nw iii 1 variatie in voortplanting
TRANSCRIPT
III De maakbare mens
H1: Variatie in voortplanting
H2: Gametogenese
H3: Erfelijkheid bij de mens
H4: Embryogenese
H5: Zwangerschap en geboorte
H6: De maakbare mens?
III De maakbare mens
H1: Variatie in voortplanting
H2: Gametogenese
H3: Erfelijkheid bij de mens
H4: Embryogenese
H5: Zwangerschap en geboorte
H6: De maakbare mens?
Grote semesteropdracht!
Variatie in
voortplanting
III-1
chloroplast
kern
mitochondrion
vacuole
plastide
celmembraancelwand
lysosoom
Golgi apparaat
ER met ribosomen
0.1 De cel en haar onderdelen
Plantaardige cel Dierlijke cel
0.1 De cel en haar onderdelen
0.1 De cel en haar onderdelen
16
15
Celmembraan = scheiding tussen polair en polair
= dubbele laag emulgatoren
fosfolipiden
17
18
19
20
1.1 Voortplantingsstrategieën
Soorten overleven door
Trade off:
- veel nakomelingen, weinig energie in de overleving
- weinig nakomelingen, veel energie in de overleving
VARIATIE
1.2 Celsplitsing
bij Prokaryoten
(zonder kern, DNA in plasmiden)
plasmide
- snel: 15 ' tot enkele dagen
exponentieel
- efficiënt
VARIATIE door
uitwisseling plasmiden
- “soortgenoten”
- andere prokaryoten (beperkt)
1.2 Celsplitsing
5 000 000 000 000 000 000 000 per dag!
1.3 Celdeling bij cellen met kern
Eukaryoten = cellen met kern.
2n stukjes DNA zitten in de kern: chromosomen.
Deling = gestructureerd stappenplan.
INTERFASE = fase tussen delingen
DNA-duplicatie door
DNApolymerase
INTERFASE = fase van een actieve cel
(~eiwitsynthese)
DNA is vlokkig en
leesbaar:
1.3 Celdeling bij cellen met kern
centromeer
chromatide
chromatide
PROFASE = voorbereiding op deling
DNA verdicht tot (zichtbare) chromosomen
kernwand lost op
spoelfiguur vormt zich (centriolen)
PROFASE
PROFASE
DNA verdicht tot (zichtbare) chromosomen
META- en ANAFASE
eigenlijke DNA-verdeling: 2 mogelijkheden
(zie verder)
TELOFASE
kernwand vormt zich
chromosomen despiraliseren tot chromatinenetwerk
cytokinese (celsplitsing)
Hierop volgt ogenblikkelijk de volgende interfase.
TELOFASE
MITOSE = gewone celdeling
alle dochtercellen zijn
genetisch identiek (diploïd, 2n).
voor groei, herstel,
ongeslachtelijke voortplanting
( geen genetische variatie!)
1.4 Groei door deling: mitose
METAFASE
2n chromosomen in het middenvlak
spoelfiguur is af
ANAFASE
chromatiden splitsen in centromeer
spoelfiguur trekt chromatiden uit elkaar
PROMETAFASE
METAFASE
ANAFASE
1.4 Groei door deling: mitose
1.5 Meiose en
geslachtelijke voortplanting= reductiedeling
voor geslachtelijke
voortplanting
alle dochtercellen
zijn genetisch uniek en
hebben slechts de helft van de
chromosomen (haploïd, n):
geslachtscellen
twee haploïde cellen (van
verschillende ouders) vormen
samen 1 omnipotente cel
Startpositie
= identiek als bij mitose
= dubbele hoeveelheid DNA
2 delingen nodig om naar
de helft te gaan:
- meiose I (echte reductie)
- meiose II (gewone mitose)
METAFASE 1
homologe chromosomen
paarsgewijs in het evenaarsvlak
genuitwisseling: cross-over
spoelfiguur is af
ANAFASE 1
centromeren blijven
n volledige chromosomen
naar elke pool
de reductie is gebeurd!
1.5 Seksuele voortplanting
1.5 Seksuele voortplanting
- via gametogenese (meiose)
+ samensmelten (bevruchting, eventueel seks)
+ embryogenese
- seks vraagt om paringsgedrag, …
Tweeslachtigheid (vb slakken):
wederkerige bevruchting
mogelijk, maar:
voortplanting gaat vooraf
door gevecht om de
rolverdeling