenalleengevoerddoorbezoekersmetvoerdatopdeboerderijverstrektwordt..• Kippenlopenlosophetterreinalsertoezichtaanwezigis.
KONIJNENHuisvesting
• Bijdeinrichtingvandeverblijvenvoorkonijnenwordtrekeninggehoudenmethetsoorteigengedragvanhetkonijn.• Eenkonijnwordtgehuisvestmetminimaaléénmaatje,zomogelijkmetmeerderekonijnen.Eengoedecombinatieiseengecastreerderammeteenvoedster.• Konijnenhebbenschuilplekkentothunbeschikking.• Konijnenkunnenzindelijkzijn.Eenkonijnentoiletinhethokismakkelijkschoontehoudenenderhalveteadviseren.• Hetminimumverblijfvoortweekonijnenis2mx3m.Verrijkingmoethetoppervlakverdervergroten.VooreenVlaamseReusgeldthetdubbele.Voorelkkonijn
komter2m2bij.Deminimumhoogteis1,5m.• Hetverblijfbiedtdemogelijkheidtotrennen,springen,spelen,vluchtenenschuilen.Biedplankjesomoptezitten,huisjesenbuizenominkruipenen
speelmateriaalaan.• Hetkonijnheefttoegangtoteenbuitenverblijfwaarhijkangravenenspelen,bijvoorbeeldeenkonijnenheuvel.• Hetbinnen-/nachtverblijfistocht,vocht-envorstvrijenstaatnietindevollezon.
Gezondheidenvoeding
• Konijnenspartelenvaakbijhetoptillen.Ditkantoternstigletselleidenaanderugofachterpoten.Pakkonijnenzodoendealleenopalsditechtnoodzakelijkis.Dedierenkunnenookinhuntransportmandgeschovenofgeloktworden.
• Eenkonijnheeftaltijddebeschikkingoververshooienwater.• Eenkonijnkrijgtdagelijksgroenvoerenbiks.• Geefkonijnennooitlik-ofknaagstenen:dezekunnenernstigeblaasennierproblemenveroorzaken.Omhuntandenafteslijten,zijnhooi(engras)noodzakelijk.
Ookwilgentakkenzijngeschikt.Geefdekonijnengeenknaagdiersnoepjes.• Konijnenkunnengasendiarreekrijgenvanverkeerdvoedsel.Ditkandodelijkzijn.Hangdaaromeenvoerlijstopmetwelkegroentenenfruithetkonijnwelenniet
mag.Laateendiergeleidelijkwennenaangroente.Geefeenkonijnnooitgemaaidgras:dekwaliteithiervangaatzosnelachteruitdaterindemaaggasophopingenkunnenontstaan.
• Indieneenkonijnstoptmetetenendrinken,moeterdirecteendierenartsgeraadpleegdworden.• Alshetkonijnnieteetmoethijinverbandmethetstilliggenvanhetmaagdarmkanaalviermaalperdaggedwangvoederdworden.• Controleerregelmatigdetanden.Dezegroeiendoorenslijtenalshetgoedisafdoorhetetenvanhooi,takjesenz.Hetkanechtergebeurendatdetandenniet
goedaansluitenofdoorverkeerdevoedingnietgoedafslijten.Eendierenartsmoethiernaarkijkenenkanditbehandelen.• Binnen-konijnenmogennietnadezomerbuitengezetworden:zekrijgendangeenwintervachtmeerenkunnendekounietaan.
• EenkonijnmoetjaarlijkswordeningeënttegenVHSenMyxomatose.• Controleerhetachterwerkvaneenkonijnbijwarm,vochtigweerelkedagopMyiassis(huismadenziekte).• Bijverharenmoethetkonijngeborsteldwordenomtevoorkomendatdeharenopgeliktwordeneneenverstoppingveroorzaken.Losseharenkunnenookmetde
handverwijderdworden.• Langharigekonijnenzijnkwetsbaarenbewerkelijkenzijnnietgeschiktvooreenkinderboerderijomdatzezeerregelmatiggeborsteldengekniptmoetenworden
metnamebijdeplekkenwaarurineenontlastinglangskomen.Bejegening
• Konijnenzijnvluchtdierenenveruitdemeestekonijnenzullenangstigzijnvoorhanden.Benaderhetdierrustigengeefhetdetijdomteruikenenkijkenwieeris.Benaderhetkonijnnietvanbovenofrechtvanvoren(eenkonijnzietbetervanopzij).
• Konijnenwordennietopgepakt.Kinderenkunnenondertoezichtindezelfderuimtezittenenhetkonijnbekijkenenaaienalshetuitzichzelfnaarhentoekomt.Hetkonijnmoetzichkunnenterugtrekken.Konijnenwordenalleenopgetilddoorgoedgeïnstrueerdpersoneel.Pakeenkonijnopdooréénhandonderdeborstvanhetkonijnteplaatsen,eenaantalvingerstussenzijnvoorpoten.Deanderehandondersteunthetachterlijf.Eenkonijnkandanmetzijnsnuitindeelleboogholtegezetwordenwaarhetdonkerisenveiligeraanvoelt.
Veiligheidentoezicht
• Konijnenzijngevoeligedieren.Dekonijnenmoetenzogehuisvestzijndatduidelijkisdatzenietopgepaktmogenworden.• Konijnenzijnprooidierenenmoetenveiligzijnvoorroofdieren.
CAVIA’SHuisvesting
• Bijdeinrichtingvandeverblijvenvoorcavia’swordtrekeninggehoudenmethetsoorteigengedragvandecavia.• Cavia’szijngroepsdierenenwordenbijvoorkeuringroteregroepengehuisvest.Beertjeskunnengecastreerdwordenenbijdevrouwtjesgehoudenworden
(bijv.éénbeeropeengroepzeugen).Wanneerditnietmogelijkis,wordendediereninduo’sgehouden.• Cavia’szittenmetsoortgenoten,ennietmetkonijnen,ineenverblijf,want:konijnenencavia’shebbenverschillendevoerbehoeftes
o cavia’scommunicerenandersdankonijneno konijnenkunnenalszeschrikkenofspringenmethunsterkteachterpoteneencaviaflinkverwonden
• Deminimumafmetingenvooreenverblijfvoortweecavia’szijn:2mX1m.Perextracavia1m2erbij.• Hetcaviaverblijfdienttewordenverrijktmetkleinehoogtes,tunnelsenhooinestjes.Cavia’skomennamelijkuiteenrotsachtiggebied.Hoewelzenietkunnen
klimmen,hebbenzegraagwattedoeninhunverblijf.Ditisbelangrijkvoorhunwelzijn.• Zorgdathetverblijfergensstaatwaarvoldoendedaglichtis.
• Cavia’skunnenbuitengehuisvestworden,maarkunnenniettegeneentekoudeofwarmeomgeving.Alshetkouderwordt,kunnenzebeterineenschuurofwinddichtbuitenhokwordengehouden.Hethokmoetoverdekt,vocht-,vorst-entochtvrijzijn!Eencaviahokmagnooitindevollezonstaanentewarmworden.Cavia’smogennietnatworden,dusletopbijregen!
• Debodemmoetbedektwordenmetmateriaaldatgoedvochtopneemtennietstoffigis.Zaagselofhoutmot(speciaalvoordieren)kanwatstoffigzijn,schudhetdaaromaltijdeenbeetjeuitzodathetstofwegwaait.Alscavia’sallergischeklachtenlatenzienmoetovergegaanwordenopeenanderebodembedekkingzoalshennepstrooisel,maïsstrooisel,zachtstro-strooisel.Stroistegrofvoorcavia’senmagnietopdebodemgelegdworden.Krantenkunnenalsextraonderlaaggebruiktwordenomdatzegoedabsorberen,hetschoonmakenvergemakkelijkenenisoleren.
• Cavia’smoetennaastdebodembedekkingbeschikkenoverwarmnestmateriaal,datkanbijvoorbeeldstrozijnineenhuisje.Omdatzehieropzullenplassen,moetereldersnogeenplekzijnwaarhooiligtomteeten.
• Gebruikgeengeslotenbak(bijv.vanglas):deammoniakvandeurineblijfthangenenkandedierenvergiftigen.• Eencaviapoeptenplastoveralenhethokmoetdusregelmatigwordenschoongemaakt.
Gezondheidenvoeding
• Cavia’smakenzelfgeenvitamineCaanenmoetenditviahunvoedingbinnenkrijgen.Zekunnendituitgroenteenfruithalenenuitcavia-biks.Cavia’smeteenvitamine-C-tekortkunnenallerleigezondheidsproblemenkrijgenenzullenuiteindelijkdoodgaan.Dierendiegroenvoerenversebikstothunbeschikkinghebben,krijgenvoldoendevoedingsstoffenbinnen.Aancavia’smeteenzwakkegezondheidkanelkedageenvitamineCpilwordengegeven.
• Eencaviaheeftdeheledaghooitotzijnbeschikking.• Hetgewichtvandecavia’swordtregelmatiggecontroleerdengenoteerdinhetlogboek.• Cavia’sdienenaltijddebeschikkingtehebbenovereenkoeleschuilplek.• Vocht,tochtenkou(enmetnamedecombinatiedaarvan)kunneneencaviafataalworden.Longontstekingenverkoudheidliggenopdeloer.Debehuizingmoet
daaromgoedgeïsoleerdzijn.Decaviadientbijkoudweervoldoendewarmtezittenenhethokmoetgoedschoonendrooggehoudenworden.Bijergkoudweerkandesnugglesafealskacheltjevoordecavia’sgebruiktwordenofeenflesheetwatermeteendoekeromheen.
• Alseencaviaziekis,nieteetofvermagert,dientmeteeneendierenartsgeraadpleegdteworden.• Zeteenziekdierineenrustige,schemerigeomgeving.Eenomgevingstemperatuurtussende18en21gradencelsiusishetbeste.Stress,drukteenlawaaizijnniet
bevorderlijkvoordegenezing.• Alsdecavianieteetmoethijinverbandmethetstilliggenvanhetmaagdarmkanaalviermaalperdaggedwangvoederdworden.• Geefhetdierdagelijksschoondrinkwater.• Geefnietteveelvochtrijkvoedsel(maakeenlijstmetgoedeenslechtegroentenenfruit).• Geefeencavianooitbeschimmeldvoer.• Controleerregelmatigdetanden.Dezegroeiendoorenslijtenalshetgoedisafdoorhetetenvanhooi,takjesenz.Hetkanechtergebeurendatdetandenniet
goedaansluitenofdoorverkeerdevoedingnietgoedafslijten.• Controleerregelmatigdenagelsenknipdezezonodigbij.• Langharigecavia’szijnnietzogeschiktvooreenkinderboerderijomdatzezeerregelmatiggeborsteldengekniptmoetenwordenmetnamebijdeplekkenwaar
urineenontlastinglangskomen.Bejegening
• Eencaviaisvannatureeenprooidierendepredatorkomtvaakvanboven(roofvogels).Decaviazalinstinctiefreagerenophandendievanbovenafbenaderen.Benadereencaviadaaromvanopzij,opooghoogte.
• Geefdecaviadetijdomnaarjetoetekomen.Pakeencaviaaltijdmettweehanden,bijvoorkeuréénonderhetlichaambijdevoorpotenenéénondersteunendonderdeachterhand.
Veiligheidentoezicht
• Cavia’szijnkwetsbaredieren.Zedienenzogehuisvesttewordendatzenietvooriedereentebenaderenzijn.Doorbebordingmoetduidelijkzijndatditooknietmag.
• Eencaviamoetzichkunnenterugtrekkenopeenschuilplek.• Cavia’swordenalleenopgepaktdooreenmedewerkervandekinderboerderij.• Kinderenzittenenzijnrustigalszeeencaviaopschoothebben.Dezeisopschootgeplaatstdooreenmedewerkerendezeblijfttoezichthoudenzolanghetdierop
schootzit.Opschootkrijgtdecaviademogelijkheidteschuilenzoalsineenhanddoekofineenjas.
GANZENHuisvesting
• Bijdeinrichtingvandeverblijvenvoorwatervogelswordtrekeninggehoudenmethetsoorteigengedragvanwatervogels.• Watervogelshebbendebeschikkingovereenvijvervanminimaal10vierkantemeter.• Gebruikgeenbetonopdegrond,ditisslechtvoordepotenvandevogels.Gebruiklieverhoutofrubbertegels.Eendeelverhardmetsteenkanwel,alshet
grootstegedeeltemaaronverhardis.• Hetminimumoppervlaktevanhetverblijfvoor4eendenzonderdevijverdaarbijmeegerekendis20m2,bijelkeextravogelkomtdaar2m2bij.• Erisvoldoendestruikgewas,ditishunbeschuttingbijelkweertype.• Watervogels(metnameganzenenzwanen)zijngrazers,zeetenbehoorlijkwatgrasenhebbeneengrootstuklandnodigomdittekunnendoenzonderhetkaalte
maken.• Spitafentoeeenstukgrondom,dewormenwordeneralsfeestmaaluitgepikt.
Gezondheidenvoeding
• Watervogels(metnameganzenenzwanen)hebbengrasnodig,krijgenzeditniet,geefzedandagelijksruimfijngesnedengroenvoer(bijv.andijvie).• Hondendinermetwater(1op2)omslobbertemakenvindenzeheerlijk.Erzittenveelvoedingsstoffenin.Aangevuldmeteendenvoer(engroenvoer)krijgenze
allesbinnen.
• Deruivraagtextraenergieenkandeweerstandverminderen,daarmoetrekeningmeegehoudenworden.Eeneendkanindieperiodeevennietvliegen.• Preventiefmoet(1á2xperjaar)wordenontwormd,tenzijermestonderzoekgedaanwordtomdeaanwezigheidvanparasietenuittesluiten.• Eenwatervogelheeftzijnstuitkliernodig,dezeiszeerbelangrijk.Controleerbijtwijfelofdestuitkliernoggoedwerktdooreensigarettenvloeitjeopdestuitklierte
doen,alsdezedroogblijftwerktdestuitklierniet.• Iseenwatervogel‘lek’,danzalhijnatwordenenzekerindewinterkandatlijdentotgezondheidsproblemen(zoalslongontsteking).Raadpleegeen
vogeldierenarts.• Wanneereenwatervogelziekiswordtereenvogeldierenartsgeraadpleegd.• Deziekevogeldientopeenrustige,drogeentochtvrijeplekapartgezettekunnenworden.
Bejegening
• Watervogelszijngeenknuffeldieren.Alsereenwatervogeltussenzitdiegraagaandachtwilvanmensen,isersprakevaneenuitzondering.Alleeninditgevalkanditdierafentoeingezetwordenvooreducatie.Deanderewatervogelsbehorenvaneenafstandbekekenteworden.
• Watervogelswordenrustigbenaderd,nietvanbovenaf.• Pakeengansmet1handoverdevleugelsenonderdebuikengebruikdeanderehandvoordehals.• Alleeneendierverzorger,dierenartsofeenervarenvrijwilligerpakteenwatervogelop.• Destuitklierzitnetbovendestaart,eenwatervogelmoetdaarnietgeaaidwordenomdatdittotproblemenkanleiden.
Veiligheidentoezicht
• Watervogelsmoetenkunnenschuilenofzichterugkunnentrekkenvanbezoekers.