ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

Θέση της Ιλιάδας στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία

• Μαζί με την Οδύσσεια είναι τα αρχαιότερα έπη της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.

• Χρόνος σύνθεσης: β΄ μισό του 8ου αι. π.Χ. (750 π.Χ.)

• Έκταση: 15.693 στίχοι σε 24 ραψωδίες, που δηλώνονται με τα κεφαλαία γράμματα του ελληνικού αλφάβητου.

• Χαρακτήρας: ηρωικός.• Χρόνος σύνθεσης: β΄ μισό 8ου αι π.Χ. → Γεωμετρική

εποχή.• Χρόνος αναφοράς: τέλος Μυκηναϊκής εποχής ( 12ος

αι.).• Κόσμος Ιλιάδας: πλαστή πραγματικότητα λόγω: α)

πολλών αναχρονισμών ( συνήθειες, αντιλήψεις, θεσμοί, υλικά αναφέρονται στη γεωμετρική εποχή και όχι στη μυκηναϊκή, που είναι μακρινή για τον ποιητή).

β) στοιχείων φανταστικών και εξωπραγματικών.• Συμπέρασμα: Η Ιλιάδα δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί

ως ιστορική πηγή για τη Μυκηναϊκή εποχή.

• Ούτε για τη Γεωμετρική εποχή αποτελεί ιστορική πηγή, αν και χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη την ιστορία, γιατί το έργο είναι κυρίως ποίηση, δηλ. σκοπός του ποιητή ήταν να τέρψει το ακροατήριό του και όχι να το πληροφορήσει για τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής.

• Συμπέρασμα: Η Ιλιάδα χρησιμοποιεί την ιστορία ως πηγή έμπνευσης και ως χρονικό πλαίσιο, αλλά δεν είναι ιστορικό σύγγραμμα.

• Θέμα: η μῆνις (= οργή, θυμός) του Αχιλλέα κατά του Αγαμέμνονα με αφορμή τη μοιρασιά των λαφύρων.

• Πρωτοτυπία Ομήρου: με αφορμή την μῆνιν, ένα γεγονός του δέκατου χρόνου του πολέμου, περιγράφει όλο τον Τρωϊκό πόλεμο.

• Περιεχόμενο: ο δεκάχρονος αγώνας των Ελλήνων γύρω από το Ίλιον (Τροία).

• Χρονικό παρόν: οι 51 ημέρες πριν την άλωση της Τροίας. Συνυπάρχουν αναδρομές στο παρελθόν, εγκιβωτισμοί και προαναγγελίες για το μέλλον.

• Συμπέρασμα: το περιεχόμενο του έπους είναι ευρύτερο χρονικά και θεματολογικά από το θέμα του.

• Η μῆνις του Αχιλλέα διατρέχει όλο το έπος , έχει μεγάλη σημασία για τη σύνθεσή του και την εξέλιξη των πολεμικών επιχειρήσεων. Αυτό φαίνεται και από τη συχνότητα με την οποία εμφανίζεται το θέμα αυτό τόσο σε σχέση με τους θνητούς, όσο και σε σχέση με τους αθανάτους.

• Η Ιλιάδα τελειώνει με το θάνατο και την ταφή του Έκτορα.

• Η συνέχεια (άλωση Τροίας, αιχμαλωσία βασιλικής οικογένειας κ.λπ.) παρουσιάζεται σε άλλα έπη.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ - ΙΛΙΑΔΑΣ

• ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΥΦΟΣ: Ιλιάδα → δραματική πυκνότητα → νεαρή ηλικία

Ομήρου. Οδύσσεια → αφηγηματικό ύφος → ωριμότητα

Ομήρου. Οι διαφορές εκτός από τη χρονολόγηση οφείλονται

και στο διαφορετικό θέμα κάθε έργου.

• ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΡΓΩΝ: 1.Οδύσσεια → ναυτικό παραμύθι σε

παράξενους τόπους με εξωπραγματικά όντα ( Κύκλωπες, Σειρήνες κ.α.).

Ιλιάδα → ηρωική δράση αλλά σε πραγματικό κόσμο χωρίς τέρατα και φανταστικές περιπέτειες.

Ακόμα και οι θεοί στην Ιλιάδα έχουν ανθρώπινες διαστάσεις και η συμπεριφορά τους λίγο διαφέρει από των ανθρώπων.

2. Οδύσσεια → κοινωνικά νεότερη εποχή → παρακμή θεσμού βασιλείας, περιορισμός απόλυτης εξουσίας με δημιουργία αντιπροσωπευτικών πολιτικών σωμάτων ( συνέλευση γερόντων στους Φαίακες, άτυπη συνέλευση λαού στην Ιθάκη).

Ιλιάδα → παλαιότερη κοινωνικά εποχή → ακμή θεσμού βασιλείας.

3. Ιλιάδα→ αντίληψη κλειστής αριστοκρατικής τάξης.

Οδύσσεια→ ήρωες όλων των κοινωνικών στρωμάτων, έκφραση πόθων και πεποιθήσεων κατώτερων τάξεων

4. Οδύσσεια → θεοί με πάθη και αδυναμίες ανθρώπινες.

Ιλιάδα → θεοί πιο άδικοι και εγωιστές, με πιο έντονα πάθη και αδυναμίες.

5. Διαφορές κεντρικών ηρώων: Αχιλλέας → ορμητικότητα, έλλειψη μέτρου, μυϊκή

δύναμη. Οδυσσέας → εξυπνάδα, εφευρετικότητα νου,

επιμονή, καρτερικότητα. Συμπέρασμα: Ιλιάδα → πολεμικός χαρακτήρας →

νεανική ηλικία Ομήρου. Οδύσσεια → ήρεμος, ειρηνικός χαρακτήρας →

ωριμότητα Ομήρου.