Opis plutona

Pluton (oznaczenie oficjalne: 134340 Pluton) – planeta karłowata, najjaśniejszy obiekt pasa Kuipera. Został odkryty w 1930 roku przez amerykańskiego astronoma Clyde'a Tombaugha. Od odkrycia do 24 sierpnia 2006 r. Pluton był uznawany za dziewiątą planetę Układu Słonecznego. Tego dnia astronomowie na Zgromadzeniu Ogólnym

Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze odebrali Plutonowi status planety, co oznacza, że w Układzie Słonecznym jest teraz tylko

8 planet[2]. Pluton należy do szerszej grupy obiektów transneptunowych. Płaszczyzna, po której się porusza, jest mocno nachylona do płaszczyzny ekliptyki, z silnie ekscentryczną orbitą,

która częściowo przebiega wewnątrz orbity Neptuna. Pluton posiada trzy obiegające go księżyce, z których jeden, Charon, jest tylko o

połowę mniejszy od niego. Nazwa została zapożyczona od rzymskiego boga Plutona, zaś jego symbol – złożenie liter P i L – pochodzi od

inicjałów Percivala Lowella, amerykańskiego astronoma.

Odkrycie i nazwanie PlutonaPluton został odkryty 18 lutego 1930 r. przez amerykańskiego

astronoma, Clyde'a Tombaugha, pracującego w Lowell Observatory w Arizonie. O istnieniu obiektu dowiedział się przeglądając zdjęcia zrobione między 23 a 29 stycznia tegoż roku. Po tym jak uzyskał

fotograficzne potwierdzenie, 13 marca wysłał telegraficzną wiadomość do Obserwatorium Harvard College. W późniejszym

czasie zdjęcia jeszcze z 1915 roku potwierdziły istnienie tego obiektu..

W końcu obiekt nazwano od rzymskiego boga Plutona, a oznaczono go symbolem P-L na cześć Percivala Lowella, który wyliczył dwa

możliwe położenia tego obiektu obserwując ruch Neptuna. Pomysłodawczynią tego nazewnictwa była, 11-letnia wówczas,

Venetia Burney, mieszkająca w Oxfordzie. Swoją propozycję nazwy tłumaczyła tym, że skoro znajduje się on bardzo daleko i panuje tam

bardzo duży mróz, to niech przyjmie imię od rzymskiego boga zaświatów – Plutona. Profesor Herbert Hall Turner poinformował o

pomyśle swych znajomych z amerykańskiego obserwatorium, którzy jednomyślnie przyjęli nazwę. Oficjalnie została ona zaakceptowana i

ogłoszona 1 maja 1930.

24 sierpnia 2006 roku, decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej, podjętą w Pradze, Pluton został zdegradowany do

statusu planety karłowatej. Jednocześnie Unia podjęła decyzję o uznaniu Plutona za prototyp nowej kategorii obiektów

transneptunowych. Decyzja wzbudziła wiele kontrowersji wśród astronomów przyzwyczajonych do dawnej nomenklatury, szczególnie amerykańskich, którzy szczycili się odkryciem go przez Amerykanina.

Właściwości fizyczne

Rozmiar i masę Plutona próbowano wielokrotnie wyznaczyć za pomocą ziemskich obserwacji. Odkrycie w 1978 jego

satelity, Charona, umożliwiło łatwe wyznaczenie masy tych dwóch grawitacyjnie związanych ciał dzięki

(sprecyzowanemu przez Newtona) III prawu Keplera. W ostatecznym ustaleniu rozmiarów Plutona bardzo pomogło

obserwowane przez ziemskie teleskopy zakrycie tarczy Plutona przez jego satelitę. Uważa się, że Pluton zbudowany

jest głównie z lodu i niewielkiej ilości skał oraz metalu.

Przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni Plutona równe jest ok. 0,66 m/s², czyli ok. 0,067 przyspieszenia ziemskiego.

Prźdkoę ucieczki z jego powierzchni to zaledwie ok. 1,23� km/s.

Rozmiar obiektu i jego charakterystyczna orbita powodowały wiele dyskusji na temat wykreślenia Plutona z listy planet. Z kinematycznego i najpewniej genetycznego punktu widzenia Pluton należy do szerszej grupy obiektów transneptunowych, zwanych plutonkami. Informacja z 31 lipca 2005 o odkryciu

ciała odleglejszego i większego od Plutona, osłabia jego pozycję jako planety. Na mocy uchwały przyjętej 24 sierpnia

2006 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna uznała Plutona za planetę karłowatą.

Pluton obiega Słońce w tym samym kierunku co planety, ale obraca się przeciwnie niż one (z wyjątkiem Wenus i Urana). Średnia odległość Plutona od Słońca wynosi 39,4 j.a. (5,9 × 109 km), jednak silnie ekscentryczna orbita o mimośrodzie

0,2502 sprawia, że podczas największego zbliżenia znajduje się on w odległości 29,6 j. a, od gwiazdy, czyli bliżej niż

Neptun. Ostatnie takie zbliżenie miało miejsce od 7 lutego 1979 do 11 lutego 1999. Wynikać może stąd przekonanie, że

orbity Neptuna i Plutona przecinają się. Jednak jest ono błędne, jako że opiera się na wyobrażeniu ruchu tych ciał w jednej płaszczyźnie. W rzeczywistości orbita Plutona jest nachylona 17° do ekliptyki. Pozostaje on z Neptunem w

rezonansie orbitalnym 3:2, co oznacza, że na 2 obiegi Plutona przypadają 3 Neptuna. Prędkość obiegu planety podlega bardzo dużym wahaniom: w czasie gdy znajduje się on

najbliżej Słońca (peryhelium), jest prawie dwa razy większa niż w aphelium.

Czy Pluton jest planetą?Fakt, że w Układzie Słonecznym znajdują się setki lodowych

obiektów, nasunął astronomom koncepcję, iż Plutonowi należy odebrać przyznany mu wcześniej status planety. Definicja planety

jako dużego obiektu krążącego wokół Słońca sama w sobie jest nieścisła. Na przykład: jak rozumieć słowo „duży”, skoro powiedzmy

taki Pluton jest mniejszy od księżyca Neptuna, Trytona?

Myles Standish z Jet Propulsion Laboratory, należącego do NASA, wyjaśnia: „Gdzieś trzeba tę granicę postawić. Ja uważam, że Pluton

jest wystarczająco duży, by uznać go za planetę, gdyż jeśli uszereguje się planety według rozmiarów, to nawet takie maluchy jak Mars,

Merkury, czy Pluton są o wiele większe niż największa z planetoid – Ceres. Dlatego myślę, że rozmiar jest naturalną granicą”.

Dla badaczy Pasa Kuipera sprawa wygląda inaczej. „Zawsze powtarzam, że kiedy dodajemy Pas Kuipera, odejmujemy planetę!”, mówi Dave Jewitt z Institute for Astronomy na Hawajach. „Ludzie mówią: Och, odbieracie Plutonowi status planety. Ale to nonsens, gdyż teraz Pluton jest panującym królem Pasa Kuipera. To bardzo dobra pozycja”. Spór z pewnością się zaostrzy, jeśli – a właściwie

kiedy – w Pasie Kuipera uda się odnaleźć inne obiekty o rozmiarach Plutona.

Dziękuje