obm0ywf0ef;usif &sifoefzkdy er®wljrpfukdumug, · pdf...

&Srf;jynfe,fwGif;&Sd txuf&J&Gma&umwm ESifY er®wljrpfay:wnfaqmufrnfY tjcm;aoma&umwm

pDrHudef;rsm;\ qkd;usKd;rsm;

obm0ywf0ef;usif &SifoefzkdY

er®wljrpfukdumuG,fpkdY

၂

မာတကာ

၁. အကဥးခပ ........................................................................................... ၄

၂. နမၼတျမစ ...................................................................................... ၇

၃. နမၼတျမစေပၚတညေဆာကမည႔ ေရကာတာစမကနး .............................. ၉

၄. အာဏာရငစနစ ေအာကက စတငခေသာ အထကရရြာေရကာတာ ............ ၁၁ ၄.၁ ေရကာတာတညေဆာကမည႔ စမကနး အေသးစတ .................... ၁၂

၄.၂ အထကရရြာ ေရကာတာ ႏင႔ စးရမပပနမႈမား .............................. ၁၃ ၄.၂.၁ ေရျမႇပႏငမည႔ ရမးသမငးဝငလမႈအသငးဝငးႏင႔ သဘာဝ လေမၼာစကပးခငးမားဧရယာ ......................................... ၁၄ ၄.၂.၂ ေဒသချပညသလထမားအေပၚ သကေရာကလာမည႔ ဆးကး ဆးကးမားက ပြငလငးျမငသာမႈႏင႔ ညႇႏႈငးတငပငမႈမရ ................. ၁၇ ၄.၂.၃ ေရေလာငကနေၾကာင႔ သေပါျမ႔ တစစပတစေဒသေရျမႇပႏငဖြယရ .. ၂၀

စာမကႏာေခါငးစဥ

စာမကႏာေခါငးစဥ

၃

၅. ရမးျပညနယတြငးရ နမၼတျမစေပၚတညေဆာကမည႔ ေရကာတာစမကနးက စးရမပပနလက ................................................................... ၂၂ ၅.၁ ပဋပကၡမား ပမဆးရြားလာ ........................ ၂၂ ၅.၂ ျမစေအာကပငးတြင ေရအတက၊အက ႏင႔ ေရၾကးမႈ ............... ၂၅ ၅.၃ ေရကာတာ ကးပ႔ပကစးမႈ၏ အႏရာယ ................................ ၂၇ ၅.၄ ေရေဂဟစနစအေပၚဆးကးသကေရာကမႈ ........................... ၂၉

၆. အၾကျပခက ႏင႔ နဂး ........................................................ ၃၁

ေနာကဆကတြက. နမၼတျမစေပၚတြင လကရ ႏင စစဥထားရေသာ အျခားေရကာတာ စမကနး အေသးစတ ............................. ၃၃ ၁. ဒးဒတ ေရကာတာ ၂. ရရြာ ေရကာတာ ၃. အလယရရြာ ေရကာတာ ၄. အထကရရြာ ေရကာတာ ၅. နမၼတေရကာတာ ခ. တာလ ရြာသ၊ရြာသားမား အဓမၼေနရာေျပာငးေရႊ႔မႈဆန႔ကငသည႔ သနား ေတာငးခစာ ................................. ၃၆


အကဥးခပ

၂၀၁၆ ခႏစဇနန၀ါရလတြင ျမနမာႏငင သတငးဌာနမသတငးထတြင ေနျပညေတာသည ေရကာတာ ေရအားလပစစစမကနး ၄ ခ က နမၼတ( ျမစငယ (သ႔) ဒ႒ဝတ ) ျမစေပၚတြင တညေဆာကရနစစဥလကရေၾကာငး၊ ၎အနက ေရကာတာ (၃)ခသည ယခ ရမးျပညနယ ပဋပကၡ ျဖစရာေနရာအတြငးတြငျဖစေနသည။ ၎ေရကာတာသစမား ႏင႔ ရရြာေရကာတာတ႔သည ျမစေၾကာငးတခလး၏ထကဝကကပတဆ႔လကရမညျဖစသည။

ေဆာကလပဆအထကရရြာေရကာတာသညေနာငချမ ႔နယတြငရ ၿပးဗမာစစအစးရက၂၀၀၈ခႏစမစ၍တညေဆာကခသည၊၂၀၁၈ခႏစတြငျ ပးရနခန ႔ မ နးထားသည။ တညေဆာကမညေရေလာငကနသည အကယအ၀နး (၆၀) ကလမတာ ရသည။လဥးေရ (၅၀၀)ခန႔ေနထငသည ရမးရြာႀကး ျဖစေသာ တာလရြာသည ေရေအာကလးဝ ျမပသြားၿပးသေပါျမ႔ ၏တစစတတပငး တ႔မာ လညး ေရေအာကျမႇပသြားႏငသည။

တာလ ၏အဓပၸါယမာ (ဆပကမးၾကး)ဟဆသည၊စညကားသာယာသည။ ရမးျပညနယ-ေျမာကပငးတြက ေအာဂငးနစ သဘာဝလေမၼာသး၊ ကြေကာသးတ႔မာ နမၼတျမစကမးတစေလကတြင စကပးၾက၍ လသမားသည။ ႏစေပါငးတစရာေကာ ေရးပေဝသဏကတညးက တညထားကးကြယေသာ ေစတပထးမားလညးရသည။ ေရကာတာ မတညေဆာကမကတညးက တာလရြာသားတ႔အား အေၾကာငးၾကားျခငး မရသည႔ျပင ညႇႏႈငး တငပငမႈမားမရခ႔ေပ။ သဘာ၀ႏင လမႈ၀နးကငထခကမႈ အကခတအဖြ႕ (ESIA) Envi-ronment and Social Impact Assessment တ႔က၂၀၁၄ ခႏစမသာ စလပေဆာငလာသျဖင ေရကာတာစေဆာကၿပး(၆) ႏစမ ေရာကလာချခငးျဖစသည။(ESIA)လပေနစဥတြငလညး တာလရြာမ ေဒသချပညသလထတ႔မာ ေျပာငးေရႊ႔မႈက မလလားၾကေၾကာငးရငးရငး ေဖၚျပ ၾကသည။

သ ႔ေသာလညး ဒေရကာတာတညေဆာကမႈက တရတအရငးအႏး ႏင ႔ဆကလက လပေဆာငေနၿပး တရတ၊ဂပန၊ဂာမန ႏင႔ ဆြစကမၼဏ တ႔လညးပါ၀ငပတသကေနသည ေရလႊေပါကဥမငလဏေခါငး မ ျပးစးေနျပျဖစျပး ေရကာတာ၏ အဓကနရက၂၀၁၆ ခႏစ အေစာပငးတြငတည ေဆာကသြားမညျဖစသည။

၄


၅

ရမးျပညနယ နမၼတ ျမစေပၚတြငတညေဆာကမည႔ အျခားေသာ ေရကာတာ စမကနးမားမာ - ေနာငချ မ ႔နယ တညေဆာကေနေသာ အလယရရြာ ေရကာတာစမကနးသည ေနာေဝႏငငပင အကစ အငနပါ၀ါ ( SN Power) တာဝနယတညေဆာကသည။ သေပါျမ ႔နယရ နမၼတျမစ ေပၚတညေဆာကေနသည႔ ေရကာတာလညး ပြ ငလငးျမငသာမႈမရသလ ထခကနစနာမညလထက ေဆြးေႏြးအေၾကာငးၾကားျခငးမရေပ။

၎ေရကာတာ မား၏ အဆငမားေၾကာင႔ ျမစေခာငးေပၚရ သဘာ၀ေဂဟ စနစက ျပငးထနစြာ ထခကႏငသည။ငါးမားသြားလာကကစားရာက အေနာကအယကျဖစေစသျဖင သေပါျမ႔မ ေထာငေပါငးေသာ ရပသ၊ရြာသားအမား မခစားေသာကရေသာ ငါး မား ထခကနစနာႏငသည။ အထကတြငရ သတတးေဖၚသည လပငနးမားေၾကာင ေရေလာငကနမား အဆပသငရကာ ငါးေတြႏင အမျပသညသမား၏ကနးမာလညး ထခကႏငသည။သဘာဝေပါကပငမား ေရေဠယငကနတြင ပပသးျပးမသနးဓါတမားထတလႊတသျဖငကမာၻၾကးကပမပေႏြးလာမႈက ပျဖစေစသည။

အျခားေသာစးရမပပနမႈမာ သေပါျမ႔နယ နမၼတေရကာတာ စမကနးေအာကပငးတြင ေနေသာသမားသညေရကာတာလပငနး၏ ေရအတကအကကမခန႔မနးနငရကာျမစကမး တ စေ လာ က တြ င ရ တ တ ရ က တ စ ရ န ထးေ ရ ႀ ကး လာႏ ငေ သာ အႏ ရာ ယ မား ႀကႏငသည။အကယ၍ မးသညးထနစြာရြာသြနးပါက ၾကးမားေသာေရထထညကေရဂါတာက လႊတခမညျဖစသျဖင ျမစေအာကပငးတြငေရဖးလႊမးႏငပါသည။

ထထကပ၍ စးရမပပနစရာေကာငးသညမာ ေရကာတာကးပကႏငျခငးျဖစသည။မးသည ထးကစြာသထနရြာျခငး ၊ေျမ ၿပျခငး ၊ငလငလႈပျခငးမားေ ၾကာင ႔လညးျဖစႏ ငသည။ အလယရရြာ ေရကာတာ စမကနးသည ေကာကၾက႔ ငလငလႈငးေပၚတြင တညရသည၊၎ ေကာကႀကငလငလႈငး သည ၁၉၁၂ ခႏစက ရတတာစေကး ၈ ခန႔ရျပး ျမနမာ႔သမငးတြင အၾကးမားဆးငလငလႈပဖးသည။


ေရဂာာတာေရေလာငကန၏ အေလးခနေၾကာင႔ေျမနမကခါ ငလငျဖစေပၚႏငျခငးေၾကာင႔လညး ၾကးစြာစးရမပပနရပါသည။ေရကာတာကးပ႔ပကစးပါက ေအာကပငးရ ေရကာတာမားလညးကးခါ အနမပငးရ မေရတြကႏငေသာရပရြာမားကပါ ဆနာမေဘးဆး ကသ႔ ကေရာကခစားရႏငသည။

ေနာကဆးတြင ေနျပညေတာသညတကပြျဖစရာ ဇနတြင သသာျမငသာမႈမရသည႔ ေရကာတာ စမကနးကအတငး ဆကလက ဖလပေနျခငးသည အေမာအျမငနညးရာ ကသည။ ရမးျပညနယ အတြငးေရကာတာစမကနးေဆာကမညေနရာတြင ၂၀၁၆ ခႏစအေစာပငးကတညးကပင တကခကမႈ သည ပမမားျပားလာသည။ ေနျပညေတာက သဘာဝသယဇာတက လကဝါးၾကးအပေနမႈသည ေဒသခတငးရငးသား တ႔ႏင ပဋပကၡ ျဖစရျခငး အေၾကာငးရငးျဖစရာ စတထခကျခငးႏင ပဋပကၡမားသာ တးပြါးလာစရာသာ ရေပသည။

ထ႔ေၾကာင႔ ကြနေတာတ႔မ အစးရသစျဖစေသာ NLD (အနအယဒ) အား အထကရရြာ ေရကာတာ အပါအဝင နမၼတ ေရကာတာသစတညေဆာကမႈစမကနးအေကာငထညေဖာမႈ အားလးခကခငး ရပတန႔ေပးပါရနတကတြနးေတာငးဆပါသည။ ပဋပကၡျဖစေနေသာတငးရငးသားနယေျမမားတြင ဖကဒရယအတြက သေဘာတညႇႏႈငးမႈ တညေဆာကမ၊ႈ၊ စစမနေသာ တစႏငငလးျငမခမးေရးႏင႔ သဘာဝသယဇာတ စမခန႔ခြမႈတ႔က ခြေ၀မႈ တ႔ျဖငသာ နမၼတျမစေခာငးတစေလာကအနာဂတ ေရအားလပစစဖြၿဖးေရးက စဥးစားႏငမည။

နမၼတျမစေပၚတညေဆာကမညဆပါက ေရအားလပစစစမကနးကမဆ ျမစေၾကာငး တစေလာက သကေရာကမည ေကာငးကးဆးျပစကထငရားသသာမႈရျခငး၊သကဆငရာတငးရငးသားဌာေန လမးမားအားႀကတငညႏႈငး သေဘာတညမႈရယရမည။

၆


နမၼတျမစသည ျပညသလထတ႔ႏင႔ သကရသတဝါတ႔၏ အဓကအသကေသြးေၾကာျဖစသည။

နမၼတျမစ

နမၼတျမစ သည ျမနမာလ ဒ႒ဝတ(သ႔) ျမစငယ ဟေခၚျပး ရမးျပညနယတြငအမားသေသာ ျမစ တစစငးျဖစသည။ မႏေလးလြငျပငရ ဧရာဝတသ႔မစးဆငးမသႏၷအေရ႔ဘကသဘာဝေတာေတာင ဘကမစးဆငးလာျပး နမၼတကေကာျဖတျပး သေပါ၊ေကာကမ ႏင႔ ေနာငချမ႔နယသ႔စးဆငးၿပး မ ဧရာ၀တျမစအတြငး စး၀ငသည။

ဤျမစသည ဒ႑ာရမားလညးရခသည။ ေအဒ ၁၁ ရာစ ရမးမငးသမး စဝမြနလသည ျမနမာ ဘရငမငးျဖစေသာ အေနာရထာႏင႔ထမးျမားလကဆကခ႔သည။အေနာရထာ၏အျခားေသာမဖရားမာ မငးသမးစဝမြနလကမနာလသျဖင႔ “စနးမ” ဟစြပစြကာ နနးေတာမႏငထတျခငးခရသည။ သမသည ရမးျပညကျပနရာနမၼတျမစေၾကာငးတစေလာကတြင ထငရားေကာေစာသည ေစတပထးမားက သေပါျမ႔တြင သမ နတရြာမစျမနးခငတြင တညထားခ႔သည။

၇


၈


နမၼတျမစေပၚ တညေဆာကဆ ႏင စစဥထားေသာေရကာတာစမကနးမား

ပထမဆးနမၼတျမစေပၚ တြငတညေဆာကေသာရရြာေရကာတာက စစအစးရ လကထက (၂၀၁၀) တြင ၿပးစးခသည။ယၡလကရျမနမာႏငငတြင အၾကးမားဆးေရကာတာ ျဖ စ သည ။ အျ ခားေ သာ ေ ရ ကာတာျ ဖ စေ သာ အထကရ ရြာေ ရ ကာတာ မာ တညေဆာကေနဆရၿပး ကန ေရကာတာ (၃) ခတ႔မာ နမၼတျမစေၾကာငးေပၚတစေလာကတြငတညရနရာ ထားသည။ထေရကာတာမားစမကနးက သနးစနအစးရလကေအာကရ လပစစဝနၾကး ခငေမာငစးက ဇနနဝါရလ ၈ ရကေန႕႔ ၂၀၁၆ ခႏစ တြငစတညခသည။ ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ စာရငးသည ျမစေပၚတြငတညေဆာကဆႏင႔ စစဥထား ေသာ ေရကာတာစမကနးျဖစျပး(ျမစေအာကဘကမ အထကထ စာရငး)။ အေသးစတ အခကအလက မားကသရန ဤအစရငခစာေနာကဆကတြတြငသရႏငပါသည။

လကရနမၼတျမစေပၚတညေဆာကမည႔ေရကာစမကနးျပ ေျမပ၉


ေရကာတာ အမည

တညေနရာ ထတမည႔ စြမးရည ပမာဏ

အဆင႔ ကမၺဏမားပတသကေသာ ႏငငျခား တငးျပည

ဒးဒတ ေကာကဆညမႏေလး

၆၆ မကာဝပ ၂၀၁၅ ႏဝငဘာအမအယ ေရးထး

ၾသစၾတးယား

ရရြာ ေကာကဆညမႏေလး

၇၉၀မကာဝပ

၂၀၁၀ ခႏစတြငျပးဆး

တရတ၊ယေကဆြစဇလန၊ဂာမန

အလယရရြာ ေနာငခရမးျပညနယ

၇၀၀ မကာဝပ ျဖစႏငေျခေလ႔လာဆ

ေနာေဝ(အစးရပင)

အထကရရြာ ေကာကမရမးျပညနယ

၂၈၀ သ႔မဟတ၃၈၀ မကာဝပ

၂၀၁၈ ျပးစးရန တရတ၊ဂာမဏဆြစဇလန၊ဂပန

နမၼတ သေပါ၊ရမးျပညနယ

၁၀၀ မကာဝပ

အမအယေရးထးေရကာတာလမးမားေဖာကလပဆ

မသ

ရမးျပညနယေျမာကပငးမ စးဆငးေနေသာေသြးေၾကာႀကးကျမစေၾကာငးတစေလာကတြင ေရေလာငကနႀကးမားအျဖစ ျပလပမည ျဖစသည။

၁၀


အထကရရြာ ေရကာတာက ၂၀၀၈ ခႏစတြင ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏင႔ဖြ႔ျဖး ေရးေကာငစ ၊ဗမာစစအစးရလကထကတြင စေဆာကသည။ရရြာေရကာတာ ေအာကရ ေကာကဆညၿမ႕သည ဗလခပမးႀကးသနးေရႊ ဇာတျမ႔ျဖစသည။၂၀၁၀ ခႏစ ဧျပ တြင သကယတင ေရကာတာတည ေဆာကသည႔ေနရာကလညပတခ႔သည။ေဆာကလပမႈမာ သနးစန အစးရစစလကေအာကတြင ဆကလကလပေဆာငေနျပး ၂၀၁၆ ခႏစအေစာပငး ေရဥမငလဏေခါငးမာ ျပးဆးျပျဖစသည။ သ႔ေသာေရကာတာနရတညေဆာကမႈမာ ခခနထမစရေသးပရေနသည။ ေအာကတြင ေရကာတာႏင႔ပတသကျပး အေသးစတအခကလကအခ႕ ျဖစသည။မား ေသာအားျဖင႔အငတာနကမရယထားျခငးျဖစရာ ျမနမာဘာသာျဖစေသာလညးေကာငး ေဒသ စကားျဖင၎၊ထတေဖာျခငးမရေပ။အခ႔ေသာ ေရကာတာ အေသးစတအခကလကတ႔မာ အခနအလကေျပာငးလတတသည။၂၀၀၉ ခႏစတြငျပညနယ မဒယာ ေတြက ၁၄၀ မကာဝပ ထြကရသညဟေဖာျပထားသည။သ႔ေသာ မၾကာေသးမက ၂၈၀ (သ႔မဟတ) ၃၀၈ မကာဝပ ထြကရမညဟေရးသားေဖာျပသည။ေရကာတာရ႔အျမင႔ေပသည (၉၀) မတာ ႏင႔ (၁၀၂) မတာ အျဖစ ကြျပားေနသည၊ ဤသ႔ျဖစရျခငးသည စတပပငစရာျဖစသည။ ေရအျမင မကႏာျပင က ထငမတထားသညထကျမငတကပါက ပေရ နစျမပႏငေသာေၾကာငျဖစသည။

အာဏာရငစနစ ေအာကက စတငခေသာ အထကရရြာေရကာတာ၏ ေရလႊဆည

အထကရရြာ ေရကာတာ၏ ေရလႊဆည

၁၁


ေနရာ ေကာကမျမ႔နယ လြငၾကေကးရြာအပစ ေတာငေျခရြာမ ၁ မငခြ

တညေဆာကမႈ အေနထားျပးစမည႔အခန

၂၃.၆၂%ျပးေအာကတဘာလ ၂၀၁၅)

ထတလပမည႔ ပမာဏ ၂၈၀ မဂါဝပ သ႔မဟတ ၃၀၈ မဂါဝပ

ေရကာတာအျမင႔ ၉၀ မတာ ၉၇ မတာ သ႔မဟတ ႏင႔ ၁၀၂ မတာ

ေရေလာငကန၏ ေရျပင ပငလယေရမကႏာျပငအျမင႔မတာ ၃၉၅ (ေရကာတာနရအျမင႔ ၉၇ မတာ )

ထတလပသ ျမနမာႏငငလပစစထတလပေရး (MEPE)

ေငြ အရငးႏး တရတ Exim ဘဏ

တညေဆာကမႈတြငပါဝငေသာကမၸဏမား (သထားသည)

တရတ - Yunnan Machinery Import and Ex-port Co. Ltd., Zhejiang Orient Engineering ဂာမန - Lahmeyer International GmbH ဆြစဇလန - Stucky SA ဂပန – Toshiba, High Tech Concrete Tech-nology Co Ltd (Japan)

ေရကာတာစမကနး အေသးစတ

၁၂


အထကရရြာ ေရကာတာ ေၾကာငစးရမပပနစရာ

ေရေလာငကန ပငလယေရ မကႏာျပင ၃၉၅ မတာ ႏင႔ အထကရရြာေရကာတာစမကနး၏ေရျမႇပႏငမႈဇန

၁၃


သမငးဝငရမးရပရြာမားႏင႔ထးျခားသည သဘာဝလေမၼာျခတ႔မာေရႏစျမႇပမည

တာလရြာသည နမၼတျမစကမးႏစဘကေဘးေပၚတြငတညရျပး သေပါျမ႔ေတာငဘက ၂၀ ကလမတာ ခန႔ေဝးကြာျပး အထကေရရြာ ေရေလာငကန ေရျဖည႔လာပါက တာလရြာ လး၀ျမႇပမညျဖစသည။ ႏစေပါငးရာေကာတညရလာေသာ ထရမးတငးရငးသားတ႔ရြာျဖစ ေသာ နားမေခၚေကးရြာအပစ (၈) ရြာထတြင တစရြာအပါဝငျဖစသည။

ထ တာလရြာသည အမေျခ (၁၁၈) အမရျပး လဥးေရ (၄၇၂) ဥးရသည။၎ တာလရြာထတြင ေရးေဟာငး ဘနးၾကးေကာငးၾကးတစေကာငး၊ ဗမာအစးရ အေျခခမလတနးေကာငး ႏင႔ ေႏြရာသတြင ရမးစာသငေပးသည ရြာေကာငးတေကာငးတ႔ရသည။

ရြာ၏ေဒသခမားမာ၎ လယယာ စကပးေရးကအဓကထားျပးလပကငသည။ ျမစကမးတစေလာက တြင သဘာဝ ေျမၾသဇာ ေကာငးေသာေၾကာင မညသည႔ ဓါတေျမၾသဇာမ သးရနမလေပ။ အဓကလေမၼာ ႏင႔ ကၽြေကာသး က(၆၈) ဧကအသးျပျပး အဓကစကပးသည။ထ႔ျပင ပပပ၊ စပါး၊ ေျပာငးဖးတ႔က လညးစကပးသည။လယယာ စကပးေရးအတြက ေတာငကေရကေရသြငး စကပးသည။

တာလရြာ

၁၄


တာလရြာအနးရ သဘာဝ ေအာဂငးနစ ျဖစေသာ လေမၼာ ႏင႔ ကြေကာသးျခ

တာလမထြကရေသာလေမၼာသးသည သဘာ၀အတငးစကခါ ခသျဖင ရမးျပညနယ ေျမာကပငး တြင နာမညၾကး စာရငးဝငျဖစသည။ျမစကမးတစေလာကတြငးမဥယာဥၿခတ႔မာမားျပားလေသာ အသးမားထြကသည။ လေမၼာခနတြင ရညလားေသာ စကတပေမာေတာဘတ တ႔က လေမၼာ ကလဂရမ ေထာငခ က သေပါ သ႔သယယပ႔ ၍ လကလ၊ လကကားေရာငးခါ ရမးျပညနယ အႏ႔က တငပ႔ေရာငးၾကသည။ ထတာလမ ထြကေသာ လေမၼာသးမာ ရမးျပညေျမာကပငးတြငသာမက မႏေလးတြငလညးနာမညၾကးစရငးဝငကာ အျခားေနရာထကေစးႏႈနးပမျမင႔ကာ ရရသညျဖစသည။ လေမၼာစကပးသ မသားစရ႔ ပမးမတစႏစ ဝငေငြမာ ကပသနး (၁၀၀) ျဖစသည။ လယယာအတြကေတာငကေရမေရသြငး၍ စကပးၾကသည။ရြာသားအမားတ႔မာ ကယပငတာဘင ျဖငေရအားလပစစကေခာငးမ ထတယအသးျပၾကသည။ နမၼတ ျမစေခာငးသည တာလရြာသရြာသားအတြက အျမသးခ႔ရာအဓက လမးပနး ဆကသြယ၏ေရးျဖစသည။တာလ ၏ အဓပၸါယသည (ဆပကမးၾကး)ျဖစသည။ သ႔ေသာလြနခ႔သည႔ လအနညးငယက ဗမာေဆာကလပေရးကမၸဏျဖစေသာ(ကေဋေကာေဆာကလပေရး နညးပညာ ကမၸဏ ) မ (၄၀)ေပ အကယရ တာလအေရ႔ဘကမ တာလရြာ ဘကသ႔ေဖာကလပေနခ႔သည။ ထလမးမာ တာလရြာက ေရႊ႕ေျပာငးေရး ႏင႔ ဆကစပမႈ ရသညဟ ရြာသားမား ၾကားၾကသည။

၁၅


ေရေလာငကန ပငလယေရ မကႏာျပင ၃၉၅ မတာ ႏင႔ အထကရရြာေရကာတာစမကနး၏ေရျမႇပႏငမႈဇန ျပရာေျမပ

၁၆


ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး၊ရြာသားမားအေပၚ ကေရာကလာမည႔ ဆးကးမား အားညႇႏႈငး တငပငမႈမရျခငး

ထခကႏငသညသကဆငရာ တငးသားလမးမား၏ လြတလပမႈ၊ ၾကတငအသေပးျပး သေဘာထားရယျပးသကဆငရာ လထ၏ “ လကခေၾကာငး သကေသမျပဘ” မည႔သည႔ေရကာတာမ မေဆာကသင႔ (ကမၻာ႔ေရကာတာ ေကာမရင) (World Commission on Dams)

အထကရရြာေရကာတာတညေဆာကလင တာလရြာ ေရျမႇပမညသေသာလညးပ ေရကာတာ တညေဆာကမႈ မစခငကတညးက ရြာသားေတြႏင႔ တငပငေဆြးေႏြးျခငးမရေပ။ ၂၀၀၈ ခႏစတြင ေရကာတာတညေဆာကမႈအတြက ေရကာတာေနရာ ျပငဆငေနခန၊ ထမသာ ရြာသ၊သားမား သတထားလာၾကသည။

ေမလ ၂ ရကေန႔ ၂၀၁၀ ခႏစတြင ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏင႔ဖြ႔ျဖးေရးေကာငစ သေပါ ဥကဌႏင႔ အျခားေသာျမ႔မ တာဝနရသမား တာလရြာ ကလာေရာကျပး ရြာ၏အခကအလကမား ေကာကယၾကသည။ထေနာက ေမလ ၁၉ ရကေန႔ ၂၀၁၀ တြင သေပါ မအရာရသေတြတာဝနရသ တ႔သည တာလရြာအား ေျပာငးေရႊ႔ဖ႔ရနႏင႔ပတသက ျပး အစညးေဝးျပလပသည။ အစညးအေ၀း မတတမးထတြင တာလအတြက ေရႊ႔ေျပာငးရန (၃)ေနရာ ရာထားေၾကာငး ေဖာျပ ထားသည။ ၎အျပင

“ဤၾကးမားေသာအစးရ ၏စမကနးလအပခကအရ တာလရြာသ၊သားတ႔မာ ေရႊ႔ေျပာငးဖ႔က အျပည႔အဝ နားလညလကခထားၾကသည။ထအေၾကာငးႏင႔ ပတသကျပး သတ႔အားလး အတကခမလပခငၾကေပ။ေဒသခတ႔မာ သတ႔၏လကရေနရာ သေယာဇဥရၾကသည။ ပေကာငးသညေနရာသ႔ေရႊ႕လၾက သည။။ ေရႊႏငငအစးရက ေလးစားၾကေၾကာငးေတြ႔ျမငရသည။”

၁၇


ဇလငလ ၂၀၁၄ ခႏစ ေကာကမျမ ႔တြင ESIA တ႔မ တာလ ရြာသ၊ရြာသား တ႔ႏင႔ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး

လာမည႔ေနာက(၄)ႏစတြင ဆငရာေဒသတာဝနရသတ႔ႏင႔ ရြာသ၊ရြာသားတ႔ ေဆြးေႏြးျခငးရေတာ႔မညမဟတေပ။ ေရကာတာတညရရာေနရာတြငတညေဆာကမႈကသာ ဆကလက ေရ႔ဆကသြားမည။ ထ႔ေနာကဇလငလ(၇)ရကေန႔၂၀၁၄တြင တာလရြာသားတ႔က ေကာကမၿမ႕နယအပခပေရးရး ခနးမသ႔ ဆငေခၚခသည။ ထအစညးအေ၀းက လၽပစစစြမးအားဝနႀကးဌာန၏ကယစားလယမား၊ ေရကာတာလပႏငေရးအတြကျမနမာအရငးအျမစႏငသဘာ၀ပတ၀နးကင ကမၸဏ လမတကမ ကယစားလယမားကေခၚယျခငးျဖစ သည။ ကမၸဏက သဘာ၀ပတ၀နးကင ႏငလမႈ ေရးထခကမႈ ေလလာျခငး (EIA)ႏငရြာသားမားေတြ႕ဆျခငးသညရြာသားမားႏင ညႏႈငးရနျဖစသည ဟ ကမၸဏကယစားလယတ႔က ဆသည။ ဒေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈသည ေရကာတာတညေဆာကမႈ စစဥမႈ ကျခငသးသပခါ၊ စမကနး၏အကးအျမတ က အေလးထားေျပာၾကားမည ျဖစသည။ သတ႔သည တာလ သ႔လာေရာက ၿပးအမတငးစအခကလကေတြကေကာကယ မညဟဆသည။ သတ႔ကရြာသားမားအတြက သင႔ေလာေကာငးမြနးေသာ ေနရာကေျပာငးေရႊ႔ဖ႔ ေရႊးထားသညဟဆသည။ အကယ၍ တာလ က လာမယဆပါက သတ႔၏ လျခေရးအျဖစ ထနယေျမ တဝကတြငးရ လကနကကငတငးရငးသားတ ႔အား တာလရြာသားတ ႔က အာမခႏငမလားဟေမးသည။

၁၈


ဇလငလ ၂၀၁၄ ခႏစ တာလရြာသၾကး ESIA တ႔ႏင ေကာကမျမ ႔တြငေတြ႔ဆ စကားေျပာဆ

ထညႇႏႈငးမႈ အစညးေဝးတြငး ညႏႈငးသမား မတတမးတငရကကးထားေသာ ဗဒအ ဖငထတြင ရြာသားအမားအျပာက ေရႊ႔ေျပာငးရနျငငးဆနေၾကာငးအထငအရားပါ သည။ရြာသႀကးလးၾသစႏၵာ လညး၎ ဗဒအ ထတြင “ အကယ၍ ငါတ႔ရြာထလာမတတမးလာေရာကေကာကျပး မငးတ႔က အေလာေပးမယ မငးတ႔လးဝေရႊ႔ေပးရမညဟဆပါက ဒဟာကဘယလမ လကခႏငမညမဟတ၊ငါတ႔ ဒမာ ေနလာတာ ဟးဘးေဘးဘဘင ကတညးကျဖစတယ။ငါတ႔ဟာ ေကးလက၊ေတာသ၊ ေတာငသားေတြျဖစတယ။ ဘယလပျဖစျဖစ သငတ႔ေပးမ႔ေငြဘယေလာကေပးေပး ငါတ႔အတြက အဓပြါယမရဘး။ ငါတ႔အတြက အားကးအားထားတာ ေျပာငး၊ ပပပ၊ လေမၼာ၊ကဗၺလာ၊ ကြေကာသး တ႔ျဖစတယ။ ေကာကမႏင႔သေပါ တစေၾကာတ႔မာတာလမထြကရေသာ လေမၼာ ႏင႔ ကြေကာသး တ႔မာ နာမညၾကးတယ။ကြနေတာတ႔မာ စကပးေရးက အဓကအားကးအားထားတယ။တစျခားေသာ မလပစားတတဘး၊မေျပာငးေရႊ႔ ႏငဘး။”

၁၉


ဇလငလ ၂၉ ရကေန႔ ၂၀၁၄ ခႏစတြင အစးရမ အရာရသတ႔ႏင႔ ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင႔ လမႈ သကေရာကမႈအကျဖတ ESIA အဖြ႔႕ကတငပငဖ႔ တာလရြာ ကေရာကရလာခ႔သည။တာလ ဘနးၾကး ေကာငးတြင ျပညသလထတ႔အားေခၚေဆာငအစညးေဝး ျပလပရာ တာလရြာသ၊သား (၅၇) ေယာကတ႔တကေရာကခ႔ရာ တာလရြာ ေရႊ႔ေျပာငးေရး အတြကတငပငေဆြးေႏြးခ႔သည။အာဏာပင အရာရတ႔က ေနရာသစတြင အရငကထက ပ၍ေကာငးမြနေစရမညဟ ရြာသားတ႔ကကတေပးသည။ ေလးႏစအတြက သးႏေလာေၾကးေပးမညဟလညးကတေပးသည။ ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင႔လမႈသကေရာကမႈအကျဖတ ESIA မ ေဒၚခငဥမၼာေထြး က ရြာသ၊ ရြာသားတ႔အား ေျပာငးေရႊ႔ဖ႔အတြက ေကာမတဖြ႔ရန အၾကေပးသည။ သ႔ေသာရြာသရြာသားတ႔မာ မေရႊ႔ေျပာငးလေၾကာငး ျငငးဆနသည။ ထ႔ေနာကတြငမ ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင႔ လမႈ သကေရာကမႈ အကျဖတ ESIA တ႔ထမ ရြာသရြာသား မား ဘာသတငးမ မၾကားရေတာေပ။

ေဖေဖာဝါရ ၂၃ ရကေန႔ ၂၀၁၆ ခႏစတြင တာလ ရြာသ၊ရြာသားမားမ ေရကာတာေၾကာင႔ေရႊ႔ေျပာငး ၾကရမညက ဆန႔ကငကန႔ကြက သညလကမတေရးထးသည႔ စာရြကမတတမး က ရမးတငးရငးသား မားဒမကေရစအဖြ႔ခပ လႊတေတာကယစားလယ စငးခမးေအာင အားေပးခါ မေရႊ႔ေျပာငးေရး အတြက ကညရနေတာငးစာေပးပ႔ခ႔သည။

ေရေလာငကနေၾကာင႔ သေပါျမ႔နယ တစစတတစပငးေရျမႇပႏင

အထကရရြာေရေလာငကနမာပငလယေရမကႏာျပငအျမင ႔(၃၉၅) မတာျမင ႔သည ကကြနေတာတ႔မ ေရေလာငကနႏင႔ဆကစပ၍ တငးတာေသာ (အကစတား ဂလဘယ ASTER GLOBAL ) ဒဂစဒယ ကအသးျပေျမပဆြခ႔သည။ေရကာတာအျမင၉၇မတာရပါက ဤ ေရေလာငကနအျမငသည ၃၉၅ မတာရသညဟ ျမနမာ႔လပစစဝနၾကးဌာန မ ဇြနလ ၂၀၁၅ ခႏစတြင ထတေပးသည။ ဤေရပမာဏအမတသည သေပါျမ႔ ျမစေဘးတစေလာကရ အမမားတ႔ကျမႇပသြားမည ျဖစသည။သ႔ေသာမညသမေဒသခရြာသ၊သားတ႔၏အမအားျမႇပႏငျခငးကအေၾကာငးၾကားခ႔ျခငးမရေပ။ထထက ပ မ စး ရ မ စရာမာ ေရကာတာတညေဆာကမႈတြငလပေဆာငေနေသာ ကေနဒါအငဂငနယာ ထမ ရသညအခကအလကအရ ေရကာတာအျမင႔ ၁၀၂ မတာ ရမညဆ၍ ျမနမာ႔လပစစ၀နႀကး ဌာန၏ သတငးထက ၅ မတာပျမင႔သည။အကယ၍ ၎အတငးေရေလာငကနျမင႔မညဆပါက သေပါျမ႔မ ဧရယာ ပေရႏစျမႇပမညကစးရမရ သည။ဤသ႔ ထခကႏစနာ ဆးရးမညအလားလာက ေျပာျပျခငးမရေပ။

၂၀


အထကရရြာေရကာတာ ပငလယေရမကႏာျပင ၃၉၅ မတာအျမင႔ေပစမကနး ေၾကာင႔ သေပါျမ ႔အနးေရျမႇပႏငမႈ

ရမးျပညေတာငပငးတြငရေသာ အထကေပါငးေလာငး ေရကာတာေၾကာင႔ေရႊ႔ေျပာငးလက ရေသာ ေဒသခမား အေတြ႕အႀကအရ ေရေလာငကန၏ ေရမကႏာျပင အျမငကယၾကညရသညမဟတ။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ေရေလာငကနမာ ျဖည႔ရာ ေရအျမင႔ေပမာ ႀကသထားသညထက ပမျမင႔တက လာေသာေၾကာင႔ ေရႊ႔ေျပာငးခ႔ရေသာ (၄) ေနရာမာေနာက တစၾကမ ထေနရာထကအျမင႔က ထပမ ေျပာငးေရႊ႔ခ႔ရျပနသည။

၂၁


ပမဆးရြားလာေသာ ပဋပကၡ နမၼတျမစေပၚရ ေရကာတာတညေဆာကဆရရာျမ႔နယျဖစေသာ ေနာငခ၊ ေကာကမ၊သေပါျမ႔နယ တ႔မာ ရမးႏင႔ တအာနး ေတာလနေရးတပဖြ႔မားလႈပရားေနသည ပဋပကၡနယေျမမားျဖစသည။ ၂၀၁၆ ခႏစအေစာပငးကတညးကပင ေကာကမျမ႔နယတြင တကပြမားအရနျမင႔မားလကရေနခ႔ သည။

ဆယစႏစၾကာ ပဋပကၡ၏ အဓက အေၾကာငးအရငးတခမာ သဘာဝသယဇာတအရငးျမစ က ထနးခပေရး ျဖစသည။ တငးရငးသားေတာလနေရးတ႔မာ ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခထတြင ျပဌာနး ထားေသာ တစျပညေထာငစနစကျပငးထနစြာဆန႔ကငၾကသည။ တငးရငးသားနယေျမအတြငးရ သဘာဝသယဇာတ အေပၚ ေနျပညေတာမထနးခပထား ျခငးက ဆန႔ကငသည။သတ႔သည သဘာ၀သယဇာတအပါအ၀င အာဏာခြေ၀ေပးသည ဖကဒရယ စနစက ေတာငးဆေနၾကသည။

ယၾကညမႈကငးမ႔ေနသည ျငမးခမးေရးလပငနးစဥက ဘနးျပၿပး၊ တငးရငးသား ေခါငးေဆာငမားႏင ဖကဒရယ စနစ သေဘာတညခကမရမ ေနျပညေတာသည တငးရငးသားနယေျမအတြငးရ ေရအားလပစစအပါအ၀င သဘာဝသယဇာတ တ႔ကတစဖကသတ ဆးျဖတခါ ဆကလက ေရာငးခေနသညမာ ပဋပကၡ ပမျပငးထနေစသည။

ေဒသခတငးရငးသားလ႔အဖြ႔႕ အစညးတ႔ ၏ဆႏၵမပါဘ ေရအားလပစစထတလပသည ေရကာတာ မားအပါအ၀င သယဇာတ မားဆကလကထတယမႈစမကနးမား၊ အထကရရြာေရကာတာ ကသ႔ ေသာ စမကနးမားသည တငးရငးသားလထတ႔က ေနျပညေတာ၏ ျငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ အယအၾကညမရျခငး၊ မေကမနပျဖစျခငးမားတးပြါးခါ ပဋကၡတ႔ကပမဆးရြားလာေစသည။

ရမးျပညနယအတြငးရ နမၼတေပၚရ ေရကာတာအားလး၏စးရမပပနမႈ

၂၂


ဒဇငဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစမ ေဖေဖာဝါရလ ၂၀၁၆ အထ တကခကပစခတမႈ ျပရာေျမပ

၂၃


ပဋပကၡ တကပြေတြေၾကာင႔ ရမးျပညေျမာကပငးတြင ဒကၡသညပမမားျပားလာ

၂၄


ျမစေအာကပငး ေရအတကအက ႏင ေရႀကးျခငး

တရတႏငငတြင ၂၀၁၀ ခႏစ က ေရႊလျမစေပၚတြင“လကငး” ေရကာတာ တညေဆာကခ႔ ၿပးေနာက ျမစေဘးရနမခမးႏင မဆယတြင ေရအတကအကကခန႔မနးရခကခမႈ ျပနာ ႏင႔ အမနတစကယ လကေတြ႔ၾကေတြ႔ခ႔ရသညက ရမးလ႔မႈအသငးဝငးအဖြ႔မားမမတတမးတင ထားခသည။ ေရကာတာ က လပေသာေရအနမ႔အျမင႔အေပၚမတညျပး သဘာဝမ စးဆငးလာေသာျမစတ႔မာ ရတတရက ေျခာကေသ႔ြျခငး (သ႔မဟတ)ရတတရက ျမင႔တက သြားႏငသည။ထေၾကာင ေလမား သြားမရျခငး၊သ႔မဟတေရျမပျခငးတ႔ျဖစေလရာေဒသခတ႔၏ လမးပနးဆကသြယေရးႏင႔ကးသနးေရာငးဝယ ေရးတ႔ကမားစြာထခကေလသည။။ ျမစကမးပါး တစေလာကေရတကစားျခငးမား ႏင ရတတရက ေရ တကလာျခငးေၾကာင ရြာသားမားေရနစျခငးမား ႀကရသည။

နမၼတ ေရကာတာတညေဆာကပါက သေပါျမ႔နယ နမၼတျမစေၾကာငးတစေလာကတြင ရြာေပါငး ၃၀ လေပါငး (၆၀၀၀) ဝနးကငတ႔မာ ခန႔မနးရခကေသာ ဒေရအတကအက အႏၻရာယႏင႔ ၾကေတြ႔ရမညျဖစေသာလညး ေရကာတာတညေဆာကသည႔ မညသ တစဥးတစေယာကမ ရြာသားမားက ေရကာတာတညေဆာကေၾကာငးအသေပး တငပင ျခငးမရခ႔။

ေရအားလပစစထတလပရနအတြက ေရကထတလႊတရသညအျပင မးသညးထနစြာရြာ သြနးခန ကာလတြင ေရကာတာမ ရတတရကၾကးမားသညေရပမာဏက လႊတရာ ေအာကပငးတြင ေရျမႇပ ႏငသည။ ဇလငလ ၂၀၁၅ ခႏစတြင သေပါျမ႔ေရၾကးသျဖင႔ ျမ႔ထ ရတတားကးျပး ၃ ဥးေသဆး ခ႔သည။ျမ႔ေအာကပငးတြင ေရမကႏာျပငမာ မတာမားစြာ ျမင႔တကလာသျဖင႔ တာလရြာရ အမ မားႏင႔လယယာမားျမႇပခ႔သည။ အထကရရြာေရကာတာ ေဆာကလပေရးက ပါထခကပကစးေစခ႔ သည။ ျမစေရဤသ႔ အေတာျမင႔တကလာျခငးက တာလေဒသခမားယခငက မျမငခဖး ေၾကာငးေျပာၾကသည။နမၼတေရကာတာမ ရတတရကေရလႊတခပါက သေပါၿမ႕သည ပ၍ ထခကႏငသည။

၂၅


ဇလငလ ၂၀၁၅ ခႏစ ေရၾကးမႈေၾကာင႔ သေပါျမ ႔တြငပကစးဆးရးမႈ

ဇလငလ ၂၀၁၅ ခႏစ ေရၾကးမႈေၾကာင႔ သေပါျမ ႔တြငပကစးဆးရးမႈ

၂၆


ေရကာတာကးမညအႏရာယ

နမၼတေရကာတာကးပါကျမစေအာကပငးတြငေရၾကးၿပးသေပါၿမ႕သညဆနာမကသ ႔ေသာထခကဆးရႈးမႈအႏာရာယက ႀကရႏငသည။ေရပမာဏဖအားလြနစြာမားျပားျခငး၊မးအလြနအကြရြာသြနးျခငး၊ ေျမျပျခငး၊ နင ေျမငလငလပခတျခငးမား ေၾကာငေရကာတာကး သြားႏငသည။ ရမးျပညနယအတြငးတညေဆာကေနသည ေရကာတာေနရာတ႔မာ_ ေျမငလငကေရာကနငမ အႏရာယမားသညငလငေၾကာေပၚတြငတညရၾကသည။နမၼတျမစသညေကာကႀက႔ျပတေရႊ႕ေၾကာ ေပၚကနလန႔ျဖတတညရသည။၁၉၁၂ ခနစက ၈ ရစခတာ စေကးလခန ျပငးသည ျမနမာသမငးတြငအျပငးထနဆးငလငလႈပခတဖးသည။ငလငဗဟမာအလယရရြာေရကာတာ ေဆာကရနရာထားသည ေနာငခၿမ႕ကျဖတသည။

ငလငေၾကာေပၚတြင ေရကာတာ တညေဆာကျခငးအားျဖင ေရကာတာအတြငး သေလာငထားသည မားျပားလြနးသည ေရပမာဏ ဖအားေၾကာင ငလငလႈပခတနငျခငးအေျခအေနကပမဖနတးျဖစေပၚ ေစသညဟ ေျမငလငဆငရာ ကြမးကငသမားက သတေပးခသည။ ထ ေၾကာင နမၼတျမစေပၚတြင ေရကာတာဆကလကတညေဆာကပါက ေကာကၾက႔ ငလငေၾကာ ေပၚသေရပမာဏဖအားတးမား လာသျဖင၊ ေျမငလငပမလႈပခပႏငသည။ အကယ၍ျမစ၏ အထကအျမငပငးရေရကာတာနရ တစခခမ ကးပကခပါက ေပါကကလာမည ေရအားသည ေအာကပငးရေရကာတာမားအား ထပမကးပကနငေခမားေစသည။ ထ႔ေၾကာင နမၼတျမစ အထကပငးရ မညသညေရကာတာမဆ ကးပကခပါက ျမစေအာကပငးရ အျခားေသာ ေရကာတာမားအား ကးပကေစမညအလားအလာျဖစခါ ထဆးကးမားမာ ျမစအထကပငး ရမးျပညအတြငးရ ေဒသခမားသာမက ရရြာေရကာတာေအာကပငး မႏေလးတငးအတြငးေျမျပန႔တြင ေနထငၾကသည မားစြာေသာ လထမားကထခကပကစးႏငသည။

၂၇


“စစကငး ငလငေၾကာအား အနးကပဆြျပထားသည ျပတေရႊ ေၾကာျပေျမပ” ေျမပအတြငးပါ အရညေလးေဒါငကြက မာ 1912 ခနစက ေနာငချမ႔အတြငးရ နမၼတျမစအားျဖတ၍ လႈပခတသြားသည ငလငလႈပခပမႈအား

၂၇၂၈


ျမစတစေလာက ေဂဟစနစ ထခကႏငမႈမား

သဘာ၀ ေဂဟ စနစသကေရာကပ၊ လအပခကႏငတနဖး၊ရပရြာလထ မညသ မတငးေနထင အသကရငၾကပ၊ ၾသဇာသကေရာကပ အကယအျပန႔နားလည ေလလာသးသပျပးမသာ_ ဖြ ျဖးေရးဆငရာ စမကနးမားအား ေရးဆြသငသည။ (ကမၻာေရကာတာေကာမရင) (World Commission on Dams) xix

နမၼတျဖစတေလာက ေဆာကထားသညတတငးအဆငဆငတ႔၏ ဧရယာ တ၀ကမာ ေရေလာငကနအျဖစ အသးျပမညသာျဖစသည။ထေၾကာငပင ျမစ၏ေဂဟစနစက ထခကေတာသည။ ဤ အခကကေဒသရလထအားအသမေပးဘ ထားသည၊ ျမစေရစေ၀းရာကနအကယအ၀နးအလက ထခကမႈအားလးက ေလလာၿပး ျပး၊မၿပးကလညး မသရေပ။

နမၼတျမစ

၂၉


၂၀၁၄ ခႏစဇလငလအတြငး ျပလပခသည အထကရရြာေရကာတာ ႏငပကသက၍ ESIA အဖြ႕ႏငလထေတြ ဆ ရငးလငးပြတြင ေရကာတာတညေဆာကျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာ ႏငသညဆးကးမားအားလး၀လစလရကာထနခနထားခၾကသည။ထသတ႔က_ ေရကာတာတည ေဆာကမႈက ျမစအတြငးရ ငါးမားက မထခကႏငေၾကာငး အဘယေၾကာငဆေသာ ျမစအတြငး မးတနး ေပာကကြယေတာ စရာ မရေၾကာငး၊ ေရကာတာမားမာ “သန ရငးၾကညလင” ေနမညျဖစသျဖင ေရေနသတ၀ါဇ၀မး မားအား“ပမရငသနတးပြား”ေစမညဟေဒသခရြာသားမားအားေျပာၾကားခသည။ ကမ႓ာတစ၀မးရ တျခားေရကာတာမားအား ဆနးစစေလလာေတြ ရခကမားအရ_ ေရကာတာမားသည ရာသအလက မးပြားျခငး နငေရႊ႔ေျပာငးသြားလာျခငး ဓေလက ဟနတား ေႏာကယကေသာေၾကာင ေဒသခ ငါးသတ၀ါမားအား သသသာသာေလာပါးပကစးေစသည။ သေပါျမ ရနမၼတျမစတေလာက ေနထငၾကသည ေဒသခလထအမားစမာ ျမစအတြငး ရာသ အလက အထးသျဖင ျမစေရျမငတကသည အခနျဖစသည ဇြန ႏင ဇလငလအတြငး ငါးဖမးျခငး လပငနးေပၚတြင မားစြာမခေနၾကရသည။ ျမစေခာငးမ ရရလာသညငါးမားမ လပသည ငါးေျခာက ႏင ငါးခဥတ သည ေဒခမားအတြက ပရတငးဓါတရရရာ အဓကအစားအစာျဖစသည။ ေဒသခတစဥးမ “နမၼတျမစထမာ ငါးအမးအစားေတြ မေရတြကႏငေအာငကမားတယ၊ ဥပမာ၊ ပါမႈး၊ပါႏငး၊ပါေခာက၊ပါလနး၊ပါလမ၊ပါခမး၊ပါမဟ၊ပါေဟ၊ပါဂ႔၊ပါေပါက၊ပါခငး၊ ပါေကာခတ လပေတြလညးရတယ” ဟေျပာသည။ လထေတြ ေတြ႔ဆရငးလငးရာတြင ျမစအထကပငးတြင ေဆာငရြကလကရသည သတတးေဖာျခငးလပငနးမားမထတလြတလကသညအဆပမား ေရေလာငကနအတြငးစး၀ငသည အႏရာယက ESIA အဖြ႕မ ရငးလငးျခငး မရခေပ။လကရတြငနမၼတေဘာတြငးေဒသအတြငး ခ ႏင သြပ တးေဖာ ေရးလပငနးမားမ စြနပစပစၥညးမားသည နမၼတျမစအတြငးသစး၀ငလကရသည။ ယငးသအဆပမား ေရေလာငကနမား တြငးစး၀ငသျဖင ျမစတစေလာကလး မတငး အသကရင ေနထငၾကသည သကရသတ၀ါမား၏ ကနးမာ ေရးက ၾကးစြာ အႏာယျပနငသည။ ESIA အဖြ႕မ ထညသြငးတငျပျခငးမရခသည အျခားအခကမာ ယငးေရေလာငကနအတြငး ေဆြးျမညပပသးသြားမည အပငမားမ မသနးနငကာဗြနဒငေအာကဆဒဓါတေငြ႔ အေျမာကအမားက ေလထအတြငးထတလႊတမႈျဖစသည။ သပၸပညာရငမား၏ေလလာ ေတြ ရခကမားအရယငး ေရေလာငကန မထတလႊတသညဓါတေငြ မားသညကမ႓ာႀကးပေႏြးျခငးကျဖစေပၚေစသညအဓက အခက တစချဖစသည။

၃၀


နဂႏင႔ အၾကေပးခကမား

နမၼတျမစေပၚတြင ေဆာကလပမည ေရကာတာမားသည လမႈႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငက ၾကးမားသည ဆးကးမား ေဘးအႏရာယမားက ကေရာက ေစႏငသည။ ယငးဆးကးမားက ခစားရမည ေဒသခတငးရငးသားလထမားအား ၾကတငအသျခငး၊ တငပငျခငး၊ သေဘာတညမႈ ရယျခငး မရဘ ပြင႔လငးျမငသာမႈ ကငးမျခငးသာ ျဖစေပၚေနသည။ ေဆာကလပရန စစဥထားသည ေရကာတာၾကး ၃ ခမာ ရမးျပညနယအတြငးရ ပဋပကၡ ျဖစပြားရာ ေနရာ ျဖစေနျခငးသည အဓက အျငငးပြါးဖြယျဖစေနသည။ ဆယစႏစနငခ ၍ ျဖစပြားေနသည ျပညတြငးစစၾကးက ျဖစေပၚေစသညအဓကအေၾကာငးရငးတစခမာ သဘာ၀သယဇာတာမားအား ဗဟကသာခပကငထား ေသာေၾကာငျဖစသည။၊ ေဒသခလထ မား၏ သေဘာထားအျမငက လစလရ ကာ ေရကာတာမားတညေဆာကပါက ပဋပကၡမား ပမဆးရြားလာမညျဖစသည။ ဤစမကနးမားက ေနျပညေတာသည တဘကက အမးသားစညးလးေရး၊ျမနမာျပညတြင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေနသညဆေသာလညး အေျပာႏငအလပ ကြျပားေၾကာငး ေဖၚျပရာ ေရာကသည။ တဖကတြငလညး ပဋပကၡ မားက ႏငငေရးအရ မေျဖရငးႏငမ တငးရငးသား နယေျမအတြငးမ ေရအားလပစစအပါအ၀င သဘာ၀သယဇာတမားက တစဖကသတေရာငးစား ေနသည။

ေနာေ၀၊ ဆြစဇလန ႏင ဂပန စသညနငငမားမ ၄ငးတ ၏ “ျငမးခမးေရး ျဖစစဥ” အတြက အေထာကအပေပးေနမႈမားအား ဘနးျပကာ၊ေနျပညေတာႏငေပါငးလက ျငမးခမးေရးမရမ တငးရငးသားေဒသအတြငးရ သဘာ၀ သယဇာတမားမ အျမတအစြနးရရရန အခြငအေရးတ႔ကရယကာအေျပာႏငအလပမည သညက ျပေနသည

၃၁


သ ျဖစပါ၍ နမၼတျမစတေလာက မတငးေနထငၾကသည ေဒသချပညသလထတ႔၏ အကး နင အခြငအေရးမားအား ကာကြယသညအေနျဖင ေသာလညးေကာငး၊ေရရညတညတခငျမသည ဖြ ျဖးတးတကမႈ ရရေစရန အတြကေသာလညးေကာငး၊ျမနမာနငငအတြငး စစမနသည အမးသား ျပနလညသငျမတေရး ရရရနအတြက _အမးသား ဒမကေရစအဖြ ခပမဥးေဆာငမည အစးရသစသ ေအာကပါအခကမားအၾကေပးေတာငးဆလပါသည။ - အထကရရြာ ေရကာတာ အပါအ၀င၊ တညေဆာကေနသည နမၼတျမစ ေပၚမ ေရကာတာမားႏင တည စစဥထားသည ေရကာတာ မားအားလး ခကခငးရပဆငးထားရန - တငးရငးသားေဒသအတြငးျဖစေပၚေနသည ပဋပကၡမားအား ေစစပ ေဆြးေႏြးၿပး ဖကဒရယစနစေပၚထြနးကာ၊ စစမနသညၿငမးခမးေရး၊ ၊ သဘာ၀သယဇာတမားအား ဗဟမ ခပကငျခငးက ရပတန႔မသာ _ နမၼတျမစေပၚတြင ေရကာတာမားတညေဆာကမည အစအစဥမားက ထညစဥးစားရန

- အနာဂါတတြင နမၼတ ျမစေပၚ ေရကာတာတညေဆာကရနစစဥရာတြင ပြငလငးျမငသာၿပး ျမစေၾကာငးတေလာကထခကမည႔ ေရေအာငး ေဒသအားလးကႀကတင ေလလာရမည။

- အနာဂါတတြင နမၼတျမစတေလာက မညသညေရကာတာစမကနးက မဆစစဥမည ဆပါကသကေရာကမႈခစားရမည ေဒသချပညသမားက ၾကတငအသေပးျခငး၊လြတလပသည သေဘာတညခကက ဥးစြာရယရမည

၃၂


ေနာကဆကတြ

တညေနရာ မႏေလးတငး ေကာကဆည၊ ရရြာေရကာတာ၏ ေတာငဘက ၁၂ မင အကြာတြငတညရ

လကရအေျခအေန ဆကလကအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရနတြကနားလညးမႈစာခြနလြာေရးထးျပး ၂၀၁၄ ႏဝငဘာလ ၂၁ရကေန႔တြငစစဥေဆာငရြကေရးႏင႔ လႊေျပာငးျခငး လကမတေရးထးခ႔

တပဆငထားသည ပမာဏ ၆၆ မကာဝပ

ေရကာတာအျမင ၁၄ မတာ

ပးေပါငးပါ၀ငသည ကမၸဏမား

ၾသစၾတးယား(Austria’s ANDRITZ Hydro GmbH)

တကရကသကေရာကမႈ ခစားရသလထမား

မသ

ေဆာကလပျပးစးသည႔ခန ၂၀၁၀

ထတလပသည႔ပမာဏ ၇၉၀ မကာဝပ

ေရကာတာအျမင႔ ၁၃၂ မတာ

စမခန႔ခြေဆာငရြကသ ျမနမာ႔လပစစဝနၾကးဌာန (MEPE)

ေငြေၾကးေထာကပသ တရတ (China Exim Bank)

က။ နမၼတျမစေပၚတြင တညေဆာကရန စဆငထားသည ေရကာတာမား နင လကရေရကာတာမားဆငရာ အေသးစတအခကအလကမား

ဒးဒတေရကာတာ

ရရြာေရကာတာ

၃၃


လကရအေျခအေန ျမနမာအစးရႏင (MOU) နားလညမစာခြနလႊာအား ၂၀၁၄ ခႏစ ဇြနလငလတြငေရးထးခ ၊ ၂၀၁၅ ခနစ ဧျပလ အစပငး တြင ၾကတငေလလာစမးစစမျပလပခ

ထတလပႏငသည ပမာဏ ၇၀၀ မကာဝပ

ေရကာတာအျမင႔ ၆၀/၁၀၀/ ၁၆၀ မကာဝပ

ပါဝငသည႔ကမၸဏမား ေနာေဝႏငငအစးရပင Statkraft Norfund Power Invest AS (SN Power)

တကရကသကေရာကမႈခစားရသျပညသလထ

မသရေသး

ေဆာကလပေရးတြငပါဝငသည႔ကမၸဏမား

တရတ Sinohydro Corporation, China Interna-tional Trust , Investment Co. (CITIC), China Gezhouba Group Co. (CGGC), China National Electric Equipment Co., Hunan Savoo Overseas Water, Electric Engineering Co., China National Heavy Machinery Coဆြစဇလန - Colenco Power Engineering Ltdဘရတတန - Malcom Dunstan and Associatesဂာမန - Voith Siemens

တကရကသကေရာကမ ခစားရသ လထမား

ေရေလာငတမတညရရာမ ၅၉ စတရနး ကလမတာ ေနရာမ ေရႊ ေျပာငးခရေသာ အနညးဆးရြာ ၃ ရြာ ၊ ႏငေရေအာကသ ႏစျမပသြားသည ႏစေပါငး ၁၀၀၀ ခန႔ရျပျဖစသည သမငး၀င သပၸသခဓါတေတာ ေစတ

အလယရရြာေရကာတာ

၃၄


ေနရာ ေကာကမ ျမ နယ၊ လြငက အပစ၊ ေတာငေျခေကးရြာ မ ၁.၅ မင အကြာတြငတညရ

ေဆာကျပးစးသည႔အဆင႔ ၂၃.၆၂% ျပးစး ( ေအာကတဘာလ ၂၀၁၅)

ထတလပႏငသည႔ ပမာဏ ၂၈၀ မကာဝပ ၃၀၈ မကာဝပ

ေရကာတာအျမင႔ ၉၀ မတာ (သ ) ၉၇ မတာ (သ ) ၁၀၂ မတာ

ေရေလာငတမ မကႏာျပင ပငလယေရမကနာျပငအထက ၃၉၅ မတာ (ေရကာတာနရ အျမင ၉၇ မတာ)

စမခန ခြ ေဆာငရြကသ ျမနမာလပစစဓါတအားဝနၾကးဌာန (MEPE)

အမားသ ေငြေၾကး ေထာကပသ

တရတ China Exim Bank

ေဆာကလပေရးတြင ပါ၀ငသည ကမၸဏမား (လကရသရထားသည ကမၸဏမား)

တရတ Yunnan Machinery Import and Export Co. Ltd., Zhejiang Orient Engineering ဂာမန - Lahmeyer GmbHဆြစဇလန - Stucky SAဂပန – Toshiba, High Tech Concrete Tech-nology Co Ltd (Japan)

လကရေဆာကလပေရးဆင႔ ေရကာတာစမကနးေနရာသ သြယတနးထားသည လမးမၾကးအား လကရေဖာကလပေနဆ

ထတလပႏငသည႔ပမာဏ ၁၀၀ မကာဝပ

ေဆာကလပေရးတြငပါဝငသည႔ကမၸဏမား

ဟနပနးကမၸဏ (Hong Pang Co.) ျမနမာအစးရႏင ခပဆထားသည_ေဆာကလပေရးအား စမခန ခြေရးနင လႊေျပာငးေရးဆငရာ သေဘာတညခကအရ၊ ေရကာတာအား ေဆာကလပေန

တကရကသကေရာကမႈခစာရသလထမား (ေဒသခေျပာခကအရ)

နမဆန ျမ နယ အတြငးရ၊ ေရေအာကေရာကရသြားမည လဥးေရ ၂၀၀ ခန ရသည လလ ရမးရြာ

အထကရရြာေရကာတာ

နမၼတ (ဒါေဒ႔) ေရကာတာ

၃၅


ေဖေဖာဝါရ ၂၃ ရကေန႔ ၂၀၁၅ ခႏစ

သ႔။

သေပါျမ႔နယလႊတေတာကယစားလယ မဆႏၵနယ အမတ(၂) ဥးစငးခမးေအာင။

အေၾကာငးအရာ။ ။ဒ႒ဝတျမစေပၚ အထကရရြာ ေရကာတာေဆာကလပျခငးစမကနးေၾကာင႔ ရမးျပညနယေျမာကပငးေကာကမခရငေကာကမျမ ႔နယႏင႔ပတသက၍အကအညေတာငးချခငးကစၥ။ အထကပါအေၾကာငးအရာႏင႔ပတသက၍ ၇.၇.၂၀၁၄ ေကာကမျမ႔တြင Resource and Environment Myanmar အဖြ႔မသးေဆာငျပလပေသာ အစညးအေဝး အခကလကအရ ဒ႒ဝတ ျမစေပၚတြင တညေဆာကလကရေသာ အထကရရြာ ေရကာတာ စမကနး၏ ပငမတမ ကနေရျပည႔ နမ႔ျမင႔မတမာ EL_395m တြငရျပး တာလေကးရြာသည ေျမျပငနမ႔ျမင႔မတ EL-380m တညရသျဖင႔ သစေတာမား၊ တာလေကးရြာႏင႔ လယယာ ဥယာဥျခေျမမားအား ေရလႊမးသြားမညဟသရရပါသည။ ၎၏ ESIA ဆငရာ လပငနး ေဆာငရြကမႈတငျပခကတြငလညး ကြႏပတ႔ တာလေကးရြာ လကရ တညေနရာႏင႔ (၂) မငခန႔ အကြာတြငကြႏပတ႔ေကးရြာေျပာငးေရႊ႔သြားမညဟ ရငးလငးစြာ ေဖာျပထား ပါသည။ ေကာကမျမ႔၌ ျပလပေသာ အစညးေဝးတြင ကြႏပတ႔ရြာသရြာသားမားမ ေကးရြာေျပာငးေရႊ႔ ရမည႕ကစၥမားက လးဝလကမခႏငသညဟ တငျပေတာငးဆခ႔ပါသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင သေပါျမ ႔နယႏင႔ ေကာကမျမ ႔နယ ျပညသ႔လႊတေတာကယစားလယမား စာတငေတာငးဆျခငး၊၂၈.၁.၂၀၁၆ လကေထာကညႊနၾကားေရးမး ဥးစနးလြင ႏင႔ အျခားေသာကြႏပတ႔ေကးရြာတြင ေရာကရလာေသာ သကဆငရာ ဌာနကယစားလယမား ထတြငလညးေကးရြာေျပာငးေရႊ႔ရမည႔ ကစၥအား လးဝလကခႏငျခငးက အၾကမၾကမတငး တငျပေတာငးဆခ႔ေသာလညး ထးျခားမႈမရခ႔ပါ။ ကြႏပတ႔ တာလေကးရြာသ ေကးရြာသားမားသည ၎စမကနးေၾကာင႔အးအမ၊အေဆာကအဥး မား၊ စာသငေကာငး၊ ဘနးၾကးေကာငးမား၊ ေစတပထးမား၊ လယယာဥယာဥျခ ေျမမားႏင႔ သဘာဝပတဝနးကငမားအား ေရလႊမးမႈေၾကာင႔ ျဖစေပၚလာ မည႔ ပကစးဆးရးျခငးမားအျပင ေကးရြာ ေျပာငးေရႊ႔ရမည႔ ျပနာမားက လးဝမလလားပါ။ကြႏပတ႔ တာလေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအားလးသညမမတ႔ေရးယခငကတညးကအေျခခေနထငရာေဒသမ အျခားမည႔သည႔ ေနရာကမ လးဝလးဝ ေျပာငးေရႊ႔ေနထငရနဆႏၵမရပါ။ ထ႔ေၾကာင႔ သကဆငရာလၾကးမငးမားမ အလငအျမနဝငးဝနးကညေျဖရငး ေဆာငရြကေပး ပါရန ေလးစားစြာျဖင႔ အကည ေတာငးခအပပါသည။တာလရြာသ၊ သားမား ေရကာတာတညေဆာကမႈက ဆန႔ကငသ (၂၀၀) ေကာတ႔လကမတ ေရးထးသည။

တာလ ရြာသ၊ရြာသားမား အဓမၼေနရာေျပာငးေရႊ႔မႈဆန႔ကငသည႔ သနားေတာငးခစာ

၃၆


အထကရရြာေရကာတာ တညေဆာကရာဆဒ

မတ(ခ)လ ၁၃ရကေန႔ အထကရရြာေရကာတာ တညေဆာကမႈက တာလ ရြာသ၊သားမားက ကန႔ကြကဆႏၵျပ

၃၇


နမၼတျမစေရ မ ေျမႇာကမားစြာေသာ သကရသတဝါ ႏင႔ အျခား မခအားထားေနေသာ ေရေဂဟစနစ

နမၼတျမစေရ မ ေျမႇာကမားစြာေသာ သကရသတဝါ ႏင႔ အျခား မခအားထားေနေသာ ေရေဂဟစနစ

၃၈


တာလရြာ၏ ေရးေဟာငးအေမြအႏစ ေစတေတာ

တာလရြာဥး ဘနးၾကးေကာငး

၃၉


တာလရြာတြငး ရမးရးရာအမ

သာယာဝေျပာလေသာ ျမစကမးနေဘးေပၚမ တာလရြာ

၄၀


ကးကားခက

“Four hydropower projects get green light”, Eleven Myanmar, 11 Jan 2016, http://www.elevenmyanmar.com/business/four-hydropower-projects-get-green-light

“Ahtet Yeywa looks to complete in 2018”, Global New Light of Myanmar, 6 Jan, 2016 http://globalnewlightofmyanmar.com/ahtet-yeywa-looks-to-com-plete-in-2018/

“Toshiba wins turbine contract for myanmar’s 308 MW Upper Yeywa hy-dropower plant”, Hydroworld, 30 March 2015, http://www.hydroworld.com/articles/2015/03/toshiba-wins-turbine-contract-for-myanmar-s-308-mw-upper-yeywa-hydropower-plant.html

Duane Morris LLC, “Myanmar’s Hydropower Strategy and Its Impacts on Industry Players,” presentation Oct 2015. http://www.slideshare.net/olmas66/myanmars-hydropower-strategy-and-its-impact-on-industry-players

Lahmeyer International, “New Hydropower Plant Upper Yeywa in Myanmar,” 16 August 2013, http://www.lahmeyer.de/en/item/article/new-hydropow-er-plant-upper-yeywa-in-myanmar.html

Min Khaing, “Assessing Climate Change Impacts on Hydropower Generation in the Myitnge River Basin, Myanmar,” June 2015, http://www.ich.no/Opplas-tet/Dokumenter/Hydropower15/khaing_myanmar.pdf

Biodata of Lahmeyer engineer, https://ca.linkedin.com/in/abe-daly-6b050b7b

“President U Thein Sein and Chinese Premier Li Keqiang witnessed the sign-ing of the MoUs and agreements” Myanmar President Office press release, 16 November 2014, http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/news/2014/11/16/id-4468

“Japanese companies sign hydropower deal with Myanmar,” Xinhua, 1 May 2010,http://burmariversnetwork.org/index.php?option=com_content&view=article&id=374:japanese-companies-sign-hydro-power-deal-with-myanmar&catid=11&Itemid=46

၄၁


International Rivers Network, “Citizens’ Guide to the World Commission on Dams,” 2002

World Commission on Dams, “Dams and Development: A New Framework for Decision-making,” 2000

Aster Global Digital Elevation Model, http://www.jspacesystems.or.jp/ersdac/GDEM/E/4.html

Scott, Alec, “Uneven and dammed development in Burma’s Paunglaung Val-ley,” Discover Society, 3 January 2015,

http://discoversociety.org/2015/01/03/uneven-and-dammed-develop-ment-in-burmas-paunglaung-valley/

Shan Women’s Action Network and Shan Sapawa, “High and Dry – The cross-boundary impacts of China’s Longjiang Dam,” 2010

“Expert highlights Thanlwin dam earthquake risk,” Myanmar Times, 30 March 2015, http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/13805-ex-pert-highlights-thanlwin-dam-earthquake-risk.html

Burma Rivers Network, Yeywa Dam, companies involved, http://www.burmariversnetwork.org/index.php?option=com_content&view=arti-cle&id=79&Itemid=93

SN Power feasibility study data, Mohinga - Myanmar Aid Information Man-agement System website, http://mohinga.info/en/profiles/activity/MM-FERD-ID8944/

SN Power, “The Urgent Power Need in Myanmar,” presentation April 2014, http://norway-asia.com/wp-content/uploads/2014/05/140428-11-Holsen.pdf

၄၂

rwf(csf)v 2016

&Srf;vlYtcGifYa&;r@dKif

ရမးျပညနယတြငးရ အထကရရြာေရကာတာႏင႔ နမၼတျမစေပၚတညေဆာကမည႔ အျခားေသာ ေရကာတာစမကနးမား၏ဆးကးမား


&Srf;jynfe,fawmifolv,form;rsm;uGef,uf &Srf;obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;tzGJY

obm0ywf0ef;usif &sifoefzkdy er®wljrpfukdumug, · pdf...

Documents