obeziteti pediatrik
TRANSCRIPT
Obeziteti Pediatrik
LEDIAN FEZOLLARI, MD , Msc
Cfare do te thote OBEZITETI pediatrik per ju???
Kriteret diagnostike per obezitetin:BMI (Body Mass Index – kg/m2)- Metoda më e
besueshme, në kombinim me vlerësimin klinik:
<18,5 Nënpeshë18,5-24,9 Peshë normale25-29,9 Mbipeshë30-34,9 Obez35-39,9 Obez i moderuar40-49,9 Obez i rëndë>50 Super obez i rëndë
Rritje e jashtëzakonëshme prevalencës.-Afro 1/3 e fëmijëve në SHBA janë mbipeshë ose gati mbipeshë-Rritje 300% në 40 vjetObeziteti i fëmijëve -epidemi ne vëndet të zhvilluara dhe të industrializuara. Obeziteti nuk është një sëmundje e vetme, por një sindromë me etiologji multifaktoriale që përfshin ndryshime të metabolizmit,gjenetike, mjedisore, sociale dhe kulturore.Rritja e shpejte e prevalences ? -Jo vetem ndryshimet gjenetikë, -Dieta -Veprimtaritë fizike
BMIBMI
≥ ≥ 9595thth
percentilepercentile ObezObez
8585thth - < 95 - < 95thth percentilepercentile
Ne risk per Ne risk per mbipeshembipeshe
55thth - < 85 - < 85thth percentilepercentile Peshe normalePeshe normale
< 5< 5thth
percentilepercentile Nen pesheNen peshe
55 5050 8585 9595
Ne nje anketim mbi 100 milion amerikane jane mbi peshe!!!
Sturm R. Arch Int Med 2003;163:2146Sturm R. Arch Int Med 2003;163:2146
Obesiteti dhe Obesiteti dhe semundjet semundjet
KronikeKronike
DiabeteiDiabetei
Semundjet e zemres
Semundjet e zemresKanceriKanceri
Crregullimet MuskuloskeletaleCrregullimet Muskuloskeletale
Pasojat shendetsore te Obezitetit!Pasojat shendetsore te Obezitetit!
Diabeti tip II Diabeti tip II
Semundja e arterieve koronareCSemundja e arterieve koronareC
Disaa lloje KancereshDisaa lloje Kanceresh
HipertensioniHipertensioni
OsteoarthritiOsteoarthriti
Semundjet e fshikezes se temthitSemundjet e fshikezes se temthit
Insulino resistanca (syndrome X)Insulino resistanca (syndrome X)
Obesity
RritjeLDL-C
HTN
DiabetiUlje
HDL-C
Thromboza RritjeTG
Inflammation(hs-CRP)
Sindroma Metabolike
Obesiteti: Faktori I vetem qendrorObesiteti: Faktori I vetem qendror
Ortho/PMR Pulm/Asthma/Sleep
CAD
Heart Failure
Atrial Fib
VTE
Pulmonary diseasePulmonary diseaseabnormal functionabnormal functionobstructive sleep apneaobstructive sleep apneahypoventilation syndromehypoventilation syndrome
Nonalcoholic fatty liver Nonalcoholic fatty liver diseasediseasesteatosissteatosissteatohepatitissteatohepatitiscirrhosiscirrhosis
CoronaryCoronary heartheart diseasedisease
DiabetesDiabetes
DyslipidemiaDyslipidemia
HypertensionHypertension
Gynecologic abnormalitiesGynecologic abnormalitiesabnormal mensesabnormal mensesinfertilityinfertilitypolycystic ovarian syndromepolycystic ovarian syndrome
OsteoarthritisOsteoarthritis
SkinSkin
Gall bladder diseaseGall bladder disease
CancerCancerbreast, uterus, cervixbreast, uterus, cervixcolon, esophagus, pancreascolon, esophagus, pancreaskidney, prostatekidney, prostate
PhlebitisPhlebitisvenous stasisvenous stasis
GoutGout
Komplikacionet mjekesore te Komplikacionet mjekesore te ObezitetitObezitetit
Idiopathic intracranial Idiopathic intracranial hypertensionhypertension
StrokeStroke
CataractsCataracts
Severe pancreatitisSevere pancreatitis
Trendi sa vjen e po keqsohet I Diabetit dhe Trendi sa vjen e po keqsohet I Diabetit dhe Obezitetit!!Obezitetit!!
10
12
14
16
18
20
22
4
5
6
7
8
1992
1994
1996
1998
2000
ObesitetiDiabeti
Pre
vale
nc
a (%
)
Pre
vale
nca
(%
)
Mokdad et al. JAMA. 1999;282:1519; Mokdad et al. Diabetes Care. 2000;23:1278;Mokdad et al. JAMA. 1999;282:1519; Mokdad et al. Diabetes Care. 2000;23:1278;Mokdad et al. Diabetes Care. 2001;24:412; Mokdad et al. JAMA. 2001;286:1195; Mokdad et al. Diabetes Care. 2001;24:412; Mokdad et al. JAMA. 2001;286:1195;
Mokdad et al. JAMA. 2000;284:1650.Mokdad et al. JAMA. 2000;284:1650.
1992
1994
1996
1998
2000
0.6
1.0
1.4
1.8
2.2
2.6
3.0
Lidhja midis BMI dhe riskut Lidhja midis BMI dhe riskut KardiovaskularKardiovaskularR
isku
re
lativ
I vd
eks
hmer
ise
Body Mass index
<18.5
BurraBurra
GraGra
Calle et al. N Engl J Med 1999;341:1097.
18.5–
20.4
20.5–
21.9
22.0–
23.4
23.5–
24.9
25.0–
26.4
26.5–
27.9
28.0–
29.9
30.0–
31.9
32.0–
34.9
35.0–
39.9
>40.0
Norma Mbipeshe Obeze
Shkaqet e obezitetitShkaqet e obezitetit
Jeta sed
entare
Jeta sed
entare
Marrja e kalorazhit te
Marrja e kalorazhit te lartelarte
Mjedisi
Mjedisi
GjenetikaGjenetika
Shkaqet
Shkaqet qe cojne ne rritje te Mbipeshes Balanca pozitive e energjise
Marrja energjitike = Harxhimi I energjise
KalorazhitAktivitetit Fizik
Jetes sedentare
1-Kontributi gjenetik ne Obezitet?1-Kontributi gjenetik ne Obezitet?
Shkon midis 25% dhe 70%.
Bouchard C et al. HumBiol 1985;57:61Bouchard C et al. HumBiol 1985;57:61Cardon LR et al. HumBiol 1994;66:465Cardon LR et al. HumBiol 1994;66:465Stunkard AJ et al. JAMA 1986;256:51Stunkard AJ et al. JAMA 1986;256:51Stunkard AJ et al. NEJM 1986;314:193Stunkard AJ et al. NEJM 1986;314:193
Gjenetika kontribuon ne mbi Gjenetika kontribuon ne mbi
peshe/obezitet por PSE eshte peshe/obezitet por PSE eshte
rritur 3 fishi I prevalences ne rritur 3 fishi I prevalences ne
dekadat e fundit ???dekadat e fundit ???
Armet e shkaterrimit ne mase!Armet e shkaterrimit ne mase!
2-Aktiviteti fizik I ulur Pse? Qëndrimi para ekraneve (TV, reklama për
ushqimet, filmat, lojrat në kompjuter, puna në kompjuter, interneti, telefoni, pakësojne aktivitetin fizik të fëmijëve.
Shikimi TV nga femijetShikimi TV nga femijet
Data from Multiple referencesData from Multiple references
3535
3030
2525
2020
1515
1010
55
00
19401940
19451945
19501950
19551955
19601960
19651965
19701970
19751975
19801980
19851985
19901990
19951995
ViteVite
Koh
a se
dent
are
Koh
a se
dent
are
(Ore
TV
te
para
/jave
)(O
re T
V t
e pa
ra/ja
ve)
Joshja sedentare e Teknologjise*Joshja sedentare e Teknologjise*
Ne nje anketim qe eshte bere rezultoi se Ne nje anketim qe eshte bere rezultoi se gruposhat ndermjet 8-18 vjec e shpenzojne gruposhat ndermjet 8-18 vjec e shpenzojne kohen me keto aktivitete:kohen me keto aktivitete:
• Shikim te TV – 3 ore. 51 min.Shikim te TV – 3 ore. 51 min.
• Perdorimi kompjuterit – 1 ore. 2 min.Perdorimi kompjuterit – 1 ore. 2 min.
• Video games – 49 min.Video games – 49 min.
• Leximi – 43 min.Leximi – 43 min.
*Generation M: Media in the Lives of 8-18 year olds*Generation M: Media in the Lives of 8-18 year olds Menlo Park, Calif: Kaiser Family Foundation 2005Menlo Park, Calif: Kaiser Family Foundation 2005
68% e femijeve kane ne dhomen e 68% e femijeve kane ne dhomen e
gjumit te tyregjumit te tyre TV dheTV dhe 31% kane31% kane
kompjuterkompjuter..
Kaiser Family FoundationKaiser Family FoundationMenlo Park, CA:2005Menlo Park, CA:2005
Perqindja e udhetimit me Perqindja e udhetimit me automjete, 1977 - 1995automjete, 1977 - 1995
89.3
87.1
85.083.9
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
1977 1983 1990 1995
Per
cen
t
National Personal Transportation Survey, 1995
Perqindja e te Ecurit , ne udhetim, Perqindja e te Ecurit , ne udhetim, 1977 - 19951977 - 1995
5.5
7.2
8.5
9.3
01
234
5678
910
1977 1983 1990 1995
Per
cen
t
National Personal Transportation Survey, 1995
Eliminimi I Aktivitetit fizik ne shekullin 21, ne Eliminimi I Aktivitetit fizik ne shekullin 21, ne ditet e sotme ditet e sotme
1900 A.D.1900 A.D. 2006 A.D.2006 A.D.WalkingWalking
Riding bike to schoolRiding bike to schoolStairsStairsSweeping with broomSweeping with broomPlowing fieldPlowing fieldPicking cropsPicking cropsFiling papersFiling papersCarrying messagesCarrying messagesWashing dishesWashing dishesPainting a house with brushPainting a house with brushSawing a tree limbSawing a tree limbWashing clothesWashing clothesHanging clothes out to dryHanging clothes out to dryShoveling snowShoveling snowSharpening pencilSharpening pencilWalking to libraryWalking to libraryOpening cansOpening cans
No sidewalks, electric scooter, motorized No sidewalks, electric scooter, motorized walkways, automobilewalkways, automobile
Unsafe streetsUnsafe streetsElevators, escalatorsElevators, escalatorsVacuumingVacuumingTractor with air conditioning and radioTractor with air conditioning and radioMechanized harvestersMechanized harvestersComputersComputersE-mail, telephone, faxE-mail, telephone, faxDishwasherDishwasherSpray paintSpray paintPower sawPower sawWashing machineWashing machineDryerDryerSnow blowerSnow blowerElectric pencil sharpenerElectric pencil sharpenerInternetInternetElectric can openerElectric can opener
OBEZITETI - MBIPESHAOBEZITETI - MBIPESHA
3-DIETA3-DIETA Ndryshimet e mëdha në ushqyerje. Ndryshimet e mëdha në ushqyerje. Lloji dhe çmimi i ushqimeve.Lloji dhe çmimi i ushqimeve. Industria ushqimore prodhon ushqime relativisht Industria ushqimore prodhon ushqime relativisht
të lira, me shumë kalori, yndyrna, karbohidrate të të lira, me shumë kalori, yndyrna, karbohidrate të thjeshta, kripë, me pak fibra dhe mikronutrientë.thjeshta, kripë, me pak fibra dhe mikronutrientë.
SnackSnack-et që përdoren ndërmjet vakteve janë të -et që përdoren ndërmjet vakteve janë të pasur në yndyrë e sheqerpasur në yndyrë e sheqer
Fast-foodFast-food--et, të volitëshme për shumë qytetarë et, të volitëshme për shumë qytetarë janë përhapur shumëjanë përhapur shumë
Te ngrenit jashte :Te ngrenit jashte : 46% te parave per ushqim shpenzohen 46% te parave per ushqim shpenzohen
jashte shtepisejashte shtepise
44% hane ne restorant ne cdo dite te caktuar44% hane ne restorant ne cdo dite te caktuar
Permasat e porcioneve te restoranteve po Permasat e porcioneve te restoranteve po behen 2-3 fishi I normalesbehen 2-3 fishi I normales
Ka nje lidhje pozitive ndermjet te ngrenit Ka nje lidhje pozitive ndermjet te ngrenit jashte dhe shtimit ne peshe dhe kalorivejashte dhe shtimit ne peshe dhe kalorive
Ushqimet ne restorant priren të jenë me me Ushqimet ne restorant priren të jenë me me yndyrë me te larte dhe kalori, dhe më te ulta yndyrë me te larte dhe kalori, dhe më te ulta në vitamina, fibra dhe minerale, se sa në vitamina, fibra dhe minerale, se sa ushqimet të përgatitura në shtëpiushqimet të përgatitura në shtëpi
Femijet hane ne restorant 2 fishin e kalorazhit Femijet hane ne restorant 2 fishin e kalorazhit
(770) qe do hanin ne shtepi (420).(770) qe do hanin ne shtepi (420).
Zoumas-Morse C et al. J Am Diet Assoc 2001;101:923Zoumas-Morse C et al. J Am Diet Assoc 2001;101:923
Trendi i FunditTrendi i Fundit
Pizza - PizzaPizza - Pizza
Ble nje pice, merr nje falasBle nje pice, merr nje falas
The “Super-Sizing” of AmericaThe “Super-Sizing” of America“Kete vit Amerikanet do harxhojne me shume
para ne fast food se sa ne arsimim.…”
Eric Schlosser. Eric Schlosser. Fast Food Nation: The Dark Side of the All-American MealFast Food Nation: The Dark Side of the All-American Meal ..Harper Collins. 2002.Harper Collins. 2002.
??
Obeziteti Studimet flasin per një lidhje te forte midis shikimit të televizionit
dhe obezitetit. Duke shkaktuar spostim negativ të veprimtarisë fizike, ulur sasinë e kalorive të shpenzuara, ndërkohe që shikohet
televizion mundësinë e rritjes së përdorimit të ushqimeve të thata, shpesh e
lidhur me reklamat
Obeziteti
Prevalenca e obezitetit rritet aq sa rritet numri i orëve të shikimit të televizionit.
Për më tepër shpenzimi i energjisë mund të ulet, sepse koha qe
shpenzohet në shikimin e televizionit në vend që të shpenzohet në veprimtaritë të cilat janë me shumë
shpenzim energjie siç janë dhënia e biçikletës, apo noti.
Ka prova që ulja e nivelit të energjisë së shpenzuar është një
faktor etiologjik shumë
i fuqishëm për zhvillimin e obezitetit në moshën e fëmijëve .
Obeziteti
Objektivat Qëllimi i këtij studimi është që të gjejë lidhjen që ekziston midis:
aktivitetit fizik, kohës së shpenzuar për të pare televizion, përdorimit të
kompjuterit apo lojërave elektronike dhe obezitetit në fëmijët shqiptare.
Obeziteti
Metoda Ky është një studim kros-seksional ku janë marrë 80 raste ne
shkolla te ndryshme, në Tirane në moshat 11, 13 dhe 15- vjeç— meshkuj dhe në femra.
Evidentuam lidhjet e pavarura
midis shikimit të TV-së dhe aktivitetit fizik të matur me
ane të pyetësorëve. Gjetëm 1. Lidhje pozitive midis shikimit të TV-së dhe mbipeshës
(p=0.016). 2. Veprimtaria fizike ishte e lidhur në mënyrë inverse me
mbipeshën (p<0.014).
Obeziteti
Rezultatet dhe diskutimi
Obeziteti- TV
TV: Të rinjtë tanë shpenzojnë kohë të gjatë duke parë programe televizive. Kjo i ben ata inaktivë dhe kjo gjë vjen duke u rritur me rritjen e moshës. Mesatarja në të gjithë moshat është më e lartë në krahasim me të dhënat në Evrope. Shikim I television mbi 4 orë gjatë ditëve të javës dhe gjate fundjaves (Shih fig). Gjetëm një lidhje pozitive midis shikimit të TV dhe ndjenjës së të qënit mbipeshë (p = 0.016).
TV
Obeziteti- Kompjuteri
Te dhënat tregojnë së në familje 1. Eshtë futur kultura e kompjuterit- posedimi I kompjuterit (fig) 2. Shfrytezim I tij me shume nga moshat e rritura 15 vjec.(fig) 3. Koha e perdorimit te kompjuterit gjate javes dhe ne fundjave (fig)
Kompjuteri:Eshtë futur kultura e kompjuterit- posedimi I kompjuterit/ Shfrytezim I tij me shume nga moshat e rritura 15 vjec
Koha e perdorimit te kompjuterit gjate javes/ Shfrytezim I tij me shume nga moshat e rritura 15 vjec
Koha e perdorimit te kompjuterit gjate fundjaves/ Shfrytezim I tij me shume nga moshat e rritura 15 vjec
Vlerësimi i vetvehtes të shëndoshë, mbipeshë
Aktiviteti fiziki I kufizuar mund te kontibuoje ne zhvillimin e obezitetit.
Aktiviteti FizikAktiviteti Fizik
Oret e aktivitetit fizik ne jave (fig)Aktiviteti fizik ishte i lidhur në mënyre sinjifikative në mënyre inverse me të ndjerit mbipeshë (p < 0.014), në mënyre të pavarur.Veprimtaria fizike është e lidhur në mënyre sinjifikative me dhjamosjen, në mënyre të pavarur kjo në lidhje me shikimin e televizionit dhe me faktorët e tjerë
Oret e aktivitetit fizik ne jave
Obeziteti
Kufizimet Është vështirë të gjendet një lidhje shkakpasojë, dhe e pamundur të përcaktohen
drejtimet e ardhshme të këtyre lidhjeve vetëm mbi bazën e të dhënave krosseksionale.
Ne nuk gjetëm ndonjë lidhje midis shikimit të TV dhe veprimtarisë fizike.
Lidhja midis shikimit të TV-së dhe veprimtarisë fizike me shtresën dhjamore duket së është e pavarur. Kjo sugjeron së shikimi i televizionit nuk arrin tëzëvendësoje aktivitetin fizik në orët e lira pas shkolle.
Obeziteti
Përfundime 1-Vajzat janë me të kujdesshme ndaj peshës së tyre
dhe tentojnë të mbajnë diete, por pa i kushtuar vëmendje veprimtarisë fizike.
2-Jeta sedentare është një problem i madh për fëmijët sepse ata shpenzojnë një kohe të gjate para televizionit dhe kompjuterit.
3-Të dhënat tona sugjerojnë për një lidhje midis shikimit të TV dhe obezitetit, ndërkohe që veprimtaria fizike lidhet me obezitetin në mënyre të pavarur nga
shikimi i TV-së.