1v1.0014106201

1

ĐẠO ĐỨCVÀ VĂN HÓA KINH DOANH

Giảng viên: ThS. Nguyễn Ngọc Dương

2v1.0014106201

BÀI 3TỔNG QUAN VỀ VĂN HÓA

DOANH NGHIỆP

Giảng viên: ThS. Nguyễn Ngọc Dương

3v1.0014106201

MỤC TIÊU BÀI HỌC

• Trình bày được một số vấn đề chung về văn hóadoanh nghiệp bao gồm khái niệm, đặc điểm; cácbiểu hiện, các dạng văn hóa doanh nghiệp; nhântố tạo lập văn hóa doanh nghiệp.

• Yêu cầu: Người học nắm được những kiến thứccơ bản để vận dụng các bài tiếp theo

4v1.0014106201

CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ

Sinh viên cần có các kiến thức cơ bản liên quanđến môn học sau:

• Tâm lý học Quản trị kinh doanh;

• Quản trị kinh doanh;

• Marketing;

• Triết học Mác-Lênin…

5v1.0014106201

HƯỚNG DẪN HỌC

• Đọc tài liệu và tóm tắt những nội dung chínhcủa bài.

• Mở rộng liên hệ thực tế những vấn đề liên quanđến văn hóa doanh nghiệp trong doanh nghiệp.

• Nắm được những khái niệm và kiến thức cơ bảnđể vận dụng trong các bài tiếp theo.

• Làm bài tập và luyện thi trắc nghiệm theo yêucầu bài.

6v1.0014106201

Khái niệm và đặc điểm văn hóa doanh nghiệp3.1

CẤU TRÚC NỘI DUNG

Biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp3.2

Các dạng văn hóa doanh nghiệp thường gặp3.3

Nhân tố tạo lập văn hóa doanh nghiệp3.4

7v1.0014106201

3.1.3. Đặc điểm văn hóa doanh nghiệp

3.1.2. Văn hóa doanh nghiệp

3.1.1. Khái niệm văn hóa

3.1. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

8v1.0014106201

Văn hóa là toàn bộ những hoạt động vật chất và tinh thần mà loàingười đã sáng tạo ra trong lịch sử của mình trong quan hệ với conngười, với tự nhiên và với xã hội, được đúc kết lại thành hệ giá trịvà chuẩn mực xã hội. Nói tới văn hóa là nói tới con người, nói tớiviệc phát huy những năng lực bản chất của con người, nhằm hoànthiện con người, hoàn thiện xã hội. Có thể nói văn hóa là tất cảnhững gì gắn liền với con người, ý thức con người để rồi lại trở vềvới chính nó.

3.1.1. KHÁI NIỆM VĂN HÓA

9v1.0014106201

9

Văn hóa doanh nghiệp được định nghĩa là một hệthống các ý nghĩa, giá trị, niềm tin chủ đạo, nhậnthức và phương pháp tư duy được mọi thành viêncủa một tổ chức cùng đồng thuận và có ảnh hưởngở phạm vi rộng đến cách thức hành động của cácthành viên.

3.1.2. VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

10v1.0014106201

Văn hóadoanh nghiệp

có tínhchứng thực

Văn hóadoanh nghiệp liên quan đến

nhận thức

3.1.3. ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

11v1.0014106201

11

3.2.1. Các biểu trưng trực quan

3.2. BIỂU HIỆN CỦA VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

3.2.2. Các biểu trưng phi trực quan

12v1.0014106201

3.2.1. CÁC BIỂU TRƯNG TRỰC QUAN

• Kiến trúc đặc trưng

Những kiến trúc đặc trưng của doanh nghiệpgồm kiến trúc ngoại thất và thiết kế nội thấtcông sở.

Công trình kiến trúc đặc biệt và đồ sộ thể hiệnsự khác biệt, thành công và sức mạnh củadoanh nghiệp.

Thiết kế kiến trúc được các doanh nghiệp rấtquan tâm.

• Nghi lễ

Nghi lễ là những hoạt động đã được dự kiến từtrước và chuẩn bị kỹ lưỡng với các hình thứchoạt động, sự kiện văn hóa – xã hội chính thức,nghiêm trang, tình cảm được thực hiện định kỳhay bất thường nhằm thắt chặt mối quan hệ vàvì lợi ích của những người tham dự.

Có bốn loại nghi lễ: Chuyển giao, củng cố,nhắc nhở và liên kết.

13v1.0014106201

3.2.1. CÁC BIỂU TRƯNG TRỰC QUAN (tiếp theo)

• Giai thoại: Giai thoại thường được thêu dệt từ những sự kiện có thực được mọithành viên trong doanh nghiệp cùng chia sẻ và nhắc lại với những thành viên mới.Nhiều mẫu chuyện kể về những nhân vật anh hùng của doanh nghiệp như nhữngmẫu hình lý tưởng về những chuẩn mực và giá trị văn hóa doanh nghiệp.

• Biểu tượng

Biểu tượng là một thứ gì đó biểu thị một thứ gì đó không phải là chính nó có tácdụng giúp mọi người nhận ra hay hiểu được thứ mà nó biểu thị.

Các công trình kiến trúc, lễ nghi, giai thoại, khẩu hiệu đều chứ đựng những đặctrưng của biểu tượng, bởi thông qua những giá trị vật chất cụ thể hữu hình, cácbiểu trưng này đều muốn truyền đạt những giá trị, ý nghĩa tiềm ần bên trong chonhững người tiếp nhận theo các cách thức khác nhau.

Logo là loại biểu tượng đơn giản nhưng lại có ý nghĩa rất lớn nên được các tổchức doanh nghiệp rất chú trọng.

14v1.0014106201

3.2.1. CÁC BIỂU TRƯNG TRỰC QUAN (tiếp theo)

• Ngôn ngữ khẩu hiệu

Nhiều doanh nghiệp đã sử dụng những câu chữ đặc biệt, khẩu hiệu, ví von, ẩndụ hay một sắc thái ngôn từ để truyền tải một ý nghĩa vụ thể đến nhân viên củamình và những người hữu quan.

Khẩu hiệu là hình thức dễ nhập tâm và được không chỉ nhân viên mà cả kháchhàng và nhiều người khác luôn nhắc đến. Khẩu hiệu thường rất ngắn gọn, haysử dụng các ngôn từ đơn giản, dễ nhớ; do đó đôi khi có vẻ “sáo rỗng” vềhình thức.

• Ấn phẩm điển hình

Những ấn phẩm điển hình là những tư liệu chính thức có thể giúp những ngườihữu quan có thể nhận thấy rõ hơn về cấu trúc văn hóa của một doanh nghiệpbao gồm bản tuyên bố sứ mệnh, báo cáo thường niên, “brochures”, tài liệu giớithiệu về doanh nghiệp, sổ vàng truyền tống, ấn phẩm định kỳ hay đặc biệt, tài liệuquảng cáo giới thiệu sản phẩm và doanh nghiệp, các tài liệu, hồ sơ hướng dẫnsử dụng bảo hành…

Những tài liệu này có thể giúp làm rõ mục tiêu của doanh nghiệp, phương châmhành động, niềm tin và giá trị chủ đạo, triết lý quản lý, thái độ đối với lao động,doanh nghiệp, người tiêu dùng, xã hội.

15v1.0014106201

15

Lý tưởngLý tưởng có thể được phản ánh qua cácphương diện:

• Mối quan hệ mang tính nhân văn đối vớimôi trường;

• Bản chất của sự thật là lẽ phải;

• Bản chất con người;

• Bản chất hành vi con người;

• Bản chất mối quan hệ con người.

3.2.2. CÁC BIỂU TRƯNG PHI TRỰC QUAN

16v1.0014106201

3.2.2. CÁC BIỂU TRƯNG PHI TRỰC QUAN (tiếp theo)

So sánh giữa lý tưởng và niềm tin

Lý tưởng Niềm tin

Hình thành một cách tự nhiên, khógiải thích một cách rõ ràng.

Hình thành một cách có ý thức, có thểxác minh tương đối dễ dàng.

Không thể đưa ra diễn giải, tranh luận, đối chứng.

Có thể đưa ra diễn giải, tranh luận,đối chứng.

Không chỉ là đức tin hay niềm tin màcòn bao gồm cả những giá trị và cảm xúc của con người.

Trình độ nhận thức ở mức đơn giản.

17v1.0014106201

17

3.2.2. CÁC BIỂU TRƯNG PHI TRỰC QUAN (tiếp theo)

• Niềm tin, giá trị chủ đạo và thái độ

Giá trị là khái niệm liên quan đến chuẩn mực đạo đức và cho biết con người cầnphải làm gì.

Niềm tin là khái niệm đề cập đến việc mọi người cho rằng thế nào là đúng, thếnào là sai.

Thái độ là chất gắn kết niềm tin với giá trị thông qua tình cảm.

• Lịch sử phát triển

Lịch sử phát triển có trước và tồn tại bất chấp mong muốn và quan điểm thiết kếcủa con người quản lý về văn hóa doanh nghiệp.

Lịch sử phản ánh đầy đủ quá trình vận động và thay đổi của các đặc trưng vănhóa của doanh nghiệp.

• Truyền thống văn hóa

Truyền thống văn hóa được định hình và xuất hiện cùng với lịch sử phát triển củadoanh nghiệp.

Những truyền thống, tập quán, nhân tố văn hóa vừa là chỗ dựa, nhưng cũng cóthể trở thành những “rào cản tâm lý” trong việc xây dựng và phát triển những đặctrưng văn hóa mới.

18v1.0014106201

18

3.3.1. Các dạngvăn hóa doanh nghiệp của

Harrison/Handy

3.3.3. Các dạngvăn hóa doanh nghiệp của

Quinn và MeGrath

3.3.5. Các dạngvăn hóa doanh nghiệp

của Daft

3.3.6. Các dạngvăn hóa doanh nghiệp của

Sethia và Klinow

3.3.4. Các dạngvăn hóa doanh nghiệp

của Scholz

3.3.2. Các dạngvăn hóa doanh nghiệp của

Deal và Kennedy

3.3. CÁC DẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

19v1.0014106201

19

• Văn hóa quyền lực (Power culture);

• Văn hóa vai trò (Role culturue);

• Văn hóa công việc (Tash culture);

• Văn hóa cá nhân (Person culture).

3.3.1. CÁC DẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA HARRISON/HANDY

20v1.0014106201

20

• Văn hóa nam nhi (Tough – guy, macho culture);

• Văn hóa làm ra làm/chơi ra chơi (work –hard/play – hard culture);

• Văn hóa phó thác (Bet – your – company);

• Văn hóa quy trình (Process culture).

3.3.2. CÁC DẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA DEAL VÀ KENNEDY

21v1.0014106201

21

• Văn hóa kinh tế hay văn hóa thị trường(raditional/market culture);

• Văn hóa triết lý hay văn hóa đặc thù(ideoligical/adhocracy culture);

• Văn hóa đồng thuận hay văn hóaphường hội (consensual/clan culture);

• Văn hóa thứ bậc (hierarchial culture).

3.3.3 CÁC DẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA QUINN VÀ MEGRATH

22v1.0014106201

22

Nhóm văn hóa

ngoại sinh

Nhóm văn

hóa nội sinh

Nhóm văn hóa

tiến triển

3.3.4. CÁC DẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA SCHOLZ

23v1.0014106201

23

Văn hóathích ứng

Văn hóasứ mệnh

Văn hóahòa nhập

Văn hóa nhất quán

Các dạng văn hóa

3.3.5. CÁC DẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA DAFT

24v1.0014106201

24

Các dạng Văn hóa

Văn hóathờ ơ

(apatheticculture)

Văn hóachu đáo(caringculture)

Văn hóa thử thách (exactingculture)

Văn hóa hiệp lực

(integrativeculture)

3.3.6. CÁC DẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA SETHIA VÀ KLINOW

25v1.0014106201

25

3.4.1. Phong cách lãnh đạomang triết lý văn hóa

3.4.3. Các hệ thống trong tổ chức

3.4.2. Quản lý hình tượng

3.4. NHÂN TỐ TẠO LẬP VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

26v1.0014106201

26

• Bản chất thay đổi của văn hóa doanh nghiệp

Bản sắc văn hóa có thể được tạo lập;

Bản sắc văn hóa cũng có thể hình thành từ việc củng cố;

Bản sắc văn hóa có thể hình thành từ sự hòa nhập;

Bản sắc văn hóa có thể thay đổi.

• Định hình phong cách lãnh đạo mang triết lý văn hóa

Phương châm hành động;

Năng lực lãnh đạo.

Vai trò, năng lực của những người lãnh đạo càng lớn, ảnh hưởng của họ đối với việchình thành và củng cố bản sắc văn hóa càng mạnh.

3.4.1. PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO MANG TRIẾT LÝ VĂN HÓA

27v1.0014106201

• Quản lý hình tượng đòi hỏi phải xác định và sử dụng các tín hiệu, hình tượng có thểgây tác động đến giá trị tổ chức.

• Quản lý hình tượng phải đảm bảo rằng các biểu trưng của tổ chức và công ty thiếtkế và sử dụng (như biểu tượng, lễ nghi, tuyên bố, khẩu hiệu, ấn phẩm…) phải phùhợp và thống nhất trong việc thể hiện các giá trị chủ đạo của tổ chức.

• Công việc quản lý hình tượng thực chất là việc quản lý các biểu trưng và tên hiệu.

3.4.2. QUẢN LÝ HÌNH TƯỢNG

28v1.0014106201

28

• Các hệ thống tổ chức chung;

• Các hệ thống chính thức về đạo đức;

• Hệ thống các giá trị đạo đức chính thức của tổ chức;

• Hệ thống các nhóm trong doanh nghiệp.

3.4.3. CÁC HỆ THỐNG TRONG TỔ CHỨC

29v1.0014106201

29

Trong bài này chúng ta đã nghiên cứu các nội dung chính sau:

• Khái niệm và đặc điểm văn hoá doanh nghiệp;

• Các dạng văn hoá doanh nghiệp;

• Nhân tố tạo lập văn hoá doanh nghiệp.

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI