တိ$င်းရင်းသားလ,မျိ/းမ ... · 2019-09-20 · ၂၀၁၄...

တ$ငးရငးသားလ,မျ/းများေရးရာစငတာ (ြပညေထာငစ$ြမနမာ8$ငင)

Ethnic Nationalities Affairs Center (Union of Burma)

ြမနမာ8$ငငဖကဒရယစနစဆ$ငရာ အဓကကျေသာ မ,ဝါဒ

8Xင

ဝေသသလကZဏာများ (မ,\ကမး)

၂၀၁၉ ခ'()စ၊ ဇ.လ'ငလ

ြမနမာ8$ငငဖကဒရယစနစဆ$ငရာ အဓကကျေသာ မ,ဝါဒ 8Xင ဝေသသလကZဏာများ (မ,\ကမး)

3

ဤစာအ'ပထ'တေဝေရးအတက >ငမးချမးေရးရနပ'ေငအဖE (Joint Peace Fund) မ) က.ညပပ'းသည။

မာတကာ

အမ)ာစာ ................................................................................................................................. 5

ေနာကခသမ'ငး ................................................................................... 7

ဖကဒရယဒမ'ကေရစြပညေထာငစ'ဆ'ငရာ အဓကကျေသာ မ.ဝါဒ()င

ဝေသသလကဏာများ .......................................................................... 9

ဖကဒရယြပညေထာငစ' ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒေရးဆရာတင အေြခခရမညမ.များ ................................................ 9

ဖကဒရယအေြခခမ.များ ................................................................................................... 16

၁။ ('ငငအမညနာမ (Name of Country) ......................................................... 16

၂။ ဖကဒရယြပညေထာငစ' ဖEစညးပ' .............................................................. 16

၃။ ဥပေဒြပdေရးဆ'ငရာများ (Legislature) ...................................................... 17

၄။ ြပညနယဖEစညးပ' အေြခခဥပေဒ (State Constitution) .............................. 20

၅။ အစ'းရဖEစညးပ' (Forms of Government) .................................................. 22

၆။ အာဏာခေဝြခငး (Division of Power) ...................................................... 22

၇။ ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒဆ'ငရာတရားi'း (Constitutional Court) ................. 32

၈။ လတလပေသာ ေကာမk)ငများ ................................................................. 34

၉။ လကနကက'ငတပဖEများ (Armed Forces) ................................................. 35


4

၁၀။ ေရးေကာကတငေြမlာကပ'စနစ (Electoral System) ................................ 36

ေနာကဆကတများ ............................................................................ 46

(က) အဓပmာယဖငဆ'ချကများ (Definitions) .................................................. 46

(ခ) အနာဂတြမနမာ('ငငတငကျငသ'းမည ဖကဒရယစနစ(ဖကဒရယဒမ'ကေရစ)44

(ဂ) ြပညေထာငစ'>ငမးချမးေရးညလာခ – (၂၁) ရာစ'ပငလ'တင ေြပာoကားခေသာ

UNFC ဥကp q၏ အဖငမနခနး ..................................................................................... 46


5

အမXာစာ

တ'ငးရငးသားလ.မျdးများေရးရာစငတာ (ြပညေထာငစ'ြမနမာ('ငင) ဆ'တာ

('ငငေရးဆ'ငရာအဖEအစညးေတက' နညးပညာပ'ငးဆ'ငရာ အေထာကအက.ြပdဖ'န

('ငငေတာတညေဆာကေရးဆ'ငရာမ)ာ အသ'းြပd('ငမယ သ'ေတသနလ'ပငနးေတက'

ြပdစ' ေဆာငရကေနတ အကျdးအြမတမယ.တ လ.မsအဖEအစညး

တစရပြဖစတယလ'ဆ'ရင မ)ားမယမဟ'တပါဘ.း။

('ငငေရးနသကဆ'ငတ ဘယအဖEအစညး (('ငငေရးပါတ၊ လကနကက'င

ေတာလ)နေရး အဖEအစညး) ေတမဆ' ('ငငေရးဆ'ငရာ ဥပေဒေတ၊ သတငးအချက

အလကေတ၊ သ'ေတသန သ'းသပချကေတန နညးပညာေတမ)ာ လ'အပချကများ

k)စ>မြဖစပါတယ။ ဒါေပမ ('ငငေရးအဖE အစညးေတအေနန ကေတာ သ.တ'က'ယတ'င

ဥပေဒအချကအလကေတ k)ာေဖြပdစ'ဖ' ၊ သ'ေတသနေတ လ'ပဖ'ဆ'တာ အချနအား

ြဖငြဖစေစ၊ ေငေoကးအားြဖငြဖစေစ၊ ပညာk)ငအားြဖငြဖစေစ ြပညစ'ေနတ

အဖEအစညး ဆ'တာ ြမနမာ('ငငမ)ာေတာ များများစားစား k)မေနoကပါဘ.း။

('ငငေတာ တညေဆာကေရး ကစvေတဘ ြဖစြဖစ၊ အမျdးသားရငoကားေစ

ေရးကစvေတဘ ြဖစြဖစ၊ >ငမးချမးေရး ေဖာေဆာငတ ကစvေတမ)ာဘြဖစြဖစ အခ'

ေခတ အခ'ကာလေတမ)ာ အေထာကအက.ြပd အဖEအစညးေတဆက အချကအလက

ေတန နညးပညာအေထာကအက.ေတက' ရယ.ေနရတ အေြခအေန ြဖစပါတယ။

အဓက အားြဖငေတာ အဒအကျdးအြမတမယ.တ အဖE အစညးေတအေနန

('ငငေရးဆ'ငရာ အဖEအစညးေတရ ('ငငေရးဆ'ငရာ မ.ဝါဒအေပw အေြခမြပdဘ

ပညာk)ငisေထာင သက သကက'သာ ထ'တေဖာအက.အညေပးတာြဖစလ'

('ငငေရးဆ'ငရာ အဖEအစည ေတ အတက ပ'မ'ြပညစ'ေကာငးမနတ


6

အချကအလကေတ၊ နညးပညာေတက' ပ'မ'နားလည သကxမးလာoက>ပး၊ ဆ'ငရာ

('ငငေရးေဆးေ(းပေတမ)ာ ပ'မ'တကျစာ ေဆးေ(း('ငoက မ)ာြဖစလ' တ'ငးြပညအတက

တစနညးတစလမး အေထာကအက. ြဖစေစတယလ' ဆ'ချငပါတယ။

အခ' တ'ငးရငးသားလ.မျdးများေရးရာစငတာ (ENAC) အေနန ြပdစ'ထားတ

“ြမနမာ('ငင ဖကဒရယစနစဆ'ငရာ အဓကကျေသာ မ.ဝါဒ()င ဝေသသလကဏာများ

(မ.oကမး)” စာတမးဟာ ဆ'ရင ဒကေန ြမနမာ('ငငေရး ေလာကမ)ာ ေခတစားေနတ

“ဖကဒရယ ြပညေထာငစ' ထ.ေထာငေရး” ေ�ကးေoကာသေတက' အေထာကအက.ြပdဖ'

ြပdစ'ထားတ စာတမးတစေစာင ြဖစပါတယ။ ('ငငေရးဆ'ငရာ စာတမးြဖစတာနအည

('ငငေရးဆ'ငရာ အဖEအစညးေတရ ေဆးေ(းချကေတ၊ သေဘာထားေတ၊ အလ'ပi'

ေဆးေ(းပေတ၊ ('ငငေရးေခါငးေဆာငေတန ေတEဆ'တာေတက' ြပနလညစ'စညးထား

တ ပညာရပဆ'ငရာ အေထာကအက.ြပd စာတမးတစေစာင ြဖစပါတယ။

('ငငေရးဆ'ငရာ ညလာခေတ၊ ေဆးေ(းပေတမ)ာ လကစြပd('ငေအာင

အေထာကအက.ြပd('ငလမမယလ' ယ'oကညမပါတယ။ ('ငငေရးညl(sငးမs အဆငေြပ

တ'းတကမ)သာ အမျdးသား ရငoကားေစေရး လ'ပငနးေတလ တစပါးထ

ေအာငြမငမsများ ရလာ('ငမ)ာ ြဖစပါတယ။ ('ငငေရး ေလာကမ)ာေတာ အားလ'းဟာ

တစသေဘာထ ြဖစဖ'ကေတာ သပလယတကစvေတာ မဟ'တပါဘ.း။

မတ.ကြပားမsေတကေတာ ဆကk) ေနoကဦးမ)ာပါ။ ဒါေပမလညး မတ.တာေတထက

အေကာငးဆ'းတစခ'က' ေရးချယ ခငk)ခရငေတာ ပ'မ'ေကာငးမနတ

ဆ'းြဖတချကေတက' ချမ)တ('ငမ)ာြဖစပါတယ။

အခ'စာတမးဟာလညး အမျdးသားရငoကားေစေရးန >ငမးချမးေရး ေဖာေဆာင

မsလ'ပငနးေတက' တစနညးတစလမးနေတာ အေထာကအက.ြပd('ငလမမယလ'

ယ'oကညမပါတယ။ ဆကလက ေဆးေ(းoကကာ (မ.oကမး) ဘဝကေန>ပး အားလ'း

လကခ('ငတ (မ.ေချာ) တစခ' ြဖစေအာင ဆကလက တကလ)မး('ငပါ ေစေoကာငး

ဆ'မနေကာငး ေတာငးလ'ကပါတယ။


7

စ$ငး]နလင

ဘ'တအဖEဝငဒါi'ကတာ

တ'ငးရငးသားလ.မျdးများေရးရာစငတာ


8

ေနာကခသမ$ငး

တ'ငးရငးသားလ.မျdးများေရးရာစငတာ (Ethnic Nationalities Affairs

Center - ENAC) သည ဖကဒရယစနစေဖာေဆာငေရး အေထာကအက.ြပdလ'ပငနး

များက' ေအာကတ'ဘာလ ၂၀၁၄ ခ'()စမ) စတင>ပး လ'ပေဆာငလာခသည။ ြပညတငးမ)

ကxမးကျငသ.များ()င ('ငငတကာမ) ပညာk)ငများအား ဖတေခwကာ လကနကက'င

ေတာလ)နေရး အဖEအစညးများ၊ တ'ငးရငးသား('ငငေရး ပါတများ၊ လ.ထ' အေြခြပd

အဖEအစညးများ၊ အရပဘကလ.မsအဖEအစညးများ()င ေတEဆ'ေစလျက ဖကဒရယ

ြပညေထာငစ' ဖEစညးပ'ဆ'ငရာ စာတမးများ()င အoကြပdချကများက' ေရးသားြပdစ'

ခသည။

၂၀၁၄ ခ'()စ၊ ေအာကတ'ဘာလတင ဖကဒရယစနစများအား(sငးယ)áြခငး

အလ'ပi' ေဆးေ(းပ က' ရနက'န>မdEတင တစàကမ ကျငးပ('ငခသည။ ယငးအလ'ပi'

ေဆးေ(းပများတင အေမရကနြပညေထာငစ'၊ ဂျာမဏ၊ ဘယလဂျယန()င ဆစဇလန

စသည('ငငများမ) ဖEစညးပ'များက' (sငးယ)áေလလာခသည။ ၂၀၁၅ ခ'()စ၊ မတလ

အတငးတင ြမနမာ('ငင စစအစ'းရမ) ေရးဆခေသာ ၂၀ဝ၈ ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒက'

သ'းသပြခငး()င တ'ငးရငးသားလ.မျdးများအတက အေကာငးဆ'းေသာ ဖကဒရယ

ဖEစညးပ'ေပwေပါကလာေရး အလ'ပi'ေဆးေ(းပက' ရနက'န>မdEတင တ'ငးရငးသား

('ငငေရးပါတများ()ငတစàကမ၊ ချငးမ'င>မdEတင လကနကက'ငေတာလ)နေရးအဖE

အစညးများ၊ ြပညတငးမ) တ'ငးရငးသား('ငငေရးပါတများ၊ လ.ထ'အေြခြပd အဖEအစညး

များ၊ အရပဘကလ.မsအဖEအစညးများ()င တစàကမကျငးပခသည။ ၂၀၁၆ ခ'()စ၊ မတလ

၂၁ မ) ၂၆ ရကအထ ြမနမာ('ငငဖကဒရယစနစဆ'ငရာ အဓကကျေသာ မ.ဝါဒ ()င

လကဏာများေရးဆြခငး ေခါငးစáြဖင အလ'ပi'ေဆးေ(းပတစခ'က' ('ငငတကာ

ပညာk)ငများ၊ ြပညတငးမ) ကxမးကျငသ.များ၊ တ'ငးရငးသားလကနကက'င

ေတာလ)နေရးေခါငးေဆာငများ()င ကျငးပ('ငခ>ပး ရk)လာေသာ ြမနမာ('ငင ဖကဒရယ


9

စနစဆ'ငရာ အဓကကျေသာ မ.ဝါဒ()င ဝေသသလကဏာများ (မ.oကမး)က' ေရးသား

ြပdစ'('င ခသည။

ထ'ေနာက ၎ငးမ.oကမးက' တ'ငးရငးသား('ငငေရးပါတများြဖင စ'ဖEထားသည

ညäတေသာ တ'ငးရငးသား လ.မျdးများမဟာမတ (United Nationalities Alliance)

()င ၂၀၁၆ ခ'()စ၊ ဇနလ ၃၀ မ) ဇ.လ'ငလ ၂ ရက ထ ရနက'န>မdEတင ()းေ()ာတ'ငပငြခငး

အလ'ပi'ေဆးေ(းပက' ဆကလကြပdလ'ပ၍ ြပငဆင ြဖညစကခသည။ ၎ငးြပငဆင

ြဖညစကထားေသာ မ.oကမးမ)ာ ညäတေသာတ'ငးရငးသားလ.မျdးများဖကဒရယ

ေကာငစ (United Nationalities Federal Council - UNFC) ၏ သ'ေတသန

ဌာနမ)လညး ထပမစစစမမးမထားေသာ (မ.oကမး)လညး ြဖစပါသည။ ဤမ.oကမးက'

၂၀၁၆ ခ'()စ ဇ.လ'ငလ ၂၆ မ) ၃၀ ရကေနအထ (၅) ရကတ'င ကျငးပခေသာ မ'ငဂျာယာန

ညလာခ (Mai Ja Yang Summit) ေခw တ'ငးရငးသားလကနကက'ငေတာလ)နေရး

အဖEအစညးများ၏ မျက()ာစ'ည အစညးအေဝး (EAO’s 1 Plenary Meeting) တင

တငသငးဖတoကားခသည။

ဤစာတမးက' ၂၀၁၆ ခ'()စ၊ oသဂ'တလ ၃၁ ရကေနမ) စကတငဘာလ ၄

ရကေနအထ ေနြပညေတာတငကျငးပခေသာ ြပညေထာငစ'>ငမးချမးေရးညလာခ (၂၁)

ရာစ'ပငလ' – ပထမအàကမ အစညးအေဝးတင ညäတေသာတ'ငးရငးသားလ.မျdးများ

ဖကဒရယေကာငစ (UNFC) မ) အနာဂတ ဖကဒရယြပညေထာငစ'တညေဆာကရာတင

အေြခခသငေသာမ.များအြဖစ တငသငး ဖတoကားခ သည။ ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၂-၃

ရကတင ချငးမ'င>မdE၌ တ'ငးရငးသားလ.မျdးများေရးရာ စငတာ (ENAC)2 မ) ဦးစး>ပး

ENAC အoကေပးများ()င ြပညတငးြပညပk)ကxမးကျငပညာk)ငများြဖင ြပနလည

စစစြခငးများက' ြပdလ'ပခပါသည။ ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၁၆-၁၇ ေန ၊ ရနက'န>မdE၌ ENAC

မ)àကးမöး>ပး အoကေပးပ'ဂõdလများ()င ကxမးကျင ပညာk)ငများအား ေတEဆ'ကာ

မ.ဝါဒများက' ြပနလညစစစြခငးများ ြပdလ'ပခပါသည။

1Ethnic Armed Organizations

2Ethnic Nationalities Affairs Center


10

ယခ'ရk)လာေသာ မ.oကမးသည ENAC မ) အချန (၄) ()စေကျာoကာ အစ'အဖE

အသးသး၊ နယပယ အသးသးမ) ပညာk)ငပ'ဂõdလများ()င ေတEဆ'ေဆးေ(းြခငး၍

ရk)လာေသာ မ.oကမးြဖစပါသည။ သ' ြဖစပါ၍ ယခ'ထ'တေဝမည ြမနမာ('ငင

ဖကဒရယစနစဆ'ငရာ အဓကကျေသာ မ.ဝါဒ()င ဝေသသလကဏာများ (မ.oကမး)

စာအ'ပသည ေနာငလာမည ('ငငေရးေတEဆ'ေဆးေ(းပများတင တစေထာင

တစကùအြဖစ အေထာကအက.ြပd('ငလမမညဟ' ေမûာလငမပါသည။

ဖကဒရယဒမ$ကေရစြပညေထာငစ$ဆ$ငရာ အဓကကျေသာ

မ,ဝါဒ8Xင ဝေသသလကZဏာများ

ဖကဒရယြပညေထာငစ$ ဖbစညးပ$အေြခခဥပေဒေရးဆရာတင အေြခခရမညမ,များ

၁။ အချ/ပအြခာအာဏာ (Sovereign Power)3

(က) ဖကဒရယြပညေထာငစ'စနစ၏ အချdပအြခာအာဏာသည တ'ငးရငး

သား ြပညသ.လ.ထ'တစရပလ'းထမ) ဆငးသကသည။

(ခ) ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများ()င ယငးြပညနယများk) တ'ငးရငး

သား ြပညသ.လ.ထ'သည အချdပအြခာအာဏာ၏ မ.ရငးပ'ငk)ငများ

ြဖစoက သည။4

3ဖကဒရယအေြခခမ.များ – တ'ငးရငးသားလကနကက'ငေတာလ)နေရးအဖEအစညးများ၏

ထပသးေခါငးေဆာငများ အစညးအေဝး (၂၀၁၇ ခ'()စ၊ ဧ>ပ ၈-၉) တင အတညြပdသည။


11

(ဂ) ြပညေထာငစ'အချdပအြခာအာဏာသည ဖကဒရယြပညေထာငစ'('ငင

အတငး မ)တငးေနထ'ငoကေသာ တ'ငးရငးသားြပညသ.လ.ထ'တစရပလ'း

ထမ) ဆငးသကလာေစရမညြဖစ>ပး၊ ထ'အချdပအြခာအာဏာက' တ'ငး

ရငးသား ြပညသ.လ.ထ'တစရပလ'းက'ယစား ကျငသ'း('ငရနအတက ဖE

စညးပ'အေြခခဥပေဒ()ငအည ကျငးပေသာ

အေထေထေရးေကာကပများ တင ေရးေကာက

တငေြမlာကြခငးခရေသာ ြပညေထာငစ'အဆင လ¢တေတာ()စရပ()င

ြပညနယလ¢တေတာ အသးသး၏ ြပညသ.က'ယစား လ)ယများ၊

ြပညေထာငစ' 5 ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ()င ြပညနယဖEစညးပ'

အေြခခဥပေဒများ၊ ဥပေဒ ()င နညးဥပေဒများအရ ခနအပတာဝနေပး

အပြခငး ခရေသာ ြပညသ.ဝနထမးများက အဆငဆင ခေဝကျငသ'းရ

မညြဖစသည။

(ဃ) အချdပအြခာအာဏာ၏ ေရေသာကြမစသ'းသယြဖစေသာ ဥပေဒြပdအာ

ဏာ၊ အ'ပချdပေရးအာဏာ()င တရားစရငေရးအာဏာများက' သးြခားစ

ကျငသ'းြခငး (Separation of Power) k)ရမည။

(င) ြပညေထာငစ' အချdပအြခာအာဏာ၏ မ.လပ'ငk)ငြဖစေသာ တ'ငးရငး

သား ြပညသ.လ.ထ'အေနြဖင လ.ထ'ဆ(ßေဖာထ'တပ'ငခင( )င အဆ'

တငသငးပ'ငခငအာဏာ (Initiative Power) ()င ဆ(ßခယ.ခင အာဏာ

(Referendum Power) များက' အစ'းရထသ' လညးေကာငး၊ ြပညသ.

4၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစြခငး

အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ထညသငးချက။


အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ('ငငေတာဟ.ေသာ အသ'းအ(sနးအစား ြပညေထာငစ'သ'

ေြပာငးလြခငး။


12

ဝနထမးများထသ'လညးေကာငး အလ'းစ'အပ()ငးြခငးမk)ဘ မမတ'

လကဝယတင ထားk)ကျငသ'းခင k)ရမည။

၂။ တနးတ,ေရး (Equality)6

(က) ဖကဒရယြပညေထာငစ'က' အမျdးသားြပညနယများ၊ အမျdးသားများ

ြပညနယများ()င ဖကဒရယြပညေထာငစ' နယေြမများြဖင ဖEစညး>ပး

ယငးြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယများက' အချdပအြခာအာဏာများ

ြဖစေသာ ဥပေဒြပdေရးအာဏာ၊ အ'ပချdပေရးအာဏာ()င တရားစရင

ေရးအာဏာများက' တနးတ.ရညတ. အပ()ငးထားရမည။7

(ခ) ြပညေထာငစ'အတငးk) တ'ငးရငးသားလ.နညးစ' အခငအေရးများ

ကာကယြမlငတငြခငးမ)အပ 8 မညသညလ.မျdးက'မ) အထ.းအခငအေရး

မေပးရ။ မညသညလ.မျdးက'မ) အခင အေရး ချdပချယကနသတြခငး

မk)ေစရ။

၃။ က$ယပ$ငြပoာနးခင (Self-determination)9










13

တ'ငးရငးသားလ.မျdးတ'ငးသည ('ငငေရး၊ စးပားေရး၊ လ.မsေရး()င

ယáေကျးမsစသည ကùအသးသးတင က'ယပ'ငြပqာနးခင အြပညအဝ

k)ရမည။

(က) တ'ငးရငးသားလ.မျdးတ'ငးသည ('ငငေရး၊ စးပားေရး၊ လ.မsေရး()င

ယáေကျးမsနယပယများတင က'ယပ'ငြပqာနးခင အြပညအဝk)oက

ေသာေoကာင မမတ'၏ကoကမØာက' မမတ' က'ယတ'င လတလပစာ

ဖနတး ဆ'းြဖတပ'ငခငk)oကရမည။

(ခ) ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများသည က'ယပ'ငြပqာနးခငအြပညအဝ

k)oကရမညြဖစေသာ ေoကာင အချdပအြခာအာဏာ10 (၃) ရပြဖစေသာ

ဥပေဒြပdအာဏာ၊ အ'ပချdပေရးအာဏာ()င

တရားစရငေရးအာဏာများက'

ြပညေထာငစ'ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ()ငအည အြပညအဝ ကျငသ'းခင

k)ရမည။ ထ'သ'ကျငသ'း('ငေရးအတက ြပညနယဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ

အပါအဝင ဥပေဒများက' ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယအသးသးက

လတလပစာေရးသားြပqာနး ပ'ငခငk)oကရမည။

(ဂ) တ'ငးရငးသားလ.မျdးများ၏ ေမးရာပါ အခငအေရးအြဖစပ'ငဆ'ငထား

ေသာ က'ယပ'ငြပqာနးခငက' မညသညအေြခအေနတငမ) i'ပသမး

ဟနတားြခငး မk)ေစရ။

10၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစ

ြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ('ငငေရးအာဏာ ဟ.ေသာ အသ'းအ(sနးအစား အချdပ

အြခာအာဏာသ' ေြပာငးလြခငး။


14

၄။ ဖကဒရယြပညေထာငစ$မ,များ (Federal Principles)11

ဖကဒရယြပညေထာငစ'က' က'ယပ'ငြပqာနးခငအြပညအဝk)ေသာ ြပညနယ

များြဖင ဖEစညးရမည။ ြပညနယဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒများက' လတလပစာ

ေရးသားြပqာနးပ'ငခငk)ရမည။ ြပညေထာငစ'အဆငလ¢တေတာတင လ¢တ

ေတာ()စရပထားk)ရမည။

(က) ဖကဒရယြပညေထာငစ'က' က'ယပ'ငြပqာနးခင အြပညအဝk)>ပး အချdပ

အြခာအာဏာများ 12 တနးတ.ညမûစာအပ()ငးြခငးခရသည အမျdးသား

ြပညနယများ()င အမျdးသားများ ြပညနယများက' အေြခခ၍ ဖEစညးရ

မည။

(ခ) ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများက' ဥပေဒြပdအာဏာ၊ အ'ပချdပေရး

အာဏာ()င တရားစရငေရးအာဏာတညးဟ.ေသာ အာဏာ (၃) ရပစလ'း

က' အြပညအဝအပ()ငးေစရမည အြပင၊ ထ'အာဏာ (၃) ရပစလ'းက'

တရားဥပေဒ()ငအည လတလပစာကျငသ'း('ငေရး အတက ြပညနယ

လ¢တေတာ၊ ြပညနယအစ'းရ()င ြပညနယတရားi'းချdပ()င အဆငဆင

ေသာ တရားi'းများက' လတလပစာ ထ.ေထာငပ'ငခငk)ရမည။



12၂၀၁၈ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – Federalism Paper Review Workshop

(Yangon) မ) ('ငငေရးအာဏာ ဟ.ေသာ အသ'းအ(sနးအစား အချdပအြခာအာဏာသ' ေြပာငးလ

ြခငး။


15

(ဂ) ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများသည13 ြပညနယဖEစညးပ' အေြခခ

ဥပေဒများက' လတလပစာ ေရးသားြပqာနးပ'ငခငk)ရမည။

(ဃ) ဖကဒရယြပညေထာငစ'စနစသည ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများ၏

က'ယပ'င အ'ပချdပခင (Self–Rule) ()င ထ'အဖEဝင ြပညနယများ

ပ.းေပါငး၍ ဖEစညးသည ြပညေထာငစ'က' စ'ေပါငးအ'ပချdပခင (Shared–

Rule)တ'က' ေပါငးစပထားသညစနစ ြဖစေသာေoကာင ဖကဒရယ

ြပညေထာငစ'အစ'းရ()င ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယ အစ'းရများ

အoကားတင ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ()ငအည အာဏာများက' ခေဝကျင

သ'းြခငး (Division of Powers) k)ရမည။

(င) တနးတ.ေသာြပညနယများပ.းေပါငး၍ ြပညေထာငစ'က' ဖEစညးထားြခငး

ေoကာင ြပညေထာငစ' အဆငတင အမျdးသားလ¢တေတာ (အထကလ¢တ

ေတာ)()င ြပညသ.လ¢တေတာ (ေအာကလ¢တေတာ) များက' ထားk)ရ

မညြဖစ>ပး အမျdးသားလ¢တေတာ (အထကလ¢တေတာ) က'

ြပညေထာငစ' အဖEဝင ြပညနယများက တ'ငးရငးသားလ.မျdးစ'များ

(တ'ငးရငးသား လ.မျdးများက' အေြခခ၍) ဦးေရတ.ညစာ ေစလ¢တေသာ

က'ယစားလ)ယ များြဖင ဖEစညးရမည။

(စ) ြပညေထာငစ'အာဏာ၊ ြပညနယအာဏာ()င ြပညေထာငစ'()ငြပညနယတ'

ပ.းတကျငသ'းရမည ထပတ.ြပdအာဏာများက' သတမ)တြပqာနးရမည။

ြပညေထာငစ'အာဏာ၊ ြပည နယအာဏာ()င ထပတ.ြပdအာဏာများတင


ြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ထညသငးချက။


16

ထညသငးေဖာြပထားြခငးမk)သည အာဏာ (�ကငးကျနအာဏာ)များ

သည ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများတင တညk)သည။14

၅။ တ$ငးရငးသားလ,နညးစ$များ၏ အခငအေရးများက$ ကာကယြခငး

(Ethnic Minority Rights)15

ဖကဒရယြပညေထာငစ' အဖEဝငြပညနယများအတငး ေနထ'ငoကေသာ

တ'ငးရငးသား လ.နညးစ' များ၏ အခငအေရးများက' အြပညအဝ ကာကယ

ြပqာနးေပးရမည။

(က) ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယများအတငးk) လ.နညးစ'များ၏ အခင

အေရးများက' အြပညအဝ ကာကယေပး('ငရနအတက က'ယပ'င

အ'ပချdပခငရေဒသများ (Auto-nomous Regions or Self-

administered Areas) က' ဥပေဒ()ငအည သတမ)တ ြပqာနးရမည။

မ)တချက။ ။က'ယပ'ငအ'ပချdပခငရေဒသများသတမ)တြခငး()င

ပကသကသည အေြခခစ(sနး များက' ြပdစ'ေရးသားရန။16

(ခ) ထ'လ.နညးစ'များက မမတ'၏ ယáေကျးမsဘာသာစကား()င အမျdးသား

လကဏာများ ထနးသမးကာကယခငသာမက ('ငငေရး၊ စးပားေရး()င

လ.မsေရး စသညတ' တ'းတကဖE >ဖdးေစရန ေဆာငရကခငအာဏာများ

က'လညး အြပညအဝ အပ()ငးထားရမည။





16၂၀၁၈ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစ

ြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) အoကြပdသည ေk) Eလ'ပငနးစá။


17

၆။ ဒမ$ကေရစအခငအေရး၊ အေြခခလ,အခငအေရး8Xင ကျား-မ ဆ$ငရာတနးတ,ညမ}မ~

(Democracy, Human Rights and Gender Equality)17

(က) ြပညေထာငစ'ဖားတ'ငးရငးသားလ.မျdးများအားလ'းသည လ.ပ'ဂõdလတဦး

ချငးအလ'က ခစားခငk)သည တသးပ'ဂõလအခငအေရးများ (Individual

Rights) ()င တ'ငးရငးသား လ.မျdးများ လ.မျdးအလ'က ခစားခငk)သည

စ'ေပါငးအခငအေရးများ (Collective Rights) က' အြပညအဝ ခစား

ပ'ငခငk)ရမည။

(ခ) ြပညေထာငစ'ဖား တ'ငးရငးသားလ.မျdးများမဟ'တoကေသာလညး ြပည

ေထာငစ'၏ ('ငငသား ခယ.ထားoကေသာ ('ငငသားတ'ငးသည ('ငင

သားများ၏ အေြခခအခငအေရး (Citizen Rights) များက' အြပညအဝ

ခစားခငk)ရမည။

(ဂ) ('ငငသားတ'ငး၏ ေမးရာပါရပ'ငခငြဖစေသာ အေြခခလ.အခငအေရး

များက' မညသညအေြခအေန ေအာကတငမ) i'ပသမးခငမk)ေစရ။

(ဃ) ကျား/မဆ'ငရာ လငကြပားမsက'အေြခခေသာ ခြခားဆကဆမsများက'

လ'းဝပတပင ဟနတား ထားရမည။

၇။ ပါတစ$ ဒမ$ကေရစ (Multi-Party Democracy System)18



18 ဖကဒရယအေြခခမ.များ – တ'ငးရငးသားလကနကက'ငေတာလ)နေရးအဖEအစညးများ၏



18

ဖကဒရယြပညေထာငစ'တင ပါတစ'ဒမ'ကေရစစနစက' ကျငသ'းရမည။

(က) ြပညေထာငစ'တင တစပါတအာဏာk)ငစနစ လ'းဝမေပwေပါကေစရန

ဥပေဒြဖင ဟနတား ကာကယရမည။

(ခ) ('ငငေရးပါတများ ဖEစညးတညေထာငြခငးဆ'ငရာဥပေဒက' ြပညေထာင

စ'အဆင လ¢တေတာ()စရပက19 သးြခားေဆးေ(း၍ ြပqာနးေပးရမည။

၈။ ဘာသာေရးက$ အေြခမခေသာ 8$ငင (Secular State)20

('ငငေရး()င ဘာသာေရး ေရာစပြခငး မk)ေစဘ၊ ဘာသာတရားက' အေြခမခ

ေသာ('ငင ြဖစရမည။

(က) လတလပစာယ'oကညက'းကယခငမ.အရ ('ငငသားတ'ငးသည မမ()စ

သကရာ ဘာသာ အယ.ဝါဒက' လတလပစာ က'းကယခငk)ရမည။

(ခ) ဘာသာေရးက' အသ'းချ၍ ('ငငေရးရာကစvများက'

ေဆာငရကြခငးမြပdရ။

(ဂ) မညသညဘာသာတရားက'မû ('ငငေတာဘာသာအြဖစ ြပqာနးြခငး

မြပdရ။

19 ၂၀၁၈ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစ

ြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ြပညေထာငစ'လ¢တေတာဟ.ေသာ အသ'းအ(sနးအစား

ြပညေထာငစ' အဆင လ¢တေတာ()စရပ ဟ' ေြပာငးလြခငး။

20 ဖကဒရယအေြခခမ.များ – တ'ငးရငးသားလကနကက'ငေတာလ)နေရးအဖEအစညးများ၏



19

ဖကဒရယအေြခခမ,များ

၁။ 8$ငငအမညနာမ (Name of Country)

(က) ဖကဒရယဒမ'ကေရစြပညေထာငစ'၏ အမညက' “ဖကဒရယဒမ'ကေရစ

ြပညေထာငစ' ြမနမာ('ငင”ဟ' ေခwဆ'ရာတင ြမနမာ('ငငဟ.၍ြဖစေစ၊

ဗမာ('ငငဟ.၍ြဖစေစ၊ အဂ∂လပဘာသာစကားြဖင Burma သ'မဟ'တ

Myanmar ဟ.၍ြဖစေစ သ'း(sနးေခwတငြခငးသည ြပညေထာငစ'

('ငငအတငး ေနထ'ငလာခသည တ'ငးရငးသားလ.မျdးများအနက လ.မျdး

တစမျdး ြဖစသည ဗမာအမျdးသားများက'သာ ရညä¢နးေနသည။

(ခ) သ' ြဖစပါ၍ စစမ)နေသာ ဖကဒရယဒမ'ကေရစြပညေထာငစ'

တညေဆာက ရာတင ('ငငအတငးk) တ'ငးရငးသားလ.မျdးများအားလ'း၏

တနးတ.ညမû မsက' ေဖာေဆာင('ငရန တ'ငးရငးသား

လ.မျdးများအားလ'းက' က'ယစားြပd ('ငမည အမညနာမအသစတခ'

ေဆးေ(းသတမ)တရမည။

၂။ ဖကဒရယြပညေထာငစ$ ဖbစညးပ$

ဖကဒရယြပညေထာငစ'က' အမျdးသားြပညနယများ၊ အမျdးသားများြပညနယ

များ()င ဖကဒရယ ြပညေထာငစ'နယေြမများြဖင ဖEစညးရမည။21

21FCDCC(Federal Constitution Drafting and Coordinating Committee) မ)ေရးဆေသာ

ဖကဒရယ ြပညေထာငစ' သမØတြမနမာ('ငင ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ (ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၄၈)

(ခ)- ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစအoကေပးများ၏ ြပနလည

ဆနးစစြခငးက' ထ'တ('တြခငး။


20

(က) ဖကဒရယြပညေထာငစ' အဖEဝငြပညနယများ

ဖကဒရယြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများမ)ာ

ေအာကပါအတ'ငးြဖစသည။

(၁) ကချငအမျdးသားြပညနယ

(၂) ကရငအမျdးသားြပညနယ

(၃) ကရငနအမျdးသားြပညနယ

(၄) ချငးအမျdးသားြပညနယ

(၅) ဗမာအမျdးသားြပညနယ

(၆) မနအမျdးသားြပညနယ

(၇) တနသ∂ာရ အမျdးသားများြပညနယ

(၈) ရခ'ငအမျdးသားြပညနယ

(၉) k)မးအမျdးသားြပညနယ

(၁၀) ဧရာဝတအမျdးသားများြပညနယ

(၁၁) -------------

(၁၂) -------------

၃။ ဥပေဒြပ/ေရးဆ$ငရာများ (Legislature)

(က) ဖကဒရယြပညေထာငစ'အဆငလ¢တေတာ


21

(၁) ဖကဒရယြပညေထာငစ'အဆငတင

အမျdးသားလ¢တေတာ()င ြပညသ.လ¢တေတာ ဟ.သည

လ¢တေတာ (၂) ရပြဖင ဖEစညးရမည။

(၂) အမျdးသားလ¢တေတာ()င ြပညသ.လ¢တေတာတ'သည

ဥပေဒြပdအာဏာ ညတ.ညမû k)ရမည။

မ)တချက။ ။ညတ.ညမûဟ.ေသာစကားရပက' စáး

စားရန လ'အပသည။ ြပညနယဆ'ငရာ အခငအေရးများ

က' အမျdးသားလ¢တေတာအား အာဏာပ'ေပးရန လ'အပ

လာပါက လ'ပေဆာငရမညနညးလမးက' àကdတငစáးစား

ထားသငသည။22

(ခ) အမျdးသားလ¢တေတာ

(၁) အမျdးသားလ¢တေတာက' သကဆ'ငရာြပညနယဖEစညးပ'

အေြခခဥပေဒပါ ြပqာနးချကများ()ငအည ြပညနယအသး

သးက အေရအတကတ.ညစာ ေစလ¢တသည က'ယစား

လ)ယများ ြဖင ဖEစညးရမည။23

(၂) အမျdးသားလ¢တေတာတငြဖစေစ၊ ြပညသ.လ¢တေတာတင

ြဖစေစ၊ က'ယစားြပd ေရးချယခရမညသ.သည လကk)

တာဝနထမးေဆာငေနသည ြပညသ.ဝနထမး()င တပ

မေတာသား မြဖစေစရ။


ြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ထညသငး အoကြပdချက။

23FCDCC မ)ေရးဆေသာ ဖကဒရယြပညေထာငစ'သမØတြမနမာ('ငင ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ

(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၇၂)(က) - ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစ

အoကေပးများ၏ ြပနလညဆနးစစ ြခငးက' ထ'တ('တြခငး။


22

(၃) အမျdးသားလ¢တေတာက'ယစားလ)ယများ၏ သကတမးက'

(၆) ()စ သတမ)တသည။ က'ယစားလ)ယဦးေရ၏

ထကဝကက' (၃) ()စတစàကမ ေရးချယတငေြမlာက၍

လလ)ယရမည။ လ¢တေတာပထမသကတမးတင က'ယစား

လ)ယဦးေရ၏ ထကဝကသည လ¢တေတာသကတမး၏

ထကဝကသာ ြဖစသည။24

(၄) အမျdးသားလ¢တေတာဥကp q()င ဒ'တယဥကp qတ'က' အမျdး

သားလ¢တေတာ က'ယစားလ)ယများထမ) ဆ(ßမေပး၍

ေရးေကာကတငေြမlာကရမည။ အမျdးသား လ¢တေတာ

ဥကp q ()င ဒ'တယ ဥကp qတ'သည ြပညနယတစခ'တညး()င

လ.မျdး တစမျdးတညးမ) က'ယစားလ)ယများ မြဖစေစရ။25

(ဂ) ြပညသ.လ¢တေတာ

(၁) ြပညသ.လ¢တေတာက' လ.ဦးေရ၊ အကျယအဝနး()င >မdEနယ

အေပwတင အေြခခ၍ ဖEစညးထားေသာ မဆ(ßနယများမ)


(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၇၅)- ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစအoက

ေပးများ၏ ြပနလညဆနးစစြခငးက' ထ'တ('တြခငး။


(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၇၄)- ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ()င ၁၆-၁၇ ရကများတင ချငးမ'င()င

ရနက'န>မdEတ'၌ ပညာk)ငများမ) (၄) ()စအစား (၆) ()စ ၊ (၂) ()စအစား (၃) ()စဟ' ြပနလည

ြပငဆငသတမ)တသည။


23

မဆ(ßk)ငများက ေရးချယတငေြမlာကလ'ကသည

က'ယစား လ)ယများြဖင ဖEစညးသည။26

(ဃ) ဥပေဒြပdပ'

(၁) ြပညေထာငစ'အဆင လ¢တေတာအစညးအေဝးများက'

လ¢တေတာဆ'ငရာ ဥပေဒြပqာနးချကများ()ငအည ကျငးပ

ရမည။

(၂) အဆ'ြပdလာေသာ ဥပေဒတစရပရပက' လ¢တေတာတစရပ

စမ) လတလပစာ သးြခားမေပးဆ'းြဖတရမည။

(၃) ြပညနယအခငအေရးဆ'ငရာ ကစvရပများမ)အပ

လ¢တေတာ အသးသးတင မေပးဆ'းြဖတရာ၌

က'ယစားလ)ယ ထကဝကေကျာ၏ ဆ(ßမြဖငသာ

အတညြပdရမည။27

(၄) ြပညနယအခငအေရးဆ'ငရာကစvရပများ()င ပကသကပါ

က အမျdးသားလ¢တေတာ ၏ ဆ'းြဖတချကသည အတည

ြဖစသည။28


(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၈၂) - ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစ

အoကေပးများ၏ ြပနလညဆနးစစြခငးက' ထ'တ('တြခငး။

27၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလည

ဆနးစစြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ထညသငးချက။




24

(၅) အမျdးသားလ¢တေတာ (Chamber of Nationalities) ()င

ြပညသ.လ¢တေတာ (Chamber of People’s

Representatives) တ'သည ဥပေဒြပdေရးတင အေထာက

အက.ြပdမည လ'အပေသာေရးရာေကာမတများက' လ¢တ

ေတာက'ယစားလ)ယများအတငးမ) ဖEစညး>ပး လ'ပထ'းလ'ပ

နညးများက' ေရးဆြပqာနးေပးရမည။

(၆) လ¢တေတာတစရပရပက အတညြပd>ပးေသာ ဥပေဒoကမး

တစခ'လ'းက' ြဖစေစ၊ တစစတတစပ'ငးက'ြဖစေစ အြခား

လ¢တေတာမ) အတညြပd('ငြခငး မk)လûင လ¢တေတာ()စ

ရပမ) တ.ညေသာက'ယစားလ)ယများြဖင ပ.းတညl(sငးေရး

ေကာမတက' ဖEစညး၍ ညl(sငးအေြဖk)ာ>ပး သကဆ'ငရာ

လ¢တေတာအသးသးသ' ြပနလည ေပးပ'ရမည။29

၄။ ြပညနယဖbစညးပ$ အေြခခဥပေဒ (State Constitution)

(က) ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများသည ြပညနယဖEစညးပ' အေြခခ

ဥပေဒများက' ြပညေထာငစ' ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ၏ အေြခခမ.များ()င

မဆနကျငေစဘ လတလပစာ ေရးဆြပqာနး ကျငသ'းခငk)သည။30




(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၅၀)- ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ()င ၁၆-၁၇ ရကေနတင ENAC မ)

ေပwလစအoကေပးများ၏ ြပနလညဆနးစစြခငးက' ထ'တ('တြခငး။


25

(ခ) ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယများ()င ယငးြပညနယများk) တ'ငးရငး

သားြပညသ. လ.ထ'သည အချdပအြခာအာဏာ၏ မ.ရငးပ'ငk)ငများ

ြဖစoကသည။31

(ဂ) သကဆ'ငရာြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယ၏ ထ.းြခားချကအလ'က

ဥပေဒြပdအာဏာက' လ¢တေတာ (၁) ရပြဖင ြဖစေစ၊ (၂) ရပြဖင ြဖစေစ

လတလပစာ ကျငသ'းပ'ငခငk)သည။

(ဃ) ြပညေထာငစ'အာဏာ၊ ြပညနယအာဏာ()င ြပညေထာငစ'()ငြပညနယတ'

ပ.းတကျငသ'း ရမည ထပတ.ြပdအာဏာများက' သတမ)တြပqာနးရမည။32

(င) ြပညေထာငစ'အာဏာ၊ ြပညနယအာဏာ()င ထပတ.ြပdအာဏာများတင

ထညသငး ေဖာြပထားြခငးမk)သည အာဏာများသည ြပညေထာငစ'

အဖEဝင ြပညနယများတင တညk)သည။33

(စ) ဖကဒရယဒမ'ကေရစြပညေထာငစ'က' ြပညေထာငစ'အဆင၊ ြပညနယ

အဆင()င ေဒသ(πရ အဆင (က'ယပ'ငအ'ပချdပခငရေဒသ၊ ခi'င()င >မdE

နယ34) ဟ.၍ ဖEစညး တညေဆာကရမည။

မ)တချက။ ။ ြပညေထာငစ'အေြခခမ. - ('ငငဖEစညးပ'တင သားေရာက

ထညသငးရန။


(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၃)- ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစ အoကေပး

များ၏ ြပနလညဆနးစစ ြခငးက' ထ'တ('တြခငး။



33 ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစ


34 ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆ - ၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစ



26

(ဆ) ြပညနယဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒတင သကဆ'ငရာ ြပညနယအတငး

အစáအဆက ေနထ'ငခ oကေသာ တ'ငးရငးသားလ.မျdးများ၏စာရငးက'

ြပdစ'ေဖာြပထားရမည။

(ဇ) ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယတင လ¢တေတာ (၂) ရပကျငသ'းရာ၌

(၁) ြပညနယအထကလ¢တေတာက' သကဆ'ငရာ ြပညနယ၏

ထ.းြခားမsအလ'က လ.မျdးက' အေြခခ၍ေသာလညးေကာငး၊

နယေြမေဒသက' အေြခခ၍ေသာလညးေကာငး ေရး

ေကာကတငေြမlာကသည က'ယစားလ)ယများြဖင ဖEစညးရ

မည။35

(၂) ြပညနယေအာကလ¢တေတာက' >မdEနယအေပwတငြဖစေစ၊

လ.ဦးေရအေပwတငြဖစေစ အေြခခေသာ

ေရးေကာကပများ တင ြပညနယသားများက အများဆ'း

အ('ငရသညစနစ ကျငသ'း၍

ေရးချယတငေြမlာကလ'ကသည က'ယစားလ)ယ ြဖင

ဖEစညးရမည။

(ဈ) ြပညနယအစ'းရက' ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယအသးသး၏ ထ.းြခား

ချကအလ'က ဝနàကးချdပစနစ (Chief Minister) ြဖငြဖစေစ၊ ြပညနယ

အàကးအကစနစ (Governor) ြဖငြဖစေစ ဖEစညး('ငသည။

(ည) ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယများအချငးချငး ြပညနယအတငးေရး

ကစvရပများက' ဝငေရာကစကဖကြခငး မk)ေစရ။




27

၅။ အစ$းရဖbစညးပ$ (Forms of Government)

ဖကဒရယဒမ'ကေရစြပညေထာငစ'အစ'းရက' ဝနàကးချdပဦးေဆာငေသာစနစ

(Parliament -ary System) ြဖင ဖEစညးရမည။

၆။ အာဏာခေဝြခငး (Division of Power)

(က) ြပညေထာငစ$အာဏာ

ေအာကပါအာဏာများသည ြပညေထာငစ'တင ထားk)သည။

(၁) ('ငငြခားေရး။

(၂) ေငစကp º ထ'တလ'ပေရး။

(၃) စာတ'က()င ေoကးနနး ဆကသယေရး။

(၄) ('ငငေတာကာကယေရး။

(၅) ြပညေထာငစ'တရားေရး ကù36။

(၆) အေြခခအေဆာကအအ'များ။

(၇) ('ငငသားဆ'ငရာကစvရပများ။

(၈) ြပညေထာငစ'ဘùာေရး။

36 FCDCC မ)ေရးဆေသာ ဖကဒရယြပညေထာငစ'သမØတြမနမာ('ငင ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ

(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၁၀၃) (ခ)- ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစ



28

(၉) ြပညနယတစခ'()င တစခ'က'နသယေရး37

(၁၀) ြပညေထာငစ'ရတပဖE

(၁၁) ြပညနယ နယနမတဆ'ငရာ ကစvရပများ38

(ခ) ြပညနယအာဏာ

ေအာကပါအာဏာများသည ြပညနယများတင ထားk)သည။

(၁) ရတပဖE ()င ြပညနယလ'ြခdေရးတပ။

(၂) ပညာေရး။

(၃) ကျနးမာေရး (ေဆးi' ၊ ေဆးေပးခနး၊ ကျနးမာေရး

ဝနထမးခနအပြခငး၊ ြပညနယ ကျနးမာေရး

ဝနေဆာငမsစသည)။

(၄) တရားေရးကù (ြပစမsဆ'ငရာဥပေဒ - Criminal Laws

()င တရားမမs Civil Laws)။

(၅) လ.မsဖ.လ'ေရး။

(၆) ြပညနယ အေြခခအေဆာကအအ'များ (Local

Infrastructure)။

37 ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၂-၃ ရကေန ENAC - ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစြခငး

အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ချငးမ'င) မ) အoကြပdချက။




29

(၇) ေြမယာ (Indigenous land title၊ land ownership

rights၊ ေြမ၊ သစေတာ၊ ေရ၊ ေရလ'ပငနး()င ဆကစပသည

သယဇာတ အားလ'းပါဝငသည)။39

(၈) ြပညနယသားဆ'ငရာ ကစvရပများ။

(၉) ြပညနယတစခ'အတငး ေြမထ'၊ ေရထ'၊ ေလထ'k)40 သယ

ဇာတများ k)ာေဖြခငး၊ တ.းေဖာြခငး၊ ထ'တလ'ပြခငး()င

ေရာငးချြခငးများ။

(၁၀) ေတာငသ. 41 ၊ အလ'ပသမား၊ လယသမားဆ'ငရာ ဥပေဒ

ြပqာနးချကများ။

(၁၁) ြပညနယဘùာေရး။42

(၁၂) ြပညနယအခနဆ'ငရာကစvရပများ()င အေကာကအခန

ဆ'ငရာကစvရပများ43

(၁၃) ေနအမ၊ ဥပစာ၊ ေြမယာ၊ ပ'ငဆ'ငမsလ¢ေြပာငးြခငးဆ'ငရာ

ကစvရပများ။



40 ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆ - ၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနး

စစြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ထညသငးချက။

41 ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆ - ၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနး


42 ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆ - ၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလည


43၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆ - ၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနး



30

(၁၄) ေဒသ(πရအ'ပချdပေရး()င က'ယပ'ငအ'ပချdပခငရေဒသ

ထ.ေထာငြခငးဆ'ငရာ စညးမျáး သတမ)တချကများ။44

(ဂ) ထပတ,ဥပေဒြပ/အာဏာအ]ãနး45

ေအာကပါအာဏာများသည ြပညေထာငစ'()င ြပညနယများတင ထားk)

သည။ အမျdးသား လ¢တေတာ()င ြပညနယလ¢တေတာအသးသးတ'သည

ေအာကေဖာြပပါ ကစvများတင မမတ' လ¢တေတာတစခ'ချငးစအလ'က

ထပတ.ဥပေဒြပdပ'ငခငအာဏာ k)ေစရမည။

(၁) အခနဆ'ငရာကစvရပများ။

(၂) သဘာဝပတဝနးကျငထနးသမးေရး။

(၃) မ.းယစထ'ထ'ငးေဘးြဖစေစတတေသာ ေဆးဝါးများ။

(၄) ဖား/ေသစာရငးမ)တပ'တငြခငး။

(၅) ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယတခ'အတငးk)

ြပညေထာငစ' ၏ စမကနးàကးများ။

44၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၂-၃ ရကေန ENAC - ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစြခငး

အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ချငးမ'င) မ) ြဖညစကချက။

45FCDCC မ) ေရးဆေသာ ဖကဒရယြပညေထာငစ'သမØတြမနမာ('ငင ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ

(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၁၀၄)- ၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစ



31

(၆) ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယတခ'အတငး ေြမေပw

ေြမေအာက သယဇာတတ.းေဖာထ'တလ'ပြခငး၊ ေရာငးချ

ြခငး။

(၇) ('ငငြခားအစ'းရများ()င က'မmဏများမ) ြပညေထာငစ'အဖE

ဝငြပညနယများသ' ရငး()းြမldပ()ြခငးဆ'ငရာ ကစvရပများ။

(၈) ေရဒယ'()င i'ပြမငသoကား လ'ပငနးများ။

(၉) ဘဏ()င အာမခလ'ပငနးများ။

(၁၀) တကp သ'လ()င အသကေမးဝမး ေကျာငးပညာေရးဆ'ငရာ

ြပqာနးချကများ။

(၁၁) ကျနးမာေရး

(၁၂) ြပညေထာငစ' အဖEဝငြပညနယတစနယမ)တစနယသ'

ြဖတ သနးစးဆငးလျကk) ေသာ

ြမစများ()ငေရေoကာငးဆ'ငရာ စညးမျညးသတ

မ)တချကများ၊ ြပညတငး ပငလယ ေရေoကာငး()င

ကမးi'းတနး သယယ.ပ'ေဆာငေရးဆ'ငရာ စညးမျáး

သတမ)တချကများ (မးရထား၊ သေဘ∂ာ၊ ေလယာáပျ)။

(၁၃) ဒ'ကသညေရးရာ()င ('ငငေရးခ'လsခင။

(၁၄) ရာဇဝတမsဥပေဒ()င တရားမကျငထ'း ဥပေဒများ။

(၁၅) ြပညသ.ဝနထမးေလကျငေရး သငတနးများ။

(၁၆) အလ'ပသမားဆ'ငရာ ဥပေဒြပqာနးချကများ။

(၁၇) က'နသယေရး။


32

(၁၈) လ.ဝငမsàကးoကပေရး။

(၁၉) အကျငပျကြခစားမsတ'ကဖျကေရး အစအမများ (Anti –

Corruption Measures)46

(၂၀) ဆပကမးခန47

(၂၁) လ.မsဖ.လ'ေရး (ြပညေထာငစ' လ.မsဖ.လ'ေရးဆ'ငရာဥပေဒ)48

(၂၂) စကမsလကမsကù49

၇။ ဖbစညးပ$အေြခခဥပေဒဆ$ငရာတရားå$ း (Constitutional Court)

(က) ဖကဒရယ()င ြပညနယအoကားေသာလညးေကာငး ြပညနယအချငးချငး

အoကားေသာ လညးေကာငး 50 ဖEစညးပ' အေြခခဥပေဒ()င ပတသက



47၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစ ြခငး

အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ြပညေထာငစ'အာဏာတင ထားk)မ.အား ထပတ.ြပd အာဏာသ'

ေြပာငးလပ'ေဆာငြခငး။


အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ြပညေထာငစ'အာဏာတင ထားk)မ.အား ထပတ.ြပd အာဏာသ'

ေြပာငးလပ'ေဆာငြခငး။

49FCDCC မ) ေရးဆခေသာ ဖကဒရယြပညေထာငစ'သမØတြမနမာ('ငင ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ

(ဒ'တယမ.oကမး) - မ) ြပညေထာငစ'အာဏာအား ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒ

စာတမး ြပနလညဆနးစစြခငး အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ထပတ.ြပdသ' ေြပာငးလ

သတမ)တြခငး။


အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ချငးမ'င) မ) FCDCC ပ'ဒမ (၁၃၄) (က) က' ြပနလညြဖညစကချက။


33

ေသာအြငငးပားမsများက' ေြဖk)ငးေဆာငရကရနအတက လတလပေသာ

ဖEစညးပ' အေြခခဥပေဒဆ'ငရာ တရားi'းက' ဖEစညးထ.ေထာငရမည။

(ခ) ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒဆ'ငရာ တရားသ.àကးများသည လ¢တေတာက'ယ

စားလ)ယများ၊ အစ'းရအဖEဝငများ()င ('ငငေရးပါတမ) အဖEအဝငများ

မြဖစေစရ။

(ဂ) ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒဆ'ငရာ တရားသ.àကးများ၏ သကတမးသည

အသစထပမ မတ'း('ငေသာ (Non-renewable) ၁၂ ()စ သကတမး

ြဖစသည။

(ဃ) ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒဆ'ငရာ တရားသ.àကးများက' ေအာကပါအတ'ငး

ေရးချယဖE စညးရမည။

(၁) ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒဆ'ငရာ တရားသ.àကးအဖEက' ြပည

ေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယ အသးသးမ) တစဦးကျစ

ေစလ¢တေသာ တရားသ.àကးများြဖင ဖEစညးရမည။

မ)တချက။ ။တရားသ.àကး ေရးချယမs()င ပတသက

၍ သကဆ'ငရာ ြပညနယ ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒတင

ြပqာနးရမည။51

(၂) တရားသ.àကးအဖEဝငများထမ) တစဦးက' တရားသ.àကးချdပ

(အေခwအေဝwက' ြပနလညညl(sငးရန) အြဖစ ေရးချယ

တငေြမlာကရမည။ တရားသ.àကးချdပ အပါအဝင တရား




34

သ.àကးအဖE၏ အမညစာရငးက' အမျdးသားလ¢တေတာသ'

တငသငး၍ အတညြပdချက ရယ.ရမည။52

(င) ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒဆ'ငရာ တရားသ.àကးအဖEဝငတစဦးဦးသည

ဥပေဒတစရပရပက' ေဖာကဖျကပါက လတလပေသာ

စ'စမးစစေဆးေရး ေကာမk)င ဖEစညး>ပး စ'စမးစစေဆးရမည။

ေကာမk)င၏ စ'စမးေတE k) ချကက' အမျdးသားလ¢တေတာသ'

တငြပအစရငခရမည။ စ'စမး စစေဆးေရးေကာမk)င၏

တငြပချကအေပwတင အမျdးသားလ¢တ ေတာက ဆ'းြဖတြခငးြပd

လ'ပရမည။

၈။ လတလပေသာ ေကာမçXငများ53

(က) အကျငပျကြခစားမsတ'ကဖျကေရးေကာမk)င (Anti – corruption

commission)

(ခ) ေရးေကာကပေကာမk)င (Election Commission)

(ဂ) ခြခားဆကဆမsပေပျာကေရး()င လ.အခငအေရးေကာမk)င (Anti –

discrimination and human rights Commission)

52၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆ - ၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစ

ြခငး အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ထညသငးချက - တရားသ.àကးချdပဟ.ေသာ အေခwအေဝw

အား ြပနလညညl(sငးရန။




35

မ)တချက။ ။ Multiple – Source ြဖင ဖEစညးရန()င အရပဘက

အဖEအစညးများ ပါဝငလာရန()င ၎ငးေကာမk)ငများသည တရားစဆ'

('ငခင၊ တရားစဆ'ခ('ငခင k)ရမည။

၉။ လကနကက$ငတပဖbများ (Armed Forces)

(က) လ$ြခ/ေရး8Xငကာကယေရးဆ$ငရာအေြခခမ,များ

(၁) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာ()င လ'ြခdေရးဆ'ငရာ

တပဖEများ 54 အားလ'းသည ဒမ'ကေရစနညးကျ

ေရးေကာကတငေြမlာကထားေသာ အရပသားအစ'းရ၏

ကပကမs()ငအ'ပချdပမs ေအာကတငk)ရမည (Civilian

Supremacy)။

(၂) အချdပအြခာအာဏာက' ကာကယရန ('ငငသားတ'ငး၌

တာဝနk)သည။

(၃) ဖကဒရယြပညေထာငစ'၏ လ'ြခdေရး()င ကာကယေရး

မ.ဝါဒသည လ.သားလ'ြခd မs55 က' အေြခခရမည။

54ရတပဖE၊ ေထာကလ)မးေရးတပဖE ()င အြခားလကနကက'ငတပဖEများ အားလ'းပါဝငသည။

55(က) ပတဝနးကျငလ'ြခdမs (ခ) ကျနးမာေရးလ'ြခdမs (ဂ) စးပားေရးလ'ြခdမs (ဃ) တက'ယရည

လ'ြခdမs (င) လ.မsအသ'ငး အဝ'ငးလ'ြခdမs (စ) ('ငငေရးလ'ြခdမs (ဆ) စားနပရကာလ'ြခdမs။


36

(၄) ဖကဒရယြပညေထာငစ'အဆင လ¢တေတာ()စရပသည

ြပညေထာငစ'၏ လ'ြခdေရး ()င ကာကယေရးဆ'ငရာ မ.ဝါဒ

များ()င ဥပေဒများက' ြပdစ'ြပqာနးေပးရမည။

(၅) ကာကယေရး()င လ'ြခdေရးဆ'ငရာ အသ'းစရတများက'

သကဆ'ငရာ လ¢တေတာက စစစအတညြပdေပးရမည။56

(၆) လ'ြခdေရး()ငကာကယေရး ကùများတင တာဝနk)ေသာ

ဝနထမးအဖE အစညးများ ြဖစသည ဝနàကးဌာနများသည

ဌာနပ'ငစးပားေရးဆ'ငရာ လ'ပငနးများ လ'ပေဆာင ခင

မk)ေစရ။57

(၇) ြပညေထာငစ'တင

အရပသားအစ'းရအ'ပချdပမsေအာကတင k)ေသာ

တပမေတာ တစခ'တညးသာ ထားk)ရမည။

(၈) ြပညေထာငစ'တပမေတာ အ>မတမးတပဖE၏ စ'ေပါငး

အငအားသည စစကာလမ) လ၍58 ြပညေထာငစ'လ.ဦးေရ

၏ (ဝ.၅%) ေအာကတင k)ရမည။

(၉) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာ 59 သည ('ငင၏

အချdပအြခာအာဏာက' ထပါးလာမည ြပညပကျºးေကျာမs

တ'က' ကာကယရန တာဝနk)သည။








37

(၁၀) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာသည တ'ငးရငးသား

လ.မျdးေပါငးစ' ြပညသ. လ.ထ'တစရပလ'း၏ အကျdး

စးပား60က' ကာကယရနြဖစသည။

(၁၁) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာသည တ'ငးရငးသား

လ.မျdးများ၏ စ'ေပါငး အခငအေရး၊ စ'ေပါငးရပ'ငခငများ

(Collective Rights)၊ လ.တစဦးချငးစ၏ အေြခခအခင

အေရးများ (Individual Rights) က' မထပါးေစေသာ

အမျdးသား လ'ြခdေရးက' ေဖာေဆာငရန ြဖစသည။

(၁၂) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာသည ေဒသ(πရလ'ြခd

ေရး၊ ('ငငတကာ လ'ြခdေရး()င >ငမးချမးေရးအတက

('ငငတကာ()င ပ.းေပါငးေဆာငရကမsများက' ြမlငတင

ရမည။

(၁၃) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာသည ('ငငတကာ

လ.အခငအေရးဥပေဒ()င လ.သားချငးစာနာေထာကထား

သညဥပေဒများ၊ ဖကဒရယြပညေထာငစ' ဖEစညးပ'

အေြခခ ဥပေဒပါ ြပqာနးချကများ()င ဥပေဒများက'

ေလးစားလ'က နာရမည။

(၁၄) သဘာဝကပေဘးအ(πရာယများ()င ကယဆယေရးဆ'ငရာ

လ'ပငနးများက' ထေရာကစာ ေဆာငရက('ငရနအတက

ဖကဒရယြပညေထာငစ' တပမေတာ၏ အငအားက' အသ'း

ြပdခင k)သည။

59ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာသည oကညးတပ၊ ေရတပ၊ ေလတပများက' ဆ'လ'သည။

60လ.တစေယာက သ'မဟ'တ လ.တစစ'၏ အကျdးစးပားအတကမဟ'တဘ တ'ငးရငးသားလ.မျdး

ေပါငးစ'၏ ဘ'အကျdးစးပားက' ဆ'လ'သည။


38

(၁၅) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာသည ('ငငေရးတင

ဝငေရာက စကဖကြခငး၊ လ.ပ'ဂõdလ သ'မဟ'တ ('ငငေရး

ပါတတစရပရပ၏ ဩဇာခြဖစြခငးတ'မk)ေစဘ ('ငငေရး

အရ အမ)အခ'ကငးသည စမးရညြပညဝေသာ ေခတမ

တပမေတာ61 (Professional Army) ြဖစရမည။

(၁၆) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာက' တ'ငးြပည၏ ('ငင

ေရး၊ စးပားေရး အေြခ အေနများ()င က'ကညေသာ

စမးရညြပညဝသည ေခတမတပမေတာ62 အြဖစ ဖEစညး

ရမည။

(၁၇) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာ၏ ကာကယေရး ဆ'င

ရာကùများတင တာဝနယ.ေဆာငရက('ငသည အမျdး

သမးများပါဝငမsက' ြမlငတငသားရမည။

(၁၈) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာတင လ.မျdး၊ ဘာသာ၊

အသားအေရာင၊ လငတ' အေပwအေြခခ>ပး ခြခားဆကဆ

မs မk)ေစရ။

(၁၉) ဖကဒရယြပညေထာငစ'၏ အမျdးသားစစမsထမး ဥပေဒက'

ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယများ()ငညl( sငး၍ ြပqာနးရ

မည။

(၂၀) စစပညာေလကျငသငoကားပ'ချေရး သငတနးေကျာငး

အသးသးအတက စစဘက ဆ'ငရာဘာသာရပများအြပင


ြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) Professional Army ဟ.ေသာ အဓပmာယအား

စမးရညြပညဝေသာ ေခတမတပမေတာဟ' အဓပmာယ ဖငဆ'ြခငး။

62လကနက()င အတတပညာကxမးကျငမsက' ဆ'လ'သည။


39

ဒမ'ကေရစ အေြခခကျငစáများ၊ လ.အခငအေရး ဆ'ငရာ

ဘာသာရပ၊ ('ငငတကာ၏ လ.သားချငးစာနာ ေထာက

ထားြခငး ဆ'ငရာဥပေဒများ၊ ဖကဒရယဒမ'ကေရစ

ြပညေထာငစ'ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ အပါအဝင အြခား

လ'အပေသာ ဘာသာရပများက' သငi'းä¢နးတမးများ

ြပdစ'၍ ေရးဆြပqာနးေပးရမည။

(၂၁) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာသား တစဦးဦးသည

သကဆ'ငရာ နညးဥပေဒများ၊ ဌာနဆ'ငရာ လ'ပထ'းလ'ပ

နညးများ()င က'ကညမsမk)ဘ အြခားလ'ြခdေရး ဆ'ငရာ()င

ဌာနဆ'ငရာအသးသးသ' ေြပာငးေi¢Eတာဝန ထမးေဆာင

ြခငး မk)ေစရ။

(၂၂) ဖကဒရယြပညေထာငစ' ကာကယေရးအတက

ဖEစညးထား ေသာ တပမေတာသည

တရားဥပေဒစ'းမ'းေရး()င ြပညသ. ဘဝလ'ြခdေရးအတက

ဖEစညးထားေသာ ြပညေထာငစ' ရတပဖE၊ ြပညနယ

ရတပဖEတ' ()င သးြခားထားk) ရမည။

(၂၃) ြပညေထာငစ'ရတပဖE၊ ြပညေထာငစ'လ'ြခdေရးတပဖE၊ ြပည

ေထာငစ' ေထာကလ)မးေရး တပဖEများသည ြပညထေရး

ဝနàကး၏ ကပကမs()င အ'ပချdပမs ေအာကတင k)သည။

(၂၄) ြပညေထာငစ'ရတပဖE ()င ြပညနယရတပဖEတ'က' သးြခား

စ ဖEစညးရမည။


40

(၂၅) ြပညနယကာကယေရးတပ63 ဖEစညးခငk)သည။ ၄ငးအား

ြပညနယအစ'းရမ) အ'ပချdပကပကရမည။ ('ငငလ'ြခdေရး

အေရးေပwအေြခအေနတင လညးေကာငး၊ သဘာဝကပ

ေဘးအ(πရာယများ()င ကယဆယေရးဆ'ငရာ လ'ပငနး

များက' ထေရာကစာ ေဆာငရက('ငရနအတကေသာ

လညးေကာငး၊ ြပညေထာငစ'အစ'းရမ) ြပညနယလ'ြခdေရး

တပဖEများ၏ အငအားက' သကဆ'ငရာ ြပညနညအစ'းရ၏

ခငြပdချကြဖင အသ'းြပdခငk)သည။

(ခ) အမျ/းသားကာကယေရး8Xင လ$ြခ/ေရးေကာငစ

(၁) ဖကဒရယြပညေထာငစ'၏ အမျdးသားကာကယေရး()င

လ'ြခdေရးေကာငစက' ဖEစညးရမည။ ၎ငးေကာငစတင

ြပညနယကာကယေရး()င လ'ြခdေရးေကာငစများမ)

အနညး ဆ'းတစဦးစအပါအဝင ေကာငစဝင စ'စ'ေပါငး၏

(၃၀) ရာခ'င(sနး ထကမေကျာေသာ ြပညေထာငစ'အဆင

ပ'ဂõdလ များြဖင ဖEစညးရမည။64

(၂) ြပညနယအစ'းရလကေအာကတင ြပညနယအဆင

ကာကယေရး()င လ'ြခdေရး ေကာငစ၊ ြပညနယအဆင

ကာကယေရးဝနàကးဌာနများက' ဖEစညးခငk)သည။

63၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၁၆-၁၇ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနး

စစြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ြဖညစကချက။




41

(ဂ) ဖကဒရယြပညေထာငစ$တပမေတာစ$ဖbပ$65

(၁) ဖကဒရယြပညေထာငစ'၏ စ'ေပါငးအ>မတမး စစတပ

အငအားသည ြပညေထာငစ' လ.ဦးေရ၏ ဝ.၅% ထက

ပ'>ပးမk)ေစရ။ လ'အပသည အချနတင အငအားြဖညတငး

('ငရန အရတပဖEများ ထားk)ရမည။

(၂) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာက' ြပညေထာငစ'အဖE

ဝင ြပညနယများမ) အချdးကျ ေစလ¢တေသာတပများြဖင

ဖEစညးရမည။

(၃) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာဖEစညးရာတင အဆင

ဆငတ'ငး၌ ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယများk) လ.ဦးေရ

အေပwအေြခခ၍ အချdးကျက'ယစားြပd ပါဝင('ငခငk)

ရမည။

(၄) ဖကဒရယြပညေထာငစ'တပမေတာတင oကညးတပ၊ ေရ

တပ()င ေလတပတ'က' သးြခားစ ဖEစညး>ပး တာဝနများ က'

တကျေသချာစာ ခေဝသတမ)တ ေပးရမည။

(၅) ြပညေထာငစ'တပမေတာက' စမကပကရန စစဦးစးများ

အဖEက' ြပညနယများမ) အေရအတကတ.ညစာ ေစလ¢တ

ေသာ စစဦးစးမöးများြဖင ဖEစညးရမည။ ယငးစစဦး

65UNFC အဆ'ြပdခေသာ ဖကဒရယဒမ'ကေရစြပညေထာငစ'၏ လ'ြခdေရး()င ကာကယေရး

ဆ'ငရာမ.ဝါဒများမ) ထ'တ('တချက။


42

စးေကာမတသည ကာကယေရးဝနàကး၏ ကပကမs()င

အ'ပချdပမsေအာက တငk)သည။66

(၆) ကာကယေရးဦးစးချdပတစဦးက' ၄ငးတ'အဖEထမ) ၂ ()စ

သကတမးကာလအတက အလ)ညကျေရးချယ ခနအပ

ရမည။

(၇) ကာကယေရးဦးစးချdပ၊ ဒ'ကာကယေရး ဦးစးချdပ()င

oကညး၊ ေရ၊ ေလ၊ ဦးစးချdပတ'သည လ.မျdးတစမျdး

စြဖစရမည။

(၈) ြပညေထာငစ'တပများအား ြပညနယများတင ေနရာချထား

ရန လ'အပပါက ြပညေထာငစ'ဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ၊

သကဆ'ငရာ ြပညနယဖEစညးပ' အေြခခဥပေဒများ()င

အညသာ ြပdလ'ပရမည။

မ)တချက။ ။သကဆ'ငရာြပညနယ()င ၎ငးြပည

နယk) ြပညသ.လ.ထ' တ'၏ သေဘာထားက' ရယ.ရမည။

(၉) ဖကဒရယြပညေထာငစ' တပမေတာ၏ oကညးတပ၊

ေရတပ၊ ေလတပတ' အတက သးြခားစစတကp သ'လများ

ဖEစညးတညေထာငရမည။ ယငးတကp သ'လများတင ြပည

ေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများမ) အချdးကျ တကေရာက

သငoကားခငk)ေစရ မည။

(ဃ) ြပညနယကာကယေရးတပ


ဆနးစစြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ြဖညစကချက။


43

(၁) ြပညေထာငစ'အဖEဝင ြပညနယများသည ဖကဒရယြပည

ေထာငစ'တပမေတာ စ'စ'ေပါငးတပအငအား၏ (၁၀)

ရာခ'င(sနးမေကျာေသာ ြပညနယကာကယေရးတပက'

ဖEစညးခင k)သည။67

(၂) ြပညနယကာကယေရးတပအငအား

အများဆ'းြပညနယ၏ တပအငအားသည

ကာကယေရးတပအငအား အနညးဆ'း ြပညနယ၏

တပအငအားထက သ'းဆ မေကျာရ။68

(၃) ြပညနယကာကယေရးတပက' ြပညနယအစ'းရမ)

တ'ကi'က အ'ပချdပကပက ရမည။

('ငငလ'ြခdေရးအေရးေပw အေြခ အေနတင

ြပညေထာငစ'ဖEစညးပ'၊ ြပညနယ ဖEစညးပ'

ဥပေဒ()ငအညသာ ြပညနယကာကယေရးတပက' ြပည

ေထာငစ'အစ'းရမ) အသ'းြပdခင k)ရမည။

(၄) ြပညနယကာကယေရးတပများက' သကဆ'ငရာ ြပည

နယ၏ လ'အပချက()ငအည ကာကယေရးဆ'ငရာ အဂ∂ ါရပ

များ စ'လငစာြဖင ဖEစညး('ငသည။




ြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ြဖညစကချက။


44

မ)တချက။ ။ြပညနယအချငးချငးoကားတင အင

အားကာြခားမs àကးမားလာြခငးက' စáးစားသငသည။69

(၅) ြပညနယအတငး တရားမဝငလကနကက'ငအဖEအစညး

များ()င သကဆ'ငေသာ ကစvရပများ ေပwေပါကလာပါက

သကဆ'ငရာြပညနယက တာဝနယ. ေြဖk)ငးရမည။

လ'အပ ပါက ြပညေထာငစ'၏ အက.အညက'

ရယ.('ငသည။70

၁၀။ ေရးေကာကတငေြမíာကပ$စနစ (Electoral System)

(က) အများစ'အ('ငရသညစနစ (Plurality System) – FPTP (First Past the

Post)

(ခ) ၅၀ + ၁ % စနစ (အများဆ'း အ('ငရသ.()စဦး ြပန>ပးအေရးေကာကခ

သညစနစ- True Majority)

(ဂ) အချdးကျစနစ (Proportional Representation)၊ အ('ငရပါတàကး

များအား လ¢မးမ'း အ('ငရရန71 (Open and Close List)72




ဆနးစစြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ရနက'န) မ) ြဖညစကချက။

71၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၂-၃ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနးစစြခငး

အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ချငးမ'င) မ) ြပညတငးြပညပ ပညာk)ငများမ) အဓပmာယဖငဆ'ချက။


45

(ဃ) အြခားေသာေရးချယစရာမေပးြခငး (ေခw) (Alternative Voting (aka)

Instant Runoff Voting) (အများဆ'း ၃ ခ'က' ဦးစားေပးရန)73



73၂၀၁၈ ခ'()စ၊ မတလ ၂-၃ ရကေန ENAC – ဖကဒရယမ.ဝါဒစာတမး ြပနလညဆနး

စစြခငးအလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ချငးမ'င) မ) ြပညတငးြပညပ ပညာk)ငများမ) အဓပmာယဖငဆ'ချက။


46

ေနာကဆကတများ

(က) အဓပìာယဖငဆ$ချကများ (Definitions)

(၁) ဖကဒရယစနစ (Federalism)74

ဖကဒရယစနစဆ'သညမ)ာ ဗဟ'အစ'းရ()င ေဒသအလ'ကအစ'းရများ (ြပည

နယ၊ တ'ငး သ'မဟ'တ တ'ငးေဒသàကးများ) အoကား အ'ပချdပေရး၊ ဥပေဒ

ြပdေရး()င တရားစရငေရး အာဏာတ'က' ေဝမûသည (သ'မဟ'တ) ခေဝ

ပ'ငးြခားထားသညစနစြဖစ>ပး အဆ'ပါ ြပညနယ()ငတ'ငး အစ'းရတ'၏

လ'ပပ'ငခငအာဏာများက'လညး ဖEစညးပ'အေြခခ ဥပေဒတင ြပqာနးထား

သည။

(အ(ßယ('ငင၊ ဂျာမန('ငင()င အေမရကန('ငငတ'အားလ'းသည ဖကဒရယ

('ငငများ ြဖစoကသည။ သ'ေသာ ဗဟ'အစ'းရ()င ြပညနယ()င တ'ငးအစ'းရ

တ' oကား ခေဝပ'ငးြခားထားသည လ'ပပ'ငခငအာဏာများမ)ာ ကြပားoက သည။)

(၂) အာဏာခေဝြခငး (Division of Powers)75

ဗဟ'အစ'းရေအာကတငk)သည ြပညနယ()ငတ'ငးအစ'းရများ()င ဗဟ'အစ'းရ

တ' oကား လ'ပပ'င ခငအာဏာက' ေဒါငလ'က ခြခားသတမ)တြခငး သ'မဟ'တ

အ'ပချdပေရး၊ ဥပေဒြပqာနးေရး ()င တရားစရငေရးတ' oကား ေဝမûလ'ပပ'ငခင

အာဏာက' အလျားလ'က သတမ)တလ'ကြခငးက' ဆ'လ'သည။ ဗဟ'အစ'းရ


အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ချငးမ'င) မ) ြပညတငးြပညပ ပညာk)ငများ၏ အဓပmာယဖငဆ'ချက။




47

သည ('ငငြခားေရးရာကùတင လ'ပပ'ငခငအာဏာk)>ပး ြပညနယ()င

တ'ငးေဒသàကး အစ'းရများသည ေဒသခအစ'းရများအေပw အာဏာk)သည။

(၃) အာဏာများက$ ပ$ငးြခားြခငး (Separation of Powers)76

များေသာအားြဖင အာဏာများက' အလျားလ'က ပ'ငးြခားထားြခငးက'

ရညä¢နးသည (အထက၌ ေဖာြပထားသည နပါတ (၂) က' oကညပါ)။

အချdEေသာအာဏာများက' ခေဝထား ('ငေြခk)ြခငးက' ဖယထ'တမထားေပ။

ဥပမာ - ဥပေဒြပqာနးေရးမùdငက ဥပေဒများက' ေရးဆြပqာနး('ငသည။

သ'ေသာ ထ'ေရးဆလ'ကသည ဥပေဒများက' ('ငငေတာသမØတ (k)ခလûင) က

အကျdးသကေရာကြခငး မk)မ လကခြပqာနးေပးရသည။

(လ.သများသည အာဏာပ'ငးြခားြခငး ဥပမာတစခ'မ)ာ ဥပေဒြပqာနးေရးမ)

ြပdလ'ပသည တရားi'းများ၏ ဘာသာြပနဥပေဒများြဖစ>ပး ထ'ဥပေဒများ

သည ဖEစညးပ'အေြခခ ဥပေဒ()င က'ကညမs k)မk)က' စစစရသည။)

(၄) ထပတ,ြပ/အာဏာ (Concurrent Power)77

လ'ပပ'ငခငအာဏာများတ.ညသည အစ'းရအဖEများoကား (သ'မဟ'တ) ဗဟ'

အစ'းရ()င ၎ငး၏ လကေအာကတငk)သည ြပညနယ()ငတ'ငးများ oကားတင

အာဏာမûေဝ သ'းစြခငးက' ထပတ.ြပd အာဏာဟ'ေခwသည။






48

များေသာအားြဖင ဗဟ'အစ'းရသည ြပညနယ()ငတ'ငး အစ'းရတ'( )င

အခနေကာကခခင အာဏာ များက' မûေဝoကေလk)သည။ ဥပမာ -

အေမရကန ('ငင။

(၅) îကငးကျနအာဏာ (Residual Power)78

�ကငးကျနအာဏာဆ'သညမ)ာ အာဏာများက' က'နစငသားေအာင သကဆ'င

သည အစ'းရအဖE အသးသးထသ' ေနရာချ>ပးသညေနာက ကျနk)('ငသည

အာဏာများက' အချdEေသာ အစ'းရအဖEများတင àကdတငေပးအပထားြခငး

ြဖစသည။ တနညးအားြဖငဆ'ရေသာ ေပးအပလ'က>ပး ကျနေနသည

အာဏာများသည �ကငးကျနအာဏာ ြဖစသည။

(၆) အထတအထပအာဏာ (Supremacy Power)79

ေပးအပသမû အြမငဆ'းအာဏာသည (အြခားအာဏာများထက သာလန

သည) အထတအထပ အာဏာြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင ('ငငေတာ၏

ဖEစညးပ' အေြခခဥပေဒ ြပqာနးချကများသည သာမနအားြဖင ဥပေဒြပqာနး

ေရးမùdငမ) ေရးဆြပqာနးသည က'ကညမsမk)သည ဥပေဒများ()င (sငးယ)á

လûင သာလနေနသည။ အကယ၍ ဥပေဒ()စရပ ပဋပက ြဖစပါက

ြပညေထာငစ'မ) ြပqာနးသည ဖကဒရယဥပေဒသည ြပညနယမ)ြပqာနးသည

ြပညနယဥပေဒထကသာလနသည။ ဆ'လ'သညမ)ာ ဥပေဒ()စရပ မသင

ြမတ('ငသည အခါတင အထကက'ယစားလ)ယများမ) တငသငး သညဥပေဒ






49

များသည လကေအာကခ က'ယစားလ)ယများမ)ြပqာနးသည ဥပေဒများထက

ေအာငြမငစ>မ ြဖစသည။

(၇) ြပညနယဖbစညးပ$ အေြခခမ,များ (Principle of State Constitution)80

ဤအေြခခမ.များသည ြပညနယတစခ'စ၏ အာဏာများက' အတအကျ

သတမ)တေပး>ပး ထ'အာဏာများက'လညး ကနသတေပးသည။ သာဓက

အေနြဖင ဒမ'ကေရစ('ငငတင သတငး မဒယာ လတလပခငက' မညသည

ြပညနယတငမ) ကနသတခငမk)ြခငးြဖစသည။ ဥပမာ - ကေနဒါ('ငင()င

အေမရကန('ငင။

(၈) ဖကဒရယဖbစညးပ$အေြခခဥပေဒ အေြခခမ, (Principle for a Federal

Constitution)81

ဗဟ'အစ'းရ()င ၎ငး၏လကေအာကခ ြပညနယများ၏ ဆက( ¢ယမsက' ေဖာြပ

သည အေြခခမ. ြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင ဗဟ'အစ'းရသည သ.၏ သးသန

အာဏာြဖင ေငစကp ºများက' ထ'တေဝသည။ ြပညနယအစ'းရတ'သည ပ'မ)န

အားြဖင ြပညနယတငးk) ြပညသ.လ.ထ'တ'၏ အစအစáများက' တာဝနယ.

ေပးရသည။ ြပညနယအစ'းရ()င ဖကဒရယြပညေထာငအစ'းရ တ'သည

မမတ'၏ လ'ပပ'ငခင အာဏာများက' လတလပစာ ကျငသ'းေလk)သည။






50

(၉) ဒမ$ကေရစ (Democracy)82

(၁) ပါတစ' ဒမ'ကေရစစနစြဖစရမည။

(၂) ြပညေထာငစ'အဖEဝငြပညနယများ()င ယငးြပညနယများk) ြပညသ.

လ.ထ'များသည အချdပအြခာအာဏာ၏ မ.ရငးပ'ငk)ငများ

ြဖစoကသည။83

(၃) လ.အခငအေရးက' ေဖာေဆာငေပးသည ဒမ'ကေရစ ြဖစရမည။

(၄) တရားဥပေဒစ'းမ'းေရး၊ လတလပသညတရားစရငေရး၊ ဥပေဒေk) E

ေမ)ာကတင တနးတ. ညမûမs k)ရမည။

(၅) လûdE ဝ)က၊ တ'ကi'က၊ ပ'မ)န၊ လတလပ>ပး တရားမûတေသာ ေရး

ေကာကပ k)ရမည။

(၆) ('ငငေရး၊ လ.မsေရး()င စးပားေရးြဖစစáတင ြပညသ.လ.ထ'မ)

လတလပစာ ပါဝငခင k)ရမည။

(၇) တာဝနခမs၊ တာဝနယ.မs()င ပငလငးြမငသာမs k)ရမည။

(၁၀) ြပညေထာငစ$စနစ (Union)84



83FCDCC ေရးဆေသာ ဖကဒရယြပညေထာငစ'သမØတ ြမနမာ('ငငဖEစညးပ'အေြခခဥပေဒ

(ဒ'တယမ.oကမး) ပ'ဒမ (၃) - ၂၀၁၈ ခ'()စ မတလ ၂-၃ ရကေနတင ENAC မ) ေပwလစ



51

အစ'းရအဖEများ()င တ'ငးေဒသနယေြမများမ) အစ'းရအသးသးတ' မမတ'ဆ(ß

အေလျာက တစခ'တညးအြဖစ အတ.တကစ'ေပါငးoက>ပး ပ'မ'ထေရာကသည

('ငငေရးအဖEအစညးက' တညေထာင လ'ကoကြခငးက' ြပညေထာငစ'ဟ'

ေခwသည။ ဤြဖစစáသည ဖကဒရယ ြပညေထာငစ' လညးြဖစ('ငသည။

(အေပwမ) နပါတ - ၁ က' oကညပါ)

(၁၁) က$ယပ$ငြပoာနးခင (Self-Determination)85

လ.အ'ပစ'များ (သ'မဟ'တ) ('ငငများသည များေသာအားြဖင အြခားသ.များ()င

ပ.းေပါငး၍ ြပညေထာငစ'တညေဆာကရန သ'မဟ'တ သးြခား('ငငေရး

ပ'စတစခ'က' စစáေဆာငရကရန မမတ'၏ ('ငငေရးအစအမများက'

က'ယပ'ငဆ'းြဖတ('ငသည အခငအာဏာက'ဆ'လ'သည။

(၁၂) 8$ငငသားတ$၏ တနးတ,အခငအေရး (Equality of Citizens)86

ဥပေဒမျကေမ)ာက တ.ညသညအေြခေနတင ('ငငေတာ အရာk)တ'က တ.ညစာ

ဆကဆကာ လ.တ'ငးက' လ.မျdး၊ ဘာသာ၊ ('ငငသားတ'က' အေoကာငးြပd၍

မဟ'တဘ တနးတ.သည အခငအေရး က'ရk)ေစသည မ.ဝါဒြဖစသည။ ထ'()င

ဆနကျငဘကမ)ာ ခြခား ဆကဆြခငး ြဖစသည။

(၁၃) တစြပညေထာငစနစ (Unitary System)87








52

တစြပညေထာငစနစဆ'သညမ)ာ ဗဟ'အစ'းရက အာဏာက' ဗဟ'မ)ေန၍

ချdပက'ငထားသည စနစြဖစသည။ သ'ေသာ တစခါတစရတင တစြပည

ေထာင အစ'းရက ေဒသ(πရအဆငတင ြပဿနာများေြဖk)ငး('ငရနအတက

ဗဟ'ချdပက'ငသည အခငအာဏာက' ေြဖေလûာ တတသည။ ဥပမာ -

အငဒ'နးk)ား('ငင()င ကငညာ('ငင။

(၁၄) ပါတစ$ ဒမ$ကေရစစနစ (Multi-Party Democracy)88

ပါတစ'ဒမ'ကေရစစနစဆ'သညမ)ာ ('ငငေရးပါတများက' လတလပစာ ဖEစညး

ေစ>ပး ၎ငးတ'၏ ('ငငေရးခယ.ချကများ()င ထပတ.ကျသည ေနာကလ'က

သ.များက' အလနအမငး ကနသတချကများမလ'ပဘ စညးi'းk)ာေဖေစ

ရနြဖစသည။ က'ယစားလ)ယများ လတလပသည ေရးေကာကပ ဝင('ငသည

အခငအာဏာများအထ ပါဝငသည။

(၁၅) ဖကဒရယ ဒမ$ကရကတစ ြပညေထာငစ$ (Federal Democratic Union)89

ြပညနယများတင သသာထငk)ားသည အာဏာများက' ဒမ'ကေရစနညးကျကျ

ကျငသ'း('င သည စနစတစခ'ြဖစသည။ ဤစနစမျdးတင ဖကဒရယအစ'းရ()င

ြပညနယအစ'းရတ'သည တကျစာ သတမ)တထားသည အာဏာများk)>ပး

()စဘကလ'း ထပတ.ကျငသ'း('ငသည ထပတ.ြပdအာဏာများ လညးk)သည။








53

ထ'စနစက' ဖကဒရယ ဒမ'ကေရစစနစ သ'မဟ'တ ဒမ'ကရကတစဖကဒရယ

ြပညေထာငစ'စနစဟ' ေခwသည။

(၁၆) ဗဟ$ချ/ပက$ငမ~က$ ေလ}ာချြခငး (Decentralization)90

တစြပညေထာငစနစတင ဗဟ'အစ'းရမ) မမက'ယတ'င ကျငသ'းပ'ငခငk)သည

အာဏာများက' ြပညနယ()င ေဒသ(πရအစ'းရတ'က' ကျငသ'းေစြခငးက'

ဗဟ'ချdပက'ငမsက' ေလûာချြခငးဟ' ေခwသည။

(၁၇) အာဏာဆငက အပ8Xငးြခငး (Devolution)91

လကေအာကခ အစ'းရအဆငဆငအား အခငအာဏာများက' ကျငသ'းေစြခငး

က' အာဏာဆငကအပ()ငးြခငးဟ'ေခwသည။ အာဏာဆငကအပ()ငးြခငး

သည ဗဟ'ချdပက'ငခင ေလûာချြခငး()င တ.ေကာငးတ.('ငသည။ ေဒသ(πရ

ဆ'ငရာ က'ယပ'ငအ'ပချdပခင သ'မဟ'တ အသ'းအ(sနးများ ေလျာရေနလûင

ဖကဒရယစနစ()ငပင ဆငတ.('ငသည။

(၁၈) က$ယပ$င အ$ပချ/ပခင (Self-Government or Self-Rule)92








54

လ.ထ'က' လ.ထ'က'ယတ'ငမ) သ'မဟ'တ လ.ထ'က'ယစားလ)ယများမ) က'ယတ'င

အ'ပချdပသည စနစြဖစသည။ (အေပwမ) ဒမ'ကေရစစနစက' ြပနoကညပါ)

(၁၉) ေဒသ8òရဆ$ငရာ က$ယပ$ငအ$ပချ/ပခင (Regional Autonomy)93

တစြပညေထာငစနစအစ'းရ သ'မဟ'တ ဖကဒရယစနစကျငသ'းသည

ြပညနယတစခ'ခ'က လကေအာကခေဒသများသ' အ'ပချdပေရးအခငအာဏာ

ကျငသ'းခငြပdြခငးက'ဆ'လ'သည။

(၂၀) မ}ေဝ အ$ပချ/ပေစြခငး (Shared Rule)94

မညသညစနစတငမဆ' အဆငဆငေသာ အစ'းရတ'က သးြခားစေသာ

လညးေကာငး၊ အတ.တက ေသာလညးေကာငး မûေဝအာဏာကျငသ'းြခငးက'

မûေဝအ'ပချdပြခငးဟ' ေခwသည။

(ခ) အနာဂတြမနမာ8$ငငတငကျငသ$းမည ဖကဒရယစနစ (ဖကဒရယဒမ$ကေရစ)95


အလ'ပi'ေဆးေ(းပ (ချငးမ'င) မ) ြပညတငးြပညပ ပညာk)ငများ၏ အဓပmာယဖငဆ'ချက



95ညäတေသာတ'ငးရငးသားလ.မျdးများဖကဒရယေကာငစ (UNFC) ၏ ၂၀၁၈ ခ'()စ ၊

ဇနနဝါရလ (၂၄) ရကေန NCA လကမ)တေရးထ'းေရး()ငပတသက၍ သေဘာထားထ'တ

ြပနေoကညာချက၊ ”ဖကဒရယဒမ'ကေရစ”ဟ.ေသာ ေဝါဟာရ အေပwတင အဓပmာယk)ငးလငး

ချက။


55

(၁) ဖကဒရယစနစြဖင ('ငင/တ'ငးြပည တညေဆာကရာတင အမျdး

သားတနးတ.ေရး ()င က'ယပ'ငြပqာနးခငတ'က' အြပညအဝ အာမခ

ချကk)ရမည။

(၂) ဖကဒရယြပညေထာငစ'၏ အချdပအြခာအာဏာသည ဖကဒရယ

ြပညေထာငစ'၏ အဖEဝငြပညနယများ()င ထ'ြပညနယများk) ြပညသ.

လ.ထ'ထမ) ဆငးသကရမည။

(၃) ဖကဒရယြပညေထာငစ'၏ သးြခားလတလပသည အဖEဝငြပည

ေထာငစ'များမ) မမတ' ဆ(ßအေလျာက လာေရာကပ.းေပါငး>ပး

အတ.ယ)áတေနထ'ငသည (Coming Together) ပ'စြဖစရမည။

(၄) ဖကဒရယ('ငငေရးစနစြဖင ဖEစညးထားသည ဖကဒရယြပည

ေထာငစ'ထတင ဒမ'ကေရစ အ'ပချdပေရးစနစက' ကျငသ'းရမည။

(၅) အချdးည အေြခခေပwတင အချdးမည ဖကဒရယစနစ (Asymmetric

Overlay on the Symmetric Structure) က' တညေဆာကရမည။

(၆) ဖကဒရယြပညေထာငစ'အာဏာက' အဖEဝငြပညနယများက ကန

သတပ'ငခငk)ေသာ ဒမ'ကေရစြဖင လ¢မးမ'းမsအားထနးချdပသည

စနစ (Demos–Constraining) က' ကျငသ'း ရမည။

(၇) လ.မျdးေပါငးစ'ေရk)ညတညတေသာ ချစoကညညäတေရးက'

ဦးတည၍ လ.ဦးေရများေသာ လ.မျdးတ'က လ.ဦးေရနညးေသာ

လ.မျdးတ'အေပw လ¢မးမ'းချdပချယမs မk)ေစေရးအတက လ.မျdးစ'

တ'၏ ခစားခငက' အကာအကယေပးသည အေြခခမ. k)ရမည။


56


57

(ဂ) ြပညေထာငစ$öငမးချမးေရးညလာခ – (၂၁) ရာစ$ပငလ$တင

ေြပာ\ကားခေသာ UNFC ဥကú o၏ အဖငမနခနး96

အားလ'းမဂ∂လာပါ။ ကျေနာနာမည ဦးအငဘနလ97ပါ။ UNFC ရ ဥကp q န KIO

ရ (ဒ')ဥကp q တာဝနက' ထမးေဆာငရပါတယ။ ကျေနာတ' တ'ငးရငးသား များကေတာ

ကျေနာက' ဗ'လချdပàကး အငဘနလလ' ေခw oကပါတယ။ အခ' ဒညလာခက'

ကxနေတာတ' KIO အဖEက NLD အစ'းရန ('ငငေတာအတ'ငပငခ ေဒwေအာငဆနး

စ'oကညက' ေထာကခàကdဆ'ဂ'ဏြပdတအေနနေရာ ဖကဒရယဒမ'ကေရစန >ငမးချမးေရး

က' လ'ချငလနးလ'ပါ အခကအခ ေပါငးစ'oကားကေန မြဖစမေနတကေရာက

လာoကတာ ြဖစပါတယ။ ယေန ('ငငအàကးအက ေခါငးေဆာငအသးသးကေန

ကျေနာတ' တ'ငးရငးသားများ အေပwမ)ာေကာ၊ စစေြပးဒ'ကသညများ အေပwမ)ာေကာ

ေမတπ ာ၊ ေစတနာ၊ ကi'ဏာသကတ အသေတoကားရေတာ အငမတနမ)

()လ'းစတဝမးေအးရ ပါေoကာငး ေြပာoကားလ'ပါတယ။ ဒအသေတဟာ

ကမ«ာတညသေရE >မပါေစေoကာငး လညး ဆ(ßြပdလ'ကရ ပါတယ။

�ကေရာကလာoကတ ေလးစားအပပါေသာ ('ငငေတာသမØတàကးနတက၊ ('ငင

ေတာ အတ'ငပငခပ'ဂõdလန အစ'းရ၊ လ¢တေတာ၊ တပမေတာ၊ တ'ငးရငးသား အသးသးမ)

က'ယစားလ)ယများ အပါအဝင ကမ«ာက'လသမဂõ

အေထေထအတငးေရးမöးချdပ()ငတက ('ငငတကာမ) အစ'းရသအရာk) များ၊

ကမ«ာမသားစ'များန တသးပ'ဂõလများအားလ'းက' မဂ∂လာအေပါငးန ြပညစ'တ

နနကခငးပါလ' ဦးစာ (sတခနးဆကသအပပါတယ။

96 ၂၀၁၆ ခ'()စ၊ oသဂ'တလ ၃၁ ရက၊ (၂၁) ရာစ'ပငလ'ညလာခ ပထမအàကမအစညး အေဝးတင

ညäတေသာတ'ငးရငး သားလ.မျdးများဖကဒရယေကာငစ (UNFC) ဥကp ဌမ) ေြပာoကားခေသာ

အဖငမနခနး။

97 ဗ'လချdပàကး အငဘနလသည ၂၀၁၁-၂၀၁၇ ခ'()စအထ ညäတေသာ တ'ငးရငးသား လ.မျdး

များဖကဒရယေကာငစ (UNFC) ၏ ဥကp ဌ ြဖစ>ပး လကk)တင ကချငလတေြမာကေရး

တပမေတာ (KIO) ၏ ဥကp ဌြဖစသည။


58

ဒေနဟာြဖင ကျေနာတ'တ'ငးြပညအတက k)ညoကာလာ>ပြဖစတ စစရ

အနqာi'ေတက' သငပ'နးကာချ>ပး ြပညသ.လ.ထ'တစရပလ'း ေမûာလငေတာငတ

ေတာငးဆ'ေနoကတ ဖကဒရယဒမ'ကေရစ ြပညေထာငစ' တညေဆာကေရးအတက

အတ.တက လကတပ.းေပါငးေဆာငရက('ငoကဖ'အတက ရညသန>ပး >ငမးချမးေရး

အစပျdးဖ' စ'စညးoကတ ေနတစေနလ' ေြပာရပါမယ။ ဒါေoကာင ြမနမာြပညသမ'ငးမ)ာ

ထ.းကတေနထ.းေန ြမတ ြဖစတာေoကာငမ' ညလာခ တကေရာကသ. အားလ'းက'

ေ(းေထးစာ àကdဆ'ပါေoကာငးန ဒညလာခ ြဖစေြမာကေရးအတက အဘကဘကမ)

ပါဝငàကdးပမးေဆာငရကoကသ. အားလ'းက'လညး အထ.းပင ေကျးဇ.းတငk)ပါေoကာငး

ပဏာမ ေြပာoကားလ'ပါတယ။

ကျေနာအေနန တ'ငးရငးသားညရငးအစက'ေတ စ'ညစာ တဖနြပန>ပး

စ'i' းေတEဆ'oကတ ဒညလာခန ပတသက>ပး အနညးငယေြပာလ'တ အေoကာငးေတk)

ပါတယ။ အဒါကေတာ ကျေနာတ' တ'ငးြပညàကးက' လတလပေရးရk)ေအာင

ေဆာငကျáးေပးခတ ပငလ'သေဘာတ.ညချကန ပတသကတ

အေoကာငးပြဖစပါတယ။ ဒပငလ'သေဘာတ.ညချကက' အေoကာငးြပd>ပး ခ'တစခါ

ြပညေထာငစ' >ငမးချမးေရး ညလာခ - (၂၁) ရာစ' ပငလ'ဆ'>ပး ဒညလာခက' ကျငးပတာ

ြဖစတအတက ၁၉၄၇ ခ'()စက ကျေနာတ' တ'ငးြပညလတလပေရးက'

ေဆာငကျáးေပးခတ ပငလ'သေဘာတ. ညချကက' အစြပd>ပး ဒ'တယအàကမ

ပငလ'ညလာခက' ကျငးပတယလ' ကျေနာရ စတထမ)ာ ခစားရပါတယ။ ၁၉၄၇ ခ'()စက

ချdပဆ'ခတ ပငလ'သေဘာတ.ညချကဟာ ဟ'တ'နးက k)ခတ အေြခအေနေအာကကေန

ေဖာေဆာငခတာြဖစသလ' ခ'တစàကမမ)ာ လညး မတ.ကြပားတ အေြခအေနန

လ'ကေလျာညေထြဖစေအာင ေဖာေဆာငကျငးပ တယလ' နားလညပါတယ။

ဒါေoကာင ဟ'တ'နးကထားk)ခတ ပငလ'စတဓာတ၊ ပငလ'ကတကဝတန

ချdပဆ'ခတ ပငလ'သေဘာတ.ညချကစာချdပေတဟာ အားလ'းကပါဝင>ပး သေဘာတ.ည

ချမ)တ၊ လကမ)တေရးထ'း ထားြခငးမk)ေသာလညးပ တ'ငးရငးသားအားလ'းအတက

ဒမ'ကေရစေရး၊ တနးတ.ေရးန က'ယပ'ငြပqာနးခငတ'အတက ေမûာလငထားသလ'

ဖကဒရယြပညေထာငစ'àကးအြဖစ မေဖာေဆာင ('ငေသးတာကလရင လတလပတ


59

တ'ငးြပညတစခ'အြဖစ ကမ«ာအလယမ)ာ ထညဝါတငတယေစခတာက'ေတာ

အားလ'းက ြငငးကယလ'မရတ သမ'ငးမ)တတ'ငတစခ'ဆ'တာက'ေတာ

အသေပးလ'ပါတယ။

ဟ'တ'နးက ကျေနာတ'ေြပာခတ ဖကဒရယြပညေထာငစ'ဟာ စ'ဖE >ပး

ေအးအတ.၊ ပ.အမû ယ)áတေနထ'ငဖ' ြဖစသလ'ပ အခ'ကျေနာတ'ေြပာတ ဖကဒရယ

ဒမ'ကေရစ ြပညေထာငစ'ဟာလညး ခထကေရး မဟ'တဘ.းဆ'တာက' ေြပာလ'တယ။

တစခ'ပေြပာလ'တာကေတာ တနးတ.ရညတ.၊ ေအးအတ.၊ ပ.အမû ယ)áတေနထ'င('ငဖ'

တစေယာကန တစေယာက၊ လ.မျdးတစမျdးန တစမျdး ဘယလ'အြပနအလ)န

အသအမ)တြပdoက>ပး အြပနအလ)န ပ.းေပါငးေဆာငရကoကမယ၊ မûေဝခစား oကမယ၊

ပ.းေပါငးေဆာငရက oကမယဆ'တ သာေစ၊ နာေစ မဟ'တတ ညအက' ေမာင()မ

စတဓာတ သ'မဟ'တ ြပညေထာငစ'စတဓာတက' ေမးြမºoကဖ'ေတာ အလနအေရး

àကးပါတယ။ ဗမာ မဟ'တတ ကxနေတာတ' တ'ငးရငးသားေတ လကနကစက'င>ပး

ေတာလ)နမsေတ ြပdလ'ပေနoကတာဟာ ဘာေoကာငလလ' ေမးချငoကပါလမမယ။

ကျေနာတ'ဟာ ပငလ'မ)ာ ြပdခoကတကတ၊ ချdပခoကတ စာချdပပါ သေဘာတ.ညချက

ေတက' >ပးြပညစ'ေအာင အေကာငအထည မေဖာခoကလ' ကျေနာတ' လ'လား

ေတာငတတ ဒမ'ကေရစေရး၊ အမျdးသားတနးတ.ေရးန က'ယပ'ငြပqာနးခငတ'က'

အာမခတ အခငအေရးေတ ဆ'းis းေနရလ'ပဆ'တာက' ေြပာလ'ပါတယ။

ဒါေoကာင ပငလ'စတဓာတ၊ ပငလ'ကတကဝတ၊ ပငလ'သေဘာတ.ညချက

ေတက' အေြခခ>ပး >ဗတသûက'လ'နလကေအာကမ) လတလပလာတ ကxနေတာတ'

တ'ငးြပညမ)ာ တနးတ.ညမûမsန တရားမûတမsေတ၊ က'ယပ'ငြပqာနးခငေတက' အာမခ

ေဆာငကျáးေပးမယ ဖကဒရယဒမ'ကေရစ ြပညေထာငစ'ေပwထနးဖ'အတက

အခ'စတင ကျငးပြပdလ'ပတ ညလာခကေန ေk) Eဆကညလာခေတမ)ာ ပငလ'စတဓာတ၊

ကတ ကဝတန သေဘာတ.ညချကေတက' ယ'တေလျာပျကြပယ တမးေစာငး

ေမ)းမ)နေစြခငး အလျáးမk)ေစဘ အထ.းသတချပ>ပး

ေဆးေ(းညl(sငးဆ'းြဖတချကချမ)တ အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရကoကဖ'

အလနအေရးàကးပါမယ။


60

တ'ငးြပညရအနာဂတအေရးက' ေဆာငရကoကတေနရာမ)ာ စတk)ည သညးခ

ြခငး၊ သေဘာထားàကးြခငး၊ နားလညမsk)ြခငး၊ ယ'oကညမsk)ြခငးန ခငလ¢တတတ

ြခငးတ'က' အေြခခဖ'လညး အေရးàကးပါတယ။ ကျေနာတ'အားလ'းဟာ မတ.ကြပားတ

သမ'ငးအေြခခ၊ ယáေကျးမsဓေလထ'းတမး၊ ယ'oကညက'းကယမsန ဘာသာစကား

ေတကေနလာoကတာ ြဖစတအတက အေပwက ေြပာခတ စတk)ညသညးခမs၊

သေဘာထားàကးမs၊ ယ'oကညမsန အြပနအလ)နအသအမ)တြပdမsေတဟာ မk)မြဖစ

လ'အပမ)ာြဖစပါတယ။ ဒအချနဟာ သယဇာတေပါ�ကယဝပါလျကန ဆငးရ

မေတေနတ ကျေနာတ' တ'ငးြပညရ အနာဂတအတက အတ.တကအားàကdးမာနတက

ပ.းေပါငး ေဆာငရကoကဖ' အေဆာတလျင လ'ေန>ပမ' ကျေနာအေနန ကဗျာေတ၊

စာေတ သကာပတက'း ေြပာမေနပ i'းk)ငးစာ လ'ရငးတ'k)ငးပ ေြပာလ'ပါတယ။

ဒေနရာမ)ာ ေြပာလ'တာကေတာ အားလ'းတနးတ.ရညတ. အေြခခေအာကမ)ာ

တ'ငးြပညရ အနာဂတအတက ညl(sငးအေြဖk)ာ ေဆးေ(းoကဖ'န ြပညသ.လ.ထ'

တရပလ'း အကျdးစးပားက' ေk) Eတနးတင ပ.းေပါငးလ'ပေဆာငoကဖ'က ပ'အေရးàကးပါ

တယ။

ဒါေoကာင ေနာကဆ'းအေနန ေြပာလ'တာကေတာ ဒညလာခဟာ ဖငပအခမး

အနားသာသာ ြဖစတယဆ'ေပမယ ကxနေတာတ' တ'ငးြပညရ အနာဂတအေရးက'

ဝ'ငးဝနးေဆးေ(း အေြဖk)ာ('ငဖ'အတက ပထမေြခလ)မးအစပျdးမsြဖစတာေoကာင ေနာင

အဆကဆက ြပdလ'ပကျငးပမ ညလာခေတအတက ေသချာေစစပေစဖ' ခငးကျငး

ေပးတ လမးေoကာငးအစလညး ြဖစပါတယ။ ဒအစပျdးမsဟာလညး ေကာငးမနတ

အစပျdးြပdမsြဖစပါေစေoကာငး ဆ(ßြပdရငး နဂ'းချdပအပပါတယ။

အားလ'းက' ေကျးဇ.းအထ.းတငk)ပါတယ။

ဗ'လချdပàကးအငဘနလ

ဥကp q (United Nationalities Federal Council-UNFC)


61

ဒ'တယဥကp q (Kachin Independence Organization-KIO)

၂၀၁၆ ခ'()စ၊ oသဂ'တလ (၃၁) ရက

တိ$င်းရင်းသားလ,မျိ/းမ ... · 2019-09-20 · ၂၀၁၄...

Documents