Nsu na Mulukunihìpaka mutthu

1 Olumwenku ohinatthi opa t tuxiwa, Nsu nira ni -

kha nle ne. Nsu nlo nari ni Mu -luku: Nsu nenlo Mulu ku. 2Va -no, wo pa jeryani, Nsu na ri waMuluku. 3Ni Nsu nenlo, Mu -lu ku t’opattuxannyawe itthuso thene; itthu so thene sipa -ttu xiwe, khivo ehi pattu xiwe niN enlo. 4Nsu nenlo nari mw a -ne ne ekumi: ekumi eyo yariwa rya w’atthu. 5Warya iwo o -n i mwalela mwepiphini: va noipiphi si ho jela otti piha.

6Ahikhumelela mulopwa naarumiwe ni Muluku; nsi na na-we Yohani. 7Owo arwe nle o -kha la namona, eyo t’i yo:arwenle walalèrya at thu wa -rya iwo, wira atthu ot h e ne, e -mwiwaka, yamini. 8Yo ha ni u -wo khahiyó ari wa rya: owoarwenle wala lè rya atthu wa -rya iwo. 9Nsu na ri warya waeke khai, ona mwa lela atthuothe ne. Nsu nlo nahanle or -w a mo lu mwe nkuni.

10Nsu nari molumwenkuni:

ni Nsu nenlo, Muluku t’o pa t -tu xannyawe olumwenku. Va -no atthu a olumwenkuni-mukhiyásuwenle Nsu. 11Nsu na-rwe nle awaya: vano att hu a -ya yahikhotta Nsu nl o. 12Va -no, àkhala akina àkhe nle Ns unlo: othene awo, Nsu na ha -va ha owerya w’o kha la a na aMu luku. Ale ti ya wo a na miniNs u: 13yawo ahi ya ri we n’ipho-me, nná kha la otthu na w’e ru -tthu, nná khala ott h u na wamut thu: aya riwe ni Mu lu ku.

14Nsu nihìpaka mutthu nto -ko hiyo, khukhala ni hi yo. Hi -yo nihona ovuwa wa we, o vu-wa onimurwela w’A ti thi ma -na owo ti Mwan’aya mmo sa -ru, òsareya, epara kha ni e ke -khai. 15Yohani ahimulaleya yo -wo, vakhuwe nlyawe wira: –O la ti yole miyo kamuhi m ya -ka wira: “Owo onimorwa o tt -hu li waka: vano owo ti mu lu -pa le okivikana miyo, okhalawi ra ira okhanlene, miyo ki -hi natthi oyariwa”.

16Othene hiyo nakhenlemahala sorera sawe, sinje ne

Ehapari Yorera Ya Yesu Kristu Elepiwe Ni

YOHANI

ni sulupale, okhala wira owoti mwanene eparakha. 17Ika -no nivahiwé ni Moisesi: va -no, eparakha n’ikekhai er wi -yé ni Moisesi: vano, epa ra -kha n’ikekhai erwiyé ni Ye suKristu. 18Khavo omonne Mu -luku. Mwana mmosene, yo -wo ori-tho Muluku, yowo oni -kha la n’Atithi, t’onisu we lin heMulu ku.

Olaleya wa YohaniMbatiza

(Nwehé-tho Mat. 3:1-12;Mar. 1:1-8; Luk. 3:1-18)

19AYuda a oYerusalemu ya -ha ru ma alipa a mukuttho n’a -Levi akina orowa omu ko haYo hani wira:– Nyuwo mwàpa ni? Yohani ahavaha oxa hi -ti awe amuhimyaka Kristu. 20

O wo kharunne walá khon -th e: oholo w’atthu otheneaha khu la wira: – Miyo nkihi -yó Kri stu! 21Khukohiwa wi ra:– Va no, mwà pani? Mwà Eli -ya? K h w a khula wira: – Nna ri:nki hiyó Eli ya. Khukohi wa-thowira: – Nyu wo mwà pro fe taonihi mmwa? Khwa khu la wi -ra:– Ho ye! 22Vano att hu ale ya -

hi mwi rela wira: – Na nso, nyu -wo mwà pani? Na wa khu leex e ni ale aniru m me? Nyuwomwa nene mu ni sirela pani?23Yo hani aha khu la, iraka:– Mi yo ka nsu nawe ole oni k -h u wela mothakoni, wi ra: “Oko-lo lani ephiro y’A pw iya”. Ti si -so sihimmyawe pr o feta Yesa -ya.

24Mw’a tthu ale ya rummweomukoha Yohani, aki naku yariaFarisi. 25Awo ya hi mu koha wi -r a: – Nanso, mu naba tizelania t thu, muhi kha nle Kristu, wa-lá Eli y a, nn á khala Profeta o -wo? 26Yo hani ahiwakhula, i -ra ka: – M i yo kinabatiza ni mà -si: vano eri yari anyu òkhala-vo mukina mu hi nimusuwela -nyu. 27O wo on r wa ottuli wa ka:nto mi yo nkiniphwanela o ta -phu la mi khoyi sa ixapatt hosa we.

28Itt hu iya sireiye o Beta n i a,ok hopela wa muró Yordani,weiwo Yohani abatizawe-wo.

Yesu ti Mwapwittipwitthia Muluku

29Mmeloni mwaya, Yohania hi mona Yesu arwaka oku -ma na ni yowo, khwahime ry a

2 YOHANI 1

2026 Makua GOJ

at thu wira. – Nkamoneni: olaMwa pwittipwitthi a Muluku,o nttipiha yottheka y’elapo.30 Ola ti yole miyo kamuhi mya-ka, kiraka: “Ott u li waka oni -mo rwa mulopwa na òkivika -na mi yo, mana owo anik halami yo kihinatthi okhala”. 31Yo -mi ene nkamusuwela: va noki ho rwa obatiza ni màsi, wi r ayo wo oniheriwe w’atthu aIsa rayeli.

32Yohani ahimu kha le la Yesuonamona, ira ka: – Mi yo kiho -na Eroho ya Mu lu ku ekhu ru -waka wirimu nto ko epomba,khwe mela va su lu va we. 33Yo -mi ene nkamusuwela: vanoMuluku a, yowo okirummeobatiza, t’ukilènle wira: “Nyu -wo munimona Eroho emu -khuruwelaka muthu, yeme-laka vasulu vawe: mutth’uwot’ale onrowa wabatiza atthun’Iroho Yowarya”.

Awixutti òpajerya a Yesu35Mmeloni mwaya, Yohani

ari-tho vavale, vamosá n’a-wi xutti awe anli. 36Vamo nn -ya we Yesu aviraka, ahihimyaw ira: – Nkamoneni: ole Mwa -pw it tipwi t ti a Muluku. 37Awi -

xu tti ale anli, va iwalyaya si -so, ya hi mutthara Ye su. 38Ye -su, aru ku nuwaka, ahi wo na e -mu tt ha raka, khwa ko ha wi -ra:– Mu ni p h a vela-ni? A woyaha khu la, wi ra: – Rab bí, mu -ni kha la v a i? (Ra b bí oni hi myawira Mwi xu ttihi). 39Ye su ahi wi -rela: – Mu rweke, mone. Awoyahi ro wa, khuweha ni pu rona khala we, khukhala ni yo -wo ni hi ku nenlo. Nari nsu wano tt he ku wa.

40Andreya, mu nn’a we Si mo -ni Pedru, ari mmo sá a yaleanli yai wale mo lu mo a Yo -hani, khu mu tha ra Ye su. 41A -n drey’owo ah i pa je rya o ro wao m phwanya S i mo ni, mu nn’a -we, khumu hi me rya wi ra: – No-mphwa nya Me siya! (Me si yaoni hi mya wi ra “Kristu Mò -poli”). 42Va no A n dre ya ahi mu -ro wa na Si mo ni wa Yesu. Y e -su ahi nwe hexe xa, khu mwi -re la: – Myu wo mwà Si moni,mw a na a Yo hani: va no mu -nro wa wi ha ni wa ka Ke fa. (Ke -fa oni hi mya wi ra “Pe dru”,eyo p’i yo “mwa la”).Yesu onimwihana Filipe ni

Natanayeli!43Mmeloni mwaya, Yesu ahu-

YOHANI 1 3

puwela orowa o Ga lileya. Va -no ahi mphwanya F ili pe, khu -mwire la: – Mukitt ha re ke. 44F i -li p e owo ari ò Be thi saida, mu-ttetthe w’Andre ya ni Pe dru.45Filipe ahi mph wa nya Na ta -na yeli, khumuhi me rya wi ra:– No mphwanya yo le Mo i sesio mu himmyawe mu li vu runimwa we, yowo-tho ma pro fe taa m u laleiyaya. Ti Yesu, mwa -na a Jo sé, ò Na zarethi. 46Na -tanayeli khwi ra: – O Naza re -thi wokhala wo khu melela-woetthu yorera? Fi lipe ahi mwa -khula wi ra: – Mu rwé, mo n e.

47Yesu, va mo na lyawe Na -tha nayela att a me laka, ahi my asa yowo wi ra: – Ola va mwIs -a rayeli èke khai: Mwa yo la khu-mo-mo wo tha. 48Na ta na ye liahi muk o ha Ye s u, ira k a : – Mu -ki su we nle sai? Ye su ahi mwa -khu la w ira – Mi yo ka hi wo na nivale va rya nyu mu k hi tte mwamu ra le, Filipe ahi na tthi owiha-na ni. 49Vano Na ta na ye li ahi -mu hi me rya wi ra: – Pwi ya, nyu -wo mwà Mwana a Mu lu ku!Nyu wo mwà Mwené a Isa ra -yeli! 50Ye su ahi mwakhu la, ir a-ka: – Myu wo munn a mi ni, ma -

na kih o hi me ryani wi ra: “Miyokahiwonani va rya nyu mukhi t -te mwa mu ra le” ? Va no, muni-mona-tho itt h u su lu pa le ovi -ka na iya. 51Ye su ahi hi mya-thowira: – Ki no lè la ni ekekhai wira:muni mo na erim u ehuleiyene,ni maliaka a Mu lu ku ewelakani emu khu ru we laka Mwanaa Mu tt h u.

Nira n’othela o Kaná

2 1Mmurottoni mwaya, wa- hi khala othela o Ka ná w’o

Ga lileya. Ame awe Ye su ya riweiwo. 2Nave Yesu ahila ttu -leliwa nira nenlo va mosá n’a-wixutti awe. 3Nto, eriyari yayo lya evi nyu yahimala. Va noa me awe Yesu ya himuhi me -rya wi ra: – Evi n y u ehama le la!4Ye s u ahiwa khula ira ka:– Ma-ma, eri vo ya wihu exe ni? O -ka thi aka nle lo khu na tthi o -phi ya. 5Ame awe ya ha hime -rya aru me yi, wi ra: – Mwi re so-thene si ntt hu nawe wo lè la ni.

6Sahi kha la-vo minó mitha -nu na mmo sa sa malu ku, sari-ke li wa mà si ònyawa a Yu da.Khu la mu nó sakela mi phimomi li wa lá mirarú. 7Ye su ahi -

2026 Makua GOJ

4 YOHANI 2

wi rela aru me yi awo: – Mu -sa ri he mà si mi nó iyo. Awoya hi sariha mi nó iye mpa khammu kala ni. 8Vano Yesu ahi wi -rela: – Mu ri ke, va no: mmu ro -ihele mulu plale a ni ra nla,alawihe. Awo ya hi mu roihela.9Mulupale a ni ra nle valawi -ha lyawe màsi ale eta tuxiwee vi nyu, ahi tha ma la. O wo kha-suwela wa k h u mya ya-wo evi -nyu iyo: yasu we la yari aru -meyi pahi, ya wo ya rike le nlemàsi. Vano, mu lu pale a n iraahimwihana mu theli, 10khu -mwirela: – Att hu othene anni-pajerya oka wa e vi nyu yo siva.Numalá, ali pa ò lattuliwa ya -wuryá sa n a, e ke lelá wa ku xa,t’ona va ha we evinyu yohisi vasana. Ma si nyuwo mwa ro -suka evi nyu yosiva mpa k h avano! 11 O la ti mutikiniho wo -paje rya wi ralyawe Yesu. Ira léo Ka ná w’o Galileya. Si so a -ho ni he r y a ovuwa wawe, na -ve awi xutti awe yahi mwa mi -ni yo wo.

12Nu malá iya, Yesu ahi -venya aro waka muttetthe w’oKafa rna wu vamosá n’a meaw e n’a xinn’awe n’awixutti

awe, khu khala weiwo ma hi -ku vakha ni.

Yesu oniwomola alipa a na -ko so mpani mwa Mulu ku(Nwehé-tho Mat. 21:12-13;

Mar. 11:15-17; Luk. 19:45-46)13Vattamenlyaya mahiku a

Paxikowa áYuda, Yesu ahi -we la o Ye rusalemu. 14Weiwoaha phwa nya mpani mwa Mu -lu ku alipa-òtumiha inyompen’i pwittipwitthi n’ipomba; aha -phwa nya-tho alipa-òwaka kha-na musurukhu, ekilantheneva mesani vaya. 15Vano ahi pa -ka murepettho wa mukho yi,khu womola atthu ale o the nen’i pwittipwitthi n’inyo mpe sa -ya; ahimwarexela va thi mu su -ru khu w’alipa-òwa ka kha na,khupittulela mes’a ya va thi.16Va no ahahimerya ali pa- òtu -mi ha ipomba, wira: – Mu ku -mi he-mu itthu iya so the ne.Em pa y’Atithi aka mu h i kha li -hé em pa ya nakoso! 17Awi x -u tti awe ya hupuwela mo lumoala ale mpwe mu liv u runi mwaMu lu ku, yiraka: “Mu luku! O -ph e nta wa ka em p’a nyu orintoko mo ro onkil ali ha”.

18Vano aYuda ya hi mu koha,

YOHANI 2 5

yiraka: – Etho nye ryo xe ni en -n òniheryanyu y’o we rya wa -nyu wira siso? 19Ye su ahi- wa khula wira:– Mp we xa kaseem p’ela ya Mu luku: Mi yo ki -no teka-tho yela mu hi ná mwamahiku mararú. 20Va no aYu -da yahimuhime rya wi ra: – E m-p’e la yamanle iya kha mi lokomixexe n’iya kha thanna mo saetekiwaka: va no nyuwo mu ni -muteke-tho mu hina mwa ma -hiku mararú pa hi?

21Nto, empa yahimya we Ye -su yari erutthu awe. 22Si so, va-hihimuwalyawe mo khw a ni, a-wixutti awe yahupu we la w iraYe su ahihimya mo lu mo ala,khwa mini So le mpw a ni mo-lu mo yala, yahi my alyawe Ye -s u.

Yesu onnisuwela sothenesiri mmurimani mw’atthu

23Okathi Yesu waryawe o Ye -rusalemu mahiku a Paxiko -wa, atthu anjene yonaka mi -ti kiniho sirawe, yahimwaminiyo wo. 24Vano, Yesu khàroro -me la yawo, okhala wira ana -su wela othene aya. 25Khà pha -ve la ohimeriwa makhalelo amu tthu, okhala wira owo mma-

nsawe anisuwela murima wakhula mutthu.

Nikodemo onrowa oku-mana ni Yesu

3 1Ahikhala mulopwana,mmosá a nloko na ma -

Farisi: ari mmosá a ma khu lu -pale àYuda. Nsina nawe na riNikodemo. 2Owo ahiro wa o -ku mana ni Yesu, ohi yu, khu-muhimerya wira: – Pwiya! Hi -yo nosuwela wira nyuwo mwàmwixuttihi okhu mme wa Mu -luku. Tthiri khavo oniwery a wi -ra mitikiniho siniranyu, Mu lu -ku ahikhanle ni yowo. 3Ye suahi mwakhula w ira: – Kino lè -la ni ekekhai wira: kha vo oni -we rya wona omwe ne wa Mu -lu ku, ahiyariwe-tho vasyá. 4Ni -ko demo ahimukoha Yesu, ira -ka: – Mutthu oniwerya sai o -yá riwa vasyá, ùlu vanlene?O no werya oho ko lo wela mmi -ri ma ni mw’a me awe, n’oyári -wa-tho vasyá? 5Ye su ahim wa-khu la wira: – Ki no lèlani eke -khai wira: kha vo oniwerya oke-la mo mwe ne ni mwa Muluku,a hi yariwe ni màsi n’Iroho. 6Eleeyariwe n’irutthu, erutthú; eleeyariwe n’Iroho, ero hó. 7Mu hi -

6 YOHANI 3

ti kinihi w é mwaha wo wohime -rya ka ni wira muhana oyariwava syá. 8Epheyo enò pe la ont t -hu naya-wo: nyuwo mu nnì waorùma waya, vano kha mun s u-wela onikhumaya-wo, wa lá o -ni kelayawo. Siso t’a rya ya o -the ne ale ayriwe n’I ro ho. 9Va -no Nikodemo ahi mu ko ha wi -ra: – Eyo eniwerya sai o khu -me lela? 10Yesu ahi mwa khulawi ra: – Nyuwo mwà mwi xuttihia nloko na Isa ra ye li, mu hi nsu -wela sai itthu iya? 11Ki nohi -me ryani ekekhai wi ra: hiyo nni -himya si nsu we la hu, ninkhale -la ona mo na itt hu sò nalyahu:nto nyu wo kha munkupali ona -mo n’ahu. 12Nyu wo khamu nka-mi ni ko hi merya ka ni itthu savathí: an khi ka rowaka wo hi -me rya ni itthu sa wi rimu, mu -ntthuna okamini sai? 13 Ntok h a vo o we nle wi ri mu, ahikha -nle Mwana a Mu tthu, owo o k -hu ru nwe wirimu we i wo.

14 – Nto ko Moi sesi vatho me-iyawe eno wa y’e yuma mo -thakoni, si s otho Mwa na a Mu -tthu, ohana otho me iwa, 15wi -ra othene ale ani mwa mi ni yo -wo, ekhalane eku mi ehi ni ma -la. 16Ve ke khai, Muluku òha -

pe n texa att hu mpa kha wa -vaha Mwa n’awe mmo se ne,wi ra othen e ale ani mwa miniyo wo, ehirime le, masi ekha -la ne ekumi ehi ni mala. 17Mu -lu ku khamu ru mme Mwa n’a -we mulaponi wi ra àhu khu muatt hu: òmu ru mme wi ra atthuyo poliwe ni yowo.

18 – Ale animukupali Mwa -na a Muluku, khanihu khu mi -wa: vano ale ahinimu ku pali,àhu khumiwa, mana kha ku -panli nsina na Mwana mmo -sa ru a Muluku. 19Mula ttu w’o -hukhu miwa t’ula: wa rya òhor-wa mu laponi, vano att hu ya -hikhotta warya, khí ya tt haraepi phi, okha la wira mi tekosa ya sari sonanara. 20Tthi rio t he ne ale anira sonanara,anninyokha warya, khuhi-nattamela warya iwo, wiramiteko saya sonanara siho -neye. 21Nto ale anettela eke -khai, annattamela warya, wi -ra miteko saya sòneye, ok h a -la wira sìriwe ntoko Mulukusi ntthunawe.

Yesu ni Yohani Mbatiza22Numala itthu iya, Yesu ah i -

rowa n’awixutti awe ela po y’o

YOHANI 3 7

Yu deya, khukhala wei wo ni ya -wo, abatizaka att h u. 23Na ve- th o Yohani ira abatizaka att -hu elapo ya w’En o ni, ya tta -me nle o Salimi, o kha la wi ramà si khiyà re re-wo. Atthu ya -n i tthimakela we i wo: Yo ha ni a-n a batiza ya wo. 24Yo hani nle -lo ira ahina tt hi otthu kwe li wamu khatte ya.

25Vano awi xutti akinaku aY o hani ya hipajerya ovanyi ha-na ni mu Yuda mmosá mwa -ha w’oreri hi wa waya. 26Awoya hirowa wa Yohani, khumu -hi merya wi ra: – Mwixuttihi, oleari ni nyu wo okhopela wamu ró Yorda ni, yole mwamu -la lei yanyu, nave-tho yowoonnabatiza atthu: othene anro-wa wa yowo! 27Yohani ahi wa-khu la iraka: – Khivo etthu mut-thu onakhelawe, ahivahiwéwirimu. 28Nyuwo mma nsinyumwa’à namona a itthu iye si -hi mmyaka wira: “Miyo nki hi -yó Kri stu: miyo kiru mm we o r o-wa oholo wawe pahi”. 29Mwa-ra t’awawe ole omuthenle. Va -no mpatthani awe mutheli on -ni mu hola pahi, o n n inwiriyanaatteliwaka mu ri ma ni nsu na

mutheli. Otteli wa waka muri-ma ti we nno: ni vano ti wo ma -lela. 30Owo o ha na wunnuwa:va no miyo kiyeveke.

Ole onikhuma wirimu31 – Ole onikhuma musulu

ti mulupale òwavikana othe -ne: ole ori a elapo ya vathi,t’a vathí ni onlávula itthu sava thí. Ole onikhuma wirimu timu lupale òwavikana othene:32on nilaleya itthu sònalyawen’i ye sìwalyawe: Nto khavoo n a mini itthu sinlaleyawe.33O le onamini ithhu sinlale -ya we, onnilipiherya ohimyaw i ra Muluku t’èkekhai. 34Tthi ri,ole orummwe ni Muluku o -nla vula itthu sihimmyaweMu luku, okhala wira Mulukuonni nvaha Eroho awe vo hi -phi ma. 35Atithi annimphentaMwa na, khuhela itthu so the-ne mmatatani mwawe. 36Oleonimwamini Mwana, òkhala -na ekumi yohimala; vano oleoni khotta omwiwelela Mwa -na, khakhalanne ekum’iyo: o -na nariwa wa Muluku ono kh a -la ni yowo.

8 YOHANI 3

thi yana ò Samariya? Tthiri a -Yu da khiyàtthunana n’aSa -ma ri ya. 10Yesu ahimwakhulawi ra: – Pwiya, nyuwo khamu -rina y’orikana màsi: ehime tiyowixa. Màsi awo a ekumimuniphwanya vai? 12Atith’i -hu Yakobe ànithipela ehim’e -la: awo mmansaya yawuryava v a, vamosá n’àn’aya n’i na -ma saya. Khino nyuwo mu -nikhaliha mùlupale onvi ka naYakobe? 13Yesu ahi mwakhulawira: – Othene ale a nwu ryamà si ala, nnimwa vo la-tho ntt -hona. 14 Nto ole onrowa owu -rya màsi miyo ki nthu naka on -va ha, khanivoliwa-tho nttho -na. Ve ke khai, mà si anro wakaon va ha miyo, anrowa o kha lamwa yowo nattuttu a mà si ani -vaha ekumi yohimala. 15Mu -thi ya n’owo ahinve kela Yesuwi ra: – Pwiya, kiva he ni màsiya wo, wira kihivoliwé-tho ntt -hona, kihirwelé-tho orika vava.

16 Yesu ahimwirela:– Ro wa -ni mwawihane aiy’anyu, mwa -ruhe vava. 17 Muthiya n’o wo a-hi mwakhula wira: – Mi yo nki -rina iy’aka Yesu ahimuhi me ryawira: – Nyuwo mohi mya sa-na wira: “Nikirina iy’aka”,

Yesu ni muthiyana òSamar iy a

41MaFarisi yahiwa wira Ye- su anabatiza atthu n’a -

nikhalana awixutti awe anje -ne, wonvikana Yohani. 2Nto,Yesu yowo khabatiza: awixu -tti awe ti yabatiza. 3Va su we -nlyawe wira ahòneliwa, Ye suahivenya o Yudeya, aho -kolowelaka o Galileya. 4 Va -no ahana ovira elapo y’o Sa -mariya.

5Ekwah’awe yeyo, ahiphi -ya muttetthe mmosá w’o Sa -mariya, wihaniwa Si ka ri, wa -t t a menle ematta Ya ko be ya -nva halyawe Susé, mwa n’a we.6Weiwo, yahi kha la ehime yaYakobe. Ye su, va khulu mu nwa-we wetta, ahi kilathi mu khittemw’ehi m’e yo. Wari ot ha naeriyari.

7-8 Awi xutti awe yahirowao mu t t e tt heni othuma yolya.Oka thi uwo, muthiyana mmo -sá ò Sa mariya ahirwa orikamàsi. Ye su ahimwirela: – Mu -kivahe mà si, kiwurye. 9Vanomu thi yan’owo ò Samariya a -hi mwi re la: – Vanìraneya sainyu wo mu nari muYuda, khí -yakive ke la màsi miyo, kiri mu -

YOHANI 4 9

18okhala wira mwahitheliwan’alopwana athanu. Vano oleorinanyu nanano va, kha hiyóawinyu. Siso mohi ry a eke -khai! 19Muthiyana ahi mu hi -merya ekekhai! – Pwi y a, ki -nó na wira mwà profeta. 20Ax i -tith’ihu aSamariya yahi mu ko-khorela Muluku va mwa ko yo -la: vano nyuwo aYuda mu n -ihi mya wira nipuro n’o mu ko -kho rela Muluku t’o Ye ru sa le -mu pahi.21Yesu ahi mwa khu -la wira: – Nyuwo mu thi yana,mu kikupali miyo: ono phiya o-k a thi ohinrowa nyu wako kho -re la Atithi, nná kha la va mwa -ko va, nnákhala o Ye rusa le -mu. 22Nyu wo aSa ma ri ya mun-n i muko kho rela Mu lu ku mu -himusu we laka sana; vanohiyo, aYu da, ninnimu su we laole oni mu kokhorelahu, okha lawi ra wopowa onikhu ma w’a-Yu da. 23Onophiya oka thi-oka -thi ene ti yola: wophi ya tthiri-onì raya alipa-òko kho re la èke-khai ya kokh o releke Atithi ye -t ti hi waka n’I ro ho y’ekekhai. A -ti thi an na pha vela atthu an t t h -u na wko kho rela siso. 24Mulu -ku E ro hó: ale animu ko k h o r e -la Mul uku, ahana omuko kho -

re la ye tti hiwaka n’Iroho y’e -ke khai.

25Muthiyan’owo ahimu hi me-rya wira: – Miyo kosu we la w i -ra Mòpoli, onìhaniwa Kri stu,o ha nle orwa. Arwá vale, on o -ni suweliha sothe ne. 26Ye su a -hi mwakhula wi ra: – Mò po li yo-wo ti yomi, ki nla vula ni nyu -wo.

Okathi w’ohepha wophiya27Okathi yowo, yahiphiya sa

aw i xutti awe. Vamònalyaya Ye-su alavulaka ni muthiyana, ya -hitikihiwa: vano khavo amuko -nhe wira: “Munimphavele la-ni?” walá wira: “Muni mpha -ve lela-ni? ”walá wira: “Munla -vu lela-ni ni muthiyana?”

28Va no-nto, muthiyana ahi -hi ya munó awe vavale, khu -tthimake la omuttettheni, ana-himerya att hu wira: 29 – Mu -rwé, mmo ne mulopwana oki-himenrye so thene sìralyaka.Khino yo wo Mòpoli? 30Atthuawo ya hivenya omuttetthe ni,ero wa ka okumana ni Yes u.

31 Va no-nto awixutti awe ya -ni mu thipelela, yiraka: – Pwiya,lya kani! 32Yesu ahiwa k h u la wi -ra: – Miyo kokhalana yo ly’a -

10 YOHANI 4

ka, nyu wo muhinsuwelanyu.33Va no awixutti yani ko hanaya woru, yiraka: – Khino o ro -kha la omuruhenle y olya?

34 Ye su ahahimerya wira:– Yo ly’aka miyo, wettela ott -hu na wa we ole okirumme nio ma li he rya miteko sawe.35Nyu wo munihimya wira: “Si -hanlé myeri mixexe ophiyao ka thi w’o hepha”. Nto miyoki nohi me ryani wira: Muttu khu-le ma i tho, nwehé imatta: mi -hoko ro kho sottokottha, si he -mph we ke. 36Alipa-òhepha à -ha khe la musurukhu aya: va -no a nni thukumanyerya mi -ho ko ro kho ekumi yohimala.– Si so, alipa-òwala annitteli-wa murima vamosá n’alipa-òhe pha. 37Tthiri vavo ennì ra -ne ya eka no ele enihimya wi -ra: “Onàla mu kina, mu kina a -na hepha”. 38Mi yo ki horu ma niohepha ema tta mu hihawe nl -y a nyu. A h a wenle akina: vanonyu wo munipuherya mutekoa ha we nlyaya yawo.

39ASamariya anjene a mu -t t e tthe owo yahimwamini Ye -su, mwaha wa molumo a mu-th i yan’ole, ahimya wira: “Owoòki himerya sothene sìralya-

ka”. 40Vano, aSamariy’awo ya-hi ro wa okumana ni Yesu, ya -hi n vekela wira akhale ni ya -wo. Ye su ahikhala weiwo ma-hiku ma nli. 41Vano yahitepawa t ta a le yamwaminni mwa -ha wa mo lumo awe, 42khu -mwi rela mu thiyan’ole wira:– Va no, kha hiyó mwaha wamo lumo an y u pahi nnamina -hu: hiyo mma nsi hu nomwiwani mà ru ahu. Vano nosuwelawi ra veke k hai owo Mòpoli aa tt hu othe n e.

43Vavinryaya ma hiku ma -nli, Yesu ahivenya iwo, aro -wa ka o Galileya. 44 Ye su mwa-nene ahihimya wira: – Pro fe -ta kha na kheliwa orattene mu-lapo ni mwawe. 45Vano, va phi -ya lya we o Galileya, aha khe -li wa orattene n’atthu a e la poeyo, okhala wira yawo-tho ya-hirowa onirani na Paxikowa oYeru salemu, khwona so the -ne Ye su sìralyawe ma hiku ani ra nenlo.

Yesu oninvoniha mwana amulupale òmwene

46Yesu ahiphiya-tho o Ka -ná, ela po y’o Galileya, weiwewa tha tunxawe màsi, khu kha -

YOHANI 4 11

2026 Makua GOJ

la evi nyu. Muttetthe owo a hi -kha la mulupale òmwene, ari-na mwan’awe mwamulo pwa-na awereiwa o Kafarna wu.47Vaiwalyawe wira Yesu ahi -phi ya o Galileya, akhumaka oYu deya, ahirowa oku ma na niyowo, khunve ke la wi ra a ro -wé owannya we, a nvo nihemwa namwane ole, a ha la ok -h wa.48Yesu ahi mu hi merya wi -ra: – Mwaho ne ke mi rirya niso tikiniha, nyu wo kha mu na -mi ni! 49Mukhu lu pa le owo ahi -muthipelela, ira ka: – Pwi ya,n karwani, mwa n’a ka ahina -tthi okhwa! 50Yesu ahi mwi re -la: – Murowé: mwa n’i nyu mu -kumí! Mulo pwa n’owo a hami -ni mo lumo ya nu hi me nrya weYe su, khu ve nya, aro wa ka o -wa ni. 51Etta ka sisale, ahi ku ma-na n’aru me yi awe, ya rwa o -mu hime rya wira: – Mwa n’i -nyu mu kumi! 52Owo a ha kohaira ka: – Ovonné oka thi xe ni?A wo ya himwakhula wi ra: –O -vo nné nsana, ovinrene o tha -na eri ya ri. 53Vano, tithi u le ahi -su we la wi ra ukathi yo le Ye suwa mu himenryawe wi ra: “Mwa-n’i nyu mukumí”. Ti vó a ha miniowo va mosá n’atthu ot he ne a

va tthokoni vawe.54Ola ti mutikiniho wanenli

Ye su iralyawe, ahokolowaka oYu deya, arowaka o Galileya.

Yesu oninvoniha mutthuòrakala

51Numalá itthu iya, nahìri -wa nira n’aYuda. Yesu ahi -

r o wa o Yerusalemu. 2Mutt ett -he owo, vakhiviru ni mu kho -ra wa ipwittipwitthi, ya hi kha -la ehimé emosá, yarina iphi -ryo mathanu. Ehim’eyo a Yu -da yihaniha “Bezathá”. 3Mphi -r yo mmo mwahikhala a re ttaanjene: alipa òhona n’ali pa- òtu thunya n’alipa-òrakala.«A wo yanilipelela otannyeyawa mà si. 4Tthiri vanihimmwawi ra munkelo Apwiya ani -khu ruwa vehimeni okathi mu -ki na ku, khutannya màsi! Va -no, mu retta ari muraji osamammà sini vatannyeyaya, ani -vo nihiwa eretta t’iretta yamu -haxa». 5Ahikhala weiwo mu -lo pwana amanle iyakha mi -lo ko mirarú ni thanu na ttha -ru awereiwaka. 6Yesu, va mo -na lyawe ampathalene, vasu -we nlya we wira apajenrye kha-lai owereiwa, ahimukoha wi ra:

12 YOHANI 5

– Munnitthuna ovona? 7Mu -rett’owo ahimwakhula wira:– Pwi ya, nkirina mutthu òki -rihela vehimeni, màsi ya pa -je ryaka otannyeya. Okat hi o -nì r aka kìpurulele mmàsini,mu kina onnikhuruwelamomi yo kihinatthi. 8Yesu ahi mwi-re la: – Venyani, mukuxe nre -pa nanyu, mwetteke! 9N a na -no ru mulopwan’owo ahi kha -la mukumi, ahikuxa nre pa na-we, khupajerya we tta.

Va no, nihiku nenlo nari e -sá badu. 10Tivó, aYuda ya hi -mwirela mulopwan’owo avo -ni hi we wira: – Olelo esaba dú:kha muntthuniheriwa ottu khulanre pa! 11Owo ahiwakhula, i -ra ka: – Owo okivoninhe t’o kì-re nle wira: “Mukuxe nrepa na-nyu, mwetteke”! 12Vanó, a w oyahimukoha wira: – Ti pa ni u -wo owirenleni: “Mukuxe nre -pa nanyu, mwetteke”? 13 – O-le avonihiwe khamusu we nlemutt hu ene, okhala wi raYesu a hi khuma nipuro nle eri-yari y’atthu yaharere wa tta.

14Okathi mukina, Yesu ahi -mphwanya mulopwan’o wompa ni mwa Muluku, khu mwi-re la: – Nyuwo movonihiwa: nto

va no muhiré-tho itampi wirae ho khumeleleni etthu ikinayotepa otakhala. 15Mulopwa -n’o wo ahirowa wahimerya a -Yu da wira Yesu t’anvoninhe.16Ti vó, aYuda yahipajerya o -mu lupattha Yesu, mwaha wowi ra etthu ile nihiku n’a sá ba -du. 17Vano Yesu ahiwakhula,ira ka: – Atithi aka annivaramu teko mahiku othene: nimi yo-tho kinnivara!

18Mulattu wa molumo ala,a Yuda yahitepa ophavela o -mwi va. Tthiri Yesu khaviri ka -nyi hale nihiku n’asábadu pa-hi: owo ahihimya-tho wira Ti -thi awe Mulukú, ni siso ahili -ka nyiha ni Muluku.

Yesu, Mwana a Muluku,onolikana n’Atithi awe19Vano Yesu ahahimerya-

tho wira: – Kinohimeryani eke -khai wira: Mwana kha nwe -rya wira etthu mekhawe. O -wo onnira itthu siniwona na -we Atithi awe yiraka. Itthu so-thene Atithi awe anìraya, na -ve-tho Mwana onnira sei yo.20Tthiri, Atithi annimphe ntaMwa na: annimoniherya so -the ne siniraya: awo ana mo -

YOHANI 5 13

ni herya-tho miteko sulu pale xasovikana iya: siso nyu wo mu -no tikinihiwa. 21Sisale Ati thi a -n a hihimuxaya atthu ò khwa,e na vahatho ekumi: si so-thoMwa na onnavaha e ku mi aleo ntthunawe. 22Atithi kha nimu -la mula muthu: a nva nhe Mwa -na owerya wo the ne w’olamu-la, 23wira att hu othene emuttit-timiheke Mwa na, sisa le sinat-tittimihaya A ti thi. Ole ohi ni m u -ttittimiha Mwa na, nná khalakha natti tt i miha Atithi, ya wo a -mu rumme.

24 – Kinolèlani ekekhai wi ra:Ole onìwa molumo aka, a na -wamini Atithi akirumme, ò kha-la na ekumi yohimala. O wokha nrowa ohukhumiwa: owoòvenya mokhwani, khu phwa-nya-tho ekumi. 25Kino lé la ni e -ke khai wira: onophiya o ka thi -okathi ene ti yola: wo phi yatthiri onìraya atthu a khwi yeyiweke nsu na Mwa na a Mu -lu ku. Ale anrowa wi wa nsunlo, anokhala akumi. 26TthiriAti thi ari mwanene e ku mi: si -so-tho awo ànvaha Mwa n’a -ya okhala mwanene ekumi.27Ati thi ànvaha-tho Mwa naowe rya wo walamula att hu,

o kha la wira owo ti Mwana aMu tthu. 28 – Itthu iya si ho tiki -ni heni, okhala wira o no phiyaokathi onìraya atthu othe nea ri mmahiye, yiwe nsu naMw ana a Mutthu, 29ekhumemma hiye; ale ava nre mitekoso rera anohihi mu wa, ephwa-nyé ekumi; ale ava nre mite -ko sonanara a no hihimuwa,e phwanyé ehu khu mu.

Ale animukhalela Yesuonamona

30 – Miyo nkinwerya wira e-tt hu mekhaká. Miyo kinnila -mu la ntoko sinìwaka. Ola -mu la waka ti w’exariya, ma -na nkimphavela wira ntokosi ntthunaka: kimphavela wi -ra ntoko sintthunaya Atithtia ki rumme. 31Kàri miyo pahiki la vulaka sa miyo, itthu sini -hi myaka khisaroromeleya.32Va no, ohavo mukina oniki -kha lela onamona: miyo ko su -wela wira itthu sinihimya wesa miyo ti s’ekekhai. 33Nyuwomwa haruma atthu orowa o -mu koha Yohani: owo ahi kha-le la onamona Ekekhai. 34Mi -yo nkimphavela okupalihiwani mutthu mukina: vano kohi -

14 YOHANI 5

2026 Makua GOJ

me nryeni itthu iya, wira nyu -wo mopowe. 35 – Yohani arimu t huko wopattihiwa, wa -mwa le la atthu: nyuwo mwa -hit thuna otteliwa murima niwa rya iwo okathi vakhanipa hi. 36Nto mi yo kokhalanaona mo na wulupale wonvi ka -na Yo hani: ti mi te ko si ni vara -ka, sei yo Atithi siki ru mm yayaovara. M iyo kinni va ra mitekoiyo ni ti seiyo si nò niherya wi -r a Ati thi t’a ki ru m me. 37HatáA ti thi, ya wo a ki rumme, awomma nsaya a n ni kikhalela o -na mo na. Nto nyu wo khamu -nai we nsu naya, wa lá kha -nu no ne ekhove aya. 38Hatámo lu mo aya khani kh a la mwanyu wo, okhala wira kha mu -ni mwa mini ole Atithi amu ru -mm y a ya. 39Nyuwo mu n ni so -ma orattene Solempwa saMu luku, mùpuwelaka w i ramu niphwanya memmo e ku -mi ehinimala: Solempwa s e -ne seiyo sinnikikhalela ona -mo na. 40Nto nyuwo kha mu n -tt huna orwa wa miyo, wiram p h wa nyé ekumi.

41 – Miyo nkinthokorerya o-t to ttopeliwa n’atthu. 42Ohiya,vo kinnosuwelani nyuwo, wi -

r a khamunimphenta Muluku.43Mi yo kihorwa mwa nsinan’Ati thi: Vano nyuwo khamu -ni kakhela. Masi, arwá muki-na ahirummwe, munomwa -khe la vohipisa. 44Muniweryasai wamini, nyuwo munivu -wi hana yenyuru, muhipha -ve la ka ottottopela onrwa waMu luku pahi? 45Vano muhu -pu welé wira ti miyo kinrowawo himyasani va maithoni v’A -ti thi. Moisesi, yowo oni mu ro -ro melanyu, t’unrowa wohi -mya sani. 46Vekekhai, mwa -mwa mi nni Moisesi, mwamu -ka mini-tho miyo, okhala wiraMoi sesi òlempe sa miyo.47Va no, nyuwo muhinamini i -t t hu si lempyawe muniweryasai wa mini molumo aka?

Yeus onavaha yolyaatthu anjene

(Nwehé-tho Mat. 14:13-21;Mar. 6:30-44; Luk. 9:10-17)

6 1Numala itthu iya Yesu a hilapuwela ekhopela

ekina y’ephareya y’o Gali le -ya, niwa-tho y’o Tiberíyade.2Muttitthi mulupale w’atthuwanimutthara, okhala wira ya-nona ithonyeryuo sirawe, a -

YOHANI 6 15

vonihaka aretta. 3Yesu ahi -we la va mwako, khukilathi va -vo n’awixutti awe. 4Nira nu -lupale n’aYuda, nihaniwa Pa -xikowa, nahikhuvela. 5Yesu, a-t e x a ka maitho ahona wira mu -ttitthi mulupale w’atthu wa ni -mu rwela yowo. Vano ahi muhi -merya Filipe wira: – Ninro wao t h u ma vai iphahu, wira a tt -hu ala othene elyé? 6Ahi mu -hi merya siso, aphavelaka o -mwe hererya Filipe: mana yo -wo anisuwela orattene ett huyatthunawe wira. 7Filipe ahi -mwakhula wira:– Mu su ru khuikonto pili khumphi yerya oth-umela iphau sowa khe la ni pa -ttuxa nimosa khu la mutthu.8Mwi xutthi awe mu kina, iha -ni wa Andreya, mu nn’awe Si -mo ni Pedru, ahi muhimerya wi-ra: 9 – Òkhala va mwammira-vo, orina iphau thanu n’iho papi li si kha ni. Nto siniphi yerya-ni sei yo atthu owatta sisa?10Ye su a hira: – Mwalè le atthuwi ra eki lathi vathí. Ni pu ro ne -n lo mu nyepu khiwa rere. At t -h u yahi ki lathi: alo pwanapahi ya ri a tthu ikonto thanu.11Ye su ahi ku xa iphau iye,ahimuxu khu ru Muluku,khwa kawela a tt hu othene ya -ki lanthe. Aha ka welatho siso

ihopa. Atthu o the ne yahikhurampakha waphiyerya. 12Othe -ne vavo na lyaya, Yesu ahiwi -rela awi xu tti awe: – Muttotte -l e mapa ttu xa ah a nle, wira e -hi ri melé e tthu. 13A wo yahit-tottela, khu sa riha ithokwamulokó ni pili, ma pattuxayahanle a iphau iye ithanu.

14Vano atthu, vonalyaya e -tho nyeryo Yesu yiralyawe,ya hihimya wira: 15 – Veke khai,o la ti profeta yole ontthuna o -r wa omwako mekhawe.

Yesu onetta va màsini(Nwehé-tho Mat. 14:22-33;

Mar. 6:45-52)16Nsuwa ntthekuwaka, awi-

xutti awe yahikhuruwela opha-reya, 17yahikela mukalawani,khíyalapuwela okhopela, e -ro waka o Kafarnawu. Vaila -ka, Yesu ira nlelo ahirwiye o -ku mana ni yawo. 18Epheyoya nopa n’ikuru: ephareya ya-hisareya mawimpi. 19Vettiha -lyaya ekalaw’eyo mpakhaiki lomo thanú walá thanu nammo sa, yahimona Yesu atta-melaka ekalawa, ettaka vamàsini, khwòva. 20Vano Yesuahahimerya wira: – Muhòve!Ti miyo! 21Awo yahimwakhe -le la mukalawani: vohilekela

16 YOHANI 6

e kalawa yahiphiya okho pe l a,n ipuro narowaya.

Muttitthi w’atthuonimphavela Yesu

22Vaxiyaya, muttitthi w’att -hu wahanle ekhopela ekinay’a phareya, wahona wira ya -ha nle ekalawa emosa pahi.A tt hu yanisuwela wira Yesukha pakhinre mukalawani va -mosá n’awixutti awe: awixut-ti yarowanse mekhaya. 23Va -no, ikalawa sikina, sikhuma-ka elapo y’o Tiberíyade, sa -hiphiya nipuro nenlo atthunalyiyaya iphau. 24Atthu ale,vonalyaya wira Yesu khakha -nle-wo, nnákhala awixutti a w e,yahikela-tho ikalawa saya,khu rowasa o Kafarnawu, e -mpha velaka Yesu.

Yesu ti ephau ya ekhumi25Vamphwanyalyaya, e kho-

pela ekina ya ephareya, ya -hi mukoha, yiraka: – Mwi xu tti -h i, mphiyalé lini nno? 26Yesuahiwakhula wira: – Kinohi me -ryani ekekhai wira: nyuwokha munikiphavelela mwahawa ithonyeryo sonalyanyu.Mu nni kiphavela hapo mo khu -ra iphau, nvona. 27Muhivare -

le ke muteko yolya enimala:nva re leke yolya enikhala, eni-vaha ekumi ehinimala, yeyoMw a na a Mutthu entthunawewo vahani: tthirí, Tithi, Mu lu -ku mwa nene, òkivaha owe -rya wa we nno. 28Vano atthuyahimukoha wira: – Nireke e -xe ni, wi ra netteke ntoko si ntt-hu na we Muluku? 29Yesu ahi -wa khula wira: – EntthunaweMu luku t’ila: omwamini yo -wo Mu luku omurummyawe.30-31Awo yahimukoha-tho wi -ra: – Nto nyuwo ethonyeryox e ni eniranyu, wira hiyo nó -ne, niwamini? Axitith’ihu ya -hilya emaná mothakoni, nto -ko silempwaya wira: “Àhava -ha o khura iphau sirwiye wi ri -mu”. Vano nyuwo munira mi -te ko xeni? 32Yesu ahiwakhu-la wira: – Kinolèlani ekekhaiwi ra: khahiyó Moisesi òva ha-leni iphau sinikhuma wirimu.Atithi aka t’annovahani eph a uy’ekekhai, enikhuma wirimu.33Ephau enivahawe Mulukut’i le enikhuruwa wirimu, ena -va ha atthu ekumi. 34Vano att-hu ale yahimwirela: – Pwiya,ma hiku othene munivaheke e phau ene yeyo! 35Yesu a ha -

YOHANI 6 17

hi merya wira: – Miyo ka e -ph a u y’ekumi. Ole onikir-wela miyo khanivoliwa-thoetala: ole o ni kamini miyo kha-nivoliwa-tho ntthona. 36 – Ntomiyo ki ho hi me ryani wira: nyu-wo mo ko na, masi khamun i -ka mini, 37Othe ne ale kiniva -hi waka n’A ti t hi, anokirwelami yo: va no mi yo nkinakhottaale ani kirwe la. 38Vekekhai, mi -yo nki khu ru nwe wirimu wi rakireke ott hu na waka: ki khu ru -we nlé wi ra kireke otthu naw’A tithi a ki rumme. 39Vano,ott huna w’Ati thi akirumme tinno: wi r a a hi kirimelé mutthu,nná kha la mmosá, w’ale aki -va ha lyaya: ohiya vo, kahihi -mu xe othene mo khwani ni -hi ku no kiserya. 40Tthi ri, etthuentt hu naya Ati thi t’ila: otheneale ani mona Mwana ena m w a -mi ni yowo, ephwa nye ekumiyo himala. Vano miyo kini -mwa hihimuxa mokhwani ni -hi ku nokiserya.

Ephau y’ekumi tierutthu ya Yesu

41Vano aYuda yanimwapaYesu, mwaha wo wira: “Miyoki ephau ekhurunwe wiri mu”.

42Awo yanihimya wira: – Ntoola khahiyó Yesu, mwa n’a weSusé? Hiyo ninnasu we la ati -t hi awe n’ame awe. Va no o ni-himya sai wira: “Mi yo kikhu -ru nwé wirimu”? 43Ye su ahiwa -khula wira: – Muhà pe ké ye -nyu ru! 44Khavo onwe rya okir -we la miyo, ahithanliwe n’A ti -thi, yawo akirumme: va no mi -yo kinomuhihimuxa mo khwa -ni nihiku nokiserya. 45Ma pro -feta yahilepa wira: “Att hu othe-ne animwixuttihiwa ni Mulu -ku”. Othene ale aniwi wa Ati -thi ni anixuttihiwa ni yawo, a -nokirwela miyo. 46Nto khavoo wo nne Atithi ahi khanle Mwa -na okhunme w’A tithi: yowo t’o-wonne Atithi.

47Kinolèlani ekekhai wira:o le onikamini miyo, òkhala -na ekumi yohimala. 48 – Miyoka ephau enivaha ekumi.49A xi tith’inyu yahikhura ema -ná mothakoni, numalá khu kh -w a sa. 50Vano ephau ekhu ru -nw e wirimu khinlikana n’i ma -ná: tthiri ole onkhura e pha ue la, khankhwa-tho. 51Mi yo kie phau ekumi, yeyo ekhu ru -nwe wirimu: mutthu ontt hunaokhura ephau ila onokhala

18 YOHANI 6

ma hiku othene òhimala. Va -no ephau enrowaka ova hat’i ru tthu aka, yeyo entthu na -ka o va hererya wira atthu o -the ne ephwanye ekumi.

52Ayuda yanivanyihanamw a ha wa molumo ala, yira-ka: – Oniwerya sai ola oniva-ha erutthu awe wira nikhu re -ke? 53Yesu ahahimerya wira:– Kinolèlani ekekhai wira:mwa hikhurekeru erutthu yaMwa na a Mutthu, mwahiwu -rye ke ru ephom’awe, khamu -ni kha lana ekumi mwa nyu -wo. 54O lé onikhura erutthu akani on wu rya ephome aka, ò -kha la na ekumi yohimala: va -no mi yo kinomuhihimuxa mo -khwa ni nihiku nokiserya. 55Tthi-ri, e ru tthu aka ti yolya ye ke -khai, e pho m’aka ti yo wu ryaye ke khai. 56Ole oni khu ra er u t -thu a ka ni oniwur ya ephomeaka, o ni khala mwa mi yo, nimi yo ki nikhala mwa yo wo.57Ntoko Atithi, ari mwaneneekumi, si ki rummyaya mi yo,vano miyo ko phwanya eku mimw’Atithi: si so-tho, ole oni ki -khura miyo o n ophwanya eku -mi mwa miyo. 58Ela t’iphau e -

khu runwe wirimu: ephau ilakhinlikana n’i le ya khuralya -ya axitith’inyu khu khwa sa. O l eoni khura e p h au ila onokhalamahiku o thene. 59Ye su ahi -hi mya itthu iya axu tthihakampa ni mo thu ku ma na, o Ka -fa rnawu.

Molumo anivaha ekumiyohimala

60Vamwiwalyaya Yesu, awi -xu tti awe anjene yahihimyawira: – Molumo ala àtepa ori -ka. Ti pani oniwerya okupa -li? 61Vano Yesu, ònaka mmu -ri ma ni mwawe wira awixuttiawe ale yanàpa mwaha w’e -tthu iyo, ahahimerya wira:– Mo lumo aka annotikiniha -ni? 62Ma nkhi nyuwo mwamo-na Mwa na a Mutthu awela-ka wi ri mu, weiwo waryawekha lai? . . . 63Eroho t’inivaha e -ku mi: erutthu khirina mute -ko. Va no molumo kohime n -ry a kani t’iroho enivaha eku -mi. 64Nto, variyari vanyu àk -ha la-vo akina ahinamini. Tthi -ri Ye su, okhuma wopajeryani,ana suwela yawo yahamini, a -ni musuwela-tho ole arowao nva riha. 65Yesu ahahime rya-

YOHANI 6 19

tho wira: – Ti vavo miyo kohi-menryakani wira: “Khavo o -nw e rya okirwela miyo, ah i th a-nliwe n’Atithi”.

66Okhuma nihiku nlo, awi -xu tti awe anjene yahimwa la -na ni yowo, khuttharuwa we -tta na. 67Vano Yesu ahakohaale mulokó nanli, iraka: – Khi -no nyuwo-tho munnithunaoro wa? 68Simoni Pedru ahi -mwa khula wira: – Pwiya, nintt -h u na omutthara pani? Muri -na molumo anivaha ekumiyo himala, ti nyuwo. 69Vano hi -yo nihamini, nosuwela wiranyu wo mwà Kristu, oru mm -we ni Muluku. 70Yesu ahiwa -khu la wira: – Nkihiyó miyo ko -thanlaleni nyuwo, mulokó na-nli? Vano mmosá a nyuwo,Satana! 71Yesu amuhimya Yu -da, mwan’awe Simoni Isi ka -ryoti: tthiri Yud’owo, mmosáa muloko nanli, t’arowa onva -riha.

Ohamini w’amusi a Yesu

71 Numala itthu iya, Yesu anettetta elapo y’o Gali -

le ya: khatthuna wettetta o Yu -deya, okhala wira aYuda ya -niphavela omwiva. 2Vano, nira

n’aYuda nìhaniwa nira namixaxa, nahattamela. 3A mu-si awe Yesu yahimwire la:– Nvenyé va, murowe o Yu -deya, wira nave awixutti an -yu yone-tho miteko sinva rn -yu. 4Tthiri, khavo onira apha -velaka osuweliwa, khí ya varamiteko sawe wiphini. Nyu wo,mwiraka itthu iya, mwi rekemwi suwelihaka w’a tthu othe -ne. 5Vekekhai, nná khala a mu -si awe khiyá mwa mi ni. 6VanoYe su ahiwakhula wi ra: – O ka -thi aka nlelo khu na tthi ophi -ya. Vano nyuwo, oka thi t’u k a -thi ti wawinyu. 7Atthu avathí-va khana mwa ha wo wo nyo -khani nyuwo: nto anni ki nyo -kha miyo, ma na kinniwonihe -rya wira mi te ko saya ti sona -nara. 8Mu ro wa seke nyuwo,o n írani. Miyo nkinrowa oní -ra n’iwo, okhala wira mahikua ka nle lo khamalenle. 9Vá hi -me n rya we siso, ahihala o Ga-li l e ya.

Yesu onrowa onírani namaxaxa

10Vano, amusi awe varo wa-lya ya oníran’iwe, yowo-tho a -hi rowa khahiyó vosuweliwa,

20 YOHANI 7

On Com

nto wiphini. 11Va ní rani va vale,makhulupale à Yuda ya ni -mwa vya, yiraka: – Nkhi u le o riwowi? 12Mmutti tt hini mo the -ne, atthu yaniva nel a va njenesa yowo wiphini. A ki na yani-himya wira: – O wo t’ò rera mu -rima. Akina ya ni va nya, yira-ka: 13Vano, Kha vo alavulamwa ha wa Ye su vanla kani,ma na atthu yaniwova ma -khu lupale.

Yesu onixuttiha mpanimwa Muluku

14Eríyari ya nira, Yesu ahi -ke la mpani mwa Muluku,khu pajerya owixuttiha att hu.15 Ma khulupale àYuda ya hi ti -ki nihiwa, khwiraka: – O la o ni -su wela sai vanjene si sa, ahi -so mme? 16Yesu ahi wakhula,ira ka: – Itthu sinixuttihaka kha -hiyó sawaka: sini khuma waMu luku òkiru mm e. 17A kha lámu t thu oniphavela we tt e laott huna wa Muluku, ono we r y awona itthu sinixu tti haka sàrisa Muluku, walá kà lavulakasa mmuruni mwa ka. 18 – Oleon lavula sawawe mmansa w e,onniphavela wi vu wiha pahi.

Va n’ole oni pha vela onvuwi-ha ole òmu ru mme, owo t’oni -hi mya ekekhai: Mwa yowokhu vo-vo wotha. 19KhahiyóMo i se si òva haleni ikano?Va no, khavo nná khala mmo -sá a nyu wo o ne tella ikanoiyo. Na nso, mu ni kiphavelela-ní okìva? 20Mu tti tthi w’atthuwaha khula wi ra ka: – Nyuwomu ri ni Satana. Ti pani oni -phavela owivani? 21Yesu ahi -wakhula wira – Miyo kìraleethonyeryo emo sa pahi, va -no nyuwo o the ne anyu khu -tikinihiwa. 22Nto nyu wo mu -ni wunnuwiha àn’inyu axilo -pwa na nihiku n’asába du, o -kha la wira Moi ses òhoruma -ni owinnuwiha à n’i nyu a wo.Nto vekekhai, kha hiyó Moi -se si apajenrye wo vahani eka-no ela: makhu lupale a kha laiti ya pajenrye. 23Siso nyu womu ni mun nu wiha mutthu ni -hi ku n’a sá ba du, wira muhi vi -rikanyihe i ka no sa Moise si:va no mu n n anareliwaní ni mi -y o mwaha w’o nvoniha vo -ma lela mutthu ni hiku n’asá -ba du? 24Muhi mu thorihé mut-thu muttharaka i tt hu sinòne

YOHANI 7 21

ter pg 11

ya pahi: mwixutte o la mulamu ttharaka exariya.

Yesu ti Kristu25Atthu akina o Yerusale m u

yanihimya wira: – Khahiyó yo-la onipha ve liwa wira ìviwe?26Nto va no onnilavula vanla -ka ni, khu hirihiwa etthu. Khi -no makhu lu pal’ihu arosuwe -la vekekhai wira tthiri uwo tiKri stu? 27Ma si Kristu arwaka,kha vo ontthuna osuwela on -k h u mawe: van’ola, hiyo nosu -wela oni khu mawe-wo.

28Okathi uwo, Ye su ira a xu -ttihaka mpani mwa Muluku.Vano ahihimya aru nyaka wi -ra: – Nyuwo mu no na wira mu-nni kisuwela ni wi ra mosuwe -la onikhumaka. Nto miyo nki -rwiyé mmansaka: Muluku t’o -kirumme. O wo t’a ekekhai.Nyuwo kha mu nimusuwelayowo. 29Miyo ki nni musuwela,okha la wira ki nikhuma mwayowo ni ti yowo okirumme.30Atthu ale ya niphavela onva-ra, nto kh a vo awenrye, okha-la wira okathi awe nlelo khi-wàphi ya le. 31Vano atthu a nje -ne a mu tti tthi ule ya hi mwa -

mini yowo. A wo yahihimyawira: – Va nrwa we Mò po li, oni -mwira mitikiniho su lu palexa,so vikana iye sira lyawe Ye -s’u la?

Atthu anirummwa orowaonvara Yesu

32AFarisi yahìwa wira atthuo thene yanàpa wiphini itthuiya sa Yesu. Tivo, makhulu -pa le a anamukuttho n’aFari -si yaharuma anakhotto oro -wa onvara. 33Yesu ahihi m yawi ra: – Nle lo kinokhala ni nyu-wo oka thi vakhani: numa lá,ki noho kolowela wa yole oki -ru mme. 34Nyu wo munoki pha -ve la, mu hi kiphwanyé: ma naiwo ki nro waka, nyuwo kha -mu nwe rya ophiya-wo. 35Ayu -da ya hi ko hana yaworu w i -ra: – O la o ntt huna orowa vai,hi yo ohi nwe ryahu om p h w a -nya? Khi no ontthuna oro waw’a Yuda amwarenle ilapo s’a-ma lapo, wi ra awixuttiheke ya -wo? 36A ni hi mya exeni mo lu -mo ahi mm ya we wira: “Nyu womu no ki pha vela, muhiki ph w -an y é, ma na iwo kinrowaka,nyu wo kha munwerya oph iya-wo”?

22 YOHANI 7

Miró sa màsi makumi37Nihiku nokiserya na nira

nle, nari nulupalexa, Yesu ahe-mela oholo w’atthu, khuhi -mya arunyaka wira: – Akhalámu tthu ovoliwe ntthona, aki -rwe le miyo; awuryé 38ole oni -kamini miyo. “Mmurimani mwamuthu yowo, munophattuwami ró sa màsi makumi”, ntokosi nihimyaya Sole mp w a saMu l uku. 39Ni molumo ala, Ye -su ahihimya Eroho Yarowayawakhela ale yamwamini yo -wo. Mahiku ale, Eroho ya Mu-luku nlelo yira ehinatthi ova -hiwa atthu, okhala wira Yesunlelo ira ahinatthi ovuwihiwa.

Atthu anivanyihanaokhumalyawe Yesu

40Mmuttitthini mw’atthu ale,a kina yiwaka molumo ala,ya nihimya wira: – Vekekhai,o la ti profeta yole onihimm -wa. 41Akina yanihimya wira:– Ola Kristú! Nto akina-thoya nihimya wira: – Khino Kri -stu o ntt huna okhuma o Ga li -le yá? 42Tthiri Solempwa sini -hi mya wira Kristu ontthuna o -kha la a nloko na Davidi, ni

wi ra ontthuna okhuma o Be -thele he m u, muttetthe wa Da -vi di. 43Si so wahikhala ohìwa -na na w’at thu mwaha wa Ye -su. 44Akina a yawo yani pha -ve la onvara: nto khavo ammi -n yalenle.

Makhulupale àYudakhanimwamini Yesu

45Anakhotto yahihokolowe law’alupale a anamukuttho niw’aFarisi, khukohiwa wira:– Muhimuruhenle-ni? 46Ana -k ho tto yahiwahula wira. – Kha-vo ontonko olavula ntoko mu-lo pwan’owo! 47AFarisi yahi -wi rela: – Nave-tho nyuwo mu-hotothiwa? 48Khino ókhalamu khulupale walá nFarisi ò -mwa minni yowo? 49Nto atthuale ahisuwenle ikanó, t’òtha -nye y a. 50Vano Nikodemo,mmo sá àFarisi, yole aronwekhalai olavula ni Yesu, aha hi -me rya wira: 51 – Khino ikanosa hu sinimutthukwela mutthu,apajenrye toko wiwiwa n’u -su weliwa siralyawe? 52Awoya himwakhula, yiraka: – Ninyu wo-tho mwà mu Galile ya?

YOHANI 7 23

Musomeke orattene: mu su -we le wira khavo profeta o n -kh u ma o Galileya! 53Va nokhu la mutthu ahivenya a ro -wa ka owannyawe.

Yesu onimulevelelamuthiyana namararuwa

8 1Nto Yesu ahirowa o mw a- ko wihaniwa Olivera. 2Va -

xa ka ru, ahipeherya aho ko lo -we la ka mpani mwa Mulu ku.Att hu othene yahimwatta me layo wo. Yesu ahikilathi, khu pa -je rya owixuttiha. 3Va no, aw i -x uttihi a ikano n’a Fa risi ya hi -mu ruhela muthi y a na mmo sá,aphwanyiwe ara ru waka; ya hi-mwe me xa mu thi ya n’o w o eri -ya ri, 4khumuhi merya Yesu wi -ra:– Pwiya, mu thiyan’ola o -ph w a nyi we ara ru waka. 5Ika n osa Mo i se si sinniruma o wi vani ma luku a thi yana si sa. Ma n -k hi nyu wo mu nihi mya-ni?6A wo ya hi mu koha si so, wiraem w e he rerye, e pha velakamulattu w’o mo the rya. NtoYesu ahù rama, khu kelela ole -pa vathi n’i ka tha. 7Atthu awoyanithipelela o mu koha. Tivó,Yesu a he me la, khwa hime ryawira: – Akha lá mu tthu a nyu -

wo o hi rina eta m p i, yowo a -khale mu raji o nvo nya nlukumut hi yan’ola. 8A hùrama-tho,ana vi ra ale pa ka vathí. 9Vaiw -alya ya siso, att hu ale yahi pa -je rya ove nya-vo, mmo sá-mmo sa, e pa je rya ka anakhu -lo. Khu hala Ye su ni mu -thiyan’owo pa hi, emenle nesisale vavale. 10Ye su aheme laorattene, khu mu koha muthi -yan’owo, i ra ka: – Muthiyananyu! Att hu ale ari vai? Khavoòhu khu ma leni? 11Khwa khu lawi r a: – Kha vo, Pwiya. Yesu ahi -mu hime rya wira: – Ni miyonki no hu khu muni. Muroke: ntoo khu ma olelo va muhitthe -ké-tho.

Yesu ti warya w’olumwenku12Yesu ahilavulana-tho att -

hu a le, iraka: – Miyo ki mu thu-ko w’o lu mwenku. Ole oniki -ttha ra mi yo onokhalana wa -rya o ni vaha e ku mi: owo kha -netta-tho mwe pi phini. 13AFa -ri si ya himuhime rya wira:– Nyu wo mu nikha le la o na mo -na mma nsinyu: o na mo n’a -nyu khu hiyó etthu! 14Ye suahi wa khula wira: – Ha tá ki -khale la ka o na mona ki mwa -

24 YOHANI 8

ne ne, o na mon’ak’ola ti w’e ke -khai: okhala wira miyo kin-nisuwela o k hu malyaka n’oni -ke laka! Va no nyuwo khamun -su wela o khu malyaka, nná -kha la onke la ka. 15Nyuwo mu -ni la mula mu ttha raka ma kha -le lo a att hu: miyo wekekhai,okhala wi ra nkinlamula me -khaka: ki nla mula ti miyo va -mo sá n’Atithi akiru m me. 17Ika -no sa nyu sinihimya wira ana-mona a nli yahimyaka etthu e -mosa ru, etthu iyo ti y’e kekhai.18Va no, miyo kinnikha lelaonamo na mmansaka, na veAtithi aki rumme annikikha le la-tho ona mo na. 19Awo yahi -mukoha wi ra: – Atith’inyu a riv a i? Yesu a hi wakhula wira:– Nu ywo kha mu nkisuwela mi -yo, nná khala kh amunasuwelaAti thi. Mwa ki suwenle miyo,mwa mwa su we la-tho Atithi.

20Yesu ahi himya molumo a-l a axu tti ha ka mpani mwa Mu -lu ku, – ni pu ro na muhakhu.Kha vo a nva nre, okhala wira o -ka thi a we nlelo khiwa phi ya le.

“Weiwo miyo kinrowaka,nyuwo khamuniwerya

ophiya”21Yesu ahahimerya-tho wira:

– Miyo kinorowa. Nyuwo mu -nokiphavela, muhikiphwany é:mu ni mokhwa mwa itampi sa -nyu. Weiwo onrowaka miyo,nyu wo khamuniwerya ophiya-wo. 22A Yu da yanikohana wi -ra: – Exe n’i yo enihimyawe wi -ra: “Weiwo o nro waka miyo,nyu wo kha mu niwerya ophi -yawo”? Khino onrowa wisiva?23Ye su ahahi merya wira:– Nyu wo mwa’àtthu a vathí-va: miyo ki mutthu a wirimu.Nyuwo mwa’àtthu a mo lu -mwenkuni-mu: miyo nki hi yó aolumwenku yola. 24Tivó mi yokonimenryakani wira: “Nyu womu nimokhwa mwa ita mpi sa -nyu”. Tthiri, mwaha mi ni wirami yo t’ule onikhala, ve ke khaimu nimokhwa mwa ita mpi sa -nyu. 25Awo yahimukoha wi ra:– Nyu wo mwà pani? Yesu ahi -wakhula wira: – Miyo ti yole ko -himenryakani okhuma wopa -j e ryani: 26Kihana sinjene s’o hi -mya ni s’olamula mwaha wanyu wo. Nto ole okirumme t’è -ke khai: ni Miyo kinnilaleya mu -la poni-mu itthu seiyo simwi wa -lya ka owo.

27Awo khiyàsu we nle wira à - hi merya mwaha w’A tithi. 28Ti -

YOHANI 8 25

vó, Yesu aha hi me rya-tho wira:– Okathi onrowa nyu omukho -me la Mwana a Mu tthu, muno -su w ela wira miyo t’u le onikha-la. Mu nosuwela-tho wira mi -yo nki nìra etthu me khaka: mi -yo ki nnilaleya itthu si ki xu tti hal -ya ya At t ih i pa hi. 29Ole o ki rum -me ori ni miyo: Kha ki hi ya léme khaka, ma na mahiku othe-n e miyo ki ni ra etthu sini mu si -ve la. 30Mwa ha w’olavula siso,atthu anjene yahimwamini yo -wo.

“Ekekhai ennimopolamutthu”

31Vano Yesu ahahimeryaa Yu da yamwamini wira: –Nyu wo, mwalipiheryá wa mi -ni molumo aka, vekekhaimu nokhala awixutti aka; 32mu-no suwela ekekhai, ekekhaiye yo enowopolani. 33Awoyahimwakhula yiraka: –Hiyonri a nloko n’Abrahamu: khi-nakhanle ipottha sa mutthu.Vano nyuwo munihimya saiwira: Munimopoliwa? 34Yesuahahimerya wira: –kinolèlaniekhweli wira: othene aniraetampi, ari ipottha s’etampi.35Epott ha khinkhala va ttho ko -

ni ma hiku othene: mwa nat’o ni khala-vo mahiku o thene.36Ti vó, Mwana awo po lani, tt hi-ri mu nokhala ane thi. 37Miyoko suwela wira mw’à nlokon’A brahamu. Nto nyu wo kha-mu nakhelela molumo aka:ha tá khí yaphavela okì va. 38Mi -yo ki ni himya itthu sò nalyakaw’A ti thi: nave nyuwo munirait thu mwiwalyanyu wa ti t h’i -nyu.

“Tith’inyu ti Satana”39Awo yahimuhimerya wi ra:

– Tith’ihu t’Abrahamu! – Mwà -ri àna a Abrahamu, nansomwi reke sìralyawe Abraha -m’u wo.

40Nto nyuwo muniphavelaoki va, okhala wira kihohi me -ryani ekekhai emwiwalyakaMu luku. Abrahamu khi ralento ko sinìranyu. 41Nyu wo mu -ni vara miteko so ti th’inyu. A -wo yahimwakhula wi ra: – Hi -yo khanihiyó ana ò ra ruiwa.Hi yo nrina tith’ihu mmo sápa hi: Muluku! 42Yesu ahi wi re-la: – Tith’inyu àri Mu luku, nyu -wo mwamukiphenta: okha lawi ra vekekhai k i khu mme waMu luku: miyo nkilakenle orwa:

26 YOHANI 8

Atithi t’akirumme. 43Muhini we -la-ní sinihimyaka? Mana mu -hojela owiriyana molumo a -ka. 44Tith’inyu ti Satana: nyu -wo munitthuna wira sintt hu -na we tith’iny’uwo. Owo ti mu-lipòwiva okhuma wopa je rya-ni. Owo khanakhale n’i k e khai,okhala wira mwa yo wo khivoekekhai. Óthaka, o ne ttela ma-khalelo awe: tthiri uwo mulip-òwotha ni tithi awe wothá.45Va no miyo kinlavula eke khai;tivó nyuwo mu hini ka mina n y u.46Ti pani a nyuwo oni weryaoki phwanyana eta mpi? Va -no, mi yo kihimyaka ekekhai,mu hi nikaminela-ní? 47Ole on -k hu ma wa Muluku, onniwi ri -ya na si nihimyawe Mu luku. Va-no nyu wo khamu nkhu ma waMulu ku: tivó mu hi niwiriyana -nyu sinihimyawe Mu luku.

Abrahamu ahinatthi okha-la, miyo t’ule onikhala

48AYuda yahimuhimerya wi -ra: – Hiyo khannotha nihimya-ka wira mwà muSamariya niwira muri ni Satana! 49Yesua hi wakhula wira: – Miyo nki -na Satana! Miyo kinattittimi-ha Atithi: nto nyuwo munni -

khotta okittittimiha. 50Vanomi yo nkiniphavela ovuwihi-wa: ò khala onikivuwiha, oni -ki la mu la. 51Kinohimeryani eke-khai wira: ale anettela molu-mo a ka, khankwa-tho. 52AYu-da yahimuhimerya wira: – Va -no no suwelexa wira muri niSata na. Abrahamu òhokhwa,ma profeta àkhwasa-tho. Va -no nyuwo munihimya sai w i -ra: “A le anettela molumo a -ka, khankhwa-tho”? 53Tith’i -hu A bra hamu ohòkhwa: nyu -wo munikhaliha mulupaleonvi ka na yowo? Maprofetaya wo-tho ahokhwa: nyuwomu nisira pani? 54Yesu ahiwa -khula wira: – Miyo kaivuwi -ha ka mmansaka, ovuwa wa -ka nno khuhiy’etthu. Atithi t’a -ni ki vuwiha, yawo munahi -mya nyu wira Muluku anyu.55Nto nyu wo khamunimu su -we la: mi yo kinnimusuwela.Ka hi m y á wi ra nkinimu su we -la, kinnett e la molumo awe.56A braha mu, tith’ihu, ahitteli-wa murima van jene arorome-laka wo na ni hi ku naka: ohò -na tthiri, khu sa re ya otteliwamuri ma. 57A Yu da yahimu hi -

YOHANI 8 27

me rya wira: – Nu ywo nle lokhamunatthi o phi ya iyakhamiloko mitha nú: mmonne saiAbrahamu? 58Yesu ahiwa khu-la wira: – Ki no lèlani eke khaiwira: Abra ha mu ahina tthi o -khala, miyo t’u le onikhala.59Na nanoru ya hi tto tta ma lukuwi ra envo nya kase: nto Ye sua hi pitha, khu khuma mpa nimwa Mu lu ku.

Yesu oninvoniha mulo -pwana ayariwe ohònene

9 1Yesu ahivira ettaka, khu - mona mulopwana mmosá

ayariwe ohònene. 2Awixuttia we yahimukoha wira: – Pwi -ya, ola ahalaka oyariwe o hò -nene, otthenke tuvi? Ott h e n -ke mmansawe, walá att he nkealipa amuyanre? 3Yesu ahi wa -khula wira: – Ola kha tthe nke,ha tá alipa amuyanre kha tthe -nke. Ohona iwo okumelenlewi ra mwa mutth’ula wo neye o -we rya wa Muluku. 4O tha na si -sa, kihana ovara mi te ko s’A -tithi akirumme. O hi yu onna tt a-mela, ohinwe rya we mu tthu o -va ra muteko. 5O ka thi wo the -ne onkhalaka mo lu m we nku -

ni, miyo ki warya w’olu mwe -nku. 6Ahimyakaru siso, a his -en y e rya vathí, ahe theya e tt -ha ya ni mar’awe, khu ttikitt he l ama itho a mulipa-òho n’o wo.7Nu ma lá ahimwirela: – Ro wa -ni, mwa khuse vatthiyani n’oS i lo wé. (Silowé enihimya wi ra:“Oru mmwe”). Mulipa-ò ho na a -hi rowa, ahikhusa, khu ho ko lo -wa ònaka.

8Ana mwatta ma nani awen’a le yamonne a ve kelaka esi -mo la mpakha ni hi ku nle, ya -ni kohana yiraka: – Ol a kha hi -yó yo le akilathi ana ve kela e si -mo la? 9Akina yanihi mya wi -ra: – Ti yowo! Akina ya ni ra:– Kha hiyó: onolikanana. Mwa -ne ne a ni himya wira: – Ti yo -mimi! 10Va no a tt hu yahimu -koha wi ra: – Na nso maithoa nyu att hu ku nwe sai? 11Owoaha khu la wi ra: – Mu lopwa n’o -le, o nì ha niwa Ye su, etheiye ett-ha ya, a ki sirikela mai tho, khu -ki hi me rya wira: “Ro wani o Si -lo wé, mwa khu se”, Miyo ka h -ro wa, ka hikhu sa, khupajeryawo na. 12Awo ya himukoha-thowi ra: – Owo ori vai? Khwa khu -la wi ra: – Kahiki!

28 YOHANI 9

MaFarisi animukoha mu -tth’ule ovonihiwa

13Mulopwan’owo avonihi-we ahirowaniwa w’aFarisi.14Ni hiku nle Yesu ne the ya lya-we etthaya, khumutthu ku lamai tho mulipa-òhona, narie sá badu. 15Nave, aFarisi ya-wo yahimukoha-tho wira:– Ott hukunwe sai maitho?O wo ahiwakhula wira: – Owoe the iye etthaya, akisirikelama i tho: vano miyo n’o khu -sa, khí yona. 16AFarisi akinaya ni himya wira: – Mu lo pwa -n’owo kha hiyó mutthu a Mu -luku, okha la wira khanttitti -mi ha ni hiku n’asábadu. Va -no akina ya nihimya wira:– Àri mulipa-ò tt heka, aweryasai wira mi ti k i ni ho sisa?Khíyavanyi hana yaworu.17AFarisi yahimu ko ha-thomulipa-ahona, wi ra: – Khiwe yo, onihimya-ní sa yoleòtt hu kunle maitho? Khwa-khula wi ra: – Ti profeta. 18Va -no ma khu lupale awo khi yà -mini wi ra owo ari mulipa-ò -ho na, a ro vo nihiwa: tivó ya -hi wiha ni ha ali pa amuya nr e,19khwa ko ha wi ra: – Ola mwa -n’i nyú? E k ekhai wira oyariwéohò ne ne? Vano-nto opajen-

rye sai wo na? 20Atithi awe n’a -me a we yahiwakhula wi ra:–Hi yo no s uwelexa wira olamwa n’i hu, ni wira oyariwéohonene. 21Mavonelo awekhani nsu wela; hatá o nvo ni -hale, kha nni musuwela. Mmu -ko he ke mwanene yo wo: owo mu lwene, o nni we rya olavulamm ansa we. 22Ati thi a we n’a -me awe e ha la ka wakhu la si -so, yawova ma khulu pa le à -Yu da: tthi ri, ma khuku pa le awoyahi wa na na o mo mo la mmu-lokoni mwa ya mu tthu ti mut-thu akela ohi mya wi ra Ye suti Kri stu. 23Tivó, atit hi awe n’a -me awe vakhu nl ya ya wira:“O wo mu lwe ne: mm u kohekemwane ne”.

24AFarisi yahimwihana-thoole ahona, khumwirela: – O ni -himerye ekekhai va mai tho -ni va Muluku. Hiyo nosuwelawi ra mulopwan’owo natam-pí. 25Owo ahakhula wi ra:– Àri na tampi, miyo niksu we -la. Ki nsu welaka, etthu emosapa hi: khalai nkona, vano kin-nona. 26 Awo yahimukoha wi -ra: – O wo owirihale exeni?O tthu ku nle sai maitho awo?

YOHANI 9 29

27Khwa khula wira: – Miyo ki -ho lèlani omosà, nyuwo khu -hitthuna wiwa. Munipha vele -la ní-tho wiwa? Khino nyuwo-tho muntthuna okhala awi -xutti awe? 28Awo yahimuru -wa na, yiraka: – Mwixutti aweti weyo! Hiyo n’awixutti a Mo i -sesi. 29Hiyo nosuwela wiraMu luku ahimulavuliha Mo i -sesi. Van’owo khanisuwenleo ni khumawe-wo. 30Mulop wa-n’o le ahiwakhula wira: – Va -ni tikiniha ti vavo: nyuwo kha -mu suwenle onikhumawe-wo,nto yowo t’okitthukunle mai -tho. 31Hiyo nosuwela wira Mu-luku khaniwiwa anatampi.Mu luku oniwiwa ale animu ttit -timiha, enettela sintthunawe.32O khuma vapajenryaya olu -mwenku, khinnaiwe wira mu -tthu otoko omutthukula mai -tho mulipa-òyariwa ohòne ne.33Owo ahakhanle mutthu aMu luku, khawerya wi r’e tthu.34Awo yahimwakhula wi ra:– Weyo oyariwe osarei ye neita mpi, vano omphavel a oni -xu ttiha hiyo? Khumo mo le laotá.

Ohona wa eroho35Yesu ahiwa wira mulopwa-

na ole ahòmoliwa. Vano va -mphwanyalyawe, ahimuko-ha wira: – Nyuwo munni -mwa mi ni Mwana a Mutthu?36Khwakhula wira: – Pwiya, tipani u wo, wira kimwaminiki?37Ye su ahimuhimerya wira:– Nyuwo munnimona: ola on- la vula ni nyuwo, ti yowo. 38O -wo ahi mwakhula iraka: – A -pwiya, ki ha mini! Ahimyakarusi so, khumukokhorela Yesu.

39Vano Yesu ahimuhime ryawira: – Miyo kirwiye olu -mwe nk’ula wira kilamule: a li -p a-ò hona yoneke, vano aleani sù puwela wira annona e -kha le alipa-òhona yoneke,vano ale anisùpuwela wira a-nn ona ekhale alipa-òhona.

40A Fa risi akina, yari ni Ye su,vai walyaya siso, yahimu ko-ha wira: – Khino ni hiyo-thon’à li pa-òhona? 41Yesu ahiwa -khu la iraka: – Mwari alipa-ò -ho na, kha mwakhalana ita-mpi. Va no, okhala wira mu -nn ihi mya wi ra: “Hiyo ninno -na”, etampi a nyu khimmala.

30 YOHANI 10

Nlikanyiho na makampusin’ipuri sawe

10 1Yesu ahahimerya att- hu wira: – Kinohime r -

y a ni ekekhai: ole onira akelakamu nsisini muri ipwittipwitthi,khu hiyàvira vamukhora, khí -ya tu pa nipuro nikina, owo na -wi ye, mulavilavi. 2Vano, ole o -nvi ra va mukhora t’ukhanlema kampusi a ipwittipwitthi.3Mu lipa a mukhora onimu -hu le la yola. Ipwittipwitthi sin -ni su we la nsu nawe: tthirimakampusi onnihana ipwit-tipwitthi siri sawawe, khulae mo sa nsi na naya, khukumi-heryaka va té. 4Numalá oku -mi ha ipwittipwi t t hi sawe so -thene, onniho le la, n’iyo si -nni mu tthara ottuli, mu t thu si -ni mutikhinaya: ohi ya vo, sino-mutthyawa, ma na kha si nsu -wela nsu na mutthu mu ki na.

6Yesu ahahimerya nli ka -nyi ho nla: vano awo khiyà i -wa le ett hu aphavelawe wa -lè la.

Yesu ti makampusi òreramurima

7Tivó Yesu ahahimerya-thowira: – Kinolèlani ekekhai wi -

ra: miyo ka mukhora wa i pwi -ttipwitthi. 8Othene ale a rwi yemiyo kihinatthi orwa, a na wi -ye n’alavilavi. Vano i pwi tti -pwi tthi khisawìwelenle. 9Mi -yo ka mukhora: ole onke la a -vi raka mwa miyo, onimo po -wa: owo onokela, ono khu ma,onophwanya yolya. 10Na wi yeo nirwela wiya ni wiva n’o pwe -texa pahi. Miyo kirwi ye wiraatt hu ekhalane eku mi, eku miyomalela. 11 – Miyo ka ma -kampusi ò re ra murima. Ma -ka mpu si ò re ra murima onnile-va eku mi awe mwaha wa ip -wi tt pwitthi sa we. 12Va no, na -mu teko òli viwa, yo wo ohi kha-nle ma ka mpu si, na ve ipwi tti -pwitthi si hi khanle sa wawe,mwi ji onnivara, onn i hiya ipwi -ttipwi tthi sihikhanle sa wawe,mwiji on nivara i pwi ttipwitthi,sikina khu mwa reya. 13Tthirinamu te ko onli vi wa omphave -la wa khe la pa hi: khanthokor-erya ipwit tipwitthi iye, 14-15Mi -yo ka ma ka m pu si òrera mu -rima. Nto ko Atithi sinkisuwe-laya mi yo, ni ntoko miyo ki -nasu we laka A ti thi: siso-tho mi -yo kinni su we la ipwittipwitthisaka n’iyo si nnikísuwela mi -

YOHANI 10 31

yo. Mi yo ki n n i leva ekumi akamwa ha wa ipwi ttipwitthi saka.16Kokha la na-tho ipwittipwit-thi si kina si hikhanle ntoko ne-nla: se i yo-tho kihana othuku -ma nya. Iyo sinimwiwa nsu na-ka: siso ninrowa okhalaka ni -koto nimo sa ni makampusiaya mmo sa.

17Atithi annikiphenta: tthirimiyo kinnileva ekumi aka, wi -ra kiphwanye-tho ekumi yeyo.18Khavo onwerya okakha e -k u mi aka: ti miyo mwaneneki nleva votthuna waka. Miyoko khalana owerya w’olevae ku mi aka: kokhalana o we -rya w’okuxa-tho yeyo. T’sisosirummwaka n’Atithi.

19AYuda yahivanyihana-thomwaha wa molumo ala. 20A -nje ne a yawo yanihimya wi -ra: – Ola ori ni Satana. Miru -ku sommalela. Munimwiwe la-ni? 21Akina yanihimya wi ra:– Mutthu ori ni Satana kha n -la vu la sisa. Khino Satana o -no werya watthukula maithoalipa-òhona?

AYuda animukhotta Yesu22Mahiku ene yawo, o Ye ru -

salemu nahikhala nira nulu -

pa le n’otthapeliwa empa yaMu luku Yari eyita. 23Yesu ane -ttetta mpani mwa Muluku,ni phiryo na Salomoni. 24Ayu -da yahimurukurerya, khu -mwi re la wira: – Munnikhuwampa kha lini? Nyuwo mwàriKri stu, munihimerye oratte -ne, muhinikhuwé. 25Yesu ah -iwakhula wira: – Miyo kiho hi -meryani: nyuwo khuhamini.Mi teko sinivaraka n’uweryaw’A tithi, sinnikikhalela ona mo-na. 26Nto nyuwo khamunami -ni, okhala wira khamuhiyó i -pwi ttipwitthi saka. 27Ipwitti pwi -t thi saka sinnìwa nsu naka:miyo kinnisuwela seiyo, n’iyosinnikitthara. 28Miyo ki nni -vaha seiyo ekhumi yohi ma -la: tivo khasinrimela-tho.Kha vo onrowa okakha seiyomma ta tani mwaka. 29Atithi aki-va ha le ipwittipwitth’iya t’alu -p ale xa owavikana atthu othe -ne: khavo oniwerya owakha i -pwi t ti pwitthi mmatatani mwa -ya. 30Mi yo n’Atithi nri mmo -sa ru.

31AYuda yahittotta-tho ma -l uku wira empwexakasane.32V a no Yesu ahahimerya wi -ra: – Miyo kowoniheryani mi -

32 YOHANI 10

te ko sinjene sorera, kiva nry a-ka n’uwerya w’Atithi: mwa hawa muteko xeni muntthuna -nyu okivonyerya maluku?33A Y u da yahimwakhula yira-ka: – Khahiyó mwaha wa mu -te ko anyu worera nintthuna -hu wovonyeryani maluku.Nn o vonyeryani mwahá w’o -nve ha Muluku: tthiri nyuwo,mukhalaka mutthu, munipa-ka Muluku mmansinyu. 34Ye -su ahahimerya wira: – Sole -mpwa sanyu sinihinya wira:“M i yo kohimya wira: Nyuwomw’à muluku”. 35Solempwase ne khasinwerya ottipihiwa.Vano Muluku awihannene a -muluku yawo alalèriwa mo -lu mo awe, 36votepa miyo: Mu-lu ku òkithanla, khukiruma o -r wa molumwenkuni-mu. Ntonyu wo munihimerya-nì wirami yo kininveha Muluku, kira-ka: “Miyo ki Mwana a Mulu -ku”? 37Miyo kahivareke mite -ko s’Atithi aka, muhikaminiki.38Nto kavarakaru seiyo, mwa -hikaminiki miyo kimwane n e,mukupaliki mano miteko sa -ka. Siso munimona ni muno -su welexa wira Atithi ari ni mi -yo, ni wira miyo kiri n’Atithi.

39AYuda yahiphavela-thoo nva ra: vano Yesu ahirapelamma tatani mwaya.

40Yesu ahihokolowela-thoek ho pela ekina ya muró Yo -rda ni nipuro Yohani warapi -ha we khalai, khukhala wei -wo. 41Atthu anjene yanirowao ku mana ni yowo, ehimyakawi ra: – Yohani khirale sotiki -ni ha: vano sothene Yohaniuwo sa himyawe sa Yesu ti se -ke k hai. 42 Siso, mapuro awo,a tt hu anjene yahimwamini yo -wo.

Okhwa wa Lázaro

11 1-2Muttetthe w’o Beth-ania ahikhala mulop-

wana ihaniwa Lázaro, akha-la n’axirokor’awe anli: Mariani Martha. Maria owo ti yolea mu ttikitthenle Yesu makhu-ra ò wu nkhela, khupuputthai na wu n’ikharari sawe. Lá za -r’o wo ahiwereiwa, 3vano ax i -r okor’awe awo òwani yahi -ruma ohimeriwa Yesu wira:– Pwi y a! Mpatthan’inyu ono -we re iwa. 4Vaiwalyawe siso,Ye su ahira: – Erett’eyo khini -mwi va: nto enothonyerya o -vu wa wa Muluku, wira avu -

YOHANI 11 33

wi hiwe-tho Mwana a Mulukumwa ha wa yeyo.

5Yesu anaphenta atthuawo òra ru: Martha ni Maria,mu nn ’awe, ni Lázaro. 6Amwa -phe ntaru, vaiwalyawe, wiraLá zaro anwereiwa, ahilekelama hiku manli nipuro nenlona ryawe. 7Vavinryaya ma hi -ku awo manli, ahahimerya a -wi xutti awe, wira: – Nrowé, ni -ho kolowelé-tho o Yudeya.8A wi xutti awe yahimuhime -rya wira: – Pwiya, mahikuene yala AYuda yaniphavelawo p wexakasani ni maluku:va no muntthuna orowa-thowe i wo? 9Yesu ahahimeryawi ra: – Otha na khukhalannei wo ra mulokó ni pili? Mu t t huettaka othana, onnikulu ku phaixa, ma na onnona wa rya oni -mwa lela elapo. 10Va n o, ettakaohi yu, onnikela vexa ni, okha -la wi r a khuvo warya mwayowo. 11Nu malá olavula si so,ah a hi me rya wira: – Mpa -tt h a n’ihu Lá z a ro, onorupa: va -no kinro wa o nve nxa. 12Awi xu -tti awe ya hi muhimerya wi -ra: – Pwiya! A kha lá wira o -no rupa, onovo na! 13Ye su a -hi mya ok h w a wa Lá za ro: nto

a wixu tti yanyihe rya wi ra ahi -mya o rupa wa ikhove. 14Va-no Yesu a ha hi me rya oratt e -ne wira: – Láz aro ohò khwa.15Nto kotteliwa murima mwa -ha w’ohi khala-wo ni mwa hawa nyuwo, wi ra mwa mini. Va -no, nrowé wa yowo. 16To mé, i -ha ni wa Ma p h a po, aha himeryaa khw’a we wi ra: Ni hiyo nrowé,na khwé va mo sá n’Apwiya!

Yesu ti ohihimuwani ti ekumi

17Aphiyakaru o Bethania,Ye su ahilèliwa wira Lázaroa vi thiwe masuri aya. 18O Be -tha nia warekamenle o Yeru -s a lemu wattamela ikilomotth a ru. 19Ayuda anjene yahi -ro wa omuxekurya Martha niMa ria, wira yahakalalihe mwa-ha wa murokor’aya. 20Ma r tha,vaiwalyawe wira Yesu ah anleophiya, ahivenya oro wa omu -thikitthela. Maria a hanle a ki -la nthene owani. 21Ma rtha a -hi mwi rela Yesu: – Pwiya! Nyu-wo mwàri vava, murokor’akakhakhwá. 22Va no-nto kosu -we la wira Mu lu ku oni mo va -ha ni sothene si n t thu na nyuo nve kela. 23Yesu a hi muhi me-

34 YOHANI 11

rya wira: – Muro ko r’i nyu o no -hihimuwa mo khwa ni. 24Ma r -tha ahimwa k h u la wira: – Mi yokosuwela wira onohi hi muwanihiku nokise rya, att hu oth-ene yahihi mu wa ka. 25Ye suahi muhime ry a wira: – Mi yoki ohihimuwa ni ki eku mi.Ole onikamini mi yo, ha tá a -na khwaru, onokha la -tho mu -ku mi. 26Vano ole o netta eku -mi, onikamini miyo, kha -nkhwa-tho, Nyuwo mun n a -mini etthu ila? 27Owo aha -khula wira: – Ayo, Pwiya! Mi -yo kinnamini wira nyuwo Kri -stú, Mwana a Mu luku, yowoatt huna orwa mo lumwenku -ni-mu.

Yesu onimunlela Lázaro28Ahimyakaru siso, Martha

ahivenya arowaka omwiha -na munn’awe ole, Maria khu -muhimerya wiphini wira:– Apwi ya ahorwa, anowiha -na ni. 29Iwakaru siso, Mariaahi venya nananoru, khutthi -m a kela wari Yesu. 30Yesu iraa hi phiyale mmuttettheni: arinl e lo nipuro nenlo Marthana mphwanyalyawe. 31Ayuday ari owani ni Maria emmàli -

ha ka, vamonalyaya akhu ma -ka n’urowa ni wakuva, ya hi -mu tthara: yanyiherya wi ra a -ro wa wunla omahiye.

32Maria, vaphiyalyawe ni -pu ro nari Yesu, amonakaru,a hi kokhora va metthoni va w eiraka: – Pwiya! Nyuwo mwà -ri vava, murokor’aka kha -khwá! 33Yesu, vamona lya weMaria anlaka n’aYu da ya -rwanawe yinlasaka, ahi mo -riwa ikhara ri ni winiwa mu -rima. 34Nu ma lá, ahakoha w i -r a: – Munvit ha le vayí? Awoya himwakhula wi ra: – Pwiya,mu rwé mone. 35O kathi uwoYe su ahinla. 36A Yuda yahihi -mya wira – Mmoneke motaom phe nta! 37Vano akina aya wo yihira: – O la, amu tt hu -kunle mai tho mu lipa-òho na,kha werya wi ra Lázaro ahi -khwé?

Yesu onimuhihimuxa Láza r o38Yesu ahiniwa-tho murima

arowaka omahiye. Nari ni khu -kú, nattiyeliwe ni nluku va mu -khora. 39Yesu ahira: – Mu ku -mi he nluku nla. Ma rtha, mu -rokor’awe Lázaro a khwi ye, a -hi muhimerya wira: – Pwi ya,

YOHANI 11 35

o n ninkha, Ovithiwé ma suri.40Ye su ahimwakhula wi ra:– N k h o himenryeni wira, mwa-miní vale, munimona o vu wawa Muluku? 41Nluku khu ku -mi hiwa. Vano Yesu, a we hakaw irimu, khwira: – Ti thi, kinn o -x u khuruni, mana mo kìwe le -la. 42Kosuwela tthiri wira ma -hi ku othene munni kìwelela:va no okilavulinhe si sa mwa -ha w’atthu ala aru kurenryeva, wira yamini wi ra ti nyuwomu kirumme. 43A hi myakaru si -so, ahikhuwela n’ikuru, khwi -ra: – Lázaro, mu khumele otánno! 44Mu lipa-òkw’owo khu -khu ma, tt hi ri, atthukiwene n’i -kuwo matata n’i nawu, akhu -ne liwene owi tho ni nleso. Ye -su ahiwirela at thu: – Mmu ta -p hule, mmuhi ye aroweke.

Ayuda annivanelelaomwiva Yesu

(Nwehé-tho Mat. 26:1-5;Mar. 14:1-2; Luk. 22:1-2)

45AYuda anjene, yarwiye o m u-xekurya Maria, vonalyaya itt -hu sìralyawe Yesu, yahi mwa -mi ni yowo. 46Vano akina ya -hi rowa okumana n’aFarisi,khw a himerya itthu sìralyawe

Ye su. 47Alupale a anamukut-tho n’aFarisi, khwahimeryait t hu sìralyawe Yesu. 47Alu pa lea anamukuttho n’aFarisi ya -hithukumana wira evane le,khwira: – Mulopwan’owo o nni -ra sotikiniha sinjene. Nìresai? 48Namuhiyá sisa, atthuo the ne anrowa omwaminikiyo wo: aRoma animorwa, ano-pwe xakasa empa ya Mulu -ku, nave anopwetexa nlokona hu. 49Mmosá a yawo, iha -ni wa Kaifa, ari mulupale a a -na mukuttho eyakh’eyo, aha -hi merya wira: – Nyuwo kha -mu nsuwela etthu! 50Kha mu -nona wira vanrerela mutthummosá pahi àkhwele att huothene, wira nloko nothene ni -hipweyé? 51Van’owo kha hi -mmye etthu ila volaka: o k h a -la wira ari mulupale a a na -mu kuttho a eyakh’eyo, ari -mù puxeriwa ni Muluku ohi m -ya wira Yesu ahana wa khwelaatthu a nloko na Isa rayeli:52hatá khahí wakhwe la ru att -hu a Isarayeli pahi, na ve-thowi ra athukumanye à na othe -ne a Muluku ya mwa reiye, e -kha lé nloko ni mosa. 53Nihikune nlo, aYuda ti yaiwanannya-

36 YOHANI 11

ya omwiva Yesu. 54Tivó Yesukhetta-tho ò ni wa ka elapo y’a-Yuda: ahi venya weiwo aro -wa ka elapo yo wattamela wo -thakoni, mu t tetthe wihaniwaEf rayimi, khu khala weiwo va -mo sá n’a wixutti awe.

55Vano Paxikowa, nira n’a -Yu da, ari vakhiviru: tivó atthua n je ne yanivenya ilapo saya,e ro wa ka o Yerusalemu ahin a -tthi Pa xikowa owo, wira ere r i -hiwe. 56 Atthu awo yanim p h a-ve la Yesu. Enari mphani mwaMu luku, yanikohana yiraka:– Nyuwo munona sai? Owoo norwela nira nla? Walá kha-nr wa? 57Alupale a anamu ku -ttho n’aFarisi yahiruma wira,akahalá mutthu àsuwela va -ryawe Yesu, àhimerye, wiraa tt hukiwe.

Yesu onttikittheliwamakhura

(Nwehé-tho Mat. 26:6-13;Mar. 14:3-9)

121Mahiku mathanu na mosa nihinatthi nira na

Pa xikowa, Yesu ahirowa oBe th a nia, weiwo waryawe Lá -za ro, yowo Yesu amuhihi mu -xalyawe mokhwani. 2Yesu ahi -

vahiwa yolya. Martha t’a mu -rumela. Lázaro ahikilat he laol ya vamosá ni Yesu n’atthuya lattuliwe. 3Vano Maria ahi -ku xa murinki wosareya ma -khu ra òwunkhela, yihaniwa“na rdo”, òrerexa n’òrikexa,khu ttikitthela ni makhur’awoin a wu sa Yesu, khupuputthan’i kharari sawe. Mpani mothe-ne mwahisareya wunkhelaiwo. 4Vano mmosá a awixuttiawe, ihaniwa Yuda Isikaryoti,yowo arowa onvariha Yesu,ahira: 5 – Makhur’ala ahitumi -heriwe-ni musurukhu mwin-jene, ekaweliwa alipa-òha -wa? 6Owo khalavula siso vo -wa thokorerya alipa-òhawa,nna ri: owo ari nawiye. Yowot’a suka murupa, aniya m u -su rukhu waheliwa-ma. 7Ye suahimuhimerya wira: – Muhi -nve lavelihé. Muhiyeni asuke -rye nihiku n’ovithiwa waka.8A lipa-òhawa munokhalanama hiku othene: nto miyo nk -i nkhala ni nyuwo mahikuoth e ne.

AYuda anilamula omwivaLázaro

9AYuda anjene yahisuwela

YOHANI 12 37

wira Yesu ari o Bethania, khu -rowa weiwo. Vano, khi yà ro -we nle omona Yesu pahi: ya -ro wenle-tho omona Lá za ro,yowo Yesu amuhihimuxa lya -we mokhwani. 10Vano alu pa -le a anamukuttho yahivari ha -na omwiva-tho Làzaro, 11o -kha la wira aYuda anjene,mwa ha wa yowo, yanimwa -lana ni yawo, khíyamwaminiYes u.

Yesu onikela o Yerusalemu(Nwehé-tho Mat. 21:1-11;

Mar. 11:1-11; Luk. 19:28-40)12Mmeloni mwaya, muttitt -

hi mulupale w’atthu yarwiyeonirani wa Paxikowa, vaiwal -ya ya wira Yesu ahanle ophi -ya o Ye rusalemu, 13yahiwo -nyo la ma kukhu a kororo, khu -ve nya erowaka okumana, e -khu we la ka wira: – Muluku a -vu wihiwe! Attottopeliwe owoonrwa ni nsina n’Apwiya n’u -khanle mwene a Isarayeli!14Ye su ahimphwanya mwa -bù ru, khu we la, ntoko silemp-waya wi ra: 15“Nyuwo atthu òYeru sa lemu, muhòvé! Mò ne -ke: mwe né anyu onno r wa a -n wenlene mwabùru”. 16A wi -

xutti awe khiyùpuwenle mo -lumo ala okathi ene yowo:va no, nu ma lá Yesu ovuwihi-wa ti yupu we nlyaya wira ya -lempwe si so sa yowo ni wiraYe su ahì re liwa ti yupuwe -nlya ya wira ya lempwe sisosa yowo ni wi ra Yesu ahìreli-wa siso tt hi ri. 17Vano, atthuothe ne ya ri ni yowo okathiwamwiha na we Lázaro mma -hi ye, amuhi hi muxaka mo -khwa ni, yani la leya etthu ilayonalyaya. 18Ti vavo muttitthiw’atthu va ro wa lyaya okuma -na ni Yesu, o kha la wira wahi-wa yo tiki ni h’ eyo yiralyawe.19Vano aFa ri si ya hihime rya -na wira: – Mu n no na va, wirakha mu nwe ry’e tthu? Mone:att hu othene a nimuttharayo wo!

aGresia aniphavelaomona Yesu

20Mw’atthu yaronwe o Yeru- sa lemu omukokhorela Mulu -ku mahiku a nira nle, yahi -kha la-vo aGresia akina. 21A -wo yahirowa olavulana Filipe(ari a elapo y’o Bethisadaw’o Galileya), khunvekelawi ra: – Napwiya! Nimphave -

38 YOHANI 12

la o mo na Yesu. 22Filipe ahi -ro wa omuhimerya Andreya:ò wa nli aya yahirowa omu hi -me rya Yesu. 23Yesu ahiwa -khula wi ra: – Okathi w’ovu w i -hi wa Mwa na a Mutthu wo -phi ya. 24Ki nohimeryani e ke -khai wi ra: epyó y’etrigu ya mo -rela va thi, khuhikhwá eni kha -la e mo saru yeyo pahi. Vanoe pyó eyo yakhwá, e nnì ma mi -ho ko rokho sinjene. 25Ole oni -phe nta ekumi awe, eno mu ri -me la: vano ole onleva eku miawe vathí-va, onosu kerya e -ku mi yo himala. 26A kh alá ontt-hu na o kirume la, aki ttharekemi yo: weiwo onro wa ka okha-la mi yo, nave-tho aru meyi a -ka a n ro wa okhalaka weiwo.A khalá mutthu o ni kirumela,A tithi aka an o mu ttittimiha.

Yesu onihimya okhwawawe

27– Vano murim’aka wòkina.Va no, kihimyé exeni? Kihimyéwira: “Tithi! Mukakiherye oka -thi ula w’ohawa”? Nto, oha -wa we nno kirwenlyaka oka -thi ula. 28Ti thi, nvuwihe nsi naninyu! O kathi yowo nsu na -hikhuma wi rimu, nihimyaka

wi ra: – Ko vu wiha, nave kino -vuwiha-tho.

29Atthu yari vavale, yiwa -ka ru nsu nlo, yahihimya wi -ra: – Iwo okukutteya! Akinaya nihimya wira: – Nlaikha tini mulavulinhe! 30Vano Yesua ha himerya wira: – Nsu nlakhi nikhumelenle mwaha wami yo: nikhumelenlé mwahawa nyuwo. 31O kathi ula, o ka -thi w’ophukiwa o lu mwe -nk’ula. Okathi ula, Sa ta na,yo wo oniruma vathi-va, t’u -nro wawe womoliwa. 32Vanomi yo, kakomeliwá, kemexiwámu l aponi, kinimwiruhela atthuo t hene. 33Alavulaka sisale, Ye -su ahithonyerya makhwelo a -we. 34Muttitthi ule w’atthu wa -hi mwakhula wira: – Hiyo no su -we la nulumo nihimyalé wiraKri stu onokhala mahiku othe -ne. Vano muniwerya sai ohi -my a wira Mwana a Mutthu o -ha na okhomeliwa? Mwan’owoa Mutthu ti pani? 35Yesu aha hi -mer ya wira: – Warya ori ninyu wo nlelo okathi vakhani.Mwe tte ke munari ni warya, wi -ra e pi phi ehophwanyeni. Alea ne tta mwepiphini khansu -wela o nro waya. 36Mukhalana -

YOHANI 12 39

ka wa rya, mwamini waryawei wo, wira mukhalé ana -mwa ne a warya.

Ohamini w’aYudaVahimyalyawe siso, Yesu

a hi venya-wo, khuwipitha ya -wo. 37Ye su amwiraru mitikinihosi njene va maithoni v’aYuda,ya wo khiyàmwamini. 38Sisoya hì ra n eya molumo ahimya -lya we pro feta Yesaya, ìraka:“Pwi ya, ti pa ni otthunne oku-pali ehap a ri enlaleyahu? Na -ve ti pani o tho nyeriwe owe -rya wanyu?” 39Tivó vahawer -ya ya wamini, nto ko Yesayasa himyalyawe wi ra: 40“Mulu -ku ohàkhaliha ò ho na, ohumi-ha mirima sa ya, wi ra maithoaya eho ne ké, mi rima sayasihisuwele ké. Siso awokhanrukunuxa mi ri ma, vanomiyo nkina vo ni ha”. 41Ye sayaahihimya si so, okhala wi raahona ovu wa wa Ye su, khu-mulavula yo wo.

42Vano, hatá makhulupalema njene àYuda yahimwa mi -ni yowo, masi, mwaha w’a F a -risi, khiyàisoneiha, wira eho-moliwe mpani mothukuma -na. 43Yawo wasivelexa o tti tt i -

mi hiwa n’atthu, ovikana otti -tti mihiwa ni Muluku.

Molumo a Yesu animwala-mula atthu

44Yesu ahihimya arunyakawir a: – Ale anikamini miyo,kha nikamini miyo: aniwaminiAtit hi akirumme. 45Ale aniko -na miyo, anniwona Atithi a ki -rumme. 46Miyo kirwiye mu la -poni, ntoko warya: wira o the -ne ale anikamini miyo ehe -tteke mwepiphini. 47Akha lámutthu onìwa molumo a ka,ahinettela yawo, nkihiyó mi -yo kinimuhukhumu: miyonki rwenle wahukhumu atthua molumwenkuni-mu, kirwe -nlé owòpola. 48Ole onikikhot-ta miyo, ahiniwelela molumoaka, òkhalana mphuki awe:molumo kilaleiyaka t’anrowaomuhukhumu nihiku nokise -rya. 49 – Vekekhai, miyo nki -la vu nle mmansaka: Atithi,aki rumme, yawo t’akilavu-lenle itthu sarowaka ohimyan’iye sarowaka olaleya.50Nave mi yo kosuwela wirasoruma sa ya sinniphwanyihaekumi yo hi mala. Tivó, itthusinlaleyaka, kinlaleya sisale

40 YOHANI 13

Atithi si ki hi menryaya.

Yesu onirapiha inawus’awixutti awe

13 1Nira nihanatthi ophiyanihuku na Paxikowa.

Yesu anisuwela wira wahi phi -ya okathi awe w’okhuma olu -mwe nk’u la, arowe w’A ti thi. Yo-wo, a phe ntale atthu awe yarimu lapo ni, ohaphe nta mpa kawo ki seryani.

2Yesu amolya n’awixutti a -we. Satana ahimupuwelihaYu da, mwan’awe Simoni Isi -ka ryo ti, wira anvarihe Yesu.3Ye su uwo anisuwela wira a -k hu mme wa Muluku, ni wi ra -a hana ohokolowela weiwo.A nisuwe la-tho wira Atithi ya -hi nvaherer ya itthu sothene.4O kathi owo, ahi venya va me -sa, ahirula ma ly’awe, ahiku -xa etuwaya, khu tthukela mu -yununi. 5Vano ahi tthela masimbasiyani, khu ke lela orapi-ha inawu s’awixutti a we, khi-napuputtha n’ituwaya yatt h u-kenlyawe muyununi. 6Amph -wa n ya ka ru Simoni Pe dr u,yo la ahimwirela: – Nyu wo mu -m pha v ela okirapiha i na wu

mi yo? 7Yesu ahi mwa khulawira: – Ett hu miyo kini ra ka,nyu wo kha munsuwela na na -no va: mu nrowa osu we la o -ho lo o n ke lelahu. 8Pedru a hi -k ha nyererya okhotta, ira ka: –Nna ri! Kha munkirapiha inawusa ka miyo! Yesu ai mwa khulawira: – Miyo kaho ra pi heni-ru, khamu mphwa nela o khalani miyo! 9Va no Si moni Pe druahimwi re la: – Pwi ya, va kha -la r u vavo, mu hiki ra pihe ina -wo ru pahi: mu ki ra pihe-thohata ma tata ni mu ru! 10Yesuahi mwakhula wi ra: – Ole ora -m p e, khanipha ve la-tho ora-pihiwa: ohana o ra pihiwa ina -wu pahi, okhala wi ra othuwao the ne. Vano nyuwo mothu -wa sa, murohithuwa othenea nyu. 11Yesu animusuwela sa-na ole aro wa onvariha, tivova himmya we wira: “Murohi t -h u wa ot hene anyu”.

12Vamalinhawe orapiha ina -wu saya, ahittikela owara ma-lay’awe, ahikilathi-tho vame-sa, khwahimerya wira: – Nyu -wo mosuwela ela kiwire nlya -kani? 13Nyuwo munikirelami yo “Mwixuttihi ni Pwiya”.

YOHANI 13 41

Mwi raka siso, khamunvo ny a,o khala wira ti siso. 14Vano, nto-ko miyo korapihalyakani ina -wu, kiri Pwiya ni Mwixuttihi,si so nyuwo-tho muhana o ra -pihana inawu. 15Miyo kiho -tho nyeryani ephiro, wira ninyu wo-tho mwireke ntoko si -wi renlyakani. 16Kino hime rya -ni ekekhai wira: khavo muru -meyi okhanle mulupale onvi -kana pwiy’awe, nnakhala mu-lipa-orummwa khakhanle mu-lupale onvikana ole omu rm -me. 17Nyuwo muhiwa sa na itt -hu iya: vano, mwettela karu o -ra thene, munoreriwa.18 – Miyo nkinohimyani otheneanyu. Kinnasuwela ale a t ha -nlalyaka. Vano ehana wi ra -neya eyo elepiwe wira: “Oleonlya ni miyo, okirukuwe la,khukhala nwanani aka”. 19Itt -hu iya, miyo kinnohi me ryaninanano vava, sihinatthi wi -raneya, wira, siraneyaka,mw a mini wira miyo t’ule oni -kha la. 20Kinohimeryani eke -khai wira: ole onimwakhe laoni murumaka miyo, onnika -khe la miyo: vano ole oni ka -khe la miyo, onniwakhela A ti -thi akirumme.

Yesu onimuhimya oleonrowa onvariha

(Nwehe-tho Mat. 26:20-25;Mar. 14:17-21; Luk. 22:21-23)

21Vamanlyawe ohimya itthuiya, Yesu wahimuripa murimavanjene, khwahimerya a wi -xu t ti awe wira: – Kinohi me -rya ni ekekhai wira: mmo saa nyu wo onikivariha. 22A wi -xu tti a we yahipajerya owe ha -na sa, mana kiyamusuwela o-wo Ye su amuhimyawe. 23Mwi -xu tti mmo sa, yole Yesu am p h -entexawe, ari va mesa va -khiviru ni Yesu. 24Simoni Pe -dru ahi mu kwata, khu mwi re la:– Mmukohe onimuhi my a we.25Mwi x u tti uwo ahiphite ryavatthiri mani va Yesu, khu mu -koha wi ra. – Pwiya, ti pa ni yo -wo? 26Ye su ahi mwa khula wi -ra: – Ole ki nrowaka o re rya yo-lya va kha ni, kinvahe, ti yowo.Vano, areryaka yo lya, ahin-vaha Yu da, mwa n’awe Simo -ni Isika ryoti. 27Yu da vaminrya -we yo lya ele, Satana ahikelammu ri mani mwa we. Yesuahim wi rela: – E tt hu erinanyuwira, mwire na nano, muhi -pise.

42 YOHANI 13

28W’atthu yari va mesa, kha-vo asuwenle etthu ya mwi re -nlyawe siso. 29Yuda t’a su kamu rupa wa musuru khu. Tivoakina yanyiheryaya wi ra Ye suamurumme oro wa wava hamusuruku ama si khini. 30Va noYuda va lyi ya we yo lya e ya,ahikhuma na na noru. Wa riohiyu.

Nikano na nanano31Yuda vakhumalyawe-vo,

Yesu ahahimerya awixutti a -we wira: – Okathi ola va Mwa-na a Mutthu ovuwihiwa: Mu -luku ovuwihiwa-tho mwa yo -wo. 32Okhala wira Mulukuovu wihiwa mwa yowo, naveono nvuwiha Mwan’awe, an -vu wi haka vohipisa. 33An’aka,nle lo kinokhala ni nyuwo o -ka thi vakhani. Nyuwo mu no -ki phavela: vano kinohi me -rya ni eyo yahimenryaka a -Yu da wira: “Nipuro kinrowa-ka, nyuwo khamunwerya o -phi ya”. 34 – Kinovahani nika nona nanano: mphentaneke mu-tthu ni mukhw’awe. Si salemi yo kophentalyakani, si so-tho nyuwo muhana ophe -ntana. 35Nlepa no wasuwe -liha atthu wira mwa awixutti

aka ti nla: ophentana wanyu.

Yesu onihimya oruna waPedru

(Nwehe-tho Mat. 26:31-35;Mar. 14:27-31; Luk. 22:31-34)

36Simoni Pedru ahimukohawira: – Pwiya, munrowa vayi?Ye su ahimwakhula wira: – Iwoon rowaka miyo, nyuwo kha -munwerya okitthara nananova: munokitthara oholo onike -ke lelahu. 37Pedru ahimukohawi ra: – Pwiya, kihinweryela-niwo ttharani nanano va? Miyoki ri olikanene wokhwelaninyu wo. 38Yesu ahimwakhulawira: – Tthiri muri olikaneneoki khwela miyo? Kinohime -rya ni e khwe li wira: muthupiohina tt hi wipa, nyuwo mu no -ki runa ima ra ttharu!

Yesu ti ephiro enipixaw’Atithi

14 1Yesu ahahimerya awi-xutti awe wira: – Muhi -

ri piwe-tho murima. MmwaminiMuluku: mukaminiki miyo-tho.2Owanny’eya Atithi, kharere-wo mapuro okhala. Miyo kin-rowa olokiha nipuro nanyu.Va hakhanle siso, kamohi -

YOHANI 14 43

me rya ni. 3K arowa, kolokih-eryani ni puro, kinohokolowa -tho ko ku xeni, wi ra nipurokinrowaka mi yo o kha la, ninyuwo-tho mwa khale nipuronenlo. 4Va no nyuwo mu nni -suwela weiwo kinrowaka,munosu we la-tho ephiro ene.5Tomé a hi mu koha iraka: –Pwiya, kh a ni nsuwela onro -wanyu. Ni nwe rya sai osu -wela ephiro e ne? 6Yesu ahi -muhimerya wi ra: – Miyok’epiro. Miyo k’ekekhai. Miyok’ekumi. Khavo o nwe ryaoro wa w’Atithi, ahi vinre wami yo. 7Nyuwo mwa ki suwenlemi yo, mwamwa su wela-thoA tithi. Vano-nto, o khu ma oka-thi yola, nyuwo mu hasuwelaAtithi, muha we ha.8Fil ipeahi mwirela: – Pwi ya, no -nihe rye ni A ti thi! Mwa noni he -ryaru ya wo, voni phi yerya.9Ye su ahi mwakhula wira: –Nyu Filipe! Ko khala ma hikumanjene ni nyu wo: ni nlelokhamunkisu we la? Ole oni -ko na, onniwo na Ati thi. Vanonyu wo munihimya sai wira:“No niheryeni Ati thi?” 10Kha -mu namini wira mi yo kirimw’A tithi, ni wira A tithi ari

mwa mi yo? Molumo kino -hime rya ka ni nyuwo othe ne,khahiyo a wa ka. Atithi, a ni -kha la mwa mi yo, t’anivara mi -teko saya mwa miyo. 11Mu ka -mini kahi ma ka wira miyo kirimw’A tithi, ni wira Atithi arimwa mi yo. Mukamini ma nomwa ha wa miteko sino na -nyu. 12Ki nohimeryani eke k -hai wi ra: ole onikamini mi yo,onro wa o vara miteko sei yosini va raka: hata onovara su -lu pa lexa sovikana iya, ma namiyo ki nro wa w’Atithi. 13So -thene si nro wanyu ove ke la ninsina na ka, miyo kinimova-hani, wi ra ovuwa w’A ti thi won-eye mwa Mwan’aya. 14Mwa -ki ve ke la etthu p’itthu ni nsinana ka, miyo kinimova ha ni.

Atithi animovahani Erohoy’Ekekhai

15 – Mwakiphentaka miyo,mu nimwettela ikano saka.16Mi yo kinimwavekela Atithi,yo vaheni Mulipa-okhaliheryamu kina, wira akhaleke ninyu wo mahiku othene: 17o -wo ti E roho ya Ekekhai. At t -hu ota kha la khanwerya om -wakhe la, okhala wira khani -

44 YOHANI 14

mo na, kha nimusuwela. Vanonyuwo mu nnimusuwela, o k -h a la wi ra ori ni nyuwo, oni -kha la mwa nyu wo.

18 – Nkinohiyani ntoko i kwa -su ni:kinimohokolowelani nyu -wo. 19Nlelo okathi vakhani,nu ma la, atthu khanikona-tho:va no nyu wo munokona-tho,o khala wi ra miyo ka muku-mi, nave ny w o munokhalaa ku mi. 20Ni hiku nenlo, wiramiyo kiri mw’A tithi, ni wiranyuwo muri mwa mi yo, niwira miyo kiri mwa nyu wo.

21 – Ole onakhela ikanosa ka, anettela, owo t’oni ki -phe nta. Vano ole oniki phe -nta ano pentiwa n’Atithi: na -ve mi yo kinomuphenta, kini -m wi s u we liha wa yowo. 22Yu -da mu kina (omuhiya mwa -n’a w e Isikaryoti) ahimiko-ha wira: – Pwi ya, exeni e -ntt hunanyu wi suweliha wahi yo, ohi kha nle w’atthu a ki -na? 23Yesu ahi mwakhula wi -ra. – Akhala mu t thu oniki -phe nta, oni mwe t te la mo lu -mo aka. Atithi ano mphe ntayowo: iyo nnimorwa wira ni -khale mwa yowo. 24O le o hi -nikiphenta, khanet te la mo -

lumo aka. Molumo mu ni -wanyu, khaiyo awaka: t’a -wa ya Atithi akirumme.

25Kihohimeryani itthu iya,nle lo kikhalaka ni nyuwo.26Va no Mulipa-okhaliherya,Ero ho Yowarya, Atithi antt hu -na ya wovelelihani ni nsinanaka, owo onimoxuttihani itt -hu so thene, onowupuxer ya-ni so thene sohimenryaka -ni.

27 – Kinohiyeryani mure-tte le: Kinovahani murettelea k a. Murettele onovahaka -ni khu hi yo murettele onva-haya att hu. Muhitteyettheyemma khu va ni: muhove. 28Mu-hiwa so himenryakani wira:“Miyo ki nrowa, numala kini -moho ko lowelani.” Mwaki -phe nta, mwa mutteliwa mu -ri ma mwa ha w’o rowa miyow’Atithi: Ati t hi t’a khanle alu-pale oki vi ka na miyo. 29Ki -ho himerya ni itt hu iya na -nano va, sihi na thi o ku me le -la, wira okathi o ni rane ya ya,mwamini. 30Va no nki nla vu latho vanjene ni nyu wo, o kha -la wira ohanle o r w a mu lu -pale a olumwe nk’u la. Owokha nwerya okiriha etthu

YOHANI 14 45

mi yo; 31vano vanre re la wi raatt hu othene esuwe le wi ramiyo kinna phe nta Ati thi, niwi ra kinnetta ntoko Ati thi si -ki ru mmyaya. – Venyani, nro -we.

Nlikanyhiho na mwirievidera

15 1Yesu ahahimerya-thoawixutti awe wira: – Mi -

yo ka mwiri wekekhai: Atithiaka ti mwanene ematta. 2Eri -t t a yo the ne eri mwa miyo, e -hi nima mi hokorokho, Atithia n n i kittha: va no annilokiha wi-ra sitepeke wi ma. 3Nyuwo mo-lo kihiwa ni mo lumo kohime -n ryakani. 4Mu khale mwa mi -yo: miyo kino kha la mwa nyu -wo. Eritta khinwerya wim a mi -hokorokha me khaya, ehi k -ha nle va mwirini vaya: siso-tho nyuwo khimu nwe rya wi -ra itthu sorera, mwa hikhale -ke mwa miyo.

5 – Miyo ka mwiri: nyuwomwa iritta. Ole onkhala mwamiyo, miyo kikhalaka mwa yo -wo, owo onnima mihoko ro khosinjene. Tthiri, ka hi kha leru mi -yo, khivo eniwerya nyu wira.6Akhala mutthu ohi nikha la

mwa miyo, onoriheliwa ota -khwani, ntoko eritta ehinima,onimuma: vano iritta so wu masinittottiwa, sinniriheliwa vai -kho, khiyavya. 7Nyuwo mwa -khala mwa miyo, molu moaka yakhalaka mwa nyu wo,nvekeleke sothene sintthu -nanyu: munovahiwaka. 8Nyu -wo m w i maka miho ko rokhosinje ne, mwakhalaka awixut-ti aka a ekekhai, Atithi anni -vuwihiwa. 9Ntoko Ati thi aniki -phentaya, ni mi yo kinnophe -ntani siso. Mu kha leke mo -phentani mwaka. 10Mwette la-ka ikano sa ka mu no khala mo-phentani mwa ka, ntoko miyokinettelaka ika no s’Atithi, ki -nikhalaka mophentani mwa -ya.

11 – Kihohimeryani itthu iyawira otteliwa waka murimao kha le-tho wawinyu, otteliwawa nyu murima omalele. 12Ni -ka no kinorumakani ti nla:Mp he ntaneke, ntoko miyo ki -no phentakani. 13Khavo ona -phe nta akhwa’awe vanjenewo nvikana ole onileva ekumiawe mwaha w’apatthani awe.14 – Nyuwo munokhala apa -

46 YOHANI 15

tt ha ni aka, mwettelaka itt huki norumakani. 15Nkinwirelani-tho arumeyi aka, ma na a ru -meyi khansuwela si nirawepwi y’awe. Vano ki niwi relani a -pa tthani aka, okha la wira ki -ho suwelihani sothene siwi-walyaka Atithi. 16Kamuhiyónyu wo mukithanlale miyo: timi yo kothanlaleni nyuwo. Mi -yo kihothanlani wira murowémwi reke sorera, sorera sa nyusikhaleke mahiku othe ne. “Si -so, etthu p’itthu enave kelanyuAtithi ni nsina naka awo ani-mohani. 17E tthu enorumaka -ni t’i la: mphentaneke mukinani m u khw’awe.

Atthu a vathi-va annimun-yokha Yesu n’atthu awe18 – Atthu a vathi-va ya nyo -

kha kani, musuwuele sanawi ra apajenrye okinyokhami yo. 19 Nyuwo mwari mw’a -tt hu vathi-va, okhala wira miy-yo kohothanlani, kovalanya -ka ni n’atthu ale: tivo atthuya le va nonyokhayani. 20Mu -pu we le nu lumo nle nohime -rya kani wi ra: “Khavo muru -meyi okha nle mulupale onvi -kana pwi y’awe”. Ale yakilu -

pa nthe mi yo, animolupattha -ni-tho nyu wo: ale yettenlemo lumo a ka, animwettela-thomo lumo a nyu. 21Vano awo a -n rowa o wi relani sothene iyamwa ha wa miyo, okhala wirakha na suw ela Atithi akiru -mme. 22 – Mi yo kaharwiye owi -xuttiha, khi yattheka etthu: ntovano kha nleveleleya. 23Ole o -ni ki n yo ka miyo, onanyokha-th o Atithi. 24Kahirale va ma i -thoni vaya sotikiniha sihira -lyawe mu tthu mukina, kha -ya tt heka e tt hu: vano, awo a -ho na soti ki niha siralyaka. O -hiya vo, awo annikinyokhami yo va mo sa n’Atithi. 25Itthui ya si nni khumelela wira yira -n eye mo lumo alepiwe mu -ka no ni mwa ya, wira: “Awoya hi ki nyo ka vahimulattu.”

26 – Ole onrwa wokhalihe -rya ni ohanle ophiya: ti Erohoya ekekhai, yowo onikhumaw’Atithi. Miyo kinimoveleliha -ni Eroho yeyo ni nsina n’A ti -thi: Yowo enrwa olipiheryaitt hu sihimyalyaka. 27Nyuwo-tho munokikhalela anamo -na, o kha la wira mokhala nimi yo okhu ma wopajeryani.

16 1 – Kihohimeryani i t t -hu iya wira muhitte ye-

YOHANI 16 47

tho okathi vakhani mukon e -ke-tho. 17Awixutti akina yahi -ko hana wira: – Exeni eyo e -n n i hi meryawe? Owo onira:“O ha nle okathi vakhani m u -hi ko neke: vano-tho okathi va-khani mukoneke-tho.” O nni -ra-tho “Miyo kinrowa w’A -tithi.” Xeni iyo? 18Okathi va -kha ni xeni owo onihimyawe?Hi yo khanniwa etthu enihi -my a we. 19Yesu ahisuwela wi -ra yaniphavela omukoha: ti -vo vahimenryawe wira: – Mi -yo kihohimeryani wira: “Oha -nle okathi vakani mukoneke-tho”. Mwaha wa molumo a -k’a la munikohananyu, khahi -yo? 20Vano munimunla, mu -ni wi khupanyerya: vano atthuakina anotteliwa murima.Nyuwo munoripiwa murima,nto oripiwa wanyu murima o -no rukunuwa okhale otteliwamu rima. 21Vanlikana ni mu thi -yana ohanle omuyara mwa -n’a we: waphiya okathi w’o -ya ra, onnihawa vanjene. Va -no, amala omuyara mwa n’a -we, khanupuwela-tho oha wawa we; onnitteliwa murima, o-kha la wira ohorwa mu t t hu mu-laponi. 22Siso-tho nyu wo: mu -

n niripiwa murima okathi ula.Vano miyo kinimohokolowe -la ni-tho: kaho ko lowa, murim’a -nyu onotteliwa. Khavo onrowaowakhani otteliwa wanyu mu -rima iwo. 23 – Nihiku nenlo na-phiyaru, khamunikoha-tho e t -t hu. Mi yo kinohimeryani eke -khai w i ra: Atithi animovahanisothe ne sinavekelyanyu ninsi na na ka. 24Nlelo khivo eve -ke nlya nyu ni nsina naka: nve -kele ke, munovahiwa, otte li wawa nyu murima onoma lela.

“Miyo kikhumme waMuluku”

25 – Kihohimeryani itthu iyavohiwanyeya sana. Onophi -ya okathi ohinrowaka-tho wo-la vulelani vohiwanyeya sa -na: okathi uwo kinimolavule -la ni vowiwanyeya oratteneitt hu s’Atithi. 26Nihiku nenlo,munovekela ni nsina naka:miyo nkinohimeryani wira ki -nomovelelani w’Atithi, 27okha -la wira wira Atithi ene yawoa n nophentani. Awo anno -phe ntani, mana nyuwo mu -ni ki phe nta miyo, mwaminikiw ira miyo kikhumme wa Mu -luku, 28khu rwa mulaponi-mu:

YOHANI 16 49

vano ki no hiya-tho olumwe n -k’u la, kih okolowele w’Atithi.

29Awixutti awe yahimuhi -merya wira: – Vano munni la -vu la vowiwanyeya orattene:kha munlavula-tho vohiwa nye -ya sa na. 30Vano ninnona wi -ra nyuwo mosuwela itthu so -thene, khavamphwanela wo -kohani. Tivo, nihamini wira mu-nikhuma wa Muluku. 31Ye suahiwakhula wira: – Va no mu -nnikamini? 32Onophi yya o ka -thi - okathi uwo ti yo la - mu -ntthunanyu omware ya, khu lamutthu mpantte aw e, muki -hi ye miyo mekhaka. Masimi yo nkikhanle me kha ka: ki -ri n’Atithi. 33Ki nohi me ryani it -t hu iya, wira mphwanye mu -rettele, mukhalaka ni miyo.Nyuwo munrowa o ha wa va -thi-va. Vano mulipihe muri-ma: miyo koxintta e la po elaya vathi.

Yesu onavekelelaawixutti awe

17 1Amalihakaru olavulasiso, Yesu ahiweha

wi rimu, khwira: – Tithi, okathiwo phi ya! Munvuwihe Mwa -n’i nyu, w ira Mwan’inyu yowo

ovu wiheni-tho Nyuwo. 2Nyu -w o monvaha Mwan’inyu o -we rya wo waruma atthu othe -ne, wi ra avahe ekumi ehini -ma la o the n e ale anvaheren -r yanyu. 3Eku mi ehinimalat’ila: wo su we lani nyu wo, mu -kha n le Mu luku mmosa ru aeke khai, ni omu su wela Ye suKri stu, yowo o mu rummya nyu.4Mi yo ki ho vu wihani vathi-va:ko maliha mu teko wakirumm -ya nyu o va ra. 5Vano, Tithi, mu-ki vu wi he miyo va maithoniva nyu, mu kivahe-tho ovu w awei we wa rinaka vamosa ninyuwo o lu mwenku ohinatthiokhala.

6 – Nyuwo muhathanla att -hu akina a vathi-va, khukiva-ha. Awo yari awinyu, vanonyu wo mokivaha atthu awo.Mi yo kihasuweliha nsina ni -nyu, vano awo ahettela mo -lu mo anyu. 7Vano asuwela wi -ra sothene sikivahalaya nyusi nkhuma wa Nyuwo, 8okha-la wi ra kihalalerya eha parimukivahalyanyu; yawo ahi -welela ehapari iyo. Awo aku -pali wira vekekhai miyo ki -khumme wa Nyuwo: aha mi niwira mokiruma.

50 YOHANI 17

9 – Miyo kinavekelela yawo.Nkinalompela atthu a mula po -ni mu: kinalompela ale mu ki -vahalyanyu, okhala wira t’a -winyu. 10Sothene sirinaka tisa winyu: sothene sirinanyu tisa waka. Mwa yawo miyo ko -vu wihiwa. 11Miyo nkinkhala-tho vathi-va: masi awo anni -ha la mulaponi, miyo kirowa-ka wa Nyuwo. Tithi owarya!Mwa khaliherye n’uwerya wa -nyu ale akivahalyanyu, wiraekhale mmosa, ntoko Nyu woni miyo niryahu mmosa pa hi.12Okathi waryaka ni ya wova thi-va, kihakhaliherya n’u -we rya wanyu ale akivahala -nyu. Kihasuka yawo: kha vommo sa orimenle, omu hia oleari orimelene, wira so lepiwasiraneye. 13Vano ki nrwa wanyuwo. Kinihimya it t hu iya,nlelo kikhalaka va thi va, wiraawo esareye ott e li wa wakamurima vomalela. 14 – Miyokihalalerya molumo anyu avathi-va a ha tha nya, okhalawira kha hi yo a waya, sisalemiyo kihi kha nlyaka awaya.15Nkino ve kelani wira mwaku-mihe mo lumwenkuni. Kino -vekelani wi ra nwakiherye

mutakhali. 16A wo khahiyo avathi-va, si sa le mi yo khikhan-laka a vathi-va. 17A wo ekhaleawinyu vo ma le la mwaha waekekhai: e k e khai eyo ti nulu-mo nany u. 18Si sale nyuwo si -kirummya n yu mo lumwenku -ni-mu, ni mi yo ki haruma oro -wa eriyari y’a tt hu. 19Miyo kin-nivaha wa nyu wo mwaha wayawo, wi r a tt h i ri yawo-thoekhale awi ny u.

20 – Nkinalompela awixuttia ka ala pahi: kinalompela-tho ale anrowa okamini mi -yo, mwa ha w’olaleya wayaa la. 21Ki novekelani wira awoothe ne ekhale mmosa. Tithi,ekha leke mmosa ni hiyo, nto-ko Nyu wo muryanyu mwami yo, nto ko miyo kiryakamwa nyu wo. Ekhale mmosa,wi ra att hu a vathi-va yamini-ki wira ti nyuwo muki ru mme.22Ki ha va ha yawo o vu wa nyu-wo oki vahalyanyu mi yo, wiraekhale mmosa nto ko hiyo ni-ryahu mmosa. 23Mi yo kikh h a-le ke mwa ya wo, ni Nyuwo mu- kha le ke mwa mi yo, wira awoe kha leke mmo sa vomalela.Si so atthu a vathi-va ano su -we la wira Nyu wo mu kirum -

YOHANI 17 51

me, ni wira mu nnaphenta ya-wo nto ko mu nikiphentanyum iyo.

24 – Tithi, kimphavela wirawe i wo miyo kinrowaka okha-la, yawo mukivahalyanyu ya -khaleke-tho weiwo vamosa nimiyo: wira yone ovuwa wa -ka, Nyuwo mukivaha lya nyu.Tithi Nyuwo mokiphenta o -kh u ma olumwenku ohina tt hiapattuxiwa. 25Tithi a exari ya!Atthu a vathi-va khiyosu we n -leni: vano miyo kihosu we la -ni, n’ala asuwela wira Nyu womukirumme. 26Miyo ki ha su -we liha nsina nanyu, na ve ki -nro wa wasuweliha-tho, wi rao p henta onikiphentana nyuo khale ni yawo, miyo ki kha -le-tho mwa yawo.

Ovariwa wa Yesu(Nwehe-tho Mat. 26:47; Mar.

14:43-50; Luk. 22:47-53)

18 1Vamalihalyawe ohi-mya itthu iya, Yesu

a hi venya vamosa n’awixuttiaw e, khurowa okhopela wamur o keduroni, wari ematta.Ye su ahikela memmo n’awi -xu tti awe. 2Nave Yuda, yolea ro wa onvariha, anisuwela ni -

pu ro nlo, okhala wira Yesu a -nit hukumana weiwo mahikuma njene n’awixutti awe. 3Yu -da ahiphiya weiwo, aholakamu ttitthi w’anakhotto ni ma -gu a rda, yarumwe ni makhu -lu pale a anamukuttho n’aFa -ri si. Yahiphiya owilipihene, e -ku nxene mitthuko. 4Vano Ye -su, asuwelaka sothene saro -wa omukhumelela, ahirowa o -ku manana, khwakoha wira:– Mmurwenle pani? 5 Awo ya -hi mwakhula wira: – Nimu r w e-nle Yesu muNazarethi. Yesuahahimerya wira: – Ti yomi.

Yuda, arowa onvariha, ariva no n’anakhotto ale. 6Oka -thi Yesu wakhunlyawe wira:“Ti yomi” atthu ale yahettan’ittuli, khumorelasa vathi.7Yesu ahakoha-tho iraka:– Mmurwenle pani? Ale ya -ha khu la wira: – Nimurwe nleYe su muNazarethi. 8Yesuaha hi merya wira ti miyo. Va -no, mwa kiphavelaka miyo,mwa hi yeke akin’ala eroke.9Ahira si so wira emaliheriweele ya himyalyawe wira: “Ti -thi, w’a le akivahalyanyu, kha -vo ori menle”. 10Simoni Pe druari na ekatana, ahitho lo la, khu -

52 YOHANI 18

nvu laliha murumeyi m m o saa mulupale a alipa a mukut-tho, athikilaka niyaru naweno lopwana. Murumeyi uwoiha niwa Maliko. 11Vano Yesuahimwirela Pedru: –Mutthiki -here ekatanànyu varyaya.Kihureryé miyo ekahi y’oha -wa Atithi akivahalyaya?

Yesu onroihiwa wa Haná(Nwehe-tho Mat. 26:56-58;Mar. 14:53-54; Luk. 22:54-57)

12Atthu ale othene, ana -kho tho ni mulupale aya nialipa olipelela arumiwe n’a -Yuda, ya hi nva ra Yesu khu -mutthu ka. 13O pa jerya weneyamu roi hale wa Hana. Hanaowo ari ta t’a we Ka ifa amu -then lya w e. Ka i fa owo arumu lupa le a ana mu kutthoeyakha ye yo. 14Ka i fa ti yoleahimenrye a Yuda w ira:“Vanrerela m u tthu mmo sapa hi akhwele a t t hu othene.”

Pedru onimuruna Yesu(Nwehe-tho Mat. 26:69-70;Mar. 14:66-68; Luk. 22:55-57)

15Simoni Pedru ni mwixuttimukina animutthara Yesu.Mwixutti mukin’ole anisuwe -

li wa ni mulupale a alipa amu kuttho: tivo akenlyawe va -mo sa ni Yesu vapuwani vamu lupale owo. 16Vano Pedrua ha nle va mukhora mpanttewa vate. Vano mwixutti uwomu kina asuweliwa ni mulu-pale a alipa a mukuttho, a hi -khuma, ahilavula ni muthiya -na a li pelela mukhora, khu mu -ku xa Pedru amurowanakampu w a ni. 17Vano muthi ya n’o -wo ali pe le la mukhora ahi mu -koha Pe dru iraka: – Nyuwo,khu muhi yo nyuwo-tho mwix-utti awe mulopwan’le? Pedrua hi mwa khula wira: – Nnari!Nki hiyo!

18Yahikhala vavale arume -yi ni alipa olipelela, yaisenlemoro, khiyora, okhala wirava nri rya. Nave Pedru ahiki-lathi vamosa n’awo, khiyora.

Wa mulupale aanamukuttho

(Nwehe-tho Mat. 26:59-66;Mar. 14:55-64; Luk. 22:66-71)

19Mulupale a anamukutthoahimukoha Yesu mwaha w’a -wi xutti awe n’itthu sixuttiha -we. 20Yesu ahimwakhula wira:– Miyo kalavula vohipithiha,

YOHANI 18 53

va maithoni v’atthu othene.Ma hiku othene kaixuttihampa ni mothukumana ni mpa-ni mwa Muluku, memmo mu-nithukumanaya aYuda o the -ne. Khivo kihimyalyaka wi -phi ni. 21Munikikoherani mi -yo? Mwa koheke ale yiwaleit t hu si xuttihalyaka: awo ani -suwe la orattene itthu sahime-nryaka. 22Yesu ahimyakaru si -so, gu arda mmosa, ari va -vale, a hi mmana mphatama -ru, ira ka: – Mulupale a ana -mu kuttho onakhuliwa siso?23Ye su ahi mwakhula wira:– Ka hakhunle sa na, mukihi -merye vananari ha lyaka.

24Vano, Hana ahiruma wi -ra a ro ihiwe, atthukiwene si -sa l e, wa mulupale a anamu -kuttho, i ha niwa Kaifa.

Pedru onimuruna Yesuvanenli

(Nwehe-tho Mat. 26:71-75;Mar. 14:69-72; Luk. 22:58-62)

25Okathi uwo, Simoni Pe -dru ira nlelo oraka vaikho va -vale. Khukohiwa wira: – Nyu -wo! Kha muhiyo-tho mmosaa a wi xutti awe mulopwa n’o -

le? Pe dru ahiruna, iraka:– Nn a ri! Nkihiyo! 26Mmosa aarumeyi a mulupale a ana -mu khuttho, ari mmusi awe o -le Pedru a mu thikinlyawe ni -yaru, ahira: – Nko wenheninyu wo o m a tta, mu nari ni yo -wo? 27Pe dru ahi ru na-tho. O -ka thi ene yo wo, mu thupiwahipa.

Yesu oniroihiwa wa Pilato(Nwehe-tho Mat. 27:1-2, 11-14; Mar. 15:1-5; Luk. 23:1-5)

28Vano Yesu ahikumihiwawa Kaifa, khuroihiwa opwarowa guvernatoro. Nira nsuwanikhumaka. AYuda khiyaken-le mpwaro mmwe, wira ehi -ra ve mwikho, yojele olya nirana Paxikowa. 29Tivo Pilato a -hi khumela vate, khwakohawi ra: – Mulopwan’ole opahu -nle-ni? 30Awo yahakhula wi -ra: – Owo ahakhanle muta -kha li, khinoruhenleni. 31Pila -to ahi wirela: – Mukuxekeninyu wo, mmulamuleke ntokosilimalenlyanyu olamula. AYu -d a yahimwakhula wira: – Hi -yo kha nintthuniheriwa omwi-va mu tthu. 32Siso yairaneyamo lumo yahimyalyawe Yesu,

54 YOHANI 18

a thonyeryaka makhwelo awe.33Pi lato ahikela-tho mpwaro,a hi mwihana Yesu, khumu -kho ha wira: – Nyuwo mwamwe ne a aYuda? 34Nave Ye -su ahimukoha iraka: – Etthuila murolakela okoha, walamu rohimeriwa n’akina? 35Pi -lato ahimwirela: – Miyo ki mu -Yu da? Atthu a elapo anyu n’a-lupale a anamukhuttho t’o ru -haleni va. Mwirale-ni? 36Ye suahimwakhula iraka: – O mwe-ne aka khuhiyo wa va thi-va.Wari va vathi-vava, a ru meyia ka yamukumiha e khotto, e -k a kihaka miyo, wira ki hi va ri -we n’aYuda. Vano o mwe nea ka khuhiyo wa va thi-va. 37Pi -lato ahimukoha wi ra: – Vano-nto, nyuwo m mw a mwenetthiri? Yesu ahi mwakhula ira -ka: – Ti siso si ni himyanyu: mi -yo ki mwene. Mi yo koyariwa,ki horwa mu laponi, wira kila -le ye e kekhai. Ot hene ale an -e t te la e kekhai, ani welela mo -lu mo aka. 38Pi lato ahimuko-ha wi ra: – Eke kh ai, exeni?Ahimyakaru siso, Pilato a hi -khumela-tho vate, olavula naa Yuda, khwahimerya wi ra: –Mi yo nkinimphwanyana mu -

lattu mu lopwan’ola.

Yesu onilamuliwa wiviwa(Nwehe-tho Mat. 27:15-31;

Mar. 15:6-20; Luk. 23:13-25)39Va n o nyu wo, o ka thi wa

Paxiko wa, mo li ma lela ota -phuleliwa mutthu otthukeliwammosa. Mun nitthuna wira ko -taphu le leni mwene a aYu da?40Vano awo yahikhuwela sa,yiraka: – Owo nnari! Munit a -phulele Baraba. (Baraba olaari mu ta kha li).

19 1Vano Pilato ahirumaomaniwa Yesu. 2An -

kho tto ale yahupa ekhara yamiwa, khunwariha mmuruni;yahimukhunela ni mukhumiwoxerya mmuruni; 3numala,khi yarwa mmosa-mmosaemwi relaka: – Moxeleliwa,mwe ne a aYuda? Khiya mma-na m p h a tamaru.

4Pilato ahikhumela-tho va -te, khwahimerya atthu yathu -kumanne wira: – Va kinomu -ku miherya vate, wira mu su -we le wi nkinimphwanyanamulattu. 5Vano Yesu ahikhu -me la va te, awanrene ekha raya mi wa mmuruni, ekuwo yo -

YOHANI 19 55

xer ya, Pilato ahahimerya a tt -hu ale wi ra: – Mmonekemutthu! 6Va no, mmakhulupa -le a anamu ku ttho n’anakhot-to, e mo na ka ru Yesu, yahi khu -we la sa yiraka: – Akhomeli we!A kho meli we! Pilato aha hi me -rya wira: – Mmukuxeke yenyu,mwa mu khomeleke! Miyo nki -ni mphwa nyana mulattu! 7A -Yu da yahimwakhula yira-ka: – Hi yo nokhalana ikanosa hu. Va no, natthara ikanosa hu se iyo, owo ohana o -khwa, o kha la wira ohipakao kha la Mwa na a Muluku.

8Pilato, vaiwalyawe molu-mo ala, ahitepa wova. 9Ahi -ke la-tho mpwaro, khumoko-ha Yesu, iraka: – Nyuwo mu -ni khuma vai? Nto Yesu kha -khunle etthu. 10Pilato ahi mu -ko ha-tho wira: – Kha munika -khu la etthu? Khamunsuwelawi ra miyo kinnwerya wota -phu lani, wala wokhomelaniva mwikimanyo? 11Yesu ahi -mwakhula wira: – Kha mwa -kha la na okiwerya miyo, nna -kha la vakhani, mwahavahi-we wi rimu. Tivo, ole okiva he -re n rye wa nyuwo, okhala na

mu lattu mulupale wovika nawa winyu. 12Okhuma oka thiyo wo, Pilato anipha ve laomu ta phula Yesu. Vano a -Yuda ya hikhuwela, yiraka.– Mwa mu taphularu, khamu -hi yo mpa tthani a Mwene oRo ma! O the ne ale anikhali-ha mwe ne anninvirikanyamwene o Roma.

13Pilato, waiwalyawe siso,ahi mukumiherya Yesu vate,khu kilathi vehijeni nipuro na -phukiwa milattu, vapatthiweni ma luku, (elavulelo aya e -ni ri wa Gabata). 14Nihiku ne -nlo na ri nihiku n’omureheryaPaxikowa: vari vakhiviru o -tha na e ri yari. Pilato aha hi -me rya aYu da wira: – Mwenea nyu ula va! 15Vano awo ya -hi khu we la sa, yiraka: – Aivi -we! Aiviwe! A khomeliwe! Pi -la to ahakohha wi ra: – Kimu -kho me le mwene a nyu? Ma -khu lupale a ana mu khuttho ya-hakhula yiraka: – Khanrinamwe ne mukina, a hi khanle oleo Roma! 16Vano Pilato a ha va-hererya Yesu wi ra akho meli -we. Awo yahimu ku xa, khumu-rowana.

56 YOHANI 19

Yesu onikhomeliwa vamwikimanyo

(Nwehe-tho Mat. 27:32-44;Mar. 15:21-32; Luk. 23:26-4 3 )

17Yesu ahikhuma mmu tte -ttheni, akapanttene mwi ki ma-nyo: khurowaniwa ni puro ni -ha niwa Golgota, e yo piyo: mu-ru ohanle makhuva ru. 18Wei -wo, anakhotto yahi mukho me -la Yesu va mwiki ma nyo. Ni pu -ro nenlo, yaha kho mela-tho a -lo pwana aki na anli: mmosamo no wolo pwa na, mukinamo no wothi yana, Yesu khu -kha la eriyari.

19Pilato airuma othomeyava mwikimanyo nipawe nale -piwe molumo ala: “Yesu mu -Nazarethi, mwene a aYu da.”20AYuda anjene ya hi somani pawe nle, okhala wira ni -pu ro nakhomeliwawe na tta -me nle omuttettheni. Ni pawenlo nalepiwe ilavulelo ttha ru:e baraiko ni elatino ni egre go.21Va no, makhulupa le a ana -mu kuttho yahimwi re la Pi la -to: – Ehilepiwe wira “Mwe nea aYuda”. Mulepe ele yahim-myawe wira: “Miyo ki mwenea aYuda.” 22Pilato ahiwakhu-

la iraka: – Elempya ka, kolep a!23Anakhotto, vamukho me -

nlya ya va mwikimanyo, yah i -ttottela ikuwo sawe, khuka wa -nya ipante xexe: khula na kho -tto khukuxa epantt’a we. Si -so-tho, yahikuxa nlaya naYe su. Vano nlaya nle na ro t t -ha viwa, okhuma osulu mpa -kha va thi, khinattotthiwe. 24Ti -vo, a na khotto yahirelana wi ra:– Ni hikhere nlaya nla: na xe -re rye ehako, nimone onrowao kha la mwanene. Siso yahi -ra neya yolepiwa, ehimalyalewi ra: “Awo akawelana ikuwosa ka: vano nlaya naka ahax-ererya ehako”. Anakhotto t’i -ra lyaya siso.

25Vakhiviru va mwikima nyowa Yesu, yahikhala ame aweni munn’aya ame awe ni Ma -ria, mwar’awe Kelopha, ni Ma -ria a oMadala. 26Yesu ahiwo-na ame awe ni mwixutti uwoa mphentawe, akhanlene va -mo sa n’ame awe. Vano aha hi-merya ame awe wira: – Ma -ma, mwan’iny’uwo vo! 27Nu -m ala, ahimuhimerya mwixu -tti ule wira: – Amam’inyu awovo! Okhuma okathi yole, mwi -xutti uwo ahiwakhela ame

YOHANI 19 57

aw e Yesu owanny’awe.

Okhwa wa Yesu(Nwehe-tho Mat. 27:45-56;

Mar. 15:33-41; Luk. 23:44-49)28Numala, asuwelaka wira

itt hu sothene somaliheriwa,Ye su ahihimya wira: – No k i vo -la ntt hona! Siso ahimalihe-ry a yo lepiwa ekina. 29Vavowa hi kha la muno wasereiyee v i nagre. Anakhotto yahiku -xa nt t a pwatta (esponja), ya -hinaniha ni evinagre, yahitt -hu kelela va mu tathini, khu-muroihela mwano mwawe.30Va no Ye su, vala wi halya weevinagre ele, ahihimya wira:– Sothe ne somali heriwa! Nu -mala, ahu ra miha mu ru, khu -khwa.

Nakhotto onihoma mpara-rini mwa Yesu

31Nihiku nle nari namatha -nu, nihiku n’owehereriwa e -sa badu. AYuda khiyatthunnewi ra irutthu s’atthu ale ya -kho meliwe sikhale va mwiki -ma nyo nihiku na esabadu,o kha la wira esabadu ele narini hiku nulupale. Tivo, yahi nve -kela Pilato wira arume wun-

takasiwa metto s’atthu aleya khomeliwe, ni okumihiwam i rutthu. 32Anakhotto yahiro -wa, khuntakasa metto s’alea nli yakhomeliwe vamosa niYe su. 32Vamphwanyalyaya Ye-su, yahona wira ohokhwa: ti -vo vahamuntalyaya metto.34Va no, nakhotto mmosa ahi -mu ho ma mpararini ni niva-ka: na nanoru mpararini mmeya hikhuma ephome ni masi.35O le onne t’onihimya, wiranyu wo-tho mwamini. Thiri itt -hu sinihimyawe ti s’ekekhai: o -wo onnisuwela wira khano -tha. 36I tt hu iya sahikhumele -la wi ra emaliheriwe molumoa l e pi we, wira: “Khinnintiwa ni -khu na nawe, nnakhala ni mo-s a”. 37Va kina-tho volepiwa wi -ra: “A no nwehexexa yo wo a -mu ho mmyaya.”

Ohihimuwa ni okhumelelaMmahiye muhikhanle

murutthu(Nwehe-tho Mat. 28:1-8;

Mar. 16:1-8; Luk. 24:1-12)

20 1Nihiku nopajerya nae sumana, vasisu, va -

hi na tthi oxa sana, Maria a o

58 YOHANI 20

Ma dala ahirowa o mahiye.Vaph iyalyawe, ahona wiranlu ku nattiyelaniwe mahiye,na hi kumihiwa. 2Tivo, ahitthi -ma ka arowa okumana ni Si -m o ni Pe dru ni mwixutti mu ki -na, yo wo Yesu amphe nta we,khw a hi merya wira: – Apwiyaaku xiwa o mahiye! khani -nsu wela wi xathiwaya. 3Pe -dru ni mwixutti mukina ya hi -ve ny a na na no ru, erowaka o -m m a hi ye. 4O wa nli yatthima-ka va mo sa: va no mwixuttimu ki n’ole a hi mu holela Pe -dru, khu kh a la mu raji ophiyao ma hiye. 5A h ura ma, khuthu -ru me la mu hi na: ahona esan-ta ya ta lelei yene vathi, khu -hik e la-mo. 6Simoni Pedru,ahanle ott uli, a phiya karu, a -hikela mmahiye. A ho na esa -nta va thi. 7Ni nle so nathuka -niwaya mu ru wa Ye su. Nlesonlo khi na takani hi we ni esan-ta, ma si na ro khu niwa ntokoekha ra, na kha la nipuro na -ya. 8Va no mwi xu tti mukin’o -le, apaje nre o phi ya om ahiye,ahikela-mo-tho: ahi weha niwupuwe la, khwa mini. 9Tthiri,awixutti yi ra ehupwenle nle -

lo solepiwa wi ra: Yesu ahanaohihi mu wa mokhwani. 10Nu -mala it t hu iya a wi xutti ale anliya hihokolo lo wela owani.

Yesu onisoniherya Mariaa o Madala

(Nwehe-tho Mat. 28:9-10;Mar. 16:9-11)

11Vano Maria ari omahiye,mpantte w’ota, khiyanla. A -nla ka sisale, 12ahithurumelamm a hiye, khona malaikhama nli, ewanrene ikuwo sott e -la, ekilanthene vari murutt huwa Yesu, nimosa wamuru, ni -kina wametto. 13Malaikh’alemanli yahimokoha wira: – Mu -thiyana! Muninlela-ni? O woahakhula iraka: – Apwi y’a kat’a kuxiwe. Nkinsuwela wi xa -thi waya. 14Ahimyakaru si s o, a -hi weha ottuli, khumona Ye su,emenlene vavale: ma si kha-suwela wira ari Yesu. 15Ye sua hi mukoha wira: – Muthi ya na!Munùnlela-ni? Muni mpha ve -la pani? Maria, upu we lakawi ra ari, mulipa-ema tta, ahi -mwirela: – Na pwi ya, mwa rinyu wo mmu kunxe, mu kihi m e-rye omwixa nthya nyu, miyo ki -

YOHANI 20 59

murowele. 16Ye su ahimwi re -la: – Maria! Owo ahi rukunu -wa, anwehaka Yesu, khu -mwi re la: – Mwixuttihi! 17Ye suahimwire la: – Muhikivare. Nle-lo nkironwe w’Atithi. Vano mu -rowe, mwahimerye amusi a -ka wira miyo kinrowa w’Ati -thi, yawo akhanle Atith’inyu:ki nrowa wa Muluku aka, yo -wo okha nle Muluku inyu.18Ma ria a o Madala ahirowawa himerya ehali awixutti, ira -ka: – Kowo na Apwiya! Khwa-hi mmerya sothene samuhi -me nryawe Yesu.

Yesu onisoniheryaawixutti awe

(Nwehe-tho Mat. 28:16-20;Mar. 16:14-18; Luk. 24: 36-49)

19Nihiku nenlo nopajerya naesumana makaripi, awixutti aYe su yira ethukumanne mpa -ni, elipihalene mikhora mwa -ha w’o wova makhulupale aa Yu da. Mikhora siwaliwenesi sale, Ye su ahirwa, ahe me -la variyari va ya, khwahime -rya wira: – Mu rettele okhaleni nyuwo! 20A hi myakaru si so,ahiwonihe rya matat’awe ni

mpararini mwa we. Awixutti aleyahitteliwa murima, ewona-ka Apwiya. 21Yesu ahahime -rya tho wira: – Mu rettele okha -le ni nyuwo! Sisale Atithi va -ki rummyaya, ni mi yo kinno ru -mani nyuwo. 22A hi myakaru si -so, ahiwise le la, kh w a hime r y awira: – Mwa khe le Eroho Yo -wa rya! 23Ale ana ro wanyu wa -le ve lela itampi, a no leve le li wa:ale anrowa n y u ohaleve le la,kha nle veleliwa.

Tomé onimona Yesuohihimuwene

24Vano Tomé, ihaniwa Ma -ph a po (Mampasa), mmosa ayale muloko nanli, khakhan-le-vo n’akhw’awe, okathi wa -rwi yawe Yesu. 25Awixutti aki n aya himuhimerya wira: – No wo -na A pwiya! Vano owo ahiwa -khu la wira: – Miyo, kahonerumma ta tani mwaya makhwat-ta mwa thoroliwaya, kahike li -he r u ekath’aka mmakhwat -ta ni mwa ya, kahikeliheru nta -ta na ka mpararini mwahomi-waya, nkinamini! 26Evinrenemahiku ma thanu na mararu,awixutti ale yahithukumana-tho mpa ni. Tomé ari ni yawo.

60 YOHANI 20

Mikhora ya hilipihiwa. Mikho -ra siwali we ne sisale, Yesu a -hirwa, a he mela variyari vaya,khwira: – Murettele okhale ninyuwo! 27Nananoru ahimuhi -me rya Tomé wira: – Muruheva ekath’a nyu. Mone mata -t’a ka. Mokole nta ta nanyu,mu kelihe mpara ri ni mwaka.Mu hikhale mutthu o ha mini:nto mwaminiki! 28To mé ahi -mwa khula wira: – Pwiya niMu luku aka! 29Yesu ahimu hi -me rya wira: – Muhamini, ma -na mokona. Oreriwa t’ale a -na mi ni ehonne!

Itthu iya silepeliwe wiramwaminiki

30Yesu, awixutti awe emo -na ka, ahira-tho mitikiniho s i -ki na sinjene, sihilepiwe eli -vu ru ene yela. 31Vano itthu iyasilepeliwe wira mwaminiki wiYesu ti Kri stu, Mwana a Mu -luku. Mwa mi ni ki siso, mu no -phwanya ekumi mwa Yo wo.

Yesu onisoniheryaophareya

21 1Evinrene mahiku va- khani, Yesu ahisoni -

herya-tho w’awixutti awe oxe -re xere wa ephareya y’o Ti -be riyade. Ahisonihenrye so:2Yi ra ethukamanne SimoniPe dru, ni Tomé - ole ihaniwaMa phapo (Mampasa) – ni Na-ta nayeli (ari a elapo y’o Kanaw’o Galileya) ni an’a weSebedeyo, n’awixutti aki naa nli. 3Simoni Pedru aha hi me -rya akhwa’awe wira: – Mi yokinrowa otothha ihopa. Awoyahakhula wira: – Ni hi ya nonni mottharani. Ya hi ve ny a tthiri,khukela mukala wa ni. Vano, o -hi y’ule, khiya va nre etthu. 4Va -xiyaya, Yesu a hi sonihe ry a o -p hareya: masi, a wi xutti alekhi yasuwela wi ra ari yowo.5Ye su ahakoha i ra ka: – Ami -ra vo, movara iho pa? Awoya himwakhula wi ra: – Nnari!Kha nivanre! 6O wo ahahime -r y a wira: – Muri hele ntthavimo no wolopwa na w’ekala -wa: munophwanya weiwo.Ya hiri he la siso, khuva ra i ho -pa si n je ne, mpakha o hi weryao pu ru la ntthavi no sa re ya.7Mwi xu tti ule aphente xi wa niYes u, ahimwirela Pe dru:– T’A p wi ya! Simoni Pe dru, ai -wa karu wira yari Apwiya,

YOHANI 21 61

ahi wa ra ikuwo sawe (ma naaro ru la a to thaka), khutu phe -la mma si ni. 8Awixutti aki na,ya ra ka me nle ota mavalo mi -lo ko mi lo ko mili, yahirwa mu -ka la wa ni, epurulaka ntt ha vin’iho p a. 9Va khumenlyaya o -ta, ya hi ph wa nya ihopa va -kha ni va ik ho, yahona-tho i -phau. 10Y e su ahiwirela: – Mu-ru he i ho pa si valyanyu na n a -no. 11Simo ni Pedru ahikelamu ka la wa ni, khupurulela ntt -ha vi ota. Ntt havi nle nasan-rye i ho pa su lu pale milokomu lo ko ni mi thanu n’ihopatt haru (153).Sari mwattarusi so, ntt havi khi nanyumwe.12Ye su a hi wirela: – Rwani,mu khure ke! Khavo a awi xu -t ti ale a mu kohale wi ra: “Ny u -wo mwa pa ni?” Ya ni su welawi ra yari A pwiya. 13Va no Ye -su ahiwa tt a mela, ahi ku xaiphau, khwa vaha: siso-thoa hava ihopa.

14E la yari emara yaneraruYes u aisonihenryawe awi x u-tti awe, numala ohihimuwawa we mw’alipa-okhwa.

Yesu ni Pedru15Vamanlyaya olya,Yesu

a hi mukoha Simoni Pedruwi ra: – Nyuwo Simoni, mwa -na a Yohani! Munnikiphentami yo, vovikana vanikiphen-taya a kin’ala? Owo ahi m -wa khula wi ra: – Ayo, Pwi y a!Nyuwo mo suwela wira ki -nn o phentani! Ye su ahim wi -re la: – Mu lyi he k e ipwittipwit-thi aka. 16Ye su ahi mu ko hae mara yane nli, ira ka: – Nyu -wo Simoni, mwa na a Yo ha -ni! Nyuwo mu nni ki phe ntatt hiri? Yowo a hi mwa khu la wi -ra: – Ayo, Pwi y a! Nyu wo mo -suwela wira ki nn o phentani.Yesu ahimwi re la: – Mu lyi -heke ipwittipwitthi sa ka.

17Ahimukoha-tho emara ya-ne raru, iraka: – Nyuwo Si -mo ni, mwa na a Yohani! Nyu-wo mu nnikiphenta tthiri? Pe-dru a hi ripiwa murima mwa -ha w’o ko hiwa imara ttharuwira “Nyu wo munnikiphen-ta?” Ti vo amwakhunlyaweiraka: – Pwiya, nyuwo mo -su wela so thene! Nyuwo mo -suwela wi ra kinnophentani!Yesu ahi m wi rela: – Mu lyi he -ke ipwi tt i pwitthi saka. 18Mi y okinohi me ryani ekekhai wira:

62 YOHANI 21

mwa rya nyu mmiravo, nyu -wo mwa ni wara mmansinyu,khiya ro wa watthunanyu. Va -no oka thi onlavulanyu, mu -nimo kola matat’inyu, muki-na oni mo wa rihani, onimori-hani ni puro ni hintthunanyu.19Ye su ahi mu hi merya sisowira a mu tho nye rye makhwe-lo awe, ya wo Pe dru arowa -we o mu ttitti mi ha-no Muluku.Nu ma l a, Yesu ahi mwirelaPe dru: – Kit t ha re n i!

Yesu ni mwixuttiophentexiwa

20Pedru, arukunuwaka, ahi-mo na mwixutti aphentexiwani Yesu, attharaka ottuli. Mwi -xutti ula ti yole aphitenryeett hirima ya Yesu, okathhi wa -lywa, amukohaka wira: “Pwi -ya, ole onrowa wovari ha ni tipani?” 21Pedru, va mo na lya we,ahimukoha Yesu, ira ka: – Pwi -ya, ankhi ula entt hu na omu -khu melela exeni? 22Ye su a -hi mwakhula wira: – Mi yo ka -tthu na wira owo akhale mpa -kha vanrwaka, erivo yawinyuexe ni? Nyuwo mukittharekepahi! 23Vano, vahivuwelela

mw’a musi wira mwixutti ulekha nkhwa. Masi Yesu khahi -ma le wira: “owo khankhwa”.Ye su ahimyale wira: “Miyo ka -t t huna wira owo akhale mpa -kha vanrwaka, erivo ya winyuexeni?” 24Mwixutti uwo ti yolaori kastimunya a itthu iya, khu -lepa sothene. Hiyo nosuwelawira itthu sinihimya we ti s’e -kekhai.

Omaleliha25Nlelo sihavo itthu sinjene

si ralyawe Yesu. Itthu iya sa le -pi waka emosa-emosa, kino n awira hata olumwenku wothe -ne khisaphiyerya-mo iluvurusa tthuna olepiwa.

YOHANI 21 63