1

Nummer 1 2017

Årgang 5

Landbruksnytt frå

2

Gode gardbrukar! Seint men godt kjem landbruksnytt frå kom-munen i år. Me håpar alle bønder fekk søkt om produk-sjonstilskot i mai etter ny ordning. Ny søknadsom-gang er i oktober. I dette skrivet skriv me

om det me meiner kan vera av interesse for alle gardbrukerar av det me i landbruksfor-valtinga i kommunen steller med. God lesing!

Om informasjonsskrivet

Ny søknadsrunde er over når dette skrivet kjem ut , men då kan me skriva litt om kva som ventar dykk seinare i år. Takk til alle som møtte på kurset no i mai. Mange har spurt om nytt kurs til hausten når areal skal leggjast inn i søkna-den. Det blir kurs 2.oktober kl. 19.30 i kommunestyresalen! Det blir òg annonsert i Vestavind når det nær-mar seg. Til hausten skal ein søkja på dyra, beiting, areal, bevaringsverdige husdyr-rasar og dekking av kost-nader med avløysar. Fristen for å søkja er 15. oktober! I oktober skal det altså søkjast om arealtilskot. Slik me har forstått det,

Produksjonstilskot

Om informasjons-

skrivet

2

Produksjonstilskot 2

Vanleg jordbruks-

produksjon

3

Brot på regelverk

og avkorting

3

Bondeboka 3

Jordbruket i Sveio 4

Landbruksplast 5

Jordleige 5

Sein spreiing 6

Meir spreieareal ? 6

Gjødselplan - fritak 6

Grøfting 6

Nydyrking ? 6

Gjødsling i utmark 6

SMIL og RMP 7

Vilt 8

Åshild Irene har vært

på prosjekttur

9

Vassmiljø og vass-

forvaltning

10

Garden som ressurs-

marknaden som mål

11

skal gnr/bnr vera utfylt på førehand, men ein må fylla ut arealet som ein har/brukar på eigedommen. Me veit ikkje om gnr/bnr for leigejor-da er lagt inn på førehand. For beitetilskotet er det litt nytt. Når det gjeld sau på utmarksbeite, skal det førast sauer som er sleppt og san-ka. Har ein ikkje fått sanka alt til 15. oktober, kan ein etterregistrere dette. Bevaringsverdige sauerasar MÅ vera registrert med rase-kode i sauekontrollen for at ein skal kunne søkje om det. For å få ein rasegodkjenning er det ein representant frå eit aktuelt raselag som kjem og sjekkar sauer og god-kjenner. Dei legg dette inn i sauekontrollen. Her SKAL det leggast med dokumenta-sjon når du søkjer. Søkna-den på dette punktet blir ikkje godkjent før me har dokumentasjon på rasegod-

kjenning. Kommunen har ikkje tilgang til sauekontrollen for å få sjekka dette! Vanleg jordbrukspro-duksjon masar me sta-dig om. Sjå på neste side i skrivet kva det vil seie. Staten legg stor vekt på at vilkår om vanleg jordbrukspro-duksjon skal gjelda for å få produksjonstilskot. Kommunane blir pålagt i stadig større grad å følgja dette opp. HUGS: Det er betre og ta kontakt ein gang for mykje enn ikkje å ta kontakt!

YEAH! Endeleg

nytt landbruksnytt

frå kommunen!

Framside:

Lam tidleg fødd,

januar 2017

Foto: Åshild Irene

Lie

3

Som nemnd, er det stort fokus på at det skal vera vanleg jordbruksproduksjon på verk-semder som søkjer produk-sjonstilskot. Kommunane er pålagde å fylgja opp. Vanleg jordbruksproduksjon inneber produksjon som ikkje ligg for langt unna gjennom-snitt eller norm ved vanleg god drift. For alle dyreslag er det sett grenser som produksjonen ikkje må vera under. Fell pro-duksjonen under desse gren-

Side 3 Tittel på nyhetsbrev Årgang 1, nummer 1

sene, kjem føretaket på varsellis-te. Kommunen lyt då undersøkja kva varselet inneber for å få søk-naden vidare i systemet. SAU: Her vert vekt på slakta lam og tal lam per sau vurdert. Det er elles variasjon etter kva rase sau-en er. Dersom produksjonen er under terskelverdien og det ikkje kan seiast å vera vanleg produk-sjon, er vilkåret for dyretilskotet vekke og tilskotet kan falla vekk. Her er elles krav om at vaksne sauer som ikkje skal utrangerast skal parast.

Vanleg jordbruksproduksjon MJØLKEKU: Her skal det vera le-veranse av mjølk over 3800 liter per ku av NRF-rase eller tilsvaran-de for at det skal reknast som van-leg produksjon. Lågare produksjon kan bryta med vilkår om vanleg produksjon og driftstilskotet for mjølk og tilskot til mjølkeku som kan falla vekk. Om ein har avvik her som kan til-seie at det er noko unormalt frå søknadsomgang 1 til søknadsong-ang 2, bør ein gje melding til kom-munen så me kan ta det med i vur-deringa av søknaden.

Brot på regelverk og avkorting

Brot på regelverk som gjeld landbruk kan gje avkorting i produksjonstilskot. I tillegg til forskrift om produk-sjonstilskot, er fleire forskrif-ter og lover aktuelle: Forskrift om gjødselplanlegging, gjød-selvareforskrifta (lagring og spreiing mm), dyrevelferdslo-va med forskrifter (velferd, merking mm), nydyrkingsfor-skrifta, landbruksvegforskrifta

Lurer du på kva bondeboka er for noko? Bondeboka gjev deg oversikt over viktige spørsmål knytt til å eige og drive gard. Bondeboka er systematisert i kategoriar slik at ein lett skal finne informasjon som er relevant for di drift. Ein vil finne alt om regelverk, lov-verk og ordningar som ein bør kjenne til.

mm. Kvart tilfelle av regelverksbrot blir vurdert nøye før eventuell avkorting. Ei avkorting kan vera på frå 20 % av heile eller deler av tilskotet.

4

Jordbruket i Sveio

I tabellen under er det lista opp kor mange dyr det er i søkna-der om produksjonstilskot i Sveio. Tala er henta frå søknadsom-gangen i august då det er den som viser rettast tal. Mjølkeku og ammeku har halde seg stabilt siste året. Talet på andre storfe går opp. Levert mjølkemengd går svakt ned. Sau med lam held seg noko-lunde stabilt, men med litt fleire lam siste år.

Slakta og selde gris går svakt ned. Avlspurker går litt opp. Verpehøns held seg nokolunde stabilt. Slaktekylling har vore litt lågare i år enn tidlegare. Hest held seg stabilt. Foto: Britt Oddrun Stuve, ein av fleire grisar i Sveio kommune.

Side 4 Årgang 1, nummer 1

DYRESLAG 2013 2014 2015 2016

Mjølkekyr 411 390 396 395

Ammekyr 228 208 230 236

Andre storfe (inkludert kjøttfe) 1004 891 927 1015

Sau 6543 6472 6835 6868

Lam 9076 9114 9756 9904

Slakta gris/ selde til liv igjennom året 5522 10482 11295 10935

Avlspurker inkludert ungpurker 178 186 179 224

Verpehøns 8376 8523 8434 8385

Slakta kylling igjennom året 0 0 121000 92000

Hestar 122 115 118 118

MJØLK

Mjølkekvotar aktive 22 21 21 21

Mjølkemengd i kvote 3 007 434 liter 2 942 241 liter 2 942 241 liter 2 942 241 liter

Mjølkemengd levert 2 774 064 liter 2 592 919 liter 2 691 079 liter 2 640 004 liter

Føretak som søkjer mjølk 19 17 16 16

Husdyr og mjølk i Sveio 2013-2016

5

Det er flott at mange nytta seg av containerane som blei sett ut ved aksjonen Rydd Sveio for plast. Det kom inn 2 tonn med landbruksplast :-). Men det ligg framleis mykje landbruksplast og flyt der den ikkje skal liggje! Mange tek kontakt med kom-munen og klagar på at det heng plast i trer, gjerder og på bakkar (fôringsplassar og opp-lagsplasser). DETTE MÅ RYDDAST! Plast i naturen er eit problem.

Nedbrytingstida er særs lang, dyr kan få plasten i seg og den kan gjera anna skade. Plastavfall skal samlast inn og leverast til godkjend mottak/returpunkt. Godkjende mottak har ordningar med utplasse-ring av containerar. Det vil vera rasjonelt om fleire kan gå saman om container. Plast på avvege i naturen er å sjå på som forsøpling etter reglane i forureiningslova. Kommunen har plikt å føra tilsyn, kan krevja at plast vert rydda og kan gje dagbøter om det ikkje vert rydda.

Landbruksplast

Jordleige og endring i reglane om

Areala i avtalen må stemma med areala i gardskart. Er det fleire som leiger areal på same eigedom, må summen stemma med det som er registrert i gardskart. For mykje oppgjeve areal vert automatisk korta ned til det som er registrert i gards-kart. Stortinget har no i juni gjort nokre få endringar i reglane

om driveplikt. Driveplikta vert oppretthalden. Ved bortleige vil det framleis vera krav om 10 års skriftleg jordleigeavtale. Det vil ikkje lenger vera noko vilkår om at jorda vert leigd vekk som til-leggsjord til annan landbruksei-gedom. Ny lovtekst presiserer at driveplikta gjeld i heile eigartida. Eigar får plikt til å senda kopi av leigeavtalen til kommunen.

Leiger du jord? Har du skriftleg avtale? Er den framleis gyldig? Ved leige av jord er det krav om skriftleg avtale, jamfør § 8 i jordlova. Kommunen skal ha kopi. Hugs å lista opp area-let på dei ulike arealtypane fulldyrka, overflatedyrka og innmarksbeite.

6

Fleire spør om kor mykje spreieareal det er på eigedo-mane/jorda dei disponerer og om kravet til spreieareal er til hinder for å auka på med dyr. All fylldyrka og overflatedyrka blir rekna som godkjent spreie-areal. Om du vil gjødsla inn-marksbeite med husdyrgjød-sel, må du søkja om godkjen-ning. Skjema er å finna på Sveio kommune sin nettstad under Næring, natur og miljø og Jordbruk og Tiltak. Her er tabell der du kan rekna ut gjødseldyreining (GDE). Det skal vera minst 4 dekar fulldyr-ka eller overflatedyrka jord per GDE for spreiing av gjødsel.

Meir spreieareal? Gjødselplan - fritak Har du eit gammalt fritak? Fri-tak gjeld berre inntil 5 år. Har du ikkje godkjent fritak? Du må skaffe deg ein gyldig gjødselplan eller søkje nytt fritak så snart råd er for å ha dette i orden til søknadsom-gangen oktober 2017. For å kunne få fritak må du ha un-der 5 GDE (gjødseldyr-einingar). Det er meir opplysningar om husdyrgjødsel og gjødsling på Landbruksdirektoratet sin nettstad under Jordbruk og miljø. Søknadsskjema finn ein på Sveio kommune sin nettstad.

Side 6 Tittel på nyhetsbrev Årgang 1, nummer 1

Sein spreiing Det er mange som tek kon-takt med oss om hausten for å få dispensasjon for å spreia husdyrgjødsel utan nedmol-ding etter 1. september. Me ynskjer færrast mogleg slike søknader av omsyn til faren for ureining og fordi husdyrgjødsel er ein viktig ressurs som gjer mest nytte for seg i veksetida for gras og anna grøde. For å få utsatt spreiing MÅ du søkja på skjema så ein finn på Sveio kommune sin nett-stad under Næring, natur og miljø og Jordbruk og Tiltak.

Nydyrking?

Skal du bryta nytt land? Då SKAL det søkjast når det skal gjerast inngrep/tiltak for å laga meir fulldyrka og overfla-tedyrka jord. Om det ikkje vert søkt, kan det gje avkorting (kutt) i produk-sjonstilskotet, jamfør § 4 og § 11 i forskrift om produksjonstil-skot og avløysartilskot i jord-bruket. Ta gjerne kontakt med oss i landbruksforvaltinga om du er usikker på om det er søknads-plikt. Meir opplysningar og søknads-skjema finn du på Landbruks-direktoratet sin nettstad under Eiendom og skog.

Grøfting

I årets landbruksforhandlingar vart satsen sett opp frå 1000 til 2000 kroner per dekar (daa). Ny sats gjeld for søkna-der som kjem inn til kommu-nen etter 1. juli 2017. I Sveio har det vore løyvd mykje midlar til føremålet . Det er god økonomi å halde jorda godt drenert. Til dette føre-målet er det sett av mykje midlar i forhold til kva det har vore søkt om. Søknadsfrist er 1. september med løyving 1. oktober.

Gjødselvareforskrifta har forbod mot å gjødsla med husdyrgjød-sel i utmark. Om du har utmarksbeite som du ynskjer å gjera om til inn-marksbeite, skal du ha ein plan som viser kva ein har tenkt og korleis ein skal gå fram. Ein slik plan bør leggjast fram for kom-munen før arbeidet startar.

Gjødsling i utmark

7

Spesielle miljøtiltak i jordbruket (SMIL)

I Sveio har 180 000 kroner til SMIL-føremålet i 2017. Strategi og kriterier er under rullering og me har som mål å få dette klart i haust. Fagla-ga bli inviterte til møte for drøfting og innspel. Me ønskjer å få inn saker som gjeld både kultur-landskap, verneverdige byg-ningar og saker der det er kulturminner. Nytt i høve SMIL-ordninga frå dette året, er at freda byg-ningar er unnateke ordninga. For desse finnest det andre tilskotsordningar gjennom fylkeskommunen og andre.

Midlane som Sveio kommune har løyvd dei siste åra har i stor grad gått til skjøtsel av beite for å ta vare på natur-verdiar. Å ta vare på natur-mangfaldet er ei sentral side ved SMIL. Me har hatt færre søknader som gjeld restaure-ring av bygningar. Slike saker er som regel kostesame. SMIL-tilskottet har vore vikti-ge midlar i slike saker. I kom-munen har me fått utarbeida kulturminneplan kor det er gjort eit godt arbeid i høve kulturverdien av dei ymse bygga der desse er vurdert i høve verneverdien. Førebels satsar for tilskott er

inntil 70% tilskott til kultur-landskapstilskott og inntil 50% i tilskott bygningar. Desse kan bli endra i høve rullering av ord-ninga. Søknadsfrist for ordninga blir sett til den 1. august. Løyving av saker vil bli gjort innan den 1. september 2017.

Side 7 Årgang 1, nummer 1

2

3

4

Regionalt miljøprogram (RMP)

RMP har søknadsfrist 20. sep-tember som tidlegare år. Det er noko nytt i RMP denne omgangen: For skjøtsel av kystlynghei har det kome ekstra tilskot ved brenning medan beitetilskotet går ned. Det er òg gjort nokon små end-ringar for tiltak mot utslepp til luft. Elles skal skjema og resten av ordningane vera likt som tidle-gare år.

Bilete: Sveio Brann - og Red-

ningsvesen, Lyngsviing ved Ry-

varden 2017.

8

Jaktresultat

ler ikkje fora dei med grov-fôr. Sjukdomen blir nøye overvaka av Mattilsynet. Viltnemnda sine medlem-mer vil få opplæring i høve prøvetaking av fallvilt.

Skrantesjuka Den frykta skrantesjuka er komen til Noreg. Denne er påvist på reinsdyr. Dette er ein sjukdom som fører til at smitta hjortedyr skrantar og døyr. Sjukdomen er svært smittsam og spreier seg gjennom spytt, urin og avfør-ing. Dette får slike konse-kvensar: Det skal ikkje legg ut slikke-steinar til dyra. Ein skal hel-

Som de ser av tabell for felte hjort i år 2016, er det ein liten oppgang på om lag 5% i høve jaktåret 2015. Det er truleg at hjortestamma er på veg opp (svak oppgang). Når me ser på tal felte rådyr, var det også ein oppgang i høve året før. Rådyrstamma er stabilt vek-sande. Som de også ser, er felte rådyr i Hordaland, utgjer felte dyr frå Sveio heile 58% av felte dyr i fylket.

1

2

Beiteskade frå hjort

2011 2012 2013 2014 2015 2016

167 dyr 140 dyr 134 dyr 127 dyr 123 dyr 129 dyr

97 dyr 88 dyr 70 dyr 72 dyr 71 dyr 101 dyr

Jaktresultat for Sveio for hjort (øvst) og rådyr (nedst) dei siste 6 år.

Jaktresultat for Hordaland for hjort (øvst) og rådyr (nedst) i 2016

2016

7490 dyr

175 dyr

Foto: Eirik Østerhaug

Rev

Den som slit med beiteskader frå hjortedyr på jordbruksareal bør melda frå om dette til vilt-forvaltninga. På bakgrunn av beiteskade vil det kunna tilde-last fleire fellingsløyve for både hjort og rådyr. I særskilte høve kan det gjevast skadefellingsløyve utanfor ordinær jakt.

Denne våren har viltforvalt-ninga fått inn meldingar om at rev har teke lam og høns. Det er fredingstid for rev i tida 15. april til 15. juli som også er yngeltid . Om rev gjer stor skade, kan det likevel søkjast til kommunen om fellingsløyve i fredingsti-da.

9

Åshild Irene har vore på prosjekttur

Prosjektet hadde tittelen: MADIE, Multifunctional Agriculture as a Driver for Innovation in rural Eu-rope. Det gjekk ut på å dele kunn-skap og erfaringar i Europa for korleis multifunksjonelt jordbruk kan nyttast på nye måtar i samfunnsutviklinga i rurale strøk. I løpet av prosjektet har eg vore på 2 samlingar, eine samlinga var i Finland i

Foto: Åshild Irene Lie, Bilde 1: Møtte på Stinky i Finland, Joensuu. Bilde 2: Tømmerlagring, her blir tømmeret liggande ei stund før det vidare går til oppmaling og flisfyringsanlegg, Bilde3: Vedfyringsanlegg, Bilde 4: Metla-talo hovudkontor for organisasjonen LUKE i Finland, Bilde 5: Lokale økologiske produkt i Italia, Toscana området, Bilde 5: Lokale produkt, Toscana. Terra di Loppiano, Bilde 6: Åshild Irene på sida av ei tønne med godkjent Chanti vin.

10

Side 10 Tittel på nyhetsbrev Årgang 1, nummer 1

VEGTASJONSSONER I FOR-SKRIFT OM PRODUKSJONS-TILSKOT Omsyn til vassmiljø er teke inn i reglane om produksjonstilskot, jamfør § 4 fjerde ledd: Det kan ikke gis tilskudd der-som det ikke er etablert vegeta-sjonssoner mot vassdrag med årssikker vannføring. Vegeta-sjonssonen skal være tilstrekke-lig bred til å motvirke avrenning til åpent vann under normal vannføring. Sonen må være på minst 2 meter målt fra vassdra-gets normalvannstand, og kan ikke jordarbeides. Dette er ei streng formulering som inneber at det ikkje kan gjevast tilskot til jordbruksareal dersom denne vegetasjonssona manglar. Uansett: Å ha gode tiltak som fører til minst mogleg av-renning til vatn er viktig for alle.

Vassmiljø og vassforvalting

Arbeid med vassmiljø og vassforvalting har hatt stort fokus nokre år. Bakgrunnen er vassforskrifta frå 2006. Arbeidet er no inne i tiltaks-fasa. På Vann-Nett er det opplysningar om alle vassfø-rekomstar i landet og kva tiltak som skal gjennomfø-rast: http://vann-nett.no/portal/map. For Sveio er det lista opp 27 vassførekomstar. Bømla-fjorden har fått Svært god i Økologisk tilstand. Mange vassførekomstar har God på Økologisk tilstand og 10 har Moderat. Vigdarvatnet har tilstand Moderat. Det har vore problem med giftprodu-serande blågrønalgar i Vig-darvatnet. Vassprøvar viser høgt innhald av blågrønalgar utan at næringsinnhaldet i vatnet er særleg høgt. NIVA undrast om det kan koma av

lite dyreplankton som igjen kan skuldast mykje fisk i vatnet. I tiltaksplanen for Vigdarvatnet er det lista opp tre tiltak: Opne side-elvar, oppgradera spreidd avlaup og kantsoner i jordbrukslandska-pet. Siste tiltaket er skildra slik: Graskledde kantsoner vert lagt langs vassdrag for å stabilisera bakkekanten og redusera tap av jord, næringsstoff og plantevern-midlar. Det er vist vidare til veglei-ar frå NIBIO .

Kart Vigdarvatnet frå Vann-Nett:

Garden som ressurs - marknaden som mål

Tittelen ovanfor er tittelen på Landbruks– og matdeparte-mentet si melding Meld. St. 31 (2014-2015). Undertittelen er Vekst og gründerskap innan landbruksbaserte næringar. Her er mykje godt oversyn over ulike satsingar med gar-den som grunnlag. I Sveio kommune sin nærings-plan har landbruket ein sentral plass. Planen ligg på kommu-nen sin nettstad. Ein gard er grunnlag for mat-produksjon, produksjon av ved og tømmer, og kan vera eit særleg godt grunnlag for å starta anna næringsverksemd.

NÆRINGSRETTLEIING Landbruksforvaltinga i komm-unen tek seg av det mest land-bruksretta innan næringssatsing, som til dømes finansiering av driftsbygningar. Ta gjerne kon-takt med oss òg når det gjeld satsting på anna næringsverk-semd. Kommunen er medlem i Haugaland Vekst som mellom anna har i oppgåve å vera kom-munen si såkalla førsteline i næ-ringssaker. Vidar Vorraa er Sveio sin primærkontakt. Han kan etter avtale treffast i Sveio på kommunehuset og er tilgjeng-eleg for uforpliktande prat om satsing på eller utvikling av næ-ringsverksemd.

11

Dette informasjonsskrivet handlar i all hovudsak om aktuelle saker innan landbruksforvaltinga og som er

aktuelt for alle som driv med landbruksverksemd i Sveio kommune. Informasjonsskrivet vert utgjeve to

gonger for året - vår og haust.

Har du ris eller ros, er me glade for tilbakemeldingar!

Informasjonsskrivet vert i hovudsak sendt til søkjarar om produksjonstilskot. Om nokon vil reservera seg

mot å få skrivet, så er det berre å senda ein e-post til ashild.irene.lie@sveio.kommune.no

Andre førespurnadar kan rettast:

Sveio kommune

Postboks 40, 5559 Sveio

Tlf.: 53 74 80 00

Geir Ragnhildstveit Tlf.: 53 74 80 52 E-post: geir.ragnhildstveit@sveio.kommune.no Seniorrådgjevar Bygdeutvikling (Innovasjon Norge, ”Inn på tunet” med meir), veterinærvakta, nydyrking, landbruksvegar, konsesjon og konsesjonsfridom, deling og dis-pensasjon i LNF, jordlov, arealplanar, buplikt, driveplikt, naturforvalting.

Dagfinn Fagerland Bjørge 40 % (måndag og onsdag) Tlf.: 53 74 80 56 E-post: dagfinn.bjorge@sveio.kommune.no Rådgjevar SMIL, drenering/grøfting, viltforvalting m.m..

Åshild Irene Lie Tlf.: 53 74 80 55 E-post: ashild.irene.lie@sveio.kommune.no Rådgjevar Produksjonstilskot, RMP, landbruksregisteret, avløysartilskot ved sjukdom, AR5/gardskart, utsiktsrydding, vassforvaltning, forureining, biologisk mang-fald, naturforvalting, miljøspørsmål, utsleppsløyve m.m..

Jan Erik Larsen 10 % kontorstad, Tysvær kommune Tlf.: 52 75 71 81 E-post: Jan-Erik.Larsen@tysver.kommune.no Rådgjevar Skogbruk.

Kontakt oss

12

Foto: Britt Oddrun Stuve, Galloway kyr på beite med utsikt.

Landbruksforvaltinga i Sveio håpar framleis me

kan få ein god sommar og ein god vekstsesong!

Om nokon har bilete som passar og kan nyttast til det me skriv om i

Landbruksnytt, set me pris på om de sender inn til Åshild Irene.