o hiv i aids - psse kwidzyn1 co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i...

28
1 CO MUSISZ WIEDZIEĆ O HIV I AIDS bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Upload: others

Post on 24-Jul-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

11

CO MUSISZ WIEDZIEĆ

O HIV I AIDS

bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Page 2: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została
Page 3: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

1

Co musisz wiedziećo hiv i aids

bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz

Wydanie VIIIWarszawa 2012

Egzemplarz bezpłatny

wersja polska została opracowana za zgodą GlaxoSmithKline

Page 4: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

2

Spis treściROZDZIAŁ STRONA

Wprowadzenie..................................................................................................................................3

1 NajważniejszeinformacjeoHIViAIDS.............................................................................................4

2 Faktyafikcja.................................................................................................................................6

3HIViAIDSwTwoimmiejscupracy.......................................................................................10

4HIViAIDSapierwszapomoc..........................................................................................12

5HIViAIDSaseks.........................................................................................................14

6HIViAIDSanarkotyki...........................................................................................16

7HIViAIDSaprzekłuwanieuszuiinnychczęściciała........................................17

8HIViAIDSadzieci..................................................................................................18

9HIVaciąża......................................................................................................................19

10Podróżowaniezagranicę......................................................................................................20

11TestwkierunkuHIV..................................................................................................................21

Słowniczek................................................................................................................................23

Opracowanieiprzekład:KatarzynaWalkowska-IwańskaKonsultacjamedyczna:AnnaMarzec-BogusławskaRedakcjajęzykowa:KatarzynaGajewska

ISBN978-83-87068-31-8

Page 5: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

3

DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIE-DZĘNATEMATHIVIAIDS?PonieważliczbaosóbzakażonychHIV,awnastępstwietegochorychnaAIDS,wciąż wzrasta. Istotny jest równieżfakt,żewbrewtemu,coczęstomówiąludzie, każdy–bezwzględuna swojąprzynależnośćrasową,religięluborien-tacjęseksualną–możeuleczakażeniu.WzwiązkuztymwiedzanatematHIVi AIDS jest niezbędna każdemu czło-wiekowi.

DLACZEGO MUSISZ MIEĆ WIE-DZĘ NA TEMAT HIV I AIDSWMIEJSCUPRACY?Wiele osób żyjących z HIV przeżywaogromnystres.Sytuacjatamożestwarzaćtrudności związane z wykonywaniempracy,pomimoogólnieprawidłowejkon-dycji fizycznej idobregostanuzdrowia.Oznacza to codzienne życie ze świa-domością choroby oraz zmaganie sięz niepewnością przyszłości. Często jestto związane z uzasadnionymi albo wy-imaginowanymi obawami o to, że inniludziebędąprzejawialiwrogienastawie-nielubbędąodnosilisiębezzrozumieniawobecosóbzakażonych.

Wprowadzenie

Rodzinyorazpartnerzyżyciowiosóbży-jącychzHIVlubAIDSspotykająsięzbra-kiem zrozumienia oraz dyskryminacjązarównowpracy,jakiżyciuprywatnym.LiczbaosóbżyjącychzHIVstalero-śnieiwzwiązkuztymmożnaspotkaćcorazwięcejosóbzakażonych,któresą czynne zawodowo. Efektywne le-czenie skojarzone oraz zastosowa-nie terapii pomocniczych poprawiaogólny stan zdrowia pacjentów orazpozwala im wykonywać obowiązkizawodowe.Niniejszabroszurazostałaprzygotowa-nazmyśląo tym,byprzedstawićnaj-ważniejszefaktyoHIViAIDS.Materiał zebrany w broszurze zawieraodpowiedzi na wiele pytań związa-nych z tym, jak się zachować wobecHIV/AIDSwmiejscupracy. Informacjetuprzedstawionepozwoląlepiejzrozu-mieć, jakie są drogi rozprzestrzenianiasię wirusa. Tak więc znając fakty, bę-dzieciemoglizabezpieczyćsiebieorazdaćwsparcieipomocrodzinie,przyja-ciołomorazkolegomżyjącymzHIV.

Page 6: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

4

Najważniejszeinformacje o HIV i AIDSJEŚLI ZAMIERZASZ PRZECZYTAĆ TYLKO JEDEN ROZDZIAŁ BROSZURY – WYBIERZTEN!PRZEDSTAWIAONNAJWAŻNIEJSZEFAKTYZWIĄZANEZHIVIAIDS.1

Nasz organizm wyposażony jestw mechanizm obronny – system im-munologiczny, który zwalcza atakują-ce infekcje oraz choroby. HIV powoligo osłabia, aż do jego ostatecznegozniszczenia. Wirus może przez wielelat dokonywać uszkodzeń w systemieimmunologicznym, zanim osobazakażona zacznie choro-wać. Osoba żyjąca z HIVmożemiećdobre samo-poczucieiniewiedziećnawet o tym, że jestzakażona. ZakażeniaHIV nie da się roz-poznaćpowyglądzie!To,żektośjestzakażo-nyHIV,niemusiozna-czać,iżmaAIDS,aniżewkrótcebędziepoważniechory.

AIDS jest skrótem angielskiej nazwy zespołu nabytego niedoboru odporno-ści /Acquired Immunodeficiency Syn-drome/.

AIDSniejestpojedyncząchorobą,leczzespołem objawów różnych cho-

rób, które w charakterystycz-ny sposób atakują osoby

zakażone HIV. Wielez tych chorób wystę-puje powszechnieiniesąoneszczegól-nie groźne dla osóbznieuszkodzonymsys-temem immunologicz-nym. Niemniej jednak

dla kogoś, z poważnieuszkodzonym systemem

odpornościowym, niektóre

z tych chorób mogą być nawet śmier-telne. Lekarze posługują się listą takzwanych chorób wskaźnikowychAIDS. W przypadku gdy u osoby za-każonej HIV rozwinie się stan choro-bowy określony jako czynnik warun-kujący AIDS, zostaje ona uznana zachorą na AIDS. Niektóre z opisanychstanów wiążą się z poważnymi cho-robami, innenatomiast sąmniejgroź-ne dla ogólnego zdrowia pacjenta.Wwieluprzypadkach,nawetgdysys-tem odpornościowy jest poważnieuszkodzony oraz gdy wiadomo już,że mamy do czynienia z AIDS, dużaliczba osób czuje się na tyle dobrze,aby nadal wykonywać swoją pracę.Z naszej dotychczasowej wiedzy wy-nika,żeprzeważającawiększośćosóbzakażonych HIV ostatecznie zachoru-jenaAIDS.Czastrwaniategoprocesujestróżnyizależyodwieluindywidu-alnychcechorganizmu.

COTOJESTHIViAIDS?

HIV to skrót angielskiej nazwy ludzkie-go wirusa nabytego niedoboru odpor-ności wywołującego brak odporności immunologicznej /Human Immunode-ficiency Virus/.

Page 7: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

5

Najważniejszeinformacje o HIV i AIDS

•HIV nie zakazimy się poprzez do-tykanie drugiej osoby, podawanieręki, ściskanie lub całowanie nowopoznawanej osoby. Kontakt z łzamidrugiej osoby także nie spowodujezakażeniaHIV.

•Niemożnazakazićsięwirusempoprzezpływaniewtymsamymbasenie,korzy-stanie ze wspólnej toalety, dzielenie sięjedzeniem,wspólnekorzystaniezesztuć-ców,naczyń,ręcznikóworazksiążek.

•Przyzachowaniupodstawowychza-sadhigienymożnabezobawmiesz-kać w jednym domu lub pracowaćrazemzosobązakażoną.

WJAKISPOSÓBHIVPRZENOSISIĘZJEDNEJOSOBYNADRUGĄ?

Istnieją trzy główne drogi zakażenia HIV:

•Podczas stosunków seksualnychz penetracją (analnych lub dopo-chwowych)bezzastosowaniazabez-pieczenia (prezerwatywy). (Szczegó-łoweinformacjenastronie14).

•Przez przedostanie się zakażonejkrwiinnejosobydonaszegokrwio-biegu, np.: poprzez niejednorazo-wewykorzystywanieigiełistrzyka-wek, transfuzję krwi – szczególnie

w krajach, gdzie zapasy krwi niezostały przebadane na obecnośćHIV. (Szczegółowe informacje nastronach:9,12,16,17).

•Wczasieciąży,podczasporodulubkarmienia piersią matka zakażonaHIV może zakazić dziecko. (Szcze-gółoweinformacjenastronie19).

HIV nie można zakazić się w taki sam sposób jak przeziębieniem lub grypą.

•HIVnieprzenosi siępoprzezkaszellubkichanie.

•NiemożnazakazićsięHIVodpsów,kotówlubinnychzwierząt.

•Komarybądźinneowadynieprzeno-sząHIV.

•Istnieje natomiast ryzyko zakaże-nia się HIV poprzez korzystanie zewspólnej maszynki do golenia lubszczoteczkidozębówzewzględunato, że może znajdować się na nichkrew–nawet,jeżeliniewidaćjejgo-łymokiem.

W CODZIENNYCH KONTAKTACH (ZARÓWNO ZAWODOWYCH,JAK I TOWARZYSKICH) NIE MA RYZYKA ZAKAŻENIA SIĘ HIV.

NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE O HIV I AIDS

Page 8: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

6

2 Fakty i fikcja

Nie, nie jest to prawdą. Na świecie każdego dnia zakaża się HIV ponad 7 tys. osób,aokoło5 tys. osób każdego dniaumierazprzyczynzwiązanychzHIV/AIDS.W Polsce każdego roku wykrywa się około 600-800 zakażeń HIV. Epidemia jestobecnanaświecieod30lat.Pomimodziałańzapobiegawczychorazprogramówedukacyjnychskierowanychdospołeczeństwa,liczbanowychzakażeństalerośnie,aprognozywskazują,żetatendencjabędziesięutrzymywać.Wieleosóbniedo-strzega potencjalnego niebezpieczeństwa związanego ze swoim ryzykownym za-chowaniemibagatelizujeryzykozakażeniasięwprzeszłości.HIViAIDSsąproble-memzarównodniadzisiejszego,jakijutra.

Jest wiele powodów, dla których problem HIV i AIDS wymaga tak wiele uwagi.Wniektórychpaństwach liczbaosóbzakażonych jest stosunkowoniska.Brak ro-zeznania w aktualnej sytuacji epidemiologicznej dotyczącej zakażeń HIV orazbrak odpowiedniej polityki prewencyjnej ze strony państwa może spowodowaćwyniszczeniecałych społeczności,comamiejscenp.wniektórychkrajachAfry-ki. Dlatego też wiele uwagi poświęca się powszechnej edukacji w zakresie wie-dzy o HIV i AIDS. Zagadnienia HIV i AIDS stanowią kontrowersyjny temat zewzględu na fakt przenoszenia się zakażenia drogą płciową i dożylną. Omawia-nie tych tematów budzi wiele emocji, a brak rzetelnej wiedzy wywołuje dodat-kowe uprzedzenia wobec zakażonych osób. Powyższe zagadnienia niejedno-krotnie są przedstawiane przez środki masowego przekazu w sensacyjny sposób.WwynikutakichdziałańosobyżyjącezHIViAIDSorazichnajbliżsistająsięobiek-temuprzedzeńiobaw,którenietowarzysząinnymchorobom.

Dlaczego zagadnieniom HIV/AIDS poświęca się tyle uwagi, a nie traktuje się ich w taki sam sposób, jak inne przewlekłe choroby wy-niszczające?

Czy prawdą jest, że problem AIDSnależy już do przeszłości?1

2

OBALAMY MITY I PODAJEMY FAKTY NA TEMAT KILKU ISTOTNYCHZAGADNIEŃ.

Page 9: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

7

Tak.Każdy,bezwzględunapochodzenierasowe,religięluborientacjęseksualną,ktoodbywastosunekpłciowybezzabezpieczenialubmainneryzykownezacho-wania,jestnarażonynazakażenie.Epidemiaobjęłajużwszystkiepaństwaświata.Wniektórychznichpoziomzakażeńjestwyższyniżwinnych.TakżegłównedrogiprzenoszeniasięHIVróżniąsięwzależnościodkraju.BezwzględunateróżnicecodziennienaświeciewieleosóbzakażasięHIV.Corazczęściejdozakażeniado-chodzipoprzezkontaktyseksualne.

Niedoniesionoożadnymtakimprzypadku.Teoretyczniejestmożliwe,żeHIVobec-nywekrwidostaniesiędokrwiobieguinnejosobywprzypadkuskaleczeniawarglubwnętrzaust.Jesttojednakbardzomałoprawdopodobne.

Wchwiliobecnejniemapewności,codopoziomuryzykazakażeniaHIVpodczasstosunkuoralnego.Stopieńryzykawzrasta,gdyzakażonasperma(wrazzprejakula-tem)lubwydzielinapochwowaznajdąsięwustachpartnera.Pęknięcialubnawetmałerankiwewnątrzustlubnawargachmogąspowodowaćprzeniknięciewirusa.OdnotowanobardzoniewieleprzypadkówprzeniesieniazakażeniaHIVprzezsto-sunekoralnyiuważasię,żejesttodrogazakażeniaostosunkowoniskimstopniuryzyka.

Nie.Ryzykozakażenia jestwiększedlakobietypodczaskontaktuzseropozytyw-nym mężczyzną, niż dla mężczyzny podczas kontaktu z seropozytywną kobietą.Podczasstosunkupłciowegobezużyciaprezerwatywy,jeślidochodzidowytryskuwpochwiedużapowierzchniabłonyśluzowejmożemiećdługotrwałykontaktzespermą,któraumężcyznyzakażonegoHIVzawierawirus.Oznaczato,żekobietysą bardziej narażone podczas stosunków płciowych bez zabezpieczenia. Dodat-kowo wszelkie najdrobniejsze skaleczenia lub otarcia, często wraz z obecnościąinnychchoróbprzenoszonychdrogąpłciową,mogą stanowićmiejscewniknięciaHIVdoorganizmu.

Tak.Naukowoudowodniono,żeHIVwywołujeAIDS.NadalistniejąjednakpewnezagadnieniazwiązanezHIV,którychnierozumiemywpełni.Choćbyto,dlaczegoniektóreosobyzakażoneHIVmogącieszyćsiędobrymzdrowiemprzezdługiczas.

FAkTy I FIkCJA

Czy naprawdę każdy może zaka-zić się HIV lub mieć AIDS?

Czy HIV przenosi się przez poca-łunek?

Czy HIV przenosi się podczas sto-sunku oralnego?

3

4

5

6

7 Czy przyczyną AIDS naprawdę jest HIV?

Czy ryzyko zakażenia HIV jest takie samo dla kobiet i mężczyzn?

Page 10: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

8

Zydowudyna była pierwszym lekiem zastosowanym do leczenia zakażenia HIV.Obecniewleczeniustosujesiękombinacjekilkulekówantyretrowirusowych,tzw.HAART.Dobórterapiijestdlakażdegopacjentaindywidualnyizależyodjegostanuklinicznego.Wczesnewykrycieorazefektywneleczeniezakażeńoportunistycznychpomagają w wydłużeniu życia pacjentów zakażonych HIV. Pamiętajmy jednak,żeniemożnawyleczyćzakażeniaHIV.Zadaniemterapiiantyretrowirusowej(ARV)jestprzedłużanieżyciapacjentówipoprawajegojakości.Podobniejakwinnychchorobach,wieleosóbżyjącychzHIVlubchorychnaAIDSpoddajesięterapiomalternatywnymlubstosujeleczeniewspomagające,wpływającenapoprawęjakościżycia.LeczenieantyretrowirusowewPolscefinansowanejestprzezMinistraZdro-wia.Opiekęnadpacjentamisprawująspecjalistyczneośrodkileczenia.

Nie.Zewzględuna to,żeHIV jest skomplikowanymorazczęstomutującymwi-rusem iwciążwykrywanesą jegonowepodtypy, trudno jestotrzymaćefektywnąszczepionkę.Mimowielubadańeksperymentalnychiopracowaniakilkunastupro-totypów szczepionek, wciąż brak danych dowodzących ich wysokoprocentowejskuteczności.Opracowanieorazprzetestowanie szczepionekpodwzględembez-pieczeństwajestprocesemdługotrwałymiwymagającymwielubadańklinicznych.Mimo że naukowcy potwierdzili możliwość otrzymania skutecznej szczepionki,wydaje się, że proces ten potrwa jeszcze wiele lat. Jej wynalezienie stanowiłobyprzełomwwalcezepidemią.

Nie. W chwili obecnej jedynie zapobieganie jest skutecznym sposobem zahamowa-nia rozprzestrzeniania się HIV.Wpraktyceoznaczatobezpieczniejszyseks–zawszezużyciemprezerwatywy,nieużywaniewspólnychigiełczystrzykawekwprzypadkuzażywanianarkotykówdrogądożylną.Odpowiednie leczenie choróbprzenoszo-nych drogą płciową, wczesne zapobieganie infekcjom oportunistycznym, więcejwiadomości o wymaganej diecie, ćwiczenia fizyczne i unikanie stresu, pomogązwolnićpostępchorobyioddaląwystąpienieAIDS.

Wirus HIV nie przetrwa,jeślijestwystawionynadługotrwałedziałaniepowietrzaiinnychczynnikówśrodowiskazewnętrznego.Pozaorganizmemniszczygociepło(giniewtemp.56°Cpo30minutach),wysychanie,mydłoiwoda,detergenty,środkiodkażające.Kroplakrwi,nasienia i innychpłynówustrojowychmożebyćpoten-cjalnie infekcyjnymmateriałemzawierającymHIV.Śladytegotypupowinnywięczostaćdokładniewyczyszczone. (Szczegółówszukajw rozdzialeopierwszejpo-mocynastronie12).

FAkTy I FIkCJA

Jak leczymy HIV i AIDS?8

9

10

11

Czy istnieje szczepionka chronią-ca przed zakażeniem HIV?

Czy istnieje skuteczne lekarstwo?

Czy wirus HIV może przetrwać poza organizmem człowieka?

Page 11: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

9

FAkTy I FIkCJA

W jaki sposób mogę pomóc lub wesprzeć kogoś z AIDS?

Czy transfuzja krwi jest bezpieczna?

Czy bycie dawcą krwi jest bez-pieczne?

15

14

13

12 Potrzebyprzyjaciela,członkarodzinyczykolegizpracy,zakażonegoHIVlubchore-gonaAIDS,sątakiesame,jakinnychpoważniechorychosób.Pragnąone,abyoka-zywanoimmiłość,zrozumienieiwsparcie.Niewolnonikogoosądzaćanipotępiać.OsobyżyjącezHIViAIDSpotrzebująwiększegopoczuciabezpieczeństwa.Ważnajestdlanichświadomość,żegdypodzieląsięzkimśswoimiobawamiczylękamioto,comożesięznimistać,niespotkająsięzodrzuceniem.

Na początku epidemii HIV, gdy nasza wiedza o wirusie była znacznie mniejsza,wieleosóbzostałozakażonych,otrzymująckrewlubpreparatykrwizakażonewi-rusem(np.czynnikVIIIużywanywleczeniuhemofilii).Wwiększościkrajów,wtymwPolsce,krewużywanadotransfuzjiipreparatówkrwiopochodnych,jestterazbadananaobecnośćHIV.Wwielupaństwachosobom,codoktórychistniejepodejrzenie,żemogąbyćzakażonem.in.HIV,odradzasięoddawaniekrwi.(Jeśliszukaszinformacjinatemattransfuzjikrwiwinnychkrajach,sprawdźrozdziałopodróżachnastronie20).

NiezakaziszsięHIV,jeślioddajeszkrewwkrajach,któreużywajądopobrańste-rylnegosprzętu(takżewPolsce).Wwiększościpaństwużywasięwyłącznietakiegosprzętu.Nieoddawajkrwi,jeśliniemaszpewnościcodotego,jakiegosprzętuuży-wasięwdanymkraju.Nigdynieoddawajkrwi,jeśliTylubTwójpartnermacieHIVlubjeślimyślisz,żemogłeśmiećkontaktzHIV,aniemiałeśwykonywanegotestuwkierunkuHIV.

Leczenie dentystyczne nie powinno stanowić żadnego ryzyka, pod warunkiemżewszystkienarzędziasąsterylizowanepokażdymużyciuorazstosowanesąproce-durychroniąceprzedinfekcją.Jeślimaszjakieśzastrzeżeniadotyczącepostępowa-niachroniącegoprzedzakażeniami,nieobawiajsięomówićichzeswoimdentystą.

Czy wizyta u dentysty niesie ryzy-ko zakażenia?

Page 12: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

10

CZY OSOBY ŻYJĄCE Z HIVLUB CHORE NA AIDS MOGĄWYKONYWAĆDALEJSWOJĄPRACĘ?

Ze względu na dobre samopoczu-cie większość osób żyjących z HIVoraz wiele osób chorych na AIDS jestw stanie normalnie pracować. Jednakwmomenciegdyichstanzdrowiaule-gniepogorszeniu, niebędąonemogływykonywać swojej pracy w taki samsposóbjakinneosoby.Takwięcwprzy-padkugdyosobazakażonaHIVlubcho-ranaAIDSpoczujesięgorzej ibędziemiałakłopotyzwykonywaniemswojejpracy na dotychczasowym poziomie,powinna porozmawiać ze swoim pra-codawcą,byznaleźćodpowiednieroz-wiązania(np.skrócenieczasupracylubzmianazakresuobowiązków).

COMOGĄZROBIĆPRACODAWCY?Poprzezorganizowanieprogramówedu-kacyjnychpracodawcyzwracająuwagęswoich pracowników na potrzeby in-nychludziorazuaktualniająinformacjena tematHIViAIDS.Znając fakty,mo-żemybyćbardziejpomocniosobomży-jącymzwirusem,któresąnadalczynnezawodowo.Jednocześniebędziemypo-trafilizabezpieczyćsiebieprzedewentu-alnymzakażeniemiuprzedzeniami.Pracodawcy powinni także uwzględnićstan zdrowia osoby żyjącej z HIV orazzadecydować o tym, jakie zmiany po-winny być poczynione w organizacjipracy, którą dotychczas wykonywała.Wszelkie zmiany powinny być doko-nywanewkonsultacjizzainteresowanąosobą,takjakmatomiejscewprzypad-kuinnychprzewleklechorychosób.

PRACAZOSOBĄ,KTÓRAMAHIVLUBAIDSHIV i AIDS w największym stopniu dotyka ludzi w wieku produkcyjnym, którzy chcą, a nawet często muszą pra-cować. WieleosóbżyjącychzHIV iAIDSmaduże trudności z wykonywaniem swo-ichdotychczasowychobowiązkówza-wodowych.Niejednokrotnieprzyczynąjest ich stan zdrowia, ale najczęściejbezpośrednim powodem takiej sytu-acji jest brak zrozumienia i tolerancjiu kolegówzpracyoraz kierownictwa.PonieważcorazwięcejosóbzakażasięHIV, można spodziewać się, że wśródosób czynnych zawodowo może byćrównieżosobaseropozytywna.

•Osoby, które zakaziły się HIV, a ichstanzdrowiajestzadowalający,mogąnadal wykonywać swoje obowiązkizawodowe bez żadnych zmian, alez takim samym co przedtem wspar-ciemiprzyjaźniąkolegóworazszefa.

MOŻESIĘNAMWYDAWAĆ,ŻEPRACAZOSOBĄŻYJĄCĄZHIVLUBCHORĄNA AIDS JEST NIEBEZPIECZNA. SYTUACJA TA MOŻE BUDZIĆ NA-SZE OBAWY LUB NIEPOKOJE. SĄ ONE JEDNAK NIEUZASADNIONE,APOPRZECZYTANIUTEGOROZDZIAŁUZROZUMIESZDLACZEGO.

HIV i AIDS w Twoimmiejscu pracy3

Page 13: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

11

•Jednocześnieosobytemusząbyćpew-ne,żepracująwśródludzi,którzyprze-szli edukację w zakresie HIV i AIDS,a ich sytuacja zostanie odebrana zezrozumieniem.

•Osobyzdrowepowinnybyćprzygo-towanenazmianyiokazaniepomo-cywspółpracownikowizakażonemuHIV.

•W przypadku gdy Wasz kolega za-choruje,powinienbyćtraktowanytaksamojakktoś,ktozachorowałnakaż-dą innąchorobę.Należymuokazaćwsparcieizrozumienie,coniejedno-krotniemożebyć trudnezewzględunamitywokółHIV/AIDS.

•Osobom, które chorują przewle-kle,pracaczęstopomagaprzetrwaćtrudne chwile związane z choro-bą. W ten sposób mogą zapomniećoswoimbóluilękach.Wwieluprzy-padkach praca jest także zwyczajnąkoniecznością finansową. Powrót doobowiązków zawodowych jest bar-dzo ważnym elementem w leczeniuwieluchorób,wtymAIDS.

•KrajoweCentrumds.AIDSwewspół-pracy z Programem HIV/AIDS Mię-dzynarodowej Organizacji Pracy(ILO)przetłumaczyłona językpolski„Kodeks postępowania wobec pro-blemu HIV/AIDS w środowisku pra-cy”. Kodeks jest dostępny na stroniewww.aids.gov.pl

COMOŻESZZROBIĆ?•Przeczytaj tę broszurę, zabierz do

domuipokażswoimbliskim,rodzi-nieorazznajomym.

•Poznaj faktyoHIV iAIDS.Abyob-niżyć ryzyko zakażenia, korzystajze zdobytej w tym zakresie wiedzy.

Podziel się informacjami ze swojąrodziną, kolegami oraz współpra-cownikami.

•Przygotuj się na spotkanie z oso-bą żyjącą z HIV lub chorą na AIDSwTwoimmiejscupracy.Zapoznajsięz przepisami swojego pracodawcyiuzyskajodpowiedzinawszystkienie-jasności,któreewentualnieznajdzieszwobowiązującymregulaminiepracy.

•Swoim przykładem pokaż innym,jak należy się zachować. Okaż wy-rozumiałość oraz wsparcie dla osóbzHIV iAIDS.Pamiętajo tym,że ichżyciewbardzokrótkimczasieuległodrastycznymzmianom.Najważniejszejestwięcto,abyumiećwysłuchać,zro-zumiećizaoferowaćwsparciedrugiejosobie,bezosądzaniajej.

CZY POWINIENEŚ PODJĄĆ SPE-CJALNE ŚRODKI OSTROŻNOŚCIWPRACY?Nie,niejest tokonieczne.Niemożnazakazić się HIV w codziennych kon-taktach zawodowych. Osoby, którewmiejscupracymająkontaktzkrwią(służba zdrowia, policja, straż pożar-na,zespołykaretek ratunkowych,pra-cownicysłużbwięziennych),powinnystosowaćsiędoobowiązującychwichzawodzie przepisów bezpieczeństwaihigienypracyorazdbaćoto,abyichwspółpracownicy zachowywali sięwpodobnysposób.

ZACHOWANIETAJEMNICYWPRACYW większości państw poufność danychmedycznych jest prawem pacjenta,a pracownicy placówek służby zdrowiamają obowiązek zachowania tajemnicylekarskiej.Należyzapoznaćsięzprzepi-sami dotyczącymi zatrudnienia i aspek-tów prawnych związanych ze stanemzdrowiapracownikawTwojejfirmieorazwyjaśnić wszelkie niezrozumiałe infor-macje.

WYPADKIWPRACYJeżeliwmiejscupracywydarzyłsięwy-padek,zwykłeśrodkiostrożnościzwią-zanezprzestrzeganiemhigienyzmini-malizująryzykozakażeniasięwielomadrobnoustrojami chorobotwórczymi,wtymHIV.(Patrzstrona12).

Jeśli założymy sobie, że każdy czło-wiek może być zakażony HIV, i zawsze będziemy przestrzegać zasad higieny, będzie to najlepszy sposób zabezpieczenia siebie i innych przed zakażeniem HIV.

HIV I AIDS W TWOIM MIEJSCu pRACy

HIV NIE pRZENOSI SIę pODCZAS NORMAlNyCH kON-TAkTóW TOWARZySkICH lub ZAWODOWyCH.

NAJWAŻNIEJSZE DROgI pRZENOSZENIA ZAkAŻENIA HIV:

• pOpRZEZ NIEZAbEZpIECZONy (TZN. bEZ pREZERWATyWy) STOSuNEk płCIOWy Z OSObą, kTóRA JEST ZAkAŻONA WIRuSEM.

• pOpRZEZ pRZEDOSTANIE SIę ZAkAŻONEJ kRWI DO NASZEgO ORgANIZMu.

• OD MATkI ŻyJąCEJ Z HIV, kTóRA MOŻE ZAkAZIć SWOJE DZIECkO W TRAkCIE CIąŻy, pORODu lub pODCZAS kARMIENIA pIERSIą.

PAmiĘTAJ

Page 14: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

12

Musimy pamiętać o tym, że HIV – podobnie jak wirusowe zapalenie wą-troby, zwane popularnie żółtaczką – jest zakażeniem kontaktowym, tzn. musi istnieć droga wniknięcia wirusa do organizmu człowieka. przede wszyst-kim należy więc zabezpieczyć wszel-kiego rodzaju skaleczenia lub otarcia stosując odpowiednie opatrunki.

CO POWINNA ZROBIĆ OSOBAUDZIELAJĄCAPIERWSZEJPOMOCY

Osoba udzielająca pierwszej pomocyw każdym przypadku powinna zacho-waćśrodkiostrożności.Przedewszyst-kim powinna zabezpieczyć się przedwszelkimi rodzajami zakażeń, włącza-jąc w to zarówno HIV, jak i wirusowezapaleniewątroby typuBczyC.Są tochorobywirusowepodobnewsposobieprzenoszenia się do HIV, ale o znacz-niewyższymstopniuzakaźności.Mogąonespowodowaćbardzopoważnekon-sekwencjezdrowotnenietylkodlawą-troby,aledlacałegoorganizmu.

•Zawsze pamiętaj o użyciu rękawi-czek jednorazowych.Miejpod rękąśrodkiodkażająceorazodpowiedniowyposażonąapteczkępierwszej po-mocy.

•Środki pierwszej pomocy powinnyzawszeznajdowaćsięwdostępnymidobrzeoznakowanymmiejscu.

•Unikajkontaktuzkrwiąorazinnymipłynami ustrojowymi drugiej osoby.Gdy udzielasz komuś pierwszej po-mocy,zawszezakładajjednorazowerękawiczki.

•Nigdy nie wkładaj ani nie zdejmujrękawiczek, pomagając sobie przytymzębami.

GDYBY W TWOJEJ PRACY MIAŁ MIEJSCE WYPADEK, CZY WIEDZIAŁBYŚCONALEŻYZROBIĆ?CZYBAŁBYŚ SIĘ,ŻEZAKAZISZ SIĘHIV,UDZIELAJĄCKOMUŚPIERWSZEJPOMOCY?

HIV i AIDSa pierwsza pomoc4

Page 15: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

13

PAmiĘTAJ

•Wszelkie skaleczenia, pęknięcia naskórzelubotwarteranyosoby,którejudzielasz pomocy, pokryj najpierwjałowymopatrunkiem.

•Zdejmując zużyte rękawiczki, wy-wróćjenadrugąstronę.Wtenspo-sób wszelkie zarazki pozostaną we-wnątrz.

•Rękawiczki wyrzuć do kosza,uprzednio zawijając je szczelniewplastikowątorebkę.

•W przypadku gdy miałeś kontaktzkrwią lub innymipłynamiustrojo-wymidrugiejosoby,umyjręceiinneodsłoniętepowierzchnieskóry.

CONALEŻYZROBIĆZROZLANĄKRWIĄ LUB INNYMI PŁYNAMIUSTROJOWYMI?•Pokryj rozlaną krew lub płyn

ustrojowy środkiem dezynfekują-cym zawierającym chlor. Wielez tych preparatów dostępnych jestw sklepach lub działach chemicz-nych.Jeżelimaszmożliwośćprzygo-towania chloraminy, to roztwór po-winienbyćsporządzonywproporcjijedendodziesięciu.

•Przykryj plamę ręcznikiem papiero-wym lub chusteczkami higienicz-nymi i pozostaw do wsiąknięcianaokoło10–15minut.

•Pozałożeniugumowychrękawiczekwytrzyjplamę,azużyteręcznikilubchusteczki włóż do plastikowej to-rebki. Szczelnie zamkniętą torebkęwyrzućdokoszanaśmieci.

•Rękawiczki gumowe umyj mydłemwgorącejwodzie, a następnie zróbtosamozrękoma.

•Gdy przyczyną wypadku był ostryprzedmiot,włóżgodoszczelnieza-mykanego pojemnika, a następniewyrzućdokoszanaśmieci.

CONALEŻYZROBIĆZODZIEŻĄPOPLAMIONĄKRWIĄ?Odzież,którąnosiliśmypodczasudzie-lania komuś pierwszej pomocy, nale-ży zdjąć natychmiast po zakończeniuczynności. Poplamione krwią ubraniepowinieneśnamoczyćwzimnejwodzie(o ile to możliwe z dodatkiem środkadezynfekcyjnego),robiąctoprzyużyciugumowych rękawiczek. Namoczoneubraniewłóżdopralki.Odzieżnależy

upraćzdodatkiemdetergentów, stosu-jąc – o ile to możliwe – program/cyklpraniawwysokiejtemperaturze.

CZY ZROBIENIE DRUGIEJ OSO-BIESZTUCZNEGOODDYCHANIAWIĄŻE SIĘ Z JAKIMŚ NIEBEZPIE-CZEŃSTWEM?Tak.Teoretycznie istnieje ryzykozaka-żenia się HIV czy innymi chorobamipodczas robienia drugiej osobie tzw.„pocałunku życia”, czyli sztucznegooddychania. Niemniej jednak w sytu-acjachawaryjnychniepowinniśmywa-haćsięprzedudzieleniemdrugiejoso-bie takiej pomocy. Obecnie dostępnesąjużnarynkuspecjalnemaseczkina-kładanenaustaosobieratowanej,którechronią przed zakażeniem. Są w niewyposażone niektóre apteczki samo-chodowe.Sprawdź,czytakamaseczkaznajduje sięwTwojej apteczcepierw-szej pomocy. Jeżeli nie, to wyposażwniąswojąapteczkępierwszejpomo-cy.Pamiętaj!Abyprawidłowonieśćpo-mocdrugiejosobie,powinieneśwcze-śniej zapoznać się z podstawowymizasadamiudzielaniapierwszejpomocy.

• pOWIADOM WłAśCIWy pERSONEl MEDyCZNy O WSZElkICH WypADkACH, kTóRE MIAły MIEJSCE W pRACy.

• lEpIEJ JEST WyJść Z ZAłOŻENIA, IŻ kAŻDy MOŻE być ZAkAŻONy JAkIMś MIkROORgANIZMEM CHORObOTWóRCZyM ZNAJDuJąCyM SIę WE kRWI, Np. HIV lub WIRuSEM ZApAlENIA WąTROby Typu b CZy C, I STOSOWAć SIę DO ODpOWIEDNICH ZASAD pOSTępOWANIA W TAkICH pRZypADkACH. ZAWSZE STOSuJ TE SAME śRODkI OSTROŻNOśCI WObEC SIEbIE I INNyCH OSób.

HIV I AIDS A pIERWSZA pOMOC

Page 16: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

14

Jeżeli ktoś zakażony jest HIV, to wirustenznajdujesięwpłynachustrojowychtej osoby. Wirus może być obecnywnasieniuzakażonegomężczyznylubwydzieliniepochwowejorazkrwimen-struacyjnejzakażonejkobiety.Podczasstosunkupłciowegowirusmożewnikaćdoorganizmupartnerkilubpartnera.

STOSUNEKPŁCIOWY(sekszpenetracją)Im więcej osób, z którymi odbywasz stosunki płciowe z penetracją bez uży-cia odpowiedniego zabezpieczenia, tym większe prawdopodobieństwo, że trafisz na osobę zakażoną HIV i ule-gniesz zakażeniu. Te same zasady doty-czą Twojego partnera.

Sposoby odbywania stosunków płcio-wychniosącezesobąnajwiększeryzy-kozakażeniato:

•Analnestosunkipłciowezpenetracjąbez użycia zabezpieczenia (prezer-watywy).

•Dopochwowestosunkipłciowezpe-netracjąbezużyciazabezpieczenia.

SENSACYJNE NAGŁÓWKI W PRASIE WYTWORZYŁY PEWNE MITYNA TEMAT HIV I SEKSU. PONIŻEJ PRZEDSTAWIAMY FAKTY, KTÓREPOZWOLĄClPOZNAĆPRAWDĘ.

HIV i AIDS a seks5CO SPRAWIA, ŻE SEKS STAJE SIĘBEZPIECZNIEJSZY?Stosunki seksualne mogą być bardziejbezpieczne,gdystosujemysiędojednejpodstawowej zasady: nie przenosimydo naszego organizmu lub organizmunaszegopartnerażadnychpłynówustro-jowych(spermy,wydzielinypochwowejlubkrwi).Podczasstosunkówpłciowychzpenetracjąbezzabezpieczeniamożnateżzakazićsię innymichorobamiprze-noszonymi drogą płciową, tzw. choro-bami wenerycznymi (rzeżączka, kiła,opryszczka,chlamydiozyorazwirusowezapaleniewątrobytypuBczyC,zwanepotocznie żółtaczką). Jeśli samemu jestsię zakażonym, można także zakazićinnych. W przypadku gdy Ty lub Twójpartner macie chorobę weneryczną,wzrastaryzykozakażeniasięHIV.

bezpieczniejszy seks przy stosowaniu prezerwatywy lub bez penetracji.

•Prezerwatywy zwiększają bezpie-czeństwo podczas stosunków sek-sualnych.Należyzwrócićuwagęnaużyte tu sformułowanie: bezpiecz-niejszy,aniecałkowiciebezpieczny,gdyżniewszystkojesteśmywstanieprzewidzieć.

•Postarajcie się odnaleźć dla siebieinneformyseksubezpenetracji,np.masaż. Takie doświadczenie możeteżbyćbardzoprzyjemne,odpręża-jąceidającepełniędoznań.

STOSOWANIEPREZERWATYWPrawidłowo stosowane prezerwa-tywy mogą zapobiec wielu choro-bom przenoszonym drogą płciową,wtymHIV.Wniektórychkrajachmoż-nateżkupićprezerwatywydlakobiet.

Page 17: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

15

PAmiĘTAJ

Czy wiesz, że?

•Należystosowaćprezerwatywy,któ-rezostałypoddanetestomnawytrzy-małość i uzyskały atest. Atestowaneprezerwatywy produkcji polskiej sąoznakowane certyfikowanym zna-kiemCE.

•Nawet jeżeli kobieta stosuje inneśrodki antykoncepcyjne takie, jaknp.pigułkaantykoncepcyjna,nale-żyużyćprezerwatywę, aby zabez-pieczyć siebie oraz partnera przedzakażeniemHIV.

•Na niektórych prezerwatywach za-mieszczona jest informacja: „super--bezpieczne”, „extra safe”. Są onepokryte specjalną substancją plem-nikobójczą/Nonoxynol9/.Uniektó-rychosóbmożeonajednakpowodo-waćpodrażnieniaskóry.

SEKSORALNYSeks oralny polega na stymulacji strefygenitalnej partnera ustami lub językiem.Obecnie trudno jest w pełni stwierdzić,jaki poziom ryzyka zakażenia HIV nie-sie ze sobą seks oralny. Doniesieniawskazują, że ryzyko jest stosunkowo

AKCESORIASTOSOWANEWSEKSIEWspólne korzystanie z wszelkich akce-soriów w seksie takich, jak: wibratory,stymulatory, itp. niesie ze sobą pewneryzyko przeniesienia zakażenia HIV nadrugą osobę. Najlepiej więc nie korzy-staćwspólniezżadnychakcesoriówlubkorzystaćtylkozużyciemprezerwatywy.

prawidłowo stosowane prezerwatywy, mogą obniżyć ryzyko zakażenia się HIV. Mogą też zabezpieczyć przed in-nymi chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz niepożądaną ciążą. każ-dy człowiek jest odpowiedzialny za zabezpieczenie samego siebie, dlatego ze względu na własne zdrowie zawsze nalegaj na stosowanie prezerwatywy.

•Tłuszczmożezniszczyćpowierzch-nię prezerwatywy. W celu nawilże-nia prezerwatywy, nie należy sto-sować środków nawilżających nabazie tłuszczu takich, jak:wazelina,płyny do pielęgnacji ciała, olejkii kremy. Zawsze należy stosowaćśrodkinawilżającenabaziewody.

•Najbezpieczniejsze są prezerwaty-wy zrobione z lateksu. Większośćsprzedawanych prezerwatyw zawie-raspecjalnypłynnawilżający,dziękiczemułatwiejsięjenakłada.

•Przy stosunkach analnych stosuj za-wsze prezerwatywy supermocne„extrastrong”.

niskie. Obecność skaleczeń, pęknięćlub krwi w jamie ustnej, na członku lubw obrębie pochwy może być punktemwejściowym dla infekcji. Gdy uprawiaszseksoralnyzeswoimpartnerem,upewnijsię, że założył on prezerwatywę. W tensposób zmniejszasz ryzyko zakażenia.Seksoralnyzkobietąmożebyćbezpiecz-niejszy przy zastosowaniu chusteczki la-teksowej tak, aby wydzielina pochwowalubkrewmenstruacyjnaniedostałasiędoTwoichust.

GŁĘBOKIPOCAŁUNEKIstnieje bardzo małe prawdopodobień-stwo zakażenia się HIV podczas głębo-kichpocałunków.Dotychczasniestwier-dzonożadnegotakiegoprzypadku.

• NIgDy NIE uŻyWAJ pREZERWATyWy, kTóRA JuŻ byłA uŻyWANA. ZAWSZE ZAkłADAJ NOWą.

• SpRAWDź NA OpAkOWANIu DATę WAŻNOśCI.

• ZAWSZE MIEJ pOD Ręką ODpOWIEDNIą lICZbę pREZERWATyW I pRZECHOWuJ JE WE WłAśCIWy SpOSób /bEZ DOSTępu DO CIEpłA, śWIATłA lub WIlgOCI/.

• ZAWSZE WyJMuJ pREZERWATyWę Z OpAkOWANIA W bARDZO DElIkATNy SpOSób.

• upEWNIJ SIę CZy FOlIA, pAZNOkIEć lub TWOJA bIŻuTERIA NIE uSZkODZIły pOWIERZCHNI pREZERWATyWy.

• pRZED NAłOŻENIEM SpRAWDź, CZy WEWNąTRZ pREZERWATyWy NIE ZOSTAłO NIEWypuSZCZONE pOWIETRZE.

• ZAWSZE STOSuJ śRODkI NAWIlŻAJąCE ROZpuSZCZAlNE W WODZIE, W SkłAD kTóRyCH NIE WCHODZą TłuSZCZE lub OlEJkI.

• ZuŻyTą pREZERWATyWę WyRZuć DO kOSZA, NAJpIERW ZAWIJAJąC Ją W pApIER lub CHuSTECZkę HIgIENICZNą.

HIV I AIDS A SEkS

Page 18: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

16

PAMIĘTAJ O TYM, ŻE NA PODSTAWIE WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGONIEMOŻNAROZPOZNAĆ,CZYDANAOSOBAJESTZAKAŻONAHIV.

HIV i AIDSa narkotyki6

Bardzo łatwo jest zakazić się HIV,wstrzykując sobie narkotyki lub innesubstancje i używając wspólnie tychsamych igieł, strzykawek lub innychakcesoriów przy mieszaniu narkoty-ków, co osoba zakażona HIV. Równiełatwo można zakazić się HIV od oso-by używającej igły, z której korzystaliinni ludzie. Picie alkoholu i zażywanieśrodków psychoaktywnych może spo-wodować niewłaściwą ocenę sytuacjilub brak odpowiedniej ostrożnościwniektórychsytuacjach.Możetozwięk-szyćryzykozakażeniaHIV.

•Pozbądźsięzużytychigiełorazstrzy-kawekwbezpiecznysposób.Włóżjedozamykanejpuszkilubpojemnika.

MYCIE SPRZĘTU WIELOKROTNE-GOUŻYTKU,KTÓRYUŻYWAMYWYŁĄCZNIESAMI

Poniżej przedstawiamy sposób, którywznacznymstopniuobniżyryzykoin-fekcjiHIV:

•Napełnij pojemnik zimną wodą.Najlepiejposłużydotegoceluwodasterylizowana lub ostudzona wodaprzegotowana.

•Do strzykawki wciągnij nieroz-cieńczony środek dezynfekcyjnyzawierający chlor i pozostaw gow strzykawce na co najmniej 30 se-kund.

•Wypłuczstrzykawkędwukrotniepodzimną,bieżącąwodąiwylejzawar-tośćdoumywalkilubtoalety.

•Nakoniecwygotujstrzykawkęi igłęwwodzieprzezconajmniejpółgo-dziny.

CO ZROBIĆ ZE ZNALEZIONĄIGŁĄLUBSTRZYKAWKĄ?Niedotykajznalezionej igłyanistrzy-kawki. Jeśli ma to miejsce w pra--cy i jest tam lekarz lub pielęgniar-ka, powiadom o zaistniałej sytuacjii dalsze działania pozostaw specjali-stom.Zużytysprzętzostanieprzeznichumieszczonywspecjalnympojemnikunaostreprzedmioty.Wprzypadkugdynatkniesz się na igłę lub strzykawkępozamiejscempracy,awpobliżuniema żadnego personelu medycznego,niedotykajichaniichniepodnoś.

JEŚLIWSTRZYKUJESZSOBIENAR-KOTYKI:

•Zawszeużywajwłasnegosprzętu.

•Nigdy nie użyczaj swojego sprzętuinnym osobom, nawet jeśli wiesz,żesązdroweiznaszjebardzodobrze.

•Zanurzcałkowicieigłęwwodzie.

•Wciągnijwodędośrodkastrzykawki,a następnie wystrzyknij ją do umy-walki lub toalety. Wykonaj tę czyn-nośćdwukrotnie.

Page 19: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

17

HIV i AIDS

7PAMIĘTAJ, ABY ZAWSZE ZAPY--TAĆ, CZY SPRZĘT, KTÓRYM BĘ-DZIEPRZEKŁUWANATWOJASKÓ-RA, ZOSTAŁ WYSTERYLIZOWANYPRZEDZABIEGIEM.

•Wszelkienarzędziawykorzystywanedo przekłuwania skóry (tatuaż, aku-punkturaorazusuwanieowłosienia)mogą być zanieczyszczone krwią,awięcstanowićdrogęprzenoszeniaHIV.

•Osoby profesjonalnie zajmujące siętego typu zabiegami oraz podcho-dzące odpowiedzialnie do swojejpracy, powinny sterylizować sprzętlub wykorzystywać tylko narzędziajednorazowego użytku. Fryzjerzyużywający brzytwy powinni steryli-zowaćtensprzętlubkorzystaćzjed-norazowychkońcówek.

a przekłuwanieuszu i innych

części ciała

Page 20: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

18

HIV i AIDSa dzieci8

•Powinno się rozmawiać z dziećmioHIV iAIDS,ponieważ jest tobar-dzo istotne dla ich ogólnej wiedzyoświecie.

•Dzieci zakażone HIV lub chore naAIDS potrzebują miłości, wsparciaoraz życia w normalnych warun-kach.Mogąuczyćsięwrazzezdro-wymidziećmi,ponieważnienaraża-jąichnazakażenieHIV.

•W rodzinach, w których żyją zaka-żenirodzicelubdzieci,bardzoważ-ne jest,by teosobymogłyprzytulićsię do siebie, objąć lub pocałować.Jest to istotne zwłaszcza dla dzieci,a tym bardziej dla dzieci zakażo-nychHIVlubchorychnaAIDS.Takie zachowania nie niosą ze sobą żad-nego ryzyka ani dla dziecka, ani dla jego rodziców.

Page 21: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

19

HIVa ciąża

Kobieta,którajestzakażonaHIV,możeprzekazać wirus swojemu nienarodzo-nemudziecku.Jeślioczekujeszdziecka,anawetzanimzajdzieszwciążę,wartoodwiedzićle-karza,porozmawiaćzpielęgniarką lubosobą profesjonalnie przygotowaną dopomocyTobieiTwojemudziecku.Wwielukrajach,takżewPolsce(reko-mendacje Polskiego Towarzystwa Gi-nekologicznego) kobietom ciężarnym,proponuje sięzrobienie testunaobec-nośćHIV, jako jednegozwielubadańdiagnostycznych w okresie przedporo-dowym.Takapropozycjapowinnabyćprzedstawiona pacjentce wraz z ofertąpomocydoświadczonegoterapeutyza-równoprzed testem, jak ipo jegowy-konaniu.

9Zakażenie HIV jest także możliwew trakcie trwania ciąży lubprzynaro-dzinachdziecka.Prawdopodobieństwozakażeniadzieckaprzezmatkęwynosi8–40%. Istnieje także duże niebezpie-czeństwo zakażenia dziecka poprzezkarmieniepiersią.podawanie leków an-tyretrowirusowych w czasie ciąży i po-rodu w istotny sposób może zmniejszyć ryzyko zakażenia dziecka.Stwierdzenie,czydzieckouległozaka-żeniu, zajmuje zwykle kilka miesięcy(3–4 miesiące). U dzieci zakażonychHIVchorobamożesięrozwinąćwsto-sunkowo wczesnym okresie ich życia.Może się też zdarzyć, że dzieci pozo-stajązdroweprzezwielelat.

Page 22: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

20

HIV WYSTĘPUJE WE WSZYSTKICH KRAJACH NA ŚWIECIE.WNIEKTÓRYCHREGIONACHŚWIATAPOZIOMZAKAŻEŃJESTCORAZWYŻSZY.WZWIĄZKUZTYMZRYZYKIEMZAKAŻENIASIĘOBCUJEMYNACODZIEŃ.WYJEŻDŻAJĄCZAGRANICĘCZYTOWCELACHSŁUŻBOWYCH,CZYPRYWATNYCH,PAMIĘTAJOKILKUPODSTAWOWYCHZASADACHBEZPIECZEŃSTWA.

Podróżowanieza granicę10

ZAWSZE ZACHOWUJ OSTROŻ-NOŚĆ, BEZ WZGLĘDU NA MIEJ-SCETWOJEGOPOBYTU

•podróżując do innego kraju lub mieszkając za granicą musisz kiero-wać się zdrowym rozsądkiem oraz korzystać ze zdobytej wiedzy w za-kresie HIV/AIDS.Wtensposóbmo-żeszzadbaćowłasnezdrowieoraz,w razie potrzeby, wspomóc swoichznajomych,przyjaciółorazinneoso-by,któremogłyzakazićsięHIV.

•liczba osób żyjących z HIV jest znacznie zróżnicowana w zależ-ności od kraju. Również poziomopieki medycznej, świadczonejpacjentom, często drastycznie sięróżni. W niektórych państwachistnieje ryzyko zakażenia się HIVw wyniku przeprowadzania lecze-nia (np. poprzez transfuzje krwilub stosowanie igieł oraz innegosprzętu medycznego, który nie zo-stał prawidłowo wysterylizowany).Przedudaniemsięwpodróż,wartowięcskonsultowaćsięzeswoimle-karzem,MinisterstwemZdrowialubambasadądanegopaństwa.Możnateż odwiedzić stronę internetowąŚwiatowej Organizacji Zdrowia(www.who.int). Zdobyte informa-cje pozwolą nam stwierdzić, czynie powinniśmy na wszelki wypa-dek zabrać ze sobą zestawu igiełistrzykawek.

•Jeżelichceszzrobićsobietatuażlubprzekłuć skórę–bezwzględuna toczy dokonujesz tego we własnymkraju, czy też za granicą – zawszeupewnij się, czy osoba wykonującataki zabieg stosuje jednorazowy lubwysterylizowanysprzęt.

•Wprzypadkugdyplanujeszstosunkiseksualneznowopoznanymipartne-ramiwinnymkraju,zabierzzesobąodpowiednią liczbę prezerwatyw.Wtensposóbbędzieszmieć jepodręką,gdybędąCipotrzebne.Zawszesprawdzaj,czyprezerwatywyzostałyprzetestowanenawytrzymałośćorazjaka jest ich jakość. (Na stronie 14znajdziesz więcej informacji na tentemat).

•Jeżeli używasz sprzętu do robieniazastrzyków, zawsze stosuj własnysprzętitylkojednorazowo.Nigdyniepożyczaj nikomu swojego sprzętu!NawetdobrzeznanejCiosobie!

Page 23: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

21

Podróżowanieza granicę

Zrobienie sobie testu jest bardzo oso-bistą decyzją. Jedynie bezpośredniozainteresowana osoba powinna za-decydować o tym, czy wykonać tobadanie. Należy bardzo poważnieprzemyśleć swoją decyzję ze wzglę-du na emocjonalne konsekwencjez tym związane. Poznanie prawdyi stwierdzenie, że jest się zakażonymHIV, może całkowicie zmienić naszedotychczasowe życie. Bardzo istotnajest wówczas pomoc doświadczonegolekarza lub psychologa, profesjonalniezajmującego się poradnictwem w tej

dziedzinie. Profesjonalnie przeprowa-dzoneporadnictwouświadomiwpełni,cooznaczawykonanietestu.Stwierdze-nieubadanejosobyzakażeniaHIVmożebyć silnie stresującym wydarzeniemi wywołać poważne zmiany zarównowpsychice,jakiwcałymżyciuczłowie-ka.Większośćosóbdecydujesięnazro-bienietestu,abyupewnićsię,żeniejestzakażona. Nieodzowna jest rozmowazdoradcązarównoprzedtestem,jakipojegowykonaniu,azwłaszczagdy trze-ba omówić z pacjentem, co naprawdęoznaczadlaniegoseropozytywnywynik.

pamiętaj o tym, że każdy pacjent ma prawo do zachowania anonimowości i poufności w takich sytuacjach.

NACZYMPOLEGATEST?

Test wykrywa obecność antygenu lubprzeciwciałHIVwnaszejkrwi.Przeciw-ciała wytwarzane są przez nasz systemimmunologiczny jako odpowiedź orga-nizmu na zakażenie. Mają za zadaniezwalczaniewszelkichczynnikówchoro-bowych.Zadaniem testu jest stwierdze-nie,czyworganizmieosobywykonują-cej testobecny jestantygenwirusa, lubczy jej organizm wyprodukował prze-ciwciała–zareagowałnaobecnośćHIV.

•Test nie stwierdza AIDS. Opisanypowyżej test daje nam jedynie in-formację o zakażeniu HIV. Test nie stwierdzi,czymamyAIDS.Równieżwprzypadkugdyzostałowykryteza-każenieHIV,niemożnaokreślić,kiedyu badanej osoby nastąpi rozwójAIDS.

Test w kierunku HIV 11TEST WYKRYWAJĄCY OBECNOŚĆ ANTYGENU LUB PRZECIW-

CIAŁ HIV JEST JEDYNYM SPOSOBEM, ABY DOWIEDZIEĆ SIĘ,CZY JESTEŚ ZAKAŻONY HIV. NA CZYM POLEGA TEN TEST?W JAKIEJ SYTUACJI MOŻESZ, A W JAKIEJ POWINIENEŚ GOWYKONAĆ?

Page 24: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

22

PAmiĘTAJ

Test polega na badaniu próbki krwi,pobranej zazwyczaj z żyły na przed-ramieniu. Próbkę krwi przesyła sięnastępniedolaboratoriumwceluprze-prowadzenia testu na obecność anty-genup24lubprzeciwciałHIV.Wynikitestu znane są zwykle już następnegodnia.Jeżelisądzisz,żemogłeśzakazićsięHIV,powinieneśskorzystaćzpora-dylekarza.Możeszteżuzyskaćpewneinformacje, korzystając z telefonu za-ufaniaHIV/AIDSlubudającsiędospe-cjalistycznychprzychodni.Wniektórychmiastachwnaszymkrajuistniejemożliwośćwykonaniabezpłat-nychianonimowychtestówwkierun-kuHIV.

Szczegółowych informacji udziela Ośro-dek Informacji przy krajowym Centrum ds. AIDS, tel. 22 331 77 66 (pon.-pt. 8.00-16.00) lub Telefon Zaufania HIV/AIDS 801 888 448 (płatne za pierwszą minutę połą-czenia) oraz 22 692 82 26. Informacje można również uzyskać w poradni In-ternetowej HIV/AIDS www.aids.gov.pl lista punktów konsultacyjno-diagno-stycznych, wykonujących testy w kie-runku HIV, dostępna jest także na stro-nie internetowej www.aids.gov.pl

COOZNACZAWYNIKTESTU?

•Negatywny wynik testu oznacza, żeani antygen p24 wirusa, ani prze-ciwciała HIV nie zostały wykrytew Twoim organizmie. Zazwyczajpotrzebny jest okres od dwóch ty-godni do 3 miesięcy, aby możnabyło wykryć zakażenie HIV prze-siewowymi testami laboratoryjny-mi. Czasami trwa to jeszcze dłużej.Ze względu na tę specyficzną sytu-ację, termin wykonania testu należyzawsze przedyskutować z lekarzemlub przeszkolonym w tym zakresieterapeutą. Może zaistnieć równieżpotrzeba powtórzenia badania. Niezakładajzgóry,żeniejesteśzakażo-ny,dopókiniepotwierdzitegowyniktestu.Negatywny wynik testu nie zna-czy, że nie możesz zakazić się HIV w przyszłości. Jeśli będziesz zacho-wywaćsięwryzykownysposób,moż-liwośćzakażeniaistniejezawsze.

•pozytywny wynik testu (potwierdzo-ny testem Western blot) oznacza,żeprzeciwciałaHIVzostaływykrytew Twojej krwi, a więc jesteś zaka-żony HIV. Osoba, która otrzymałapozytywny wynik testu, będzie jużzakażona przez całe życie. Pozy-tywnywyniktestuniewskaże,kiedydana osoba się zakaziła, lub kiedy

zachoruje na AIDS. Pozwoli jed-nak w sposób fachowy prowadzićkontrolę systemu odporności tegoczłowieka oraz zastosować leczenie,którebędzieopóźniałopostępchoro-by i chroniło pacjenta przed innymiinfekcjami. Każdy, kto chce się pod-dać testowi, powinien przemyślećbardzo dokładnie, dlaczego się na todecyduje.Musimyzdaćsobiesprawęz tego, jakie znaczenie będzie miaładla nas wiadomość o pozytywnymwyniku testu. Warto zastanowić sięrównież nad tym, czy w przypadkugdyniezdecydujemysięnawykona-nietestu,będziemywstanienadalżyćspokojnie.

TEST W kIERuNku HIV

• JEślI SąDZISZ, ŻE MOŻESZ być ZAkAŻONy HIV, pOWINIENEś SkONTAkTOWAć SIę Z lEkARZEM lub ODpOWIEDNIO pRZESZkOlONyM DORADCą W CElu OSZACOWANIA RyZykA.

• W WIElu kRAJACH ISTNIEJą TElEFONy ZAuFANIA – ANONIMOWE lINIE, kTóRE OFERuJą pOMOC W SpRAWACH ZWIąZANyCH Z HIV I CHORObAMI pRZENOSZONyMI DROgą płCIOWą.

• pOTRZEbNE CI NuMERy TElEFONóW ZNAJDZIESZ W kSIąŻCE TElEFONICZNEJ WRAZ Z ADRESAMI SpECJAlISTyCZNyCH pRZyCHODNI I pORADNI.

Słowniczek

Page 25: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

23

CO MuSISZ WIEDZIEć O HIV/AIDS

SłowniczekAIDS

(ang.AcquiredImmuneDeficiencySyndrome)

zespół nabytego niedoboru odporności,zespółobjawówwynikającychzzakażeniaHIV, całkowicie niszczący mechanizmyobronneorganizmu.

ANTykONCEpCJAstosowanie środków zapobiegających cią-ży;metodyzapobieganiaciąży.

CHlAMyDIOZAjedno z zakażeń przenoszonych drogąpłciową,któremożepowodowaćpoważnepowikłania,np.niepłodnośćukobietimęż-czyznorazstanyzapalnestawówispojówekumężczyzn.

HERpES SIMplEXwiruswywołującyopryszczkę.

HIV (ang.HumanImmunodeficiencyVirus)

ludzkiwirusnabytegoniedoboruodporno-ściwywołującyAIDS.

HOMOSEkSuAlIZMpociągseksualnydotejsamejpłci;wyłącz-nośćkontaktówseksualnychztąsamąpłcią.

kIłA (dawniejzwanasyfilisem)

jednazchoróbprzenoszonychdrogąpłcio-wą,wywoływanaprzezdrobnoustrójzwa-ny krętkiem bladym; poddaje się leczeniupenicyliną,nieleczonaprowadzidobardzogroźnychnastępstw.

lEkI ANTyRETROWIRuSOWE (ARV)leki stosowane w terapii osób, u którychwykrytoobecnośćwirusaHIV;hamująak-tywnośćHIVworganizmieosobyzakażo-nej,alenieeliminujągocałkowicie.

RZEŻąCZkAjedna z chorób przenoszonych drogąpłciową,wywoływanaprzezbakterięzwa-ną dwoinką rzeżączki; powikłania choro-by prowadzą do niepłodności u kobietyimężczyzny.

SEkS ANAlNystosunek płciowy polegający na wprowa-dzeniumęskiegoczłonkadoodbytu.

SEkS ORAlNystosunek seksualny polegający na cało-waniuipieszczeniunarządówpłciowychpartnera.

SEkS WAgINAlNy (pochwowy) stosunek seksualny polegający na wpro-

wadzeniu męskiego członka do pochwykobiety.

SpERMA

(inaczejnasienie)

gęstawydzielinazawierającaplemniki,któ-rawytryskujezmęskiegoczłonkapodczasorgazmu.

SySTEM IMMuNOlOgICZNy (odpornościowy,limfatyczny)

chroni przed chorobami bakteryjnymiiwirusowymiorazrakiem;jegouszkodze-niemożespowodowaćpoważnechoroby,np.AIDS.

WyNIk HIV (-)niewykryciewirusaHIVaktualniedostępny-mitestami.

WyNIk HIV (+)seropozytywność, zakażenie HIV wykrytetestem.

A) Dokumenty określające politykę pań-stwa w zakresie HIV/AIDS:

1. 2012,HarmonogramrealizacjiKrajowe-goProgramuZapobieganiaZakażeniomHIViZwalczaniaAIDSopracowanynalata2012-2016,Warszawa.

2. 2011,RozporządzenieRadyMinistrówwsprawieKrajowegoProgramuZapo-bieganiaZakażeniomHIViZwalczaniaAIDS,DziennikUstawNr44,poz.227.

b) literatura:1. Kontra–BiuletynKrajowegoCentrum

ds.AIDS,e-Kontrawww.aids.gov.pl.2. Gładysz A. (red.), 2007. Zakażenia

HIV/AIDS,poradnikdlalekarzy,prak-tyków,Wrocław.

3. NajważniejszepytaniaoHIViAIDS,2007,Poznań.

4. PtaszekG.(red.),2006,Polskastrate-giazapobieganiaHIV/AIDSwlatach1985–2005,Warszawa.

5. Halota W., Juszczyk J. (red.), 2006,HIV/AIDS. Podręcznik dla lekarzyistudentów,Szczecin.

6. Marzec-BogusławskaA.,2001,Zanimwybierzesz się w podróż... pomyślozdrowiu.Poradnik,Poznań.

7. BrodmanM.,HackerJ.,KranzR.,1999,Mity o bezpiecznym seksie a AIDS,Warszawa.

8.NowakA.(red.),1998,DuszpasterskiewyzwaniewobecnarkomaniiiAIDS,Szczecin.

9. SzwarcA.(red.),1996,AIDSiprawokarne,Poznań.

10.NiemiecT.(red.),2008,Rekomenda-cjegrupyekspertówpowołanychprzezPolskieTowarzystwoGinekologicznewzakresieperinatalnejtransmisjiHIV.

Page 26: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

24

WydaniezostałosfinansowaneprzezKrajoweCentrumds.AIDSześrodkówMinisterstwaZdrowia

kRAJOWE CENTRuM DS. AIDS 02-829 WARSZAWA ul. SAMSONOWSkA 1 TEl./FAX: 22 331 77 77, 22 331 77 76

bIAłySTOkPKDprzyOśrodkuDiagnostyczno-BadawczymChoróbPrzenoszonychDrogąPłciowąul.Św.Rocha315-879BIAŁYSTOK

byDgOSZCZ PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-EpidemiologicznejwBydgoszczyul.Kujawska485-031BYDGOSZCZ

CHORZóWPKDprzySzpitaluSpecjalistycznymwChorzowieul.Zjednoczenia1041-500CHORZÓW

CZęSTOCHOWA PunktKonsultacyjno-DiagnostycznyprzyPoradniProfilaktykiiTerapiiUzależnieńMONARal.Wolności44/1942-200CZĘSTOCHOWA

EłkPKDprzyPoradniDermatologiczno-WenerologicznejSzpitalaWojskowegowEłkuul.Kościuszki30(Ipiętro,pok.209)19-200EŁK

gDAŃSkPKDprzyNiepublicznymZakładzieOpiekiZdrowotnejINVICTA ul.PodwaleGrodzkie280-895GDAŃSK

gORZóW WIElkOpOlSkI PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Mickiewicza12B66-400GORZÓWWIELKOPOLSKI

JElENIA góRA PKDprzySzpitaluWojewódzkimSPZOZul.Ogińskiego658-506JELENIAGÓRA

kIElCEPKDprzyNZOZ„NadziejaRodzinie”ul.Karczówkowska3625-711KIELCE

kOSZAlINPKDprzyPowiatowejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Zwycięstwa136blokB75-613KOSZALIN

kRAkóWPKDprzyNZOZ„Diagnostyka”ul.Olszańska5(IIpiętro,pokój216B)31-513KRAKÓW

lublINPKDprzyPunkciePobrańSamodzielnegoPublicznegoSzpitalaWojewódzkiegoim.JanaBożegoul.Biernackiego920-089LUBLIN

łóDźPKDprzyWojewódzkimSpecjalitycznymSzpitaluim.drWł.Biegańskiego(częśćPoradniNabytychNiedoborówOdporności)ul.Kniaziewicza1/591-347ŁÓDŹ

OlSZTyN PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej ul.Żołnierska16(parter,pok.15)10-561OLSZTYN

OpOlE PKDprzyPoradniPrzedmałżeńskiejiRodzinnejTRR ul.Damrota645-064OPOLE

płOCk PKDprzyOddzialeObserwacyjno-ZakaźnymWoje-wódzkiegoSzpitalaZespolonegowPłockuul.Medyczna1909-400Płock

pOZNAŃPKDprzyOddzialeZakaźnymWielospecjalistycznegoSzpitalaMiejskiegowPoznaniuul.Szwajcarska3(pok.4.04,5.10)61-285POZNAŃ

pułAWy PKDprzyPoradniProfilaktykiiTerapiiUzależnieńMONARwPuławachul.Partyzantów1724-100PUŁAWY

RZESZóWPKDprzyNZOZCentrumMedyczne„Medyk”ul.Podkarpacka135-082RZESZÓW

SłupSkPKDprzyLaboratoriumAnalitycznym„Medica-Lab”ul.Tuwima2376-200SŁUPSK

SZCZECINPKDprzyGranicznejStacjiSanitarno-Epidemiologicznej al.WojskaPolskiego16071-324SZCZECIN

TORuŃ PKDprzyWojewódzkimOśrodkuTerapiiUzależnieńiWspółuzależnieniawToruniuul.SzosaBydgoska187-100TORUŃ

WAłbRZyCH PKDprzyOśrodkuDiagnostyczno-LeczniczymGórniczejFundacjiOchronyZdrowiaul.Matejki5A58-300WAŁBRZYCH

WARSZAWA PKDwLabolatoriumAnalizLekarskich„IZIS”ul.Chmielna400-020WARSZAWA

PKDprzySpecjalistycznejPrzychodniInternistycznejul.Jagiellońska34(Ipiętro,pokój103,110)03-719WARSZAWA

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznejul.Nowogrodzka82,(wejścieBIIpiętro)02-018WARSZAWA

PKDprzyWojewódzkiejStacjiSanitarno-Epidemiologicznejul.Żelazna7900-875WARSZAWA

WROCłAW PKDprzyLekarskiejPrzychodniSpecjalistycznejNZOZTRR,ul.Podwale74ofic.2350-449WROCŁAW

PKDprzyWrocławskimCentrumZdrowiaSPZOZ,PoradniaLeczeniaUzależnieńul.Podwale750-449WROCŁAW

ZgORZElEC PKDprzyWielospecjalistycznymSzpitaluSPZOZul.Lubańska11/1259-900ZGORZELEC

ZIElONA góRA PKDprzyLaboratoriumMEDICAul.BohaterówWesterplatte9(Ipiętro)65-034ZIELONAGÓRA

PUNKTYKONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNEwykonująceanonimowoibezpłatniebadaniawkierunkuHIV

AktualnedanedotyczącepracyPKDdostępnesąnastroniewww.aids.gov.pl

Telefon Zaufania HIV/AIDS: 801 888 448 22 692 82 26

płatne za pierwszą minutę połączenia

Page 27: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

Telefon Zaufania HIV/AIDS: 801 888 448 22 692 82 26

płatne za pierwszą minutę połączenia

Page 28: O HIV I AIDS - PSSE Kwidzyn1 Co musisz wiedzieć o hiv i aids bez względu na to, gdzie mieszkasz i pracujesz Wydanie VIII Warszawa 2012 Egzemplarz bezpłatny wersja polska została

2626