การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 522 ~

O-45 การผลตความปรารถนาเพอเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมไทย1

ธนศกด สายจ าปา2

บทคดยอ บทความชนนอธบายถงกระบวนการผลตความปรารถนาเพ อใหคนในสงคมไทยตองเกบกดปดก นความปรารถนาของตนเองและกลายเปนกลไกหลกในการควบคมคนในสงคมไทยใหมความปรารถนาตามแบบทชนชนปกครองและรฐไทยผลตขน โดยน าแนวคดการเมองของความปรารถนาของชลส เดอเลซกบเฟลกซ กตตาร (Gilles Deleuze and Félix Guattari) มาเปนกรอบแนวคดหลกในการอธบายกลไกการผลตความปรารถนาเพอเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมไทย โดยบทความนใหความส าคญกบการสรางความเปนไทยทถกใชเปนกลไกหลกในการผลตความปรารถนาทตองการเกบกดปดกนความปรารถนาของตนเองของคนในสงคมไทยหรอเปน “การเมองของความปรารถนาแบบเกา” (the old politics of desire) ทชนชนปกครองและรฐไทยไดลงทนทางสงคมเพอผลตความปรารถนาดงกลาว จนท าใหคนในสงคมไทยมความปรารถนาทจะด าเนนชวตตามความเปนไทยและหากบคคลใดมความปรารถนานอกแบบความเปนไทยกจะถกลงโทษทางสงคมและกฎหมาย ค าส าคญ: การเมองของความปรารถนา การผลตความปรารถนา ความเปนไทย จตไรส านกทางสงคม

1 บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธรฐศาสตรดษฎบณฑต คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2557 เรอง “การเมองของความปรารถนากบการศกษาการเคลอนไหวของพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย” (The Politics of Desire: A Case Study of People’s Alliance for Democracy Movement) 2 ผชวยศาสตราจารย ดร. ประจ าสาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 523 ~

Abstract The article examines the process of desiring-production that renders Thai people desires their own repression. This desire for self-suppression becomes the major apparatus for social control leveled by the Thai ruling elite. The study applies Deleuze and Guattari’s notion of the politics of desire as its main conceptual framework to analyze and explain the process of desiring production that renders people desire their own repression in Thai society. This article directs its attention to the process of the production of Thainess which, then, is used as a means to produce the desire for suppression. This marks the old politics of desire in which the Thai ruling elite and the Thai State chose as their avenue of social investment to produce such a desire resulting in the whole Thai society desires to live their lives in accordance with the notion of Thainess. Any violation against Thainess will be met with harsh social and legal repercussion. Key Words: politics of desire, desiring-production, Thainess, social unconscious

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 524 ~

การผลตความปรารถนา (desiring-production) เพอเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมไทย เพอไมใหมความปรารถนาทผดแผกแตกตางจากความปรารถนาทสงคมไทยก าหนดหรอเปนการเมองของความปรารถนาแบบเกาทชนชนปกครองไทยใชเปนกลไกในการเกบกดปดกนความปรารถนา ดวยการน า “ความเปนไทย” (Thainess) มาใชเปนสวนหนงของกระบวนดงกลาวนน เปนประเดนส าคญทผเขยนตองการน าเสนอในบทความน ดวยการน าแนวคดจตไรส านกและการเมองของความปรารถนา (a politics of desire) ของชลส เดอเลซ กบเฟลกส กตตาร (Gilles Deleuze & Félix Guattari) มาเปนกรอบในการอธบายเพอแสดงใหเหนวาการสรางปมอดปส (oedipalization) และจตไรส านกทางสงคม (social unconscious) ของสงคมไทยสงผลอยางไรตอความคดทางสงคมและการเมองของคนในสงคมไทย เนองดวยกลไกดงกลาวท าหนาทเหมอนกลไกก ากบความสมพนธ (dispositif) ซงลวนแลวแตถกผลตขนมาจากวาทกรรมทมความแตกตางหลากหลายทงในรปของสถาบนทางสงคม แบบของสถาปตยกรรม การตดสนใจภายใตกฎระเบยบ กฎหมาย มาตรการในการบรหารจดการ หลกการทางวทยาศาสตร ปรชญา คณธรรม ทเชอมตอกนจนกระทงกอใหเกดความสมพนธภายในกลไกดงกลาว ดงนนกลไกจงเปนความสมพนธทเกดจากการเชอมตอกนระหวางองคประกอบตาง ๆ ทมความแตกตางหลากหลายโดยมจดมงหมายส าคญอยทการท าหนาทในการครอบง า (Foucault, 1980, pp. 194-195) ทางสงคมในลกษณะแตกตางกนไป แนวคดจตไรส านกในทศนะของชลส เดอเลซ แนวคดจตไรส านกของเดอเลซนนมรากฐานทางความคดมาจากนกคดรนกอนซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud) และมวธคดเชงปรชญาเปนฐานส าคญ โดยมองวากระบวนการกอรปของจตไรส านกนนเกดขนเนองจากมนษยตองการทจะเตมเตมจตส านกและนคอสงท กอททฟรด วลเฮลม ฟอน ไลบนซ (Gottfried Wilhelm von Leibniz) ค า ร ล ก ส ท ฟ ย ง (Carl Gustav Jung) แ ล ะ เด อ เล ซ เร ย ก ว า “กระบวนการท าใหเปนปจเจกบคคล (individualization)” และภายใตกระบวนการท าใหเปนปจเจกบคคลนเองจงกอใหเกดการกอรปของจตไรส านกซงกระท าผานวฒนธรรมของมนษย เชน วฒนธรรมสมยใหม เพลงสมยใหม และภาพยนตรในยคหลงสงคราม เปนตน ดวยมมมองดงกลาวจงท าใหจตไรส านกในทรรศนะของเดอเลซมไดมการกอรปเฉพาะในทางจตพยาธสภาพหรอความผดปกตทางจตแตเพยงดานเดยว (Kerslake, 2007, p. 3) ดงจะเหนไดจากการทเดอเลซกบกตตารไดน าแนวคดทางปรชญามาเปนฐานในการสรางแนวคดเภทวเคราะห3 (schizoanalysis) เพอวพากษทาทายทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยดเพอน าเสนอมมมองใหมในการท าความเขาใจจตไรส านกและความปรารถนา

3 ผเขยนแปลค าวา “schizoanalysis” วา “เภทวเคราะห” เนองดวยค าวา “schizo” ถกแปลเปนภาษาไทยวา “เภท” ซงค าวา “เภท” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 หมายถง “(น.) การแบง, การแตกแยก, การท าลาย, มกใชเปนสวนทายของสมาส เชน สามคคเภท, สงฆเภท; สวน, ภาค; ความแตกตาง, ความแปลก; ชนด, อยาง. (ก.) แตก, หก, ท าลาย, พง.” ดงนนค าวา “เภทวเคราะห” จงเปนการวเคราะหทแตกหกกบแบบกฎเกณฑ และระบบระเบยบตาง ๆ ในสงคมการเมอง อนจะน ามาซงการเปดมมมองใหมใหกบการมองปรากฏการณตาง ๆ ในอกดานหนงผเขยนเลอกใชค าวา “เภทวเคราะห” เพอสะทอนใหเหนการเสนอกรอบการวเคราะหใหมของเดอเลซกบกตตารทตองการปะทะกบจตวเคราะหนนเอง ในขณะท ไชยรตน เจรญสนโอฬาร เลอกทจะแปลค าวา “schizoanalysis” วา “การวเคราะหแบบจตเภท”. ดรายละเอยดใน ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, การเมองของความปรารถนา (The Politics of Desire) (กรงเทพฯ: ส านกพมพบานพทกษอกษร, 2555).

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 525 ~

นอกจากเดอเลซจะไดรบอทธพลทางความคดเกยวกบสญชาตญาณและจตไรส านกจากยงดงปรากฏในบทความเรอง From Sacher-Masoch to Masochism (Deleuze, 2004, pp. 125-133) แลว เดอเลซยงไดน าแนวคดจตไรส านกของแบรกซงมาเปนฐานทางความคดและน าทฤษฎเวลาของแบรกซงมาเปนฐานทางปรชญาอกดวย (Deleuze, 1988, pp. 51-72) จงท าใหแนวคดจตไรส านกของเดอเลซกบกตตารวพากษทาทายตอทฤษฎจตวเคราะหและปมอดปสของฟรอยดอยางมาก ดงปรากฏใหเหนเดนชดในงานเขยนทม ช อ ว า Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia และ A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia การรบอทธพลทางความคดดงกลาวท าใหเดอเลซกบกตตารไดเปลยนพลวตภายในของจตไรส านก กลาวคอ เดอเลซกบกตตารปฏเสธแนวคดของฟรอยดทวาจตไรส านกเปนสงทเกบกดปดกนจตส านก หากแตพวกเขากลบมองในทางตรงกนขามวาจตส านกตางหากทเปนตวเกบกดปดกนจตไรส านก (Buchanan, 2008, p. 27) ดงนนการกอรปจตไรส านกตามความหมายของเดอเลซกบกตตารจงมไดเกด จากการร ส กขาดเหมอนกบการอธบายของฟรอยดแตอยางใด กลาวคอในขณะทจตวเคราะหมองวาจตไรส านกเปนสงทด ารงคงอยกบมนษยมาตงแตแรกเกด ถกก าหนดทางพนธกรรม ถกวางโครงสราง (Stivale, 1980, 47) และทายทสดคอถกท าใหสอดคลองกบบรรทดฐานของสงคม หากแตเภทวเคราะหกลบตงค าถามตอกระบวนการสรางจตไรส านกในลกษณะดงกลาว เหตเพราะจตไรส านกในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารมไดใหความส าคญกบการสรางจตไรส านกในระดบปจเจกบคคลหรอเพยงแคความสมพนธระหวางบคคลแตเพยงดานเดยวเทานน หากแตเดอเลซกบกตตารมงความสนใจไปในกระบวนการสรางจตไรส านกในระดบสงคม ดงนนแนวคดจตไรส านกและแนวคดการเมองของความปรารถนา (a politics of desire) จงเปนไปเพอตองการตอบค าถามบางประการวา หากเดอเลซกบกตตารมองวาปมอดปสมไดมความเปนสากลเฉกเชนทฟรอยดกลาวถงแลว ปมอดปสในแตละสงคมยอมมความแตกตางกนไปในแตละลกษณะ และนนจงท าใหการอธบายถงการเกบกดปดกนความปรารถนามไดถกจ ากดกรอบอยในเฉพาะปรมณฑลของความปรารถนาทางเพศตามแนวคดจตวเคราะหอกตอไป เพราะการน าเสนอแนวคดเภทวเคราะหของเดอเลซกบกตตารไดขยายปรมณฑลดงกลาวสพนททางสงคมและการเมอง เพอกอใหเกดการอธบายถงการเกบกดปดกนความปรารถนาทแนวคดจตวเคราะหไดกระท าตอสงคม เศรษฐกจ และการเมอง ดวยเหตดงกลาว บทความนจงตองการน าเสนอการผลตความปรารถนาทตองการเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมไทยทถกใชเปนกลไกหลกในการควบคมคนในสงคมใหมความปรารถนาไปในทศทางทชนชนน าและรฐไทยก าหนด เพอประโยชนตอการปกครองในแตละชวงเวลา ความนาสนใจในประเดนนอยทวาแมจะมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสระบอบประชาธปไตยแลว แตความปรารถนาของคนในสงคมไทยกลบไมเปลยนแปลงในสาระส าคญ อกทงยงถกผลตซ าและตอกย าใหกระชบแนนขนในบางชวงเวลาอกดวย ซงความปรารถนาทถกแฝงฝงเขาสจตไรส านกทางสงคมของคนในสงคมไทยอยางนมนวลแนบเนยนมาเปนเวลาชานานนนกคอ “ความเปนไทย” นนเอง จนกระทงคนในสงคมไทยตระหนกวาความปรารถนาในลกษณะดงกลาวเปนความปรารถนาของตนเอง และมไดถกผลตสรางโดยชนชนปกครองหรอรฐไทยแตอยางใด อกทงยงมไดตระหนกรวาการมความปรารถนาในลกษณะดงกลาว

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 526 ~

เกดขนผานกลไกการผลตความปรารถนาเพอใหคนในสงคมไทยมความปรารถนาทจะเกบกดปดกนความปรารถนาของตนเอง อนน ามาซงความปรารถนาในแบบทสงคมไทยก าหนดและเกบกดปดกนความปรารถนาแบบอนของคนในสงคมไทยมาโดยตลอด การอภปรายใหเหนฐานของการสรางความเปนไทยในสวนน จงตองการสะทอนใหเหนกระบวน “การแฝงฝงความเปนไทยในจตไรส านกทางสงคม” ผานทรรศนะของเดอเลซกบกตตารทมองวาสงคมด ารงอยระหวาง 2 ขนการผลตความปรารถนา นนคอ การมสภาวะทางจตแบบหวาดระแวงหรอพารานอยด (paranoia) กบสภาวะทางจตแบบจตเภท (schizophrenia) หรอหากกลาวในภาษาของเดอเลซกบกตตาร สภาวะทางจตแบบหวาดระแวงกคอ “การเมองของความปรารถนาแบบเกา” ทถกใชเปนกลไกในควบคมความปรารถนาของคนในสงคม เพอจ ากดและควบคมการไหลเวยนทางสงคม (social flows) ดวยการยดกมการไหลเวยนทางสงคมทงในเชงความหมายและพฤตกรรม โดยการแฝงฝงตวเองบนระบบความเชออยางสมบรณ ในขณะท “การเมองของความปรารถนาแบบเดอเลซกบกตตาร” คอสภาวะทางจตแบบจตเภททตองการสลายรหสและกอใหเกดการไหลเวยนทางสงคม (Chairat Charoensin-O-larn, 2012, pp. 87-96) ดงนนการอธบายการผลตความปรารถนาเพอเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมไทยในบทความน จงมงเนนการอธบายประเดนตางๆ ขางตนผานการผลตการเมองของความปรารถนาแบบเกาเปนหลก ประเดนส าคญอกประเดนหนงซงตองท าความเขาใจในเบองตนกคอ จตไรส านกทางสงคมในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารทกลาวถงในบทความน มไดกอใหเกด “จตส านกทผดพลาด” เฉกเชนทรรศนะแบบมารกซสต เนองดวยจตไรส านกทางสงคมในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารเกดขนบนการผลตความปรารถนาเพอเกบกดปดกนความปรารถนาของตวเอง ดวยเหตดงกลาวจตไรส านกทางสงคมในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารจงกอใหเกด “จตส านกทครบถวน” (fully conscious) (Williams, 2003, p. 16) มการตระหนกรอยตลอด หาใชเกดจากการถกลอลวงผานกลไกทางอดมการณแตอยางใด ดงนนการผลตความปรารถนาทตองการเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมจงด าเนนไปเพอแฝงฝงจตส านกในลกษณะดงกลาวนนเอง การแฝงฝง “ความเปนไทย” ในจตไรส านกทางสงคม

““ชาต” ไทยเปนจนตนากรรมของชนชนน าทางการเมองจ านวนนอยทยดเยยดลงไปใหคนอน ตลอดเวลาทผานมาชนชนน าใช “ชาต” และ “ความเปนไทย” เปนเครองมอในการรกษาโครงสรางอภสทธในทกทางไวในมอของตนเอง” (นธ เอยวศรวงศ, 2542, น. 9-10)

การทนกแสดงชายผหนงประกาศกองกลางเวทภายหลงรบรางวลนกแสดงสมทบชายยอดเยยมของรางวลนาฏราช ครงท 1 ประจ าป 2552 ทจดโดยสมาพนธสมาคมวชาชพวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน เพอแสดงออกซงความจงรกภกดและขบไลผทไมจงรกภกดตอสถาบนกษตรยใหออกจากประเทศ

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 527 ~

ไทยนน4 นบไดวาเปนสงทสะทอนใหเหนถง “มรดกตกคางทางความคด” ทถกสรางขนราวกวาศตวรรษ แตยงคงตกคางและมอทธพลทางความคดตอคนในสงคมไทยไดเปนอยางด เพราะเหตใดอทธพลทางความคดจากสมยสมบรณาญาสทธราชยยงคงตกคางและสรางความปรารถนาแบบหนงใหกบคนในสงคมไทย? จนกลายเปนปญหาเชงโครงสรางทางสงคมและวฒนธรรมไทยทท าใหการแกไขปญหาเชงโครงสรางทางสงคม เศรษฐกจ และการเมองไทยไมสามารถด าเนนไปไดอยางยงยน ดวยเหตดงกลาว ผเขยนจงตองการท าความเขาใจวาอะไรคอจดเรมตนและกระบวนการในการแฝงฝงจตไรส านกในลกษณะดงกลาว เพอแสดงใหเหนถงรองรอยของการผลตความปรารถนาในแบบทสงคมไทยก าหนดหรอการเมองของความปรารถนาแบบเกาทชนชนปกครองไทยใชเปนกลไกในการเกบกดปดกนความปรารถนา ดวยการอธบายถงกระบวนการสราง “ความเปนไทย” เปนส าคญ เพราะนนคอสงทแสดงใหเหนถงกลไกทถกใชในการเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมไทยไดอยางชดเจนทสด แนนอนวากระบวนการสรางความเปนไทยเปนกระบวนการทถกสรางขนอยางตอเนองในทกยคทกสมย แตกไดมการนยามความเปนไทยไวในลกษณะทแตกตางกน5 อกทงภายใตกระบวนการสรางความเปนไทยเองกสะทอนใหเหนถงสนามของการตอสระหวางคณะราษฎรกบฝายนยมกษตรย ดวยภายหลงการ

4 พงษพฒน วชรบรรจง กลาวภายหลงการรบรางวลนกแสดงสมทบชายยอดเยยมจากละครเรอง “พระจนทรสรง” จากรางวลนาฏราช ครงท 1 ประจ าป 2552 เมอวนท 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 วา “... เปนรางวลทไดรบบทบาทจากผทเปนพอนะฮะ กขออนญาตพดถงพอนดหนงกแลวกนครบ พอเปนเสาหลกของบานนะครบ บานของผมหลงใหญนะครบ ใหญมาก เราอยกนหลายคน ผมเกดมานบานหลงนกสวยงามมากแลว สวยงามและอบอน แตกวาจะเปนแบบนได บรรพบรษของพอ เสยเหงอ เสยเลอด เอาชวตเขาแลก กวาจะไดบานหลงนขนมานะครบ จนมาถงวนน พอคนนกยงเหนอยทจะดแลบาน และกดแลความสขของทก ๆ คนในบาน ถามใครสกคนโกรธใครมากไมร ไมไดดงใจเรองอะไรมากไมร แลวกพาลมาลงทพอ เกลยดพอ ดาพอ คดจะไลพอออกจากบาน ผมจะเดนไปบอกกบคน ๆ นนวา ถาเกลยดพอไมรกพอแลว จงออกไปจากทนซะ เพราะทนคอบานของพอ ...” นายพงษพฒน กลาวดวยน าเสยงสนเครอ ในขณะทเมอกลาวถงตรงน เหลาดารา นกแสดง และคนในวงการบนเทงกเรมปรบมอ และโหรองใหการสนบสนน ขณะทนายฉตรชย เปลงพานช เพอนนกแสดงถงกบซาบซงจนหลงน าตากบค ากลาวของนายพงษพฒน จากนนนกแสดงผประกาศตนอยางชดเจนวา รก เทดทน และพรอมจะปกปองในหลวง กกลาวย าอกครง ทามกลางเสยงปรบมออนกกกองวา “เพราะทนคอแผนดนของพอ ... ผมรกในหลวงครบ ... และผมเชอวา ทกคนทอยในทน รกในหลวงเหมอนกน พวกเราสเดยวกนครบ ศรษะนมอบใหพระเจาแผนดน”. ดรายละเอยดใน “‘ออฟ พงษพฒน’ ลนกลางเวทนาฏราช พรอมพลชพเพอพอ ใครไมรก ‘ในหลวง’ ออกไป!,” ASTV ผจดการออนไลน (17 พฤษภาคม 2553), <http://www.manager.co.th/ Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID =9530000067664> [ส บ ค น เม อวนท 23 สงหาคม 2556]. 5 สายชล สตยานรกษ ไดท าการศกษากระบวนการสรางความเปนไทยตงแตป พ.ศ. 2435-2535 ผานชนชนน าและปญญาชนทมผลตอการกอรปทางความคดเกยวกบความเปนไทย เชน พระบาทสมเดจพระ จลจอมเกลาเจาอยหว พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ สมเดจพระมหาสมณเจากรมพระยาวชรญาณวโรรส เจาพระยาธรรมศกดมนตร (สนน เทพหสดน ณ อยธยา) หลวงวจตรวาทการ พระยาอนมานราชธน พระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ ม .ร.ว. คกฤทธ ปราโมช และสลกษณ ศวรกษ . ดรายละเอยดใน สายชล สตยานรกษ, ประวตศาสตรวธคดเกยวกบ “สงคมและวฒนธรรมไทย” ของปญญาชน พ.ศ. 2435-2535 (รายงานผลการวจยฉบบสมบรณ เสนอตอ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2550).

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 528 ~

เปลยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 นน กไดมความพยายามจากคณะราษฎรในการท าลายนยามความหมายทฝายนยมกษตรยสรางขน เชน การทหลวงวจตรวาทการพยายามท าลายความเปนไทยทเคยถกสรางไวในสมยสมบรณาญาสทธราชย ดวยการสรางค าและพธกรรมใหมเขามาแทนทเพอลดทอนอ านาจของสถาบนกษตรย เชน การเปลยนชอพพธภณฑหลวง (royal museum) และหองสมดหลวง (royal library) มาเปนพพธภณฑแหงชาตและหองสมดแหงชาต การแทนท “พระราชนยม” ดวย “รฐนยม” และการยกเลกการใชค าราชาศพทเพอสรางความเสมอภาคผานการใชภาษาไทย (Sulak Sivaraksa, 2002, pp. 41-42) เปนตน แมวาการสรางความเปนไทยจะเปนประดษฐกรรมทางสงคมทรฐไทยสมยใหมสรางขน แตกระนนกตองตระหนกวารฐไทยสมยใหมก าเนดข นในสมยสมบรณาญาสทธราชย ซ งเปนผ วางรากฐานและโครงสรางสงคมและการเมองตงแตระยะเรมแรก ดงนนเมอรฐไทยสมยใหมตองการสรางความเปนไทยจงยงคงด าเนนไปภายใตอทธพลทางความคดตามระบอบสมบรณาญาสทธราชย (Streckfuss, 2011, p. 58) แมภายหลงเปลยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 อทธพลทางความคดดงกลาวกยงคงถกน ามาเปนฐานในการสรางความเปนไทยอยางตอเนอง จนกระทงมการเปรยบเปรยวา แมวา “บานหลงนเปลยนผนงกนหอง ทาสใหมไปแลวหลายรอบ แตฐานราก เสา โครงสรางส าคญกลบยงไมเคยเปลยน” (ธงชย วนจจะกล, 2556, น. 201) หากรฐไทยสมยใหมใชกลไกการรวมอ านาจเขาสศนยกลางและการสรางระบบราชการมาบรหารจดการรฐสมยใหมเปนเครองมอใหมทางการปกครอง (Chai-Anan Samudavanija, 2002, p. 49) การสราง “ความเปนไทย” ของรฐไทยสมยใหมในยคสมบรณาญาสทธราชยกเปนกลไกส าคญในการแกไขปญหาทางการเมองทชนชนน าไทยเผชญอยในเวลานน ดวยการสรางเอกภาพทางความรสกนกคด การแกปญหาความแตกราวในกลมชนชนน า การตอสกบการนยามความหมายของคนกลมอน ๆ และการจดระเบยบสงคมหลงจากท มการยกเลกระบบไพรและระบบทาสไปแลว แตยงมความจ าเปนตองรกษาโครงสรางสงคมทแบงคนออกเปนล าดบชนเอาไว เพอท าใหระบอบสมบรณาญาสทธราชยมความมนคงและยงยน โดยผทมบทบาทส าคญในการสรางนยามความหมายของชาตไทยและความเปนไทยในขณะนนไดแก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และสมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ6 แมวามโนทศน “ชาตไทย” และ “ความเปนไทย” ทถกสรางขนในสมยสมบรณาญาสทธราชยจะมรายละเอยดแตกตางกนอยมาก แตมสาระส าคญตรงกน คอเนน “ชาตไทย” ท “ชนชาตไทย” มอ านาจ และ “พระมหากษตรย” กบ “พทธศาสนา” เปนหวใจของ “ความเปนไทย” โดยทหวใจของ “ความเปนไทย” นท าให “เมองไทยนด” ตลอดมา (สายชล สตยานรกษ, 2550, น. 6) แมภายหลงเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตยแลว แนวคดเรองชาต ศาสน กษตรย กมไดถกละทง อกทงยงถกท าใหปรากฏชดดวยการน าไปบรรจไวในรฐธรรมนญอกดวย (Sulak Sivaraksa, 2002, p. 38) ดงนนแมวาโครงสรางการเมองการปกครองและสาระส าคญของ “ความเปนไทย” จะถกท าใหแปรเปลยนไปตาม

6 สลกษณ ศวรกษ มองวาสมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพสรางเอกลกษณของสยามแตกตางจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว (รชกาลท 6) ในหลายดาน เชน สมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพไดสรางเอกลกษณสยามวาคอ ความรกอสระและเสรภาพ รกสงบ และมความสามคคและประนประนอม เปนตน. ดรายละเอยดใน Sulak Sivaraksa, “The Crisis of Siamese Identity,” p. 36.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 529 ~

ยคสมย หากแตประเดนหลกของความเปนไทยทยงคงด ารงคงอยสบมาจนกระทงถงปจจบนกคอ “ความจงรกภกดตอชาต ศาสน กษตรย” นนเอง การสรางความเปนไทยในฐานะของความปรารถนาในแบบทสงคมไทยก าหนดจงถกแฝงฝงจนกลายเปนจตไรส านกทางสงคมของคนในสงคมไทยนบแตสมยสมบรณาญาสทธราชยจนถงปจจบน และเปนจกรกลทางสงคม (social machine) หลกทรฐไทยใชในการสรางการเกบกดปดกนความปรารถนาของคนในสงคมไทยมาโดยตลอด การท าใหชาต ศาสน กษตรยกลายเปนเสาหลกและเปนทเคารพเทดทนของคนในสงคมไทยเกดขนผานกระบวนการนานปการ แตสงหนงซงมอทธพลทางความคดอยางมากคอกระบวนการในการสราง “ความทรงจ ารวม (collective memory)” ทถกผลตซ าและตอกย าลงไปในจตไรส านกทางสงคมอยางตอเนองผานงานประวตศาสตรนพนธ ซ งธงชย วนจจะกล กลาววา งานประวตศาสตรนพนธในลกษณะดงกลาวกอใหเกด “ประวตศาสตรแบบราชาชาตนยม” (ดรายละเอยดใน Thongchai Winichchakol, 2011, pp. 23-45 และธงชย วนจจะกล, 2544, น. 56-65) โดยมองวาราชาชาตนยมเปนโครงเรอง (plot) ทางประวตศาสตรแบบหนง ซ งโครงเร องดงกลาวท าหนาทก าหนดเรองเลาแหงชาต (national narrative) ทนยามความเปนไทยใหกลายเปนประวตศาสตรแบบหนงซงมลกษณะเปนเรองเลาแบบสมยใหม วาดวยการตอสเพอเอกราชของชาตภายใตการน าของกษตรยททรงพระปรชาสามารถ โครงเรองนมเนอหาวาชาตไทยถกตางชาตคกคาม ทวาการเมองไทยยงไมไรคนด เพราะเรามกษตรยทปรชาสามารถ ทรงน าการตอสจนกระทงกอบก/รกษาเอกราชไวได ประเทศไทยจงมสนตสขและเจรญรงเรอง (ดรายละเอยดใน ปฤณ เทพนรนทร, 2555, น. 41-42) ประวตศาสตรราชาชาตนยมไดผสานให “ชาต” กบ “กษตรย” กลายเปนสงเดยวกน ดงทพระราชนพนธในรชกาลท 6 ไดบอกไวอยางชดเจนวา ความรกชาตหมายถงความจงรกภกดตอพระมหากษตรย ถาใครไมมความจงรกภกดตอพระมหากษตรยกแปลวาไมรกชาต ฉะนนชาตในระบอบสมบรณาญาสทธราชยคอ พระมหากษตรย (เนนโดยผเขยน) (นธ เอยวศรวงศ, 2548, น. 69) เพราะกษตรยเปนผมบทบาทส าคญในการสรางชาตใหเปนปกแผนมนคงมาโดยตลอด อกทงการน าแนวคด “ธรรมราชา” ซงเปนอดมคตเกาแกของสงคมพทธเถรวาททเนนพลงอ านาจศกดสทธของพระราชาผทรงทศพธราชธรรมและปฏบตธรรมขนสง (ธงชย วนจจะกล, 2556, น. 13) มาเปนฐานในการสรางภาพลกษณของกษตรยผธ ารงไวซงความเปนพทธมามกะ ทรงทศพธราชธรรม ทรงพระปรชาสามารถ ทรงบ าบดทกขบ ารงสขแกพสกนกร และทรงเปนกลางทางการเมองหรอเปนคนกลางในการแกไขปญหาความขดแยงทางการเมอง ( Connors, 2003, p. 131) ยงการสรางความชอบธรรมตอกษตรยในฐานะผน าทางโลกและผน าทางธรรมในอกทางหนงดวย รองรอยการเชอมตอกนอยางแนบแนนระหวางพทธศาสนากบกษตรยปรากฏชดผานการใชภาษา เชนค าวา “พระมหากษตรย” ซงเปนค าสมาสระหวางค าวา “พระ” และ “มหากษตรย” ทสะทอนใหเหนถงการมทงอ านาจทางโลก (มหากษตรย) และอ านาจทางธรรม (พระ) อนเปนคณสมบตส าคญของชนชนน าไทย ดงนนความเปนไทยจงถกสรางผานสถาบนหลกทางสงคมอยางพทธศาสนาและสถาบนกษตรยเปนหลก สวน “ชาต” นนเปนประดษฐกรรมทางสงคมเชงนามธรรมทมความพรวไหวตอการสรางค านยามคอนขางมาก ดงจะเหนไดจากการทชนชนน าไทยในแตละยคสมยกใชการสรางนยามค าวาชาตเพอเออประโยชนตอตนเองเปนส าคญ

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 530 ~

แมวาแนวคดเรองชาตจะเพงเกดขนในชวงตนรตนโกสนทร แตประวตศาสตรแบบราชาชาตนยมกลบสามารถผลตสรางใหคนในสงคมไทยเชอไดอยางสนทใจวาการสรบกบขาศกศตรในยคสโขทยและอยธยาท าไป “เพอชาต” หรอ “เพอปกปองชาตไทย” ใหพนจากภยคกคามหรอเพอรกษาเอกราชของชาตไทยไวใหลกหลาน ทง ๆ ท ณ เวลานนยงไมปรากฏแนวคดเรองความเปนชาตหรอชาตไทยแตอยางใด ชาตจงเปนสงทเกดข นผานการสรางจนตนาการ (ดรายละเอยดใน Benedict Anderson, 1991 และเบน แอนเดอรสน, 2552) ภายหลงการกอเกดของรฐสมยใหมทพยายามเชอมตอใหเหนถงสายธารทางประวตศาสตร ซงแทจรงแลวมไดมการสบสายธารทางประวตศาสตรดงกลาวอยางชดเจนแตอยางใด เกษยร เตชะพระ มองวา “ชาต” เปนไวยกรณการคดทหยงรากลกมากในภาษาและวฒนธรรม เพราะชาตทอดหยงอยในโลกทศนพนฐานเรองเวลา (แบบนาฬกา) และสถานท (แบบแผนท) แมมนเปนสมมตสจจะทเราปลกปนให เปนตวตนขนมาดวยประวตศาสตร แผนทและส ามะโนประชากร (เกษยร เตชะพระ, 2542, น. 36) ชาตจงเปนเรองของการสมมต และการสรางชาตกคอการท าใหสงสมมตนนเปนทยอมรบของผคนจนกลายเปนความเปนจรงทปฏเสธไมได ไมวาในเรองการมอยของชาตไทย วฒนธรรมไทย ความเปนไทย หรอคนไทย ทงหมดนจนตภาพหรอความเชอเปนสงส าคญยงกวาความเปนจรง (พระไพศาล วสาโล, 2546, น. 111) ดงนนกระบวนการสรางชาตและความเปนไทยจงเกดจากการสราง “จนตนาการรวมกน” ของคนในสงคมไทยนนเอง หากแตความเปนชาตมลกษณะเชงนามธรรม ดวยเหตดงกลาวจงจ าเปนตอง เชอมโยงความเปนชาตเขากบวตถเชงรปธรรมเพอสะทอนใหเหนถงความเปนชาตไดอยางชดเจนยงขน (Keyes, 2002, p. 212) จงมความจ าเปนทรฐตาง ๆ รวมถงรฐไทยตองสรางความเปนชาตผานวตถเชงนามธรรม เชน อนสาวรย พพธภณฑ และสถาปตยกรรม เปนตน โดยในสวนของรฐไทยนน วตถเชงรปธรรมและวตถทางวฒนธรรมทเปนรากฐานของความเปนไทยทส าคญอนหนงคอ ศลาจารกหลกท 1 ของพอขนรามค าแหง7 ทแมวาจะมขอถกเถยงเชงวชาการวาศลาจารกหลกดงกลาวอาจถกสรางข นในสมยรชกาลท 4 (พรยะ ไกรฤกษ, 2532) หากแตขอถกเถยงดงกลาวกไมสามารถท าลายความเชอดงเดมทถกแฝงฝงถงความรงเรองและการปกครองทกษตรยทรงมความใกลชดกบพสกนกรในสมยสโขทยลงไดแตอยางใด การสรางความเปนไทยทผกโยงไวกบชาต ศาสน กษตรย ยงแฝงฝงและผลตซ าผานกระบวนการตาง ๆ ทลวนแลวแตเกยวเนองกบชวตประจ าวนของคนในสงคมไทยมาโดยตลอด ผานแบบเรยน งานเขยนทางประวตศาสตรของนกวชาการ รวมทงประวตศาสตรศลปะ หนงสอ สารคด ความรเกยวกบพทธศาสนา บทวจารณวรรณกรรม วรรณคดไทย จตรกรรม ประตมากรรมและสถาปตยกรรม ฯลฯ นอกจากนยงถกผลตซ าผานสอในรปแบบตาง ๆ เชน พธกรรม งานประเพณ พพธภณฑ นวนยาย ละครโทรทศน เพลง บทความหนงสอพมพและนตยสาร ฯลฯ (สายชล สตยานรกษ, 2550, น. 12) ซงกระบวนการดงกลาว สวนใหญด าเนนการภายใตหนวยงานทเปนกลไกอ านาจรฐ (Jory, 1999, p. 461) จนกระทงถงปจจบนการผลตซ าผานกระบวนตาง ๆ ก

7 ศลาจารกหลกท 1 ของพอขนรามค าแหงไดรบจากประกาศจากคณะกรรมการทปรกษานานาชาตขององคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (องคการยเนสโก) ไดประชมเมอวนท 28-30 สงหาคม พ.ศ. 2546 ใหเปน “มรดกความทรงจ าของโลก”.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 531 ~

ยงคงมไดลดนอยถอยลงแตอยางใด ดงจะเหนไดจากการผลตซ านยายองประวตศาสตรผานละครโทรทศน ภาพยนตร ละครเวท ละครเพลงทยงคงปรากฏใหเหนอยางตอเนอง เชน ละครเรอง “พนทายนรสงห” ภาพยนตรเรอง “สรโยโท “ต านานสมเดจพระนเรศวรมหาราช”8 ละครเวท “สแผนดนเดอะมวสคล”9 และ “ทวภพเดอะมวสคล” เปนตน ซงหากพจารณาในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารแลว กระบวนการดงกลาวกคอ “การลงทนทางสงคม” (social investment) แบบหนงทรฐไทยไดใชทรพยากรจ านวนมากเพอผลตความปรารถนาของคนในสงคมไทยในแบบทรฐไทยตองการ นอกจากนนกระบวนการผลตและผลตซ าความทรงจ าดงกลาว ในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารยงเปนการสรางภาพลกษณทางความคด (Image of Thought) โดยภาพลกษณทางความคดไดถกท าใหเชอมตอกบบรบททางสงคมและการเมองในแตละยคสมย เพอใหภาพลกษณทางความคดซงเปนประดษฐกรรมทางสงคมทถกสรางขนดราวกบวาคอสภาวะของความเปนจรง และภายใตสภาวการณดงกลาวภาพลกษณทางความคดจงถกน าเขาไปสจตไรส านกทางสงคมในทสด ดวยเหตดงกลาว การแฝงฝงจตไรส านกทางสงคมเกยวกบความเปนไทยจงไมสามารถกลาวไดอยางเฉพาะเจาะจงวากระท าผานกระบวนการดานใดดานหนงแตเพยงดานเดยว เนองดวยการสรางความเปนไทยถกกระท าลงไปในทกปรมณฑลทางสงคมของคนในสงคมไทย การสรางความเปนไทยในลกษณะดงกลาวจงเปนกระบวนการทางสงคมทสรางการเกบกดปดกนทางจต จนกอใหเกดการเกบกดปดกนทางสงคมของคนในสงคมไทย ดวย “การใสรหส” (coding) ใหกบความเปนไทย เพอใหรหสดงกลาวสรางแบบของจตไรส านกทางสงคมจนกลายเปนสามญส านกรวมทางสงคม และภายใตกระบวนการสรางจตไรส านกทางสงคมดงกลาวจงท าใหคนในสงคมไทยถกออกแบบใหมความปรารถนาตามแบบทรฐตองการทงในเชงความคดและกายภาพ การสรางความเปนไทยในเชงกายภาพนน กระท าผานการก าหนดใหคนในสงคมไทยตองมลกษณะกรยาทาทาง การประพฤตปฏบตตว การพดจาตามระเบยบ แบบแผน และจารตประเพณทอางวาปฏบตสบตอกนมา (ดรายละเอยดใน Connors, 2005, pp. 523-551) เชน ผมอาวโสนอยตองยกมอไหวท าความเคารพผใหญ ศษยไหวคร ลกนองไหวเจานาย ฆราวาสไหวพระสงฆ เดกเดนผานผใหญตองกมหลง ตองไมนงสง กวาผใหญ ตองเคารพผใหญหรอผทมอาวโส ต าแหนงหนาท และฐานนดรทสงกวา เปนตน รวมถงการใชค าพด ค าขนตนและลงทายจดหมายกมระเบยบก าหนดไวชดเจน (ดรายละเอยดใน คณะอนกรรมการอดมการณของชาต, 2526) การก าหนดลกษณะกรยาทาทางดงกลาวกเพอสรางใหคนไทยมความตระหนกเกยวกบทต าท สงหรอ

8 ภาพยนตรเรอง “สรโยไท” และ “ต านานสมเดจพระนเรศวรมหาราช” เปนภาพยนตรทม ม.จ. ชาตรเฉลม ยคล เปนผก ากบการแสดง โดยภาพยนตรเรองต านานสมเดจพระนเรศวรมหาราช มการสรางเปน 5 ภาค ประกอบดวย ภาคแรกชอวา องคประกนหงสา ภาคสองชอวา ประกาศอสรภาพ ภาคสามชอวา ยทธนาว ภาคสชอวา ศกนนทบเรง และภาคหาชอวา ยทธหตถ ซงภาพยนตรเรองต านานสมเดจพระนเราศวรมหาราชสรางขน เพอเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เนองในวโรกาสมหามงคลททรงเจรญพระชนมพรรษาครบ 72 พรรษา. 9 ละครเวทสแผนดนเดอะมวสคล ก าหนดใหมการแสดง 67 รอบ หากแตภายหลงไดรบการตอบรบอยางสงในดานยอดผชม ทางทมงานจงไดมการตดสนใจเพมรอบการแสดงจนครบ 100 รอบ ใหตรงกบ 100 ป ชาตกาลของหมอมราชวงศ คกฤทธ ปราโมช.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 532 ~

การมชนชนทางสงคม ซงสอดคลองกบแนวคดการปกครองชวญาณ (bio-politics) ของฟโกตทน ามาใชอธบายการปกครองสมยใหมซงกลไกรฐเขามาจดการกบชวตของผคนในสงคมนนเอง หากกลาวในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารแลว กระบวนการสรางความเปนไทยกคอกลไกการท างานหลกของจกรกลทางสงคมทพยายามสรางการเชอมตอระหวางชาต ศาสน กษตรย ซงภายใตการเชอมตอดงกลาวไดกอใหเกดการไหลเวยนของความปรารถนาในแบบทรฐไทยปรารถนา หาไดเปนความปรารถนาของคนในสงคมไทยแตอยางใดไม หากแตรฐไทยกมกลไกในการท าใหคนในสงคมไทยรสกวาความปรารถนาดงกลาวเกดข นจากจตไรส านกทางสงคมของตนเอง เชน ท าใหคนไทยรสกวาตนเองมความปรารถนาทจะจงรกภกดตอชาต ศาสน กษตรยไดดวยตนเอง หาไดเกดจากการบงคบทงจากจารตและกฎหมายแตอยางใด โดยเชอวาความจงรกภกดและการประพฤตปฏบตตนตามหลกความเปนไทยเปนจารตประเพณทดงามทถกสงผานมาจากบรรพบรษและตองสงวนรกษาใหคงอยคสงคมไทยตลอดไป การสรางใหคนในสงคมไทยมมาตรฐานเดยวกน เปนแบบเดยวกน พดภาษาเดยวกน มวฒนธรรมเดยวกน เปนอนหนงอนเดยวกนทงผน เพอความมนคงและรกษาเอกราชไว จงท าให “ความเปนไทย” มลกษณะคบแคบตายตว (ธงชย วนจจะกล, 2556, น. 206) “ความเปนไทย” จงไดกอใหเกด “แบบ” (form) อยางทดงามของสงคมไทย ซงก าหนดใหคนในสงคมไทยทกคนตอง “จงรกภกดตอชาต ศาสน กษตรย” “ประพฤตปฏบตตนตามจารตประเพณและวฒนธรรมไทย” และ “ธ ารงไวซงเอกราชและอธปไตยของชาตไทย” (ดรายละเอยดใน ส านกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต, 2528, น. 1) ดงนน หากใครสามารถด ารงตนตามแบบอยางทดงามของสงคมไทยได กจะไดรบการยกยองสรรเสรญวาเปน “คนด” ของสงคม และหากใครไมสามารถประพฤตปฏบตตามแบบอยางทดงามได กจะกลายเปน “คนไมด” หรอ “ไมใชคนไทย” ทจะตองถกลงโทษดวยมาตรการทางสงคมและกฎหมาย ดงนน หากใครจาบจวงลวงละเมดหรอมพฤตกรรมผดแผกแตกตางไปจากแบบอยางท ดงาม กจะถกกระบวนการทางสงคมตราหนาวาเปนคนวกลจรตหรอมอาการ “จตเภท” (schizophrenia) เพออธบายวาการทคนเหลานนกลาทจะแสดงพฤตกรรมดงกลาวกเนองมาจากพวกเขาเหลานนม อาการทางจตและไมสามารถควบคมตวเองได ดงจะเหนไดจากกรณทผหญงอาย 64 ป คนหนงไดใชเทาเตะพระบรมฉายาลกษณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในระหวางการชมนมของกลมเสอหลากส กลมกองทพธรรม กลมกองทพปลดแอกประชาชนเพอประชาธปไตยและกลมคนไทยหวใจรกชาตทมาชมนมเพอสนบสนนและใหก าลงใจตลาการศาลรฐธรรมนญทหนาศาลรฐธรรมนญ เมอวนท 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2555 ทน ามาสประเดนถกเถยงวาเธอเปนคนวกลจรตหรอไม? หรอจงใจหมนพระบรมเดชานภาพ? (ดรายละเอยดใน “จตแพทยยนยน ‘ฐตนนท’ ปวยจรง,” 16 สงหาคม 2555, น. 14; “ปาหมนเบองสงปวยจตหรอแกลงบาตรวจไมยาก,” 31 กรกฎาคม 2555, น. 3; “ยนคดปาเพยนรอผลอย,” 16 สงหาคม 2555, น. 10) หรอในกรณทมผชายคนหนงอาย 30 ป ใชฆอนทบท าลายองคพระพรหมทตงอยหนาโรงแรมไฮแอทเอราวณจนเกดความเสยหายและชายคนดงกลาวกถกรมประชาทณฑจนเสยชวต กถกมองวาเปนคนวกลจรตเชนกน อกทงกรณดงกลาวยงถกเชอมโยงวาเปนลางรายทางการเมองของทกษณอกดวย (ดรายละเอยดใน “หนมเพยนบกทบพระพรหม เจอรมประชาทณฑดบอนาถ,” 22 มนาคม 2549, น. 20, 17; “หนมคลงทบพระพรหม ชาวบานกระทบดบ โหรดงเตอนลางราย บานเมอง

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 533 ~

นองเลอด,” 22 มนาคม 2549, น. 1, 2; “โหรชทบพระพรหม ลางรายนายกฯ ไปแน,” 22 มนาคม 2549, น. 1, 4) นอกจากน กระบวนการสรางชนช นทางสงคมของไทยยงกระท าผาน “ภาษา” ดวยการบญญตศพทใหมการน ามาใชในสงคมตามล าดบชนอยางเปนทางการ เพอแสดงใหเหนถงความไมเสมอภาคและความไมเทาเทยมกนผานการใชภาษาของคนในสงคมไทย เชน ค าราชาศพท ภาษาราชการ ภาษาไทยกลาง เปนตน อกทงการใชค าเรยกประชากรในประเทศ เชน ค าวา “ประชาชน” “พลเมอง” และ “พสกนกร” ยงมลกษณะเปนภาษาของการกระท า (speech act)10 ทท าใหคนทถกก าหนดนยามดวยค า ๆ นนตกอยภายใตการกระท าของภาษา ดวยเหตดงกลาวการทคนในสงคมไทยตระหนกวาตนเปน “พลเมอง” กบเปน “พสกนกร” จงกอใหเกดจตไรส านกทางสงคมในลกษณะทแตกตางกน เปนตน ดงนนหากคนในสงคมไทยยงไมสามารถปฏวตจตไรส านกทางสงคมใหหลดพนจากกรอบความเปนไทยไดแลวนน คนในสงคมไทยกจะยงคงมองวาการทบคคลผหนงซง “ไมมความเปนไทย” ไมสมควรด ารงต าแหนงส าคญในสงคมไทยหรอไมควรอยบนพนแผนดนไทย เพราะรงแตจะท าใหประเทศไทยเกดความเสอมถอยหรอท าลายสงทดงามของสงคมไทยไปทกขณะ เฉกเชนในสมยรชกาลท 6 ภายหลงเกดเหตการณกบฏ ร.ศ. 130 พระองคกไดทรงใชอดมการณชาตนยมมาตอบโตกลมบคคลทนยมการปกครองรปแบบอนทไมใชราชาธปไตย โดยมองวาแนวคดดงกลาวเปนแนวคดของ “คนทมใชไทย” เพราะการปกครองทไมใชราชาธปไตยเปนสงทไมเหมาะสมกบ “ชาตไทย” และไดทรงเนน “ความหมายของชาตไทย” “รปแบบของความเปนไทย” และ “หนาทของคนไทย” เพอใหคนไทยเกดความยดมนตอแนวคดดงกลาว โดยมองวามเชนนนแลวคนไทยจะตองถกกลนจากชาวจน ซงเปนอนตรายและตองการท าลาย “ความเปนไทย” เพอทจะใชอทธพลครอบครองแผนดน ผลประโยชน และการด าเนนชวตของคนไทย11 (อจฉราพร กมทพสมย, 2525, น. 30-31) ความเปนไทยในฐานะของกลไกเกบกดปดกนความปราราถนา ความเปนไทยเปนกลไกจ ากดกรอบการด าเนนชวตของคนในสงคมไทยใหเปนไปตามแนวทางทรฐไทยสรางขน เฉกเชนเดยวกบปมอดปสตามแนวคดของฟรอยดทจ ากดกรอบการมเพศสมพนธ ดวยการหามมเพศสมพนธกบบคคลรวมสายเลอด ซงในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารนน การก าหนดกรอบดงกลาวมไดมความเปนสากลแตอยางใด แตด าเนนไปภายใตกรอบกฎเกณฑทแตละสงคมก าหนดเทานน นอกจากความเปนไทยจะมอทธพลทางความคดตอคนในสงคมไทยดงกลาวขางตนแลว ความเปนไทยยงมอทธพลโดยตรงตอระบอบการปกครองของไทยอกดวย ดงจะเหนไดวาแมจะมการเปลยนแปลงการ

10 ภาษาของการกระท า (speech act) คอภาษาหรอบรรดาถอยแถลงตาง ๆ ทลวนแลวแตแสดงใหเหนถงเจตนา (intention) หรอความตงใจทมตอการใชค าหรอถอยแถลงนน ดงนนภาษาจงมลกษณะของการกระท าหรอการแสดง ซงสะทอนใหเหนถงเจตนาของผพด เชน “ผมสญญาวาผมจะไปประชมพรงน” “ผมสงใหคณนงลง” เปนตน. ดรายละเอยดใน John R. Searle, Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language (Cambridge: University Press, 1969). 11 แนวคดชาตนยมทตอตานคนจนของรชกาลท 6 กยงคงถกน ามาผลตซ าในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม เพอสรางความเปนไทยอกดวย. ดรายละเอยดใน Sulak Sivaraksa, “The Crisis of Siamese Identity,” p. 38.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 534 ~

ปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาสระบอบประชาธปไตยในป พ.ศ. 2475 แตสงคมและการเมองไทยกลบไมสามารถเปลยนฐานทางความคดใหสอดรบกบประชาธปไตยแบบสากลได เหตเพราะประชาธปไตยของไทยยงคงใชฐานทางความคดทตกคางมาจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนฐานในการสรางระบอบการปกครองใหม โดยเร ยกการปกครองดงกลาววา “ประชาธปไตยแบบไทย” (ดรายละเอยดใน เกรยงศกด เชษฐพฒนวณช, 2536) การสรางอดมการณใหมใหกบประชาธปไตยในนามของ “ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข” (democracy with the king as head of state) ภายหลงเหตการณ 6 ตลาคม พ.ศ. 2519 ซงท าใหสถาบนกษตรยกลบมามบทบาทตอสงคมและการเมองไทยอกครง และเปนทมาของ “ประชาธปไตยแบบไทย” (Thai democracy) หรอทไมเคล คอนเนอรส (Michael Conners) เรยกวา “ประชาธปไตยแบบสยบยอม” (Democrasubjection) น น ก เกดจากการผสานแนวคดราชาธปไตย (kingship) เขากบประชาธปไตยไดอยางแนบเนยน (Connors, 2005, pp. 128-129) เพราะการเปลยนผานส ระบอบประชาธปไตยของไทยไมเคยเกดการแตกหกกบอ านาจตามประเพณ ดงนนวฒนธรรมการเมองทสบทอดกนมาในระบอบประชาธปไตยของไทยจงไดแกความเชอมนในอาญาสทธของรฐและเชอวาผมอ านาจและความชอบธรรมกวาราษฎร (ธงชย วนจจะกล, 2556, น. 45) เมอความเปนไทยถกน ามาใชในทางการเมอง แนวคดธรรมราชาจงเปนแหลงทมาของความชอบธรรมทางการเมอง เนองดวยพระราชอ านาจศกดสทธหรอบารมเปนอดมคตดงเดมตามหลกค าสอนของพทธศาสนานกายเถรวาท ซงถอวาพระราชาผทรงทศพธราชธรรมยอมสงสมพระราชอ านาจศกดสทธหรอบารมอนจะสงผลโดยปรยายใหสงคมของชาวพทธอยเยนเปนสข (ธงชย วนจจะกล, 2556, น. 43) ฐานคดดงกลาวจงท าใหสงคมไทยเชอวาผน าทมาจากการแตงตงของกษตรยผทรงอ านาจศกดสทธและทศพธราชธรรมยอมดกวาผน าทประชาชนเลอกตงขนมา เนองดวยการพจารณาแตงตงผน าของกษตรยททรงเปนแบบอยางทดของคนในสงคมไทย ยอมเปนสงทยนยนวาพระองคยอมตองทรงแตงตง “คนดปกครองบานเมอง” และควบคมคนไมดไมใหมอ านาจ12 ในสงคมไทยอยางแนนอน การผนวกแนวคดประชาธปไตยเขากบความเปนไทย จงสามารถสอดผสานเขากบ อต ลกษณไทยทถกสรางขนไดอยางกลมกลน เนองดวยอตลกษณไทยมไดมลกษณะแนนอนตายตว แตมความยดหยนหรอสามารถปรบเปลยนใหสอดรบกบทศทางการพฒนาประเทศ แตการปรบเปลยนนนตองไมกระทบตอความมนคงของรฐหรอความเปนไทย จนท าใหเกดผลเสยตออดมการณทรฐสรางขน ดงนนประชาธปไตยแบบไทยจงเปนอดมการณการเมองรปแบบใหมทรฐไทยสรางขน ผานการผสานความเปนไทยเขาไวอยางแนบแนนดวยเหตดงกลาวจงท าใหประชาธปไตยแบบไทยยงคงไวซง “พระราชอ านาจ”13 ของกษตรย และเชอวา

12 พระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในพธเปดงานชมนมลกเสอแหงชาต ครงท 6 ณ คายลกเสอวชราวธ อ าเภอศรราชา จงหวดชลบร วนท 11 ธนวาคม พ.ศ. 2512 ความตอนหนงวา “ในบานเมองนน มทงคนดและคนไมด ไมมใครทจะท าใหทกคนเปนคนดไดทงหมด การท าใหบานเมองมความปกตสข เรยบรอย จงมใชการท าใหทกคนเปนคนด หากแตอยทการสงเสรมคนด ใหคนดปกครองบานเมองและคมคนไมด ไมใหมอ านาจ ไมใหกอความเดอดรอนวนวายได”. 13 ธงชย วนจจะกล มองวา ปาฐกถาของพระองคเจาธานนวต ทแสดงถวายแดพระเจาอยหวอานนทมหดล สมเดจพระราชชนน และพระอนชาของพระองค (พระเจาอยหวองคปจจบน) ในเดอนมนาคม พ.ศ. 2489 ซงตอมาไดปรบปรง

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 535 ~

หากรฐบาลทมาจากการเลอกตงหมดความชอบธรรมในการบรหารประเทศ กษตรยสามารถใชพระราชอ านาจในการแตงตงนายกรฐมนตรขนมาท าหนาทแทนนายกรฐมนตรทมาจากการเลอกตง และสามารถใชพระราชอ านาจในการแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองดวยวธการตาง ๆ การสรางความเปนไทยในลกษณะดงกลาวจงเปนการผลตทางสงคมทกระท าผานกลไกการท างานของจกรกลทางสงคมทไดใสรหสตาง ๆ เขาไปในโครงสรางทางสงคมอยางตอเนอง เพอกอใหเกดการผลตความปรารถนาในแบบทชนชนปกครองตองการ เนองดวยในทรรศนะของเดอเลซกบกตตารน น การผลตทางสงคมและการผลตความปรารถนาเปนสงเดยวกนและไมสามารถแยกออกจากกนได อกทงการผลตความปรารถนาในลกษณะดงกลาวยงถกกระท าผานการสรางภาพลกษณทางความคดทมความสมพนธกบบรบททางสงคม และภายใตกระบวนการผลตและผลตซ าภาพลกษณทางความคดในลกษณะดงกลาว จงกอใหเกดการผลตการเกบกดปดกนความปรารถนาและความทรงจ าตาง ๆ ในระดบจตไรส านกทางสงคมอยางตอเนองโดยไมรตว หากแตจตไรส านกทางสงคมในลกษณะดงกลาวจะปรากฏใหเหนผานพฤตกรรมของคนในสงคม การน าเสนอความเปนไทยในบทความน จงแสดงใหเหนถงปญหาอกดานหนงซงคนในสงคมไทยไมคอยตระหนกวาเปนภยทคกคามในหวงยามทประเทศไทยยงไมสามารถสรางระบอบการปกครองแบบเสรประชาธปไตย ทคนในชาตตระหนกถงสทธ เสรภาพ และความเทาเทยมกนไดอยางแทจรง อกทงการพฒนาประชาธปไตยท ผานมาม งแกปญหาเชงโครงสรางทางเศรษฐกจและการเมองเปน ส าคญ ดวยเชอวาการแกปญหาเชงโครงสรางทางเศรษฐกจและการเมองคอทางออกของปญหาทางการเมองทแทจรง หากแตไมไดตระหนกวา “ปญหาเชงโครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม” คออกหน งปญหาท ท าใหสงคมและการเมองไทยมอาจน าพารฐนาวานไปสเสรประชาธปไตยไดอยางสมบรณ เหตเพราะเมอคนในสงคมไทยยงคงมความปรารถนาทตองการเกบกดปดกนตวเองภายใตกรอบของความเปนไทยจงท าใหคนในสงคมไทยบางสวนเชอวาชนชนน าไทย คนทมการศกษา มยศฐาบรรดาศกด หรอคนทมฐานะทางเศรษฐกจทสงกวา ควรมสทธมเสยงมากกวาคนจน คนไรการศกษา ชาวนาชาวไร หรอผใชแรงงาน เปนตน จตไรส านกในลกษณะดงกลาวจงเปนอปสรรคขดขวางการพฒนาเสรประชาธปไตยอยางชดเจน เน องดวยฐานคดของเสรประชาธปไตยมไดใหความส าคญความสงต าหรอชนชนในสงคม หากแตตระหนกวา “คนทกคนมความเทาเทยมกน” หรอ “หนงคนหนงเสยง” นนเอง

และตพมพเปนบทความวชาการภาษาองกฤษชอ “The Old Siamese Conception of the Monarchy” ทพระองคเจาธานนวตนพนธ เปนการประมวลแนวความคดหลก ๆ ของลทธกษตรยนยมขนเปนทฤษฎวาดวยสถาบนกษตรยของไทย และกลายเปนฐานทางภมปญญาของ “วาทกรรมพระราชอ านาจ” ซงมงขยายพระราชอ านาจของพระมหากษตรยภายใตระบอบรฐธรรมนญหลง พ.ศ. 2475 ทฤษฎและวาทกรรมชดนเปนกรอบเคาโครงส าหรบพฒนาการของสถาบนกษตรยไทยตลอดระยะ 60 ปทผานมา จนทกวนนสถาบนกษตรยมสถานะสงสงอยางไมเคยมมากอน”. ดรายละเอยดใน ธงชย วนจจะกล, “วาทกรรมพระราชอ านาจหรอประชาธปไตยแบบคดสน,” ใน ประชาธปไตยทมกษตรยอยเหนอการเมอง, น. 25, 37.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 536 ~

บรรณานกรม Anderson, Benedict. (1991). Imagined Communities. London: Verso. Bergson, Henri. (1988). Matter and Memory. Paul, Nancy M. and W. Palmer, Scott (trans.). New York: Zone Books, Buchanan, Ian. ( 2008) . Deleuze and Guattari’s Anti-Oedipus: A Reader’s Guide. London: Continuum. Chai-Anan Samudavanija. (2002) “State-Identity Creation, State-Building and Civil Society,

1939-1989.” In Reynolds, Craig J. National Identity and Its Defenders: Thailand Today. Chiang Mai, Thailand: Silkworm Books.

Chairat Charoensin-O-larn. (2012). “A New Politics of Desire and Disintegation in Thailand.” In Montesano, Michael J., Pavin Chachavalpongpun and Aekapol Chongvilaivan (eds.). Bangkok, May 2010: Perspectives on a Divided Thailand. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies,

Connors, Michael K. (2005). “Hegemony and the politics of cultural and identity in Thailand.” Critical Asian Studies 37: 523-551. Connors, Michael K. ( 2003) . Democracy and National Identity in Thailand. New York: Routledge Curaon. Deleuze, Gilles and Guattari, Felix. (1975). “Psychoanalysis and Ethnology.” Substance 4(11/12). Deleuze, Gilles and Guattari, Félix. (2011). A Thousand Plateaus: Capitalism and

Schizophrenia. Massumi, Brian (trans). London: Continuum. Deleuze, Gilles and Guattari, Félix. (2000). Anti-Oedipus: Capitalism and Schizophrenia. Hurley, Robert, Seem, Mark and Lane, Helen R. (trans.). London: The Athlone Press, Deleuze, Gilles. (2004). “From Sacher-Masoch to Masochism.” Kerslake, Christian (trans.). Angelaki: Journal of the Theoretical Humanities 9:125-133. Deleuze, Gilles. (1988) . Bergsonism. Tomlinson, Hugh and Hebberjam, Barbara (trans.). New York: Zone Books. Elliott, Anthony. (1994). Psychoanalytic Theory: An Introduction. Oxford, U.K.: Blackwell. Foucault, Michel. ( 1994) . “Governmentality.” In McKevitt, David and Lawton, Alan (eds.). Public Sector Management. London: SAGE.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 537 ~

Foucault, Michel. (1980). “The Confession of the Flesh.” In Gordon Colin (ed.), interview, pp. 194-195. Power/Knowledge Selected Interviews and Other Writings, 1972-1977. New York: Pantheon Books.

Goodchild, Philip. (1996). Deleuze and Guattri: An Introduction to the Politics of Desire. London: Sage.

Holland, Eugene W. (1999). Deleuze and Guattari's Anti-Oedipus: Introduction to Schizoanalysis. London and New York: Routledge”.

Holland, Eugene. (2005). “Schizoanalysis.” In Parr, Adrian (ed.). The Deleuze Dictionary. Edinburgh: Edinburgh University Press. Ivarsson, Soren. ( 2007) . “King, Coup and Sufficiency Economy: The Quest for Political legitimacy.” NIAS Nytt (December):3. Jory, Patrick. (1999). “Thai Identity, Globalisation and Advertising Culture.” Asian Studies

Review 23. Kerslake, Christian. (2007). Deleuze and the Unconscious. London: Continuum. Keyes, Charles F. (2002). “The Case of the Purloined Lintel: The Politics of a khmer Shrine

as a Thai National Treasure.” In Reynolds, Craig J. National Identity and Its Defenders: Thailand Today. Chiang Mai, Thailand: Silkworm Books.

Lacan, Jacques. (1999). Ecrits: A Selection. Sheridan, Alan (trans.). London: Routledge. Parr, Adrian (ed.). (2005). The Deleuze Dictionary. Edinburgh: Edinburgh University Press. Searle, John R. (1969). Speech Acts: An Essay in the Philosophy of Language. Cambridge: University Press, Stivale, Charles J. (1980). “Gilles Deleuze & Félix Guattari: Schizoanalysis & Literary Discourse.” SubStance 9 Strckfuss, David. (2011). Truth on Trial in Thailand: Defamation, Treason and Lèse-

majesté. Abingdon (England): Routledge. Sulak Sivaraksa. (2002). “The Crisis of Siamese Identity.” In Reynolds, Craig J. National

Identity and Its Defenders: Thailand Today. Chiang Mai, Thailand: Silkworm Books. Thongchai Winichchakol. (2011). “Siam’s Colonial Conditions and the Birth of Thai History.”

In Grabowsky, Volker (ed.). Unraveling Myths in Southeast Asian Historiography. The Volume in Honor of Bass Terwiel. Bangkok: Rivers Books.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 538 ~

Williams, James. (2003). Gilles Deleuze's Difference and Repetition: A Critical Introduction and Guide. Edinburgh: Edinburgh University Press.

เกรยงศกด เชษฐพฒนวณช. (2536). แนวความคดประชาธปไตยแบบไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะ รฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. เกษยร เตชะพระ. (2550). จากระบอบทกษณสรฐประหาร 19 กนยายน 2549 : วกฤตประชาธปไตยไทย.

กรงเทพฯ: มลนธ 14 ตลา. เกษยร เตชะพระ. (2542). ชาวศวไลซ การเมองวฒนธรรมไทยใตเงาไอเอมเอฟ. กรงเทพฯ: มลนธโกมล

คมทอง. จดพธแกดวงเมอง. (15 กนยายน 2554) ไทยโพสต, น. 1-2. จตแพทยยนยน ‘ฐตนนท’ ปวยจรง.” (16 สงหาคม 2555) เดลนวส, น. 14. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2555). การเมองของความปรารถนา (The Politics of Desire). กรงเทพฯ:

ส านกพมพบานพทกษอกษร. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2554). แนะน าสกลความคดหลงโครงสรางนยม. กรงเทพฯ: ส านกพมพสมมต. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2554). สนทรยศาสตรกบการเมองภาคประชาชน. กรงเทพฯ: โรงพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. “ทรท.” ชกลมหวงดประสงครายแจกธง ‘ทรงพระเจรญ’ ใหมอบ.” (19 มนาคม 2549) มตชนรายวน, น. 2. ธงชย วนจจะกล. (2556). ประชาธปไตยทมกษตรยอยเหนอการเมอง. นนทบร: ฟาเดยวกน. นธ เอยวศรวงศ. (2538). ชาตไทย, เมองไทย, แบบเรยนและอนสาวรย: วาดวยวฒนธรรม, รฐ และรปการ จตส านก. กรงเทพฯ: มตชน. นธ เอยวศรวงศ. (2548). ประวตศาสตร ชาต ปญญาชน. กรงเทพฯ: มตชน. เบน แอนเดอรสน. (2552). ชมชนจนตกรรม: บทสะทอนวาดวยก าเนดและการแพรขยายของชาตนยม.

ชาญวทย เกษตรศร (บรรณาธการ). กรงเทพฯ: มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

ประชา สวรานนท. (2554). อตลกษณไทย: จากไทยสไทยๆ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ฟาเดยวกน. ปฤณ เทพนรนทร. (2555). ราชากบชาตในอดมการณราชาชาตนยม: ทสถตของอ านาจอธปไตยในชวง

วกฤตเปลยนผานทางการเมอง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

“ปาหมนเบองสงปวยจตหรอแกลงบาตรวจไมยาก.” (31 กรกฎาคม 2555) ไทยโพสต, น. 3. พระไพศาล วสาโล. (2546). พทธศาสนาไทยในอนาคต แนวโนมและทางออกจากวกฤต. กรงเทพฯ: มลนธ

สดศร-สฤษดวงศ. พเชฐ อดมรตน และสรยทธ วาสกนานนท (บรรณาธการ). (2552). ต าราโรคจตเภท. สงขลา: ชานเมอง การพมพ.

การประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารกจการสาธารณะยคดจทล ครงท 5 (The Third National Conference on Public Affairs Management in the Digital Era)

“การบรหารกจการสาธารณะยคดจทล: กฏหมาย ความเปนธรรม และการกลบคนสประชาธปไตย” (Public Affairs Management in the Digital Era: Legal, Justice and A Return to Democracy)

~ 539 ~

พรยะ ไกรฤกษ. (2532). จารกพอขนรามค าแหง: การวเคราะหเชงประวตศาสตรศลปะ. กรงเทพฯ: บรษท อมรนทรพรนตงกรฟ จ ากด. ยนคดปาเพยนรอผลอย. (16 สงหาคม 2555) สยามรฐ, น. 10. สายชล สตยานรกษ. (2550). ประวตศาสตรวธคดเกยวกบ “สงคมและวฒนธรรมไทย” ของปญญาชน

พ.ศ. 2435-2535. รายงานผลการวจยฉบบสมบรณ เสนอตอ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. ส านกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต ส านกนายกรฐมนตร. (2528). รายงานการสมมนา เรอง “เอกลกษณ ของชาตกบการพฒนาชาตไทย. กรงเทพฯ: วคตอรเพาเวอรพอยท, หนมคลงทบพระพรหม ชาวบานกระทบดบ โหรดงเตอนลางราย บานเมองนองเลอด. (22 มนาคม 2549) แนว หนา, น. 1, 2. หนมเพยนบกทบพระพรหม เจอรมประชาทณฑดบอนาถ. (22 มนาคม 2549) กรงเทพธรกจ, น. 20, 17. หลยส อลธแซร. (2529). อดมการณและกลไกของรฐทางอดมการณ. กาญจนา แกวเทพ (แปล). กรงเทพฯ: โครงการหนงสอเลม สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย, โหรชทบพระพรหม ลางรายนายกฯ ไปแน. (22 มนาคม 2549) ไทยโพสต, น. 1, 4. “ออฟ พงษพฒน” ลนกลางเวทนาฏราช พรอมพลชพเพอพอ ใครไมรก “ในหลวง” ออกไป!. (17 พฤษภาคม 2553) ASTV ผจดการออนไลน. <http://www.manager.co.th/ Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9530000067664> [สบคนเมอวนท 23 สงหาคม 2556]. อจฉราพร กมทพสมย. (2525). อดมการณชาตนยมของผน าไทย. กรงเทพฯ: สถาบนไทยคดศกษา

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.