Fragment książki Nowoczesne zasady odżywiania

ATLAS NOWOTWORÓW

Na początku lat 70. XX wieku premier Chin, Zhou Enlai, umierał z powodu nowotworu. W

objęciach tej śmiertelnej choroby Zhou zainicjował ogólnonarodowe badanie, którego celem

było zdobycie informacji na temat tej nierozpoznanej dobrze choroby. Było ono bardzo

rozległe, dawało pomiar wskaźników umieralności dla dwunastu odmian nowotworów,

obejmowało ponad 2400 chińskich prowincji i 880 mln (96%) ich mieszkańców. Badanie

było wyjątkowe z wielu powodów.

Zaangażowano w nie 650 tys. pracowników, stanowiło ono najbardziej ambitne

przedsięwzięcie medyczne, jakie kiedykolwiek podjęto. Podsumowaniem badania był piękny

kolorowy atlas pokazujący, gdzie pewne rodzaje nowotworów występowały częściej, a gdzie

prawie wcale.

Mapy w atlasie wyraźnie pokazywały, że w Chinach występowanie nowotworów powiązane

jest z położeniem geograficznym. W pewnych miejscach niektóre rodzaje nowotworów

występowały o wiele częściej. Podstaw do tych wniosków dostarczyły wcześniejsze badania,

gdyż pokazały, że zachorowalność na nowotwory jest różna w zależności od prowincji2–4.

Ale te dane na temat Chin były bardziej wyjątkowe, ponieważ różnice w występowaniu

nowotworów między rejonami geograficznymi były o wiele większe (tab. 4.1). Co więcej,

pojawiały się w kraju, w którym 87% populacji stanowią Hanowie, ta sama grupa etniczna.

Dlaczego między prowincjami istniała tak znaczna różnica w zachorowalności na nowotwory,

skoro uwarunkowania genetyczne były podobne? Czy możliwe, by to głównie czynniki

środowiskowe lub czynniki stylu życia, a nie predyspozycje genetyczne, wpływały na

występowanie nowotworu? Kilku czołowych naukowców doszło już do takich wniosków.

Autorzy znaczącego przeglądu badań na temat odżywiania i nowotworów, przygotowanego

na zamówienie Kongresu w 1981 roku, oszacowali, że geny determinują jedynie o ko ł o 2 –

3% c a ł k o w i t e g o r y z y k a n o w o t w o r u.

Dane zebrane w chińskim atlasie nowotworów były informacjami bardzo wnikliwymi. W

prowincjach o najwyższych wskaźnikach było ponad sto razy więcej nowotworów niż w

prowincjach o najniższych wskaźnikach raka. Te liczby robią wrażenie. Dla porównania, w

Stanach Zjednoczonych częstość występowania nowotworów różni się w poszczególnych

rejonach kraju co najwyżej dwu - lub trzykrotnie.

Prawda jest taka, że w Stanach nawet bardzo małe i względnie nic nieznaczące różnice w

częstotliwości występowania nowotworów obracają się w wielki news, wielkie pieniądze i

wielką politykę. Znana jest historia związana z moim stanem Nowy Jork, dotycząca

zwiększonej liczby zachorowań na raka piersi na Long Island. Na badaniu problemu spędzono

wiele lat pracy. Wydano mnóstwo pieniędzy (około 30 mln dolarów5). Jakie różnice w

częstości zachorowań spowodowały

takie poruszenie? W dwóch hrabstwach na Long Island rak piersi występował zaledwie 10–

20% częściej, niż wynosi średnia dla całego stanu. Taka różnica wystarczyła, by sprawa

trafiła na pierwsze strony gazet, przeraziła ludzi i zmobilizowała polityków do działania.

Odkrycia w Chinach stanowią bardzo duży kontrast dla sytuacji w Stanach: w niektórych

częściach kraju nowotwory występowały sto razy (10 000%) częściej niż w innych.

Ponieważ Chiny są względnie homogeniczne genetycznie, jasne było, że przyczyn różnic

należało doszukiwać się w czynnikach środowiskowych. To nasunęło kilka ważnych pytań:

Dlaczego w niektórych wiejskich obszarach Chin nowotwory występowały częściej

niż w innych?

Dlaczego te różnice były tak duże?

Dlaczego, patrząc całościowo, nowotwory występowały rzadziej w Chinach niż w

Stanach Zjednoczonych?

Im więcej rozmawialiśmy z dr. Chenem, tym bardziej chcieliśmy mieć „pocztówkę”

żywieniowych i środowiskowych warunków panujących w wiejskich regionach Chin.

Gdybyśmy tylko mogli przyjrzeć się życiu tych ludzi, notować, co jedzą, jak żyją, jaki skład

ma ich krew i mocz i z jakich przyczyn umierają. Gdybyśmy mogli stworzyć obraz ich

doświadczeń, tak szczegółowo jak jeszcze nikt przed nami, a następnie badać go przez

najbliższe lata. Gdybyśmy mogli to zrobić, prawdopodobnie znaleźlibyśmy odpowiedzi na

nasze pytania.

Od czasu do czasu nauka, polityka i finanse jednoczą się we wspólnym celu, umożliwiając

podjęcie naprawdę wyjątkowego badania. To przytrafiło się nam i otrzymaliśmy szansę na

zrobienie wszystkiego, co chcieliśmy – a nawet więcej. Mogliśmy stworzyć najbardziej

dogłębny obraz żywienia, stylu życia i chorób, jaki kiedykolwiek miał powstać.

Nowoczesne zasady odżywiania. Przełomowe badanie wpływu żywienia na zdrowie (The China Study)

T.Colin Cambell

Thomas M. Cambell II