www.odfoundation.eu Odeska tragedia kolejny krok w planach Rosji majcy na celu zdestabilizowanie sytuacji na Ukrainie. W wyniku zaplanowanych prowokacji w miecie doszo do konfrontacji pomidzy proukraiskimi aktywistami a ekstremistami. Zgino 48 osb, ponad 200 zostao rannych www.odfoundation.eu 2 Spis treci: 1. Wstp . 3 str. 2. Uzbrojeni prorosyjscy ekstremici zaatakowali pokojowy marsz zwolennikw Jednej Ukrainy .. 4 str. 3. Odeska milicja dziaaa po stronie prorosyjskich ekstremistw . 6 str. 4. Suba Bezpieczestwa Ukrainy: prowokacje w Odessie byy zaplanowane przez rosyjskie suby specjalne.......................................................................................... 11 str. 5. Wnioski 12 str. www.odfoundation.eu 3 1. Wstp W lad za miastami wschodniej Ukrainy fala prowokacji i przemocy dotara na poudnie kraju. 02.05.2014 w wyniku zaplanowanej prowokacji, w Odessie doszo star pomidzy ukraiskimi aktywistami a prorosyjskimi ekstremistami. W efekcie zgino 48 osb, ponad 200 zostao rannych. W odeskiej siedzibie zwizkw zawodowych, w niezwykle zagadkowych okolicznociach mier poniosy 42 osoby. Wedug wstpnych danych 32 z nich udusiy si wdychajc opary chloroformu. Okoliczno ta pozwala twierdzi, e miao miejsce zaplanowane masowe zabjstwo, ktrego celem byo zdyskredytowanie proukraiskich aktywistw. Odpowiedzialno za te wydarzenia ponosi odeska milicja i lokalne organy wadzy, ktre miay moliwo, lecz nie zapobiegy starciom. O zorganizowanie prowokacji Kijw oskara rosyjskie suby specjalne oraz byych ukraiskich urzdnikw, blisko zwizanych z Viktorem Yanukovychem, a mianowicie: Serhiya Arbuzova i Aleksandra Oleksandr Klymenko. Wadze Ukrainy deklaruj pragnienie przeprowadzenie obiektywnego ledztwa w sprawie tragicznych wydarze w Odessie, lecz mimo to, gwnym zleceniodawcom i organizatorom, podobnie jak wczeniej, udaje si unikn odpowiedzialnoci. Tym samym wadze w kraju demonstruj cakowity brak gotowoci do przeciwstawienia si ekstremizmowi i separatyzmowi na terenie poudniowo-wschodniej Ukrainy. Jedynym sposobem uniknicia jeszcze wikszej liczby ludzkich ofiar po obu stronach, s bardziej stanowcze dziaania demokratycznych krajw w zakresie udzielenia pomocy Ukrainie. www.odfoundation.eu 4 2. Uzbrojeni prorosyjscy ekstremici zaatakowali pokojowy marsz zwolennikw Jednej Ukrainy Do star w Odessie doszo po tym, jak spokojnie maszerujca kolumna ukraiskich aktywistw zostaa napadnita przez prorosyjskich ekstremistw (300-400 osb). W kolumnie aktywistw skadajcej si z ponad 1000 osb znajdowali si kibice sportowi, mieszkacy miasta, aktywici miejscowego Euromajdanu, ktrzy maszerowali przez miasto wzywajc do jednoczenia si kraju. Napastnicy byli uzbrojeni w paki, siekiery i granaty hukowe, niektrzy mieli bro paln. W czasie lokalnych star na gwnych ulicach miasta zostao zabitych kilku (wedug rnych danych od 3 do 4) zwolennikw Jednej Ukrainy, co doprowadzio do dalszej eskalacji konfrontacji. Wobec liczebnej przewagi ukraiscy aktywici zdoali odeprze atak napastnikw, po czym sami ruszyli do natarcia. Cz z prowokatorw zabarykadowaa si w siedzibie zwizkw zawodowych (Dom Zwizkw Zawodowych znajdujcy si w ssiedztwie odeskiego Antymajdanu [1]). Z budynku strzelano z broni palnej do zwykych ludzi i proukraiskich aktywistw, rzucano w nich te koktajlami Mootowa. Z tego powodu w budynku wybuch poar, co doprowadzio do mierci ponad 40 osb (przede wszystkim na skutek zatrucia tlenkiem wgla), ponad 120 osb zostao rannych w rnym stopniu. Zgodnie ze wstpnymi wnioskami ekspertw, poar w siedzibie zwizkw zawodowych powsta na skutek rzucania koktajlami Mootowa z samego budynku [2]. Wiadomo, e w czasie star wok budynku, koktajlami Mootowa rzucano po obu stronach. Przy czym rda poaru znajdoway si nie tylko na parterze i pierwszym pitrze, ale te na 3 pitrze, dokd proukraiscy aktywici nie zdoaliby ju dorzuci substancji zapalajcych [3]. Jedno z nagra wideo przedstawiajce te wydarzenia [4], wiadczy o tym, e poar w siedzibie zwizkw zawodowych wybuch od wewntrz, co moe wiadczy, e doszo do umylnego podpalenia budynku lub zapalenia na skutek nieostronoci. W wyniku tragicznych wydarze w Odessie 02.05.2014 mier ponioso 48 osb. Obecnie znane s nazwiska 45 zabitych, ciaa pozostaych trzech ofiar na razie pozostaj niezidentyfikowane. Wrd zabitych znajduje si deputowany Rady Miejskiej z ramienia Partii Regionw Vyacheslav Markin, ktry aktywnie popiera odeski Antymajdan, oraz dziennikarz Dmitriy Ivanov, wczeniej pracujcy jako prezenter dla kilku odeskich regionalnych stacji telewizyjnych [5]. 15.05.2014 roku, naczelnik Zarzdu Gwnego MSW w obwodzie odeskim Ivan Katerenchuk, na konferencji prasowej poinformowa o niektrych wynikach ledztwa przeprowadzonego w sprawie masowego zabjstwa ludzi w Odessie 02.05.2014 roku. Zgodnie z ogoszonymi danymi, rany postrzaowe zostay stwierdzone u 6 z 48 zabitych osb (wszyscy zostali zabici w czasie star na gwnych ulicach miasta, podczas ostrzeliwania pokojowego proukraiskiego przemarszu przez ekstremistw). W gronie zabitych podczas poaru w siedzibie zwizkw zawodowych (42 osoby) u nikogo nie stwierdzono ran postrzaowych 32 osoby zginy na skutek zatrucia tlenkiem wgla, jeszcze 10 zgino skaczc z grnych kondygnacji budynku. Eksperci nie znaleli ladw specjalnego gazu lub substancji wybuchowych. Wrd zabitych 02.05.2014 roku w Odessie nie byo cudzoziemcw. Wszyscy zabici, za wyjtkiem dwch osb, byli mieszkacami Odessy i obwodu odeskiego [6]. Wedug relacji Ivana Katerenchuka, w siedzibie zwizkw zawodowych zostaa odnaleziona bro i butelki z substancjami zapalajcymi, ktre zostay tam dostarczone w przeddzie tragicznych wydarze. Przy czym naley doda, i odeska milicja wiedziaa o tym fakcie, ale go zignorowaa [7]. Na konferencji prasowej 19.05.2014 roku naczelnik Gwnego Zarzdu ledczego MSW Ukrainy Vitaliy Sakal poinformowa, e eksperci znaleli w siedzibie zwizkw zawodowych lady chloroformu. W mieciach i sadzy, ktre zostay zabezpieczone podczas ogldzin pomieszcze Domu Zwizkw Zawodowych, zostaa stwierdzona taka substancja, jak chloroform. Jest ona wszystkim znana: wykorzystuje si j podczas operacji chirurgicznych. Ale skd si tam wzia, www.odfoundation.eu 5 teraz to ustalamy [8], - powiedzia Vitaliy Sakal. Jest prawdopodobne, e ludzie znajdujcy si wewntrz budynku mogli zgin wanie na skutek wdychania tego gazu. Jeli ta wersja si potwierdzi, to bdzie znaczyo, e masowe zabjstwo ludzi w siedzibie zwizkw zawodowych zostao popenione celowo, aby oskary ich o mier proukraiskich aktywistw, i w ten sposb sprowokowa fal przemocy oraz zdestabilizowa sytuacj w miecie. rda: 1. Antymajdan miejsce spotka i wiecw siy antyrzdowych i prorosyjskich aktywistw. 2. Portal informacyjny Radio Svoboda // Przyczyn poaru w Domu Zwizkw Zawodowych w Odessie mogy by rzucone z gry koktajle Mootowa MSW. - http://www.radiosvoboda.org/content/article/25371887.html 3. Televizionnaya Sluzhba Novostey TSN // Dom Zwizkw Zawodowych w Odessie podpalili sami separatyci. - http://tsn.ua/ukrayina/budinok-profspilok-v-odesi-pidpalili-sami-separatisti-mvs-i-dsns-348037.html 4. YouTube // Nagranie wideo z poaru w Domu Zwizkw Zawodowych. - https://www.youtube.com/watch?v=s9AMjLBIliw 5. Portal Informacyjny Kommentarii // W Domu Zwizkw Zawodowych w Odessie zgin dziennikarz. - http://odessa.comments.ua/news/2014/05/12/185950.html 6. Portal Informacyjny Dumskaya.net // Naczelnik odeskiego obwodowego USW nie potwierdza informacji, e wrd zabitych 2-go maja znajduj si mieszkacy Naddnieprza. - http://dumskaya.net/news/nachalnik- odesskogo-obluvd-ne-podtvergdaet-infor-035710/ 7. Portal Informacyjny Ukrainskaya Pravda // MSW: w Domu Zwizkw Zawodowych zostaa znaleziona bro, gazu nie byo. - http://www.pravda.com.ua/news/2014/05/15/7025443/ 8. Portal informacyjny "Ukrainskaya Pravda" // MSW podao prawdopodobn przyczyn mierci ludzi w odeskim Domu Zwizkw Zawodwych http://www.pravda.com.ua/rus/news/2014/05/19/7025770/?attempt=1 www.odfoundation.eu 6 3. Odeska milicja dziaaa po stronie pro rosyjskich ekstremistw Jedn z gwnych przyczyn, ktra doprowadzia do starcia pomidzy proukraiskimi aktywistami a prowokatorami, jest bierna postawa odeskiej milicji. W niektrych przypadkach milicjanci otwarcie wystpowali po stronie prorosyjskich ekstremistw. Aktualnie ledczym udao si ju ustali, e niektrzy z funkcjonariuszy odeskiej milicji bezporednio uczestniczyli w zaopatrywaniu w amunicj radykaw, ktrzy strzelali do ludzi w Odessie 02.05.2014 roku. Nazwiska tych milicjantw nie zostay podane do wiadomoci publicznej, lecz zostali oni zwolnieni z milicyjnych szeregw i jest prowadzone przeciwko nim ledztwo [1]. Oprcz tego o udzia w organizowaniu prowokacji w miecie podejrzewa si byych komendantw odeskiej milicji (midzy innymi, byego zastpc komendanta Zarzdu Gwnego MSW w obwodzie odeskim (Dmitriy Fuchedzhi). Oglnie rzecz biorc, charakter rozwoju wydarze w Odessie 02.05.2014 roku wiadczy o tym, e organy cigania w miecie miay moliwo zapobiegnicia masowym starciom, ale tego nie uczyniy. O przejciu przez miasto pokojowego marszu popierajcego jedno Ukrainy byo wiadomo wczeniej i organy cigania miay obowizek zapewnienia bezpieczestwa w trakcie tej imprezy. Ju od samego rana 02.05.2014 roku w centrum miasta zacza si zbiera dua grupa uzbrojonych prowokatorw. W zwizku z tym, aby zapewni bezpieczestwo, celowym byo wydanie zakazu dla przeprowadzenia proukraiskiego przemarszu, lub chociaby cignicie do centrum miasta wystarczajcej iloci si milicji dla zapewnienia porzdku publicznego. Nie zrobiono ani jednego, ani drugiego. Mona zakada, e milicja wiedziaa o przygotowywanych prowokacjach i z rozmysem do nich dopucia. Uzbrojeni prowokatorzy napadli na pokojowy pochd proukraiskich aktywistw, ktrzy w efekcie zostali zmuszeni by si broni. Wszystko to przerodzio si w starcia na du skal. Jak twierdz naoczni wiadkowie wydarze, milicja od samego pocztku star nie podejmowaa praktycznie adnych dziaa, eby powstrzyma prowokatorw i nie dopuci do eskalacji przemocy. Jeszcze przed rozpoczciem star niektrzy funkcjonariusze odeskiej milicji zostali zauwaeni w krgu prorosyjskich ekstremistw. Niewykluczone, e milicjanci udzielali im jakich wskazwek. Zauwaono, e w charakterze znaku rozpoznawczego ekstremici nosili na rkach czerwone opaski. Takie same opaski nosi te niektrzy funkcjonariusze milicji. Fakt ten wymownie wiadczy o tym, e milicja wspdziaaa z ekstremistami. Funkcjonariusz milicji rozmawia z prorosyjskim ekstremistami : https://twitter.com/Dbnmjr/status/462513464892592128 www.odfoundation.eu 7 Rwnie na podstawie doniesie wiadkw wiadomo, e milicjanci uyczali prowokatorom swoich tarcz[2]. Kiedy proukraiscy aktywici zaczli odpiera prowokatorw, milicja zaja si osanianiem ich odwrotu. W czasie odwrotu prowokatorzy posugiwali si broni paln, na co funkcjonariusze milicji w aden sposb nie reagowali. Na jednym z nagra wideo [3] przedstawiajcym wydarzenia w Odessie, zosta utrwalony moment, jak ekstremista strzela z automatycznej broni palnej do proukraiskich aktywistw, stojc bezporednio za milicyjnym kordonem. Milicjanci obserwowali Prowokatorzy strzelaj do proukraiskich aktywistw zza milicyjnych tarcz Foto: napaki.livejournal.com Prowokatorzy i milicjanci mieli na rkach jednakowe opaski Foto: Hromadske.tv www.odfoundation.eu 8 przebieg wydarze w milczeniu. Oto jak opisuje wydarzenia w Odessie jeden z aktywistw marszu odbywajcego si w charakterze poparcia dla jednoci Ukrainy: Pierwszy kadr, jaki zobaczyem po powrocie na ulic Zhukovskiego, to jak z prorosyjskiego tumu, przykrytego tarczami, sterczy automat Kaasznikowa (!) i po prostu strzela do naszego tumu seriami. W tym samym momencie zostaa trafiona grupa rannych. Jednego z nich razem z innymi ludmi chwycilimy i zaczli odciga na bok. Ten czowiek mia przebit kamizelk kuloodporn. Zanielimy go do prowizorycznego punktu medycznego. Karetki pogotowia byy ju wtedy przepenione i wszystkie odjechay. Wtedy patrzc na rozkad si, zaczem pojmowa, e nas patriotw, jest o wiele wicej, ale siy prorosyjskie s lepiej uzbrojone i zorganizowane. Pomylaem, e jeli maj wystarczajco duo broni, to wszystkich nas pozabijaj albo spacyfikuj [4]. Ekstremista strzela z automatycznej broni palnej (print screen), obok niego stoj funkcjonariusze milicji Pod wieczr starcia przeniosy si w rejon odeskiego Antymajdanu, przy placu o nazwie Kulikove Pole. Prorosyjscy ekstremici, ktrzy znaleli si w mniejszoci, podjli decyzj o zabarykadowaniu w siedzibie zwizkw zawodowych, znajdujcej si niedaleko placu. Naley zaznaczy, e o ile w czasie star w centrum miasta milicja bya obecna, cho w gwnej mierze pozostawaa bierna, to w czasie star obok siedziby zwizkw zawodowych, milicji w ogle nie byo. Wydarzenia rozwijay si absolutnie w sposb niekontrolowany, i wanie tam zgina najwiksza liczba osb. Kiedy w budynku wybuch poar, proukraiscy aktywici wasnymi siami prbowali go ugasi i ratowali znajdujcych si wewntrz ludzi, poniewa dugo trzeba byo czeka na przyjazd wozw straackich[5]. W sprawie wydarze, jakie miay miejsce w Odessie 02.05.2014 roku, wszczto 10 spraw karnych i zatrzymano 172 osoby. W dniu 04.05.2014 roku proukraiscy aktywici zablokowali budynek milicji w Odessie i podjli prb dokonania na niego ataku. dali uwolnienia swoich wsptowarzyszy, ktrzy zostali zatrzymani 02.05.2014 roku podczas star. Wtedy doszo do znamiennego incydentu, po raz kolejny potwierdzajcego, e odeska milicja dziaa po stronie prorosyjskich ekstremistw funkcjonariusze milicji, ktrzy mieli ochrania budynek, demonstracyjnie zoyli tarcze i odeszli. Nastpnie ekstremici zdoali przedosta si do rodka budynku [6]. Tam w obronie interesw www.odfoundation.eu 9 prorosyjskich ekstremistw wystpowa deputowany rady miejskiej Sergey Bovbalan (czonek prorosyjskiej partii Rodina). danie ekstremistw zostao spenione, zaczto wypuszcza na wolno ich wczeniej zatrzymanych wsptowarzyszy. cznie zwolniono 67 osb, wikszo z nich zostaa zatrzymana przez proukraiskich aktywistw [7]. Do tej pory pozostaje nierozstrzygnita kwestia, kto wyda polecenie uwolnienia ekstremistw byy zastpca komendanta milicji obwodu odeskiego Dmitriy Fuchedzhi, ktry tego dnia (04.05.2014) zosta zdymisjonowany, czy kierownictwo odeskiej prokuratury obwodowej? Minister spraw wewntrznych Ukrainy Arsen Avakov oskary kierownictwo odeskiej prokuratury obwodowej oraz Prokuratur Generaln Ukrainy (w szczeglnoci zastpc Prokuratora Generalnego Nikolaya Banchuka) o niezgodne z prawem uwolnienie ekstremistw. Jak poinformowa Arsen Avakov, zatrzymanych planowano przetransportowa do innych regionw Ukrainy, chcc zapobiec powstaniu ewentualnych zamieszek, lecz prokuratura nie wyrazia na to zgody [8]. Z kolei odeska prokuratura obwodowa zdementowaa t informacj owiadczajc, e decyzja o uwolnieniu zatrzymanych zostaa podjta bezporednio przez kierownictwo organw spraw wewntrznych bez jakichkolwiek uzgodnie z organami prokuratury [9]. W zwizku z tym nadal pozostaje aktualn spraw rzeprowadzenie ledztwa w sprawie okolicznoci uwolnienia prorosyjskich ekstremistw. Z powodu ich uwolnienia proces wyjaniania wszystkich okolicznoci wydarze, ktre miay miejsce w Odessie 02.05.2014 roku, moe ulec znacznemu skomplikowaniu. Szczeglnie trudne bdzie znalezienie odpowiedzi na pytanie: kto by zleceniodawc i organizatorem prowokacji skierowanych przeciwko uczestnikom marszu odbywajcego si jako gest poparcia dla jednoci Ukrainy. W dniu 06.05.2014 roku Prokuratura Generalna Ukrainy wydaa zarzdzenie o zatrzymaniu Dmitriya Fuchedzhi, jednak ten, jeszcze tego samego dnia opuci teren Ukrainy. Prawdopodobnie byy komendant odeskiej milicji ukrywa si w nieuznawanej Naddniestrzaskiej Republice Modawskiej (Naddniestrze). Obecnie wanie Dmitriy Fuchedzhi jest jednym z gwnych podejrzanych o doprowadzenie do masowych zamieszek w Odessie 02.05.2014 roku, jak rwnie osobiste wydanie zarzdzenia w sprawie uwolnienia 67 zatrzymanych prorosyjskich ekstremistw [10]. rda: 1. Portal informacyjny Dumskaya.net //Odeska milicja zaopatrywaa ekstremistw w amunicj. - http://dumskaya.net/news/odesskaya-miliciya-snabgala-ekstremistov-boeprip-035739/ 2. Portal informacyjny Ukrainskaya Pravda // W Odessie separatyci z dachw strzelaj do patriotw. Milicja z narodem. - http://www.pravda.com.ua/rus/news/2014/05/2/7024201/ 3. Online telewizja Hromadske.tv // W Odessie separatystw osaniaa milicja (wideo). - http://hromadske.tv/society/v-odesi-separatistiv-prikrivala-militsiya-video/ 4. Portal informacyjny Den // Wydarzenia w Odessie: o czym pisz w sieciach spoecznociowych. - http://m.day.kiev.ua/ru/article/den-ukrainy/sobytiya-v-odesse-chto-pishut-socseti 5. Portal informacyjny Den // Wydarzenia w Odessie: o czym pisz w sieciach spoecznociowych. - http://m.day.kiev.ua/ru/article/den-ukrainy/sobytiya-v-odesse-chto-pishut-socseti 6. YouTube // Odeski Berkut zoy tarcze i demonstracyjnie opuci kordon. - https://www.youtube.com/watch?v=Ft2s7iujr9k 7. Portal informacyjny Radio Svoboda// Kiedy separatyci uwalniali swoich, milicja Odessy pozostawaa bierna. - http://www.radiosvoboda.org/content/article/25372845.html www.odfoundation.eu 10 8. Kana telewizyjny 5 kana //Avakov: separatyci w Odessie zostali uwolnieni, poniewa prokuratura obwodowa nie pozwolia ich przewie do Kijowa. - http://www.5.ua/component/k2/item/382970-avakov- separatystiv-v-odesi-zvilnyly-bo-prokuratura-oblasti-ne-dala-etapuvaty-ikh-do-kyieva 9. Oficjalna strona Prokuratury Obwodowej w Odessie // Owiadczenie Prokuratury Obwodowej w Odessie: funkcjonariusze milicji nie wykonali swoich obowizkw subowych. - http://www.od.gp.gov.ua/ua/news.html?_m=publications&_c=view&_t=rec&id=137940 10. Portal informacyjny Ukrainskaya Pravda // PGU bdzie domaga si ekstradycji Fuchedzhi Golomasha. - http://www.pravda.com.ua/rus/news/2014/05/11/7025033/ www.odfoundation.eu 11 4. Suba Bezpieczestwa Ukrainy: prowokacje w Odessie byy zaplanowane przez rosyjskie suby specjalne Wedug informacji Suby Bezpieczestwa Ukrainy, prowokacje w Odessie zostay zaplanowane przez suby specjalne Federacji Rosyjskiej, a bezporedni zwizek z finansowaniem ekstremistw maj byli ukraiscy urzdnicy, blisko zwizani z Viktorem Yanukovychem byy pierwszy wicepremier Serhiy Arbuzov i byy minister Ministerstwa Dochodw i Opat Oleksandr Klymenko. Obecnie obaj ukrywaj si na terenie Federacji Rosyjskiej [1]. Ja poinformowano w subie prasowej SBU, organy cigania zatrzymay co najmniej troje obywateli Federacji Rosyjskiej, majcych zwizek z organizowaniem prowokacji w Odessie w dniu 02.05.2014 roku, a mianowicie: Yevgeniya Mefedova, Andreya Krasilnikova i Aleksandra Zolotashko. Suba Bezpieczestwa Ukrainy informuje rwnie, e w zamieszkach wzio udzia kilku innych obywateli FR Aleksandr Vdovin, Konstantin Demilov, Sergey Sidorenko i Dmitriy Bortmotov [2]. Z kolei w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Ukrainy owiadczono, e starcia w Odessie stanowi zaplanowan operacj rosyjskich sub specjalnych, ktra ma doprowadzi do zdestabilizowania sytuacji w regionie. Ukraiskie organy cigania uzyskay potwierdzenie w sprawie udziau obywateli Federacji Rosyjskiej w prowokacjach, w Odessie 2 maja br., w ktrych wyniku zgino dziesitki ludzi, setki zostay ranne. Istniej wszelkie podstawy, by twierdzi, e tragedia bya wczeniej zaplanowan i szczodrze opacon przez rosyjskie suby specjalne akcj, ktrej celem byo sprowokowanie przemocy w Odessie i zdestabilizowanie sytuacji w caym poudniowym regionie Ukrainy [3], podano w owiadczeniu. Wiceminister spraw wewntrznych Ukrainy Serhiy Chebotar poinformowa, e istniej podstawy, aby przypuszcza, e w Odessie dziaaa specjalnie zorganizowana grupa przestpcza, ktra miaa za zadanie zdestabilizowanie sytuacji w regionie. Wydarzenia w miecie byy planowane z uwzgldnieniem sytuacji na wschodzie Ukrainy, dlatego wanie prowokacje w Odessie zbiegy si w czasie w kolejnym wtkiem wzmoonej aktywnoci antyterrorystycznej operacji w obwodzie donieckim i ugaskim [4]. rda: 1. Portal informacyjny Fakty // Masow rze w Odessie sfinansowali Klymenko i Arbuzov. - http://fakty.ictv.ua/ru/index/read-news/id/1513821 2. Portal Informacyjny Ukrainskaya Pravda // SBU poszerzya list Rosjan majcych zwizek z rzezi w Odessie. - http://www.pravda.com.ua/rus/news/2014/05/4/7024370/ 3. Oficjalna strona internetowa Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy // Komentarz MSZ Ukrainy dotyczcy udziau obywateli rosyjskich w prowokacjach w Odessie 2-go maja. - http://mfa.gov.ua/ua/press- center/comments/1181-komentar-mzs-ukrajini-shhodo-uchasti-gromadyan-rosiji-u-provokacijah-v-odesi-2- travnya 4. Oficjalna strona internetowa Ministerstwa Spraw Wewntrznych Ukrainy // Sergey Chebotar: Wydarzenia w Odessie byy zaplanowane i rozwijaj si rwnolegle z wydarzeniami na wchodzie Ukrainy. - http://mvs.gov.ua/mvs/control/main/uk/publish/article/1051575 www.odfoundation.eu 12 5. Wnioski Wszystkie okolicznoci tragedii, ktra wydarzya si w Odessie 02.05.2014 roku, do tej pory pozostaj nieznane i wymagaj dokadnego zbadania przez organy cigania w warunkach spoecznego monitoringu. Z ca pewnoci jednak wiadomo, e z du doz prawdopodobiestwa wszystkiemu mona byo zapobiec, jeli tylko miejscowe wadze i organy cigania we waciwy sposb wykonywayby swoje obowizki. Wanie na nich spoczywa gwna odpowiedzialno za dziesitki osb, ktre zginy w miecie. Na gorco mona wskaza kilka faktw, wiadczcych o przestpczej biernoci odeskich wadz i milicji w czasie wydarze 02.05.2014 roku: 1. Organy cigania nie podjy niezbdnych krokw, eby zapewni bezpieczestwo w czasie pokojowego marszu odbywajcego si na znak poparcia dla jednoci Ukrainy. Informacje o ewentualnych prowokacjach wielokrotnie dochodziy ze strony spoecznych aktywistw, jednak organy cigania nie reagoway na nie; 2. Funkcjonariusze odeskiej milicji pozostawali bierni, podczas gdy prowokatorzy napadali na proukraiskich aktywistw, lub przeciwnie, wystpowali w obronie najbardziej agresywnych i uzbrojonych ekstremistw, kiedy tym grozio niebezpieczestwo; 3. Milicja bya nieobecna w czasie star obok siedziby zwizkw zawodowych, co kompletnie wyprowadzio sytuacj spod kontroli i sprowokowao dalsz eskalacj przemocy; 4. Z niewyjanionych powodw odescy straacy przez dugi okres czasu (kilka godzin) nie przybywali na miejsce poaru, w zwizku z czym, proukraiscy aktywici byli zmuszenia wasnymi siami gasi poar i ratowa ludzi znajdujcych si w budynku. Byy gubernator obwodu Volodymyr Nemyrovskyy (zdymisjonowany 06.05.2014) ca odpowiedzialnoci za tragedi obarczy odesk milicj, ktra nie wykonywaa swoich bezporednich obowizkw. Jednak odpowiedzialno w rwnej mierze spoczywa take na miejscowych wadzach, ktre miay obowizek kontrolowania sytuacji w miecie. Tym bardziej, e byo wiadomo o ewentualnych prowokacjach. W cigu kilku miesicy przed tragedi w miecie stopniowo narastaa sytuacja sprzyjajca powstawaniu konfliktw. Dziao si tak przy bezporednim udziale niektrych prorosyjskich politykw Gennadiya Trukhanova, Vyacheslava Markina, Serhiya Kivalova, Igorya Markov [1], ktrzy wszelkimi siami starali si wspiera ruchy prorosyjskie w miecie. Fundacja Otwarty Dialog uwaa, e organy cigania przy udziale spoecznej komisji powinny przeprowadzi publiczne ledztwo w sprawie tych osb na okoliczno ich zwizkw z finansowaniem ekstremizmu w miecie. ledztwa i kontrole powinny zosta te przeprowadzone w stosunku do innych czonkw Partii Regionw i Komunistycznej Partii Ukrainy, poniewa te siy polityczne otwarcie popieraj ruchy separatystyczne we wschodniej Ukrainie. Ucieczka Dmitriya Fuchedzhi take wymaga osobnego i dokadnego zbadania. Niestety, naley stwierdzi, e cakowita bezkarno gwnych winowajcw krwawych wydarze na poudniowym-wschodzie kraju, staje si norm dla Ukrainy. Odpowiedzialno za to w pierwszej kolejnoci spoczywa na Ministerstwie Spraw Wewntrznych i Prokuraturze Generalnej Ukrainy, ktre nie wykonuj we waciwy sposb swoich bezporednich obowizkw. Wadze Ukrainy deklaruj gotowo przeprowadzenia szybkiego i obiektywnego ledztwa w sprawie tragicznych wydarze w Odessie, w tym rwnie przy zaangaowaniu zagranicznych ekspertw [2]. W rzeczywistoci jednak, proces ten odbywa si jedynie na poziomie przesucha i zatrzymywania szeregowych sprawcw prowokacji. Za prawdopodobnym organizatorom, takim jak Dmitriy Fuchedzhi, na razie udaje si unikn odpowiedzialnoci. www.odfoundation.eu 13 Natychmiastowe zmiany na stanowisku szefa administracji obwodu (Volodymyra Nemirovskiego zastpi Ihor Palytsia) i komendanta milicji w obwodzie odeskim (Pavlo Lutsyuka zastpi na stanowisku Ivan Katerenchuk) wiadcz o tym, e ukraiskie wadze reaguj na dziaania separatystw i ekstremistw dopiero post factum i nie dziaaj wyprzedzajco. Majc za przykad rozwj ruchw separatystycznych i ekstremistycznych na wschodzie kraju, Kijw nie podejmuje adnych realnych krokw majcych umocni hierarchi wadzy w tych regionach, ktre obecnie zostay dotknite przez najwiksze zagroenie rosyjskimi wpywami. Przede wszystkim nie przeprowadzono na czas zmian wrd osb zajmujcych kierownicze stanowiska w organach cigania. Efektem jest sabotowanie przez te organy polece napywajcych od wadz centralnych i dziaania prowadzone w interesach miejscowych klanw przestpczych. Skal tragedii, jaka wydarzya si w Odessie 02.05.2014 roku, mona porwna z t, jaka miaa miejsce w Kijowie, w lutym 2014 roku. Tragedia ta bezwzgldnie zasuguje na miano przestpstwa przeciwko ludzkoci. Ujawnienie na miejscu poaru ladw chloroformu moe wiadczy o tym, e dziesitki ludzi w Domu Zwizkw Zawodowych zostao zabitych celowo. Odeska tragedia wymaga przeprowadzenia dokadnego ledztwa przez ukraiskie organy cigania, ktre powinno si odby pod kontrol midzynarodowego i ukraiskiego spoeczestwa. Naley ustali i ukara nie tylko bezporednich sprawcw prowokacji, ktre pocigny za sob masowe zamieszki w miecie, ale rwnie ich organizatorw. Fundacja Otwarty Dialog uwaa, e demokratyczne kraje Zachodu powinny by bardziej wymagajce wobec ukraiskich wadz w kwestiach ksztatowania hierarchii wadzy w regionach kraju. W kadym z regionw Ukrainy aktywici obywatelscy przygotowali listy lustracyjne, na ktrych znalazy si organy cigania i lokalne organy wadz samorzdowych. Wadze centralne na razie jednak nie spiesz si, aby wsucha si w gos spoeczestwa w sprawie mianowania kadr sprawujcych wadz w regionach. Poparcie rzdu USA i UE dla dialogu midzy spoeczestwem obywatelskim a wadz, ktrego celem jest przeprowadzenie na Ukrainie lustracji i reformy miejscowego samorzdu, jest jednym z kluczowych czynnikw wpywajcych na stabilizowanie sytuacji w kraju. Niestety trzeba stwierdzi, e ukraiskie wadze coraz bardziej trac kontrol nad wydarzeniami w obwodach poudniowo-wschodnich, bowiem prowadz cakowicie nieskuteczn polityk kadrow. W celu obiektywnego relacjonowania wydarze majcych miejsce na Ukrainie, naley zwikszy obecno midzynarodowych obserwatorw z ramienia ONZ i OBWE w poudniowo-wschodnich regionach kraju. Wanie te regiony s najbardziej zagroone wobec oblicza agresji ze strony Federacji Rosyjskiej, ktra nadal kontynuuje destabilizowanie sytuacji na Ukrainie. Aktualne jest rwnie wprowadzenie indywidualnych sankcji skierowanym przeciwko najwyszym przywdcom Federacji Rosyjskiej (przede wszystkim prezydentowi i premierowi), ktrzy s gwnymi autorami ekstremistycznych i terrorystycznych aktw na Ukrainie i prbuj doprowadzi do zerwania wyborw prezydenckich 25.05.2014 roku. rda: 1. Portal informacyjny Den // Wydarzenia w Odessie: o czym pisz w sieciach spoecznociowych. - http://m.day.kiev.ua/ru/article/den-ukrainy/sobytiya-v-odesse-chto-pishut-socseti 2. Portal informacyjny Ukrainskaya Pravda // Zagraniczni eksperci pomog w zbadaniu wydarze w Odessie. - http://www.pravda.com.ua/rus/news/2014/05/6/7024485/ www.odfoundation.eu 14 Fundacja Otwarty Dialog powstaa w Polsce w 2009 roku z inicjatywy Lyudmyly Kozlovskiej, penicej obecnie funkcj Prezesa Zarzdu Fundacji. Do celw statutowych Fundacji nale obrona praw czowieka, demokracji i praworzdnoci na obszarze postsowieckim, ze szczeglnym uwzgldnieniem najwikszych krajw WNP: Rosji, Kazachstanu i Ukrainy. Fundacja realizuje swoje cele poprzez organizacj misji obserwacyjnych, w tym obserwacji wyborw i monitorowanie stanu przestrzegania praw czowieka w krajach WNP. Na ich podstawie powstaj raporty i sprawozdania dystrybuowane nastpnie wrd instytucji UE, OBWE i innych organizacji midzynarodowych, resortw spraw zagranicznych i parlamentw krajw UE, orodkw analitycznych i mediw. Obok dziaalnoci obserwacyjnej i analitycznej, Fundacja prowadzi aktywne dziaania we wsppracy z parlamentarzystami zaangaowanymi w sprawy zagraniczne, prawa czowieka i relacje z krajami WNP w celu wsparcia procesw demokratyzacji i liberalizacji polityki wewntrznej na obszarze postsowieckim. Do istotnych obszarw dziaalnoci Fundacji nale take programy wsparcia winiw i uchodcw politycznych. 00-580 Warsaw 11a Szucha Avenue, office 21 E-mail: odfoundation@odfoundation.eu www.odfoundation.eu +48 22 307 11 22 Raport zosta opublikowany w maju 2014 roku Printed by: OPEN DIALOG FOUNDATION Fotografia na okadce: napaki.livejournal.com W celu uzyskania bardziej szczegowych informacji prosimy o kontakt: Andriy Osavolyuk andriy.osavoliyk@odfoundation.eu Lyudmyla Kozlovska lyudmylakozlovska@odfoundation.eu