odtÜ toplum ve bilim uygulama ve araştırma merkezi · manyetik sarkaç ucunda mıknatıs bulunan...

1

* İlgili kazanım kodunun ilk rakamı sınıf seviyesini temsil etmektedir. (Örneğin, 6.1.2.3 – 6.sınıf)

Sergi Düzenekleri Hakkında İlgili Ders İlişkilendirilebilecek Kazanımlar

İnsanda Dolaşım Sistemi

Kalbin içyapısını, kalbin pompalama

hareketini, küçük ve büyük kan

dolaşımını incelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Biyoloji

FEN - 6.2.3.1. Dolaşım sistemini oluşturan yapı ve organların

görevlerini model kullanarak açıklar.

FEN - 6.2.3.2. Büyük ve küçük kan dolaşımını şema üzerinde

inceleyerek bunların görevlerini açıklar.

BİYOLOJİ - 11.1.6.1. Kalp, kan ve damarların yapı, görev ve

işleyişini açıklar.

Ağaçlardaki Yaş Halkaları

Ağaç kesitlerindeki halka desenlerini

inceleyerek yaş tayini yapmanıza; bir

yıllık büyümenin neye karşılık

geldiğini ve yıllık büyüme halkaları

yardımıyla geçmişte yaşanmış

olayları belirlemeye çalışan bilim

dalına ne ad verildiğini öğrenmenize

imkân veren düzenektir.

Biyoloji BİYOLOJİ - 12.3.1.1.b. Uç ve yanal meristemlerin büyümedeki

rolü vurgulanarak yaş halkaları ile bağlantı kurulur.

2


Karbon Ayak İzi

Düzeneğe ulaşım, konaklama, yeme-

içme gibi günlük faaliyetlerinizdeki

tercihlerinizi girerek ne kadar karbon

salınımı yaptığınızı belirlemenize,

kendi karbon ayak izinizi

hesaplamanıza, karbon ayak izinizi

azaltmaya yönelik öneriler

bulmanıza imkân veren düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 3.6.2.6. Doğal çevreyi korumak için araştırma yaparak

çözümler önerir.

FEN - 4.6.1.1. Kaynakların kullanımında tasarruflu davranmaya

özen gösterir.

FEN - 4.6.1.2. Yaşam için gerekli olan kaynakların ve geri

dönüşümün önemini fark eder.

FEN - 5.6.2.3. İnsan faaliyetleri sonucunda gelecekte oluşabilecek

çevre sorunlarına yönelik çıkarımda bulunur.

FEN - 8.6.3.5. Küresel iklim değişikliklerinin nedenlerini ve olası

sonuçlarını tartışır.

FİZİK - 9.4.5.1.b. Enerji kaynaklarını tasarruflu kullanmanın

gerekliliği vurgulanır.

FİZİK - 9.5.4.5.b. Küresel ısınmanın sebeplerine dikkat çekilir.

FİZİK - 9.5.4.5.c. Çevreye karşı duyarlı olmanın gerekliliği ve

bireysel olarak yapılabilecek katkılar hakkında tartışılması sağlanır.

Manyetik Alan

Mıknatısların manyetik alanı ile

demir tozlarının nasıl etkileştiğini

gözlemlemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 4.3.2.1. Mıknatısı tanır ve kutupları olduğunu keşfeder.

FEN - 4.3.2.2. Mıknatısın etki ettiği maddeleri deney yaparak

keşfeder.

FİZİK - 10.1.3.1. Mıknatısların oluşturduğu manyetik alanı ve

özelliklerini açıklar.

FİZİK - 10.1.3.1.a. Öğrencilerin deneyler yaparak veya

simülasyonlar kullanarak manyetik alanı incelemeleri sağlanır.

FİZİK - 10.1.3.1.b. Mıknatısların manyetik alanının manyetik alan

çizgileri ile temsil edildiği vurgulanır.

3


Manyetik Sarkaç

Ucunda mıknatıs bulunan bir

sarkacın, düzenek tabanında bulunan

diğer mıknatıslarla etkileşmesi

sonucu nasıl bir hareket

gerçekleştirdiğini incelemenize


Fen ve Fizik

FEN - 4.3.2.1. Mıknatısı tanır ve kutupları olduğunu keşfeder.

FEN - 4.3.2.2. Mıknatısın etki ettiği maddeleri deney yaparak

keşfeder.

FİZİK - 10.1.3.1. Mıknatısların oluşturduğu manyetik alanı ve


Plazma Küresi

İyonlaşmış gaz olarak tanımlanan

plazmanın ne anlama geldiğini, küre

içerisinde neler olduğunu

anlamanıza imkân veren düzenektir.

Kimya ve

Fizik

KİMYA - 9.4.5.1. Plazma hâlini açıklar.

FİZİK - 10.1.1.1.b. Katı, sıvı, gaz ve plazmalarda elektrik

iletimine değinilir.

Plazma Duvarı

İçerisinde bulunan mekanizma

sayesinde ses ile oluşan elektrostatik

kıvılcımları gözlemenize imkân veren

düzenektir.

Kimya ve

Fizik

KİMYA - 9.4.5.1. Plazma hâlini açıklar.



4


Sürtme İle Elektriklenme

İçerisinde çeşitli malzemeler bulunan

plastik tabla aracılığıyla, elektrik

yükleri arasındaki ilişkiyi

incelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 8.7.1.2. Elektrik yüklerini sınıflandırarak aynı ve farklı

cins elektrik yüklerinin birbirlerine etkisini açıklar.

FİZİK - 9.6.1.1. Elektrikle yüklenme çeşitlerini örneklerle

açıklar.

Tırmanan Ark

Transformatörler yardımıyla

gerilimin yükseltildiği düzenekte, ‘V’

şeklinde konumlandırılan iki bakır

elektrot arasında oluşan arkı

(kıvılcım) gözlemlemenize imkân

veren düzenektir.

Fizik



FİZİK - 11.2.6.1. Transformatörlerin çalışma prensibini

açıklar.

5


El Becerisi

Basit bir elektrik devresinin çalışma

prensibini incelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen

FEN - 4.7.1.1. Basit elektrik devresini oluşturan devre

elemanlarını işlevleri ile tanır.

FEN - 6.7.1.2. Maddelerin elektriksel iletkenlik ve yalıtkanlık

özelliklerinin günlük yaşamda hangi amaçlar için

kullanıldığını örneklerle açıklar.

Pedallı Jeneratör

Enerji dönüşümlerini, dinamonun

işlevini, lamba sayısı, pedal çevirme

zorluğu ve lamba parlaklığı

arasındaki ilişkiyi irdelemenize


Fen ve Fizik

FEN - 7.3.3.1. Kinetik ve potansiyel enerji türlerinin birbirine

dönüşümünden hareketle enerjinin korunduğu sonucunu

çıkarır.

FİZİK - 9.4.1.1. İş, enerji ve güç kavramlarını birbirleriyle

ilişkilendirir.

FİZİK - 9.4.3.1. Enerjinin bir biçimden diğer bir biçime

(mekanik, ısı, ışık, ses gibi) dönüşümünde toplam enerjinin

korunduğu çıkarımını yapar.

FİZİK - 10.1.2.3.c. Öğrencilerin ısı, iş, mekanik enerji ve

elektrik enerjisinin birbirine dönüşümünü açıklamaları

sağlanır.

Rüzgâr Jeneratörü

Enerji dönüşümlerini ve dinamonun

işlevini irdelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 8.7.3.3. Güç santrallerinde elektrik enerjisinin nasıl

üretildiğini açıklar.




FİZİK - 10.1.2.3.c. Öğrencilerin ısı, iş, mekanik enerji ve

elektrik enerjisinin birbirine dönüşümünü açıklamaları

sağlanır.

6


Van de Graaff Jeneratörü

Statik elektriği irdelemenize imkân

veren düzenektir. Fen ve Fizik

FEN - 8.7.1.2. Elektrik yüklerini sınıflandırarak aynı ve farklı

cins elektrik yüklerinin birbirlerine etkisini açıklar.

FİZİK - 9.6.1.1. Elektrikle yüklenme çeşitlerini örneklerle

açıklar.

Kaldıraç

Basit bir makine olan kaldıraçların

çalışma prensibini irdelemenize


Fen ve Fizik

FEN - 8.5.1.1.a. Basit makinelerden, sabit makara, hareketli

makara, palanga, kaldıraç, eğik düzlem ve çıkrık üzerinde

durulur.

FİZİK - 11.1.10.1. Günlük hayatta kullanılan basit makinelerin

işlevlerini açıklar.

FİZİK - 11.1.10.2. Basit makineler ile ilgili hesaplamalar yapar.

Dişli Çarklar

Kuvvetten kazanç sağlamak ve/veya

hareketin yönünü değiştirmek

amacıyla kullanılan, iki bin yıldan

daha fazla geçmişe sahip dişli

çarkların çalışma prensibini

irdelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 8.5.1.1. b. Dişli çarklar, vida ve kasnakların da birer

basit makine olduğu görsellerle belirtilir, ayrıntıya girilmez.

FİZİK -11.1.10.1. Günlük hayatta kullanılan basit makinelerin


FİZİK - 11.1.10.2. Basit makineler ile ilgili hesaplamalar yapar.

7


Çıkrık

Genellikle aynı eksen etrafında

dönebilen iki ya da daha fazla

silindirden oluşan çıkrıkların çalışma

prensibini irdelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 8.5.1.1. Basit makinelerin sağladığı avantajları örnekler

üzerinden açıklar.

FİZİK - 11.1.10.1. Günlük hayatta kullanılan basit makinelerin


Palanga

Sabit ve hareketli makaraların bir

arada kullanılmasıyla oluşan palanga

sisteminin çalışma prensibini


düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 8.5.1.1. Basit makinelerin sağladığı avantajları örnekler

üzerinden açıklar.

FİZİK - 11.1.10.1. Günlük hayatta kullanılan basit

makinelerin işlevlerini açıklar.

Çelik Hava Topu

Sürtünme kuvvetini irdelemenize

imkân veren düzenektir. Fen ve Fizik

FEN - 5.3.2.3. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya

azaltmaya yönelik yeni fikirler üretir.

FEN - 7.3.3.2. Sürtünme kuvvetinin kinetik enerji üzerindeki

etkisini örneklerle açıklar.

FİZİK - 9.3.4.1.d. Sürtünme kuvvetinin günlük hayattaki

avantaj ve dezavantajlarına örnekler verilmesi sağlanır.

8


Ağırlık Simülatörü

Kütle ve ağırlık arasındaki ilişkiyi

irdelemenize; başka gök

cisimlerindeki ağırlıklarınızı

karşılaştırmanıza imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 7.3.1.1. Kütleye etki eden yer çekimi kuvvetini ağırlık

olarak adlandırır.

FEN - 7.3.1.2. Kütle ve ağırlık kavramlarını karşılaştırır.

FEN - 7.3.1.3. Yer çekimini kütle çekimi olarak gök cisimleri

temelinde açıklar.

FİZİK - 9.3.3.2.ç. Yer çekimi ivmesi açıklanarak ağırlık

hesaplamaları yapılır.

Newton’un Beşiği

Enerji dönüşümleri, enerji ve

momentum korunumu kavramlarını


düzeneklerdir.

Fen ve Fizik

FEN - 7.3.3.1. Kinetik ve potansiyel enerji türlerinin birbirine

dönüşümünden hareketle enerjinin korunduğu sonucunu

çıkarır.

FEN - 7.3.3.2. Sürtünme kuvvetinin kinetik enerji üzerindeki

etkisini örneklerle açıklar.




FİZİK - 9.4.3.1.a. Sürtünmeden dolayı enerjinin tamamının

hedeflenen enerji biçimine dönüştürülemeyeceği vurgulanır.

FİZİK - 11.1.6.2. Cisimlerin hareketini mekanik enerjinin

korunumunu kullanarak analiz eder.

FİZİK - 11.1.7.3. Çizgisel momentumun korunumunu analiz

eder.

Maxwell Tekeri

9


Karadelik

Yakınındaki nesnelerin hatta ışığın

bile kaçıp kurtulmasına izin

vermeyecek kadar yüksek çekim

kuvvetine sahip, çok yoğun bir

kütlenin oluşturduğu uzay bölgesi

olarak tanımlanan karadeliklerin

çevrelerindeki her şeyi merkezlerine

nasıl çektiklerini canlandırmanıza

imkânı veren düzenektir.

Fen FEN - 7.1.2.1.c. Kara delik kavramına değinilir.

Sıcak mı, soğuk mu?

Sıcaklık algısının daha önceki çevre

koşulları ile ilişkisini irdelemenize


Fen ve Fizik

FEN - 5.4.3.1. Isı ve sıcaklık arasındaki temel farkları açıklar.

FİZİK - 9.5.1.1. Isı, sıcaklık ve iç enerji kavramlarını açıklar.

FİZİK - 9.5.3.1. Isıl denge kavramının sıcaklık farkı ve ısı

kavramı ile olan ilişkisini analiz eder.

Havada Duran Top

Hava gibi akışkan bir maddenin hızı

ile uyguladığı basınç arasındaki

ilişkiyi irdelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 8.3.1.2.a. Gazların da sıvılara benzer şekilde basınç

uyguladıkları belirtilir. Açık hava basıncı örneklendirilir.

FİZİK - 10.2.1.1.a. Öğrencilerin, günlük hayattan basıncın

hayatımıza etkilerine örnekler vermeleri sağlanır. Basıncın

hâl değişimine etkileri vurgulanır.

FİZİK - 10.2.1.2.b. Bernoulli İlkesi’nin günlük hayattaki

örnekler (çatıların uçması, şemsiyenin ters çevrilmesi,

rüzgârlı havalarda kapıların sert kapanması gibi) üzerinden

açıklanması sağlanır.

FİZİK - 10.2.1.2.ç. Günlük hayatta akışkan basıncının

sağlayabileceği kolaylıklar (uçakların uçması gibi) ve

olumsuz etkilerine karşı alınması gereken sağlık ve güvenlik

tedbirleri (yüksek süratle hareket eden araçlara

yaklaşılmaması gibi) vurgulanır.

10


Magdeburg Küreleri

Alçak ve yüksek basınç kavramlarını

ve etkilerini irdelemenize imkân

veren düzenektir.

Fen FEN - 8.3.1.2.a. Gazların da sıvılara benzer şekilde basınç

uyguladıkları belirtilir. Açık hava basıncı örneklendirilir.

Viskozite

Bir akışkanın akmaya karşı gösterdiği

iç direnç olarak tanımlanan

viskoziteyi irdelemenize imkân veren

düzenektir.

Kimya KİMYA - 9.4.3.1. Sıvılarda viskozite kavramını açıklar.

Denge Kartalı

Ağırlık merkezi kavramını


düzenektir.

Fizik

FİZİK - 11.1.9.1. Cisimlerin denge şartlarını açıklar.

FİZİK - 11.1.9.2. Kütle merkezi ve ağırlık merkezi

kavramlarını açıklar.

11


Tırmanan Koni

Ağırlık merkezi kavramını


düzenektir.

Fizik

FİZİK - 11.1.9.1. Cisimlerin denge şartlarını açıklar.

FİZİK - 11.1.9.2. Kütle merkezi ve ağırlık merkezi

kavramlarını açıklar.

Serbest Düşme

Serbest düşme hareketini


düzenektir.

Fizik FİZİK - 11.1.6.2. Cisimlerin hareketini mekanik enerjinin

korunumunu kullanarak analiz eder.

Merkezcil Kuvvet (bilye)

Merkezcil kuvvet kavramını


düzenektir.

Fizik FİZİK - 12.1.1.2. Düzgün çembersel harekette merkezcil

kuvvetin bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

12


Merkezcil Kuvvet (sıvı)

Merkezcil kuvvet kavramını


düzenektir.

Fizik FİZİK - 12.1.1.2. Düzgün çembersel harekette merkezcil

kuvvetin bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

Eğik Düzlemde Yarış

Açısal ivmelenme kavramını


düzenektir.

Fizik

FİZİK - 12.1.2.1. Öteleme ve dönme hareketini karşılaştırır.

FİZİK - 12.1.2.2. Eylemsizlik momenti kavramını açıklar.

Eylemsizlik momenti ile ilgili matematiksel hesaplamalara

girilmez.

Gürültü Davulu

Sesin oluşumunu irdelemenize

imkân veren düzenektir. Fen

FEN - 3.5.4.1. Her sesin bir kaynağı olduğu ve sesin her yöne

yayıldığı sonucunu çıkarır.

13


Vakumda Zil

Sesin yayılması için gereken şartları


düzenektir.

Fen

FEN - 6.5.1.1. Sesin yayılabildiği ortamları tahmin eder ve

tahminlerini test eder.

FEN - 6.5.3.1.a. Sesin boşlukta neden yayılmadığı belirtilir.

Heliks

Enerji dönüşümü, dalga enerjisi,

salınım hareketi kavramlarını


düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 6.5.3.1.c. Sesin bir enerji türü olduğuna değinilir.

FİZİK - 10.3.1.2. Dalgaları taşıdığı enerjiye ve titreşim

doğrultusuna göre sınıflandırır.

14


Enine-Boyuna Dalga

Mekanik dalgaların yayılma tiplerini


düzenektir.

Fizik FİZİK - 10.3.1.2. Dalgaları taşıdığı enerjiye ve titreşim

doğrultusuna göre sınıflandırır.

Sesli Borular

Frekans kavramını irdelemenize

imkân veren düzenektir. Fen



FEN - 6.5.2.1. Ses kaynağının değişmesiyle seslerin farklı

işitildiğini deneyerek keşfeder.

Fısıltı Çanakları

Ses dalgalarının yansımasını ve

toplanmasını irdelemenize imkân

veren düzenektir.

Fen



FEN - 6.5.4.1. Sesin yansıma ve soğurulmasına örnekler

verir.

FEN - 6.5.4.2. Sesin yayılmasını önlemeye yönelik

tahminlerde bulunur ve tahminlerini test eder.

15


Çukur Ayna

Çukur aynalarda görüntü

oluşumunu irdelemenize imkân

veren düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 7.5.2.1. Ayna çeşitlerini gözlemleyerek kullanım

alanlarına örnekler verir.

FEN - 7.5.2.2. Düz, çukur ve tümsek aynalarda oluşan

görüntüleri karşılaştırır.

FEN - 7.5.2.2.c. Çukur aynada cismin görüntüsünün

özelliklerinin (büyük/küçük, ters/düz) cismin aynaya olan

uzaklığına göre değişebileceği belirtilir.

FİZİK - 10.4.5.2. Küresel aynalarda görüntü oluşumunu ve


Tümsek Ayna

Tümsek aynalarda görüntü


veren düzenektir.

Fen ve Fizik







Uçuran Ayna

Düz aynalarda görüntü oluşumunu


düzenektir.

Fen ve Fizik



FİZİK - 10.4.4.1. Düzlem aynada görüntü oluşumunu açıklar.

16


Kaleydoskop

Düz aynalarda simetrik görüntü


veren düzenektir.

Fen ve Fizik






Dev Kaleydoskop

Düz aynalarda simetrik görüntü


veren düzenektir.

Fen ve Fizik






Aldatan Görüntü

Çukur aynalarda görüntü


veren düzenektir.

Fen ve Fizik






FİZİK - 10.4.5.1. Küresel aynalarda odak noktası, merkez, tepe

noktası ve asal eksen kavramlarını açıklar.



17


Sen+Ben= Biz

Düz aynalarda görüntü oluşumunu


düzenektir.

Fen





Mercekler ve Aynalar

Aynalarda ve merceklerde ışığın

kırınımını irdelemenize imkân veren

düzenektir.

Fen ve Fizik

FEN - 7.5.3.2. Işığın kırılmasını, ince ve kalın kenarlı

mercekler kullanarak deneyle gözlemler.

FEN - 7.5.3.3. İnce ve kalın kenarlı merceklerin odak

noktalarını deneyerek belirler.

FİZİK - 10.4.7.1. Merceklerin özelliklerini ve mercek çeşitlerini

açıklar.

FİZİK - 10.4.7.2.c. Öğrencilerin merceklerin nerelerde ve ne

tür amaçlar için kullanıldığına örnekler vermeleri sağlanır.

Galton Kutusu

Olasılık kavramını irdelemenize

imkân veren düzenektir. Matematik

MATEMATİK - 8.5.1.1. Bir olaya ait olası durumları belirler.

MATEMATİK - 8.5.1.2. “Daha fazla”, “eşit”, “daha az”

olasılıklı olayları ayırt eder, örnek verir.

MATEMATİK - 10.1.2.2. Basit olayların olasılıklarını hesaplar.

18


a2 + b2 = c2

Pisagor bağıntısını irdelemenize


MATEMATİK - 8.3.1.5.a. Pisagor bağıntısının gerçek hayat

uygulamalarına yönelik çalışmalara yer verilir.

MATEMATİK - 9.5.4.1. Dik üçgende Pisagor teoremini elde

ederek problemler çözer.

Dikdörtgen puzzle

Yapılan birçok bilimsel araştırma

bilmece/bulmaca çözerken, insan

beyninin tüm kısımlarının ve

hücrelerinin çalıştığını

göstermektedir. Bilmece/bulmaca

çözülürken, öğrenme ve hafızanın

ana sorumlusu olan dopamin

hormonun da beyin tarafından

salgılandığı bilinmektedir. İlaveten,

bilmece/bulmaca çözen bireylerde

konsantrasyonunun, yaratıcılığının

arttığı; ilerleyen yaşlarda baş

gösteren Alzheimer, hafıza kaybı gibi

hastalıklara yakalanma risklerinin

azaldığı bilinmektedir. Bu yüzden

bilim merkezi içerisinde çeşitli

bilmece/bulmacalar sunulmaktadır.

Matematik

MATEMATİK – 10.5.3.1.c. Origami, tangram gibi

uygulamalar yapılır.

Harf Tangram F, H, M, T, Z

19


Hanoi Kuleleri

Sıralı bağıntı kavramını irdelemenize


MATEMATİK - 5.1.2.10. Bir doğal sayının karesini ve küpünü

üslü ifade olarak gösterir ve değerini hesaplar.

MATEMATİK - 6.1.1.1. Bir doğal sayının kendisiyle tekrarlı

çarpımını üslü ifade olarak yazar ve değerini hesaplar.

MATEMATİK - 7.1.1.4. Tam sayıların kendileri ile tekrarlı

çarpımını üslü nicelik olarak ifade eder.

MATEMATİK - 8.1.2.1. Tam sayıların, tam sayı kuvvetlerini

hesaplar.

MATEMATİK - 9.3.3.1. Üslü ifadeleri içeren denklemleri

çözer.

MATEMATİK - 12.1.1.1. Üslü ve köklü ifadeler içeren

denklemler çözer.

Kaynaklar

[1] Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara

[2] Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Matematik Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.

[3] Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü (2017). Fizik Dersi Öğretim Programı. Ankara.

[4] Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü (2017). Kimya Dersi Öğretim Programı. Ankara.

[5] Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü (2017). Biyoloji Dersi Öğretim Programı. Ankara.

[6] Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü (2017). Matematik Dersi Öğretim Programı. Ankara.

odtÜ toplum ve bilim uygulama ve araştırma merkezi · manyetik sarkaç ucunda mıknatıs bulunan...

Documents