numri 55 v5 - albislam · veten si selefi. ndër njerëzit që i vënë më shumë në dukje...

1ALBISLAM | 1 Qershor 2011 | 29 Xhumadel Ahir 1432

EDITORIALI

NJË MIK MESHUMË ARMIQ“Nuk po shkojmë tek axha, sepse do të shikoj serialin”, “Le të mos vijnë, sepse

kam punë”, “Nuk shkoj te daja sepse është i asaj partie politike”, “Nuk shkoj te tezja,sepse ajo bën harame”... si dhe shumë “arsye” të tjera do të dëgjosh nga njerëzit, tëcilët ranë në kurthet, që iu ngriti shejtani për ta zbehur apo për ta larguar dashurinë,respektin dhe vizitën e farefisit.Farefisi i gjallë është një kala e fortifikuar pa pasur nevojë ndihmën prej jashtë,

farefisi që gëzon afërsi mes vete është miku më dashamirës dhe më i sinqertë injeriut. Mes tyre do të jetë e pranishme ndihma, këshilla, përkrahja, dashuria esinqertë, dhembshuria, besimi për njëri-tjetrin, përjetimi i momenteve të mirasikundërse do të përjetojnë edhe momente të pakëndshme e ndoshta të rënda për t’ikapërcyer, porme shpejtësi arrihet zbutja e situatës dhe kthehet afrimi sikurse ishte,e shpeshherë edhe më shumë seç ishte, për shkak të rrënjëve, të cilat duan tëkthehen afër njëra-tjetrës.Kjo lidhje aq e fortë sigurisht meriton të kihet zili nga ata që duhet t’i kthejnë

njerëzit drejt gjërave më pak apo aspak të rëndësishme. Së këndejmi, ajo lidhje edhemund të dobësohet nëse faktorët e prishjes janë më aktivë, sesa ato të mirëmbajtjes.Nuk ka dyshim se faktori më i mirë për ruajtjen e kësaj kalaje është vizita e mirëfilltëndaj farefisit dhe kjo është pika kryesore që sot ka aq shumë armiq. Duke filluar ngamediet, të cilat mundohen të bëjnë një program sa më tërheqës për të gjitha moshatdhe për të dyja gjinitë, angazhimi pas të mirave materiale deri në atë shkallë që elargon njeriun edhe nga anëtarët e familjes dhe jo vetëm nga farefisi, dashuria dheurrejtja që po bëhet në emër të partive politike, të cilat pa asnjë përjashtim synojnëplotësimin e dëshirave vetjake në rend të parë, keqkuptimi i teksteve fetare ndaj disadukurive (harameve); të gjitha këto ndikojnë në shembjen e kësaj fortifikate, ku nekënaqemi, ngrohemi dhe strehohemi.Për të ndihmuar sadopak në ruajtjen e kësaj mirësie, që ende është e fortë te

populli jonë, në këtë numër vendosëm të theksojmë mësimet fetare që nxisinmirëmbajtjen e kësaj lidhje, duke përmendur tekste të sheriatit, dobitë e kësaj lidhje,rregulla të rëndësishme rreth bojkotit e kështu me radhë.E lusim Allahun të na ndihmojë t’i jetësojmë porositë islame në shoqërinë tonë, të

na japë sinqeritet dhe të na bëjë prej atyre që e flasin të vërtetën dhe punojnë sipassaj. Vërtetë Allahu është Kujdestari ynë dhe Ai ka mundësi të bëjë gjithçka. Amin

NNëë eemmëërr ttëë rreeddaakkssiissëë:: OOmmeerr BBeerriisshhaa

AKTUALE33--99 || QËNDRIMI I SELEFIJVE TË EGJIPTIT NDAJ

NDRYSHIMEVE TË FUNDIT 1100--1111 ||BLIC LAJME

AKIDE1122--1155 || BAZAT E PERCEPTIMIT DHE ARGUMENTIMIT

NË ISLAM

DRITARE1166--1199 || ME ALLAHUN E LARTËSUAR 2200--2222 || LIDHJA FAREFISNORE2233--2266 || SHËROHU DUKE VIZITUAR FAREFISIN

FIKH2277--3300 || DISPOZITAT E MYSAFIRLLËKUT

FAMILJA3311--3333 || LIDHJA E BUKUR E QUAJTUR: “MOTRA NË ISLAM” 3344--3377 || ËSHTË ÇËSHTJE KOHE 3388--4400 || MOS NA PARAGJYKONI, PO BISEDONI ME NE!

TEFSIR4411--4433 || LIDHJA FAREFISNORE, URË MES FAMILJEVE

HADITH4444--4477 || TRI HISE NËNËN E NJË BABANË

THESARE4488--5522 || KUSH JAM UNË?

FETVA DHE KONSULTIME5533--5577 || MËSIME TË RËNDËSISHME RRETH FAREFISNISË

DHE BOJKOTIT

SHËMBËLLTYRA5588--6600 || NJERËZ ME NDIKIM

REDAKSIAKryeredaktor: Omer BERISHA

zv. kryeredaktorë: Agron TERZIQI dhe Justinian TOPULLIAnëtarë të redaksisë:

Ismail BARDHOSHI, Bledar HAXHIU, Lulzim SUSURI, Talha KURTISHI, Genc PLUMBI,Ali SHABANI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Llokman HOXHA, Rashit ZYLFIU dhe Hajrush MANI

Bashkëpunëtorë: Ahmed KALAJA, Ekrem AVDIU dhe Enis RAMARedaktor gjuhësor: Roald HYSA

Ballina: Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio)Shpërndarje & marketing: Gazmend Zeneli

BBoottoonn:: AAllbbIIssllaamm

Adresa: rr. Petre Georgiev nr. 63 | Çair | Shkup 1000e-mail:

aallbbiissllaamm@@aallbbiissllaamm..ccoommaallbbiissllaamm@@ggmmaaiill..ccoomm

sms: +389 71 806 114 | fax&tel: +389 2 26 12 932Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: [email protected]

ALBISLAM DOOELxhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (denarë)xhirollogaria: 0270100245547

Komercijalna Banka A.D. - Skopje (euro etj.)Rr. "Kej Dimitar Vlahov" 4S.W.I.F.T.: KOBSMK2X

IBAN: MK07300701002455425numri tatimor: 4030008038784

2

PËRMBAJTJA

SHKRUAN: ISMAIL BARDHOSHI

Vëmendja e gjithë botës, dhe veçanërisht ebotës islame qe’ fokusuar në Egjipt gjatëngjarjeve që sollën atje ndryshimet e

fundit. Menjëherë pas rënies së regjimitfilluan analizat mbi faktorët që sollën këtëndryshim, si dhe mbi kontributin dheqëndrimin e xhemateve, grupimeve, rrymavedhe komuniteteve të ndryshme ndaj tyre.Është afërmendsh që analizat, diskutimet,studimet, deklaratat dhe kritikat që pasojnëngjarje kaq të mëdha të vihen në shërbim tënatyrës dhe formatit, që do të ketë sistemi qëpritet të vendoset. Në këtë kuadër xhematet,grupimet dhe faktorët e brendshëm e tëjashtëm kanë projektet e tyre, kështu qëështë krejt e natyrshme të angazhohen përrealizimin e tyre. Për të mos përmendur këtuedhe rolin që ka Egjipti si vendi arab më imadh dhe me pozicionin shumë delikat për

ndryshimet që pritet të ndodhin, jo vetën nërangun e botës arabe, por mbase në rangndërkombëtar. Në qendër të kritikave dhediskutimeve është qëndrimi i selefijve tëatjeshëm, si dhe ndikimi që do të kenë ata nëperiudhën pas revolucionit. Tashmë selefijtëe Egjiptit nuk kritikohen vetëm nga faktorët ejashtëm dhe shërbëtorët e tyre brendaEgjiptit, por edhe nga disa grupime dhepersonalitete të njohura, që i përkasin Umetitislam. Kuptohet që këta të fundit, nga njëraanë kërkojnë të fuqizojnë pozitat e tyre nëUmet, dhe nga ana tjetër ky ka qenë dhevazhdon të jetë përfytyrimi i tyre jo-objektivpër selefijtë. Por në periudhën e pasrevolucionit janë treguar kritikë ndajmetodës dhe projektit të selefijve edhe disanjerëz që pretendojnë, se i përkasin këtijmenhexhi. Kjo lëkundje mbase vjen nga dija epakët, por gjithsesi ajo mund të bëhet shkakedhe për pastrimin e rreshtave të thirrjes së

QËNDRIMI I SELEFIJVE TË EGJIPTITNDAJ NDRYSHIMEVE TË FUNDIT Tashmë selefijtë e Egjiptit nuk kritikohen vetëm nga faktorët e jashtëm dhe shërbëtorët e tyre brenda Egjiptit,por edhe nga disa grupime dhe personalitete të njohura, që i përkasin Umetit islam.

ALBISLAM | 1 Qershor 2011 | 29 Xhumadel Ahir 1432 3

AKTUALE

saktë, kështu që - elhamdulilah - nuk ka vendpër t’u shqetësuar, se Allahu i bën punët eveta me urtësi. Jam i vetëdijshëm që për t’udhënë zgjidhje problemeve të Egjiptit kanjerëz më të ditur se unë, por këtu do tëpërpiqem të jap disa konkluzione, të cilatinshallah u bëjnë dobi muslimanëve kudo qëtë ndodhen. Duke qenë se në shumë analiza bëhet

krahasimi mes qëndrimit të grupimit tëIhuanul Muslimin dhe qëndrimit të Selefijvendaj revolucionit të Egjiptit më duhet që tëmos e anashkaloj këtë pikë, jo vetëm për tëqenë i saktë në pasqyrimin e ngjarjeve, poredhe për faktin se kjo na ndihmon t’ikuptojmë më mirë përfundimet që do tënxjerr. - Para se të fillonin demonstratat edhe

grupimi i vëllezërve muslimanë deklaruan senuk do të merrnin pjesë në to, por më pas kurdoli qartë se këto demonstrata mund tësillnin rënien e regjimit xhemati i vëllezërvemuslimanë doli i organizuar në mbështetje tëdemonstratave, madje ata kanë pjesën eluanit në rrëzimin e regjimit. Ky është një faktqë nuk duhet mohuar. Zoti i bëri ata shkakpër rrënimin e regjimit, pasi pa mbështetjen etyre kjo nuk do të bëhej e mundur. Taktika epërdorur nga ata qe’ shumë e mençur dhemjaft efikase për rrëzimin e regjimit, sepseata nuk dilnin dot vetë përballë, por amaregjimi nuk kishte ç’të bënte nëse ata do tëdilnin në mbështetje të liberalëve, ish-përkrahësve të regjimit, bijve apo të tëprivilegjuarve të regjimit, ose njerëzve tëPerëndimit. Tashmë dihet që Allahu bërishkak për rrëzimin Mubarekut njerëzit qëishin rritur dhe formuar nën frymën eregjimit të tij. Pra, Allahu ia solli rrënimin epushtetit andej nga nuk e mendonte, dhe kjoështë mirësi e madhe. Kështu, qëndrimi iihvanëve si rrallëherë ka qenë i pjekur dhe nëpërputhje me argumentet dhe synimet e fesë.Shpresoj që ky të jetë një shpërblim nga Zoti

për mundin dhe sakrificën e tyre të gjatë. Nenuk duhet t’ia hamë hakun asnjë grupi. Kapasur raste të shumta në histori, kur Allahuka ndihmuar xhemate të ndryshme tëmuslimanëve kundër kafirave, edhe pse ketoxhemate kanë pasur shtrembërime. Përshembull, Stambollin e çliruan nakshibenditë.Xhehmitë dhe esharitë kanë pasur sukses nëmjaft debate të zhvilluara me ateistët dhebatinitë, gjëra këto që i pohon dhe IbënTejmije. Osmanllijtë e mbrojtën botën islamenga rreziku i përhapjes së shiitëve batinisafevi. Madje Zoti ndihmon dhe një grupkafirash kundër një tjetri më të keq. Ky ështëligj i Zotit. Në këtë kontekst, besimtarimbështet gjithnjë grupin që është më afër tëvërtetës. Kështu, ne nuk e mohojmë hairindhe hakun e këtij xhemati dhe as kontributine tyre për zgjimin e muslimanëve. Të mosharrojmë se ihvanët kanë dhe përvojë nëçështjet e revolucioneve. Ata kanëmbështetur dikur edhe revolucionin qëinstaloi në Egjipt regjimin e saporrëzuar, dheky është fakt. Përveç kësaj, ata janëpërqendruar pa marrë parasysh trajtimet etyre, por realitetin në ndryshimin e gjendjespërmes marrjes së pushtetit, ose përmesndikimit tek ai. Kërkesa e tyre për shanse tëbarabarta për t’u përfaqësuar në parlamentdhe qeverisje tashmë thuajse u realizuan. Pora do të mbarojnë kërkesat e tyre këtu? Kjombetet për t’u parë. Deri tani revolucioni nuk

...Ka pasur raste të shumta në his-tori, kur Allahu ka ndihmuar xhe-mate të ndryshme të muslimanëvekundër kafirave, edhe pse ketoxhemate kanë pasur shtrembërime.Për shembull, Stambollin e çliruannakshibenditë...

“

“

4

AKTUALE

është shndërruar në fitore të sistemit islamndaj atij diktatorial, por në fitore të sistemitliberal-demokrat ndaj atij diktatorial. Dheshpresat janë që ky sistem të krijojë mëshumë mundësi për davet, me qëllim që tëndryshojë dhe më shumë gjendja e popullitdhe të vendoset sistemi i pastër islam.Mundësitë që të shfrytëzohet liria janë tëmëdha. Dhe shpresojmë që zgjimi islam, i ciliështë gjithnjë në rritje të ecë të paktën me tënjëjtin ritëm, ose akoma më mirë, në mënyrëqë në një të ardhme të shpejtë të vendosetsistemi i mirëfilltë islam. Por tashmë, siihvanët dhe selefijtë janë në udhëkryq; nësemendohet se beteja ka përfunduar mevendosjen e demokracisë dhe hidhen armët,ky është me të vërtetë një devijim shumë imadh. Këtu ihvanët nuk janë shumë të qartë,se çfarë kërkojnë më tej. Nëse ata do tëvazhdojnë të mbrojnë sistemin demokratik,kjo do të thotë se ata nuk kërkojnë një sistemtë mirëfilltë islam, pra kanë devijime tëtheksuara në përfytyrimin e atij sistemi. Ngadisa artikulime të fundit del, se ata nuk duanshtet fetar, por shtet civil me baza dhereferencë sheriatike. Me sa kuptohet,nënkuptojnë se drejtuesit i zgjedh vetëmpopulli. Por kjo do të thotë se nëse popullivendos, që në krye të shtetit të vijë një kafirapo një fasik, për ta nuk ka ndonjë pengesë.Kjo ide përbën një devijim shumë të madh,sepse deri më tani në shkrimet e tyre thuhejse pjesëmarrja në parlament apo në qeverisjeështë thjeshtë një taktikë për ndryshimin eregjimit, por nga artikulimet e fundit shihetse e gjithë beteja e tyre përfundon mevendosjen e sistemit demokratik. Megjithatëme kalimin e kohës do të shihet se çfarënënkuptojnë. Ne nuk vëmë në dyshim faktinqë Ihuanul Muslimin nuk kanë si qëllim qëpushteti i ligjvënies i takon popullit, sepse kyështë shirk, dhe ata janë xhemati që e kadënuar më shumë këtë ide, por ata e përdorindemokracinë me kuptimin që qeveritarët

duhet të zgjidhen nga populli. Në fakt edheideja që udhëheqësi të zgjidhet nëpërmjetgarës në zgjedhje popullore nuk është e saktë,sepse siç dihet shumë njerëz janë të përdalë(fasika), shumica nuk i peshon mirë gjërat,kështu që kjo mënyrë zgjedhjeje e drejtuesveështë e shtrembër që në thelb, dhe prodhonkryesisht shtrembërime, dhe sjell në pushtetnjerëzit e këqij, njerëzit e dynjasë, sepsekështu është shumica e njerëzve. Po qëndrimi i selefijve cili ishte? Para se të

tregoj qëndrimin e selefijve duhet të sqarojdisa gjëra. Davja selefije bazohet në Kurandhe Sunet, në përputhje me rrugën e tëparëve të Umetit. Si e tillë vetëm kjo ështëmetoda e saktë për thirrjen e njerëzve në fenëe Allahut dhe për rimëkëmbjen emuslimanëve. Por kjo nuk do të thotë, se janëtë sakta qëndrimet e çdo selefiu ose çdoaktivisti, hatibi, vaizi apo dijetari, që e shpallveten si selefi. Ndër njerëzit që i vënë mëshumë në dukje gabimet e selefijve janë vetëdijetarët e selefijve, si: Albani, Ibën Bazi,Uthejmini etj. Nuk është hera e parë që disaselefij tregojnë apo bëjnë lëvizje të gabuara.Për shembull, në Algjeri disa njerëz qëpretendonin se i përkisnin metodës sëselefijve patën një përvojë të hidhur, por tënjëjtin gabim e bënë edhe Ihvanët në Algjeri.Më herët ihvanët patën një përvojë tjetër tëhidhur kur mbështetën revolucionin që sollinë pushtet Abdul Naserin. Pra, historia erevolucioneve në botën islame nuk fillon dhembase nuk mbaron me revolucionin e fundit

...Deri tani revolucioni nukështë shndërruar në fitore tësistemit islam ndaj atij diktatorial, por në fitore të sistemit liberal-demokrat ndajatij diktatorial...

“ “ALBISLAM | 1 Qershor 2011 | 29 Xhumadel Ahir 1432 5

AKTUALE

në Egjipt. Atëherë themeli i daves selefijeështë zbatimi me përpikëri i metodës sëpejgamberëve dhe të sahabëve përndryshimin e gjendjes. Por ka dhepërfytyrime të gabuara të kësaj metode, tëcilat kryesisht vijnë nga njerëz, që nuk ipërkasin dijetarëve të kësaj thirrje, ose njerëzqë kanë botëkuptime nga më të ndryshmet,ose njerëz që nuk kanë dije, pjekuri dhepërvojë. Duke qenë se selefijtë kanë siobjektiv përhapjen e besimit të saktë dheedukimin e muslimanit me ibadet të saktë esjellje të mirë, ata kanë arritur një sukses tëmadh në këtë drejtim, një sukses që do tamohonte veçse një nihilist. Por ku ishtedefekti i qëndrimit të disa selefijve të Egjiptit: A- Mungesa e një përfytyrimi të saktë të

rregullave që kanë të bëjnë me mjetet endryshimit të gjendjes, arritjes së të drejtavedhe pakësimit të dëmit. Për shembull, ështënjë rregull që thotë kështu: “Mjeti ipaligjshëm, në mungesë të një mjeti tëligjshëm, mund të bëhet i ligjshëm, nësepërmes tij realizohet një interes që është më imadh se ndonjë dëm i mundshëm”. Ky rregullështë shpjeguar dhe ilustruar edhe meshembuj në librat e dijetarëve të hershëm, qëquhen “kavaid fikhije”.Demonstratat nuk janë një mjet i ligjshëm

nën hijen e kalifatit Islam, nën hijen e njështeti që zbaton Sheriatin, sepse në sistemin eSheriatit ka mjete të tjera të ligjshme përarritjen e të drejtave, si: gjykata, këshilla,ndërmjetësimi i mirë, urdhërimi për mirë,ndalimi nga e keqja etj. Por edhe nëse njëmusliman nuk arrin të fitojë të drejtën e tijnën hijen e një sundimtari që zbatonSheriatin ai duhet të bëjë durim, sikurseurdhërojnë hadithet. Ai duhet të ndjekë veçsemjetet e ligjshme për arritjen e hakut të tij,dhe assesi të mos shpikë një mjet për të cilinka ekzistuar nevoja brenda shtetit që formoiPejgamberi dhe që nuk është marrë parasysh,as nga vetë Pejgamberi lavdërimi dhe paqja e

Allahut qoftë mbi të, as nga shokët e tij. Pra,nëse ka ekzistuar nevoja për një mjet të tillënë shtetin e kalifëve të drejtë, e megjithatëata nuk e kanë shfrytëzuar si mjet, ai nukmund të quhet i ligjshëm në kushte të tilla.Pra, sipas kësaj nuk lejohet të importohenmjete nga sistemet e tjera dhe të bëhen pjesëe sistemit islam, përderisa ka qenë nevoja përto në kohën e shtetit të Pejgamberit dhesahabëve dhe nuk e kanë marrë parasysh,qoftë edhe nëse dikush mendon se e arrin tëdrejtën veçse me një mjet të tillë, sepseç’kuptim kanë atëherë argumentet qëurdhërojnë për durim ndaj prijësvezullumqarë, që janë në krye të sistemit tëmirëfilltë sheriatik!!!... Por duhet të kemiparasysh të gjitha përcaktimet e mësipërme,sepse na nevojiten për konkludimet emëpasshme. Atëherë, demonstratat nukfuten në ato që quhen “meslaha mursele(interesa të papërcaktuara)”, sepse interesate papërcaktuara, nëse plotësojnë kushtet,bëhen ligj dhe merren parasysh edhe nënhijen e shtetit Islam. Një ndër kushtet ekonsiderimit të tyre, siç përmend dhe IbënTejmije është që të mos ketë qenë nevoja përto në kohën e Pejgamberit, dhe dihet qëekziston nevoja për mbrojtjen e të drejtavenën hijen e shtetit Islam, por dijetarët nuk ikanë parë të ligjshme. Prandaj konsiderimi iprotestave si “meslaha mursele” është gabim,madje me këtë kuptim ato hyjnë tek bidatet,siç janë dhe taksat, kryengritja etj. Nënpresionin e ndryshimeve që po ndodhinkohët e fundit në disa vende arabe, shumë

...Themeli i daves selefije ështëzbatimi me përpikëri i metodëssë pejgamberëve dhe tësahabëve për ndryshimin egjendjes...

“ “6

AKTUALE

njerëz po bëjnë kapërcime të rrezikshme,duke bërë pjesë të sistemit islam edhe mjetetë cilat nuk i përkasin atij, madje bien ndeshme mjaft vlera, norma dhe mjete të tij. Nësistemim islam prijësit i jepet bej’a (besa përdëgjueshmëri), kështu që nuk ndërrohet meperiudha. Prijësi respektohet dhe nderohet,por në përputhje me ligjet e Allahut, ndërsanë sistemet bashkëkohore njerëzit që shahendhe kundër të cilëve protestohet më shumëjanë qeveritarët. Kështu që në sistemetdemokratike është shndërruar sharja eqeveritarëve dhe ndërrimi i tyre në një sjelljenormale, a thua se kemi të bëjmë me ekipefutbolli. Pra, kemi ndryshim mes sistemitislam dhe atij demokratik në thelb dhe nëformë, në ligje dhe në mjete, në vlera dhe nësjellje. Në sistemin islam nuk i jepet pushtetiatij që e kërkon, ndërsa në demokraci kjoështë normale. Në sistemin islam të parin ezgjedhin njerëzit “ehlul hali vel akd - njerëzitmë të ditur, më me përvojë dhe më tëdevotshëm”, kurse në sistemin demokratikkushdo mund të kandidojë dhe për zgjedhjene të parit ka të njëjtën vlerë si i dituri edhe ipadituri, si ai që merr vesh nga qeverisja dheai që s’merr vesh fare, si ai që është idevotshëm edhe ai që nuk është i tillë. Dukeqenë se ka ndryshime të mëdha mes tyre, nësistemin islam krejt natyrshëm protestat apodemonstratat klasifikohen si kryengritje aposi “huruxh - rebelim”. Kështu pëlqimi imjeteve të sistemit demokratik, duke iquajtur si pjesë e sistemit islam është njëdevijim. Por kohët e fundit po bëhet njëpropagandë shumë e fortë përmes rrugëve tëshumta, sidomos nga kanale televizive tëfuqishme arabe, çka po bën që shumëmuslimanë të ngatërrojnë mjetet islame meato jo-islame, sistemin islam me atëdemokratik. Për pasojë, para thirrësve tëvërtetë për ringritjen e sistemit të mirëfilltëislam krahas të tjerave po paraqiten edhepengesa e deformime të shumta, që po i

përhapin në masën e njerëzve përkrahësit esistemit demokratik. Një punë të pandalshmenë këtë drejtim po bëjnë që prej dhjetë viteshedhe disa kanale televizive, të cilat kanëarritur të shfrytëzojnë disa figura islame, osedisa ngjarje të botës islame për të fituarpopullaritet dhe shikueshmëri të lartë. Por nëse muslimanët jetojnë në një vend

ku nuk ka shtet islam të mirëfilltë, pra, kurndodhen në një shtet që i lejon mjete të tillapër arritjen e të drejtave, atëherëmuslimanëve iu lejohen protestat paqësorepër mbrojtjen e interesave të tyre. Pikërishtkëtu vlen rregulli që përmenda më sipër.Kemi dëshmi nga koha e Pejgamberit përrregullin e përdorimit të një mjeti, që nukpërdoret nën hijen e zbatimit të Sheriatit: 1- Xhivari (kërkimi i strehimit ose

mbrojtjes). Kjo ka qenë një praktikë exhahilijetit, sistemit fisnor, e cila nuk lejohettë përdoret nën hijen e sistemit islam, porlejohet kur lind nevoja për të nën hijen e njësistemi joislam, që njeh edhe praktika të tilla.Prandaj kjo praktikë nuk u përdor më nështetin Islam, por vlen si argument për mjetetqë njohin sistemet e tjera në rast nevoje, kurmuslimani jeton nën hijen e tyre. Sistemi ixhivarit që njihej në kohën e xhahilijetitndryshon nga akti i sigurisë, që ka të drejtë tajapë çdo musliman për një jomusliman. 2. Hilfi (besëlidhja për mbrojtjen e

interesave të njerëzve të dëmtuar).Pejgamberi thotë: ““LLaa hhiillffee ffiill IIssllaammii uuee eejjeemmaahhiillffiinn ffiill xxhhaahhiilliijjeettii mmaa zzaaddeehhuull iissllaammuu iillaasshheeddeenn - Nuk bëhet besëlidhje për mbrojtjene interesave të njerëzve të dëmtuar në Islam,sepse besëlidhjet e kohës së xhahilijetit uzëvendësuan nga rregullat e Islamit, të cilatgarantojnë një mbrojtje akoma më të mirëpër interesat e të dëmtuarve”. Kështu ështëkuptimi dhe shpjegimi i këtij hadithi.Besëlidhja për mbrojtjen e të drejtave dhembrojtjen e të dëmtuarve ka qenë një mjet ikohës së xhahilijetit. Por kur u vendos shteti


AKTUALE

8

AKTUALE

islam nuk ishte më i nevojshëm, sepse shtetiislam ka mekanizmat dhe mjetet e veta përmbrojtjen e të drejtave, madje dhe akoma mëmirë sesa ato të xhahilijetit, por me kusht qëtë vihen siç duhet në zbatim, prandaj edhePejgamberi thotë: ““MMaa zzaaddeehhuull iissllaammuu iillaasshheeddeenn - Besëlidhjet e kohës së xhahilijetitpër mbrojtjen e të dëmtuarve janë theksuardhe më shumë nga ligjet dhe mjetet e Islamitpër mbrojtjen e tyre”. Kështu besëlidhje tëtilla nuk lejohen në një shtet të mirëfillteislam, por lejohen kur lind nevoja për to nënjë sistem tjetër, që ka praktika të tilla.Atëherë në kushtet e një sistemi që njeh simjete për mbrojtjen e të drejtave apombrojtjen e të dëmtuarve: - avokatinë. -protestën paqësore. - grevën e urisë (pashkuar deri në vdekje). - grevat e punëtorëve.- formimin e shoqatave, komisioneve,sindikatave etj. - pjesëmarrjen në zgjedhje. -ngritjen e padive në gjykatë...Të gjitha këto pra shndërrohen në mjete

të ligjshme, nëse shihen të nevojshme përgjërat që u takojnë muslimanëve, përderisanuk shkaktojnë ndonjë dëm që është më imadh, sesa interesi që do të mbrohet apo qësynohet të arrihet. Rregulli i mësipërm ështëi qartë për të gjitha këto. Dhe në fakt ky ështëqëndrimi i dijetarëve të daves selefije. Kyqëndrim nuk është produkt i ngjarjeve tëfundit. Këtë e kam dëgjuar nga dijetarët selefijprej më se dhjetë vitesh. Dhe mund t’upërmend edhe emrat. Ndërsa ata që shprehenndryshe, duke e quajtur veten respektuesrigorozë të menhexhit selefij, në fakt nuk janëdijetarë. Ata kanë dëgjuar kritikën ndajdemonstratave, por nuk e kanë kuptuar mirëse për çfarë bëhet fjalë. Demonstratat nukjanë menhexh për të ngritur shtetin islam,apo për të vendosur Sheriatin, sepsePejgamberi nuk e bëri kështu shtetin apondryshimin, megjithëse ishte nevoja.Pikërisht kjo është ajo që kritikojnë disaselefij. Protestat nuk bëhen gjithashtu dhe

nën një sistem diktatorial, sepse nuk i arrindot të drejtat dhe shkaktojnë dëme më tëmëdha, dhe kjo është ajo që kritikonindijetarët. Por mbështetja e një grupi për tëhequr qafe një tjetër më të keq, siç ndodhi nëEgjipt është e ligjshme. E veçanta e dijetarëvefukaha rabanijunë është koherenca në kohëfitnesh (trazirash), largpamësia dhe qëndrimii duhur. Rregullat e tyre nuk ndryshojnë,sepse ata ecin me menhexhin e Pejgamberit. Kështu, në lidhje me mjetet e mësipërme

hasim dy qëndrime ekstreme: 1- Ata që iquajnë si mjete të ligjshme edhe nën hijen eshtetit islam, duke sjellë kështu bidate nëislam dhe duke përzier mjetet e islamit memjetet e sistemeve të tjera, gjë që çon nëmënjanimin ose dobësimin e mjeteve islame.2- Ata që nuk e pranojnë përdorimin emjeteve të mësipërme, qoftë edhe nën hijene një sistemi joislam, duke u bërë kështupengesë që muslimanët të mbrojnë të drejtate tyre dhe duke qenë krejt në kundërshtimme udhën e Pejgamberit alejhi salatu ueselam, në kushtet kur mungonte shteti islamdhe mjete që njeh ky shtet për mbrojtjen e tëdrejtëve. B. Një pjesë e selefijve e kuptuan shumë

vonë, që po finalizoheshin të gjithamundësitë për përmbysjen e regjimit dhevendosjen e një regjimi të ri. Por kishteselefij, që këtë gjë e kuptuan shumë mirë dhe

...Ata që shprehen ndryshe,duke e quajtur veten respek-tues rigorozë të menhexhitselefij, në fakt nuk janë dije-tarë. Ata kanë dëgjuar kritikënndaj demonstratave, por nuk ekanë kuptuar mirë se për çfarëbëhet fjalë...

“

“


AKTUALE

prandaj i mbështetën që në fillim. Po kështupati prej tyre që heshtën, ngaqë e kuptoninse situata nuk ishte si herët e tjera. Tashmëujqërit e vjetër dhe bijtë e tyre po haheshinme njëri-tjetrin, kështu që islamikët duhet tëshfrytëzonin momentin për të larguarsherrin më të madh. Dhe kjo – elhamdulilah- u realizua. Kjo tregon se disa selefijve iumungonte përvoja dhe informacioni mbiaktualitetin. Megjithatë pati selefij, që iubashkëngjiten shesheve të çlirimit që nëfillim. Demonstruesit në Sheshin “Tahrir”kaluan një moment kulminant, në natën kuru ndeshën me baltaxhinjtë (cubat eregjimit). Po të mos bëhej qëndresë në këtënatë, protesta mund të dështonte dheregjimi mund të mos rrëzohej. Në këtë natëbënë rezistencë dhe përleshje mebaltaxhinjtë nja dhjetë mijë të rinj selefij dheihvanë, sepse të tjerët ishin gati tëlargoheshin. Pra, ata thyen përpjekjen efundit të regjimit, dhe nga ky momentregjimi deklaroi kapitullimin. Të mosharrojmë se këtu patën një kontribut tëçmuar dhe selefijtë, që shumë njerëz nuk edinë. C. Për rastin e Egjiptit kemi atëherë tre

qëndrime të selefijve: 1- Mbështetja eprotestës. 2- Heshtja. 3- Kundërshtimi iprotestës. Ky i fundit qe qëndrim i gabuar.H. Ka gjëra të dëmshme që sjellin dhe

hair. Natyrisht që ihvanët tashmë në Egjiptkanë fituar pikë më shumë dhe kanëpopullaritet ndoshta më të madh. Nga anatjetër, ka qarqe që kanë vënë në shënjestërthirrjen selefije, sepse e shohin si rrezikunmë të madh. Si rrjedhim, shumica embështetjes do të shkojë për ihvanët dhepartitë e tjera, e kështu selefijtë inshallahnuk do të merren me politikë, por do tëvazhdojnë me thirrjen dhe edukimin enjerëzve. Pra, kjo bën që të angazhohen përpërgatitjen e kushteve për një fitore tëgjithanshme. Ndërsa me ndryshimet e

deritanishme, sipas të gjitha palëve, thjeshtjanë krijuar më shumë mundësi për thirrjedhe edukim të njerëzve në Islam. Dukemarrë parasysh sa më sipër mund të thuhet,se edhe deklarimi i disa selefijve për të hyrënë parlament është nxitim. Megjithatë, etheksoj se dijetarët e Egjiptit i shohin punëte tyre më mirë. Pas dhunës që karakterizoiperiudhën e kaluar, si nga ana e fuqivebotërore, që synonin të vendosnin sistemindemokratik me dhunë, edhe nga regjimetdiktatoriale, që nuk lejonin ringritjen eshtetit islam, tashmë elitës së muslimanëveqë punojnë për rigjallërimin dherimëkëmbjen e Umetit iu duhet tëpërfshihen fuqishëm dhe pareshtur nëballafaqimin ideologjik dhe praktik, por nëkushte mbase paqësore, mes projektit përvendosjen e sistemit islam dhe sistemitdemokratik. Ballafaqimi i radhës nuk duhettë shihet shumë i lehtë, ndonëse përkrahësite projektit islam tashmë kanë një përvojë tëgjerë. Për fitoren e këtij ballafaqimi paqësormund të bëhen pengesë edhe një pjesë eatyre që deri dje ishin në opozitë meregjimet, pasi qarkullon ideja se nuk kamospërputhje mes projektit islam dhedemokracisë! Nëse mbështetësit edemokracisë shohin se po e humbin betejënnë ballafaqimin paqësor, nuk është eçuditshme që të prodhojnë skenarë për t’iukthyer sërish ballafaqimit të dhunshëm. Njërast konkret është Algjeria, ku armiqtë eprojektit islam dështuan me ballafaqiminpaqësor dhe prodhuan skenarët e dhunës.Shpresojmë se elita e Umetit tashmë e kapërvojën për të mos rënë në gracka të tilla.Kështu, të gjithë treguesit të çojnë nëpërfundimin, se finalizimi i projektit islamështë në hapat e fundit. Së fundi, e lusAllahun t’u japë sukses muslimanëve përngritjen e shtetit të mirëfilltë islam dhe përndryshimin e gjendjes së Umetit.

10

BLIC LAJME

IZRAELI NUK NDRYSHON QËNDRIMIN PËR KOSOVËNAmbasadori i Izraelit në Beograd, Artur Koll ka thënë se nuk ka ndryshim të qëndrimit

të Izraelit ndaj Kosovës. Pasi ka folur për nevojën e krijimit të shtetit të Palestinës dhe siçka thënë ai, për dëshirën e Izraelit për këtë shtet, Koll ka shfaqur frikën se ky shtet mundtë njihet nga Kombet e Bashkuara dhe ai këtë gjë e ka quajtur të rrezikshme. Në njëintervistë për gazetën serbe Veçernje Novosti, i pyetur nëse sheh ngjashmëri ndërmjetPalestinës e Kosovës, Koll është përgjigjur se “ato janë dy çështje të ndryshme”. Ndërsa nëkonstatimin e gazetës, se Izraeli i mbetet qëndrimit të mos e njohë pavarësinë e Kosovës,Koll ka thënë se nuk ka ndryshim në qëndrimin e Izraelit, se konfliktet duhet të zgjidhemme negociata dhe me marrëveshje të drejtpërdrejta bilaterale. “Izraeli nuk i përkrahaksionet e njëanshme”, citohet të ketë thënë ambasadori Koll, raporton Telegrafi.

NDËRTOHET XHAMIA MË E MADHEMyftiu i Komunës “Bajram Pasha” të Stambollit të Turqisë, IIzzeett SShheenneerr, gjatë një vizite

në Mitrovicë ka prezantuar projektin për ndërtimin e një xhamie të re në qendër të qytetit,e cila, sipas tij, do të jetë xhamia më e madhe që ka pasur ndonjëherë Kosova. MyftiuShener, pas një takimi me kryetarin e komunës së Mitrovicës, AAvvnnii KKaassttrraattii, tha se ndjehetmirë që gjendet në Mitrovicë, komunë kjo me të cilën komuna e “Bajram Pashës” nëStamboll mban kontakte vëllazërore. Xhamia e re, më e madhja dhe më moderne nëKosovë, do të ndërtohet në qendër të qytetit, në vendin ku tani ndodhet Xhamia “Isa Beg”,apo siç njihet nga qytetarët, Xhamia e Zallit, e cila do të rrënohet, pasi është dëmtuar gjatëluftës nga kriminelët serbë. Ajo do të ketë rreth 2.500 metra katrorë hapësirë tëshfrytëzueshme, duke përfshirë këtu edhe hapësirat për mësim-besim dhe do të ketë dyminare me lartësi prej 48 m. Punët në realizimin e këtij projekti pritet të fillojnë së shpejti,ndërsa përfundimi i xhamisë në tërësi shpresohet të bëhet brenda një afati dyvjeçar.

PANAIRI I PRISHTINËS, BOTUESIT TË PAKËNAQUR ME SHITJETPanairi Ndërkombëtar i Librit në Prishtinë. Ky ishte edicioni i parë i organizuar nga

Unioni i Botueseve të Kosovës, një panair që i shtohet atij që do të organizohet nga Shoqatae Botuesve në qershor. Ky panair hapja e të cilit u shoqërua me polemika, u çel më 3 majdhe u mbyll në datën 9 maj. Por duket se në përfundim të tij, botuesit nuk kanë qenë shumëtë kënaqur nga shitja e librave. Rreth 80 shtëpi botuese nga Kosova, Shqipëria,Maqedonia, Mali i Zi etj., u kanë ofruar lexuesve rreth njëmijë tituj librash të rinj. Një pjesëe atyre që iu përgjigjën ftesës së këtij panairi janë skeptikë, nëse pas një muaji do të vijnësërish në Prishtinë për panairin tjetër, duke qenë se për ta është kosto financiare.

NË MITROVICË DO TË KISHA NË KALANË E SHKUPIT DO TË NDËRTOHETKisha në Kalanë e Shkupit, objekti kontestues për të cilin u bë mjaft zhurmë do të

ndërtohet, nëse Qeveria e ardhshme udhëhiqet nga VMRO- DPMNE-ja. Në “Manifestin” qëprezantoi kjo parti para pak ditëve në pjesën e lokaliteteve arkeologjike thuhet se nëKalanë e Shkupit do të vazhdohet me konservim, restaurim dhe rekonstruktim të objektevearkeo-arkitektonike, në të cilat do të vendosen “gjetjet arkeologjike”. “Kjo në fakt paraqetnjë mesazh të qartë, se VMRO-DPMNE nuk ka ndërmend të heqë dorë nga ndërtimi i Kishësnë Kala. Deshëm apo s’deshëm ne kisha tashmë është ndërtuar gjatë mandatit të kaluar tëQeverisë, por është e qartë se VMRO-DPMNE nuk i ka marrë seriozisht vërejtjet e BDI-sëkundër ndërtimit të kishës dhe do të vazhdojë me ndërtimin e saj edhe pas zgjedhjeve të 5qershorit nëse fiton një mandat të ri”, vlerësojnë ekspertët shqiptarë për trashëgiminëkulturore.


BLIC LAJME

PALESTINË: FATAHU DHE HAMASI NËNSHKRUAN PAJTIMINOrganizatat politike palestineze Fatah dhe Hamas kanë arritur një marrëveshje për

formimin e një qeverie të përkohshme dhe kanë caktuar një datë për zgjedhje tëpërgjithshme, theksoi shërbimi informativ egjiptian. Ndërsa tani gjërat kanë ndryshuar.“Konsultimet u përmbyllën me marrëveshje për të gjitha pikat e diskutuara, përfshirëkrijimin e një qeverie të përkohshme dhe përcaktimin e detyrave të veçanta për vendosjene datës së zgjedhjeve të përgjithshme”, -theksojnë burime egjiptiane për Al-Xhaziran.

IZRAEL, SHBA: SHQETËSIM PAS MARRËVESHJES PALESTINEZEIzraeli dhe Shtetet e Bashkuara kanë reaguar me shqetësim pas shpalljes për arritjen e

marrëveshjes për pajtim ndërmjet lëvizjeve palestineze Fatah dhe Hamas, që aktualishtkontrollojnë qeveritë në Bregun Perëndimor dhe në Rripin e Gazës. Izraeli tashmë e kahedhur poshtë perspektivën e qeverisë së unifikuar palestineze, që e përfshin Hamasin,duke thënë se paqja nuk do të jetë e mundshme, për shkak se Hamasi vazhdon të bëjëthirrje për shkatërrimin e Izraelit dhe nuk ka hequr dorë nga dhuna. Në Uashington,Shtëpia e Bardhë, e cilësoi Hamasin si grup “terrorist” dhe tha se çfarëdo qeverie eardhshme palestineze, që shpreson arritjen e paqes me Izraelin, duhet të shpallë se tërhiqetnga dhuna dhe ta njohë të drejtën e Izraelit për të ekzistuar. Prej vitit 2007, Hamasi qeverisRripin e Gazës, pasi e kishte përmbysur Fatahun, i cili nga ana tjetër ka nën kontroll vetëmBregun Perëndimor./rel/

EGJIPTI DO TË LËRË HAPUR KUFIRIN ME RRIPIN E GAZËSEgjipti do të lërë hapur për një kohë të gjatë kalimin kufitar me Rripin e Gazës për të

zbutur bllokadën, që Izraeli ka ngritur kundër territorit palestinez. Këtë lajm e bëri të diturministri i jashtëm egjiptian, Al Arabi. Kalimi kufitar në Rafah është i vetmi, që nuk do tëkontrollohet nga Izraeli. Egjipti e hapi këtë kalim vitin e kaluar vetëm për raste të nevojavehumanitare. Pas marrjes së pushtetit nga Hamasi, Izraeli në 2007 kishte ashpërsuar edhemë tej bllokadën e Rripit të Gazës./dw/

“S’KA KTHIM NË KUFIJTË E VITIT 1967”Kryeministri izraelit pritet të paraqesë “vizionin për paqe” para Kongresit Amerikan,

por thekson se Izraeli “nuk mund të kthehet në kufijtë e pambrojtshëm të vitit 1967”. Gjatëfjalimit në konferencën e Komitetit Amerikano-Izraelit të Punëve Publike në Uashington,Netanjahu theksoi se Izraeli nuk mund të kthehet në kufijtë e pambrojtshëm të vitit 1967,–diçka që presidenti Obama e kishte sugjeruar pak ditë më parë. Netanjahu theksoi se “kykonflikt i ka rrënuar për gati një shekull, ngase palestinezët nuk duan t’i japin fund. Atarefuzojnë të pranojnë shtetin hebre. Kjo është arsyeja e vazhdimësisë së konfliktit.”

MINISTRI I JASHTËM EGJIPTIAN ZGJIDHET KREU I RI I LIGËS ARABEMinistri i Jashtëm i Egjiptit, Nabil El-Arabi, është konfirmuar si udhëheqësi i ri i Ligës

Arabe. Konfirmimi i tij bëhet vetëm disa orë para se 22 ministrat e jashtëm të organizatës,që ka 22 vende anëtare, u mblodhën që të gjejnë një zëvendësim për ish-ministrin e jashtëmegjiptian, Amër Musa, i cili ka lënë të kuptohet, se ai mund të kandidojë për President iEgjiptit. Katari e tërhoqi kandidaturën e vet për kreun e ligës pak para konfirmimit të El-Arabit, si Sekretar i Përgjithshëm.

ssoollllii:: GGeenncc PPlluummbbii

12

AKIDE

SHKRUAN: BLEDAR HAXHIU

Kurani në kundërshtim me atë që ishinidhujtarët, vendosi baza reale dheorigjinale në aspektin e argumentimit

dhe të perceptuarit, në mënyrë që udhëzimitë jetë i ndërtuar në baza të shëndosha dherregulla të qarta. Nga këto baza mund të

përmendim:Lartësimi i dijes, ngritja e gradës së saj

dhe përçmimi i injorancës. Allahu i Lartësuar në Islam na urdhëron

për t’u pajisur me dije: “DDiijjee (Mëso) ssee nnuukkkkaa ttëë aaddhhuurruuaarr ttjjeettëërr mmee ttëë ddrreejjttëë vveeççAAllllaahhuutt””..1 Madje sikurse e dimë të gjithë,ajetet e para të cilat kanë zbritur prej

BAZAT E PERCEPTIMIT DHEARGUMENTIMIT NË ISLAMAllahu i Lartësuar i ka tërhequr vërejtjen robërve të Tij ndaj të folurit pa dije, sepse një gjë e tillëdomosdoshmërisht do t’i shpjerë në sajesa dhe shpërfytyrime të realitetit, gjë e cila e çon njeriun në humbjedhe devijim

1 Muhamed: 19.


AKIDE

Kuranit janë pesë ajetet e para të Sures Alek,të cilat nxisin për dije: ““LLeexxoo mmee eemmrriinn eeZZoottiitt ttëënndd,, ii CCiillii kkrriijjooii (gjithçka),, ee kkrriijjooiinnjjeerriiuunn nnggaa nnjjëë ddrrooççkkëë ggjjaakkuu!! LLeexxoo!! ZZoottii yyttëësshhttëë BBuujjaarrii mmëë ii mmaaddhh,, ii CCiillii,, mmee aannëë ttëëppeennëëss iiaa mmëëssooii,, iiaa mmëëssooii nnjjeerriiuutt aattoo qqëë nnuukk iiddiinnttee””.. 2 Mbështetja në dije, patjetër që do tëhedhë poshtë legjendat e nuk do të lejojëndikimin e tyre, po ashtu dija e bën njeriuntë pavarur prej imitimit të verbër tënjerëzve të humbur apo injorantë, nga anatjetër do ta bëjë atë një person tëekuilibruar në fjalët dhe veprat e veta. Ndajdhe fjala e Allahut: ““AA jjaannëë ttëë bbaarraabbaarrttëë aattaaqqëë ddiinnëë ddhhee aattaa qqëë nnuukk ddiinnëë??!! VVeettëëmmmmeennttaarrëëtt ii pprraannoojjnnëë kkëësshhiillllaatt!!”” 3, është njështysë dhe një sinjal, që njeriu të kërkojëdije, sepse kështu do të mund që besimin,fjalët dhe veprat e tij të jenë të pranuara,konform udhëzimit dhe me bazë tëshëndoshë. Sinqeriteti dhe paanshmëria në kërkimin

dhe pasimin e të vërtetës. Sinqeriteti është zemra dhe esenca, e cila

e udhëheq njeriun drejt arritjes së tëvërtetës. Po ashtu nëse shohim Profetin sal-lallahu alejhi ue selem do të gjejmë se ai kapranuar zakone dhe vepra, që gjendeshin nëinjorancë, porse ai i ngriti dhe i ndërtoi atombi baza të vërteta, larg syefaqësisë dhekërkimit të famës, është pohuar se ai kathënë: “Jam dërguar për të përsosur moralete larta”. 4 Sigurisht që paanshmëria ështënjë rrugë e cila e shpie njeriun drejt sëvërtetës dhe rrugës së të udhëzuarve.Allahu thotë: ““OO bbeessiimmttaarrëë!! NNëëssee iiffrriikkëëssoohheennii AAllllaahhuutt,, AAii ddoo tt’’jjuu jjaappëë aaffttëëssiinnëë eettëë ggjjyykkuuaarriitt ddrreejjttëë””.. 5Ndalesa e të folurit për Allahun pa dije.

Allahu i Lartësuar i ka tërhequr vërejtjenrobërve të Tij ndaj të folurit pa dije, sepsenjë gjë e tillë domosdoshmërisht do t’ishpjerë në sajesa dhe shpërfytyrime tërealitetit, gjë e cila e çon njeriun në humbjedhe devijim. Allahu i Madhëruar thotë:““TThhuuaajj:: ““MMee ttëë vvëërrtteettëë,, ZZoottii iimm kkaa nnddaalluuaarrvveettëëmm ppuunnëëtt ee ppaahhiijjsshhmmee,, qqooffsshhiinn ttëë hhaappëëttaaoossee ttëë ffsshheehhttaa ddhhee ggjjyynnaahheett,, ddhhuunniimmiinn ppaa ttëëddrreejjttëë,, tt’’ii sshhooqqëërroohheett AAllllaahhuutt (në adhurim)ddiiççkkaa,, ppëërr ttëë cciillëënn nnuukk jjuu kkaa ddhhëënnëë kkuurrrrffaarrëëttëë ddrreejjttee ddhhee ttëë tthhoonnii ppëërr AAllllaahhuunn aattëë qqëë nnuukkee ddiinnii””.. 6 Kjo kërkon që njeriu të qëndrojë etë mos besojë diçka apo të thotë diçka tjetër,veçse pasi t’i sqarohet një gjë e tillë me dijetë qartë.

MMbbëësshhtteettjjaa nnëë aarrgguummeennttee ddhhee ffaakkttee.. Nga parimet më madhështore me të cilat

dallohet feja Islame është dhe fakti semuslimani mbështetet në argumente dhefakte, si dhe largohet e distancohet nga çdohamendësim; një gjë e tillë kërkon qëçështjet të shihen të balancuara dhe atë që embështet argumenti e marrim dhe punojmëme të, sepse ajo është e vërteta. Me anë tëkëtij parimi bien dhe shkatërrohen të gjithamitet e besëtytnitë, madje të gjithadevijimet, të cilat nuk kanë asnjë lloj lidhjeme këtë fe.Me këtë parim kanë qenë të ndërtuara të

...Ndaj nisur nga ky aspekt gje-jmë se Islami urdhëron e nxitpër shenjtërimin e tekstevefetare, për punimin me to...

“ “2 Alak: 1-5. 3 Zumer: 9. 4 Transmeton Ahmedi. E ka saktësuar Ibën Haxheri dhe Hakim. 5 Enfal: 29. 6 Araf: 33.

gjitha mesazhet e profetëve. Allahu thotë nëKuran: ““TThhuuaajjuu (o Muhamed):: ““NNëëssee ëësshhttëë eevvëërrtteettëë aajjoo qqëë tthhoonnii,, aattëëhheerrëë ssiillllnnii pprroovvëënnttuuaajj!!”” 7 Po ashtu i është drejtuar ProfetitMuhamed sal-lallahu alejhi ue selem mekëto fjalë: ““TThhuuaajjuu:: ““AA ii sshhiihhnnii aattaa qqëë iiaaddhhuurroonnii nnëë vveenndd ttëë AAllllaahhuutt?? MMëë ttrreeggoonnii,,ççffaarrëë ppjjeessee ttëë TTookkëëss kkaannëë kkrriijjuuaarr aattaa??!! MMoossvvaallllëë kkaannëë nnddoonnjjëë ppjjeessëë nnëë kkrriijjiimmiinn eeqqiieejjvvee??!! MMëë ssiillllnnii nnjjëë lliibbëërr ttëë sshhppaalllluurr ppaarraakkëëttiijj (Kuranit),, oossee nnddoonnjjëë ggjjuurrmmëë ttjjeettëërr ttëëddiijjeess hhyyjjnnoorree,, nnëëssee fflliissnnii ttëë vvëërrtteettëënn””!! 8Nga ana tjetër e ka bërë të qartë se Ai i ka

dërguar Profetët e Tij me argumente dhefakte: ““NNee ii ççuuaamm ttëë ddëërrgguuaarriitt TTaannëë mmeepprroovvaa ttëë qqaarrttaa ddhhee bbaasshhkkëë mmee ttaa zzbbrriittëëmmLLiibbrraatt (e shenjtë) ddhhee ppeesshhoorreenn (edrejtësisë):: qqëë nnjjeerrëëzziitt ttëë vveepprroojjnnëë ddrreejjttëë””.. 9Ndaj nisur nga ky aspekt gjejmë se Islami

urdhëron e nxit për shenjtërimin e tekstevefetare, për punimin me to, bërjen e tyregjykues në çështjet e paqarta dhe mosdaljen prej tyre në aspektet, të cilat kanë tëbëjnë me besimin dhe adhurimet. Kështunëse do të shohim burimet nga kumuslimanët i ndërtojnë besimet dheadhurimet, do të gjejmë se ato janë Kurani,fjala e Zotit tonë, e cila është fjala më evërtetë dhe thënia më e drejtë, fjalë së cilësnuk i afrohet e kota në asnjë anë: ““AAttiijj nnuukkmmuunndd tt’’ii aaffrroohheett ggëënnjjeesshhttrraa nnggaa aassnnjjëërraa aannëë..KKjjoo ëësshhttëë sshhppaalllljjee pprreejj nnjjëë ttëë UUrrttii,, qqëëmmeerriittoonn ttëë ggjjiitthhaa llaavvddeett””.. 10

Pas tij vjen Suneti i Profetit, i cili nuk fletnga mendja e tij, por ajo është një shpallje, ecila iu dhurua atij. Allahu thotë: ““AAii nnuukk fflleett

ssiippaass qqeejjffiitt ttëë vveett,, ppoorr aajjoo (që thotë) ëësshhttëëvveettëëmm sshhppaalllljjee hhyyjjnnoorree,, qqëë ii vvjjeenn aattiijj””.. 11Ndërsa Profeti sal-lallahu alejhi ue selem kathënë: “Më është dhuruar Kurani dhe diçkae ngjashme me të”. 12Në kategorinë e tretë vjen unanimiteti

(ixhmai) i këtij Umeti 13, i cili ndërtohetpikërisht nga dy burimet pararendëse dheka një forcë të pakontestueshme, prandajgjejmë se Allahu tërheq vërejtjen përkundërshtimin e tij, duke e shoqëruar këtëme një kërcënim, ku thotë: ““KKuusshhddoo qqëë eekkuunnddëërrsshhttoonn ttëë DDëërrgguuaarriinn,, ppaassii ii ëësshhttëëddhhëënnëë uuddhhëëzziimmii ddhhee nnddjjeekk rrrruuggëë ttjjeettëërr nnggaaaajjoo ee bbeessiimmttaarrëëvvee,, NNee ee llëëmmëë ttëë eeccëë aannddeejjnnggaa ëësshhttëë nniissuurr ddhhee ddoo ttaa ppëërrccëëlllloojjmmëë nnëëzzjjaarrrriinn ee XXhheehheenneemmiitt;; eehh,, ssaa vveennddbbaanniimm iikkeeqq qqëë ëësshhttëë aaii!!”” 14 Ndërsa Profeti sal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “Allahunuk e bashkon Umetin tim (apo ndoshta kathënë: Umetin e Muhamedit) në të kotën,dhe dora e Allahut është me xhematin(bashkësinë)“. 15Disa shembuj nga ttëë ppaarrëëtt ttaannëë ttëë mmiirrëë

14

AKIDE

...Abdullahu u kthye nga ai, idha një të sharë të atillë, qëse kisha dëgjuar kurrë prej tijdhe i tha: "Të them ty fjalën eProfetit, ndërsa ti më thua dot'i ndaloj"!!!....

“

“8 Ahkaf: 4. 9 Hadid: 25. 10 Fusilet: 42. 11 Nexhm: 4-5. 12 Ebu Daudi, saktësoi shejh Albani. 13 Sqarim: Nuk e kemi përmendur Kijasin (analogjinë) për faktin se ky parim hyn dhe funksionon në çështjete fikhut (jurisprudencës) e jo në çështjen e akides, ndaj kije parasysh këtë! 14 Nisa: 115. 15 Tirmidhiu, e ka saktësuar shejh Albani.


AKIDE

në punimin me Sunetin e Profetit sal-lallahualejhi ue selem. Na përcillet nga Abdullahibën Omeri, se ka thënë: Kam dëgjuar tëDërguarin e Allahut sal-lallahu alejhi ueselem të thotë: “Nëse gratë ju kërkojnë lejepër të shkuar në xhami, mos i pengoni”.Ndërkohë Bilal ibën Abdullahu, i cili ishteaty dhe e dëgjoi këtë hadith tha: PashaZotin do t’i pengojmë. Abdullahu u kthyenga ai, i dha një të sharë të atillë, që sekisha dëgjuar kurrë prej tij dhe i tha: ““TTëëtthheemm ttyy ffjjaallëënn ee PPrrooffeettiitt,, nnddëërrssaa ttii mmëë tthhuuaaddoo tt’’ii nnddaalloojj””!!!!!!...... 16Abdullah ibën Zubejr Humejdiu përcjell,

se imam Shafiu një ditë tregoi një hadith tëProfetit sal-lallahu alejhi ue selem, dhe unëe pyeta: A punon me këtë hadith? Ai m’upërgjigj: “Mos më ke parë gjë të dal ngakisha e me litar në brez 17, që të tregojhadithin e Profetit e të mos punoj me të!18”Një gjë e tillë është përmendur edhe meIbën Huzejmen Allahu e mëshiroftë. Në realitet shembuj të tillë në historinë e

ndritur të dijetarëve të Islamit kemipambarim, dhe nuk është mundësia t’ipërmendim këtu të gjithë, por mjaftojnëkëto dy shembuj për të na treguar, se si ata ishenjtëronin tekstet e Sheriatit dhe tëqëndruarit tek ato, ndaj dhe Allahu iu dhasukses e i bëri imamllarë të kësaj feje e tëudhëzuar.Urdhërimi për meditim në krijimin e

Allahut dhe faktet e Tij në gjithësi. Tekstettë cilat flasin për një gjë të tillë kanë ardhurnë mënyrë masive, me to Allahu urdhëronkrijesat e Tij, që të meditojnë rreth asaj qëshohin e gjendet rreth tyre. ““VVëërrtteett,, aattyyrree

qqëë mmoohhoojjnnëë ppaassii ppaattëënn bbeessuuaarr ddhhee ppaassttaajj eesshhttoojjnnëë mmoohhiimmiinn ee ttyyrree,, nnuukk ddoo tt’’uu pprraannoohheettppeennddiimmii (kur janë me shpirtin në grykë)..PPiikkëërriisshhtt kkëëttaa jjaannëë aattaa qqëë kkaannëë hhuummbbuurr.. NNuukkkkaa ddyysshhiimm ssee aattyyrree qqëë ee mmoohhoojjnnëë bbeessiimmiinnddhhee vvddeessiinn mmoossbbeessiimmttaarrëë,, nnuukk ddoo tt’’uupprraannoohheett aassnnjjëë sshhppëërrbblleessëë,, eeddhhee ssiikkuurr aajjoo ttëëiisshhttee ssaa ee ttëërrëë ttookkaa ee mmbbuulluuaarr mmee aarr.. AAttaa iipprreett nnjjëë ddëënniimm ii ddhheemmbbsshhëëmm ddhhee aasskkuusshhnnuukk ddoo tt’’uu nnddiihhmmoojjëë””..19Të meditosh rreth kësaj gjithësie dhe

mrekullive të saj, vështrimi i tokës eç’gjendet në të, patjetër që do ta udhëheqënjeriun në besimin e vërtetë tek Allahu.Ndaj dhe duke u nisur nga ky fakt, Allahuzbriti në librin e Tij shembuj të qartë, nëmënyrë që të ishin sa më të kuptueshme, tëkapshme e gjurmëlënëse. ““VVëërrtteett,, NNee uu kkeemmiissjjeellllëë nnjjeerrëëzzvvee sshheemmbbuujj nnëë kkëëttëë KKuurraann ppëërrççddoo ggjjëë,, ppëërr tt’’uuaa vvëënnëë vveesshhiinn””.. 20 Nga anatjetër Kurani ka sjellë edhe historitë epopujve të mëparshëm dhe fundin e tyre, nëmënyrë që të jenë si një mësim e të shohinnjerëzit, se cili ishte fundi i atyre që ishpërfillën argumentet e Allahut dhekëshillat e profetëve të tyre. ““NNëë ttrreeggiimmeett eeaattyyrree (të dërguarve) kkaa kkëësshhiillllaa ppëërr aattaa qqëëjjaannëë mmee mmeenndd.. KKyy (Kuran) nnuukk ëësshhttëë ttrreeggiimmii ttrriilllluuaarr,, ppoorr aaii ëësshhttëë vvëërrtteettuueess ii aattyyrree(librave),, qqëë jjaannëë sshhppaalllluurr ppaarraa ttiijj,, ëësshhttëësshhppjjeegguueess ii ççddoo ggjjëëjjee ddhhee uuddhhëërrrrëëffyyeess eemmëësshhiirrëë ppëërr nnjjeerrëëzziitt bbeessiimmttaarrëë””.. 21

16 Imam Muslimi, kapitulli i Namazit: 442. 17 Ka si qëllim priftin, pra, a mos të dukem gjë si prift. 18 Virtytet e Shafiut të Imam Bejhakiut: 1/474. 19 Ali Imran: 90-91. 20 Zumer: 27. 21 Jusuf: 111.

SHKRUAN: ULVI FEJZULLAHU

I lavd-falënderuar është Allahu i Lartësuar.Ai që i meriton salavatet dhe selamet ështëMuhamedi dhe familja e tij. Për besimtarin është shumë me rëndësi

që të jetë me Allahun vazhdimisht, kur ështëi fortë dhe i dobët, i pasur dhe i varfër, igëzuar dhe i hidhëruar, i ri dhe i vjetër.

Me Allahun në fluturimin e mendimeve,Me Allahun në vështrimet e syrit.

Me Allahun në momentet e gjumit,Me Allahun kur je edhe zgjuar.

Me Allahun kur zemra është hutuar,Me Allahun kur shpirti ankon e rënkon.

Me Allahun në të sotmen e përfunduar,Me Allahun në të nesërmen e pritur.Me Allahun në çastet e fëmijërisë,Me Allahun kur dobësohesh në pleqëri.

Me Allahun para dhe gjatë jetës,Me Allahun pas saj në varr.

Me Allahun seriozisht në punët tona,Me Allahun kur jemi në takimet e mbrëmjes.

Me Allahun kur i duam të devotshmit,Me Allahun edhe kur i urrejmë të këqijtë.

Biseda për njerëzit e mëdhenj, imamët ehistorisë, të Islamit, të diturisë e kulturësvërtet është një gjë e bukur. Por edhe më ebukur është kur bisedon dhe kujton siren,jetëshkrimin e pejgamberëve të Allahut,sidomos për imamin e tyre, Muhamedin sal-lAllahu alejhi ue selem. Ndërsa ajo edhe më ebukura, më e mira dhe më e larta është kurnjeh Allahun e Lartësuar. Muhamedi sal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “NjiheAllahun kur je mirë, që të të njohë nënevojë.” (Shënon Ahmedi) Do ta njohësh Allahun e Lartësuar duke i

lexuar dhe kuptuar emrat e Tij të bukur dhe16

DRITARE

MEALLAHUN ELARTËSUART’i mësosh emrat e Allahut dhe cilësitë e Tij është një pasuri për besimtarin në këtëbotë dhe në botën tjetër. Kush i mëson emrat e Allahut, ka një besim të paluhatshëmdhe u bën ballë sprovave dhe telasheve të kësaj bote

cilësitë e Tij të larta. Njohja e Allahut do tëthotë ngushëllim për të pikëlluarit, siguripër të frikësuarit, krenari për të shtypurit,fuqi për të dobëtit, pasuri për të varfrit. Tëgjithë njerëzit kanë nevojë për Allahun eLartësuar, të mëdhenjtë, kryetarët,mbretërit, të pasurit, të gjithë kërkojnë prejAllahut. Kur e godet fatkeqësia, e kapbrenga, sprovohet me sëmundje e të tjera,njeriu i kthehet Allahut duke klithur “oAllah”. Mos harro, se edhe ata që nukbesojnë, që e kanë harruar Allahun apo emohojnë Atë, kur sprovohen e ndiejnëpafuqinë njerëzore dhe bërtasin me apopavetëdije “o Allah”. Vëlla! Motër! Kujto shefin e të pafeve

Faraonin, i cili tha: ““UUnnëë jjaamm zzoottii jjuuaajj mmëë iillaarrttëë!!”” (Naziat: 24) ““OO ppaarrii!! UUnnëë nnuukk ddii qqëë ppëërrjjuu kkaa ttjjeettëërr zzoott ppëërrvveeçç mmeejjee!!”” (Kasas: 38) Ishte po ai që me këtë bindje në

momentet vendimtare të jetës së tij, pra tëfundosjes në det tha: ““BBeessoojj ssee ss’’kkaa zzoott ttjjeettëërrppëërrvveeçç AAttiijj qqëë ii bbeessoojjnnëë bbiijjttëë ee IIzzrraaeelliitt ddhheeuunnëë jjaamm nnddëërr mmuusslliimmaannëëtt..”” (Junus: 90) Besoi

Allahun e Lartësuar, iu lut dhe e thirri, porishte vonë.

““VVaallllëë,, ttaannii (po beson),, nnddëërrkkoohhëë qqëë mmëëppaarrëë iisshhee ii ppaaddëëggjjuueesshhëëmm ddhhee nnggaattëërrrreessttaarr??!!SSoott ddoo ttëë sshhppëëttoojjmmëë vveettëëmm ttrruuppiinn ttëënndd,, qqëë ttëëbbëëhheesshh mmëëssiimm ppëërr aattaa qqëë vviijjnnëë ppaass tteejjee..””(Junus: 91-92)Të nderuar! Mendoni dhe parafytyroni

përfundimin e njerëzve zullumqarë, tiranë ediktatorë, Hitlerin, Stalinin, Enverin,Millosheviçin etj.Allahu im! Të lutem mos na sprovo në

këtë mënyrë! Vallë, pse besimtari të mos jetëi dëgjueshëm, të jetë më afër Allahut? Kjonuk të pengon të përjetosh kënaqësitë elejuara të dynjasë; të mirat e kësaj bote mebesim (iman) shtohen edhe më tepër. Kohamë e mirë dhe më e begatshme është kurrobi është afër Zotit të tij, duke e përkujtuar,falënderuar, adhuruar dhe përgjëruar. Zotiyt është afër teje, kur ti mendon, kur zemrapulson, sepse nata dhe dita jote janë nëdorën e Allahut të Lartësuar. Atij asgjë nuk ifshihet. Allahu i Lartësuar i tha Musaitalejhis selam dhe Harunit alejhis selam: ““NNëëttëë vvëërrtteettëë,, UUnnëë jjaamm mmee jjuu,, ddëëggjjoojj ddhhee sshhoohh..””(Taha: 46) Ki kujdes dhe bindu se Allahun eke më afër se ç’mendon:

““NNee ee kkeemmii kkrriijjuuaarr nnjjeerriiuunn ddhhee NNee ee ddiimmëëçç’’ii ppëësshhppëërriitt aattiijj sshhppiirrttii ii vveett.. NNee jjeemmii mmëëpprraannëë ttiijj ssee ddaammaarrii ii qqaaffëëss ssëë vveett..”” (Kaf: 16)I nderuar! Patjetër që duhesh ta njohësh

Allahun e Lartësuar. Kjo arrihet duke unjohur me emrat dhe cilësitë e Allahut


DRITARE

...Pasha Atë në dorën e të cilitështë shpirti im, iu ka luturAllahut me emrin e Tij të madh,që kur lutet me atë i përgjigjetdhe kur të kërkojë i jepet...

“ “

Fuqiplotë. Allahu i Lartësuar ka thënë:““AAllllaahhuutt ii ppëërrkkaassiinn eemmrraatt mmëë ttëë bbuukkuurr,,pprraannddaajj tthhiirrrreennii AAttëë (lutuni Atij) mmee ttoo””(Araf: 180)I Dërguari i Allahut ka thënë: “Allahu i La -

r të suar ka 99 emra, një më pak se njëqind.Ve pro sipas tyre e do të hysh në xhenet.Alla hu është vitër (tek) dhe e do vitrin.” (Sh -ë non Buhariu dhe Muslimi.) Atëherë le x oj eLibrin e Allahut për ta njohur Allahun, em rate Tij janë të shumtë, libri i Tij nuk ka të so -sur, fjalët e Zotit nuk përfundojnë. Ku p ti mete fjalëve të Tij janë detyra, oqeane të pafund. Lexo fjalën e Allahut: ““TThhuuaajj:: ““SSiikkuurr ddeettii

ttëë iisshhttee bboojjëë ppëërr ttëë sshhkkrruuaarr ffjjaallëëtt ee ZZoottiitt ttiimm,,ssiigguurriisshhtt qqëë aaii ddoo ttëë sshhtteerreejj,, ppaarraa ssee ttëëssoosseesshhiinn ffjjaallëëtt ee ZZoottiitt ttiimm,, eeddhhee ssiikkuurr NNee ttëëssiillllnniimm ssii nnddiihhmmëë eeddhhee nnjjëë ddeett ttjjeettëërr ssii aaii..””(Kehf: 109)

““SSiikkuurr ttëë ggjjiitthhëë ddrruurrëëtt,, qqëë ggjjeennddeenn nnëëttookkëë ttëë iisshhiinn ppeennaa ee ddeettii bboojjëë sshhkkrriimmii ee tt’’iisshhttoohheenn aattiijj eeddhhee sshhttaattëë ddeettee ttëë ttjjeerraa,, nnuukk ddoottëë sshhtteerreesshhiinn ffjjaallëëtt ee AAllllaahhuutt.. PPaa ddyysshhiimm,,AAllllaahhuu ëësshhttëë ii PPlloottffuuqqiisshhmmii ddhhee ii UUrrttii..””(Lukman: 27)Të nderuar! Mësimi i emrave të Allahut

është me rëndësi të madhe, sepse përmesmësimit të emrave të Allahut ne eadhurojmë Atë. Emrat e Allahut, përveç sejanë emra në vetvete, zotërojnë edhe cilësitë plota. Emrat e Allahut i mësojmë në Kurandhe Sunet. T’i mësosh emrat e Allahut dhe cilësitë e

Tij është një pasuri për besimtarin në këtëbotë dhe në botën tjetër. Kush i mëson emrate Allahut, ka një besim të paluhatshëm dhe ubën ballë sprovave dhe telasheve të kësajbote. Atëherë, le të njihemi me emrat eAllahut Fuqiplotë, t’i mësojmë dhe t’ipërsërisim me bindje dhe besim e pa dyshimqë do ta shijojmë ëmbëlsinë e njësimit tëAllahut në emrat dhe cilësitë e Tij.

EEmmrrii ii mmaaddhh ii AAllllaahhuutt

Me Allahun kur zemra është e thyer,Me Allahun kur loti del.

Me Allahun në mëngjesin kur shndrit,Me Allahun në mbrëmje kur hëna bën dritë.

Me Allahun kur plaga është rritur.Me Allahun kur ashti është thyer.

Me Allahun, çdo herë me Allahun.

Allahu i Lartësuar i njoftoi krijesat e vetame vetveten, me emrat e Tij të bukur dhe mecilësitë e Tij të larta. A ka Allahu ndonjëemër të veçantë, që mund të cilësohet sevërtetë Ai ka emër të madh? Njerëzit a e dinëkëtë apo nuk e dinë? Atëherë, nga Burejdeibën el-Husejbi radijallahu anhu, na tregohetse Muhamedi sal-lallahu alejhi ue selem edëgjoi një njeri duke u lutur: “AALLLLAAHHUUMMEEIINNII EESSEELLUUKKEE BBII EENNII EESSHHHHEEDDUU EENNEEKKEEEENNTTAALLLLAAHH,, LLAA IILLAAHHEE IILL--LLAA EENNTTEE,, EELL EEHHAADDUUEESSSSAAMMEEDDUU,, EELLEEDDHHII LLEEMM JJEELLIIDD UUEE LLEEMMJJUULLEEDD,, UUEE LLEEMM JJEEKKUUNN LLEEHHUU KKUUFFUUVVEENNEEHHAADD.” ““OO AAllllaahh ttëë lluutteemm TTyy,, vvëërrtteettëë uunnëë

ddëësshhmmoojj ssee TTii jjee AAllllaahhuu ee nnuukk kkaa ttëë aaddhhuurruuaarrttjjeettëërr vveeçç TTeejjee,, JJee ii VVeettmmii,, AAbbssoolluutt qqëë ççddoo ggjjëëttëë ppëërrggjjëërroohheett,, nnuukk lliinndd ee aass nnuukk jjee ii lliinndduurrddhhee aasskkuusshh nnuukk ëësshhttëë ii bbaarraabbaarrttëë (a ikrahasueshëm) mmee AAttëë..”” I Dërguari i Allahuttha: “Pasha Atë në dorën e të cilit ështëshpirti im, iu ka lutur Allahut me emrin e Tijtë madh, që kur lutet me atë i përgjigjet dhekur të kërkojë i jepet.” (Shënon Ahmedi, EbuDavudi, Tirmidhiu; Albani e vlerësonhadithin; sahih.)Ky është argumenti për ekzistimin e

...mos harroni se lutja jo mezemër, dhe jo me seriozitet,nuk pranohet...“ “DRITARE

18

emrit të madh të Allahut të Lartësuar. Nëlutje kemi disa emra të Allahut dhe në këtëgrumbull të emrave të Tij është emri i madhi Allahut: “AALLLLAAHHUUMMEE IINNII EESSEELLUUKKEE BBII EENNIIEESSHHHHEEDDUU EENNEEKKEE EENNTTAALLLLAAHH,, LLAA IILLAAHHEE IILL--LLAA EENNTTEE,, EELL EEHHAADDUU EESSSSAAMMEEDDUU,, EELLEEDDHHII LLEEMMJJEELLIIDD UUEE LLEEMM JJUULLEEDD,, UUEE LLEEMM JJEEKKUUNN LLEEHHUUKKUUFFUUVVEENN EEHHAADD.”Hadithi tjetër, nga Enesi radijallahu anhu

thotë: Ishim ulur me të Dërguarin e Allahut,një njeri falej dhe më pas u lut duke thënë:“AALLLLAAHHUUMMEE IINNNNII EESSEELLUUKKEE BBII EENNNNEE LLEEKKEELLHHAAMMDD,, LLAA IILLAAHHEE IILLAA EENNTTEE,, EELLMMEENNNNAANNUU,, JJAABBEEDDIIAASS SSEEMMAAVVAATTII UUEELL EERRDD,, JJAA DDHHEELLXXHHEELLAALLII UUEELL IIKKRRAAMM,, JJAA HHAAJJJJUU JJAAKKAAJJJJUUMMUU.”“AAllllaahhuu iimm!! TTëë lluutteemm ssee mmee ttëë vvëërrtteettëë TTyy

ttëë ttaakkoonn llaavvdd--ffaallëënnddeerriimmii,, nnuukk kkaa ttëëaaddhhuurruuaarr ppëërrvveeçç TTeejjee,, BBuujjaarr ii mmaaddhh,, SShhppiikkëëssnnggaa aassggjjëëjjaa ii qqiieejjvvee ddhhee ii TTookkëëss,, oo vveettëëmm TTyy ttëëttaakkoonn mmaaddhhëësshhttiiaa ddhhee nnddeerrii,, oo ii GGjjaallllëë,, oo iiPPëërrjjeettsshhëëmm.” I Dërguari i Allahut tha:“Vetëm se iu ka lutur Allahut me emrin e Tijtë madh, që kur lutet me atë i përgjigjet dhekur të kërkojë i jepet.” (Shënon Ebu Davudi,Tirmidhiu, Ibën Maxhe; Albani e vlerëson:sahih)Po edhe ky hadith tregon për emrin e

madh të Allahut të Lartësuar. Ndërsa ajo qëduhet ta themi është se në hadithin e dytëpërmenden disa emra të Allahut, që nukpërmenden në të parin. Muhamedi sal-lallahu alejhi ue selem në të dy rastet tha: iështë lutur Allahut me emrin e madh. Dr.Selman ibën Fehd elAude në librin “MeAllah” përmbledh emrat e Allahut tëLartësuar të thëna në të dy rastet, dhe emri imadh i Allahut është njëri në mesin e këtyreemrave të Tij:“AALLLLAAHHUUMMEE IINNNNII EESSEELLUUKKEE BBII EENNNNII

EESSHHHHEEDDUU EENNNNEEKKEE EENNTTAALLLLAAHH,, LLAA IILLAAHHEE IILLAAEENNTTEE,, EELLEEHHAADDUUSS SSAAMMEEDD,, EELLEEDDHHII LLEEMM JJEELLIIDDUUEE LLEEMM JJUULLEEDD UUEE LLEEMM JJEEKKUUNN LLEEHHUUKKUUFFUUVVEENN EEHHAADD,, EELL MMEENNNNAANNUU,, BBEEDDIIUUSS

SSEEMMAAVVAATTII UUEELL EERRDD,, DDHHUULL XXHHEELLAALLII UUEELLIIKKRRAAMM,, EELL HHAAJJJJUULL KKAAJJJJUUMM..”“OO AAllllaahh ttëë lluutteemm TTyy,, vvëërrtteettëë uunnëë

ddëësshhmmoojj ssee TTii jjee AAllllaahhuu ee nnuukk kkaa ttëë aaddhhuurruuaarrttjjeettëërr vveeçç TTeejjee,, JJee ii VVeettmmii,, AAbbssoolluutt qqëë ççddoo ggjjëëttëë ppëërrggjjëërroohheett,, nnuukk lliinndd ee aass nnuukk jjee ii lliinndduurrddhhee aasskkuusshh nnuukk ëësshhttëë ii bbaarraabbaarrttëë (a ikrahasueshëm) mmee AAttëë.. BBuujjaarr ii mmaaddhh,,SShhppiikkëëss nnggaa aassggjjëëjjaa ii qqiieejjvvee ddhhee ii TTookkëëss,, oovveettëëmm TTyy ttëë ttaakkoonn mmaaddhhëësshhttiiaa ddhhee nnddeerrii,, oo iiGGjjaallllëë,, oo ii PPëërrjjeettsshhëëmm.”Të nderuar! Atëherë kur robi i Allahut i

drejtohet Zotit të vet dhe i lutet me bindje tëthellë, me vendosmëri të sinqertë, Allahu iLartësuar i përgjigjet lutjes së robit, ialehtëson gjendjen e tij, ia plotëson dëshirëndhe ia jep atë që ai kërkon. Këto dua (lutje)kur janë bërë nga të dobëtit, të shtypurit, tëvarfrit, të persekutuarit, dhe nga çdo njëriqë ka pasur halle dhe derte, shqetësim dhepreokupime Allahu i Madhëruar iu kapërgjigjur kërkesave të tyre. Por mosharroni se lutja jo me zemër, dhe jo meseriozitet, nuk pranohet. Lutuni te Zoti juajdhe kthehuni tek Ai me zemër, gjuhë dhevepër, duke treguar përulësi dhe varësi tëplotë nga Allahu Fuqiplotë.

RReeffeerreennccaatt::“KKUURRAANNII i madhërishëm”, Përktheu kuptimet etij nga gjuha arabe: Prof. Hasan I. Nahi

“MMEE AALLLLAAHH”, Dr. Selman ibën Fehd el-Avde.“EESSMMAAUULLLL--LLLLAAHHIILL HHUUSSNNAA”, autorë: MuhamedSad Abdudaim.

“EENN--NNEEHHXXHHUULL EESSMMAA FFII SSHHEERRHHII EESSMMAAIILL--LLAAHHIILLHHUUSSNNAA, autorë: Muhamed el-Muahmud en-Nexhdijj

“EENN--NNUURR EELL--EESSNNAA FFII SSHHEERRHHII EESSMMAAIILL--LLAAHHIILLHHUUSSNNAA”, autorë: Emin ibën el-Hasen el-Ensarij

“VVEE LLIILLAAHHIILL EESSMMAAUULL HHUUSSNNAA FFEEDDUUHHUU BBIIHHAA”,autorë: Ihda Talibat el-Ilm.

DRITARE


20

DRITARE

DR. EMIN IBËN ABDULLAH SHEKAVI

Farefisnia është njëri prej veprimeve më mevlerë dhe më me pozitë, më i bekuar dhe qëbën dobi më shumë në këtë botë dhe në

ahiret. Farefisi i një njeriu nënkupton të afërmit e

tij prej gjaku, si babai, nëna, vëllai, motra,djali, vajza dhe çdo person që ka lidhje gjakume ta. Familja e gruas për burrin e saj nukjanë farefis, e as familja e burrit për gruan e tijnuk janë farefis, për shkak se mes tyre nuk kalidhje gjaku, por mes tyre ekziston lidhjekrushqie. Allahu azze ue xhel thotë: ““EEddhhee aattaaqqëë uu bbëënnëë bbeessiimmttaarrëë mmëë vvoonnëë,, qqëë mmëërrgguuaannddhhee lluuffttuuaann bbaasshhkkëë mmee jjuu,, jjaannëë vvëëlllleezzëërriitt ttuuaajj;;nnddoonnëëssee,, ssiippaass LLiibbrriitt ttëë AAllllaahhuutt bbeessiimmttaarrëëtt qqëëkkaannëë lliiddhhjjee ffaarreeffiissnnoorree,, jjaannëë mmëë ttëë aaffëërrtt ppëërrnnjjëërrii--ttjjeettrriinn.. MMee ttëë vvëërrtteettëë,, AAllllaahhuu ëësshhttëë iiDDiijjsshhëëmm ppëërr ççddoo ggjjëë..““ Enfal 75. Allahu azze ue xhel na porosit respektimin

e farefisnisë, dhe e bëri këtë porosi shumë tëafërt me porosinë e devotshmërisë. Allahuazze ue xhel thotë: ““DDhhee ffrriikkëëssoojjuunnii AAllllaahhuutt,,mmee eemmrriinn ee ttëë CCiilliitt jjuu kkëërrkkoonnii ttëë ddrreejjttaatt eennddëërrssjjeellllaa ddhhee rruuaannii lliiddhhjjeett ffaarreeffiissnnoorree.. SSeevvëërrtteett,, AAllllaahhuu ëësshhttëë ppëërrhheerrëë MMbbiikkëëqqyyrrëëss mmbbiijjuu..”” Nisa 1.Ibën Abasi thotë se komenti i këtij ajeti

është: “Frikësojuni Allahut me respektimin eurdhrave të Tij, dhe largimin prej mëkateveqë i ka ndaluar Ai, mos i shkëputni lidhjetfarefisnore, por respektoni, vizitoni dhesilluni mirë me ato.”Allahu azze ue xhel në ajetin: ““JJeeppjjaa ttëë

ddrreejjttëënn ee ttiijj ttëë aaffëërrmmiitt,, eeddhhee ttëë vvaarrffrriitt,, eeddhheeuuddhhëëttaarriitt!! KKjjoo ëësshhttëë mmëë ee mmiirrëë ppëërr aattaa qqëë eedduuaann kkëënnaaqqëëssiinnëë ee AAllllaahhuutt.. PPiikkëërriisshhtt aattaa ddoo ttëëjjeennëë ttëë ffiittuuaarriitt”” Rum 38, na bën të qartë, senjeriu ndaj farefisnisë ka detyrime qëdetyrohet t’i kryejë, qofshin materiale apomorale.Respektimi i lidhjes farefisnore ishte prej

gjërave të para që thirri Muhamedi, sal-lallahu alejhi ue selem, kur iu shpall profecia.Buhariu dhe Muslimi përcjellin në librat etyre tregimin e Ebu Sufjanit me Herakliun(mbretin e romakëve në atë kohë ), se i patthënë Ebu Sufjanit: “Për çfarë ju urdhëronMuhamedi?” Përgjigja e Ebu Sufjanit ishte:““AAii nnaa uurrddhhëërroonn qqëë ttaa aaddhhuurroojjmmëë vveettëëmmAAllllaahhuunn ddhhee mmooss tt’’ii bbëëjjmmëë sshhookk AAttiijj,, tt’’ii llëëmmëëbbeessiimmeett ee mmëëhheerrsshhmmee ddhhee aattëë qqëë tthhoonnëëbbaabbaallllaarrëëtt ttoonnëë,, nnaa uurrddhhëërroonn nnëë ffaalljjeenn eennaammaazziitt,, ddhhee nnaa uurrddhhëërroonn nnëë ssiinnqqeerriitteett,,vviirrttyyttsshhmmëërrii ddhhee rreessppeekkttiimmiinn ee ffaarreeffiissnniissëë..””(Buhari 7, Muslimi 1773).

LLIIDDHHJJAAFFAARREEFFIISSNNOORREE

"Detyrohet respektimi ilidhjes farefisnore medashuri, me këshillames veti, me drejtësi,me dhënien e tëdrejtave detyruese dheato të pëlqyera, pastajme shpenzime për tëafërmin, dhe me mospërgojimin e tëmetave të tyre etj”.


DRITARE

Respektimi i lidhjes farefisnore është njëprej shkaqeve që ta lehtëson furnizimin dheta zgjat jetën në dynja, kurse në ahiret ështëshkak që të fut në Xhenet dhe të mbron prejzjarrit të Xhehenemit. Buhariu dhe Muslimipërcjellin në librat e tyre, prej hadithit të EbuEjub Ensarijut, radijallahu anhu, seMuhamedit, sal-lallahu alejhi ue selem, gjatënjë udhëtimi iu paraqit një banor ishkretëtirës dhe e pyeti. “O i Dërguar iAllahut, më trego se cilat vepra më afrojnëXhenetin e Allahut, dhe cilat vepra mëlargojnë prej Xhehenemit të Allahut?” –Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, u ndal,i shikoi shokët e tij e pastaj tha: “Vetëm se umbarësua, apo vetëm se u udhëzua.” – Pastajtha: “Si the?” – Banori i shkretëtirës epërsëriti edhe një herë pyetjen e tij. – PastajMuhamedi, sal-lallahu alejhi ue selem, tha:“Ta adhurosh Allahun dhe mos t’i bësh shokAtij, ta falësh namazin dhe ta japësh zeqatin,ta respektosh farefisin.” (Buhari 1397,Muslimi 13). Me një transmetim tjetër: “Nësedo ta praktikojë atë që i thashë, do të hyjë nëXhenet.” (Muslimi 13).Në një hadith tjetër Enes ibën Maliku,

radijallahu anhu, na përcjell se Pejgamberi,sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Ai njeriqë dëshiron t’i shtohet furnizimi dhe t’izgjatet jeta, le t’i mbajë marrëdhënietfarefisnore.” (Buhariu 2067, Muslimi 2557).Mosrespektimi i farefisit dhe shkëputja

prej tyre janë prej mëkateve të mëdha, qëAllahu e paralajmëron dhe i premtonvepruesit të tyre, se do ta ndëshkojë medënime të ndryshme në këtë botë dhe ahiret.Allahu azze ue xhel thotë: ““SSaa ppëërr aattaa qqëësshhkkeelliinn bbeessëëlliiddhhjjeenn mmee AAllllaahhuunn,, ppaassii jjaannëëzzoottuuaarr ppëërr aattëë,, ee qqëë kkëëppuussiinn lliiddhhjjeett (familjare)qqëë kkaa uurrddhhëërruuaarr AAllllaahhuu ttëë rruuhheenn ddhhee bbëëjjnnëëççrrrreegguulllliimmee nnëë TTookkëë -- mmbbii ttaa rrëënnddoonn mmaallllkkiimmiiddhhee ppëërrffuunnddiimmii ii kkeeqq!!”” Rad 25.Buhariu dhe Muslimi në librat e tyre na

përcjellin hadithin e Ebu Hurejrës, radijallahuanhu, se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Pasi Allahu i krijoi të gjithakrijesat, lidhja farefisnore tha: “Unë kërkoj

strehim te Ti nga këputja e lidhjesfarefisnore.” Allahu azze ue xhel tha: “Po, anuk dëshiron që të mbaj lidhje me atë qëmban lidhje me ty dhe t’i ndërpres me atë qëi ndërpret me ty?” Ajo tha: “Po, si jo o Zotiim.” Allahu azze ue xhel tha: “Ajo është përty.” Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem,tha: “Lexoni nëse dëshironi: ““AA pprriitteett pprreejjjjuusshh (hipokritëve),, qqëë nnëëssee mmeerrrrnnii ssuunnddiimmiinn(ose zmbrapseni prej fesë islame) ttëë bbëënniittrraazziirraa nnëë ttookkëë ddhhee ttëë nnddëërrpprriittnnii lliiddhhjjeett eeaakkrraabbaallllëëkkuutt??”” Muhamed 22. (Buhariu 5987,Muslimi 2554)Transmeton imam Tirmidhiu në Sunenin

e tij prej hadithit të Ebu Bekrete, radijallahuanhu, se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, ka thënë: “S’ka mëkat që e meriton mëshumë përshpejtimin e dënimit të Allahut,duke mos e vonuar atë në ahiret, siç ështëmëkati i bërjes padrejtësi dhe i shkëputjes sëlidhjes farefisnore.” (Tirmidhiu 2511). Ai që i ndërpret lidhjet familjare kanoset

me mos-hyrjen e tij në Xhenet. Xhubejr ibënMutimi, radijallahu anhu, na përcjell sePejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, kathënë: “Nuk hyn në Xhenet ai që i këputlidhjet farefisnore.” (Buhariu 5984, Muslimi2556).Respektues i lidhjes farefisnore

konsiderohet ai person, i cili e respekton dhee viziton farefisin, edhe kur ata shkëputenprej tij dhe nuk e respektojnë. Përcillet prejAbdullah ibën Amër ibën Asit, radijallahuanhu, se i Dërguari, sal-lallahu alejhi ue selem,ka thënë: “Nuk i mban lidhjet farefisnore ai qëkëmben vizitat, por është ai që kur e bojkotonfarefisnia ai i rivendos lidhjet me ata.”(Buhariu 5991).

...Respektimi i lidhjes farefisnoreështë një prej shkaqeve që ta leh -tëson furnizimin dhe ta zgjat jetënnë dynja, kurse në ahiret ështëshkak që të fut në Xhenet ...

“ “

22

DRITARE

Transmeton imam Muslimi, Allahu emëshiroftë, në Sahihun e tij prej EbuHurejrës, radijallahu anhu, se një njeri erdhite Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, dhei tha atij: “O i Dërguar i Allahut! Unë kam disatë afërm me të cilët mbaj lidhje farefisnore,kurse ata nuk i mbajnë me mua, u bëj mirë,kurse atë më bëjnë keq dhe sillem butë me ta,kurse ata sillen me arrogancë ndaj meje.Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem, tha:“Nëse vërtet është ashtu si thua ti, atëherëështë njësoj sikur t’i ushqesh ata me hi tënxehtë, dhe vazhdimisht do të jetë me ty njëndihmës i Allahut kundër tyre, përderisa je nëkëtë gjendje.” (Muslimi 2558).Komentuesit e këtij hadithi thonë:

“Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ue selem,tregon dënimin e tyre se sa është idhimbshëm, dhe i përngjanë me vuajtjet engrënësit të hirit të nxehtë. Kjo e tëra vjen sirezultat i shkëputjes së lidhjes familjare dhearroganca e tyre ndaj atij që i viziton.”Respektimi i lidhjes farefisnore arrihet me

veprimin e mirësisë ndaj tyre, edhe kjo me atëçka mundet njeriu. Ebu Xhemreh, Allahu emëshiroftë, thotë: “Farefisnia respektohet mepasuri, me ndihmë kur kanë nevojë, mebuzëqeshje, me lutje për ta etj.” Imam Kurtubiu, Allahu e mëshiroftë,

thotë: “Detyrohet respektimi i lidhjesfarefisnore me dashuri, me këshilla mes veti,me drejtësi, me dhënien e të drejtavedetyruese dhe ato të pëlqyera, pastaj meshpenzime për të afërmin, dhe me mospërgojimin e të metave të tyre etj”.Kuptimi i përgjithshëm i lidhjes

farefisnore është respektimi i tyre sa mundetnë të mirë, dhe largimin e sherrit prej tyre mesa ke mundësi. Pra, çdo send varet prejmundësisë dhe prej fuqisë së njeriut, pastajprej gjendjes dhe prej pozitës së tij, dhe prejmarrëdhënieve familjare dhe prej asaj, se sa ilehtësohet atij kjo gjë. Allahu azze ue xhelthotë: ““AAllllaahhuu nnuukk ee nnggaarrkkoonn aasskkëënndd ppëërrtteejjffuuqqiissëë qqëë kkaa..”” Bekare 286.Imam Neveviu, Allahu e mëshiroftë, thotë:

““PPëëllqqeehheett tt’’ii jjeeppeett ppëërrppaarrëëssii nnëënnëëss nnëë

ddëëggjjuueesshhmmëërrii ddhhee mmiirrëëssii,, ee ppaassttaajj bbaabbëëss,,ppaassttaajj ffëëmmiijjëëvvee,, ppaassttaajj ggjjyysshhaavvee ddhhee ggjjyysshheevvee,,ppaassttaajj vvëëlllleezzëërrvvee ddhhee mmoottrraavvee,, ppaassttaajj ttëë ggjjiitthhëëmmaahhrreemmeevvee pprreejj ffaammiilljjeess,, ssii xxhhaaxxhhaallllaarrëëvvee,,ddaajjaallllaarrëëvvee,, hhaallllaavvee,, tteezzeevvee eettjj.. PPrraa,, ii jjeeppeettppëërrppaarrëëssii mmëë ttëë aaffëërrmmiitt,, ee ppaassttaajj ttjjeettrriitt mmëë ttëëaaffëërrtt ddhhee kkëësshhttuu mmee rraaddhhëë..””Hakimi në Mustredekun e tij na

transmeton hadithin e Ebu Remtheh,radijallahu anhu, i cili thotë se e ka dëgjuarPejgamberin, sal-lallahu alejhi ue selem, dukethënë: “Nëna jote, pastaj babai yt, pastajmotra dhe vëllai, pastaj të tjerët me radhë menivel më të afërt.”Dhënia e lëmoshës në farefis e dyfishon

shpërblimin e dhënësit të saj. Na përcjellTirmidhiu prej Sulejman ibën Amirit,radijallahu anhu, se Pejgamberi, sal-lallahualejhi ue selem, ka thënë: “Lëmosha përfukaranë është vetëm lëmoshë, ndërsa përfarefisin lëmoshë dhe lidhje farefisnore.”(Tirmidhiu 658).Transmeton Buhariu dhe Muslimi prej

hadithit të Mejmune bint Harith, radijallahuanha, e cila liroi një robëreshë, duke mos ukonsultuar me Pejgamberin, sal-lallahu alejhiue selem, dhe më vonë i tha Pejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem: “O i Dërguar i Allahut,a vërejte se e lirova robëreshën time? Tha: “Ae bëre?” - Ajo tha: “Po.” - Atëherë i Dërguari iAllahut, sal-lallahu alejhi ue selem, i tha: “Pot’ia kishe dhuruar tezeve të tua, do të kishemë shumë shpërblime”. (Buhari 2592,Muslimi 999).

NNggaa aarraabbiisshhttjjaa:: IIrrffaann JJaahhiiuu

...S'ka mëkat që e meriton mëshumë përshpejtimin e dënimit tëAllahut, duke mos e vonuar atënë ahiret, siç është mëkati i bër-jes padrejtësi dhe i shkëputjes sëlidhjes farefisnore...

“ “


DRITARE

ABDUDAIM KEHIL

Nuk duhet të habitemi pse mu në ajetine parë të Kuranit, Allahu i Madhëruare ka cilësuar vetën me dy cilësi të

mëshirës, me fjalët: ““bbiissmmiillaahhii rraahhmmaanniirraahhiimm”” - nnëë eemmëërr ttëë AAllllaahhuutt,, ttëëGGjjiitthhëëmmëësshhiirrsshhmmiitt,, MMëësshhiirrëëpplloottiitt –

(Fatiha:1). S’do mend që me këtë synoi tavërë në pah rëndësinë e mëshirës përbesimtarin. Kush nuk mëshiron, nukmëshirohet. Nëse dëshiron të të mëshirojëAllahu, mëshiroji ata përreth teje. Ata që emeritojnë më shumë mëshirën janë më tëafërmit e tu, për këtë i Dërguari naurdhëroi t’i mbajmë fort lidhjet me të

Në këtë shkrim do të bëjmë ca vështrime rreth disa studimeve të reja shkencore, që flasin për rëndësinë elidhjeve shoqërore, si dhe për faktin se mbyllja dhe izolimi çojnë në sëmundje të rrezikshme, si shpirtëroreashtu edhe fizike. Studiuesit e këtij lëmi pohojnë, se jeta shoqërore është shumë e dobishme për zemrën

afërmit.Në këtë shkrim do të bëjmë ca

vështrime rreth disa studimeve të rejashkencore, që flasin për rëndësinë elidhjeve shoqërore, si dhe për faktin sembyllja dhe izolimi çojnë në sëmundje tërrezikshme, si shpirtërore ashtu edhefizike. Studiuesit e këtij lëmi pohojnë, sejeta shoqërore është shumë e dobishmepër zemrën. Një studim amerikan flet sepersoni që nuk gëzon raporte të mira meshokët dhe anëtarët e familjes është mëtepër i rrezikuar nga sëmundjet e zemrës.I madhëruar qoftë Allahu! A nuk është muky një detyrim me të cilin na ngarkoiAllahu para katërmbëdhjetë shekujve?Ajetet kuranore për këtë janë të shumta. IDërguari në më shumë se një thënietheksoi, se kur një grumbull njerëzish ulennë një prej shtëpive të Allahut për tëpërmendur Allahun, ata rrethohen prejmelaikeve, kaplohen nga mëshira dheemrat e tyre i përmend Allahu. Këto fjalëaludojnë në braktisjen e izolimit dhembylljes në vetvete. Allahu i Madhëruarthotë: ““PPëërrkkuuffiizzoojjee vveetteenn ttëënnddee mmee aattaa qqëëlluussiinn ZZoottiinn ee ttyyrree mmëënnggjjeess ee mmbbrrëëmmjjee,, ee qqëëkkaannëë ppëërr qqëëlllliimm kkëënnaaqqëëssiinnëë ee TTiijj,, ddhhee mmoossii hhiiqq ssyyttëë ee ttuu pprreejj ttyyrree ee ttëë kkëërrkkoosshhbbuukkuurriinnëë ee kkëëssaajj bboottee ddhhee mmooss iiuu bbiinndd aattiijjqqëë iiaa kkeemmii sshhmmaanngguurr zzeemmrrëënn ee ttiijj pprreejjppëërrkkuujjttiimmiitt nnddaajj NNeesshh ddhhee ii ëësshhttëë ddhhëënnëëeeppsshhiitt ttëë vveett,, ppssee ppuunnaa ee ttiijj kkaa mmbbaarruuaarr..””(Kehf: 28) Le të ndalemi së bashku dhe tëmeditojmë mbi formulimin e ajetit““PPëërrkkuuffiizzoojjee vveetteenn ttëënnddee mmee aattaa qqëë lluussiinnZZoottiinn ee ttyyrree”” këtu flitet në shumës ““aattaa qqëëlluussiinn ZZoottiinn””, që udhëzon drejtdomosdoshmërisë së afrimit mebesimtarët, pastaj thotë: ““mmooss iiuu bbiinndd aattiijjqqëë iiaa kkeemmii sshhmmaanngguurr zzeemmrrëënn ee ttiijj pprreejjppëërrkkuujjttiimmiitt nnddaajj NNeesshh”” këtu urdhri ështënë njëjës, sepse ““uujjkkuu hhaa ddeelleenn qqëë nnddaahheett””..Vazhdojmë duke përmendur rezultatet

e këtij studimi, që vërtetuan se personi iizoluar në vetvete, në gjakun e tijparaqiten simptoma të infeksionit, duke ungritur mesatarja e katër lëndëve prej tyre“interleukin 6”. Këto lëndë konsiderohensinjalizues të infeksionit, që luajnë një roltë rëndësishëm për problemetarteriosklerozale. Po i njëjti studim vjen nëpërfundim, se ky izolim nuk e përfshinfemrën dhe se nuk ka dallim mes një femretë izoluar dhe një tjetre, që është aktive nëraportet shoqërore në kontekstin ereflektimit të këtyre raporteve shoqërorendaj sëmundjeve kardiovaskulare.Në studim përmendet se janë përfshirë

3267 burra dhe gra nga vise të ndryshme tëSHBA-së dhe mosha e tyre mesatare ishte62 vjeç.Së këndejmi, ndoshta mund të

kuptojmë urtësinë pse Allahu i urdhëroiburrat të kryejnë namazin me xhemat,kurse gratë nuk i ngarkoi me këtë detyrim.Gruaja me natyrën e saj e do shtëpinë evet, fëmijët e vet dhe me këtë arrinlumturinë e vërtetë në dallim me burrin,të cilin Allahu e krijoi për të rendur nëpërtokë. Mu për këtë Allahu iu drejtua graveme fjalët: ““DDhhee rrrriinnii nnëë sshhttëëppiittëë ttuuaajjaa eemmooss sshhffaaqqnnii bbuukkuurriinnëë ttuuaajj,, ssii sshhffaaqqeejj nnëëiinnjjoorraannccëënn ee hheerrsshhmmee,, ffaallnnii nnaammaazziinn,, jjeeppnniizzeeqqaattiinn ddhhee rreessppeekkttoojjeennii AAllllaahhuunn ddhhee ttëëDDëërrgguuaarriinn ee TTiijj.. AAllllaahhuu kkaa ssii qqëëlllliimm qqëë nnggaa

...Po i njëjti studim vjen nëpërfundim, se ky izolim nuk epërfshin femrën dhe se nuk kadallim mes një femre të izoluardhe një tjetre, që është aktivenë raportet shoqërore...

“

“

24

DRITARE

jjuu,, oo ffaammiilljjee ee sshhttëëppiissëë (së Pejgamberit) ttëëllaarrggoojjëë nnddyyrrëëssiinnëë ee mmëëkkaatteevvee ddhhee tt’’jjuuppaassttrroojjëë ddeerrii nnëë sskkaajj..”” (Ahzab: 33).Kjo, sigurisht nuk nënkupton që gruaja

duhet t’i braktisë të gjitha punët edobishme, si mësimdhënien, thirrjen nërrugë të Allahut, ngase si burri ashtu edhegruaja janë të barabartë përballë zhvillimittë çështjeve të përgjithshme të kësaj jete,mirëpo me një dallim që natyra e femrësduron më shumë izolimin apo qëndriminnë shtëpi, se natyra e mashkullit, ngaseAllahu e veçoi me detyrën e edukimit tëfëmijëve, mirëmbajtjen e shtëpisë, si dhepër të gjetur burri i saj qetësinë tek ajo.Studiues britanikë, rreth kësaj çështjeje

theksojnë, se njerëzit e izoluar janë ata qëanojnë më shumë nga pirja e duhanit, kanëaktivitet të mekët, shkaqe këto që shtojnëedhe më tepër rrezikun e sëmundjeve tëzemrës. Erik Loks, mësimdhënës në Degëne Medicinës pranë Universitetit tëHarvardit, në Boston, si dhe njëpjesëmarrës i këtij studimi thotë: Analizattona tregojnë se është më mirë për zemrëne një personi, nëse është tip shoqëror, nëpërgjithësi është më mirë për shëndetin enjeriut, nëse ka raporte të forta mefamiljen e ngushtë dhe të gjerë. Ai poashtu duhet të ketë lidhje me shoqatashoqërore dhe fetare dhe të ketë partnernë jetë.I madhëruar qoftë Allahu! A nuk janë

mu këto mësimet e Profetit të madh, lavdidhe paqja e Allahut qoftë mbi te? A nuk naurdhëroi i Dërguari t’i mbajmë lidhjet mefarefisin? A nuk është ai që na urdhëroi tëjemi bamirës ndaj prindërve? A nuk naurdhëroi të martohemi duke thënë “Kushshmang traditën time nuk është prejnesh?! Kur ai na urdhëroi me të gjithakëto, ai deshi për ne jetën e lumtur. A nukerdhën studiuesit në këto përfundime paskërkimesh të shumta?

Keti Roz nga Shoqata Britanike eZemrës thotë: Rezultatet e këtij studimipërforcojnë disa studime të mëhershme,që tregojnë se personat e izoluar janë ataqë anojnë më shumë nga pirja e duhanitdhe që janë më pak aktivë, dy faktor këtoqë shkaktojnë sëmundjet e zemrës.Programet e kësaj shoqate përrehabilitimin e atyre, që vuajnë ngasëmundjet e zemrës ofrojnë zgjidhje, dukerritur besimin te të sëmurët dhe dukeluftuar ndjenjën e vetmisë tek ata.Shikoni pra si përpiqen t’i rehabilitojnë

të sëmurët, duke u munduar t’i kthejnëraportet shoqërore, sepse i kanë tëhumbura. Shikoni sa shumë të hollaharxhojnë për të arritur këtë, duke paguarmjekë e sociologë, kurse këto mësime ne igjejmë në fenë tonë të pastër “ai qëndërpret lidhjet me farefisin, nuk hyn nëxhenet”! Allahu për ata që ndërpresinlidhjet me farefisin, thotë: ““PPrriitteett pprreejj jjuusshh(hipokritëve),, qqëë nnëëssee mmeerrrrnnii ssuunnddiimmiinn(ose zmbrapseni prej fesë islame) ttëë bbëënniittrraazziirraa nnëë ttookkëë ddhhee ttëë nnddëërrpprriittnnii lliiddhhjjeett eeaakkrraabbaallllëëkkuutt?? TTëë ttiillllëëtt jjaannëë aattaa qqëë AAllllaahhuu iimmaallllkkooii,, ii bbëërrii ttëë sshhuurrddhhëëtt ddhhee uuaa vveerrbbooii ttëëppaarriitt ee ttyyrree..”” (Muhamed: 22, 23), po ashtuka thënë: ““DDhhee aattaa qqëë ee mmbbaajjnnëë lliiddhhjjeenn ppëërrttëë cciillëënn AAllllaahhuu kkaa uurrddhhëërruuaarr ttëë mmbbaahheett,, qqëëffrriikkëëssoohheenn nnggaa ZZoottii ii ttyyrree ddhhee nnggaa llllooggaarriiaaee rrëënnddëë ee ppëërrggjjeeggjjëëssiissëë..”” (Rad: 21).Studimi amerikan tërheq vërejtjen se

depresioni e shton rrezikun e sëmundjevetë zemrës. Në universitetin Emory nëAtlanta është bërë një studim, kuvërtetohet se depresioni shkakton rrahjetë pasistemuara të zemrës, gjë që shkaktonrrezikun e vdekjes së befasishme.Për këtë, pra, besimtari nuk

dëshpërohet asnjëherë, porse e gjen atëvazhdimisht të gëzuar me mëshirën eAllahut, Ai thotë: ““EE mmooss uu ddoobbëëssoonnii(fizikisht) ddhhee mmooss uu ddëësshhppëërroonnii


DRITARE

26

DRITARE

(shpirtërisht),, ddeerriissaa jjuu jjeennii mmëë ttëë llaarrttiitt,, ppooqqee ssee jjeennii bbeessiimmttaarrëë ttëë ssiinnqqeerrttëë..”” (AliImran: 139), po ashtu thotë: ““TThhuuaajj::““VVeettëëmm mmiirrëëssiissëë ssëë AAllllaahhuutt ddhhee mmëësshhiirrëëssssëë TTiijj llee tt’’ii ggëëzzoohheenn,, ssee ëësshhttëë sshhuummëë mmëë eeddoobbiisshhmmee,, ssee aajjoo qqëë ggrruummbbuulllloojjnnëë aattaa..””(Junus: 58).

DDoobbiittëë ee kkëëttiijj sshhkkrriimmii::1. Besimtari mundohet t’i mbajë

vazhdimisht lidhjet me farefisin, tëafrohet me besimtarët e devotshëm dhenjëherazi kjo është rruga e profetëve;Ibrahimi, alejhi selam, ka thënë: ““ZZoottii iimm,,mmëë ddhhuurroo mmuuaa uurrttëëssii ddhhee mmëë bbaasshhkkoo mmee ttëëmmiirrëëtt!!”” (Shuara: 83).2. Shkenca vërteton dobitë e jetës

shoqërore dhe lidhjes me të tjerët. Nga anatjetër vërtetoi dëmet e izolimit dhe tëvetmisë. Mu për këtë arsye i gjejmëmësimet islame, që e vejnë theksin mbidetyrimin e mbajtjes së lidhjeve mefarefisin, përhapjes së përshëndetjes meselam dhe dashurinë për të mirën, gjersa iDërguari thotë: “Nuk ka besuar asnjëri prejjush përderisa të dojë për vëllanë atë që dopër veten.”3. Izolimi shpien në depresion, madje

mund ta shpjerë njeriun deri nëvetëvrasje, apo vdekje të befasishme. Përkëtë arsye i Dërguari na urdhëroi tëmartohemi duke thënë: “Rini, kush kamundësi prej jush të martohet, le tëmartohet!” Na urdhëroi t’u afrohemi tëmjerëve, t’i duam të varfrit, madje edhepas vdekjes së një besimtari na urdhëroi tapërcjellim atë deri te varret!4. Për sa i përket grave, nuk kanë

ndonjë rrezik, nëse qëndrojnë në shtëpitëe tyre dhe kujdesen për fëmijët e tyre. Kjo,njëherazi vërteton edhe dallimin mesfemrës dhe mashkullit. Allahu thotë: ““eemmaasshhkkuullllii nnuukk ëësshhttëë ssii ffeemmrraa”” (Ali Imran:36). Mu për këtë arsye Allahu i urdhëroi

femrat të mos përzihen me meshkujt,përpos në raste të domosdoshme brendakufijve të sheriatit. E urdhëroi atë tëmbulohet, të qëndrojë në shtëpinë e sajdhe të respektojë bashkëshortin, përposnë raste kur preferohet për femrën të dalënga shtëpia, nëse punon si mjeke, mësueseapo ndonjë punë tjetër të dobishme përshoqërinë, me kusht që të mos dëmtohetajo, apo të mos dëmtojë dikë tjetër.5. Të lidhesh me të tjerët, t’i ndihmosh

ata, të afrohesh me nevojtarët për t’undihmuar, është e dobishme dhe të mbronnga sëmundjet e zemrës. Për këtë arsye iDërguari na urdhëroi t’i ndihmojmë atij qëka një vështirësi, të jemi si një fortesë elidhur mirë apo si një trup, e Allahu thotë:““ddhhee bbëënnii mmiirrëë,, ssee mmee ttëë vvëërrtteettëë AAllllaahhuu iiddoo bbaammiirrëëssiitt”” (Bekare: 195).Lusim Allahun të na bëjë prej atyre për

të cilët ka thënë: ““BBeessiimmttaarrëëtt ddhheebbeessiimmttaarreett jjaannëë ttëë ddaasshhuurr ppëërr nnjjëërrii--ttjjeettrriinn,,uurrddhhëërroojjnnëë ppëërr ttëë mmiirrëë,, ee nnddaalloojjnnëë nnggaa eekkeeqqjjaa,, ee ffaalliinn nnaammaazziinn ddhhee jjaappiinn zzeeqqaattiinn,,rreessppeekkttoojjnnëë AAllllaahhuunn ddhhee ttëë DDëërrgguuaarriinn eeTTiijj.. TTëë ttiillllëëtt ddoo tt’’ii mmëësshhiirroojjëë AAllllaahhuu.. AAllllaahhuuëësshhttëë nnggaaddhhëënnjjyyeess,, ii uurrttëë..”” (Teube: 71).

PPëërrkktthheeuu:: AAggiimm BBeekkiirrii

...Tështë më mirë për shën-detin e njeriut, nëse karaporte të forta me familjen engushtë dhe të gjerë...

“ “


FIKH

PËRZGJODHI DHE PËRSHTATI: RASHIT ZYLFIU

Allahu i Madhëruar thotë: ““AA kkee aarrrriittuurr ttëëddëëggjjoosshh ttii ppëërr rrrrëëffiimmiinn ee mmyyssaaffiirrëëvvee ttëënnddeerrsshhëëmm ttëë IIbbrraahhiimmiitt?? KKuurr ppaattëënn hhyyrrëë

tteekk AAii ddhhee tthhaannëë:: ““TTëë ppëërrsshhëënnddeessiimm mmeeppaaqqee!!”” AAii tthhaa:: ““QQooffsshhii ggjjiitthhnnjjëë ttëëppëërrsshhëënnddeettuurr mmee ppaaqqee!!”” (E me vete tha):““NNjjeerrëëzz ttëë ppaannjjoohhuurr!!”” DDhhee aaii ppaa uu vvëërreejjttuurrsshhkkooii ttee ffaammiilljjaa ee vveett ddhhee ssoollllii nnjjëë vviiçç ttëë

DISPOZITAT EMMYYSSAAFFIIRRLLLLËËKKUUTTDijetarët e hershëm por edhe ata bashkëkohorë në librat e tyre i kanë dhënë një hapësirë të veçantëdispozitave të gostisë dhe promovimit të kësaj etike tek muslimanët në veçanti, por edhe tek jomuslimanët përtë shpalosur dhuntitë e Islamit

mmaajjmmëë ttëë ppjjeekkuurr.. AAttëë uuaa aaffrrooii aattyyrree ee tthhaa::““PPëërrssee nnuukk ppoo hhaannii??”” 11Pejgamberi sal-lAllahu alehi ue selem

thotë: “Kush beson në Allahun dhe Ditën eGjykimit mos t’i bëjë keq komshiut të vet.Kush beson në Allahun dhe Ditën e Gjykimitle ta respektojë mysafirin e vet. Kush besonnë Allahun dhe Ditën e Gjykimit le të flasë tëvërtetën apo le të heshtë.” 2Islami e vetmja fe e përzgjedhur dhe e

pranuar nga Allahu i Madhëruar është ipërsosur në të gjitha sferat e jetës. Njeriu sinjë qenie sociale dhe nevoja e tij enatyrshme për shoqërinë ka qenë qysh ngakrijimi i tij. Islami për këtë nevojë që ndiennjeriu solli dispozita dhe etika, dukevendosur baza dhe dispozita, që të ruhet kjonevojë njerëzore. Dijetarët e hershëm poredhe ata bashkëkohorë në librat e tyre i kanëdhënë një hapësirë të veçantë dispozitave tëgostisë dhe promovimit të kësaj etike tekmuslimanët në veçanti, por edhe tekjomuslimanët për të shpalosur dhuntitë eIslamit. Duke u nisur nga natyra e rubrikëssë fikhut ne do të fokusohemi tek dispozitatdhe disa etika, që kanë të bëjnë me gostinëdhe rregullat e mysafirllëkut.

Dispozitë dhe etikë: Kush është mysafir?Mysafir konsiderohet çdo njeri që troket

derën e dikujt, që ka nevojë për konak apogosti. Mysafiri mund të jetë nga të afërmit,farefisi apo edhe njeri i huaj, që nuk e keminjohur më parë.

Sa ditë ka të drejtë të qëndrojë mysafiri?Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue selem ka

thënë: “Mysafirllëku është tre ditë,shpërblimi i tij sa për të kaluar një ditë dhenatë3, nuk i lejohet burrit musliman që të

qëndrojë tek vëllai i tij deri sa ai të mëkatojë.Të pranishmit i thanë: E si mëkaton? Tha:“Qëndron tek ai, e ai (nikoqiri) nuk ka çfarët’i ofrojë.” 4Hadithi aludon se nuk i lejohet askujt të

qëndrojë mysafir më shumë se tre ditë, përshkak se mysafiri mund ta vendosë në pozitëtë vështirë nikoqirin, ose duke paragjykuarpër mysafirin. Hatabiu ka thënë: Nuk i lejohet mysafirit

të qëndrojë më shumë se tre ditë pakërkesën e nikoqirit, që mos të bie në pozitëtë palakmueshme e ta humbë shpërblimin.

Respektimi i mysafirit është detyrim:Imam Neveviu Allahu e mëshiroftë, ka

përmendur konsensus për gostinë dhe se kjoështë nga gjërat e përforcuara që ka sjellëIslami. Imam Neveviu më pas ka sjellëmospajtimin e dijetarëve mes asaj, se a ështëvaxhib (detyrim) apo sunet respektimi imysafirit.Maliku, Shafiu dhe Ebu Hanife e shohin

sunet e jo vaxhib respektimin5 e mysafirit.Lejthi dhe imam Ahmedi thonë se ështëdetyrim respektimi i mysafirit. ImamAhmedi e ka lidhur këtë me fshatarët e jo meqytetarët.

...Në kohën e injorancës ishtetraditë që të vinin në gosti parase të përgatitej ushqimi shumëherët duke e pritur atë, që tëbëhej gati. Këtë ves Allahu endaloij...

“

“1 Dharijatë: 24-27. 2 Buhariu 6018 , Muslimi 47. 3 Dhuratat që i dhurohen atij duhet që t’i mjaftojnëpër të kaluar distancën e një dite dhe një nate.

4 Buhariu 6135 . Muslimi 48/Libri i fijut të braktisur. 5 Me respektimin e mysafirit kem si qëllim t’i bëshkonak, gosti etj.

28

FIKH

Përgjigjja e ftesës:Kanë ardhur shumë hadithe për

përgjigjen e ftesës. Pejgamberi sal-lAllahualejhi ue selem ka thënë: Të drejtat emuslimanit ndaj muslimanit janë pesë:...përgjigja e ftesës...”.6Shumica e dijetarëve thonë se përgjigjja e

ftesës është mustehab (e pëlqyeshme)përveç ftesa për martesë, përgjigjja e sajështë vaxhib (detyrim). Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ushqimimë i keq është ushqimi i dasmës ku ftohennë te të pasurit e lihen të varfrit e kush nuki përgjigjet ftesës ka mëkatuar ndaj Allahutdhe të Dërguarit të Tij”. 7Disa dijetarë kanë përmendur kushte për

prezantimin e këtyre ftesave. DijetariMuhamed Salih Uthejmin Allahu emëshiroftë ka përmendur këto kushte: Që ftuesi të mos jetë prej atyre që duhet

të distancohemi nga ai. Që mos të ketë ndonjë të keqe8 në vendin

e prezantimit. Nëse ka mundësi mënjanimi ikësaj të keqeje detyrohet përgjigjja për dyshkaqe: Përgjigjja e ftesës dhe mënjanimi i sëkeqes. Nëse nuk ka mundësi mënjanimi i sëkeqes, atëherë prezantimi është i ndaluar.Që thirrësi të jetë musliman përndryshe

nuk detyrohet përgjigjja.Që të fituarit e pasurisë mos të jetë

haram, ngase prezantimi të mundësonngrënien e haramit; këtë e thonë disadijetarë, ndërsa grupi tjetër thotë: Se mëkatiështë për atë e jo për mysafirin, përveç nësenë esencë e ka pasurinë haram, si alkooli,mishi i derrit etj. Që përgjigjja mos të jetë shkaktare për të

anashkaluar ndonjë detyrim tjetër, apodetyrim më të madh se vetë përgjigjja eftesës.

Që ftesa mos t’i shkaktojë probleme, sip.sh.: nevoja për të udhëtuar apo lënia efamiljes që janë nevojtarë. Kur ftesa nuk është e përcaktuar atëherë

nuk është detyrueshme përgjigjja si: Tëbëhet thirrja nga ana e nikoqirit në mënyratë përgjithshme pa përcaktim.

Pëlqimi e përshëndetjes, ngrohtësisë ndaj mysafirit: Nga Ibën Abasi Allahu qoftë i kënaqur

ndaj tij, na përcillet se ka thënë: “Kur erdhinjë delegacion i Abdul Kajsit tek Pejgamberisal-lAllahu alejhi ue selem i tha: “Mirë sevjen!”. 9 Nuk ka dyshim se pritja e mysafiritme ngrohtësi dhe shprehje të mira mbjelltek ai gëzim, i jep rehati dhe komoditet.Realiteti e dëshmon një gjë të tillë.

Të tepruarit në mikpritjen e mysafirit:Nuk ka nevojë që njeriu ta ngarkojë veten

shumë për mysafirin sa t’i kalojë kufijtë,ngase ngarkimi i tepërt në përgjithësi është indaluar.Përcillet nga Enesi Allahu qoftë i kënaqur

ndaj tij, se ka thënë: “Ishim tek Omeri,radijallahu anhu dhe tha: “Jemi ndaluar tateprojmë (të ngarkohemi tepër)”. 10 Nuk ka ndonjë rregull që e përkufizon, se

kur njeriu e tepron apo e ngarkon vetënjashtë mase, por këtë e përcakton tradita errethit ku ai jeton. Nëse njeriu përgatitushqim për mysafirin, që nuk është i njohurnë atë vend të përgatitet deri në atë mase aiveçse e ka ngarkuar veten apo i ka tejkaluarkufijtë. Ndërsa ajo çfarë ndodh sot në gosti të

ndryshme, ku ajo më shumë i përngjet njëgare se sa lloje ushqimesh po shërbehen, sesa vetë qëllimi për çfarë janë të ftuarmysafirët e shumica e atij ushqimi më pas

6 Buhariu 1240 , Muslimi 2162 . 7 Buhariu ,5177 , Muslimi 1432 . 8 E keqe mund të jetë si: përdorimi i alkoolit,

përzierja burra me gra, muzika etj . 9 Buhariu 6176 . 10 Buhariu 7293 .


FIKH

30

FIKH

hidhet, kjo është israfi (shpërdorimi), qëjemi të ndaluar ta bëjmë.

Hyrja me leje dhe largimi pas ushqimit me leje:Allahu i Madhëruar thotë: ““OO jjuu qqëë

bbeessuuaatt,, mmooss hhyynnii nnëë sshhttëëppiittëë ee PPeejjggaammbbeerriittnnddrryysshhee vveettëëmm nnëëssee uu lleejjoohheett ppëërr nnddoonnjjëënnggrrëënniiee ee dduukkee mmooss pprriittuurr ppëërrggaattiittjjeenn ee ssaajj,,ppoorr kkuurr ttëë tthhiirrrreennii,, aattëëhheerrëë hhyynnii,, ee kkuurr ttëëjjeennii uusshhqqyyeerr,, aattëëhheerrëë sshhppëërrnnddaahhuunnii,, dduukkeemmooss hhyyrrëë nnëë bbiisseeddëë mmee nnjjëërrii--ttjjeettrriinn,, vvëërrtteettkkëëttoo (pritja, qëndrimi, biseda) ee mmuunnddoojjnnëëPPeejjggaammbbeerriinn,, ppoorr aaii ttuurrppëërroohheett pprreejj jjuusshh;;AAllllaahhuu nnuukk ii ttuurrppëërroohheett rreeaalliitteettiitt..””Allahu i Madhëruar i ndaloi besimtarët të

hyjnë në shtëpinë e Pejgamberit sal-lAllahualejhi ue selem, pa lejen e tij. Dhe ky ndalimështë për të gjithë besimtarët, që mos tëhyjnë në shtëpitë e besimtarëve pa lejen etyre.Imam Sheukani thotë: “Allahu i ndaloi

besimtarët, që të hynë në shtëpinë ePejgamberit dhe kjo ndalesë i përfshin tëgjithë. Dhe kështu njerëzit e respektuanetikën hyjnore për ta, dhe nuk hynin më paleje derisa bëhej gati ushqimi e jo para se tëpërgatitej për ta pritur atë”. 1111Në kohën e injorancës ishte traditë që të

vinin në gosti para se të përgatitej ushqimishumë herët duke e pritur atë, që të bëhejgati. Këtë ves Allahu e ndaloi. Pastaj Allahu iMadhëruar e sqaroi, se pasi të hahet ushqimiduhet të merret leje për t’u larguar e mos tëzgjatet në biseda, se kjo e rëndon nikoqirin,përveç nëse nikoqiri e kërkon një gjë të tillë,apo kjo është traditë tek ai popull.

Dhënia përparësi atij që është më i madh dhe anës së djathtë:Nikoqiri duhet të ketë parasysh, që t’i

japë përparësi mysafirit më të shtyrë nëmoshë dhe me një përkujdesje më tëveçantë, ngase Pejgamberi sal-lAllahu alejhiue selem na ka inkurajuar për te . Pejgamberisal-lAllahu alejhi ue selem thotë: “Ai që nuki mëshiron të vegjlit tanë dhe nuk irespekton të rriturit nuk është nga ne”.

Lutja e mysafirit pas ushqimit për nikoqirin: Prej Sunetit të Pejgamberit sal-lAllahu

alejhi ue selem, kur hante ushqim tek dikushbënte dua për ta. Kumtohet nga Enesi: “SePejgamberi sal-lAllahu alejhi ue selem shkoitek Sad ibën Ubadeh pasi solli bukë dhe vajPejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem hëngridhe tha: “Bëfshin tek ju iftar agjëruesit.Ushqimin tuaj e hëngërshin të devotshmitdhe për ju bëfshin dua melaiket.” 12 Disadijetarë e kanë veçuar vetëm tek ai i cilibëhet iftar e shumica janë të mendimit seështë e përgjithshme. Transmeton Abdullahibën Busër, se babai i tij kishte përgatiturushqim për Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ueselem e thirri atë dhe ai sal-lallahu alejhi ueselem iu përgjigj. Kur e kreu ushqimin tha:“O Zot fali ata, mëshiroji dhe begatoji në atëqë i ke furnizuar”. 13

Të pëlqyerit e përcjelljes së mysafirit deri tek dera: Ky është plotësimi i mirëpritjes dhe

mirësjellja me mysafirin, që të ndihet rehat,deri sa të largohet nga shtëpia. Për këtë nukkemi ndonjë hadith të prerë, por kemishumë gjurmë nga të parët tanë. Shabiu kathënë: “Nga plotësimi i vizitës së mysafiritështë që ta përcjellësh deri tek dera dhe takapësh për supesh...”. 1144

(Shkëputur nga libri “Kitabul Adab” Fuadibën Abdulaziz Shelhub)

11 Fet’hul Kadir 4/341 . 12 Muslimi 3003. 13 Ebu Davudi 3854. Saktësuar nga Imam Albani .

14 Muslimi 2042, Ahmedi 17220. 15 Adab Sherije 3/227.


FAMILJA

HATIXHE XHONS

Lidhja e motrave ne Islam është diçkashumë e veçantë. Nëse një motër afrohetnë këtë lidhje si praktikuese fillestare, apo

qoftë duke e zbatuar e plotësuar ndonjëurdhëresë si (mbulesën), motrat e saja nëIslam e trajtojnë në atë mënyrë, saqë askushs’e ka bërë më parë, madje as familja e saj.Çfarë e bën këtë lidhje aq të veçantë?

1. Ato i duan motrat e tyre në Islam vetëm për Hir të Allahut. Nuk është me rëndësi se çfarë ngjyre

lëkure ke, gjuhën që ti flet, statusi i familjestënde, nëse jeni të pasur apo të varfër, nëIslam të gjithë jemi të bashkuar si një familjee vetme. Besimi në Allah na ka bashkuar.““SS’’kkaa ddyysshhiimm ssee bbeessiimmttaarrëëtt jjaannëë vvëëlllleezzëërr......””(Kuran 49: 10).I Dërguari ynë, sal-lallahu alejhi ue selem

ka thënë: “Askush nga ju nuk do të arrijëkënaqësinë dhe ëmbëlsinë e besimit derisa tëjetë Allahu dhe i Dërguari i tij më i dashur sevetja dhe çdo gjë tjetër, ta dojë një personvetëm për hir të Allahut pa asnjë arsye tjetër,dhe të urrej kthimin mbrapa në mohim osemosbesim, ashtu siç urren të hidhet nëzjarr.“ (Buhariu dhe Muslimi).

2. Gjendja e dy vetave që duhen për hir të AllahutEkzistojnë shpërblime të mëdha për ata

që duhen për hir të Allahut.“Ku janë ata që e donin njëri- tjetrin për

hir të Madhështisë Sime? Unë sot do t’istrehoj ata nën hijen Time, në këtë ditë kurnuk ka hije tjetër, veç hijes Sime.” (Muslimi)I Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ue

selem thotë: “Një njeri shkoi të vizitontevëllanë e tij në një fshat tjetër. Allahu dërgoinjë engjëll në rrugën nga do të kalonte. Kur aikaloi pranë tij engjëlli e pyeti: Ku po shkon?

LIDHJA E BUKUR E QUAJTUR: “MOTRA NË ISLAM”

Dua të shkoj të vizitoj një vëlla në këtë fshat,-u përgjigj ai. A ke ndonjë interes që poshkon?- vazhdoi engjëlli. –Jo,-tha ai. -Unë edua atë për hir të Allahut, prandaj dua tëshkoj ta vizitoj.“Unë jam meleku i Allahut.Jam dërguar tek ti për të të komunikuar, qëAllahu të do, ashtu si e do atë për hir të Tij.-tha engjëlli.” (Muslimi)Po ashtu ne jemi të inkurajuar për t’i

treguar njëri-tjetrit, për të nxitur dashurinënë lidhjet mes nesh. Transmetohet nga Enesiradijallahu anhu, që ka thënë se një njeriishte tek Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem dhe kalon aty një njeri tjetër, kurse kyqë ishte tek Pejgamberi tha: “O i Dërguar iAllahut, unë vërtet e dua këtë njeri.”Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem tha: “Ae ke njoftuar atë se e do?” Tha: “Jo.”Pejgamberi i tha: “Njoftoje.” Ky e takon dhe ithotë:“Unë të dua për hir të Allahut.” Ai i tha:“Allahu të dashtë, që për hir të Tij më deshe”.(Ebu Davudi)

3. Efekti i Dashurisë për hir të Allahut në jetën e besimtaresËshtë e rëndësishme që ne të

përshëndetemi në mënyrën e duhur sipasrregullave Islame. I Dërguari sal-lallahualejhi ue selem ka thënë: “Pasha Atë në dorëne të cilit është shpirti im, nuk do të hyni nëXhenet përderisa nuk besoni dhe nuk do tëbesoni përderisa nuk do ta doni njëri-tjetrin.A doni që t’ju këshilloj për diçka që nëse epraktikoni, do ta doni njëri-tjetrin? Përhapnipërshëndetjen me selam mes jush”. (SahihBuhari)Dhe kur njeri prej nesh është i dëmtuar, i

shtypur, apo duke vuajtur në një farëmënyre, ne të gjithë e ndjejmë atëdhimbje. “Do të shikoni se besimtarët nëdhembshurinë që kanë për njëri-tjetrin janësi puna e një trupi: nëse një pjesë e tij ndiendhimbje, pjesa tjetër e trupit vuan ngapagjumësia dhe ethet.”

4. Ajo nuk heq dorë, nuk e braktis motrën e sajNe nuk lejojmë që mospajtimet tona apo

keqkuptimet të na mbajnë larg. Ne punojmëqë t’i mbajmë fort lidhjet tona. I Dërguari iAllahut, sal-lallahu alejhi ue selem thotë:“Nuk i lejohet besimtarit hidhërimi mevëllanë e tij më shumë se tri ditë, kur atatakohen dhe ia kthejnë njëri-tjetrit fytyrën,më i miri nga ata është ai që i pari i jep selamvëllait të vet”. (Buhariu dhe Muslimi) Dhe egjitha çka na duhet neve për të përmirësuarnë këtë lidhje është të përshëndetemi mepërshëndetjen e paqes “Es-Selamu Alejkum”“Paqja e Allahut qoftë mbi ju”.Ne gjithmonë duam më të mirën për

njëra- tjetrën, po ashtu shmangemi ngadëmtimi i motrave tona në Islam. I Dërguari iAllahut sal-lallahu alejhi ue selem kathënë:“Mos i bëni zili njëri-tjetrit, as mose mashtroni njëri-tjetrin; mos e urreni njëri-tjetrin; mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit,duke u hidhëruar; mos i ndërhyni njëri-tjetrit në shitblerje. Bëhuni, robër të Allahut,vëllezër të vërtetë. Muslimani është vëllai muslimanit. Nuk i bën atij padrejtësi, nuk edëmton, nuk e tradhëton. Devotshmëriaështë këtu.” Tri herë tha duke bërë shenjë nëgjoksin e tij. “Një njeriu i del mjaft e keqja,nëse e nënçmon vëllanë e tij musliman. Çdomuslimani i janë të shenjta dhe tëpaprekshme patjetër jeta, pasuria dhe nderii muslimanit tjetër”. (Muslimi).Po ashtu porositemi të mos mbajmë mëri.

I Dërguari ynë, Muhamedi sal-lallahu alejhiue selem ka thënë: “Dyert e Xhenetit janë tëhapura të Hënave e të Enjteve, dhe çdo rob (iAllahut), që nuk bën shirk është i falur,përveç një njeriu që ka në mes tij dhe vëllaittë tij mëri e inat. Thuhet: “Prisni derisa tëpajtohen, prisni derisa të pajtohen, prisniderisa të pajtohen.” (Muslimi).

5. Ajo fal, është toleruese ndaj motrës së vetAllahu i Lartmadhëruar në Kuranin Fisnik

FAMILJA

32

thotë për të devotshmit ““......ee mmppoosshhttiinnzzeemmëërriimmiinn ddhhee uuaa ffaalliinn ffaajjeett nnjjeerrëëzzvvee.. AAllllaahhuuii ddoo bbaammiirrëëssiitt..”” (Kuran 3: 134).

6. Ajo takohet me motrat e veta me fytyrë të buzëqeshurProfeti Muhamed sal-lallahu alejhi ue

selem ka thënë: “Mos e nënvlerëso asnjë tëmirë, qoftë dhe një buzëqeshje para vëllaittënd.” (Muslimi).

7. Ajo është besnike dhe e sjellshme ndaj tyreNe duhet të përpiqemi të bëjmë më të

mirën për të ndjekur shembujt nga i Dërguariynë sal-lallahu alejhi ue selem, i cili ishteshëmbëlltyra më e mirë e mirësjelljes dhe etolerancës. Enes ibën Maliku, Allahu qoftë ikënaqur me të, shërbëtori i tij dhe shoqëruesi vazhdueshëm e përshkroi karakterin e tijfisnik në këtë mënyrë: “I kam shërbyer tëDërguarit të Allahut, paqja e Allahut qoftëmbi të, 10 vite dhe ai kurrë nuk më ka thënëas “Uh!”. As nuk më ka thënë për çka do qëkam bërë: ‘Pse e bëre këtë? As nuk më kathënë për çka do që kam lënë: Pse e ke lërekëtë?” (Buhariu dhe Muslimi).Duhet të përpiqemi të bëjmë më të mirën

në sjelljen ndaj motrave tona.Pejgamberi ynë sal-lallahu alejhi ue selem

ka thënë: “Nuk hyn butësia në ndonjë gjë e qëmos ta zbukurojë atë, dhe nuk largohet ngandonjë gjë e që mos ta shëmtojë atë.”(Muslimi).

8. Ajo nuk përgojon ndaj tyre.Ne duhet të shmangemi rreptësisht nga

shpifjet, thashethemet ndaj motrave tona nëIslam. ““MMooss ee ssppiiuunnoonnii ddhhee mmooss ee ppëërrggoojjoonniinnjjeerrii--ttjjeettrriinn!! MMooss vvaallllëë ddëësshhiirroonn nnddookkuusshhpprreejj jjuusshh ttëë hhaajjëë mmiisshhiinn ee vvëëllllaaiitt ttëë vveett ttëëvvddeekkuurr?? SSiigguurriisshhtt qqëë jjuu ddoo ttaa uurrrreenniitt kkëëttëë!!KKiijjeennii ffrriikkee AAllllaahhuunn!! MMee ttëë vvëërrtteettëë,, AAllllaahhuuëësshhttëë PPrraannuueess ii ppeennddiimmiitt ddhhee MMëësshhiirrëëpplloottëë..””(Kuran 49: 12).

Pejgamberi ynë sal-lallahu alejhi ue selemka paralajmëruar Muadh ibën Xhebelin, dukekapur gjuhën e tij e ka thënë: “Ruaje këtë.” Ithashë: “O Pejgamberi i Zotit, a thua edhe përkëtë përgjegjës do të jemi?” Ai tha: “Të mospastë nëna o Muadh! E çka tjetër i hedhnjerëzit në Zjarr përveç gjuhët e tyre tëkëqija.” (Tirmidhiu).

9. Ajo është bujare dhe i nderon motrat e vetaDuhet te jemi gjithmonë të etur për të

ndarë atë që e kemi, pa marrë parasysh sa evogël mund të jetë. Pejgamberi sal-lallahualejhi ue selem ka thënë: “Përhapeni selaminnë mesin tuaj, jepuni ushqim njerëzve, mbanilidhjet familjare, dhe, kur njerëzit të flenë, jufalni namaz , ngase kështu hyni në Xhenetme paqe.” (Ahmedi). Muhamedi sal-lallahu alejhi ue selem

gjithashtu ka thënë: “Në Xhenet ka dhoma nëtë cilat ana e jashtme e tyre shihet ngabrenda dhe ana e brendshme e tyre shihetnga jashtë. Këto i ka përgatitur Allahu përatë, i cili i ushqen nevojtarët, flet mirë,agjëron shpesh dhe falet natën, kur të tjerëtflenë.” (Ahmedi).

10. Ajo lutet në mungesë të motrave të veta Dhe kur ndonjë motër e dashur, apo

ndonjë mike është larg prej nesh ne lutemipër te.I Dërguari sal-lallahu alejhi ue selem ka

thënë: “Lutja më e shpejtë për t’u përgjigjurështë lutja e një njeriu që lutet për vëllanë evet në mungesë të tij.” (Buhariu)Ju nuk jeni besimtare të vërteta deri sa të

doni për motrën tuaj atë që doni për veten.Ne duam për motrat tona, që të jenë nëXhenet, aq shumë sa duam për veten tonë, qëtë jemi atje. Ne bëjmë përpjekje t’i lutemiAllahut së bashku krah për krah në këtëlidhje të bukur të quajtur motra në Islam.

PPëërrsshhttaattii nnggaa aanngglliisshhttjjaa:: BBuurrbbuuqqee RR..


FAMILJA

34

FAMILJA

NASIHA AHMED

Qysh nga fillimi është dikush tjetër qëka kontrolluar kohën tënde, ose tëqenit tënd në kohë. Kur ishim të vogla,

prindërit tonë kanë vendosur, se kur do tëshkojmë në shkollë dhe sa ishim herët apovonë. Ata na ndihmuan të vishemi dhe të

bëhemi gati dhe të ishim nën kontrollin etyre. Pastaj, si u rritëm, fituam diçka ngavetë pavarësia jonë, por pastaj shumëfemra martohen dhe më pas kontrolli ityre rreth kohës së tyre përsëri nuk ekanë nën kontrollin e vet. Orët e ditës nukjanë në domosdoshmërinë e tyre. Qoftëkur duhet të paraqitesh në punë në kohëne caktuar, duke dërguar fëmijët në shkollë

ËSHTË ÇËSHTJE KOHESi femra muslimane ne nuk mund të lejojmë gjithsesi, që përgjegjësitë dhe detyrat shtëpiake si grua,nënë, e madje edhe si studente ose profesioniste, të na ndalojnë neve nga koha e adhurimit të Allahut, nëkohën e duhur dhe me qëllime të drejta


FAMILJA

në një kohë të caktuar, apo edhe tëpërgatitet mëngjesi për vete dhe përburrin para se ti dhe ai të ikni për në punë,e gjitha kjo kërkon të bësh diçka në njëkohë të caktuar. Kjo kërkon përpikëri nëoraret.Një nga shprehitë më të vështira në jetë

për të zotëruar duket të jetë përpikëria.Shumë prej nesh mund të arsyetojnë, sejeta i ngec mënyrat tona, punën, martesëndhe fëmijët, por kur është fjala përtrajtimin e gjithë kësaj në kohën e duhur,disa nga ne dështojmë. Shumica prej neshsi fëmijë nuk e harrojmë vonesën për nëshkollë, duke vrapuar nëpër shtëpitë tona,duke kërkuar detyrat e shtëpisë osekëpucët. Duke pyetur nënat tona ku e kemilënë xhaketën. Përse ishim gjithmonëvonë? Pastaj u rritëm dhe shkuam nëkolegj, ose u punësuam, akoma mbetëmpre e kohës, ku na kontrollohet ora. Ose dotë rrëshqasim drejt bankave tona tëkolegjit posa profesori të fillojë ligjëratën,ose pasi të shpërndajë fletët e provimit meshkrim. Pse shumica prej nesh jemi zakonisht

vonë, jo vetëm për punë ose shkollë, pornë shumë aspekte të tjera të jetës. Më erëndësishmja që si gra të shtëpive tona,çfarë mund të bëjmë për familjet tona dhepër veten tonë për të thyer këtë cikël tëzvarritjes së vazhdueshme dhe vonesës sëpërhershme?

PPrraakkttiikkiimmii ii ppëërrppiikkëërriissëë nnëë ppootthhuuaajjssee ççddoo ggjjëë.. Në çdo gjë që bëjmë nga momenti që

rritemi ne duhet të praktikojmëpërpikërinë. Prioritetet e tona duhet tëpërfshijnë të qenit në kohë dhebesueshmërinë në të gjitha aspektet eaktiviteteve tona të përditshme.

PPëërrmmbbuusshhjjaa ee ppëërrggjjeeggjjëëssiivvee mmee rrrreegguullllssiiKjo është fusha më e rëndomtë e

zvarritjes, ku në të cilën shumica prej neshjanë fajtorë të kësaj. Ndonjëherë disa nga ne gjatë viteve

formojmë një qëndrim: “Do ta bëj mëvonë” dhe fillojmë t’i zhagisim detyrattona, nga ato të voglat deri tek ato tëmëdhatë. Ne fillojmë ta shtyjmëlavanderinë derisa të mblidhen dhederdhen nga legeni i kuzhinës, lejojmë qëenët të grumbullohen në lavaman dhepastaj kemi ndjenjën, se do të fundosenashtu si i shtyjmë me bërryl thellë disa ditëmë vonë në ujin e yndyrshëm të enëve.Jemi vonë një natë para provimit tërëndësishëm, sepse e kemi shtyrë tëmësojmë deri në momentin e fundit; nëfakt shtyjmë çdo gjë dhe gjithçka – tëgjitha porositë, punët, detyrat dhepërgjegjësitë. Por a duhet?Jo, më mirë duhet të mundohemi t’i

përmbushim detyrat tona sa më shpejt tëjetë e mundur. Kjo është gjëja më e mirëpër ne në të gjitha drejtimet.1. Ne mund t’i realizojmë ato nevoja që

duhet të bëhen dhe të marrim përsipërdetyrime tona të tjera.2. Ne mund të bëjmë një punë më të

mirë duke i dhënë vetes kohë tëmjaftueshme.3. Ne mund t’i japim një shembull të

mirë familjeve tona, duke u treguar atyrese i marrim përgjegjësitë tona seriozisht.Nëse ata shohin se ne i shtyjmë, mund tamarrin si neglizhencë.4. Përpikëria çon drejt parimësisë në

veprim.Si gra shtëpiake ekzistojnë shumë

përgjegjësi, që qëndrojnë mbi supet tona,

dhe nëse ne largojmë zvarritjet, neparandalojmë atë barrë të madhe tëndjenjës “së ngecjes mbrapa” – në detyrate shtëpisë, në shkollë, në punën tonë, nëçdo gjë që i bie të jetë tepër shumë për ne.

PPëërrppiikkëërriiaa nnëë aaddhhuurriimmSi femra muslimane ne nuk mund të

lejojmë gjithsesi, që përgjegjësitë dhedetyrat shtëpiake si grua, nënë, e madjeedhe si studente ose profesioniste, të nandalojnë neve nga koha e adhurimit tëAllahut, në kohën e duhur dhe me qëllimetë drejta. Kjo posaçërisht i referohetnamazit. Kryerja e namazit në kohën ecaktuar dhe me bindje është thelbësorepër të jetuar jetën në mënyrën më të mirëtë mundshme dhe të japim një shembullmë të mirë për familjet e tona. Një nga gjërat e para që bëjmë në

mëngjes dhe pa dyshim aktiviteti më irëndësishëm i ditës është namazi, që jovetëm që përfiton nga përpikëria, por edheështë i detyrueshëm. Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem u pyet: Cila vepërështë më e dashur për Allahun?- dhe ai iupërgjigj: -“Namazi në kohën e vet”.Përpikëria në kryerjen e namazit do të

thotë se ne i lëmë enët (e thënë kjo jotekstualisht) për ta kryer sa është koha,sigurohu ta bësh atë para se t’i marrimfëmijët nga shkolla, nëse është e mundur.Kryeje namazin në zyrë, nëse është emundur, kryeje në shkollë; kurdo që të jetëkoha e duhur e namazit ne duhet tëngrihemi që ta kryejmë atë. Dhe namazinuk është forma e vetme e adhurimit, qëpërfiton nga përpikëria: duaja është njëformë e rëndësishme e adhurimit, kupërpikëria dhe koha e caktuar janë të

pandashme. Forma të duasë, si istigfaridhe të tjera për falënderim dhe teubeduhet të bëhen në kohën e duhur për tëpasur përfitime më të mëdha. Ngjashëmështë pagesa e zeqatat, një formë tjetëradhurimi për të cilën koha mund të thotëshumë, sidomos për ata që mund të ketëdobi bamirësia. Për shembull, kurdhurojmë para në një mbledhje fondeshpër një qëllim të caktuar, shuma e paraveqë japim në atë kohë të caktuar është edomosdoshme për atë qëllim specifik.Duhet të bëjmë plane për të dhënë dhedhuruar, por nëse nuk e bëjmë kur ështënevoja, atëherë nuk do të ketë vlerë.Kryesorja është të bëhet ajo dhe të bëhetsaktësisht kur gjeneron të mira më tëmëdha. Për ata që janë në nevojë kohaështë e rëndësishme.

BBeessuueesshhmmëërriiaa nnëë lliiddhhjjeeKoha është një gjë shumë e

rëndësishme për mbajtjen e lidhjeve, sidhe për adhurim. Megjithatë për ca arsyetë çuditshme njerëzit me tendencë imarrin lidhjet si të mirëqena. Ne i ngremëato lidhje dhe pastaj pretendojmë se ato dotë zgjasin; se ato nuk kërkojnë pak a shumëpunë për t’i mirëmbajtur. Si femra, duhet

...Marrëdhëniet tona mebashkëshortët, prindërit,fëmijët, shoqet tona, apo mekëdo që ka çfarëdo llojdomethënie për ne, kërkonpërpjekje...

“

“

36

FAMILJA

të dimë se kjo nuk është e vërtetë dhe sepër të mbajtur lidhje të shëndosha dhe tëlumtura me të gjithë ata që janë afër nesh,ne duhet të punojmë me ato rregullishtdhe vazhdimisht. Kjo do të thotë, se duhettë jemi një hap para krizave. Femrat e dinëmirë, se emocionet tallaziten dhe mund tëhyjnë në mes të dy palëve. Prandaj është edomosdoshme, që duhet të jemi tëqëndrueshme në përpjekjet tona për tëmbajtur lidhjet tona në atë masë qëdëshirojmë. Me fjalë të tjera, marrëdhëniettona me bashkëshortët, prindërit, fëmijët,shoqet tona, apo me këdo që ka çfarëdo llojdomethënie për ne, kërkon përpjekje. Nëmënyrë që të sigurohemi se këto lidhjembeten të shëndosha, duhet të jemi tëpërpikta në trajtimin e çështjeve, që mundtë dalin. Mendoje mosmarrëveshjen tëndedomethënëse më të fundit, që ke pasur mebashkëshortin, prindin ose fëmijën tënd.Në qoftë se mund ta keni trajtuar atëmenjëherë, a keni mundur ta eliminoniproblemin, ose ta keni zvogëluarproblemin në mënyrë të konsiderueshme?Ti dhe një shoqe keni një mosmarrëveshjetë vogël. Ndihesh pak e mërzitur dhe kevendosur se është më mirë mos tëpërsëritet prapë, por sigurisht akomandihesh e mërzitur për situatën. Hezitonta trajtosh situatën menjëherë, sepsendihesh se ndoshta ‘lahet’ dhe kjo do tëjetë e falur dhe e harruar shumë shpejt.Megjithatë të gjithë e dimë, se shumica efemrave nuk funksionojnë kështu.Shumica e njerëzve kanë kujtesë shumë tëfortë për të harruar ndonjë gjë, kështu qëduhet të punohet dhe bisedohet me taderisa të arrihet një falje e vërtetë. Ndonjëherë femrat e kanë si tendencë

t’i injorojnë situatat e ndodhura, që janë tëmbushura emocionalisht; ne jemi nëmëdyshje për t’u marrë me çështjet qëndikojnë negativisht marrëdhëniet tona.Sidoqoftë kjo është e rrezikshme dhe qëmund ta tejzgjasë pashmangshëm dhe njëproblem të vogël ta përkeqësojë. Si nërastin kur ka shumë situata zhagitja nukështë ideja më e mirë. Në të kundërtën,përpikëria është mënyra më e mirë për t’idhënë fund krizave afatgjate. Kjo ështënjëra nga arsyet, që Profeti, sal-lallahualejhi ue selem, ka dhënë aq shumëkëshilla kundër prishjes së lidhjeve. Përshembull, ai thotë: “Nuk duhet të ketëprishje të lidhjeve, as të largoheni njëriprej tjetrit, as ta urreni njëri-tjetrin.Bëhuni vëllezër (dhe motra), siç u kaurdhëruar Allahu.” (Muslimi). Zemërimimund ta godasë gruan (dhe natyrisht edheburrin) në momente dobësie emocionale,por Islami e lejon tri ditë këtë gjë, si njëgjatësi e lejuar kohore gjatë së cilëszemërimi mund të largohet. Është evështirë në dukje, por në qoftë se kemi tëbëjmë me punët tona, adhurimin tonëpersonal, ose marrëdhëniet tona, më emira është të merremi me situatën sa mëshpejt të jetë e mundur dhe të ndalohetproblemi para se të bëhet vonë e tëpërkeqësohet.

nnggaa aanngglliisshhttjjaa:: DDrriittaa MMaalliiqqii


FAMILJA

SHKRUAN: VALBONA KELMENDI

Në vitet e para të profecisë së Muhamedit,alejhi salatu ue selam, madje në tërëperiudhën e tij 13 vjeçare të Mekës,

metoda e bisedës ka qenë në krye tëmetodave komunikuese fetare që përdori ai.Edhe në vitet në vijim biseda vazhdoi të ishtenjë nga metodat orientuese më me ndikim tëtij. Në këtë trajtim tonin ne nuk kemi si

qëllim bisedën-leksion, por bashkëbisediminsiç i ka hije këtij fillim shekulli, pa marrëparasysh se cilit besim i takon, ose s’i takonfare, me qëllim që t’i mënjanojmë dhe t’izhdukim paragjykimet, të cilat po zënë vendme pa të drejtë ndaj femrave besimtaremuslimane në veçanti e fetarëve muslimanë

në përgjithësi. Brenda kësaj shoqërie në të cilën po

jetojmë e zhvillohemi, duke u nisur edhe ngafamiljarët, pse marrin të drejtën për tëparagjykuar ndaj një besimtareje membulesë, pa biseduar me askënd e pa lexuarapo studiuar ndonjë libër rreth dispozitave tësaj, duke thënë se ajo është e prapambetur,ose e paintegruar, e paarsimuar, e lënë pasdore, e nëpërkëmbur, e mbuluar me para etj.,etj. Sapo që njeriu i përgjegjshëm të vërtetojë

besimin e tij, të cilit ai i takon, në këtë rast atatë cilët e vërtetojnë besimin islam detyrohenpër ruajtjen e lidhjeve farefisnore. Në saje tëkësaj një nga të mirat më të vyera me të cilatjemi favorizuar është padyshim jeta jonë.Ndërsa për të mos lejuar që të jemi pre’ epunëve tërheqëse të kësaj jete kalimtare,

38

MOS NAPARAGJYKO-NI, POBISEDONIME NE!Përmes kësaj duam të themi, se nëse ne bëjmë vizita tek të afërmit, ose ata vijnë tek ne dhe me disa nukpërshëndetemi për dore, ose nuk i heqim mbulesat nga koka, ose ndahemi me gjini në dhoma të ndejës, nuk kaaskush të drejtë të na fyejë e të na paragjykojë, në lidhje me dispozitat e besimit të cilave ne i takojmë

FAMILJA


sikur po kërkohen vazhdimisht organizime,takime e vizita të njëpasnjëshme për tëmundur që të ruhen lidhjet me farefisin. Porjo rrallë po janë të rënda e shumë privuesepër besimtarët e besimtaret e besimit islam. Kur e themi këtë padyshim që kemi një

arsye dhe kemi shumë të drejtë të ngremëzërin për vetëdijesimin e formimit tëkaraktereve për ata njerëz, të cilët vërtetë podinë të jenë shumë të pamatur e shumë tëpapjekur në lidhje me parimet dhe të drejtatpersonale të besimtarëve muslimanë. Paraprakisht po rikujtojmë një ajet, i cili

thotë: ““UUnnëë nnuukk ii kkrriijjoovvaa xxhhiinnëëtt ddhhee nnjjeerrëëzziittppëërr ttjjeettëërr ppooss qqëë ttëë mmëë aaddhhuurroojjnnëë..”” Dharijat:56. Me këtë detyrë të pranuar ne dallohemi

nga kafshët, sepse epërsia e njeriut qëndronte detyra e zemrës. Por edhe për këtë Zoti kadhënë liri, porse askujt nuk i ka dhënë lirinë,që ta fyejë tjetrin e sidomos për të drejtat e tijfetare. Aq më pak, askujt s’i ka dhënë të

drejtë të përqeshë fjalën e Tij dhe Sunetin eProfetit Muhamed, alejhi salatu ue selam.Duhet ditur se besimi nuk është diçka etepërt, që mund të hidhet kur të kërkohet osekur të duash. Ai është themeli i ekzistencësshpirtërore, madje duhet ditur, se nëse njeriuështë zotëria i krijesave të tjera, nuk ështëzotëria i njeriut. Përmes kësaj duam të themi,se nëse ne bëjmë vizita tek të afërmit, ose atavijnë tek ne dhe me disa nuk përshëndetemipër dore, ose nuk i heqim mbulesat nga koka,ose ndahemi me gjini në dhoma të ndejës,nuk ka askush të drejtë të na fyejë e të naparagjykojë, në lidhje me dispozitat e besimittë cilave ne i takojmë. Të tregojmë një gjë,pse ekziston turpi tek ne dhe nukrevanshohemi me të njëjtën gjuhë sikurse poprivohemi, s’do të thotë se ne jemi injorantëose të ligj. Përderisa ekziston modeli dhedëshira e lirë e të jetuarit e vepruarit, edhene kemi të drejtat tona, të cilat duhet tërespektohen nga të tjerët, ose të paktën të nalejnë të qetë shpirtërisht. Sa i përket pjesës tjetër të jetës, si

dasmave dhe ceremonive mortore, besimiIslam nuk është i lidhur ndaj zakoneve,traditave dhe veseve. Ngaqë Islami është fe,që do t’u flasë njerëzve për sa të jetë bota,nuk është përzier në zakonet dhe traditatpërkatëse të kombeve. Kështu që nga kjo anëi sigurohet hyrje me lehtësi në Islam çdokombi, populli pavarësisht nga pozicioni

...Është gabim që dikush tëmendojë se, për shembull,veshja dhe mbulimi i gravesipas urdhrit hyjnor po ithyen rregullat etike tëshoqërisë...

“

“

FAMILJA

gjeografik dhe raca që i takon. Në saje të kësaj të mire është gabim që

dikush të mendojë se, për shembull, veshjadhe mbulimi i grave sipas urdhrit hyjnor po ithyen rregullat etike të shoqërisë, nëse ajonuk prezanton në dasmën e vëllait, ose nipitapo mbesës së saj. Është shumë jo-njerëzore, nëse teprohet

me marrje kompetencash nga ata të cilët janëdisa rrathë më larg nga afërsia familjare dheme paditurinë që kanë fyejnë besimtarët dhefusin përçarje e konflikte familjare. Karshi dasmave në jetë është edhe vdekja

e të afërmve. Por njerëzit, të cilët janë tëprirë e të edukuar, që të shkaktojnë vetëmdhimbje dhe lëndime tek të tjerët,besimtareve ua bëjnë edhe më të rëndëgjendjen, duke tentuar me çdo kusht që tëzbatohen traditat e zakonet, pa marrëparasysh, se a janë në kundërshtim me fenëapo jo. Presionet shtohen e bëhen nga më tëndryshmet. Sipas tyre, nëse nuk veprohetsipas traditave dhe zakoneve familjari ivdekur në familjen e tij nuk ka gëzuardashuri e respekt, qoftë edhe nëse ështëbabai ose nëna e fëmijëve besimtarëpraktikues. Sa për ilustrim, një shembull praktik: me

çfarë logjike mund të pajtohemi, se njëkushëri mund të jetë më i dashur, ose më iafërt sesa prindërit për fëmijët e tyre?!...Vërtetë këto janë privime të padrejta, të cilatmund t’ia shkaktojë njeriu njeriut, porfatbardhësisht besimtarët i mban ajetikuranor, i cili thotë: ““EE kkaa nnddoonnjjëë pprreejjnnjjeerrëëzzvvee qqëë bbëënn ppoolleemmiikkëë rrrreetthh ççëësshhttjjeess ssëëAAllllaahhuutt,, dduukkee mmooss ppaassuurr kkuurrrrffaarrëë ddiijjee,,kkuurrrrffaarrëë uuddhhëëzziimmii ddhhee kkuurrrrffaarrëë lliibbrrii ttëëbbeessuueesshhëëmm.. AAii qqëë sshhttrreemmbbëërroonn qqaaffëënn (nëshenjë mendjemadhësie),, ee ppëërrppiiqqeett tt’’iihhuummbbëë nnjjeerrëëzziitt nnggaa rrrruuggaa ee AAllllaahhuutt.. AAttiijj ddoo tt’’iittaakkoojjëë ppoosshhttëërriimmii nnëë kkëëttëë jjeettëë,, nnddëërrssaa nnëëddiittëënn ee kkiiaammeettiitt aattiijj ddoo tt’’iiaa vveesshhiimm ddëënniimmiinn eeddjjeeggiieess (të zjarrit)..”” Haxh: 8-9.

Botën në të cilën jetojmë sot mund t’iapërngjajmë një fushe lufte, ku përplasenshumë ideologji. Shumë pikëpamje të drejtaapo të gabuara, qoftë edhe perverse,devijuese, përpiqen ta bëjnë të pranueshmevetveten. Muslimanët në përgjithësi e femratmuslimane në veçanti, duam apo s’duamndodhemi brenda kësaj lufte. Po ndodheminën presionin e sulmeve, që na vijnë, edhenga jobesimtarët, edhe nga disa tëashtuquajtur besimtarë.Këtu ndoshta nuk do të jetë e mundur të

tregojmë gjerë e gjatë, se çfarë po përjetojmëdhe se nga çfarë po privohemi, e as tëtregojmë gjerë e gjatë se ç’na duhet të bëjmë.Por mund të themi si idenë kryesore epërmbyllëse të këtij trajtimi, se neve naduhet një bindje e fortë orientuese, e cila nashpie kah përjetësia. Kjo bindje para çdo gjëjetjetër do të fuqizojë lidhjet midis neve dheZotit dhe vetëm kjo do të na bëjë të jemistabilë dhe të qëndrueshëm, pse jo edhetriumfues para çdo furtune, madje edhe paraatyre banale, të cilat po na shfaqen çdo ditë.E sa për inkurajim duhet ta kujtojmë gjithnjëajetin që thotë: “Ti (Muhamed) tthhiirrrr ppëërr nnëërrrruuggëënn ee ZZoottiitt ttëënndd mmee uurrttëëssii ee kkëësshhiillllëë ttëëmmiirrëë ddhhee ppoolleemmiizzoo mmee aattaa (kundërshtarët)mmee aattëë mmëënnyyrrëë qqëë ëësshhttëë mmëë ee mmiirraa.. ZZoottii yyttëësshhttëë AAii qqëë ee ddii mmëë ssëë mmiirrii aattëë qqëë ëësshhttëëllaarrgguuaarr nnggaa rrrruuggaa ee TTiijj ddhhee AAii ee ddii mmëë ssëë mmiirriippëërr ttëë uuddhhëëzzuuaarriitt..”” Nahl:125.Për fund lutemi që Allahu të na falë neve,

të na udhëzojë neve e familjet tona, si dhe tëgjithë popullin tonë në përgjithësi dhe të nambrojë nga zjarri ndëshkues e përvëlues ixhehenemit. Amin!

40

...Po ndodhemi nën presionin esulmeve, që na vijnë, edhe ngajobesimtarët, edhe nga disa tëashtuquajtur besimtarë...

“ “

FAMILJA


SHKRUAN: ALI SHABANI

““OO jjuu nnjjeerrëëzz!! KKiinnii ffrriikkëë ZZoottiinn ttuuaajj qqëë jjuukkaa kkrriijjuuaarr”” këto fjalë u drejtohen të gjithënjerëzve për t’i orientuar nga Krijuesi ityre, i Cili i ““kkaa kkrriijjuuaarr pprreejj nnjjëë vveettee

(njeriu) ddhhee nnggaa aajjoo kkrriijjooii ppaallëënn (shoqen) eessaajj,, ee pprreejj aattyyrree ddyyvvee uu sshhttuuaann bbuurrrraa sshhuummëëee ggrraa””. Kjo është një përgjigje për ata që uqarkullon vazhdimisht dilema në kokë përprejardhjen e tyre. Njëkohësisht ua bën medije, se ky njerëzim që buron nga prindërtë përbashkët dhe ka një lidhje farefisnore,

Allahu i Madhëruar ka thënë: ““OO jjuu nnjjeerrëëzz!! KKiinnii ffrriikkëë ZZoottiinn ttuuaajj qqëë jjuu kkaa kkrriijjuuaarr pprreejj nnjjëëvveettee (njeriu) ddhhee nnggaa aajjoo kkrriijjooii ppaallëënn (shoqen) ee ssaajj,, ee pprreejj aattyyrree ddyyvvee uu sshhttuuaann bbuurrrraasshhuummëë ee ggrraa.. DDhhee kkiinnii ffrriikkëë AAllllaahhuunn,, qqëë mmee eemmrriinn ee TTiijj ppëërrbbeettoohheennii,, rruuaajjeennii ffaarreeffiissiinn

(akraballëkun),, ssee AAllllaahhuu ëësshhttëë mmbbiikkëëqqyyrrëëss mmbbii jjuu..”” Nisa 1

LIDHJAFAREFISNORE,URË MESFAMILJEVE

TEFSIR

42

TEFSIR

ka origjinë të njëjtë. Po ashtu ajeti e bën tëqartë, se familja është bazamenti injerëzimit. Ka filluar nga një familje, epastaj janë shpërndarë nëpër botë. Mirëpoajo që kërkohet për të qenë familje, epastaj shoqëri shembullore ështëdevotshmëria ndaj Allahut të Madhëruar,të jetojmë nën urdhrat e Tij, nën një sistemdhe rregull që është i evidentuar me ligjine Allahut të Gjithëdijshëm, në fenë e Tij tëvetme të pranuar, fenë islame. Kjo shihettek urdhri i përsëritur i Allahut në vetëajetin ““DDhhee kkiinnii ffrriikkëë AAllllaahhuunn qqëë mmee eemmrriinnee TTiijj ppëërrbbeettoohheennii”” e me këtë devocion““rruuaajjeennii ffaarreeffiissiinn (akraballëkun)””, dhe tëgjithë këtë Allahu e përfundon mekujdesin ndaj mbikëqyrjes së Tij ““ssee AAllllaahhuuëësshhttëë mmbbiikkëëqqyyrrëëss mmbbii jjuu”” 1Allahu i Madhëruar u thotë krijesave të

Tij, duke i urdhëruar të jenë të devotshëm,që vetëm Atij t’i nënshtrohen dhe mos t’ishoqërojnë Atij askënd. Pastaj ua tërheqvërejtjen për fuqinë e Tij, me të cilën i kakrijuar prej një vetes, e ai është Ademialejhi selam ““……ddhhee nnggaa aajjoo kkrriijjooii ppaallëënn(shoqen) ee ssaajj””, e ajo është Hava alejhaselam, e cila është e krijuar nga brinja emajtë nga mbrapa gjersa ai flinte. Kurështë zgjuar ka shikuar kah ajo dhe i kapëlqyer. Ai ishte i kënaqur me te dhe poashtu ajo ishte e kënaqur me të. Nëhadithin e vërtetë qëndron: “Gruaja ështëkrijuar nga brinja, a pjesa më e shtrembëte brinjës është pjesa më e lartë. Nësetenton ta drejtosh, do ta thyesh, e nësedëshiron të kesh dobi nga ajo, do të kesh

edhe duke qenë ajo e shtrembët.”““……ee pprreejj aattyyrree ddyyvvee uu sshhttuuaann bbuurrrraa

sshhuummëë ee ggrraa......””, d.m.th., nga ata të dyAdemi dhe Havaja ka krijuar shumë burradhe gra dhe i ka shpërndarë nëpër vendetë ndryshme të botës, me lloje tëndryshme, me cilësi të ndryshme, me racadhe gjuhë të ndryshme, që pastaj Atij t’ikthehen me ringjallje. Pastaj thotë: ““DDhhee kkiinnii ffrriikkëë AAllllaahhuunn,, qqëë

mmee eemmrriinn ee TTiijj ppëërrbbeettoohheennii,, rruuaajjeenniiffaarreeffiissiinn (akraballëkun)””.. Dahaku kathënë: Kini frikë Allahun ndaj të Cilit kenidetyrim dhe ruani lidhjet farefisnore dhemos i këputni, por përforcojini dhemirëmbajini.

““ssee AAllllaahhuu ëësshhttëë mmbbiikkëëqqyyrrëëss mmbbii jjuu..”” Aii mbikëqyr të gjitha krijesat dhe i përcjellhollësisht gjendjet e tyre, ashtu siç kathënë në ajetin tjetër: ““……ee AAllllaahhuu ëësshhttëëddëësshhmmiittaarr ii ççddoo sseennddii..”” Buruxh 9. Nëhadithin sahih qëndron: “Adhuroje

...Gruaja është krijuar ngabrinja, a pjesa më e shtrem-bët e brinjës është pjesa më elartë. Nëse tenton ta drej-tosh, do ta thyesh, e nësedëshiron të kesh dobi nga ajo,do të kesh edhe duke qenë ajoe shtrembët...

“

“

1 Fi Dhilalil-Kuran të Sejid Kutubit, v. I, fq. 573. 2 Tejsirul-Alijil-Kadir lihtisar tefsir Ibn Kethir të Nesib Rifai, v. I, fq. 349, 350. 3 El-Xhamiu liakamil-Kuran të Kurtubiut v. 5, fq. 12

Allahun ashtu sikurse e sheh Atë, edhe pseti nuk e sheh, Ai të sheh ty.” Mutefekunalejhi. Ky është urdhër për t’u përkujdesur

ndaj mbikëqyrjes së Mbikëqyrësit. Për këtëedhe Allahu i Madhëruar e ka përmendurse origjina e krijimit prej një babai dhe njënëne është në atë për të qenë i butë njërindaj tjetrit, të mirëtrajtohen mes veti, iforti ta ndihmojë të dobëtin etj. NëSahihun e Muslimit qëndron nga Xheriribën Abdullah El Bexheli, se i Dërguari iAllahut sal-lallahu alejhi ue selem, kurkanë ardhur një grup nga Madari me rrobatë grisura lakuriq, u drejtohet sahabëve menjë fjalim pas namazit të drekës dhe u tha:““OO jjuu nnjjeerrëëzz!! KKiinnii ffrriikkëë ZZoottiinn ttuuaajj qqëë jjuu kkaakkrriijjuuaarr pprreejj nnjjëë vveettee (njeriu)”” deri në fundtë ajetit, e pastaj tha: ““OO jjuu qqëë bbeessuuaatt,, kkiinniippaarraassyysshh ffrriikkëënn nnddaajj AAllllaahhuutt ddhhee llee ttëësshhiikkoojjëë nnjjeerriiuu,, ssee ççkkaa kkaa bbëërrëë ppëërr nneessëërr,,ddhhee kkiinnii ffrriikkëë AAllllaahhuunn,, ee ss’’kkaa ddyysshhiimm sseeAAllllaahhuu ëësshhttëë qqëë ee ddii nnëë ddeettaajjee aattëë qqëë jjuuppuunnoonnii!!”” Hashër 18. Pastaj i inkurajoi nëlëmoshë dhe tha (përcjellësi i hadithit):Njëri dha lëmoshë nga dinarët e tij, ndërsatjetri nga dërhemët, tjetri një okë medrith, e tjetri një okë me hurma.2Kurtubiu, në tefsirin e tij në lidhje me

ajetin ““……rruuaajjeennii ffaarreeffiissiinn (akraballëkun)””,thotë: Dijetarët janë në konsensus, sembajtja e lidhjes farefisnore është vaxhib(detyrim) dhe shkëputja e asaj lidhje ështëharam (e ndaluar). Është i verifikuarhadithi, se Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem i ka thënë Esmasë radijallahu anha ecila e kishte pyetur: A të mbaj lidhje menënën time?- Po mbaji lidhjet me nënëntënde.- E ka urdhëruar t’i mbajë lidhjet menënën e saj, duke qenë ajo jobesimtare.

(Ebu Davudi 2/127 dhe Ahmedi në Musned6/344, 347) 3.SShhttoojjccëë: Një sociolog gjerman ka bërë

një evidencë të një statistike sociale dhevjen në përfundimin, se ardhmëria i takonIslamit. Edhe pasi i është bërë shantazhnga bashkëpunëtorët e tij, ai vazhdoi tëpohojë atë që e ka studiuar me vite. Ajoishte se ai kishte bërë krahasimin eshoqërisë islame me atë krishtere dheduke parë se familjet në shoqërinë islamejanë më të suksesshme, i kushtojnë rëndësilidhjes farefisnore, ndërsa në shoqërinë ekrishtere janë të dështuara dhe nuk ikushtojnë rëndësi lidhjes farefisnore, poredhe prejardhjen e tyre nuk e dinë tësaktë. E lusim Allahun Fuqiplotë të na imbrojë nderin dhe familjen, Ai i dëgjonlutjet e robërve të Tij. Amin.


TEFSIR

...E kishte pyetur: A të mbajlidhje me nënën time?- Pombaji lidhjet me nënëntënde.- E ka urdhëruar t’imbajë lidhjet me nënën e saj,duke qenë ajo jobesimtare...

“

“

LULZIM MEHMET SUSURI

ZZiinnxxhhiirrii ii hhaaddiitthhiitt:: Shënon Buhariu, nr.5971 dhe Muslimi, nr. 2548 që të dy ngasahabiu i nderuar Ebu Hurejre, Allahu

qoftë i kënaqur me të!KKoommeennttiimmii ii hhaaddiitthhiitt:: Ky hadith është

hadithi bazë, që tregon rëndësinë dhepërparësinë e respektimit të prindërve esidomos nënës. Atij i bashkëngjitet në

44

HADITH

Na përcillet nga EbuHurejre, Allahu

qoftë i kënaqur metë, të ketë thënë:““EErrddhhii nnjjëë nnjjeerrii tteePPrrooffeettii ii AAllllaahhuutt,,

ssaall--llAAllllaahhuu aalleejjhhii uueesseelleemm,, ddhhee ee ppyyeettii::OO ii DDëërrgguuaarr ii ZZoottiitt,,kkëë ddeettyyrroohheemm mmëësshhuummëë ttëë rreessppeekkttoojj(të sillem mirë metë)?? PPrrooffeettii ii tthhaa::““NNëënnëënn ttëënnddee””,,ppyyeettëëssii tthhaa:: PPooppaassttaajj??-- ““NNëënnëënnttëënnddee””,, ppoo ppaassttaajj??““PPrraappëë tthhaa nnëënnëënnttëënnddee”” ppoo ppaassttaajj??(në të katërtën herëtha) BBaabbaannëë ttëënndd””..

TRI HISE NËNËN E NJË BABANË

rëndësi edhe hadithi tjetër në të cilinpërmendet, se një njeri erdhi tek iDërguari, sal-lallahu alejhi ue selem, dhe itregoi se kishte ardhur për të kërkuar lejeqë t’i bashkohej në luftë (xhihad), mirëpoProfeti e pyeti se a i kishte prindërit gjallë,e pasi mori përgjigje pozitive i tha:“Atëherë bëj luftë (xhihad) duke ukujdesur për ta.” shënon Buhariu: 3004dhe Muslimi nr. 2549. Këta dy hadithe janë më të njohurit

rreth respektimit të prindërve. I fundit fletnë përgjithësi për respektin e tyre, ndërsai pari tregon përkujdesjen ndaj nënës dukee dalluar me epërsi trefishe ndaj babait.Kush mund të jetë pyetësi? Në një

transmetim të përmendur nga Muavijeibën Hajdeh (e jo nga Ebu Hurejre)përmendet se ai ishte vetë pyetësi iProfetit, sal-lallahu alejhi ue selem.1 Fjala“respektim” e cila përmendet në pyetjen eshtruar Profetit, sal-lallahu alejhi ueselem, ka si qëllim çdo gjë të mirë të cilënfëmija e ka detyrim karshi prindërve. Në tënuk futet vetëm respekti me gojë ose aifizik, siç mund ta kuptojë ndokush. Kyrespekt nuk ndalet vetëm me kaq, e për fattë keq dikush mendon se vetëm fjala emirë i mjafton prindit. Në fjalën “respekt”hyjnë fjalët e mira, punët e mira, lutjet,kujdesi maksimal, ushqimi, veshmbathjaetj., pra çdo gjë e cila është e mirë dhe edobishme. Ai duhet dëgjuar në çdo gjëpërveç nëse urdhri i prindërve është nëkundërshtim me urdhrat e Islamit, në këtërast nuk kryhet ky urdhër. -Nuk duhet harruar fakti, se në të gjitha

transmetimet e këtij hadithi ceket seProfeti, sal-lAllahu alejhi ue selem,

respektin ndaj nënës e përsëriti tri herë epastaj së katërti e përmendi atë ndaj babait(edhe pse në disa hadithe jo edhe aq tëforta në zinxhirë transmetimit sa këto qëpo i përmendim respekti ndaj nënës ceketdy herë, por këto hadithe dijetarët nuk ikanë vlerësuar sa hadithet tona që i kemibazë në këtë temë.).Përse nëna të respektohet tri herë e

babai një? Dijetarët e komentojnë këtë gjëme faktin, se nëna është personi kryesor, icili merret me fëmijën. Fillimisht ajo e bartnë barkun e saj; së dyti e lind e së treti eushqen me qumështin e gjirit të saj. Këtojanë tri realitete me të cilat merret vetëmgruaja, kurse punët e tjera mund t’i bëjëedhe burri. Pra, ai mund të ndihmojë nërritje, edukim, qëndrim pa gjumë natënkur foshnja qan etj., kurse në tri të paratnuk mund të përzihet, edhe pse zakonishtedhe gjërat e tjera që kanë të bëjnë mekujdesin ndaj fëmijës përgjegjësiakryesore i takon dhe e bartin gratë dhe tërrallë janë rastet kur babai kujdeset më


HADITH

...Fillimisht ajo e bart nëbarkun e saj; së dyti e lind esë treti e ushqen mequmështin e gjirit të saj. Këtojanë tri realitete me të cilatmerret vetëm gruaja, kursepunët e tjera mund t’i bëjëedhe burri...

“

“

1 Transmetim që e shënon imam Buhariu në librin e tij “Edebul mufred” Ebu Davudi, Tirmidhiu etj. (Shih Fet-hul bari tek komenti i hadithit të lartpërmendur)

shumë se nëna për foshnjën e tij gjatëetapave të rritjes. Këto tri arsye janëshkaku që fëmija duhet të kujdeset tri herëpër nënën e një për babanë. Kjo gjë qëpërmendëm është e spikatur edhe nëKuran:

““NNee ee kkeemmii uurrddhhëërruuaarr nnjjeerriiuunn qqëë tt’’iinnddeerroojjëë pprriinnddëërriitt ee vveett.. NNëënnaa ee kkaa mmbbaarrttuurraattëë,, dduukkee dduurruuaarr mmuunnddiimm ppaass mmuunnddiimmii,, eennddaarrjjaa ee ttiijj (nga gjiri) ëësshhttëë bbrreennddaa ddyyvviitteesshh..”” Lukman, 14.Kjo përparësi e nënës vjen në pah,

atëherë kur të dy prindërit kërkojnë diçkadhe njeriu nuk di kujt t’i japë përparësi.Mirëpo nëse fëmija ka mundësi t’irespektojë të dy prindërit, atëherë irespekton ata e nëse ndodh që nevoja etyre të jetë e menjëhershme, atëherëthemi se i jepet përparësi nënës ndajbabait.Disa dijetarë kanë bërë një koment më

të thukët në këtë pikë, duke thënë semëshira ndaj nënës duhet të jetë më emadhe, kurse madhështia dhe krenaria ebabait duhet të jetë më e madhe. Pra, atathonë se nëse baba urdhëron diçka që nënaia ndalon djalit të saj, atëherë duhetrespektuar babai, sepse ai e ka nëpërgjegjësinë e tij urdhërimin e familjesdhe si i tillë duhet dëgjuar fjala e tij,ndërsa në anën tjetër thonë sedhembshuria dhe sjellja e butë me nënënduhet të jetë tri herë më e madhe se mebabanë. Nëse nëna sëmuret atëherëdhimbja për të duhet të jetë tri herë më emadhe se për babanë. Këta dijetarë endajnë kështu respektin prej urdhërimit,duke ia dhënë nënës përparësinë nërespekt dhe mëshirë, kurse babait nëkryerjen e urdhrave të tij. Sido që të jetëthemi se në përgjithësi duke mos hyrë nëdetaje nëna në shpirtin e fëmijës duhet të

jetë tri herë më e madhe se sa babai i tij,dhe mirësjellja ndaj saj, dhe dhëniapërparësi është e vërtetuar me fjalëtprofetike, kurse kjo ndarje mund të jetë emirë por prapë mbetet e paargumentuarqartë sikur e para.Gruaja i jep përparësi respektit ndaj

burrit apo nënës?Femra i jep përparësi respektit të nënës

deri para martesës e pas martesës respektinumër një i takon burrit e pastaj nënës.Kjo që përmendëm ceket në hadithin eProfetit, sal-lAllahu alejhi ue selem, tëshënuar tek Ahmedi dhe Nesaiu, në të cilinAisheja e pyet Profetin, duke i thënë: “O iDërguar i Zotit, kush ka të drejta mëshumë tek gruaja?- Profeti tha: “Burri isaj”,- Po tek mashkulli?- pyeti Aisheja. Aiiu përgjigj: “Nëna e tij”.- (Shih: Fet’hul baritek komenti i këtij hadihi).Kujt i takon fëmija nëse prindërit

ndahen?Përmendëm se fëmija duhet të

respektojë më shumë nënën se babanë,mirëpo kur vjen në pyetje shkurorëzimi iprindërve, atëherë nëse nëna martohetfëmija i takon babait, edhe pse respektindaj nënës është më i madh. Një ditë shkoi një grua tek Profeti, sal-

lAllahu alejhi ue selem, dhe i tha: O iDërguar i Zotit, për djalin tim barku imishte shtrat, gjiri ushqim, prehri qetësim,kurse babai i tij më ka shkurorëzuar dhe

46

HADITH

...Disa dijetarë e preferojnët’i jepet përparësi mirësjelljesndaj fëmijëve para atyre tëgjyshërve, sidomos nëse fëmi-jët janë të vegjël ...

“ “


HADITH

dëshiron ta marrë atë nga unë. Profeti itha: “Ti ke të drejtë ta mbash fëmijëntënde më shumë se burri yt, nëse nukmartohesh.” (Ebu Davudi nr. 2276 dheHakimi me sened të mirë)Respekti ndaj prindërve është farz apo

sunet?Ky respekt është i detyruar sipas

mendimit të gjithë dijetarëve, duke mospasur kurrfarë dileme mes tyre. Bazuar nëargumentet e sakta dijetarët respektin eprindërve e konsiderojnë xhihad në rrugëtë Allahut përmes të cilit njeriu e fitonkënaqësinë e Zotit. Ata e vënë këtë respektpara luftës, bile edhe para luftës së bashkume të Dërguarin e Zotit, sal-lAllahu alejhiue selem.Transmetohet se një djalë i ri shkoi tek

Profeti, sal-lAllahu alejhi ue selem, dhekërkoi nga ai leje që ta merrte në xhihad.Profeti e pyeti, se a i kishte prindërit gjallë,kur djaloshi iu përgjigj: Po,- atëherë ai itha: “Kthehu te prindërit e tu dhe xhihadiyt është në respektimin e tyre.” Buhariu:3004, Muslimi nr. 2549. Në disa transmetime në fund

përmendet fjala: “Pastaj respektoji tëafërmit një nga një, duke filluar nga më iafërti e më larg”. Pas prindërve kanë tëdrejtat e tyre edhe të afërmit e tjerë nërespekt. Në të futen si prindërit nga ana ebabait, ashtu edhe nga ana e nënës, futenfëmijët, nipat e mbesat, vëllezërit emotrat, futen axhët dhe hallat, dajat etezet. Përparësi i jepet gjyshërve ndajvëllezërve e motrave, pastaj vëllezër emotra. E të tjerët me radhë. Në çdokategori ka përparësi njeriu, i cili është mëi afërt nga të dyja anët, si nga babai ashtuedhe nga nëna e në radhë të dytë vijnë ataqë kanë afërsi vetëm nga njëra anë.Shembull: vëllai nga nëna e babai ka

përparësi ndaj vëllait vetëm nga njëriprind. Disa dijetarë e preferojnë t’i jepetpërparësi mirësjelljes ndaj fëmijëve paraatyre të gjyshërve, sidomos nëse fëmijëtjanë të vegjël, kurse gjyshërit akoma tëfuqishëm. Allahu e di më së miri.Në fund dua të përmend, se Islami nuk

është diskriminim, por ai është sistem idrejtë, i cili çdo çështje e studion nëvetvete të pavarur nga të tjerat. Islami ijep përparësi burrit ndaj gruas, sepsevetëm kjo gjë është e drejtë, ndërsa në këtëçështje nënës i jep përparësi tre fish nënësndaj babait, e kjo për arsye se vetëmkështu është e drejtë dhe ky është realiteti mbështetur në fakte të qarta e tëpamohueshme, prandaj askush nuk ka tëdrejtë ta akuzojë sistemin e Zotit të zbriturmëshirë për njerëzimin me diçka, e cilaështë padrejtësi për të, sepse tek e funditargumentet nuk janë në krah të tij e nëanën tjetër nuk mund ta mposhtë këtë fe,por vetëm i bën dëm vetes në këtë botëdhe në botën tjetër.

...Bazuar në argumentet esakta dijetarët respektin eprindërve e konsiderojnë xhihad në rrugë të Allahutpërmes të cilit njeriu e fitonkënaqësinë e Zotit...

“

“

SHKRUAN: PRIM. DR. MED. SC. ALI F. ILJAZI

Allahu i Madhërishëm në Kuranin Fisnikurdhëron e thotë: ““EEddhhee nnëë ttookkëë kkaaaarrgguummeennttee ppëërr aattaa ttëë bbiinndduurriitt.. PPoo eeddhhee

nnëë vveetteenn ttuuaajj.. AA nnuukk jjeennii kkaahh ee sshhiihhnnii??””((DDhhaarriijjaattëë,, 2200--2211))..Trupi ynë është një makinë tejet e

ndërlikuar. Ka me mijëra vjet që njerëzitpërpiqen të kuptojnë si funksionon trupiynë e megjithatë shumë mistere nuk janëzgjidhur, si p.sh. si punon truri ynë, përsena zë lemza etj. Por një gjë tashmë e dimëme siguri: trupi ynë përbëhet nga ujë,karbon dhe disa elemente të thjeshta

kimike, që mund të gjenden ngado. Në tëvërtetë, të gjithë atomet e domosdoshmepër ndërtimin e trupit të njeriut mund t’igjeni në oborrin e shtëpisë suaj. Imagjinonisikur të ndërtoni nga fillimi një trup njeriu,duke përdorur përbërësit më të thjeshtë tëmundshëm. Për këtë do t’ju duheshinvetëm 13 elemente kimike.11.. 6655%% OOkkssiiggjjeenn.. Elementi oksigjen zë dy

të tretat e trupit tuaj, kryesisht në formën eujit (H2O). Ju gjithashtu thithni oksigjen ngaajri sa herë që merrni frymë.22.. 1188%% KKaarrbboonn.. Pothuajse një e pesta e

trupit tuaj është karbon- i njëjti elementnga i cili përbëhet qymyri, diamanti dhegrafiti i lapsit. Atomet e karbonit krijojnë

48

THESARE

KUSHJAMUNË?Ndonëse të gjithë jemi të ndërtuar sipas një plani të njëjtë, jemi njëkohësisht krejt të ndryshëm nga njëri-tjetri. Ka qindra gjëra që të bëjnë ty të ndryshëm nga çdokush tjetër, që nga shija për këngën e ndjenja ehumorit deri tek tingulli i zërit e forma e fytyrës.

zinxhirë të gjatë, duke formuar boshtin e tëgjitha molekulave më komplekse brendajush.

33.. 1100%% HHiiddrrooggjjeenn.. Hidrogjeni ështëelementi më i zakonshëm në gjithësi enjëkohësisht ka edhe atomet më të vogla.

44.. 33%% AAzzoott.. Një thes me pleh kimikpërmban thuajse të njëjtën sasi azoti, sa njëtrup mesatar njeriu. Azoti është një ngapërbërësit kryesorë të muskujve tuaj. Aiështë edhe përbërësi kryesor i ajrit.

55.. 11%% FFoossffoorr.. Ky element bën që tëndizen flakë kunjat e shkrepëseve. Aigjithashtu forcon dhëmbët dhe kockattuaja, formon membranat e qelizave dhendihmon në transmetimin e energjisë.

66.. 00,,3355%% KKaalliiuumm.. Sapuni i tualetitpërbëhet nga kaliumi. Kaliumi gjithashtu imban lëvizjet e trupit tuaj të baraspeshuarakimikisht.

77.. 00,,1155%% KKlloorr.. Klori është një gaz i gjelbërvdekjeprurës, që përdoret për të prodhuarzbardhuesit. Në trupin e njeriut ai lidhet menatriumin duke formuar kripën e gjellës(klorurin e natriumit).

88.. 00,,1155%% NNaattrriiuumm.. Natriumi është gjysmatjetër e klorurit të natriumit (kripës).Natriumi i bën lëvizjet e trupit tuaj po aq tëkripura sa edhe uji i detit.

99.. 00,,0055%% MMaaggnneezz.. Drita e bardhëndriçuese e fishekzjarrëve vjen nga djegia emagnezit. Në trupin tuaj magnezi forcon

sistemin tuaj imunitar dhe ndihmon nëgjallërimin e nervave dhe tkurrjen emuskujve.1100.. 00,,2255%% SSqquuffuurr.. Squfuri është një pjesë

e zëvendësueshme e proteinave dhendihmon në mpiksjen e gjakut. Ështëgjithashtu shkaktari i erës së keqe tëgazrave trupore, vezëve të prishura apopellgjeve me ujë të ndenjur.1111.. 11,,66%% KKaallcciiuumm.. Kalciumi është

elementi që i bën të forta guaskat e detit,shkumësin dhe mermerin. Ai bën të njëjtëngjë me dhëmbët dhe kockat tuaja dhegjithashtu mban në punë zemrën dhemuskujt tuaj.1122.. 00,,000088%% HHeekkuurr.. Në gjakun tuaj ka

hekur të mjaftueshëm sa për një gozhdë.Hekuri, kur lidhet me oksigjenin bëhet igjakut dhe kjo është arsyeja pse gjaku dhendryshku janë të kuq.1133.. 00,,0000000044%% JJoodd.. Në trupin tuaj ka më

pak se një majë luge jod, megjithatë pa të dotë vdisnit. Jepini jod larvave dhe atokthehen në bretkosa. Për një trup të përkryer ju nevojitet

gjithashtu një sasi e vogël bakri, zinku,mangani, kobalti, litiumi, stronciumi,alumini, silici, plumbi dhe arseniku. Njëtrup mesatar përmban edhe rreth 90miligram uran. Trupin e njeriut nuk do tëmund ta ndërtoni kurrë vetëm duke përzierelementet kimike. Kjo do të ishte njësoj si tëprisje një stuhi në një fushë mbeturinash tëndërtonte një avion reaktiv. Për ta bërëkëtë duhet të filloni të punoni me blloqendërtimi të përshtatshme. Blloqet më tëvogla të ndërtimit janë njësi mikroskopiketë quajtura qeliza, por do t’ju duhet tëgrumbulloni rreth 100 trilion të tilla dhe t’irregulloni ato sipas një skeme pafundësishttë ndërlikuar.Thuajse gjysma e qelizave tuaja janë

qeliza gjaku. Qelizat e kuqe të gjakutshpërndajnë oksigjenin nëpër trup, duke ju

THESARE


...Imagjinoni sikur dikush tëmarrë pasaportën tënde, tëbëjë operacion plastik, që tëduket tamam si ti e më pas tëpretendojë se është ti. Amund t’ia dalë mbanë? ...

“

“

mbajtur gjallë. Në çdo sekondë ju prodhoni2 milion qeliza të reja.Qelizat nervore janë telat e trupit.

Sinjalet elektrike shpërndahen nëpërmjettyre me një shpejtësi prej qindra kilometranë orë. Truri juaj përmban 100 miliardëqeliza nervore. Ju mund të kontrolloni mevetëdije 640 muskuj, por ka qindra muskujtë tjerë, që nuk mund t’i lëvizni në mënyrëtë vullnetshme. Rreth 40% e peshës suajtrupore është muskul.Sistemi nervor lejon që trupi juaj të

reagojë ndaj botës me shpejtësinë evetëtimës. Ai punon si një rrjet me tela dhekabllo elektrikë, vetëm se përçoninformacion e jo energji elektrike. Qendratij e kontrollit është truri, i cili i merrsinjalet nga organet shqisore, përpunoninformacionin dhe dërgon sinjale të reja, qëi tregojnë trupit si duhet të reagojë. Sinjaleti përshkojnë nervat me shpejtësi 400 km/h.Të gjitha qelizat e trupit tuaj kanë

nevojë të furnizohen me gazin jetëdhënës,oksigjenin, i cili merret nga ajri. Sistemi juaji frymëmarrjes thith oksigjenin dhe e kalonnë gjoks. Organet kryesore të këtij sistemijanë mushkëritë, të cilat thithin ajër, saherë që marrim frymë. Ato punojnë sisfungjerë gjigantë, vetëm se thithin ajërdhe jo ujë. Ju merrni dhe nxirrni frymë23.000 herë në ditë. Rrugët ajrorepërfundojnë në qeska ajri të quajturaalveola. Këto përshkohen nga enë gjaku, qëpërthithin oksigjenin dhe nxjerrin jashtëdyoksidin e karbonit. Mushkëritë tuajakanë rreth 600 milionë alveola- nëse do t’ishtrinit ato në një sipërfaqe të sheshtë do tëmund të mbuloni me to një fushë tenisi.Zëri juaj del nga një dhomë e quajtur

kutia e zërit (laringu), që gjendet në krye tëtrakesë. Kur e nxirrni ajrin, ai kalonnëpërmjet dy kordave të vogla. Kurbashkohen, ato dridhen dhe lëshojnëtinguj. Sa më shumë tendosen, aq më i lartë

është zëri. Përkujtojmë këtu ajetin eKuranit Fisnik: ““MMëësshhiirruueessii (Zoti ynë).. AAii iiaammëëssooii KKuurraanniinn.. EE kkrriijjooii nnjjeerriiuunn.. JJaa mmëëssooii aattiijjttëë ffoolluurriitt (të shprehurit, të shqiptuarit)..””(Rrahman, 1-4).Ndonëse të gjithë jemi të ndërtuar sipas

një plani të njëjtë, jemi njëkohësisht krejt tëndryshëm nga njëri-tjetri. Ka qindra gjëraqë të bëjnë ty të ndryshëm nga çdokushtjetër, që nga shija për këngën e ndjenja ehumorit deri tek tingulli i zërit e forma efytyrës.Si ndodh që je kaq ndryshe? Përgjigjen e

gjejmë pjesërisht tek gjenet e tua. Prindërittuaj do të duhej të bënin edhe1.000.000.000.000.000 fëmijë të tjerë, që tëmund të kishin një fëmijë tjetër me tënjëjtat gjene si ti. Pjesa tjetër e përgjigjesqëndron tek përvojat që formojnëpersonalitetin tënd gjatë rritjes.Përkujtojmë duke medituar ajetin e KuranitFamëmadh: ““MMaaddhhëërroojjee llaarrgg ttëë mmeettaavveeZZoottiinn ttëënndd,, mmëë ttëë llaarrttëëssuuaarriinn!! II cciillii kkrriijjooiiddhhee ppëërrssoossii ddhhee ii cciillii ppëërrccaakkttooii ee oorriieennttooii..””(El-A’ëla, 1-3).TTËË VVEEÇÇAANNTTAA VVEETTËËMM PPËËRR TTYYImagjinoni sikur dikush të marrë

pasaportën tënde, të bëjë operacion plastik,që të duket tamam si ti e më pas tëpretendojë se është ti. A mund t’ia dalëmbanë? Për fat ka shumë mënyra që mundtë provojnë vërtetësinë tuaj dhe atobazohen në faktin se çdokush ështëbiologjikisht i veçantë. Disa nga këto teste

50

THESARE

...Persona që quhen grafologë,pretendojnë se janë nëgjendje të përcaktojnë per-sonalitetin e dikujt vetëm ngamënyra si shkruan ai...

“ “

janë aq të efektshme, sa mund të përdorennga policia për kapjen e kriminelëve, dukeu nisur nga gjurmët e vogla të lëna nëskenën e krimit. Këto shenja janë:

11.. GGjjuurrmmëëtt ee ggiisshhttëërriinnjjvvee-- të cilat janë tëpapërsëritshme. Ato janë të ndryshme edhete binjakët identikë. Shenjat e gishtërinjvembeten të njëjta për të gjithë jetën. Edhekur dëmtohet lëkura, mbasi shërohet,shenjat e gishtërinjve janë njëlloj si mëparë. Përkujtojmë ajetin kuranor: ““AAmmeennddoonn nnjjeerriiuu ssee nnuukk ddoo tt’’ii ttuubboojjmmëë eesshhttrraattee ttiijj?? PPoo,, ddoo tt’’iiaa ttuubboojjmmëë!! DDuukkee qqeennëë ssee nneejjeemmii ttëë zzoottëëtt tt’’iiaa rriikkrriijjoojjmmëë ssii kkaannëë qqeennëëeeddhhee mmaajjaatt ee ggiisshhttaavvee ttëë ttiijj!!”” (Kijame, 3-4).22.. IIrriissii-- pjesa e ngjyrosur e syve, është po

aq e veçantë sa dhe shenjat e gishtërinjve.Çdo iris ka një konfigurim të ndërlikuarvizash dhe hapësirash, që skaneri i syve ilexon, duke i përkthyer në një kod me vija.Megjithatë skanimi i irisit nuk është ipërkryer. Kur sëmureni irisi ndryshon dheduke vendosur lente kontakti mund tafshihni identitetin tuaj.

33.. SSiisstteemmii iimmuunniittaarr-- rruazat e bardha tëgjakut dallojnë qelizat e tua nga ato tënjerëzve të tjerë. Nëse në trupin tuaj hyjnëqeliza të huaja (si mikrobet), rruazat ebardha të gjakut i zbulojnë ato dhe isulmojnë. Fatkeqësisht, ky sistem punon aqmirë sa trupi juaj përpiqet të flakë organete një personi tjetër të transplantuara te ju.

44.. AADDNN-- një mënyrë e mirë për tëpranuar se cili je është marrja e gjurmës sëADN-së suaj, fragmentohet dhe pastaj këtoshtrihen në një shtresë xhelatine dukedhënë një kombinim shiritash. Policia epërdor ADN-në për të gjetur identitetin enjerëzve duke u nisur nga gjaku, fijet eflokut apo indet e tjera të trupit të gjeturanë skenën e krimit. Sipas disa ekspertëvemundësitë që dy njerëz të kenë ADN tënjëjtë janë 1 në 5.000 miliard miliardanjerëz.

Duke medituar përkujtojmë ajetinkuranor: ““QQooffttëë mmaallllkkuuaarr,, nnjjeerriiuu,, ssaammoohhuueess ii ffoorrttëë ëësshhttëë aaii!! PPoo pprreejj ççkkaaffii ee kkrriijjooiiAAii aattëë?? AAttëë ee kkrriijjooii pprreejj nnjjëë ppiikkëë uujjii ddhhee eeppëërrggaattiittii..”” (Abese, 17-19).55.. ZZëërrii-- ndonëse zëri juaj ndryshon sipas

humorit, fjalëve që përdorni dhe moshës,ka disa tone të veçanta që mbeten tëdallueshëm përjetë. Një analizues i gjurmëssë zërit mund t’i nxjerrë dhe t’i dallojë këtatinguj, edhe kur ju flisni në telefon. Disabanka të mëdha përdorin dalluesin e zëritpër të kontrolluar identitetin e stafit tëtyre. Analizuesit e zërit e kthejnë zërin enjeriut në një konfigurim vijash nëkompjuter.66.. NNëënnsshhkkrriimmii-- çdo njeri ka shkrim dore

të dallueshëm nga të tjerët dhe persona qëquhen grafologë, pretendojnë se janë nëgjendje të përcaktojnë personalitetin edikujt vetëm nga mënyra si shkruan ai.Mënyra tradicionale për të provuaridentitetin tuaj është hedhja e firmës.Firma shkruhet me një veprim të shpejtë,duke e ekzagjeruar ca stilin tuaj të shkrimit,në mënyrë të tillë që e bën firmën aponënshkrimin të vështirë për t’u kopjuar.ÇÇffaarrëë ëësshhttëë nnjjëë ggjjeenn??Fjala gjen ka shumë kuptime, por në

thelb gjeni është një udhëzim, që i jepettrupit tuaj për mënyrën e funksionimit.Udhëzimi ruhet si një kod në molekulën eADN-së. ADN-ja është një molekulë shumë egjatë, por edhe shumë e hollë. Ajo kaformën e një shkalle të përdredhur, këmbëte secilës ndërrojnë një kod të thjeshtëvetëm me katër shkronja A, C, G dhe T(shkronjat përfaqësojnë lëndët kimike). Njëgjen është një segment i ADN-së me njërenditje të shkronjave, si paragrafi në njëlibër. ADN-ja juaj duhet të hyjë në njëhapësirë shumë të ngushtë, kështu që ajopaketohet në mënyrë gjeniale. Çdomolekulë ADN-je përdridhet përsëri për të


THESARE

52

THESARE

formuar një kordon dhe kështu me radhë(ashtu siç përdridhen fijet e holla për tëbërë litarin). Rezultati përfundimtar ështënjë strukturë në formë X-i, që quhetkromozom. Kromozomet janë shumë tëvogla për t’u dalluar me sy. Duhen 100.000kromozome për të arritur në madhësinë epikës. Megjithatë çdo kromozom ka njëADN dy metra të gjatë.Çdo qelizë e trupit tuaj (me pak

përjashtim) përmban 46 kromozome tëngjeshura së bashku brenda bërthamës sëqelizës. Po ta çmbështillnit të gjithë ADN-nënga çdo kromozom i çdo qelize dhe t’ishtrinit molekulat njëra pas tjetrës, ADN-jado të bënte rrugën Tokë-Diell e kthim 400herë. Megjithatë informacioni i gjenevetuaja mund të ruhet në një disk të vetëm.ADN-ja në një komplet kromozomesh

përbën gjenomin tuaj. Ka vetëm 30.000gjene funksionuese në gjenomin e njeriut.Gjenomi njerëzor është shumë i ngjashëmme atë të specieve të tjera, edhe tëbananeve (50%).Shumë nga karakteristikat tuaja, mbase

të gjitha angazhojnë shumë gjene, të cilatveprojnë së bashku. Gjatësia juaj, pamja,lëkura, tingulli i zërit, ngjyra e flokëve ekështu me radhë, ka gjasa që varen ngakombinimi i gjeneve që keni. Ndjesia e tëqenit i ndërgjegjshëm e që përjetohet kur jezgjuar, quhet vetëdije.Vetëdija përfshin të gjitha

informacionet që japin shqisat dhembizotërohet nga shikimi- shqisa juajkryesore. Ajo përfshin edhe botën tuaj tëbrendshme tek e cila mbylleni dhe askushnuk mund të futet. Mendimet, idetë,ndjenjat, ëndërrimi kur jeni zgjuar dheimagjinata juaj janë të gjitha pjesë tëvetëdijes.Të gjithë kemi ndjesinë sikur kemi një

person brenda trurit tonë. Ky person ibrendshëm është vetja jote- ajo e vërteta. Ai

ka mendimet e tua, e sheh botën me sytë etu dhe zhduket kur shkoni të flini.Ëndrrat me sy hapur në mënyrë të

pakontrolluar, por ju edhe mund t’ipërqendroni mendimet tuaja dhe t’ikontrolloni imazhet në mendjen tuaj. Kjondodh kur përdorni imagjinatën tuaj.Mendimet ndonjëherë marrin formën ezërit të brendshëm dhe jo të imazheve apondjenjave. Përjetimi i botës është tërësishtpersonal. Asnjë nuk mund të përjetojëmundimet dhe ndjenjat e tua. Prandajmesazhi i Kuranit Fisnik është ipërhershëm, për çdo kohë dhe për çdo brez:““NNee ddoo tt’’uu bbëëjjmmëë aattyyrree ttëë mmuunnddsshhmmee qqëë ttëësshhoohhiinn aarrgguummeenntteett TToonnaa,, nnëë hhoorriizzoonnttee ddhheennëë vveetteenn ee ttyyrree ddeerrii qqëë tt’’uu bbëëhheett ee qqaarrttëë sseeaaii (Kurani) ëësshhttëë ii vvëërrtteettëë..”” (Fusilet, 53).Çfarë njeriu jam unë? Cili është

potenciali im? Cilat janë aftësitë tuaja?--NNddëërrppeerrssoonnaallee-- A e kuptoni shpejt se

çfarë mendojnë dhe ndjejnë të tjerët?--VVeettëëppeerrssoonnaallee-- A i kuptoni siç duhet

ndjenjat dhe emocionet tuaja- a e njihniveten tuaj?--FFiizziikkee-- A i mësoni shpejt shprehitë

fizike, si ngasja e makinës, skitë, sportet etj.--MMuuzziikkoorree-- A mund ta këndoni melodinë

e një kënge pasi ta keni dëgjuar një herëdhe a e këndoni saktë atë?--HHaappëëssiinnoorree-- A mund t’i lexoni me

lehtësi hartat?--GGjjuuhhëëssoorree-- A jeni lexues i pangopur ose

i zoti në të shkruar?--LLooggjjiikkee-- A ju duken të lehta për t’u

kuptuar lëndë të tilla si matematika apokompjuteri?Sekreti i suksesit tuaj është të njihni

AAFFTTËËSSIITTËË tuaja më të mira e t’i përdorniato!

ZGJODHI DHE PËRKTHEU: NEXHAT CEKA

PPyyeettjjee:: DDaajjaa iimm ii tthhaa nnëënnëëss ssiimmee pprreejj ssoott nnuukkdduuaa tt’’jjuu sshhoohh aassnnjjëëhheerrëë.. ÇÇffaarrëë mmuunndd ttëë bbëëjjmmëënnee nnëë kkëëttëë rraasstt,, dduukkee ppaassuurr ppaarraassyysshh ssee nnee nnuukkii kkeemmii bbëërrëë ddiiççkkaa qqëë ttaa nneerrvvoozzoojjmmëë aattëë aappooffaammiilljjeenn ee ttiijj..


FETVA DHE KONSULTIME

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

MËSIME TË RËNDËSISHMERRETH FAREFISNISË DHE BOJKOTIT

PPëërrggjjiiggjjjjaa:: Falënderimi i takon Allahut.Patjetër duhet të kërkohet shkaku, se pse kandodhur hidhërimi, ngaqë nuk mund tëparamendohet të ndodh një rast i këtillë pakurrfarë shkaku, dhe ndoshta ju nuk e dini,prandaj po qe se nuk jeni ju shkas për tahidhëruar personin në fjalë, atëherë ju nukkeni kurrfarë përgjegjësie për hidhërimin etij, mirëpo ju bëni sabër, si dhe silluni mirëme të, edhe pse ai është sjellë keq me ju, sendoshta kjo mund ta çojë atë të pendohet,kur të shohë sjelljen e mirë nga ju. Shpeshkëto qëndrime bojkoti të ashpra, tëafatizuara vijnë si rezultat i hidhërimit tëtemperamentit personal të njeriut nga vetëai, mirëpo kur pas një kohe qetësohet prapëkthehen punët si kanë qenë më parë.Ndonjëherë mund të ndodhin raste tëvështira, të cilat janë në pajtim me tabiatine keq shpirtëror, urrejtjen, konfliktin fisnorme plot urrejtje, prej kësaj rrjedh këputja elidhjeve farefisnore të përhershme, prandajnë zgjidhjen e kësaj çështje duhet tëpunohet gradualisht, duke i përkujtuar tëdyja palët për rrezikun e shkëputjes sëlidhjeve farefisnore, po ashtu këshillohenme fjalë të Allahut dhe të Dërguarit të Tij, tëcilat i qortojnë ashpër shkëputjen e lidhjevefarefisnore. Në të njëjtën kohë po qe senjërës anë i është bërë padrejtësi duhet t’ikthehet haku, duke u munduar t’i jepetpërparësi atij që i është bërë padrejtësi, sidhe duke u munduar t’i pajtojnë palët sa tëjetë mundësia siç thotë Allahu: ““PPaajjttoonniinnjjëërrii--ttjjeettrriinn””, ndërsa ai i cili e merr këtëpërgjegjësi shpreson në shpërblimin eAllahut, që ceket në fjalën e Allahut: ““NNëësshhuummëë bbiisseeddaa ttëë ttyyrree ttëë ffsshheehhttaa nnuukk kkaakkuurrrrffaarrëë ddoobbiiee,, ppëërrvveeçç (bisedës) kkuusshhkkëësshhiilllloonn ppëërr llëëmmoosshhëë,, ppëërr nnddoonnjjëë ttëë mmiirrëëoossee ppaajjttiimm mmeess nnjjeerrëëzzvvee.. EE kkuusshh ii bbëënn kkëëttoodduukkee ppaassuurr ppëërr qqëëlllliimm vveettëëmm kkëënnaaqqëëssiinnëë eeAAllllaahhuutt,, NNee ddoo ttii jjaappiimm mmëë vvoonnëë (në botëntjetër) sshhppëërrbblliimm ttëë mmaaddhh””.. (Nisa, 114).

Ndonjëherë është më mirë të mosndërhysh menjëherë për t’i pajtuar, kjongase më mirë është të presësh derisa tëqetësohet gjendja, të ulet tensioni ihidhërimit ndërmjet palëve, që pastaj tëmerret iniciativa për pajtim. Allahun elusim të na udhëzojë të gjithëve. Shejh Muhamed Salih El-Munexhid.PPyyeettjjaa:: KKaamm nnjjëë vvaajjzzee mmiixxhhee,, ttëë cciillëënn nnuukk

ee vviizziittoojj sseeppssee mmëë ddëëmmttoonn,, mmiirrëëppoo ppëërrsskkaajjkkëëssaajj uunnëë ii jjaapp sseellaamm aassaajj nnëë ttaakkiimmeettffaammiilljjaarree aappoo nnëë ddaassmmaa,, vvaallllëë mmee kkëëttëë ggjjeesstt aallllooggaarriitteett ssee ii mmbbaajj lliiddhhjjeett ffaarreeffiissnnoorree?? SSiiddhhee aa llllooggaarriitteett aajjoo pprreejj ffaarreeffiissiitt??PPëërrggjjiiggjjjjaa:: Falënderimi i takon Allahut. Një: Atë që e potencove se ti i jep vetëm

selam, kur e takon e jo diçka tjetër, kjomjafton për njerëzit e prishur, si lidhjefarefisnore për ta, Allahu na faltë.Dy: Vajza e mixhës tënde hyn në

përgjithësi në farefisninë më të gjerë, tëcilët duhet t’i mbash lidhjet dhe të silleshmirë me ta, po ashtu t’u tregosh dashuriatyre, mirëpo a thua vallë janë nga farefisi, icili është detyrim të mbahen lidhjet me ta,ka mendime të ndryshme të dijetarëve?Sqarim i kësaj çështje është se: farefisi ështëdy llojesh: farefis i ngushtë (mahrem) dhefarefis më i gjerë.FFaarreeffiiss ii nngguusshhttëë (mahrem) llogaritet çdo

dy persona, që e kanë të ndaluar tëmartohen me njëri-tjetrin, qoftë mashkullapo femër, të cilët nuk e kanë të lejuar tëmartohen me njëri-tjetrin, si prindërit,nëna, motrat, vëllezërit, gjyshi, gjyshja, emë lart tyre, si dhe fëmijët e tyre,xhaxhallarët, hallat, dajallarët dhe tezet.Ndërsa fëmijët e xhaxhallarëve, dajallarëve,hallave, tezeve, nuk janë nga farefisi ingushtë, sepse lejohet të martohemi me to.Ndërsa ffaarreeffiissnnii ee ggjjeerrëë llogaritet:

kushdo përveç farefisit të ngushtë, si përshembull vajza e xhaxhait, vajza e hallës,djali i xhaxhait, djali hallës, djali i dajës e

54


kështu me radhë.Disa dijetarë kanë thënë se e kemi

detyrim t’i mbajmë lidhjet farefisnore mefisin e ngushtë, ndërsa farefisi jo i ngushtëështë e pëlqyeshme të mbahen lidhjetfarefisnore me të, por nuk është detyrim. Kymendim është i Hanefive, Mendim më pak injohur tek Malikitë, si dhe Mendim EbulHatabit nga Hanbelitë. Argument i këtyreështë se sikur të ishte detyrim mbajtja elidhjeve farefisnore e të gjithë të afërmve,atëherë do të detyroheshim t’i mbajmëlidhjet me të gjithë bijtë e Ademit, dhe njëgjë e tillë është e pamundshme, prandajështë e patjetërsueshme, që të përkufizohetme mbajtjen e lidhjeve farefisnore mefarefisin më të ngushtë, si dhe e kemi tëndaluar bojkotin e tyre, e ata janë të afërmitsipas gjakut.Mendimi ii ddyyttëë në këtë çështje është se:

detyrohemi t’i mbajmë lidhjet farefisnoreme të gjithë, pa marrë parasysh, a janëfamilje e ngushtë apo jo. Ky është njëmendim tjetër i njohur tek Hanefitë në këtëçështje, mendim i njohur tek Malikitë,mendimi tekstual i Ahmedit, po ashtu njëgjë e tillë kuptohet prej fjalëve të Shafive nëpërgjithësi, asnjëri prej tyre nuk i kakufizuar lidhjet farefisnore me anën egjakut. (El Meusuatu el fikhie el kuvejtie3/83). Shih: Gidhau el bab, të Sifariniut1/354, Berikatu mahmudie 4/153).Autori i librit Subulu Selam 2/628 thotë:

Dije se dijetarët kanë mendime tëndryshme, në lidhje me atë se sipërkufizohet farefisi dhe me kë e kemi përdetyrim që t’i mbajmë lidhjet me të: Ështëthënë se farefis llogaritet kushdo, të cilin eke të ndaluar të martohesh me të, qoftëmashkull apo femër. Kështu që këtu nukhyjnë fëmijët e xhaxhallarëve e as tëdajallarëve. Këta janë argumentuar mefaktin, se është e ndaluar që një grua tëbëhet shemër me hallën e saj apo tezen e saj,

sepse një nikah i tillë çon deri tek bojkoti.Disa kanë thënë: Këtu hyn çdokush që ka

lidhje me trashëgiminë, argument për këtëështë fjala e Pejgamberit alejhi salatu ueselam: “Pastaj ata që janë më poshtë, pastajtë tjerët më të afërt“. Disa kanë thënë: Kushdo që ka lidhje

fisnore pa marrë parasysh a trashëgon apojo.Kadi Ajadi thotë: se mbajtja e lidhjeve

farefisnore është shkallë-shkallë, disa janëmë lart se disa të tjerë. Lidhja më e ulëtështë mosbojkotimi i tyre, përshëndetja etyre me selam dhe të folurit me ta. Kjo varetkrejt nga mundësia dhe nevoja, diçka prejsaj është detyrim e diçka e pëlqyeshme,prandaj po qe se i mban disa lidhje dhe nukmund t’i mbash disa të tjera në maksimumky njeri nuk llogaritet se nuk i mban lidhjetfarefisnore, ndërsa po qe se është ishkujdesur në disa raste kur ka mundësi, kyperson nuk llogaritet se i mban lidhjetfarefisnore.Kurtubiu thotë: “Farefisi që duhet të

mbahet është dy lloje: i përgjithshëm dhe ipërveçëm, i përgjithshëm është: mbajtja elidhjeve me çdo musliman në përgjithësi,duke i dashur muslimanët, duke i këshilluarata, duke qenë i drejtë me ta, si dhe duke içuar në vend detyrat që ka çdo muslimanndaj muslimanit. Ndërsa i përveçëm ka njëgjë më tepër, se për të duhet të kujdeseshpër gjendjen e tyre, që të mos i harrosh ata”. Prandaj pa marrë parasysh vajzë mixhe, a

është detyrim për t’i mbajtur lidhjet me taapo jo, apo llogaritet që e ke familje, ku ështëe pëlqyeshme mbajtja e lidhjeve me te, nëqoftë se të bën dëm po qe se përzihesh me teapo e viziton, atëherë të mjafton vetëm t’ijapësh selam dhe t’i flasësh kur ta takosh nëndonjë rast, dhe në këtë rast kjo nuk tëllogaritet se i ke shkëputur lidhjetfarefisnore me të. Allahu e di më së miri.

MMuuhhaammeedd SSaalliihh eell MMuunneexxhhiidd



PPyyeettjjee:: AA mmëë lleejjoohheett mmuuaa tt’’ii nnddëërrpprreesslliiddhhjjeett ffaarreeffiissnnoorree mmee ttëë aaffëërrmmiitt ee mmii,, ppëërrsshhkkaakk ssee mmeerrrreenn mmee kkaammaattëë,, uu sshheessiinn ttookkaattjjaahhuuddiivvee,, ssii ddhhee uusshhqqeehheenn mmee hhaarraamm?? PPooaasshhttuu aa mmëë lleejjoohheett mmuuaa tt’’ii jjaapp sseellaamm aattyyrree??PPëërrggjjiiggjjjjaa:: Falënderimi i takon Allahut. NNjjëë: Allahu e ka bërë detyrim të mbahen

lidhjet familjare dhe e ka ndaluarshkëputjen e tyre. Allahu thotë:““AAddhhuurroojjeennii AAllllaahhuunn,, mmooss ii bbëënnii sshhiirrkk aattiijjddiiççkkaa,, mmee pprriinnddëërriitt ssiilllluunnii mmiirrëë ddhhee mmeeffaarreeffiissiinn ttuuaajj..”” (Nisa: 36), po ashtu thotë:““JJeeppiinnii hhaakkuunn ttëë aaffëërrmmvvee ttuuaajj,, ttëë nnggrraattëëvvee,,ssii ddhhee kkaalliimmttaarrëëvvee qqëë kkaannëë nnggeelluurr nnëë rrrruuggëë..””(Rum: 38), po ashtu thotë: ““KKiinnii ffrriikkëëAAllllaahhuunn,, mmbbaannii lliiddhhjjeett ffaarreeffiissnnoorree ppëërr ttëëcciillaatt ddoo ttëë ppyyeetteennii,, sseeppssee AAllllaahhuu ëësshhttëëMMbbiikkëëqqyyrrëëssii ii jjuuaajj.” (Nisa : 1).Ajetet dhe hadithet në këtë kontekst janë

të shumta, të cilat e detyrojnë mbajtjen elidhjeve farefisnore dhe ndalojnë ngakëputja e tyre, po ashtu Allahu e mallkonatë që i këput lidhjet farefisnore. Allahuthotë: ““AA nnuukk pprriitteett pprreejj jjuusshh (hipokritëve),qqëë nnëëssee mmeerrrrnnii ssuunnddiimmiinn (ose zmbrapseniprej Fesë Islame) ttëë bbëënnii ttrraazziirraa nnëë ttookkëë ddhheettëë nnddëërrpprriittnnii lliiddhhjjeett ee aakkrraabbaallllëëkkuutt?? JJaannëë aattaaqqëë AAllllaahhuu ii mmaallllkkooii,, ii bbëërrii ttëë sshhuurrddhhëëtt ddhhee uuaavveerrbbooii sshhiikkiimmiinn ee ttyyrree””.. (Muhamed, 22-23).Prandaj shkëputja e lidhjeve farefisnorellogaritet prej mëkateve të mëdha pakurrfarë diskutimi.

DDyy: Mosfolja ndaj muslimanit është dyllojesh, ose për dynja si për nxënien efëmijëve, ose për çështje fetare, si rasti idikujt që bie në bidate apo bën mëkate.Prandaj po qe se hidhërohet me dikë përndonjë çështje të kësaj bote nuk lejohet tërrijë i hidhëruar më shumë se tre ditë, edhepse hidhërimi është i ndaluar në thelb,mirëpo po qe se hidhërohet për ndonjëçështje të sheriatit, atëherë i lejohet të rrijëi hidhëruar më shumë se tri ditë, derisa aiperson të largohet nga ai bidat, ose të

pendohet nga ai mëkat.Mirëpo mund të ndodhë që mosfolja jote

ndaj atij që bie në bidat apo mëkat të bëhetshkak që ai të vazhdojë më keq në bidatinapo mëkatin e tij, atëherë me këtë bojkotnuk është arritur qëllimi i bojkotit; në këtërast nuk lejohet mosfolja, ngase Sheriati eka lejuar distancimin në këtë kontekst: ngashkaku që të vijë deri tek përmirësimi ipersonit në fjalë me këtë bojkot, ndërsa poqe se nuk ka përmirësim, atëherë nuk ështëe lejuar bojkoti. Kështu në këtë rastkërkohet ndonjë metodë më e përshtatshmepër ta përmirësuar këtë njeri si: nxitja e tijme fjalë të buta dhe me inkurajimin, që tëlargohet nga e keqja, e kështu me radhë.Shejhul islam Ibën Tejmije thotë: “Sa i

përket bojkotit që iu bëri Pejgamberi alejhisalatu ue selam atyre tre personave që uvonuan në luftë, si dhe bojkoti i Omerit dhei muslimanëve ndaj atij që lyhet me bojë, kyështë një lloj dënimi, prandaj po qe se mekëtë bojkot arrihet qëllimi që tëpërmirësohet i keqi dhe të kthehet nërrugën e drejtë, atëherë ky bojkot është ivlefshëm, ndërsa po qe se me të arrihet nëshkallën e rritjes së fesadit dhe mëkatit,atëherë nuk është i vlefshëm bojkoti.”(Mexhmua-fetava, 28\216-217).Shejh Abdulaziz ibën Bazi është pyetur,

se çfarë qëndrimi duhet të kemi ndajmëkatarëve të mëdhenj: ai thotë: “Kush bënmëkate të mëdha duhet të këshillohet, sidhe t’i tërhiqet vërejtja nga rreziku i keq ipërfundimit të këtyre veprave, dhe semëkatet e ngurtësojnë zemrën dhe eforcojnë atë, dhe e vdesin. Ndërsa ai që bënmëkate haptazi: ky person duhet tëekzekutohet për atë mëkat, të paraqitet tekprijësi i muslimanëve dhe nuk lejohet që kynjeri të shoqërohet, bile këta tipa duhet tëbojkotohen ndoshta Allahu mund t’iudhëzojë, përpos nëse bojkoti realizon që aitë bëhet edhe më i keq, atëherë në këtë rast

56



e këshillon me metoda më të mira dheefikase, ndoshta Allahu e bën që tëpendohet dhe të udhëzohet, ndërkaq këtapersona nuk merren prapë si shokë, mirëpokëshillohen kohë pas kohe.” (Fetava islamije4\520).Shejh Muhamed ibën Salih Uthejmini

thotë: “Në qoftë se bojkoti bën dobi ose elargon të keqen, e cila do të jetë shkas përndryshimin e të keqit në të mirë, ose e çonmëkatarin të kthehet nga mëkatet, në këtërast lejohet bojkoti, bile thuajse është ikërkuar, krejt kjo sipas madhësisë sëmëkatit.”Ndërsa sot po shohim, se bojkoti ndaj

disa personave të këqij çon që ata të bëhenedhe më të këqij, duke vazhduar në mëkateme inat, kështu që largohen nga dijetarëtdhe besimtarët, kështu që nga ky bojkot nukka kurrfarë dobie, as për ta, as për të tjerët.Bazuar në këtë themi: Bojkoti është ilaç, icili përdoret ku bën mirë, ndërsa ku nukshërben për shërim, atëherë nuk përdoret.Bojkoti është tri llojesh: Kur dobia

rëndon atëherë ai kërkohet. Kur dëmi ështëi sigurt, atëherë ndalohemi nga bojkoti. Kurnuk rëndon, as dëmi, as dobia, atëherë mëafër është ndalesa nga kjo vepër; bazuar nëhadithin e përgjithshëm, ku qëndron: “Nuk ilejohet muslimanit ta bojkotojë, mos t’i flasëvëllait të tij më shumë se tri ditë”.(Mexhmua fetava Ibën Uthejmin, Pyetja Nr:385).Shejh El-Feuzani thotë: “Bojkoti ndaj

muslimanit nuk lejohet më shumë se tri ditëpër ndonjë çështje të dynjasë, prandaj kur tatakojë vëllanë e tij pas kësaj kohe duhet tëpajtohet dhe t’i japë selam kur ta takojë,edhe pse bojkoti për çështjet e dynjasë nukështë i mirë që në esencë të vet, mirëpo poqe se ndodh bojkoti nuk duhet të zgjatet mëshumë se tre ditë, ngase ky është kuptimi ihadithit: “Nuk i lejohet muslimanit tabojkotojë, mos t’i flasë vëllait të tij më

shumë se tri ditë”. Pra, ka si qëllim kurbojkoti bëhet për ndonjë çështje ngaçështjet e dynjasë.Ndërsa po qe se bojkotohet mëkatari për

shkak të mëkatit që ai bën, duke qenëmëkati prej mëkateve të mëdha, dhe kyperson nuk largohet nga ai mëkat: atëherënë këtë rast detyrohemi ta këshillojmë tëketë frikë Allahun, e në qoftë se vazhdonprapë e nuk ndalet nga mëkati, atëherëbojkotohet. Ndoshta bojkoti e çon tëpendohet; përpos po qe se bojkoti çon deritek dëmi më i madh; atëherë nuk lejohet tëbojkotohet, prandaj bojkoti është ivlefshëm, kur ka dobi dhe nuk çon në njëdëm më të madh”. (El-munteka min fetavaShejh El-Feuzan, 1\273-274).TTrree: Dispozita e dhënies selam bidatçiut,

apo mëkatarit, është e njëjtë me atë tëbojkotit, pra çështja sillet rreth asaj, se apërfiton i bojkotuari me këtë gjest apo jo. Nëqoftë se bojkoti çon tek e mira, atëherë nuki jep selam, ndërsa po qe se bojkoti nuk bëndobi, atëherë i jep selam. Shejh Muhamedibën Salih Uthejmini thotë: “Bojkoti po qe sei bën dobi mëkatarit, atëherë bojkotoje,përndryshe mos e bojkoto. Në qoftë se takonnjë person që pi duhanin, dihet se pirja eduhanit është mëkat, prandaj pirja eduhanit haptazi e zbret personin në atëgjendje që nuk i pranohet dëshmia, prandajjepi selam këtij njeriu kur e sheh se bojkotinuk bën dobi. Jepi selam, se ndoshta kur ijep selam mund të bisedosh me të dhe t’itregosh se duhani është haram. Takëshillosh se një gjë e tillë nuk është mirë tabësh, e ndoshta e shuan cigaren dhe e le.Ndërsa po qe se nuk i jep selam, të merr inatdhe nuk e pranon këshillën nga ti, edhe nëqoftë se bën mëkate haptazi: jepi selam dhekëshilloje”.

((LLiikkaauull--mmeeffttuuhh,, 116655 ppyyeettjjaa NNrr:: 88))..


SHKRUAN: ENIS RAMA

Njerëzit si krijesa të Allahut dallojnë në shumëaspekte ndërmjet tyre. Krahas dallimeve të mëdhanë dukjet, gjuhët, shijet dhe të ngjashme me to, ata

dallojnë edhe më tepër në ambiciet dhe vullnetet e tyre.Disa nga ata mjaftohen me një jetë tejet modeste pashënuar ndonjë arritje të theksuar, ndërsa disa të tjerënuk ndalen derisa të prekin majat e suksesit të synuar.Në bazë të këtyre dallimeve ata ndahen në pasues dhe

të pasuar, në udhëheqës dhe të udhëhequr. Prandaj çdopopull i ka të preferuarit e tij, që shërbejnë sishëmbëlltyra dhe u referohen mësimeve të tyre për tërëatë që kanë nevojë në jetën e tyre. Tek ne muslimanët,padyshim se të dërguarit e Allahut zënë vendin kryesornë këtë drejtim. Allahu i Madhëruar i zgjodhi, që ata tëjenë shembull për njerëzit dhe përmes mësimeve dheudhëzimeve të tyre të ndikojnë në jetën e njerëzve nëpërgjithësi. Allahu i Madhëruar thotë: ““KKëëttaa jjaannëë aattaa,, ttëëcciillëëtt AAllllaahhuu ii kkaa uuddhhëëzzuuaarr nnëë rrrruuggëënn ee ddrreejjttëë,, pprraannddaajjeeddhhee ttii nnddiiqq rrrruuggëënn ee ttyyrree..”” Enam-90. Ndërsa për tëDërguarin tonë thotë: ““NNëë ttëë DDëërrgguuaarriinn ee AAllllaahhuutt kkaa nnjjëësshheemmbbuullll ttëë mmrreekkuulllluueesshhëëmm ppëërr aattëë,, qqëë sshhpprreessoonn tteekkAAllllaahhuu ddhhee DDiittaa ee FFuunnddiitt ddhhee ee ppëërrmmeenndd sshhuummëë AAllllaahhuunn..””Ahzab-21. Nga kjo na bëhet e qartë, se të dërguarit eAllahut në përgjithësi janë mësuesit e njerëzimit dhejanë shembuj për ta. Në krye të tyre është i Dërguari ynë58

SHËMBËLLTYRA

NJERËZ MENDIKIMNë qoftë se preferojmë për veten tonë që të ndjekim mësimet etyre, atëherë duhet që të përfitojmë edhe nga devotshmëria etyre, nga morali, sinqeriteti, bujaria etj


SHËMBËLLTYRA

Muhamedi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, i cilika qenë dhe do të mbetet shembulli ipazëvendësueshëm për tërë njerëzimin derinë ditën e fundit të kësaj bote.I Dërguari sal-lAllahu alejhi ue sel-lem la

pas vete një trashëgimi të madhe të fjalëvedhe veprave, që na mbetet neve t’i ndjekimato mësime dhe t’i vejmë në praktikë ato qëna janë e kërkuar. Mirëpo duke pasur par -asysh se jo të gjithë nga muslimanët do tëkenë mundësi të kenë qasje në këtë tra shëg -imi dhe do të kenë ambicie për t’u marrë mestudimin dhe shtjellimin e kësaj trashëgimie,atëherë i Dërguari sal-lAllahu alejhi ue sel-lem veçoi një kategori të posaçme njerëzish epër të cilët na thotë: “Dijetarët janëtrashëgimtarët e të dërguarve.”Dijetarët tanë me përkushtimin më të

madh iu qasën kësaj trashëgimie dhe epërcollën në mënyrën më dinjitoze, duke ushndërruar kështu në shembuj të gjallë dhepraktikë të atyre që do t’i mbrojnë vlerat dhedo t’i luftojnë të gjitha ato dukuri negative,që rrezikojnë shoqërinë në përgjithësi.Dijetarë tanë në dallim nga të tjerët, nuk

ishin dhe nuk mbetën vetëm burimeinformacionesh, duke bërë kështu një ndarjetë dhunshme mes asaj që flitet dhe veprohet,por u kthyen në shembuj devotshmërie,morali, sinqeriteti e shumë të tjera, të cilatpara se t’ua mësonin të tjerëve me fjalë uamësonin përmes veprave të tyre.Tek të tjerët mund të gjejmë, që një i

dijshëm i tyre, që ua mësoi njerëzimit shumëgjëra të dobishme të ketë qenë në anën tjetëri thyer shpirtërisht, plot depresione eshqetësime. Ka pasur të atillë që preferuanpër veten e tyre, që përmes vetëvrasjes t’ijapin fund jetës së tyre e shumë anomali tëndryshme, që i lexojmë për të tillë dijetarë, tëcilët fatkeqësisht nuk arritën që përmes dijesqë patën ta ndriçojnë zemrën e tyre dhe t’igarantojnë vetes së tyre një jetë më tëlumtur. Prandaj ne me plot mburrje dhe

krenari flasim për dijetarët tanë, sikurse EbuHanifeja, Maliku, Shafiu, Ahmedi, Sufjani,Evzaiu etj. Krahas asaj që ishin shembuj tëditurisë ata njëherësh ishin edhe shembujdevotshmërie, sinqeriteti, bujarie, guximi,solidariteti, morali etj. Ne si muslimanë kurflasim për ta dhe trajtojmë biografitë e tyreduhet që pos dijes që marrim nga ata dhe mekënaqësi ndjekim mësimet e tyre, të marrimnga ata edhe ndikimin e këtyre mësimeve nëjetën e tyre të përditshme.Një qasje selektive ndaj trashëgimisë që

lanë na bën të mangët dhe na privon edhenga përfitimi real edhe i vetë diturisë që ma -rr im nga ata. Në qoftë se preferojmë për vet -en tonë që të ndjekim mësimet e tyre, atë -herë duhet që të përfitojmë edhe nga de vo ts -h mëria e tyre, nga morali, sinqeriteti, bujariaetj. Në këtë mënyrë do të kemi mundësi që tëpërfitojmë nga ata dhe nëse eventualishttakohemi tek ndonjë mospajtim mes tyreatë h erë kjo do të shërbejë si pasuri e asn jë -herë si mundësi për përçarje dhe konflikt.Një trajtim i kompletuar i biografisë së tyredo të na sillte përfitime të ndryshme e që nëvijim do të mund të veçonim disa prej tyre:

DDëësshhmmiiaa kkoonnkkrreettee ssee mmëëssiimmeett iissllaammee jjaannëë ttëë pprraannuueesshhmmee ppëërr nnaattyyrrsshhmmëërriinnëë ee nnjjeerriiuuttJo rrallëherë dëgjojmë sot zëra të atillë, që

e pranojnë se Islami i ka mësimet më tëmrekullueshme, më të arsyeshme, por emeta është se njeriu nuk mund t’i vërë në

...Dijetarë tanë në dallim nga tëtjerët, nuk ishin dhe nukmbetën vetëm burime informa-cionesh, duke bërë kështu njëndarje të dhunshme mes asajqë flitet dhe veprohet...

“ “

60

SHËMBËLLTYRA

praktikë ato. Këta dijetarë janë dëshmitarëtmë të mirë, se njeriu ka mundësi të jetëautoritativ dhe njëkohësisht të jetë idevotshëm dhe i moralshëm. Ata na mësojnë se kemi mundësi të

merremi me dituri, me punë dhe njëherëshedhe t’i përkushtohemi Zotit tonë meadhurime dhe vepra të mira. Nga ajo që atana lanë bindemi, se është e mundshme qënjeriu ta refuzojë atë që i ofrohet nga të miratmateriale, në qoftë se marrja e tyre do tëishte në llogari të parimeve dhe vlerave që ibart njeriu. Të gjitha këto dhe shumë gjëra tëtjera këta dijetarë na i dëshmojnë se janë tëmundshme dhe të realizueshme.

PPëërrkkrryyeerrjjaa ee vveepprraavveeNga jeta e dijetarëve tanë mund të

veçojmë edhe atë, se çdo punë që kanë bërëdhe e bëjnë janë përpjekur, që ta kryejnë nëmënyrën më të përkryer. Prandaj nëseshikon në kërkimin e diturisë i gjen në majate këtij kërkimi me ç’rast ka ndodhur, që nëkërkimin e një thënie të të Dërguarit tëudhëtojnë me ditë e javë. Nëse shikon nëadhurimin e tyre vëren se kanë bërëpërpjekjet maksimale, që të jenë tëpërkushtuar dhe të devotshëm në këtëadhurim. Prandaj nëse i referohemi këtyreshembujve do të kemi mundësi të shtojmëveprat tona dhe të përmirësojmë kualitetingjatë kryerjes së tyre.

TT’’ii eedduukkoojjmmëë ffëëmmiijjëëtt ttaannëë nnëënn hhiijjeenn ee kkëëttyyrree sshheemmbbuujjvveeTë rinjtë tanë sot kanë të preferuarit e

tyre dhe duke i pasur ata si shembujmundohen që si ata të vishen, të sillen, tëflasin etj. Fatkeqësia qëndron në atë, se këtashembuj jo vetëm që nuk janë muslimanë,por ata edhe ushtrojnë profesionet më tëpafrytshme për shoqërinë. Në mungesë tëshembujve të mirëfilltë apo në prezantimin ecunguar të tyre, atëherë muslimanët e gjejnë

veten të detyruar të kërkojnë alternativetjera.Në prezantimin e mirëfilltë të dijetarëve

tanë, si p.sh. në shfrytëzimin e kohës, nëleximin dhe studimin e gjatë, në guximin dhetrimërinë e shumë të tjera muslimani i kësajkohe do të gjendet para një thesari shumë tëpasur suksesesh dhe arritjesh me ç’rast nukdo të ketë as nevojën minimiale për huazime.Madje këta shembuj do t’ia bëjnë të qartë, sekush i dha me të vërtetë kontribut shkencësdhe njerëzimit në përgjithësi.

BBuurriimm ii kkrreennaarriissëë ddhhee iinnkkuurraajjiimmiittPërmes këtyre shembujve dhe trajtimit të

mirëfilltë ku mësojmë për sukseset dhe tëarritjet e tyre, na përshkon në vazhdimësi njëkrenari, se ne si muslimanë kemi qenëgjithnjë ata të cilët promovuan realishtvlerat e lirisë dhe të drejtave. Ne – mendihmën e Allahut- u treguam njerëzve se siudhëhiqet dhe administrohet me vendin dhepasurinë. Ua mësuam atyre sinqeritetin,devotshmërinë, bujarinë, guximin etj.Në anën tjetër, tek ata gjejmë se në

rrethana shumë më të pavolitshme se ato qëne gjendemi sot dhe me kushte e mundësishumë më të vogla se sa i kemi ne, megjithatëia arritën dhe prekën majat e suksesit në tëgjitha rrafshet e kësaj bote. Prandaj ky ështënjë inkurajim për ne, që të mbështetemi tekAllahu i Madh dhe pastaj të përdorim atë qëkemi për dore për të arritur atje ku është ekërkuar nga ne të arrijmë. Për këto dheshumë të tjera, na nevojitet një studim më ithelluar dhe më përfshirës i biografive tëdijetarëve tanë e që pastaj me lejen e Allahutkëto mësime të na çojnë atje ku çuan edhevetë ata që i jetësuan në praktikë këtomësime.

numri 55 v5 - albislam · veten si selefi. ndër njerëzit që i vënë më shumë në dukje...

Documents