ΕΟΡΣΑΜΟ ΣΩΝ 30 ΧΡΟΝΩΝ ΣΟΤ...
TRANSCRIPT
ΕΟΡΣΑΜΟ ΣΩΝ 30 ΧΡΟΝΩΝ
ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΔΕΤΣΕΡΑ 30 ΜΑΡΣΙΟΤ ndash ΠΑΡΑΚΕΤΗ 3 ΑΠΡΙΛΙΟΤ 2015
ΦΙΛΟΟΦΙΚΗ ΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΠΟΛΗ ΚΑΙ
ΚΕΝΣΡΙΚΟ ΚΣΗΡΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΑΘΗΝΩΝ
http30yearsanniversarypppuoagr
[1]
Ζναρξη Εορταςμοφ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 ϊρα 1100-1300
Φιλοςοφικι Σχολι Aula
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Τετάρτθ (πρωί) 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφικι Σχολι
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ
ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
Ζναρξη υνεδρίου
Τετάρτθ 1 Απριλίου 2015 ϊρα 1800-2000
Κεντρικό Κτιριο (Ρανεπιςτθμίου 30) Μεγάλθ Αίκουςα Τελετϊν
Εργαςίεσ υνεδρίου
Ρζμπτθ 2 Απριλίου ndash Ραραςκευι (πρωί) 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφικι Σχολι Aula
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Φιλοςοφικι Σχολι
http30yearsanniversarypppuoagr
[2]
ΔΙΟΓΑΝΩΣΘ
Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
ΟΓΑΝΩΤΙΚΘ ΕΡΙΤΟΡΘ ΤΟΥ ΕΟΤΑΣΜΟΥ
Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ (Τομζασ Φιλοςοφίασ)
Ηαχαροφλα Σμυρναίου (Τομζασ Ραιδαγωγικισ)
Φωτεινι Ρολυχρόνθ (Τομζασ Ψυχολογίασ)
ΕΡΙΣΤΘΜΟΝΙΚΘ ΕΡΙΤΟΡΘ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΙΟΥ
Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ (Τομζασ Φιλοςοφίασ)
Ακανάςιοσ Βζρδθσ (Τομζασ Ραιδαγωγικισ)
Φιλία Κςαρθ (Τομζασ Ψυχολογίασ)
ΧΟΘΓΙΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΘΤΙΚΩΝ ΒΑΒΕΙΩΝ
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
ΓΑΜΜΑΤΕΙΑΚΘ ΥΡΟΣΤΘΙΞΘ
Αγγελικι Μάρκογλου τθλ 210-727 7781 e-mail markangelpppuoagr
Αναςταςία Ραπαδοποφλου τθλ 210-727 7520 e-mail anastpapadyahoogr
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΘ ΕΡΙΜΕΛΕΙΑ ΑΦΙΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΥΡΟΥ
ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ
Ιωάννθσ Κωςτίκασ τθλ 210-727 7781 e-mail ikostikasphysuoagr
Διεφκυνςθ
Φιλοςοφικι Σχολι Ρανεπιςτθμιόπολθ Ηωγράφου 157 84 Ηωγράφου
5οσ όροφοσ γραφεία 508 547
[3]
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Αντί Ρρολόγου 4 Ρρόγραμμα Εορταςμοφ 5
Δράςεισ Τομζων 5 Συνζδριο Τμιματοσ 9 Εκδθλϊςεισ 16
Ρεριλιψεισ Ανακοινϊςεων 17
Τομζασ Φιλοςοφίασ 17 Τομζασ Ραιδαγωγικισ 27 Τομζασ Ψυχολογίασ 35
Σφνεδροι 44
[4]
ΑΝΣΙ ΠΡΟΛΟΓΟΤ
Το Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ
Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1984 και ανταποκρίνεται ςτο πάντα επίκαιρο αίτθμα
για διεπιςτθμονικι και διακεματικι οργάνωςθ των ςπουδϊν Το διδακτικό προςωπικό και
οι λειτουργικζσ μονάδεσ του Τμιματοσ (Τομείσ Ρροπτυχιακά και Μεταπτυχιακά Ρρογράμ-
ματα Σπουδϊν Σπουδαςτιρια Εργαςτιρια Ερευνθτικά Κζντρα Διοικθτικζσ Υπθρεςίεσ)
υπθρετοφν τθν ζρευνα και τθ διδαςκαλία τθσ Φιλοςοφίασ τθσ Ραιδαγωγικισ και τθσ Ψυχο-
λογίασ Tο Ρρόγραμμα Σπουδϊν του ΦΡΨ ανταποκρίνεται ςτθν ανάγκθ κάκε φοιτι-
τριασφοιτθτι του να ςπουδάςει Φιλοςοφία Ραιδαγωγικι και Ψυχολογία και παράλλθλα
επιλζγοντασ τθν κατεφκυνςθ ςπουδϊν που επικυμεί να ειδικευκεί ςε ζναν επιςτθμονικό
τομζα και να διαμορφϊςει το αντίςτοιχο επιςτθμονικό πρόςωπο
Το ΦΡΨ από τθ φφςθ τθσ επιςτθμονικισ αποςτολισ του αλλά και με ςτόχο τθν
επαγγελματικι κατοχφρωςθ των πτυχιοφχων του ςυνδζεται και ςυνεργάηεται με όλα τα
Τμιματα τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ ιδιαίτερα με το Τμιμα Φιλολογίασ και το Τμιμα Ιςτορίασ
και Αρχαιολογίασ Οι φοιτθτζσ του ΦΡΨ μυοφνται ςτθ φιλολογικι και ςτθν ιςτορικι-
αρχαιολογικι γνϊςθ και ζρευνα ϊςτε να εξαςφαλίςουν τθ γνωςτικι βάςθ του φιλολογικοφ
ρόλου αντίςτοιχα οι φοιτθτζσ των Τμθμάτων αυτϊν παρακολουκοφν μακιματα που διδά-
ςκονται ςτο ΦΡΨ ϊςτε να μποροφν να οργανϊςουν τθ φιλοςοφικι παιδαγωγικι και
ψυχολογικι βάςθ του ρόλου τουσ ωσ εκπαιδευτικϊν Σε μεταπτυχιακό επίπεδο το ΦΡΨ
υλοποιεί πζντε Ρρογράμματα Μεταπτυχιακϊν Σπουδϊν ενϊ ςυμπράττει ςτθν υλοποίθςθ
και άλλων μεταπτυχιακϊν προγραμμάτων ςε ςυνεργαςία με άλλα Τμιματα
Τιμϊντασ τα τριάντα χρόνια λειτουργίασ του ΦΡΨ θ ΓΣ του Τμιματοσ αποφάςιςε
να διοργανϊςει ζναν πολφπλευρο Εορταςμό με ςτόχο να τιμιςει τθν ιςτορία του παρου-
ςιάηοντασ τθν υποδομι του και το ζργο που επιτελείται ςε όλα τα επίπεδα λειτουργίασ του
αλλά και να προςφζρει δείγματα του επιςτθμονικοφ δυναμιςμοφ του Οι Ρρυτανικζσ Αρχζσ
και θ Κοςμθτεία τθσ Σχολισ μασ ςτιριξαν με ενκουςιαςμό τθν απόφαςι μασ Τουσ εκφράηω
εκ μζρουσ όλων μασ τισ κερμζσ μασ ευχαριςτίεσ Ωσ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ αιςκάνομαι
υποχρεωμζνθ να εκφράςω τισ ευχαριςτίεσ μου προσ όλα τα μζλθ ΔΕΡ πρϊθν και νυν τισ
φοιτιτριζσ μασ τουσ φοιτθτζσ μασ το διοικθτικό προςωπικό που λαμβάνουν μζροσ ςτο
Συνζδριο ςτισ επιςτθμονικζσ Δράςεισ και ςτισ Εκδθλϊςεισ του Εορταςμοφ Ευχαριςτϊ τα
μζλθ ΔΕΡ τθσ Οργανωτικισ Επιτροπισ του Εορταςμοφ για τθν ενεργό ςυμμετοχι τουσ ςτθ
διοργάνωςι του Ευχαριςτϊ τα μζλθ ΔΕΡ τθσ Επιςτθμονικισ Επιτροπισ του Συνεδρίου
που ςυνζβαλαν κακοριςτικά ςτθ διαμόρφωςθ και ςτθν υλοποίθςθ του Συνεδρίου και των
επιςτθμονικϊν Δράςεων Ευχαριςτϊ τα μζλθ των Ομάδων Γραμματειακισ και Θλεκτρονικισ
Υποςτιριξθσ που εργάςτθκαν ςφντονα για τθν πραγματοποίθςθ του Εορταςμοφ Ευχαρι-
ςτϊ επίςθσ όλουσ εςάσ που τιμάτε με τθν παρουςία ςασ και τθ ςυμμετοχι ςασ τον Εορτα-
ςμό των τριάντα χρόνων λειτουργίασ και επιςτθμονικισ παρουςίασ του ΦΡΨ
Θ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[5]
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 1100-1300
Φιλοςοφική χολή Aula
Εναρκτήρια υνεδρία
1100-1130 Ζναρξθ Εορταςμοφ ndash Χαιρετιςμοί
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
1130-1200 Σομζασ Φιλοςοφίασ
ΡΜΣ Φιλοςοφίασ laquoΘκικιraquo laquoΙςτορία τθσ Φιλοςοφίασraquo ndash Φιλοςοφικό
Τεχνολογικό Εργαςτιριο Εφαρμοςμζνθσ και Οικολογικισ Φιλοςοφίασ ndash
Ρεριοδικό Ηθική ndash Θλεκτρονικό Φιλοςοφικό Ρεριοδικό Conatus (ζκδοςθ
φοιτθτϊν του Τομζα Φιλοςοφίασ)
1200-1230 Σομζασ Παιδαγωγικήσ
ΡΜΣ Ραιδαγωγικισ laquoΘεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ
Ζργουraquo ndash Εργαςτιριο Ρειραματικισ Ραιδαγωγικισ ndash Εργαςτιριο
Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ndash Εργαςτιριο Εκπαιδευτικισ Τεχνολογίασ ndash
Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο εκπαιδευτικισ
επαγγελματικισ και κοινωνικισ ζνταξθσ ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ ndash Αρχείο
Ιςτορίασ τθσ Νεοελλθνικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο Σχολικοφ και
Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
1230-1300 Σομζασ Ψυχολογίασ
ΡΜΣ Ψυχολογίασ laquoΣυμβουλευτικι και Επαγγελματικόσ Ρροςανατολιςμόσraquo
laquoΕφαρμοςμζνθ Ψυχολογία ςε παιδιά και εφιβουσraquo ndash Εργαςτιριο
Εφαρμοςμζνθσ Ψυχολογίασ και Ψυχομετρίασ ndash Κζντρο Ζρευνασ και
Αξιολόγθςθσ ςτθν Επαγγελματικι Συμβουλευτικι
[6]
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Φοιτητική υνεδρία
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 445 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1800
Διοργάνωςη Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ
Προεδρεία ςυνεδριών Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Άννα Λάηου Ζλςθ
Μπακονικόλα-Γιαμά Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ Βάνα
Νικολαΐδου-Κυριανίδου Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Ομιλητζσ Διμθτρα Βαγενά Δζςποινα Βερτηάγια Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου Ελζνθ Γιακουμάκθ Αναςταςία Θεοδοφλου
Ακαναςία Θεοδωροποφλου Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Μαρία Κλθ
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Θεοφάνθσ
Μελίδθσ Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Ευκυμία Μοςχοποφλου
Τριαντάφυλλοσ Μπαταργιάσ Κωνςταντίνοσ Σαρρισ Σπυρίδων
Χαλβαντηισ Γεϊργιοσ Χαντηισ
Το πρόγραμμα τθσ Φοιτθτικισ Συνεδρίασ είναι αναρτθμζνο
ςτθν ιςτοςελίδα του Εορταςμοφ
http30yearsanniversarypppuoagr
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[1]
Ζναρξη Εορταςμοφ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 ϊρα 1100-1300
Φιλοςοφικι Σχολι Aula
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Τετάρτθ (πρωί) 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφικι Σχολι
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ
ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
Ζναρξη υνεδρίου
Τετάρτθ 1 Απριλίου 2015 ϊρα 1800-2000
Κεντρικό Κτιριο (Ρανεπιςτθμίου 30) Μεγάλθ Αίκουςα Τελετϊν
Εργαςίεσ υνεδρίου
Ρζμπτθ 2 Απριλίου ndash Ραραςκευι (πρωί) 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφικι Σχολι Aula
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Φιλοςοφικι Σχολι
http30yearsanniversarypppuoagr
[2]
ΔΙΟΓΑΝΩΣΘ
Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
ΟΓΑΝΩΤΙΚΘ ΕΡΙΤΟΡΘ ΤΟΥ ΕΟΤΑΣΜΟΥ
Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ (Τομζασ Φιλοςοφίασ)
Ηαχαροφλα Σμυρναίου (Τομζασ Ραιδαγωγικισ)
Φωτεινι Ρολυχρόνθ (Τομζασ Ψυχολογίασ)
ΕΡΙΣΤΘΜΟΝΙΚΘ ΕΡΙΤΟΡΘ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΙΟΥ
Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ (Τομζασ Φιλοςοφίασ)
Ακανάςιοσ Βζρδθσ (Τομζασ Ραιδαγωγικισ)
Φιλία Κςαρθ (Τομζασ Ψυχολογίασ)
ΧΟΘΓΙΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΘΤΙΚΩΝ ΒΑΒΕΙΩΝ
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
ΓΑΜΜΑΤΕΙΑΚΘ ΥΡΟΣΤΘΙΞΘ
Αγγελικι Μάρκογλου τθλ 210-727 7781 e-mail markangelpppuoagr
Αναςταςία Ραπαδοποφλου τθλ 210-727 7520 e-mail anastpapadyahoogr
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΘ ΕΡΙΜΕΛΕΙΑ ΑΦΙΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΥΡΟΥ
ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ
Ιωάννθσ Κωςτίκασ τθλ 210-727 7781 e-mail ikostikasphysuoagr
Διεφκυνςθ
Φιλοςοφικι Σχολι Ρανεπιςτθμιόπολθ Ηωγράφου 157 84 Ηωγράφου
5οσ όροφοσ γραφεία 508 547
[3]
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Αντί Ρρολόγου 4 Ρρόγραμμα Εορταςμοφ 5
Δράςεισ Τομζων 5 Συνζδριο Τμιματοσ 9 Εκδθλϊςεισ 16
Ρεριλιψεισ Ανακοινϊςεων 17
Τομζασ Φιλοςοφίασ 17 Τομζασ Ραιδαγωγικισ 27 Τομζασ Ψυχολογίασ 35
Σφνεδροι 44
[4]
ΑΝΣΙ ΠΡΟΛΟΓΟΤ
Το Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ
Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1984 και ανταποκρίνεται ςτο πάντα επίκαιρο αίτθμα
για διεπιςτθμονικι και διακεματικι οργάνωςθ των ςπουδϊν Το διδακτικό προςωπικό και
οι λειτουργικζσ μονάδεσ του Τμιματοσ (Τομείσ Ρροπτυχιακά και Μεταπτυχιακά Ρρογράμ-
ματα Σπουδϊν Σπουδαςτιρια Εργαςτιρια Ερευνθτικά Κζντρα Διοικθτικζσ Υπθρεςίεσ)
υπθρετοφν τθν ζρευνα και τθ διδαςκαλία τθσ Φιλοςοφίασ τθσ Ραιδαγωγικισ και τθσ Ψυχο-
λογίασ Tο Ρρόγραμμα Σπουδϊν του ΦΡΨ ανταποκρίνεται ςτθν ανάγκθ κάκε φοιτι-
τριασφοιτθτι του να ςπουδάςει Φιλοςοφία Ραιδαγωγικι και Ψυχολογία και παράλλθλα
επιλζγοντασ τθν κατεφκυνςθ ςπουδϊν που επικυμεί να ειδικευκεί ςε ζναν επιςτθμονικό
τομζα και να διαμορφϊςει το αντίςτοιχο επιςτθμονικό πρόςωπο
Το ΦΡΨ από τθ φφςθ τθσ επιςτθμονικισ αποςτολισ του αλλά και με ςτόχο τθν
επαγγελματικι κατοχφρωςθ των πτυχιοφχων του ςυνδζεται και ςυνεργάηεται με όλα τα
Τμιματα τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ ιδιαίτερα με το Τμιμα Φιλολογίασ και το Τμιμα Ιςτορίασ
και Αρχαιολογίασ Οι φοιτθτζσ του ΦΡΨ μυοφνται ςτθ φιλολογικι και ςτθν ιςτορικι-
αρχαιολογικι γνϊςθ και ζρευνα ϊςτε να εξαςφαλίςουν τθ γνωςτικι βάςθ του φιλολογικοφ
ρόλου αντίςτοιχα οι φοιτθτζσ των Τμθμάτων αυτϊν παρακολουκοφν μακιματα που διδά-
ςκονται ςτο ΦΡΨ ϊςτε να μποροφν να οργανϊςουν τθ φιλοςοφικι παιδαγωγικι και
ψυχολογικι βάςθ του ρόλου τουσ ωσ εκπαιδευτικϊν Σε μεταπτυχιακό επίπεδο το ΦΡΨ
υλοποιεί πζντε Ρρογράμματα Μεταπτυχιακϊν Σπουδϊν ενϊ ςυμπράττει ςτθν υλοποίθςθ
και άλλων μεταπτυχιακϊν προγραμμάτων ςε ςυνεργαςία με άλλα Τμιματα
Τιμϊντασ τα τριάντα χρόνια λειτουργίασ του ΦΡΨ θ ΓΣ του Τμιματοσ αποφάςιςε
να διοργανϊςει ζναν πολφπλευρο Εορταςμό με ςτόχο να τιμιςει τθν ιςτορία του παρου-
ςιάηοντασ τθν υποδομι του και το ζργο που επιτελείται ςε όλα τα επίπεδα λειτουργίασ του
αλλά και να προςφζρει δείγματα του επιςτθμονικοφ δυναμιςμοφ του Οι Ρρυτανικζσ Αρχζσ
και θ Κοςμθτεία τθσ Σχολισ μασ ςτιριξαν με ενκουςιαςμό τθν απόφαςι μασ Τουσ εκφράηω
εκ μζρουσ όλων μασ τισ κερμζσ μασ ευχαριςτίεσ Ωσ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ αιςκάνομαι
υποχρεωμζνθ να εκφράςω τισ ευχαριςτίεσ μου προσ όλα τα μζλθ ΔΕΡ πρϊθν και νυν τισ
φοιτιτριζσ μασ τουσ φοιτθτζσ μασ το διοικθτικό προςωπικό που λαμβάνουν μζροσ ςτο
Συνζδριο ςτισ επιςτθμονικζσ Δράςεισ και ςτισ Εκδθλϊςεισ του Εορταςμοφ Ευχαριςτϊ τα
μζλθ ΔΕΡ τθσ Οργανωτικισ Επιτροπισ του Εορταςμοφ για τθν ενεργό ςυμμετοχι τουσ ςτθ
διοργάνωςι του Ευχαριςτϊ τα μζλθ ΔΕΡ τθσ Επιςτθμονικισ Επιτροπισ του Συνεδρίου
που ςυνζβαλαν κακοριςτικά ςτθ διαμόρφωςθ και ςτθν υλοποίθςθ του Συνεδρίου και των
επιςτθμονικϊν Δράςεων Ευχαριςτϊ τα μζλθ των Ομάδων Γραμματειακισ και Θλεκτρονικισ
Υποςτιριξθσ που εργάςτθκαν ςφντονα για τθν πραγματοποίθςθ του Εορταςμοφ Ευχαρι-
ςτϊ επίςθσ όλουσ εςάσ που τιμάτε με τθν παρουςία ςασ και τθ ςυμμετοχι ςασ τον Εορτα-
ςμό των τριάντα χρόνων λειτουργίασ και επιςτθμονικισ παρουςίασ του ΦΡΨ
Θ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[5]
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 1100-1300
Φιλοςοφική χολή Aula
Εναρκτήρια υνεδρία
1100-1130 Ζναρξθ Εορταςμοφ ndash Χαιρετιςμοί
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
1130-1200 Σομζασ Φιλοςοφίασ
ΡΜΣ Φιλοςοφίασ laquoΘκικιraquo laquoΙςτορία τθσ Φιλοςοφίασraquo ndash Φιλοςοφικό
Τεχνολογικό Εργαςτιριο Εφαρμοςμζνθσ και Οικολογικισ Φιλοςοφίασ ndash
Ρεριοδικό Ηθική ndash Θλεκτρονικό Φιλοςοφικό Ρεριοδικό Conatus (ζκδοςθ
φοιτθτϊν του Τομζα Φιλοςοφίασ)
1200-1230 Σομζασ Παιδαγωγικήσ
ΡΜΣ Ραιδαγωγικισ laquoΘεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ
Ζργουraquo ndash Εργαςτιριο Ρειραματικισ Ραιδαγωγικισ ndash Εργαςτιριο
Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ndash Εργαςτιριο Εκπαιδευτικισ Τεχνολογίασ ndash
Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο εκπαιδευτικισ
επαγγελματικισ και κοινωνικισ ζνταξθσ ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ ndash Αρχείο
Ιςτορίασ τθσ Νεοελλθνικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο Σχολικοφ και
Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
1230-1300 Σομζασ Ψυχολογίασ
ΡΜΣ Ψυχολογίασ laquoΣυμβουλευτικι και Επαγγελματικόσ Ρροςανατολιςμόσraquo
laquoΕφαρμοςμζνθ Ψυχολογία ςε παιδιά και εφιβουσraquo ndash Εργαςτιριο
Εφαρμοςμζνθσ Ψυχολογίασ και Ψυχομετρίασ ndash Κζντρο Ζρευνασ και
Αξιολόγθςθσ ςτθν Επαγγελματικι Συμβουλευτικι
[6]
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Φοιτητική υνεδρία
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 445 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1800
Διοργάνωςη Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ
Προεδρεία ςυνεδριών Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Άννα Λάηου Ζλςθ
Μπακονικόλα-Γιαμά Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ Βάνα
Νικολαΐδου-Κυριανίδου Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Ομιλητζσ Διμθτρα Βαγενά Δζςποινα Βερτηάγια Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου Ελζνθ Γιακουμάκθ Αναςταςία Θεοδοφλου
Ακαναςία Θεοδωροποφλου Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Μαρία Κλθ
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Θεοφάνθσ
Μελίδθσ Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Ευκυμία Μοςχοποφλου
Τριαντάφυλλοσ Μπαταργιάσ Κωνςταντίνοσ Σαρρισ Σπυρίδων
Χαλβαντηισ Γεϊργιοσ Χαντηισ
Το πρόγραμμα τθσ Φοιτθτικισ Συνεδρίασ είναι αναρτθμζνο
ςτθν ιςτοςελίδα του Εορταςμοφ
http30yearsanniversarypppuoagr
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[2]
ΔΙΟΓΑΝΩΣΘ
Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
ΟΓΑΝΩΤΙΚΘ ΕΡΙΤΟΡΘ ΤΟΥ ΕΟΤΑΣΜΟΥ
Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ (Τομζασ Φιλοςοφίασ)
Ηαχαροφλα Σμυρναίου (Τομζασ Ραιδαγωγικισ)
Φωτεινι Ρολυχρόνθ (Τομζασ Ψυχολογίασ)
ΕΡΙΣΤΘΜΟΝΙΚΘ ΕΡΙΤΟΡΘ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΙΟΥ
Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ (Τομζασ Φιλοςοφίασ)
Ακανάςιοσ Βζρδθσ (Τομζασ Ραιδαγωγικισ)
Φιλία Κςαρθ (Τομζασ Ψυχολογίασ)
ΧΟΘΓΙΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΘΤΙΚΩΝ ΒΑΒΕΙΩΝ
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
ΓΑΜΜΑΤΕΙΑΚΘ ΥΡΟΣΤΘΙΞΘ
Αγγελικι Μάρκογλου τθλ 210-727 7781 e-mail markangelpppuoagr
Αναςταςία Ραπαδοποφλου τθλ 210-727 7520 e-mail anastpapadyahoogr
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΘ ΕΡΙΜΕΛΕΙΑ ΑΦΙΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΥΡΟΥ
ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ
Ιωάννθσ Κωςτίκασ τθλ 210-727 7781 e-mail ikostikasphysuoagr
Διεφκυνςθ
Φιλοςοφικι Σχολι Ρανεπιςτθμιόπολθ Ηωγράφου 157 84 Ηωγράφου
5οσ όροφοσ γραφεία 508 547
[3]
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Αντί Ρρολόγου 4 Ρρόγραμμα Εορταςμοφ 5
Δράςεισ Τομζων 5 Συνζδριο Τμιματοσ 9 Εκδθλϊςεισ 16
Ρεριλιψεισ Ανακοινϊςεων 17
Τομζασ Φιλοςοφίασ 17 Τομζασ Ραιδαγωγικισ 27 Τομζασ Ψυχολογίασ 35
Σφνεδροι 44
[4]
ΑΝΣΙ ΠΡΟΛΟΓΟΤ
Το Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ
Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1984 και ανταποκρίνεται ςτο πάντα επίκαιρο αίτθμα
για διεπιςτθμονικι και διακεματικι οργάνωςθ των ςπουδϊν Το διδακτικό προςωπικό και
οι λειτουργικζσ μονάδεσ του Τμιματοσ (Τομείσ Ρροπτυχιακά και Μεταπτυχιακά Ρρογράμ-
ματα Σπουδϊν Σπουδαςτιρια Εργαςτιρια Ερευνθτικά Κζντρα Διοικθτικζσ Υπθρεςίεσ)
υπθρετοφν τθν ζρευνα και τθ διδαςκαλία τθσ Φιλοςοφίασ τθσ Ραιδαγωγικισ και τθσ Ψυχο-
λογίασ Tο Ρρόγραμμα Σπουδϊν του ΦΡΨ ανταποκρίνεται ςτθν ανάγκθ κάκε φοιτι-
τριασφοιτθτι του να ςπουδάςει Φιλοςοφία Ραιδαγωγικι και Ψυχολογία και παράλλθλα
επιλζγοντασ τθν κατεφκυνςθ ςπουδϊν που επικυμεί να ειδικευκεί ςε ζναν επιςτθμονικό
τομζα και να διαμορφϊςει το αντίςτοιχο επιςτθμονικό πρόςωπο
Το ΦΡΨ από τθ φφςθ τθσ επιςτθμονικισ αποςτολισ του αλλά και με ςτόχο τθν
επαγγελματικι κατοχφρωςθ των πτυχιοφχων του ςυνδζεται και ςυνεργάηεται με όλα τα
Τμιματα τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ ιδιαίτερα με το Τμιμα Φιλολογίασ και το Τμιμα Ιςτορίασ
και Αρχαιολογίασ Οι φοιτθτζσ του ΦΡΨ μυοφνται ςτθ φιλολογικι και ςτθν ιςτορικι-
αρχαιολογικι γνϊςθ και ζρευνα ϊςτε να εξαςφαλίςουν τθ γνωςτικι βάςθ του φιλολογικοφ
ρόλου αντίςτοιχα οι φοιτθτζσ των Τμθμάτων αυτϊν παρακολουκοφν μακιματα που διδά-
ςκονται ςτο ΦΡΨ ϊςτε να μποροφν να οργανϊςουν τθ φιλοςοφικι παιδαγωγικι και
ψυχολογικι βάςθ του ρόλου τουσ ωσ εκπαιδευτικϊν Σε μεταπτυχιακό επίπεδο το ΦΡΨ
υλοποιεί πζντε Ρρογράμματα Μεταπτυχιακϊν Σπουδϊν ενϊ ςυμπράττει ςτθν υλοποίθςθ
και άλλων μεταπτυχιακϊν προγραμμάτων ςε ςυνεργαςία με άλλα Τμιματα
Τιμϊντασ τα τριάντα χρόνια λειτουργίασ του ΦΡΨ θ ΓΣ του Τμιματοσ αποφάςιςε
να διοργανϊςει ζναν πολφπλευρο Εορταςμό με ςτόχο να τιμιςει τθν ιςτορία του παρου-
ςιάηοντασ τθν υποδομι του και το ζργο που επιτελείται ςε όλα τα επίπεδα λειτουργίασ του
αλλά και να προςφζρει δείγματα του επιςτθμονικοφ δυναμιςμοφ του Οι Ρρυτανικζσ Αρχζσ
και θ Κοςμθτεία τθσ Σχολισ μασ ςτιριξαν με ενκουςιαςμό τθν απόφαςι μασ Τουσ εκφράηω
εκ μζρουσ όλων μασ τισ κερμζσ μασ ευχαριςτίεσ Ωσ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ αιςκάνομαι
υποχρεωμζνθ να εκφράςω τισ ευχαριςτίεσ μου προσ όλα τα μζλθ ΔΕΡ πρϊθν και νυν τισ
φοιτιτριζσ μασ τουσ φοιτθτζσ μασ το διοικθτικό προςωπικό που λαμβάνουν μζροσ ςτο
Συνζδριο ςτισ επιςτθμονικζσ Δράςεισ και ςτισ Εκδθλϊςεισ του Εορταςμοφ Ευχαριςτϊ τα
μζλθ ΔΕΡ τθσ Οργανωτικισ Επιτροπισ του Εορταςμοφ για τθν ενεργό ςυμμετοχι τουσ ςτθ
διοργάνωςι του Ευχαριςτϊ τα μζλθ ΔΕΡ τθσ Επιςτθμονικισ Επιτροπισ του Συνεδρίου
που ςυνζβαλαν κακοριςτικά ςτθ διαμόρφωςθ και ςτθν υλοποίθςθ του Συνεδρίου και των
επιςτθμονικϊν Δράςεων Ευχαριςτϊ τα μζλθ των Ομάδων Γραμματειακισ και Θλεκτρονικισ
Υποςτιριξθσ που εργάςτθκαν ςφντονα για τθν πραγματοποίθςθ του Εορταςμοφ Ευχαρι-
ςτϊ επίςθσ όλουσ εςάσ που τιμάτε με τθν παρουςία ςασ και τθ ςυμμετοχι ςασ τον Εορτα-
ςμό των τριάντα χρόνων λειτουργίασ και επιςτθμονικισ παρουςίασ του ΦΡΨ
Θ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[5]
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 1100-1300
Φιλοςοφική χολή Aula
Εναρκτήρια υνεδρία
1100-1130 Ζναρξθ Εορταςμοφ ndash Χαιρετιςμοί
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
1130-1200 Σομζασ Φιλοςοφίασ
ΡΜΣ Φιλοςοφίασ laquoΘκικιraquo laquoΙςτορία τθσ Φιλοςοφίασraquo ndash Φιλοςοφικό
Τεχνολογικό Εργαςτιριο Εφαρμοςμζνθσ και Οικολογικισ Φιλοςοφίασ ndash
Ρεριοδικό Ηθική ndash Θλεκτρονικό Φιλοςοφικό Ρεριοδικό Conatus (ζκδοςθ
φοιτθτϊν του Τομζα Φιλοςοφίασ)
1200-1230 Σομζασ Παιδαγωγικήσ
ΡΜΣ Ραιδαγωγικισ laquoΘεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ
Ζργουraquo ndash Εργαςτιριο Ρειραματικισ Ραιδαγωγικισ ndash Εργαςτιριο
Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ndash Εργαςτιριο Εκπαιδευτικισ Τεχνολογίασ ndash
Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο εκπαιδευτικισ
επαγγελματικισ και κοινωνικισ ζνταξθσ ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ ndash Αρχείο
Ιςτορίασ τθσ Νεοελλθνικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο Σχολικοφ και
Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
1230-1300 Σομζασ Ψυχολογίασ
ΡΜΣ Ψυχολογίασ laquoΣυμβουλευτικι και Επαγγελματικόσ Ρροςανατολιςμόσraquo
laquoΕφαρμοςμζνθ Ψυχολογία ςε παιδιά και εφιβουσraquo ndash Εργαςτιριο
Εφαρμοςμζνθσ Ψυχολογίασ και Ψυχομετρίασ ndash Κζντρο Ζρευνασ και
Αξιολόγθςθσ ςτθν Επαγγελματικι Συμβουλευτικι
[6]
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Φοιτητική υνεδρία
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 445 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1800
Διοργάνωςη Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ
Προεδρεία ςυνεδριών Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Άννα Λάηου Ζλςθ
Μπακονικόλα-Γιαμά Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ Βάνα
Νικολαΐδου-Κυριανίδου Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Ομιλητζσ Διμθτρα Βαγενά Δζςποινα Βερτηάγια Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου Ελζνθ Γιακουμάκθ Αναςταςία Θεοδοφλου
Ακαναςία Θεοδωροποφλου Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Μαρία Κλθ
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Θεοφάνθσ
Μελίδθσ Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Ευκυμία Μοςχοποφλου
Τριαντάφυλλοσ Μπαταργιάσ Κωνςταντίνοσ Σαρρισ Σπυρίδων
Χαλβαντηισ Γεϊργιοσ Χαντηισ
Το πρόγραμμα τθσ Φοιτθτικισ Συνεδρίασ είναι αναρτθμζνο
ςτθν ιςτοςελίδα του Εορταςμοφ
http30yearsanniversarypppuoagr
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[3]
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Αντί Ρρολόγου 4 Ρρόγραμμα Εορταςμοφ 5
Δράςεισ Τομζων 5 Συνζδριο Τμιματοσ 9 Εκδθλϊςεισ 16
Ρεριλιψεισ Ανακοινϊςεων 17
Τομζασ Φιλοςοφίασ 17 Τομζασ Ραιδαγωγικισ 27 Τομζασ Ψυχολογίασ 35
Σφνεδροι 44
[4]
ΑΝΣΙ ΠΡΟΛΟΓΟΤ
Το Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ
Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1984 και ανταποκρίνεται ςτο πάντα επίκαιρο αίτθμα
για διεπιςτθμονικι και διακεματικι οργάνωςθ των ςπουδϊν Το διδακτικό προςωπικό και
οι λειτουργικζσ μονάδεσ του Τμιματοσ (Τομείσ Ρροπτυχιακά και Μεταπτυχιακά Ρρογράμ-
ματα Σπουδϊν Σπουδαςτιρια Εργαςτιρια Ερευνθτικά Κζντρα Διοικθτικζσ Υπθρεςίεσ)
υπθρετοφν τθν ζρευνα και τθ διδαςκαλία τθσ Φιλοςοφίασ τθσ Ραιδαγωγικισ και τθσ Ψυχο-
λογίασ Tο Ρρόγραμμα Σπουδϊν του ΦΡΨ ανταποκρίνεται ςτθν ανάγκθ κάκε φοιτι-
τριασφοιτθτι του να ςπουδάςει Φιλοςοφία Ραιδαγωγικι και Ψυχολογία και παράλλθλα
επιλζγοντασ τθν κατεφκυνςθ ςπουδϊν που επικυμεί να ειδικευκεί ςε ζναν επιςτθμονικό
τομζα και να διαμορφϊςει το αντίςτοιχο επιςτθμονικό πρόςωπο
Το ΦΡΨ από τθ φφςθ τθσ επιςτθμονικισ αποςτολισ του αλλά και με ςτόχο τθν
επαγγελματικι κατοχφρωςθ των πτυχιοφχων του ςυνδζεται και ςυνεργάηεται με όλα τα
Τμιματα τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ ιδιαίτερα με το Τμιμα Φιλολογίασ και το Τμιμα Ιςτορίασ
και Αρχαιολογίασ Οι φοιτθτζσ του ΦΡΨ μυοφνται ςτθ φιλολογικι και ςτθν ιςτορικι-
αρχαιολογικι γνϊςθ και ζρευνα ϊςτε να εξαςφαλίςουν τθ γνωςτικι βάςθ του φιλολογικοφ
ρόλου αντίςτοιχα οι φοιτθτζσ των Τμθμάτων αυτϊν παρακολουκοφν μακιματα που διδά-
ςκονται ςτο ΦΡΨ ϊςτε να μποροφν να οργανϊςουν τθ φιλοςοφικι παιδαγωγικι και
ψυχολογικι βάςθ του ρόλου τουσ ωσ εκπαιδευτικϊν Σε μεταπτυχιακό επίπεδο το ΦΡΨ
υλοποιεί πζντε Ρρογράμματα Μεταπτυχιακϊν Σπουδϊν ενϊ ςυμπράττει ςτθν υλοποίθςθ
και άλλων μεταπτυχιακϊν προγραμμάτων ςε ςυνεργαςία με άλλα Τμιματα
Τιμϊντασ τα τριάντα χρόνια λειτουργίασ του ΦΡΨ θ ΓΣ του Τμιματοσ αποφάςιςε
να διοργανϊςει ζναν πολφπλευρο Εορταςμό με ςτόχο να τιμιςει τθν ιςτορία του παρου-
ςιάηοντασ τθν υποδομι του και το ζργο που επιτελείται ςε όλα τα επίπεδα λειτουργίασ του
αλλά και να προςφζρει δείγματα του επιςτθμονικοφ δυναμιςμοφ του Οι Ρρυτανικζσ Αρχζσ
και θ Κοςμθτεία τθσ Σχολισ μασ ςτιριξαν με ενκουςιαςμό τθν απόφαςι μασ Τουσ εκφράηω
εκ μζρουσ όλων μασ τισ κερμζσ μασ ευχαριςτίεσ Ωσ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ αιςκάνομαι
υποχρεωμζνθ να εκφράςω τισ ευχαριςτίεσ μου προσ όλα τα μζλθ ΔΕΡ πρϊθν και νυν τισ
φοιτιτριζσ μασ τουσ φοιτθτζσ μασ το διοικθτικό προςωπικό που λαμβάνουν μζροσ ςτο
Συνζδριο ςτισ επιςτθμονικζσ Δράςεισ και ςτισ Εκδθλϊςεισ του Εορταςμοφ Ευχαριςτϊ τα
μζλθ ΔΕΡ τθσ Οργανωτικισ Επιτροπισ του Εορταςμοφ για τθν ενεργό ςυμμετοχι τουσ ςτθ
διοργάνωςι του Ευχαριςτϊ τα μζλθ ΔΕΡ τθσ Επιςτθμονικισ Επιτροπισ του Συνεδρίου
που ςυνζβαλαν κακοριςτικά ςτθ διαμόρφωςθ και ςτθν υλοποίθςθ του Συνεδρίου και των
επιςτθμονικϊν Δράςεων Ευχαριςτϊ τα μζλθ των Ομάδων Γραμματειακισ και Θλεκτρονικισ
Υποςτιριξθσ που εργάςτθκαν ςφντονα για τθν πραγματοποίθςθ του Εορταςμοφ Ευχαρι-
ςτϊ επίςθσ όλουσ εςάσ που τιμάτε με τθν παρουςία ςασ και τθ ςυμμετοχι ςασ τον Εορτα-
ςμό των τριάντα χρόνων λειτουργίασ και επιςτθμονικισ παρουςίασ του ΦΡΨ
Θ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[5]
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 1100-1300
Φιλοςοφική χολή Aula
Εναρκτήρια υνεδρία
1100-1130 Ζναρξθ Εορταςμοφ ndash Χαιρετιςμοί
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
1130-1200 Σομζασ Φιλοςοφίασ
ΡΜΣ Φιλοςοφίασ laquoΘκικιraquo laquoΙςτορία τθσ Φιλοςοφίασraquo ndash Φιλοςοφικό
Τεχνολογικό Εργαςτιριο Εφαρμοςμζνθσ και Οικολογικισ Φιλοςοφίασ ndash
Ρεριοδικό Ηθική ndash Θλεκτρονικό Φιλοςοφικό Ρεριοδικό Conatus (ζκδοςθ
φοιτθτϊν του Τομζα Φιλοςοφίασ)
1200-1230 Σομζασ Παιδαγωγικήσ
ΡΜΣ Ραιδαγωγικισ laquoΘεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ
Ζργουraquo ndash Εργαςτιριο Ρειραματικισ Ραιδαγωγικισ ndash Εργαςτιριο
Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ndash Εργαςτιριο Εκπαιδευτικισ Τεχνολογίασ ndash
Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο εκπαιδευτικισ
επαγγελματικισ και κοινωνικισ ζνταξθσ ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ ndash Αρχείο
Ιςτορίασ τθσ Νεοελλθνικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο Σχολικοφ και
Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
1230-1300 Σομζασ Ψυχολογίασ
ΡΜΣ Ψυχολογίασ laquoΣυμβουλευτικι και Επαγγελματικόσ Ρροςανατολιςμόσraquo
laquoΕφαρμοςμζνθ Ψυχολογία ςε παιδιά και εφιβουσraquo ndash Εργαςτιριο
Εφαρμοςμζνθσ Ψυχολογίασ και Ψυχομετρίασ ndash Κζντρο Ζρευνασ και
Αξιολόγθςθσ ςτθν Επαγγελματικι Συμβουλευτικι
[6]
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Φοιτητική υνεδρία
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 445 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1800
Διοργάνωςη Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ
Προεδρεία ςυνεδριών Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Άννα Λάηου Ζλςθ
Μπακονικόλα-Γιαμά Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ Βάνα
Νικολαΐδου-Κυριανίδου Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Ομιλητζσ Διμθτρα Βαγενά Δζςποινα Βερτηάγια Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου Ελζνθ Γιακουμάκθ Αναςταςία Θεοδοφλου
Ακαναςία Θεοδωροποφλου Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Μαρία Κλθ
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Θεοφάνθσ
Μελίδθσ Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Ευκυμία Μοςχοποφλου
Τριαντάφυλλοσ Μπαταργιάσ Κωνςταντίνοσ Σαρρισ Σπυρίδων
Χαλβαντηισ Γεϊργιοσ Χαντηισ
Το πρόγραμμα τθσ Φοιτθτικισ Συνεδρίασ είναι αναρτθμζνο
ςτθν ιςτοςελίδα του Εορταςμοφ
http30yearsanniversarypppuoagr
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[4]
ΑΝΣΙ ΠΡΟΛΟΓΟΤ
Το Τμιμα Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ
Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1984 και ανταποκρίνεται ςτο πάντα επίκαιρο αίτθμα
για διεπιςτθμονικι και διακεματικι οργάνωςθ των ςπουδϊν Το διδακτικό προςωπικό και
οι λειτουργικζσ μονάδεσ του Τμιματοσ (Τομείσ Ρροπτυχιακά και Μεταπτυχιακά Ρρογράμ-
ματα Σπουδϊν Σπουδαςτιρια Εργαςτιρια Ερευνθτικά Κζντρα Διοικθτικζσ Υπθρεςίεσ)
υπθρετοφν τθν ζρευνα και τθ διδαςκαλία τθσ Φιλοςοφίασ τθσ Ραιδαγωγικισ και τθσ Ψυχο-
λογίασ Tο Ρρόγραμμα Σπουδϊν του ΦΡΨ ανταποκρίνεται ςτθν ανάγκθ κάκε φοιτι-
τριασφοιτθτι του να ςπουδάςει Φιλοςοφία Ραιδαγωγικι και Ψυχολογία και παράλλθλα
επιλζγοντασ τθν κατεφκυνςθ ςπουδϊν που επικυμεί να ειδικευκεί ςε ζναν επιςτθμονικό
τομζα και να διαμορφϊςει το αντίςτοιχο επιςτθμονικό πρόςωπο
Το ΦΡΨ από τθ φφςθ τθσ επιςτθμονικισ αποςτολισ του αλλά και με ςτόχο τθν
επαγγελματικι κατοχφρωςθ των πτυχιοφχων του ςυνδζεται και ςυνεργάηεται με όλα τα
Τμιματα τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ ιδιαίτερα με το Τμιμα Φιλολογίασ και το Τμιμα Ιςτορίασ
και Αρχαιολογίασ Οι φοιτθτζσ του ΦΡΨ μυοφνται ςτθ φιλολογικι και ςτθν ιςτορικι-
αρχαιολογικι γνϊςθ και ζρευνα ϊςτε να εξαςφαλίςουν τθ γνωςτικι βάςθ του φιλολογικοφ
ρόλου αντίςτοιχα οι φοιτθτζσ των Τμθμάτων αυτϊν παρακολουκοφν μακιματα που διδά-
ςκονται ςτο ΦΡΨ ϊςτε να μποροφν να οργανϊςουν τθ φιλοςοφικι παιδαγωγικι και
ψυχολογικι βάςθ του ρόλου τουσ ωσ εκπαιδευτικϊν Σε μεταπτυχιακό επίπεδο το ΦΡΨ
υλοποιεί πζντε Ρρογράμματα Μεταπτυχιακϊν Σπουδϊν ενϊ ςυμπράττει ςτθν υλοποίθςθ
και άλλων μεταπτυχιακϊν προγραμμάτων ςε ςυνεργαςία με άλλα Τμιματα
Τιμϊντασ τα τριάντα χρόνια λειτουργίασ του ΦΡΨ θ ΓΣ του Τμιματοσ αποφάςιςε
να διοργανϊςει ζναν πολφπλευρο Εορταςμό με ςτόχο να τιμιςει τθν ιςτορία του παρου-
ςιάηοντασ τθν υποδομι του και το ζργο που επιτελείται ςε όλα τα επίπεδα λειτουργίασ του
αλλά και να προςφζρει δείγματα του επιςτθμονικοφ δυναμιςμοφ του Οι Ρρυτανικζσ Αρχζσ
και θ Κοςμθτεία τθσ Σχολισ μασ ςτιριξαν με ενκουςιαςμό τθν απόφαςι μασ Τουσ εκφράηω
εκ μζρουσ όλων μασ τισ κερμζσ μασ ευχαριςτίεσ Ωσ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ αιςκάνομαι
υποχρεωμζνθ να εκφράςω τισ ευχαριςτίεσ μου προσ όλα τα μζλθ ΔΕΡ πρϊθν και νυν τισ
φοιτιτριζσ μασ τουσ φοιτθτζσ μασ το διοικθτικό προςωπικό που λαμβάνουν μζροσ ςτο
Συνζδριο ςτισ επιςτθμονικζσ Δράςεισ και ςτισ Εκδθλϊςεισ του Εορταςμοφ Ευχαριςτϊ τα
μζλθ ΔΕΡ τθσ Οργανωτικισ Επιτροπισ του Εορταςμοφ για τθν ενεργό ςυμμετοχι τουσ ςτθ
διοργάνωςι του Ευχαριςτϊ τα μζλθ ΔΕΡ τθσ Επιςτθμονικισ Επιτροπισ του Συνεδρίου
που ςυνζβαλαν κακοριςτικά ςτθ διαμόρφωςθ και ςτθν υλοποίθςθ του Συνεδρίου και των
επιςτθμονικϊν Δράςεων Ευχαριςτϊ τα μζλθ των Ομάδων Γραμματειακισ και Θλεκτρονικισ
Υποςτιριξθσ που εργάςτθκαν ςφντονα για τθν πραγματοποίθςθ του Εορταςμοφ Ευχαρι-
ςτϊ επίςθσ όλουσ εςάσ που τιμάτε με τθν παρουςία ςασ και τθ ςυμμετοχι ςασ τον Εορτα-
ςμό των τριάντα χρόνων λειτουργίασ και επιςτθμονικισ παρουςίασ του ΦΡΨ
Θ Ρρόεδροσ του Τμιματοσ
Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[5]
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 1100-1300
Φιλοςοφική χολή Aula
Εναρκτήρια υνεδρία
1100-1130 Ζναρξθ Εορταςμοφ ndash Χαιρετιςμοί
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
1130-1200 Σομζασ Φιλοςοφίασ
ΡΜΣ Φιλοςοφίασ laquoΘκικιraquo laquoΙςτορία τθσ Φιλοςοφίασraquo ndash Φιλοςοφικό
Τεχνολογικό Εργαςτιριο Εφαρμοςμζνθσ και Οικολογικισ Φιλοςοφίασ ndash
Ρεριοδικό Ηθική ndash Θλεκτρονικό Φιλοςοφικό Ρεριοδικό Conatus (ζκδοςθ
φοιτθτϊν του Τομζα Φιλοςοφίασ)
1200-1230 Σομζασ Παιδαγωγικήσ
ΡΜΣ Ραιδαγωγικισ laquoΘεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ
Ζργουraquo ndash Εργαςτιριο Ρειραματικισ Ραιδαγωγικισ ndash Εργαςτιριο
Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ndash Εργαςτιριο Εκπαιδευτικισ Τεχνολογίασ ndash
Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο εκπαιδευτικισ
επαγγελματικισ και κοινωνικισ ζνταξθσ ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ ndash Αρχείο
Ιςτορίασ τθσ Νεοελλθνικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο Σχολικοφ και
Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
1230-1300 Σομζασ Ψυχολογίασ
ΡΜΣ Ψυχολογίασ laquoΣυμβουλευτικι και Επαγγελματικόσ Ρροςανατολιςμόσraquo
laquoΕφαρμοςμζνθ Ψυχολογία ςε παιδιά και εφιβουσraquo ndash Εργαςτιριο
Εφαρμοςμζνθσ Ψυχολογίασ και Ψυχομετρίασ ndash Κζντρο Ζρευνασ και
Αξιολόγθςθσ ςτθν Επαγγελματικι Συμβουλευτικι
[6]
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Φοιτητική υνεδρία
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 445 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1800
Διοργάνωςη Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ
Προεδρεία ςυνεδριών Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Άννα Λάηου Ζλςθ
Μπακονικόλα-Γιαμά Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ Βάνα
Νικολαΐδου-Κυριανίδου Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Ομιλητζσ Διμθτρα Βαγενά Δζςποινα Βερτηάγια Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου Ελζνθ Γιακουμάκθ Αναςταςία Θεοδοφλου
Ακαναςία Θεοδωροποφλου Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Μαρία Κλθ
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Θεοφάνθσ
Μελίδθσ Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Ευκυμία Μοςχοποφλου
Τριαντάφυλλοσ Μπαταργιάσ Κωνςταντίνοσ Σαρρισ Σπυρίδων
Χαλβαντηισ Γεϊργιοσ Χαντηισ
Το πρόγραμμα τθσ Φοιτθτικισ Συνεδρίασ είναι αναρτθμζνο
ςτθν ιςτοςελίδα του Εορταςμοφ
http30yearsanniversarypppuoagr
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[5]
ΔΡΑΕΙ ΣΟΜΕΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015 1100-1300
Φιλοςοφική χολή Aula
Εναρκτήρια υνεδρία
1100-1130 Ζναρξθ Εορταςμοφ ndash Χαιρετιςμοί
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
1130-1200 Σομζασ Φιλοςοφίασ
ΡΜΣ Φιλοςοφίασ laquoΘκικιraquo laquoΙςτορία τθσ Φιλοςοφίασraquo ndash Φιλοςοφικό
Τεχνολογικό Εργαςτιριο Εφαρμοςμζνθσ και Οικολογικισ Φιλοςοφίασ ndash
Ρεριοδικό Ηθική ndash Θλεκτρονικό Φιλοςοφικό Ρεριοδικό Conatus (ζκδοςθ
φοιτθτϊν του Τομζα Φιλοςοφίασ)
1200-1230 Σομζασ Παιδαγωγικήσ
ΡΜΣ Ραιδαγωγικισ laquoΘεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ
Ζργουraquo ndash Εργαςτιριο Ρειραματικισ Ραιδαγωγικισ ndash Εργαςτιριο
Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ ndash Εργαςτιριο Εκπαιδευτικισ Τεχνολογίασ ndash
Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο εκπαιδευτικισ
επαγγελματικισ και κοινωνικισ ζνταξθσ ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ ndash Αρχείο
Ιςτορίασ τθσ Νεοελλθνικισ Εκπαίδευςθσ ndash Κζντρο Σχολικοφ και
Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
1230-1300 Σομζασ Ψυχολογίασ
ΡΜΣ Ψυχολογίασ laquoΣυμβουλευτικι και Επαγγελματικόσ Ρροςανατολιςμόσraquo
laquoΕφαρμοςμζνθ Ψυχολογία ςε παιδιά και εφιβουσraquo ndash Εργαςτιριο
Εφαρμοςμζνθσ Ψυχολογίασ και Ψυχομετρίασ ndash Κζντρο Ζρευνασ και
Αξιολόγθςθσ ςτθν Επαγγελματικι Συμβουλευτικι
[6]
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Φοιτητική υνεδρία
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 445 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1800
Διοργάνωςη Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ
Προεδρεία ςυνεδριών Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Άννα Λάηου Ζλςθ
Μπακονικόλα-Γιαμά Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ Βάνα
Νικολαΐδου-Κυριανίδου Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Ομιλητζσ Διμθτρα Βαγενά Δζςποινα Βερτηάγια Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου Ελζνθ Γιακουμάκθ Αναςταςία Θεοδοφλου
Ακαναςία Θεοδωροποφλου Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Μαρία Κλθ
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Θεοφάνθσ
Μελίδθσ Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Ευκυμία Μοςχοποφλου
Τριαντάφυλλοσ Μπαταργιάσ Κωνςταντίνοσ Σαρρισ Σπυρίδων
Χαλβαντηισ Γεϊργιοσ Χαντηισ
Το πρόγραμμα τθσ Φοιτθτικισ Συνεδρίασ είναι αναρτθμζνο
ςτθν ιςτοςελίδα του Εορταςμοφ
http30yearsanniversarypppuoagr
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[6]
Δευτζρα 30 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Φοιτητική υνεδρία
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 445 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1800
Διοργάνωςη Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ
Προεδρεία ςυνεδριών Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Άννα Λάηου Ζλςθ
Μπακονικόλα-Γιαμά Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ Βάνα
Νικολαΐδου-Κυριανίδου Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Ομιλητζσ Διμθτρα Βαγενά Δζςποινα Βερτηάγια Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου Ελζνθ Γιακουμάκθ Αναςταςία Θεοδοφλου
Ακαναςία Θεοδωροποφλου Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Μαρία Κλθ
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Θεοφάνθσ
Μελίδθσ Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Ευκυμία Μοςχοποφλου
Τριαντάφυλλοσ Μπαταργιάσ Κωνςταντίνοσ Σαρρισ Σπυρίδων
Χαλβαντηισ Γεϊργιοσ Χαντηισ
Το πρόγραμμα τθσ Φοιτθτικισ Συνεδρίασ είναι αναρτθμζνο
ςτθν ιςτοςελίδα του Εορταςμοφ
http30yearsanniversarypppuoagr
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[7]
Σρίτη 31 Μαρτίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Σο Μουςείο τησ Παιδείασ δρα και επιδρά
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 204 (2οσ όροφοσ) ϊρα 1200-1300
Σομζασ Ψυχολογίασ
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 434 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1630
Προεδρείο Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Φιλία Κςαρθ ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Θζμα Education Counselling and Management as practices of
Ethics
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[8]
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
ΠΜ laquoυμβουλευτική και Επαγγελματικόσ Προςανατολιςμόσraquo
Αίθουςα ώρα Αμφικζατρο 437 (4οσ όροφοσ) ϊρα 1500-1700
Προεδρείο Φιλία Κςαρθ ndash Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ομιλητήσ Del Loewenthal
Εργαςτήριο The therapeutic use of photographs in Counselling and Career
Counselling
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[9]
ΤΝΕΔΡΙΟ ΣΜΗΜΑΣΟ
ΣΡΙΑΝΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΤΙΑ ΣΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΨΤΧΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σετάρτη 1 Απριλίου 2015 1800-2000
Κεντρικό Κτήριο (Πανεπιςτημίου 30) Μεγάλη Αίθουςα Σελετών
1730-1800 Εγγραφζσ
Εναρκτήρια υνεδρία
1800-1810 Ζναρξθ των εργαςιϊν του Συνεδρίου από τθν Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
Ρρόεδρο του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ
1810-1830 Ρροςφωνιςεισ-Χαιρετιςμοί
1830-1850 Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
1850-1910 Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές
τους πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
1910-1930 Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα
1930-1945 Βράβευςθ του πρωτεφςαντοσ από κάκε Τομζα του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ
Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ κατά το ακαδθμαϊκό ζτοσ 2013-2014
1945-2000 Αντί αποφωνιςεωσ ndash Χορωδία Αποφοίτων Μουςικοφ Σχολείου Ραλλινθσ
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[10]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Φιλοςοφίασ
1η υνεδρία
Προεδρείο Νικόλαοσ Χρόνθσ ndash Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
0930-0945 Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός στην
πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
0945-1000 Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το
αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
1000-1015 Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
1015-1030 Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
1030-1045 Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
2η υνεδρία
Προεδρείο Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ ndash Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
1130-1145 Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων
στοχαστών
1145-1200 Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας από τους βυζαντινούς
στοχαστές του 15ου αιώνα
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[11]
1200-1215 Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας στη
Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
1215-1230 Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη Το καθήκον του
δασκάλου
1230-1245 Συηιτθςθ
1245-1300 Διάλειμμα
3η υνεδρία
Προεδρείο Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ ndash Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
1300-1315 Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και ςυνεργάτεσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
1315-1330 Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
1330-1345 Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M
Cioran
1345-1400 Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
1400-1415 Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
1415-1430 Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
1430-1445 Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
1445-1515 Συηιτθςθ
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[12]
Πζμπτη 2 Απριλίου 2015 απογευματινή ςυνεδρία
Φιλοςοφική χολή Aula
Παρουςίαςη τησ ζρευνασ του Σμήματοσ
Φιλοςοφίασ Παιδαγωγικήσ και Ψυχολογίασ
4η υνεδρία
Προεδρείο Δθμιτριοσ Καραδιμασ ndash Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου
1600-1800 Διατμηματική έρευνα των Τμημάτων Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Φιλολογίας και Ιστορίας και Αρχαιολογίας με
θέμα laquoΑπαιτήσεις και προκλήσεις στο ρόλο του νεοδιοριζόμενου
εκπαιδευτικού της Β΄θμιας Εκπαίδευσηςraquo
Ερευνθτικι ομάδα (με αλφαβθτικι ςειρά) Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Ακανάςιοσ
Βζρδθσ Ελζνθ Θεοδωροποφλου Φιλία Κςαρθ Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα Δθμιτριοσ Καραδιμασ Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Χριςτίνα Νόβα-
Καλτςοφνθ Μαρία Ντοφρου-Θλιοποφλου Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Αςθμίνα άλλθ Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[13]
Παραςκευή 3 Απριλίου 2015 πρωινζσ ςυνεδρίεσ
Φιλοςοφική χολή Aula
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
5η υνεδρία
Προεδρείο Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου ndash Γεϊργιοσ Ραςιάσ
0930-0945 Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα
Ψυχολογίας στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου
Τμήματος Ψυχολογίας Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
0945-1000 Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας και η
θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
1000-1015 Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική
διάσταση και προοπτικές
1015-1030 Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
1030-1045 Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού και
Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
1045-1105 Συηιτθςθ
1105-1130 Διάλειμμα
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[14]
6η υνεδρία
Προεδρείο Ευαγγελία Φρυδάκθ ndash Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ ndash Αγγελικι Γενά
1130-1145 Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των
εκπαιδευτικών Ανάγκες και προϋποθέσεις
1145-1200 Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και
της Αναλωσιμότητας
1200-1215 Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή στο Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
1215-1230 Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και
Ψυχολογίας Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των
μεντόρων
1230-1245 Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον του Τμήματος
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εμπειρίες
προβληματισμοί επισημάνσεις
1300-1325 Συηιτθςθ
1325-1400 Διάλειμμα
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[15]
Σομζασ Ψυχολογίασ
7η υνεδρία
Προεδρείο Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου ndash Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ
1400-1415 Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
1415-1430 Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και ςυνεργάτεσ
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία και
ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
1430-1445 Φωτεινι Ρολυχρόνθ και ςυνεργάτεσ
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα και
στην Ευρώπη
1445-1500 Αςθμίνα άλλθ και ςυνεργάτεσ
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών
δεξιοτήτων των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
1500-1515 Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης της
συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
1515-1535 Συηιτθςθ
Απολογιςμόσ του υνεδρίου
1535-1600 Μαρία-Ηωι Φουντοποφλου ndash Ιωάννθσ Καλογεράκοσ ndash Ακανάςιοσ Βζρδθσ ndash
Φιλία Κςαρθ
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[16]
ΕΚΔΗΛΩΕΙ
Δευτζρα 30 Μαρτίου ndash Παραςκευή 3 Απριλίου 2015
Φιλοςοφική χολή
Ρλθροφορίεσ για τισ Εκδθλϊςεισ ςτθν ιςτοςελίδα του Συνεδρίου
http30yearsanniversarypppuoagr
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[17]
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙ ΑΝΑΚΟΙΝΩΕΩΝ
Σομζασ Φιλοςοφίασ
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ
Η σπουδή της βυζαντινής φιλοσοφίας
Περίληψη
Θ ςπουδι τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ είναι ο νεότεροσ ίςωσ κλάδοσ των φιλοςοφικϊν
επιςτθμϊν (εγκαινιαςμζνοσ μόλισ το 1949 με τθν ζκδοςθ ςτο Ραρίςι του ζργου του Β Ν
Τατάκθ La philosophie byzantine ςτα πλαίςια τθσ περίφθμθσ ςειράσ ιςτορίασ τθσ φιλοςο-
φίασ του Eacutemile Breacutehier) Στθν περίπτωςθ μάλιςτα τθσ ςπουδισ τθσ βυηαντινισ φιλοςοφίασ
υπάρχει το παράδοξο νrsquo αναφζρεται αυτι ςε μία χιλιόχρονθ ανζλιξθ του ςτοχαςμοφ και
λόγω ιςτορικϊν και άλλων ατυχϊν ςυγκυριϊν θ φιλοςοφικι ςθμαςία τθσ να παραβλζπεται
αδίκωσ Φυςικά το ζργο του Τατάκθ δεν ιταν θ πρϊτθ φιλοςοφικι εξόρμθςθ ςτθν terra
incognita του βυηαντινοφ ςτοχαςμοφ αλλά είναι θ πρϊτθ επιςτθμονικι ςυςτθματικι ζκκε-
ςθ τθσ ιςτορικισ πορείασ του και ζτςι ενζχει εκτόσ των άλλων και ςθμαντικι ςυμβολικι
αξία Ζκτοτε ο νζοσ αυτόσ κλάδοσ διζτρεξε ςθμαντικι απόςταςθ και ςιμερα πλζον προςελ-
κφει το ενδιαφζρον επιςτθμόνων απrsquo όλεσ τισ γωνιζσ του κόςμου και εντάςςεται ςτα ερευ-
νθτικά και πολφ ςυχνά διδακτικά προγράμματα μερικϊν από τα ςθμαντικότερα πανεπιςτι-
μια και ερευνθτικά ιδρφματα ςτον κόςμο Θ επιςτθμονικι φυςιογνωμία του εν λόγω πεδίου
τοποκετείται μεταξφ ζρευνασ των (αρχαιοελλθνικϊν) πθγϊν και τθσ ιδιοπροςωπίασ τθσ
ορκόδοξθσ παράδοςθσ Θ χρονολογία ζκδοςθσ ωςτόςο του ζργου του Τατάκθ δεν είναι
αδιάφορθ αλλά ςυνδζεται με τισ ιςτορικζσ περιςτάςεισ του μεταπολζμου και τθν ανάδειξθ
φιλοςοφικϊν ρευμάτων όπωσ ο υπαρξιςμόσ και αργότερα ο δομιςμόσ και θ μετανεωτερι-
κότθτα Ρζρα από μια νεο-ανκρωπιςτικι διεφρυνςθ θ βυηαντινι φιλοςοφία κα μποροφςε
να λογιςκεί και ωσ τμιμα των περιπετειϊν του νεωτερικοφ ςτοχαςμοφ ωσ υπόκεςθ δθλα-
δι τθσ νεωτερικότθτασ
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ
Κοινωνικές αξίες στον Οἰκονομικὸν του Ξενοφώντα
Περίληψη
Στο πλαίςιο αυτισ τθσ ανακοίνωςθσ επιδιϊκεται θ διερεφνθςθ των αρχϊν ςτισ οποίεσ
ςτθρίηεται κατά πρϊτον θ διανομι των ρόλων αναφορικά με τθν διοίκθςθ του οἴκου Στθ
βάςθ αυτϊν των αναλφςεων κα εξεταςκεί θ ςχζςθ του οἴκου με τθν πόλθ και το πρότυπο
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[18]
τθσ καλοκἀγαθίασ όπωσ το νοθματοδοτεί θ ldquoοικονομικιrdquo ικανότθτα του πολίτθ Συμπερα-
ςματικά κα επιδιωχκεί να καταςτεί ςαφισ θ αντίλθψθ για τισ κοινωνικζσ αρετζσ ςτον
Ξενοφϊντα και θ ςθμαςία τουσ για τθν ευδαιμονία τθσ πόλεωσ Ο ςυςχετιςμόσ αυτόσ απο-
κτά ενδιαφζρον ςτο μζτρο που για τον Ξενοφϊντα θ πόλισ διαφζρει από τον οἶκον μόνον
ωσ προσ τον αρικμό των μελϊν τθσ
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-Λεοντςίνθ
Διδασκαλία και έρευνα της νεοελληνικής φιλοσοφίας
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
Περίληψη
Θ διδαςκαλία τθσ φιλοςοφίασ τόςο τθσ ςυςτθματικισ όςο και τθσ ιςτορίασ τθσ φιλο-
ςοφίασ ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Εκνικοφ και Καποδιςτριακοφ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν
υπιρξε αδιάλειπτοσ από τθσ ιδρφςεϊσ του το 1837 μζχρι ςιμερα Τα διδακτικά και
ερευνθτικά ενδιαφζροντα όςων υπθρζτθςαν ςε αυτό από τουσ πρϊτουσ κακθγθτζσ όπωσ
ο Νεόφυτοσ Βάμβασ και ο Φίλιπποσ Ιωάννου ι ο Νικόλαοσ Κοτηιάσ ο Τρφφων Ευαγγελίδθσ
και ο Κωνςταντίνοσ Λογοκζτθσ απθχοφν τισ επιδράςεισ που ζχουν υποςτεί τθν πρωτοτυπία
τθσ ςκζψθσ τουσ αλλά και τισ ςχζςεισ τθσ φιλοςοφίασ με τισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ
ςυγκυρίεσ τθσ εποχισ τουσ Τθν αναγκαιότθτα για τθ μελζτθ τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ
για λόγουσ εκνικοφσ επικαλοφνται ο Μαργαρίτθσ Ευαγγελίδθσ και ο Θεόφιλοσ Βορζασ οι
οποίοι αςχολοφνται με τθν επιςκόπθςι τθσ αλλά και οι κακθγθτζσ Κωνςταντίνοσ Λογοκζ-
τθσ Ραναγιϊτθσ Ρατριαρχζασ και Μαρία Κιςςάβου Τθ μελζτθ και προβολι τθσ νεοελλθνι-
κισ φιλοςοφικισ διανόθςθσ μετά τθν δεκαετία του 1960 ενίςχυςε με το ερευνθτικό
εκδοτικό και διδακτικό του ζργο ο ακαδθμαϊκόσ κακθγθτισ τθσ φιλοςοφίασ Ευάγγελοσ
Μουτςόπουλοσ οι κακθγθτζσ Νικόλαοσ Χρόνθσ Κωνςταντίνοσ Βουδοφρθσ και Λεωνίδασ
Μπαρτηελιϊτθσ ενϊ θ κακιζρωςι τθσ ωσ αυτοδφναμου γνωςτικοφ-διδακτικοφ αντικειμζ-
νου ανικει ςτθν υπογράφουςα θ οποία ανζδειξε τθ νεοελλθνικι φιλοςοφία ςε ειδικά ι
διεκνι ςυνζδρια και ςυνζβαλε τόςο με κριτικζσ εκδόςεισ κειμζνων νεοελλινων φιλοςό-
φων ςτο Corpus Philosophorum Graecorum Recentiorum όςο και με τθν εποπτεία διπλω-
ματικϊν εργαςιϊν αλλά και διδακτορικϊν διατριβϊν που εκπονικθκαν ςτο πλαίςιο του
μεταπτυχιακοφ προγράμματοσ διδαςκαλίασ του Τομζα Φιλοςοφίασ(1999-2013) ςτο να
παγιωκεί θ μελζτθ και ζρευνα τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ και να αναδειχκεί θ αυτοδυνα-
μία τθσ Θ ιςτορικι ζρευνα και διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ φιλοςοφίασ ςτο Ρανεπιςτιμιο
Ακθνϊν ςυμβαδίηει με ανάλογεσ προςπάκειεσ που ανζλαβε το Ρανεπιςτιμιο Ιωαννίνων
αλλά και το Εκνικό Κδρυμα Ερευνϊν κατά τθν ίδια περίοδο και επιτρζπει τθν αναςφςταςθ
των παραμζτρων τθσ νεοελλθνικισ διανόθςθσ και τθσ ιςτοριογραφίασ τθσ αναιρϊντασ τισ
απόψεισ όςων αμφιςβθτοφςαν τθν φπαρξι τθσ και ζκεταν κατά καιροφσ το γενικόλογο
ερϊτθμα laquoυπάρχει νεοελλθνικι φιλοςοφίαraquo
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[19]
Η ἀνάβασις προς τη γνώση και ο φιλόσοφος ως παιδαγωγός
στην πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου
Περίληψη
Σε μια από τισ πιο γνωςτζσ αλλθγορίεσ τθσ Πολιτείασ ςτθν αλλθγορία του ςπθλαίου ο
Ρλάτων με επίκεντρο τθν παιδεία του φιλοςόφου πραγματεφεται καίρια ςτοιχεία τθσ
παιδευτικισ διαδικαςίασ τθν πορεία του ανκρϊπου προσ τθ γνϊςθ κακϊσ και τθν προςω-
πικότθτα και τον ρόλο του δαςκάλου Για τον Ρλάτωνα θ παιδευτικι διαδικαςία είναι μα-
κρά και επίπονθ προχποκζτει τθν ενεργό ςυμμετοχι του ανκρϊπου και τθν αυτοκυριαρχία
του ενϊ εμπεριζχει τον κίνδυνο του αποπροςανατολιςμοφ του Θ ζξοδοσ του δεςμϊτθ από
το ςπιλαιο γίνεται βίᾳ διὰ τραχείασ τῆσ ἀναβάςεωσ και ςυντελείται κατά ςτάδια Θ αυτο-
απελευκζρωςι του όμωσ από το ςπιλαιο τθσ άγνοιασ είναι κάτι ανζφικτο ο δεςμϊτθσ
χρειάηεται τθ laquoβοικειαraquo τινόσ Αυτόσ ο laquoκάποιοσraquo είναι ο φιλόςοφοσ-παιδαγωγόσ ςτον ο-
ποίο ο Ρλάτων ανακζτει τον ρόλο του αρωγοφ του ανκρϊπου ςτθν προςπάκειά του για τθν
κατάκτθςθ τθσ γνϊςθσ και τθν πνευματικι του καλλιζργεια Τον ρόλο αυτό ενςαρκϊνει
ςτουσ διαλόγουσ θ μορφι του Σωκράτθ Το πρότυπο του Σωκράτθ ωσ δαςκάλου του οποί-
ου μζγιςτθ μζριμνα ιταν θ ἐπιμζλεια τθσ ψυχισ ενςωματϊνεται ςτο πλατωνικό πρότυπο
του φιλοςόφου-παιδαγωγοφ και θ ςωκρατικι παρακατακικθ γίνεται το ζμβλθμα τθσ πλα-
τωνικισ παιδείασ
Άννα Λάηου
Διδάσκοντας φιλοσοφία μέσω της τέχνης
Περίληψη
Μπορεί θ φιλοςοφία ωσ εφαρμοςμζνθ βιωματικι διδαςκαλία να εμπλουτίςει τθν καλ-
λιτεχνικι δθμιουργία Είναι θ φιλοςοφία διδακτι μζςω τθσ τζχνθσ Αναηωπυρϊνοντασ
παλαιότερεσ ςυηθτιςεισ γφρω από τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό ρόλο τθσ τζχνθσ ndash από
τθν αρχαία ελλθνικι διανόθςθ ζωσ ςε φιλοςόφουσ του 18ου και του 19ου αιϊνα ndash και αξιο-
λογϊντασ τα πορίςματα μιασ πολυετοφσ εμπειρίασ ςτο αντικείμενο τθσ καλλιτεχνικισ εκπαί-
δευςθσ παρουςιάηονται οι όροι και οι φιλοςοφικζσ προχποκζςεισ μιασ ςφγχρονθσ διδακτι-
κισ εφαρμογισ τθσ φιλοςοφίασ ndash ςε αυτιν τθν περίπτωςθ ndash μζςω τθσ τζχνθσ
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-Δερμοφςθ
Φιλία και ἔρις στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Περίληψη
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[20]
Τα ςυναιςκιματα τθσ φιλίασ ι τθσ εχκρότθτασ είναι πολφ ςθμαντικά για κάκε
άνκρωπο Ωσ εκ τοφτου δεν κα μποροφςαν να περάςουν απαρατιρθτα από τουσ αρχαίουσ
Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ οι οποίοι αναφζρονται ςε αυτά με ποικίλουσ όρουσ (φιλία φιλότησ
ἔρωσ ςτοργή ἔρισ νεῖκοσ πόλεμοσ ςτάςισ κλπ)
Στθν ανακοίνωςθ αυτι κα αναφερκοφμε ςε οριςμζνουσ Ζλλθνεσ φιλοςόφουσ που ζκι-
ξαν το ανωτζρω ηιτθμα δθλαδι ςτον Αναξίμανδρο (αντιπαράκεςθ ανάμεςα ςτα τζςςερα
βαςικά ςτοιχεία πυρ νερό γθ αζρασ) τουσ Ρυκαγορείουσ (θ φιλία που ςυνδζει όλα μζλθ
τθσ αδελφότθτασ αλλά και όλα τα πλάςματα του κόςμου) τον Θράκλειτο (ο πόλεμοσ που
δθμιουργεί τα πάντα αλλά επίςθσ θ αφανισ αρμονία που διζπει τον κόςμο) τον Εμπεδο-
κλι (θ φιλότησ που ςυνενϊνει τα φυςικά ςτοιχεία και το νεῖκοσ που τα διαχωρίηει) τον
Αναξαγόρα (οι laquoςυμμίξεισraquo και οι laquoδιακρίςεισraquo των αρχικϊν ςωματιδίων) τον Δθμόκριτο (θ
ζνωςθ και ο διαχωριςμόσ των ατόμων αλλά και θ ιδιαίτερθ ςθμαςία τθσ φιλίασ για τον
άνκρωπο)
Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τισ ανωτζρω ζννοιεσ ςτον Ρλάτωνα (θ φιλία ο φιλοςοφι-
κόσ ζρωτασ και θ ἔρισ ι θ ςτάςισ τόςο μζςα ςτθν ανκρϊπινθ ψυχι όςο και ςτθν πολιτεία)
και ςτον Αριςτοτζλθ (θ φιλία ωσ ςθμαντικότατθ αρετι και θ διχόνοια που καταςτρζφει τισ
πόλεισ)
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ
Εναλλαγή και καιρικότης
Περίληψη
Από τον Εμπεδοκλιν ζωσ τον Ρλάτωνα ndash κrsquo επζκεινα ndash απαντάται ολόκλθρθ ςειρά
κεμελιωδϊν φιλοςοφικϊν κεωριςεων που αναφζρονται ςτθν ςχζςθ εναλλαγισ και
καιρικότθτοσ Ρρόκειται για τθν ςφλλθψθ του διαβατικοφ και του διεφεφγοντοσ για τθν
διακρίβωςθ τθσ μεςότητοσ που ειςχωρεί μεταξφ του λίαν και του ἄγαν για τθν προβίωςθ
του μελλοντικοφ και για τθν αιχμαλωςία τθσ ςτιγμισ που προςπακεί να μασ προςπεράςει
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά
Η διαρκής αμφιταλάντευση στον πολιτικό στοχασμό του E M Cioran
Περίληψη
Ο Γαλλορουμάνοσ ςτοχαςτισ E M Cioran μολονότι αρνείται τον χαρακτθριςμό του ωσ
φιλοςόφου και ωσ πολιτικοφ φιλοςόφου τα κείμενά του τον διαψεφδουν Τόςο κατά τθ
νεότθτά του ςτθ ουμανία (ϊσ τα 26 του χρόνια) όςο και αργότερα ςτθ Γαλλία (ωσ τον
κάνατό του) το ενδιαφζρον του επικεντρϊνεται κατά βάςθ ςτθν laquoπράξθ τθσ ηωισraquo Πχι
μόνον μελζτθςε τθν πολιτικι αλλά ζδραςε μζςα ςrsquo αυτιν Απαρνικθκε το ζκνοσ του (τθ
ουμανία) απζρριψε τον λαό ςτον οποίον ανικε και αποςταςιοποιικθκε Αυτι θ αποςτα-
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[21]
ςιοποίθςθ τοφ ζδωςε τθ δυνατότθτα ι το προνόμιο να αςχολθκεί με τα ανκρϊπινα όντα
κακαυτά Άφθςε ςτθν άκρθ το παρελκόν του και τισ ρίηεσ του για να μιλιςει για τον
άνκρωπο και τον πολιτιςμό του Ζφκαςε ςrsquo ζνα ςθμείο ςτθν πνευματικι και ςυγκινθςιακι
του ανάπτυξθ όπου δεν είναι πλζον ουμάνοσ ι Γάλλοσ όπου θ κρθςκεία και θ αγάπθ για
το ζκνοσ δεν αποτελοφν πλζον μζρθ τθσ ηωισ του Το ζνα τρίτο του ζργου του περίπου
καταλαμβάνει ο πολιτικόσ του ςτοχαςμόσ και ςυγκεκριμζνα οι απόψεισ του για τθν
πολιτικι τθν τυραννία τον laquoπεφωτιςμζνο δεςποτιςμόraquo τον φαςιςμό τθ δθμοκρατία τθν
επανάςταςθ τον κομμουνιςμό τισ ουτοπίεσ και τον αντιςθμιτιςμό Οι κζςεισ του ςυχνά
ακραίεσ και προκλθτικζσ προκαλοφν το ενδιαφζρον με τθν αμεςότθτα και τθν laquoεκρθκτι-
κότθτάraquo τουσ
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-Καραγκοφνθ
Χρειάζεται η φιλοσοφία σήμερα
Περίληψη
Στθν εποχι μασ θ δθμιουργία νζων επιςτθμονικϊν ειδικοτιτων προκαλεί εφλογεσ ςκζ-
ψεισ περί των αρμοδιοτιτων τθσ φιλοςοφίασ και περί τθσ χρθςιμότθτάσ τθσ Ανάλογουσ
προβλθματιςμοφσ ςχετικά με τον ρόλο τθσ είχε προκαλζςει θ ίδρυςθ ςτθ Λειψία του Εργα-
ςτθρίου Ρειραματικισ Ψυχολογίασ από τον Wundt to 1879 και είναι γνωςτι θ υπεράςπιςθ
τθσ φιλοςοφίασ από τον Husserl απζναντι ςτισ αξιϊςεισ τθσ νεοςφςτατθσ αυτισ επιςτιμθσ
όπωσ και απζναντι ςτθν ορμι του κετικιςμοφ του 19ου αιϊνα και τθσ επιρροισ του ςτον
προςανατολιςμό του φιλοςοφικοφ ςτοχαςμοφ Θα επιχειριςουμε μια απάντθςθ ςτο ερϊ-
τθμα που κζςαμε ωσ τίτλο αυτισ τθσ παρζμβαςθσ τόςο ςτο πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ φιλοςο-
φικισ πολυφωνίασ όςο και ςτο πλαίςιο τθσ πολιτιςμικισ ιδιαιτερότθτασ και των αναγκϊν
τθσ εποχισ μασ λαμβάνοντασ υπόψθ ςχετικοφσ προβλθματιςμοφσ και κζςεισ των Adorno
Merleau-Ponty Ricoeur Deleuze Bouveresse και Morin
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ και Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ
Η ολιστική θεωρία του A N Whitehead
Περίληψη
Θ πιο γνωςτι ολοκλθρωμζνθ και ςυςτθματικι ολιςτικι (οργανιςμικι) φιλοςοφία
άλλωσ καλοφμενθ laquoΦιλοςοφία του γίγνεςκαιraquo (Process Philosophy) είναι εκείνθ του A N
Whitehead Το κφριο χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ φιλοςοφικισ αυτισ κεωρίασ είναι ότι
κάκε οντότθτα οποιουδιποτε τφπου ςτο ςφμπαν ςυνεπάγεται κατrsquo ουςίαν τον δικό τθσ ςφν-
δεςμο με το ςφμπαν των άλλων πραγμάτων Στισ διαςυνδζςεισ αυτζσ υπάρχουν προοπτι-
κζσ του ςφμπαντοσ όχι μόνο του αρικμοφ αλλά και του χρϊματοσ και οποιουδιποτε άλλου
laquoπροςδιοριςμζνου ςυμβάντοσ που ζλαβε χϊραraquo
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[22]
Θ ολιςτικι διάρκρωςθ δεν ανιχνεφεται μόνο ςτθ ςχζςθ επιςτιμθσ και μεταφυςικισ
αλλά και ςτθ ςχζςθ των επιςτθμϊν μεταξφ τουσ και ςτα τελικά τουσ αίτια Το υπό ανίχνευ-
ςθ γεγονόσ λχ το οποίο αποτελεί το ερευνθτικό πεδίο κάποιασ επιμζρουσ επιςτιμθσ ζχει
ανάγκθ κάποιασ μεταφυςικισ προχπόκεςθσ κακόςον αφορά τον κόςμο ςτο ςφνολό του
Κάκε επιςτιμθ επίςθσ παρά τθν laquoαυτοτζλειά τθσraquo δεν αποκλείει τον ςυςχετιςμό και τθν
αλλθλεξάρτθςθ με άλλεσ επιςτιμεσ laquoΘ κεολογίαraquo γράφει ενδεικτικά ο Whitehead laquoδεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτεί από τθν επιςτιμθ οφτε θ επιςτιμθ από τθν κεολογία και δεν
είναι δυνατόν να διαχωριςτοφν και οι δφο μαηί από τθ μεταφυςικιraquo
Από τθν άποψθ αυτι οι βιολογικζσ και οι φυςιολογικζσ επιςτιμεσ είναι αναπόςπαςτα
ςυνδεδεμζνεσ προσ τα τελικά αίτια των θκικϊν και των κεωρθτικϊν επιςτθμϊν Κατά τθ
χαρακτθριςτικι διατφπωςθ του Whitehead laquoτα μζρθ που ςυνιςτοφν το ςφμπαν ολόκλθρο
ευρίςκονται ςε αλλθλεξάρτθςθ Το ςϊμα επθρεάηει το πνεφμα και το πνεφμα το ςϊμα Θ
φυςικι ενζργεια μετατρζπεται ςε ενκουςιαςμό αντιςτρόφωσ ο ενκουςιαςμόσ διεγείρει το
ςϊμα + Θ βιολογικι ςκοπιμότθτα μεταςχθματίηεται ςε νοθτά πρότυπα και θ διαμόρφω-
ςθ προτφπων επθρεάηει τα βιολογικά φαινόμενα Το άτομο διαμορφϊνει τθν κοινότθτα και
θ κοινότθτα διαμορφϊνει το άτομο Τα επιμζρουσ κακά μιαίνουν τον κόςμο ολόκλθρο τα
επιμζρουσ αγακά δείχνουν τον δρόμο προσ τθν διζξοδοraquo Θ κορφφωςθ του οργανιςμικοφ
ςχιματοσ αποτυπϊνεται ςτισ ζννοιεσ του Ζρωτοσ τθσ Ψυχισ και τθσ Ειρινθσ και ςτισ
εφαρμογζσ τουσ ςτθν εμπειρία και τθν ευθμερία μασ
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ
Η επιστήμη του ὄντος
Το πλατωνικόν ὄντως ὂν και το αριστοτελικόν τί ἦν εἶναι και ὂν ᾗ ὄν
Περίληψη
Το φιλοςοφείν αναφζρεται πρωτίςτωσ εισ τθν εξζταςιν τθσ ουςίασ του ὄντοσ ωσ τθσ
κατrsquo εξοχιν εκφράςεωσ τθσ πραγματικότθτοσ Θ δυναμικι φορά του ὄντοσ εξελίςςεται
ςυνεχϊσ από το είναι τθσ υπάρξεωσ εισ το πλζον είναι τθσ δθμιουργίασ του
Ο Ρλάτων χωρεί προσ τθν ςαφι διάκριςιν των ὄντωσ ὄντων εξ εκείνων τα οποία ζχουν
γζνεςιν όπωσ ςαφϊσ τονίηεται εισ τον Τίμαιον 28a Ο Αριςτοτζλθσ εκλαμβάνει το ὂν ωσ το
κατrsquo εξοχιν αντικείμενον τθσ μεταφυςικισ και προβαίνει εισ τθν διάκριςιν μεταξφ του ὄντοσ
ᾗ ὂν και των laquoατομικϊν όντωνraquo τα οποία είναι τα αντικείμενα των άλλων επιςτθμϊν
(Μτφ Γ 1 1003a21-b5) Μολονότι τὸ ὂν λζγεται μὲν πολλαχῶσ εν τοφτοισ παραμζνει πρὸσ
ἓν καὶ μίαν τινὰ φφςιν καὶ οὐχ ὁμωνφμωσ (Μτφ Γ 2 1003a33-34) Το περιεχόμενον τθσ
εννοίασ τθσ υποςτάςεωσ του ὄντοσ διατυποφται διά τθσ πολυδιαςτάτου ςθμαςίασ τθσ
περιφράςεωσ τί ἦν εἶναι θ οποία ςυνάπτεται μετά του όρου ἐντελζχεια Α) Πταν τονίηεται
το ἦν δθλοφται το πυρθνικόν αναλλοίωτον του ὄντοσ εν ςχζςει προσ το ολοκλθροφμενον
ςτοιχείον (quidditas) B) Πταν τονίηεται το εἶναι θ ερμθνεία παρουςιάηει λειτουργικάσ
διαςτάςεισ (quodditas) Γ) Ο ςυςχετιςμόσ των ανωτζρων όρων αναμεταξφ των εκφράηεται
διά του όρου ἐντελζχεια
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[23]
Ραρατθροφμε ενταφκα ότι θ αριςτοτελικι οντολογία όπωσ και θ πλατωνικι είναι
ςυνεχισ προςπάκεια διακριβϊςεωσ του ὄντοσ laquoκακrsquo εαυτόraquo και ουχί κατὰ ςυμβεβηκόσ
κακrsquo όςον ο Αριςτοτζλθσ ενδιαφζρεται ουχί διά το όνομα αλλά διά το πράγμα
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Η αρχαία πόλις στη σκέψη της H Arendt
Περίληψη
Εκπρόςωποσ ενόσ ιδιότυπου ρεπουμπλικανιςμοφ θ H Arendt διερευνά τθν κρίςθ τθσ
νεωτερικότθτασ και επιδιϊκει να αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ απουςίασ νοιματοσ που
χαρακτθρίηει τθν καταναλωτικι κοινωνία μζςω τθσ laquoυπενκφμιςθσraquo των προταγμάτων τθσ
προ-πλατωνικισ πολιτικισ παράδοςθσ
Λειτουργϊντασ ωσ άξονασ επαναςθμαςιοδότθςθσ τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ θ laquoλθςμονθ-
μζνθ παράδοςθraquo φζρει ςτο προςκινιο το ενδιαφζρον για τον ανκρϊπινο κόςμο από τον
οποίο ζχει πλιρωσ αποξενωκεί ο ιδιωτεφων πολίτθσ με αποτζλεςμα να ανικει ςε μια
laquoδθμοκρατία χωρίσ διμοraquo Αυτι θ αναδιάρκρωςθ των προτεραιοτιτων του ςφγχρονου
ανκρϊπου αξιϊνει τθν κριτικι αντιμετϊπιςθ τθσ αδράνειασ ςτθν οποία επιμζνουμε και τθν
ςυνειδθτοποίθςθ του κινδφνου ςχετικά με τθν απεμπόλθςθ των δικαιωμάτων που δεν μά-
καμε να χρθςιμοποιοφμε Θ πόλισ ωσ ο φορζασ μιασ άλλθσ αντίλθψθσ για τθν πολιτικι
αναδφεται μαηί με το ερϊτθμα ςχετικά με το μζλλον τθσ δθμοκρατίασ Ερϊτθμα ςτο οποίο
οδθγεί θ διαπίςτωςθ ότι είναι δυνατόν για τουσ ανκρϊπουσ να ςυγκροτοφν κοινωνίεσ όπου
θ επιμζλεια των ιδίων δεν αξιϊνει τθν αδιαφορία για τα κοινά όπου θ πολιτικι ηωι δεν
ςτοχεφει ςτο να κάνει τουσ πολίτεσ να ξεμάκουν πϊσ να κυβερνοφν και κατά ςυνζπεια
δεν επιδιϊκει να τουσ πείςει ότι ο χειριςμόσ των δθμοςίων υποκζςεων κα πρζπει να ανα-
τίκεται ςτουσ laquoεπαγγελματίεσraquo όπου δεν κυριαρχεί πλιρωσ θ αντίλθψθ ότι laquoτο κριςιμότε-
ρο πολιτικό ηιτθμα είναι και πάντα ιταν το ερϊτθμα Ροιοσ εξουςιάηει ποιονraquo
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ
Κριτική φιλοσοφία και σκεπτικισμός
Περίληψη
Σε αντίκεςθ προσ τουσ επιςτιμονεσ τουσ καλλιτζχνεσ και τουσ κεολόγουσ που λίγο ϊσ
πολφ όλοι καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνϊν τουσ οι φιλόςοφοι όχι
μόνο δεν φαίνεται να ζχουν ζνα ξεκάκαρο όςο και κοινό ςθμείο αναφοράσ των αναηθτι-
ςεϊν τουσ αλλά και πολλζσ φορζσ βυκίηονται τόςο πολφ ςε αυτζσ ϊςτε να απομονϊνονται
από τον περίγυρό τουσ και να μοιάηουν με τουσ διαβάτεσ εκείνουσ που απορροφθμζνοι κα-
κϊσ είναι από τισ ςκζψεισ τουσ κινδυνεφουν να ςκοντάψουν ςτθν πρϊτθ λακκοφβα που κα
βρεκεί το διάβα τουσ Αυτι θ υποχονδρία των φιλοςόφων θ εμμονι τουσ να παιχνιδίηουν
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[24]
διαρκϊσ δοκιμάηοντασ τισ αντοχζσ του λόγου θ κζλθςι τουσ να διειςδφουν πίςω από τα
φαινόμενα προκειμζνου να ανακαλφψουν τα πρϊτα τα γενεςιουργά αίτια των πραγμάτων
κακιςτοφν επιτακτικι τθν ανάγκθ όχι μόνο να προςδιοριςτεί θ φιλοςοφία εν ςχζςει προσ τα
όμορά τθσ οικόπεδα τθσ επιςτιμθσ τθσ τζχνθσ και τθσ κεολογίασ αλλά και να διαχωριςτεί
θ γνιςια από τθ νόκα φιλοςοφία το πρωτότυπο από τα κακζκτυπά του αφοφ θ αλθκινι
φιλοςοφία θ αυςτθρι δθλαδι τιρθςθ των ςυλλογιςτικϊν κανόνων και του ορκοφ λόγου
δεν μπορεί να ζχει καμία ςχζςθ οφτε με τον ςοφιςτικό βερμπαλιςμό οφτε με τον μυςτικιςτι-
κό δογματιςμό οφτε με τθ ςτρατευμζνθ επιχειρθματολογία
Με αυτιν τθν προοπτικι κα επιχειριςω ςτθ ςυνζχεια να διαλευκάνω δφο ςθμαντικά
για το φιλοςοφικό ςτοχαςμό μεγζκθ τον ςκεπτικιςμό και τθν κριτικι φιλοςοφία εντοπίηο-
ντασ μεταξφ των ομοιότθτεσ και διαφορζσ
Γεϊργιοσ Στείρθσ
Η πρόσληψη της αραβικής φιλοσοφίας
από τους βυζαντινούς στοχαστές του 15ου αιώνα
Περίληψη
Θ γειτνίαςθ τθσ ανατολικισ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ με τθν αραβικι επικράτεια κα
ιταν από μόνθ τθσ ικανι να προκαλζςει τθν ζντονθ αλλθλεπίδραςθ των δφο πολιτιςμϊν
Στο χϊρο όμωσ τθσ φιλοςοφίασ κάτι τζτοιο δεν φαίνεται να ζχει ςυμβεί τουλάχιςτον ςτον
βακμό που κα περίμενε κανείσ Θ παροφςα ανακοίνωςθ αποτελεί παρουςίαςθ των πρϊτων
ποριςμάτων μιασ ευρφτερθσ ζρευνασ θ οποία ζχει ςτόχο να καταδείξει τθ κζςθ τθσ αρα-
βικισ φιλοςοφίασ ςτθ βυηαντινι φιλοςοφία από τον 11ο ζωσ και τον 15ο αιϊνα Ωσ παρα-
δειγματικζσ περιπτϊςεισ επιλζχκθκαν τα ζργα του Ρλικωνα και του Γεϊργιου Γενναδίου
Σχολαρίου φιλοςόφων του 15ου αιϊνα Οι Ρλικων και Σχολάριοσ δεν φαίνονται να χαρά-
ηουν τθ δικι τουσ επιχειρθματολογία ζναντι των Αράβων Αντίκετα αναπαράγουν πιςτά ι
ελεφκερα κατά περίπτωςθ τα επιχειριματα του Ακινάτθ και άλλων ςχολαςτικϊν φιλοςό-
φων
Σωτιριοσ Φουρνάροσ
Φιλοσοφία παιδεία και ψυχή στον Καστοριάδη
Tο καθήκον του δασκάλου
Περίληψη
Για τον Καςτοριάδθ οι ρίηεσ τθσ φιλοςοφίασ εντοπίηονται ςτθν πρόςλθψι τθσ ϊσ το
Θςιόδειο Χάοσ το οποίο ο νεοζλλθνασ φιλόςοφοσ προςδιόριςε επακριβζςτερα με τον όρο
laquoΧάοσ-Είναιraquo ι laquoΕίναι-Χάοσraquo Αυτό δεν αποτελεί ζναν πλιρωσ εφτακτο αλλά οφτε και
εντελϊσ ακατάςτατο χϊρο Συλλαμβάνεται δε υπζρλογα-μθ ορκολογικά και διακρίνεται
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[25]
για τθ δθμιουργικι δυναμικι του Το ανκρϊπινο γζνοσ μοιράηεται τθν εν λόγω δθμιουργικι
ουςία και κατά ςυνζπεια δθμιουργεί αδιάκοπα κοινωνικο-ιςτορικά και αυτόνομα ndash χωρίσ
εξω-ανκρϊπινθ και μάλιςτα εκ των προτζρων παρζμβαςθ ndash το νόθμα τθσ κοςμικισ
πραγματικότθτασ Ρρόκειται για το νόθμα του όντοσ-Είναι Αυτι θ οντολογικι οπτικι
κτιςμζνθ πάνω ςrsquo ζναν ανκρωποκεντρικό ιραςιοναλιςμό εκτείνεται ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ
δραςτθριότθτεσ όπωσ θ πολιτικι θ παιδεία μζςα από τθ διαφορετικότθτα των λαϊν ςτον
ιςτορικό χρόνο αλλά και κατά το παρόν (πχ θ διαφορετικότθτα Ανατολισ-Δφςθσ) Θ
παιδεία ειδικότερα ndash ο κεμζλιοσ λίκοσ μιασ μεςτισ νοιματοσ οντολογίασ και κατrsquo
επζκταςθ ηωισ ndash ορίηεται από τον Καςτοριάδθ με βάςθ το προαναφερκζν πλαίςιο ωσ laquoτο
να δοκεί μορφι ςτο χάοσraquo από τουσ ανκρϊπουσ το οποίο μεταφράηεται ςε ςυνεχι
διαλεκτικι ςχζςθ μεταξφ δαςκάλου και μακθτι Αυτόσ ο διαλεκτικόσ δρόμοσ φζρει ςτο
προςκινιο τθν αλλθλεπίδραςθ των ψυχϊν (του διδάςκοντα και του διδαςκόμενου των
ανκρϊπων μεταξφ μασ) μζςα ςτο γενικό κοινωνικο-ιςτορικό περίγραμμα που κατευκφνεται
από το κοινωνικό φανταςιακό Σφμφωνα με τον νεοζλλθνα φιλόςοφο πρόκειται για
αλλθλεπίδραςθ laquoμιασ αυτονομίασ (του διδάςκοντα) ςε μιαν άλλθ δυνθτικι αυτονομία (τον
διδαςκόμενο)raquo Θ ψυχι προςλαμβάνεται ωσ ριηικι φανταςία μια κεμελιωμζνθ ςτο
αςυνείδθτο μορφοποιθτικι και δθμιουργικι δφναμθ κινοφμενθ ατελεφτθτα ταυτοχρόνωσ
και αναπόφευκτα ςε δφο διαςτάςεισ προσ τθν ίδια και προσ τον άλλο (τουσ άλλουσ) διότι
οι άνκρωποι ηοφμε ςε κοινωνίεσ όχι μόνοι μασ και οι δθμιουργίεσ μασ είναι κοινωνικο-
ιςτορικζσ εγκόςμιεσ Ο ακρογωνιαίοσ λίκοσ τθσ ψυχισ προςδιορίηεται ςτθν ανοικτότθτά
τθσ προσ τθν ανατροπι τθσ και κατrsquo επζκταςθ προσ τθν αςταμάτθτθ διαμόρφωςθ νζων
νοθματοδοτιςεων του εαυτοφ και τθσ κοςμικισ πραγματικότθτασ Θ επίδραςθ όλων των
προαναφερόμενων ςτον δάςκαλο είναι τεράςτια Το κακικον του ορίηεται ςτθν ανοικτότθ-
τά του ςτθ διαρκι διαφγαςθ του πρακτικοφ βίου και του κεωρθτικοφ ςτοχαςμοφ που του
προςιδιάηει ςτθ διδακτικι ςυνειςφορά ςτθν αζναθ δθμιουργία νζων μορφϊν και
νοθματοδοτιςεων του ηθν
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-Μαηαράκθ
Η μετανεωτερικότητα και το laquoτέλος των ιδεολογιώνraquo
Περίληψη
Από τα πλζον διακριτά γνωρίςματα τθσ μετανεωτερικότθτασ είναι θ εγκατάλειψθ τθσ
ορκολογικισ και κοινωνικισ ςυνεκτικότθτασ και θ υιοκζτθςθ ιδιαίτερων υπερ-πολιτιςτικϊν
εικόνων και κοινωνικϊν μορφωμάτων και ταυτοτιτων που χαρακτθρίηονται από τθν κατάτ-
μθςθ τθν πολλαπλότθτα τθν πολυμορφία και τθν απροςδιοριςτία Ζτςι γεννιζται το
ερϊτθμα είναι άρα ο μεταμοντερνιςμόσ θ πολιτιςτικι ζκφραςθ ενόσ αυξανόμενου κοινωνι-
κοφ πλουραλιςμοφ που δικαιολογεί τθν περιγραφι του ωσ laquoμετανεωτερικότθταraquo ndash μια νζα
δθλαδι κοινωνικι εποχι Από μια άποψθ κα ιταν δυνατόν να υποςτθριχκεί πωσ θ
μετανεωτερικότθτα δθλϊνει το laquoτζλoσ των ιδεολογιϊνraquo τόςο ωσ τρόπου ςκζψθσ όςο και ωσ
τρόπου οργάνωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ εφόςον οι μετανεωτερικζσ κεωρίεσ ςκοπό ζχουν
να αποδείξουν ότι είναι πλζον αδφνατον να αναπτφςςονται κεωρίεσ ευρείασ κλίμακασ
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[26]
Ωςτόςο δεν είναι απόλυτα ςαφζσ μζχρι ποιου ςθμείου μπορεί να απο-ιδεολογικοποιθκεί θ
πολιτικι ηωι υπrsquo αυτι τθν ζννοια Το ςωςτότερο κα ιταν να κζςουμε το ερϊτθμα αν θ ίδια
θ μετανεωτερικότθτα δεν είναι μια ιδεολογία θ οποία με τθ ςειρά τθσ μασ παρακινεί να
εξετάςουμε το κοινωνικό και ιςτορικό πλαίςιο ςτο οποίο ζχει εμφανιςτεί και ανκεί
Νικόλαοσ Χρόνθσ
Πλατωνικές και νεοπλατωνικές επιρροές επί μουσουλμάνων στοχαστών
Περίληψη
Ραρά τισ προςπάκειεσ που ζχουν αναλθφκι θ ςχζςθ των απαρχϊν τθσ Ιςλαμικισ
Διανοιςεωσ και τθσ αρχαίασ Ελλθνικισ φιλοςοφίασ δεν ζχει επαρκϊσ γνωςκι Με τθν
ανακοίνωςι μου επιχειρϊ να καλφψω μζροσ του υφιςταμζνου κενοφ Ωςτόςο θ ζκταςθ
του κζματοσ αφrsquo ενόσ ο περιωριςμζνοσ χρόνοσ που ζχω προσ ανάπτυξι του αφrsquo ετζρου με
υποχρεϊνουν να προβϊ ςε αυςτθρι επιλογι Αφοφ λοιπόν αναφερκϊ ςτθν διαμάχθ που
διεξάγεται ακόμθ περί τισ ονομαςίεσ αραβικι φιλοςοφία ιςλαμικι φιλοςοφία κακϊσ και
falsafa και alhikma κα εςτιάςω τθν προςοχιν μου ςτον Al-Farabi (870-950 μX) διακεκρι-
μζνο ςτοχαςτι ςχολιαςτι του Αριςτοτζλθ μφςτθ ζνκερμο οπαδό τθσ εναρμονίςεωσ
πλατωνικισ και αριςτοτελικισ φιλοςοφίασ ςυνάμα δε βακφ γνϊςτθ και εν πολλοίσ οπαδό
των διδαγμάτων του Ρλωτίνου και κεμελιωτι τθσ πολιτικισ φιλοςοφίασ ςτο Ιςλάμ Επί
τοφτοισ ο Al-Farabi ιταν γνϊςτθσ των ζργων του Ρλάτωνοσ αποδεικνφω αναλθκζσ το
αντίκετο υπό τθν επίδραςθ δε αυτϊν ςυνζγραψε το βιβλίον του Αρίςτη Πολιτεία
Οριςμζνωσ δεν αναφζρομαι ςε όλεσ τισ παραμζτρουσ του κζματοσ που εξετάηω Είμαι
ωςτόςο τθσ γνϊμθσ ότι φωτίηω πολλζσ από τισ διαςτάςεισ του και αποδεικνφω ότι θ
ςυγκριτικι εξζταςθ των φιλοςοφικϊν παραδόςεων ορατοποιεί τθν ανάγκθ αποφυγισ
ενεργειϊν που υπονομεφουν τθν κοινι ςυνεννόθςθ και κατανόθςθ Θ ςυγκριτικι μελζτθ
των φιλοςοφθμάτων μασ ανοίγει τον δρόμο προσ το φωσ εκείνο που ο Ζγελοσ απεκάλεςε
φωσ του Ηαρατοφςτρα Φωσ δθλαδι όχι φυςικό αλλά πνευματικό Φωσ που μασ παρζχει
υπαρξιακι πλθρότθτα και μασ απελευκερϊνει από τθν ςτείρα κακιλωςθ ςτθν άγονθ
ιςτορικότθτα του παρελκόντοσ
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[27]
Σομζασ Παιδαγωγικήσ
Ακανάςιοσ Βζρδθσ
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εκπαιδευτικής έρευνας
και η θεωρία των νομιμοποιητικών κωδίκων
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι να αναηθτθκεί υπό το φωσ τθσ κεωρίασ των
laquoνομιμοποιθτικϊν κωδίκωνraquo του Κοινωνιολόγου Karl Maton το ςυςτατικό που κάνει τθν
εκπαιδευτικι ζρευνα laquoεκπαιδευτικιraquo Στα πανεπιςτθμιακά τμιματα των ςπουδϊν ςτθν
εκπαίδευςθ το αντικείμενο τθσ Μεκοδολογίασ Ζρευνασ εμφανίηεται με τον προςδιοριςμό
laquoΕκπαιδευτικιraquo laquoΨυχολογικιraquo ι laquoΨυχοπαιδαγωγικιraquo ενϊ πολλζσ φορζσ ςυνδυάηεται και
με το αντικείμενο τθσ Στατιςτικισ Κάποιεσ φορζσ εξειδικεφεται κιόλασ ςτισ laquoποςοτικζσraquo ι
ςτισ laquoποιοτικζσraquo μεκοδολογίεσ Ο πολυκερματιςμόσ του εν λόγω διδακτικοφ αντικειμζνου
οφείλεται κατrsquo αρχάσ ςτο γεγονόσ ότι οι laquoΕπιςτιμεσ τθσ Αγωγισraquo δεν ζχουν κάποιο ςτακερό
επιςτθμονικό κζντρο Μπορεί να ςυναντιςει κανείσ ςε αυτζσ πολλά και ποικίλα γνωςτικά
αντικείμενα κακζνα με τον δικό του τρόπο παραγωγισ επιςτθμονικϊν εργαςιϊν και τθ
δικι του επιςτθμονικι νοοτροπία Σε κάποια γνωςτικά αντικείμενα οι γνϊςεισ προςτίκενται
ακροιςτικά και είναι ανεξάρτθτεσ από το πεδίο ενϊ ςε κάποια άλλα οι προχπάρχουςεσ
γνϊςεισ επαναδομοφνται μζςα από νζεσ οπτικζσ Ο πολυκερματιςμόσ τθσ laquoΜεκοδολογίασ
Εκπαιδευτικισ Ζρευνασraquo δεν εξθγείται μόνο από τθν θγεμονία ςυγκεκριμζνων επιςτθμονι-
κϊν πεικαρχιϊν ι τθν προςωπικι λάμψθ των εκάςτοτε διδαςκόντων όπωσ κα ικελε ο
Bourdieu αλλά και από τθν ίδια τθ φφςθ τθσ γνϊςθσ ςτισ Επιςτιμεσ τθσ Αγωγισ όπωσ κα
ικελε ο Bernstein
Αγγελικι Γενά ndash Φαίθ Αντωνίου
Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή
στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Περίληψη
Ο τομζασ τθσ Ειδικισ Αγωγισ βρίςκεται τα τελευταία χρόνια ςτο επίκεντρο του
ενδιαφζροντοσ των Εκπαιδευτικϊν των Ψυχολόγων και των άλλων ειδικϊν ςτθν πατρίδα
μασ λόγω του ότι ζχει ραγδαία ανάπτυξθ θ οποία ςυνεπάγεται και πλικοσ προκλιςεων
τόςο ςε παιδαγωγικό και κεραπευτικό όςο και ςε ερευνθτικό επίπεδο Θ ςφςταςθ Κατεφ-
κυνςθσ με αντικείμενο τθν Ειδικι Αγωγι ςτο πλαίςιο του Ρρογράμματοσ Μεταπτυχιακϊν
Σπουδϊν ςτθν Θεωρία Ρράξθ και Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Ζργου του Τμιματοσ
ΦΡΨ αποςκοπεί ςτθν ενίςχυςθ και αναβάκμιςθ των ερευνθτικϊν των διδακτικϊν και
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[28]
των κεραπευτικϊν προςπακειϊν που ζχουν ξεκινιςει ςτθν πατρίδα μασ και κρίνονται ωσ
πολφ ςθμαντικζσ για τθν αναβάκμιςθ αυτοφ του τόςο ευαίςκθτου τομζα τθσ εκπαίδευςθσ
Σκοπόσ τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των πρϊτων ερευνθτικϊν και
διδακτικϊν προςπακειϊν ςτο αντικείμενο τθσ Ειδικισ Αγωγισ όπωσ αυτζσ διαμορφϊνονται
ςτθ ςφντομθ ιςτορία τθσ Κατεφκυνςθσ Θα ςυηθτθκοφν τα πρϊτα αποτελζςματα που
ςχετίηονται με ποικίλεσ μορφζσ αναπθρίασ ι ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όπωσ θ
Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ οι Μακθςιακζσ Δυςκολίεσ θ Κϊφωςθ θ Τφφλωςθ οι
Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ και θ Νοθτικι Κακυςτζρθςθ Τα ευριματα που απζδωςαν
αυτζσ οι προςπάκειεσ αναδείχκθκαν μζςω διαφορετικϊν ερευνθτικϊν μεκόδων όπωσ θ
διδακτικι και θ κεραπευτικι παρζμβαςθ θ μετα-ανάλυςθ θ βιβλιογραφικι επιςκόπθςθ θ
ςυςχετιςτικι μελζτθ κά Συγκεκριμζνα αναφορικά με τθ Διαταραχι Αυτιςτικοφ Φάςματοσ
αναδείχτθκε θ αποτελεςματικότθτα μεκόδων αυτοδιαχείριςθσ ςτθν προαγωγι τθσ
κοινωνικοποίθςθσ ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων λειτουργικοφ παιχνιδιοφ ςυμβολικοφ
παιχνιδιοφ και πρωτοβουλιϊν επικοινωνίασ θ αποτελεςματικότθτα των ςυμπεριφορικϊν
αναλυτικϊν παρεμβάςεων αλλά και τθσ νατουραλιςτικισ ςυμπεριφορικισ αναλυτικισ
παρζμβαςθσ για τθν εκπαίδευςθ γονζων νθπίων με ΔΑΦ Αναφορικά με τισ Μακθςιακζσ
Δυςκολίεσ και τισ Ειδικζσ Γλωςςικζσ Διαταραχζσ παρουςιάηεται θ ψυχοκοινωνικι (κίνθτρα
κλίμα τθσ τάξθσ) γνωςτικι (ευχζρεια αναγνωςτικι κατανόθςθ) και γλωςςικι (φωνολογικι
επίγνωςθ λεξιλόγιο) ανάπτυξθ παιδιϊν ςε αυτζσ τισ ςυγκεκριμζνεσ Δυςκολίεσ Τζλοσ
παρουςιάηονται ηθτιματα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ ατόμων με τφφλωςθ οι
κοινωνικζσ δεξιότθτεσ ατόμων με νοθτικι υςτζρθςθ αλλά προςεγγίηονται και κζματα που
άπτονται τθσ κοινότθτασ των κωφϊν ςτθν Ελλάδα μζςω μιασ εκνογραφικισ προςζγγιςθσ
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ
Η σταδιοδρομία των πτυχιούχων του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας και οι απόψεις τους για τις σπουδές τους
πριν και μετά την κοινωνικο-οικονομική κρίση
Περίληψη
Το 2008 πραγματοποιικθκε από τθν κα Μαραμακά Σοφία υπό τθν εποπτεία και τθν
κακοδιγθςι μου ζρευνα θ οποία αφοροφςε τθν ζνταξθ των αποφοίτων του Τμιματοσ
Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ (ΦΡΨ) ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ και τθν
αξιολόγθςθ των πανεπιςτθμιακϊν ςπουδϊν τουσ Στθν ζρευνα αυτι που διενεργικθκε ςτο
πλαίςιο των δραςτθριοτιτων του Κζντρου Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ
ςυμμετείχαν 196 πτυχιοφχοι του παραπάνω Τμιματοσ οι οποίοι είχαν αποφοιτιςει τα
ακαδθμαϊκά ζτθ 1998-99 και 2000-01 Το 2014 ζγινε από τον Τομζα Ραιδαγωγικισ άλλθ
ζρευνα με παραπλιςιo αντικείμενo ςε δείγμα 550 πτυχιοφχων διαφόρων Τμθμάτων
Ελλθνικϊν Ρανεπιςτθμίων που καταρτίηουν Φιλολόγουσ Μεταξφ αυτϊν περιλαμβάνονται
137 πτυχιοφχοι του Τμιματοσ ΦΡΨ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν από τουσ οποίουσ οι 87
ζλαβαν το πτυχίο τουσ από το 2008 και εξισ Στθριηόμενοι ςτα παραπάνω δεδομζνα κα
προςπακιςουμε α) να ςυγκρίνουμε τισ διαπιςτϊςεισ των δφο ερευνϊν λαμβάνοντασ ωσ
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[29]
δείγμα ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ μόνο αυτοφσ που ζλαβαν πτυχίο από το 2008 και εξισ β) να
εντοπίςουμε τισ ομοιότθτεσ και τισ διαφορζσ των ποριςμάτων ςτα οποία κατζλθξαν και γ)
να ερμθνεφςουμε τισ πικανζσ διαφορζσ ζχοντασ υπόψθ τθν αλλαγι του κοινωνικο-
οικονομικοφ πλαιςίου τθσ χϊρασ κατά τθν περίοδο από το 2000 μζχρι ςιμερα Κφριο
χαρακτθριςτικό τθσ αλλαγισ αυτισ κεωροφμε τθν κοινωνικο-οικονομικι κρίςθ που ζπλθξε
τθ χϊρα από το 2008 και μετά Κεντρικι μασ υπόκεςθ είναι ότι θ παραπάνω αλλαγι όξυνε
το πρόβλθμα τθσ ςταδιοδρομίασ των αποφοίτων του ΦΡΨ εξζλιξθ που ενδζχεται να ζχει
επθρεάςει και τισ απόψεισ τoυσ για τισ πανεπιςτθμιακζσ τουσ ςπουδζσ τουσ
Φωτεινι Κατςαμποφρθ ndash Αικατερίνθ Καλαβά-Μυλωνά ndash Μαριάννα
Κουρουπάκθ
Ο ρόλος και οι κύριες δραστηριότητες του Κέντρου Σχολικού
και Επαγγελματικού Προσανατολισμού από το 1991 μέχρι σήμερα
Περίληψη
Το Κζντρο Σχολικοφ και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ (ΚΣΕΡ) υπιρξε το πρϊτο
Κζντρο που ιδρφκθκε ςτο Τμιμα ΦΡΨ το 1991 Λειτοφργθςε ζκτοτε ωσ εκπαιδευτικόσ
ερευνθτικόσ και ςυμβουλευτικόσ κεςμόσ ςτο πλαίςιο του Τομζα Ραιδαγωγικισ υπό τθ
διεφκυνςθ του Ομότιμου ςιμερα Κακθγθτι Μιχάλθ Καςςωτάκθ Κατά τθ διάρκεια τθσ
24ετοφσ λειτουργίασ του το παραπάνω Κζντρο ςτελεχϊκθκε από πολλοφσ εκπαιδευτικοφσ
τθσ Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ ειδικευμζνουσ ςτο Σχολικό και Επαγγελματικό Ρροςανα-
τολιςμό οι οποίοι αποςπϊνταν ςτον Τομζα Ραιδαγωγικισ κακϊσ και από εκελοντζσ
ειδικοφσ επιςτιμονεσ
Στθν ειςιγθςι μασ κα παρουςιάςουμε ζνα ςυνοπτικό χρονικό τθσ Ιςτορίασ του ΚΣΕΡ
και κα αναλφςουμε τθ ςυμβολι του ςτουσ τομείσ (α) τθσ πρακτικισ άςκθςθσ προπτυχια-
κϊν και μεταπτυχιακϊν κυρίωσ φοιτθτϊν του ΦΡΨ ςτθν εφαρμογι τθσ Επαγγελματικισ
Συμβουλευτικισ και (β) τθσ επιμόρφωςθσ εκπαιδευτικϊν λειτουργϊν και άλλων ενδιαφερο-
μζνων ςτο αντικείμενο τθσ αρμοδιότθτάσ του Ιδιαίτερθ ζμφαςθ κα δοκεί ςτθν προςφορά
του Κζντρου που αφορά τθ ςτιριξθ και τθν εκπαιδευτικι και επαγγελματικι κακοδιγθςθ
εκατοντάδων φοιτθτϊν του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Στο πλαίςιο αυτό κα εκτεκοφν τα
ςθμαντικότερα προβλιματα για οποία οι φοιτθτζσ ηθτοφν βοικεια ι κακοδιγθςθ από το
προςωπικό του Κζντρου Ραράλλθλα κα γίνει αναφορά ςτισ ερευνθτικζσ δραςτθριότθτεσ
του ΚΣΕΡ και ςτον αντίκτυπο που αυτζσ είχαν ςε ηθτιματα Επαγγελματικοφ Ρροςανατο-
λιςμοφ κακϊσ και ςτισ ςυνεργαςίεσ οι οποίεσ αναπτφχκθκαν με άλλα ιδρφματα του εςωτε-
ρικοφ και του εξωτερικοφ κακϊσ και με διάφορουσ κεςμοφσ ςχετικοφσ με τθν Επαγγελματι-
κι Συμβουλευτικι
Θα διατυπωκοφν τζλοσ ςκζψεισ για τισ προοπτικζσ του Κζντρου ο ρόλοσ του οποίου
κακίςταται ςιμερα πιο ςθμαντικόσ λόγω τθσ κοινωνικο-οικονομικισ κρίςθσ και τθσ όξυνςθσ
του προβλιματοσ τθσ ανεργίασ των νζων που πλιττει και πολλοφσ πτυχιοφχουσ των ΑΕΙ
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[30]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου
Εκπαιδεύοντας τους εκπαιδευτικούς στο περιβάλλον
του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Εμπειρίες προβληματισμοί επισημάνσεις
Περίληψη
Θ ειςιγθςθ αυτι ςκοπό ζχει να αποτελζςει ζνα όχθμα ςυνομιλίασ μεταξφ των μελϊν
του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ και Ψυχολογίασ και των μελϊν τθσ ευρφτερθσ
εκπαιδευτικισ κοινότθτασ όςον αφορά ζναν από τουσ βαςικοφσ άξονεσ του προγράμματοσ
του Τμιματοσ τθν εκπαίδευςθ των εκπαιδευτικϊν Αντλϊντασ από μια πολυπαραδειγμα-
τικι επιςτθμολογικι βάςθ προςεγγίςεων τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αλλά και
από τθν εμπειρία τθσ ςυμμετοχισ ςτισ δραςτθριότθτεσ του Τμιματοσ επικεντρϊνεται ςε
ηθτιματα διδαςκαλίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ όπωσ αυτά αναδφονται και εξειδι-
κεφονται ςτο πλαίςιο του προγράμματοσ ςπουδϊν του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγω-
γικισ και Ψυχολογίασ
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ
Η προετοιμασία των μελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία
της νεοελληνικής γλώσσας από το Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής
και Ψυχολογίας Θεωρητικό υπόβαθρο πρακτική διάσταση και προοπτικές
Περίληψη
Θεματικό πεδίο τθσ παροφςασ ειςιγθςθσ είναι θ παρουςίαςθ των κυριότερων κεωρθ-
τικϊν παραμζτρων τθσ διδαςκαλίασ τθσ νεοελλθνικισ γλϊςςασ ςτθ Δευτεροβάκμια
Εκπαίδευςθ ςε ςχζςθ με τθν κατάρτιςθ και τθν εξάςκθςθ των φιλολόγων και των βαςικότε-
ρων διαςτάςεων τθσ πρακτικισ εξάςκθςθσ των φοιτθτϊν Ειδικότερα ςτο πλαίςιο τθσ
ειςιγθςθσ αναλφονται
1 Οι επιςτθμονικζσ και οι επιςτθμολογικζσ ορίηουςεσ τθσ διδαςκαλίασ τθσ μθτρικισ
γλϊςςασ ςτθν εκπαίδευςθ ωσ επιςτθμονικοφ πεδίου και ωσ ακαδθμαϊκοφ γνωςτικοφ αντι-
κειμζνου οι οποίεσ κακορίηουν και τον επιςτθμονικό χϊρο ςτον οποίο διδάςκεται το αντι-
κείμενο αυτό Στο πλαίςιο τθσ ανάλυςθσ των ςυγκεκριμζνων παραμζτρων γίνεται αναφορά
ςτο περιεχόμενο και τισ διαςτάςεισ του όρου γλωςςικι παιδαγωγικι ςτθ ςφγχρονθ εποχι
ςε διεκνζσ επίπεδο
2 Θ προςζγγιςθ και αλλθλοεπικάλυψθ των επιςτθμονικϊν πεδίων τθσ γλωςςικισ παι-
δαγωγικισ και τθσ εφαρμοςμζνθσ γλωςςολογίασ ωσ προσ τισ κεωρθτικζσ αναηθτιςεισ και
τισ ερευνθτικζσ δράςεισ
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[31]
3 Θ αρμονικι αλλθλεπίδραςθ μεταξφ γλωςςολογικισ περιγραφισ θ οποία κακορίηει
το διδακτικό περιεχόμενο και τθ μεταγλϊςςα και παιδαγωγικισ κεωρίασ και πράξθσ βάςει
τθσ οποίασ προςδιορίηεται θ διδακτικι οργάνωςθ και δράςθ
4 Ο ςχεδιαςμόσ και θ οργάνωςθ των πρακτικϊν αςκιςεων των προπτυχιακϊν και
μεταπτυχιακϊν φοιτθτϊν ςτθ διδαςκαλία τθσ νεοελλθνικισ ωσ πρϊτθσ γλϊςςασ Στθν ενό-
τθτα αυτι παρουςιάηονται διεξοδικά και αξιολογοφνται οι δραςτθριότθτεσ που λαμβάνουν
χϊρο κατά τθν πρακτικι εξάςκθςθ των φοιτθτϊν τα πρότυπα διδακτικισ προετοιμαςίασ
των μελλοντικϊν φιλολόγων και το κεωρθτικό πλαίςιο ςτο οποίο ςτθρίηονται
Γεϊργιοσ Ραπακωνςταντίνου
Θεσμικές ορίζουσες της εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών
Ανάγκες και προϋποθέσεις
Περίληψη
Στόχοσ τθσ ειςιγθςθσ είναι να διαπραγματευτεί τισ κεςμικζσ ορίηουςεσ τθσ εκπαί-
δευςθσ των εκπαιδευτικϊν και τισ προχποκζςεισ για μια αποτελεςματικι άςκθςθ του
επαγγζλματοσ του εκπαιδευτικοφ Θ ανάλυςθ του κεςμικοφ πλαιςίου που αφορά ςτθν εκ-
παίδευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν τα τελευταία χρόνια θ διοικθτικι ςτιριξθ των
εκπαιδευτικϊν ο κεςμόσ τθσ αυτομόρφωςθσ κακϊσ και θ οικονομικι επιβάρυνςθ αυτϊν
των διαδικαςιϊν είτε αναλαμβάνονται από το κράτοσ είτε από τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτι-
κοφσ αποτελοφν τα ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ τθσ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτϊν και
τθσ αποτελεςματικότθτάσ τθσ ςτθν ποιότθτα τθσ παρεχόμενθσ εκπαίδευςθσ
Χριςτοσ Ραρκζνθσ
Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απέναντι σε νέες προκλήσεις
Περίληψη
Το εκπαιδευτικό δίλθμμα ςτισ ςφγχρονεσ πολιτιςμικά ετερογενείσ κοινωνίεσ των εκνι-
κϊν κρατϊν είναι να ςυνδυαςτεί θ αναγνϊριςθ και ο ςεβαςμόσ των επιμζρουσ πολιτι-
ςμικϊν ομάδων με τα ιδεϊδθ και τισ αξίεσ μιασ κοινωνίασ με τθν οποία οι πολίτεσ κα
μποροφν να ταυτιςτοφν Με άλλα λόγια να αναπτυχκεί ζνα πρόγραμμα διαπολιτιςμικισ
εκπαίδευςθσ ικανό να ςυμβάλει ςτθ δθμιουργία ενόσ πλουραλιςτικοφ εκνικοφ κράτουσ
που κα είναι δίκαιο και κα εντάςςει όλουσ τουσ πολίτεσ από τουσ οποίουσ κα αντλεί τθ
νομιμοποίθςι του ιδιαίτερα μάλιςτα υπό το φωσ του κλίματοσ που κυριαρχεί φςτερα από
τισ τρομοκρατικζσ επικζςεισ ςε διάφορεσ μεγάλεσ ευρωπαϊκζσ πρωτεφουςεσ με τελευταία
περίπτωςθ τθν επίκεςθ τον Ιανουάριο του 2015 ςτα γραφεία τθσ ςατιρικισ εφθμερίδασ
Charlie Hebdo ςτο Ραρίςι
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[32]
Θ δυτικι ορκολογικότθτα δομθμζνθ ςτισ αρχζσ και ςτισ αξίεσ του διαφωτιςμοφ τθσ
δθμοκρατίασ και των ατομικϊν δικαιωμάτων δοκιμάηεται εκ νζου και αμφιςβθτείται μζςα
ςε ςυνκικεσ πολιτικισ και κοινωνικισ αντιπαράκεςθσ κακϊσ και οικονομικισ αποςτακερο-
ποίθςθσ Ο πολυπολιτιςμικόσ πλοφτοσ αντιμετωπίηεται πλζον ςε μεγάλο βακμό ωσ απειλι
για τθ ςυνοχι τθν αςφάλεια και τθν ευμάρεια των δυτικϊν κοινωνιϊν Νζοι laquoεχκροίraquo
ςυγκροτοφνται ο κακζνασ από τουσ οποίουσ φζρει διαφορετικά χαρακτθριςτικά μεν αλλά
και το κοινό γνϊριςμα ότι ςυνιςτοφν μια λιγότερο ι περιςςότερο προςδιοριςμζνθ laquoαπει-
λιraquo Στθν ίδια λογικι πλθκυςμοί όπωσ οι ομά μπορεί να μθν κεωροφνται απειλι για τθν
εκνικι αςφάλεια τίκενται ωςτόςο ςτο ςτόχαςτρο ωσ απειλι για τθν τοπικι αςφάλεια Ωσ
απειλι δθλαδι για τθν αςφάλεια τθν υγείαυγιεινι αλλά και τθν laquoποιοτικιraquo εκπαίδευςθ
των κυρίαρχων ομάδων ςυνκικεσ που laquoεπιβάλλουνraquo και οδθγοφν τον εξοβελιςμό των
ομά από τισ γειτονιζσ τουσ και τον αςτικό ιςτό
Το Κζντρο Διαπολιτιςμικισ Αγωγισ (ΚεΔΑ) του Τμιματοσ Φιλοςοφίασ Ραιδαγωγικισ
και Ψυχολογίασ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν ιδρφκθκε το 1996 και ζχει ζκτοτε εξελιχκεί ςε
ζνα ςθμαντικό πανεπιςτθμιακό Κζντρο για τθ μελζτθ κεμάτων διαπολιτιςμικισ εκπαίδευ-
ςθσ ςε εκνικό και διεκνζσ επίπεδο Το Κζντρο ςυνεργάηεται με τουσ ςθμαντικότερουσ
φορείσ που αςχολοφνται με τθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ διαφόρων εκνοπολιτιςμικϊν
ομάδων ςτον ελλαδικό χϊρο κακϊσ και με Ρανεπιςτιμια και Ερευνθτικά Κζντρα που ζχουν
ωσ αντικείμενο τθ μελζτθ διαπολιτιςμικϊν κεμάτων ςτθν Ελλάδα και το εξωτερικό Το
ΚεΔΑ από ιδρφςεωσ ζχει αναλάβει τθν ανάπτυξθ και εφαρμογι Ευρωπαϊκϊν Ρρογραμ-
μάτων που ςχετίηονται με τθν εκπαίδευςθ αλλοδαπϊν παλιννοςτοφντων και ρομά
μακθτϊν και τα οποία ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και το Εκνικό
Κοινωνικό Ταμείο
Γεϊργιοσ Ραςιάσ
Η Παιδαγωγική του Χρέους
και η Βιοπολιτική της Επισφάλειας και της Αναλωσιμότητας
Περίληψη
Σκοπόσ τθσ ειςιγθςθσ είναι θ κριτικι ανάγνωςθ διακριτϊν όψεων τθσ παιδαγωγικισ
του χρζουσ οι οποίεσ ςυνδζονται με τθν απομείωςθ του πολιτικοφ τθν επικυριαρχία του
μοντζλου τθσ αγοράσ το αυξανόμενο ζλλειμμα ςυμβόλων και δθμοκρατίασ και τθν επικρά-
τθςθ ενόσ οικονομικοφ-τεχνοκρατικοφ μοντζλου διακυβζρνθςθσ που απομειϊνει και απο-
δομεί βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ πολιτικισ-δθμοκρατικισ διάςταςθσ υπζρ μιασ οικονομι-
κισ δυςτοπίασ και τθσ βιοπολιτικισ μιασ αναλϊςιμθσ κοινωνίασ
Θ ζννοια του laquoχρζουσraquo αποτελεί κεντρικό ηιτθμα τα τελευταία χρόνια κακϊσ ςυν-
δζεται μεταξφ άλλων με τισ κρίςιμεσ ζννοιεσ τθσ βιοπολιτικισ τθσ μετα-δθμοκρατίασ των
δικαιωμάτων τθσ δθμόςιασ ςφαίρασ και τθσ κοινωνικισ ςυνοχισ Ζννοιεσ που με τθ ςειρά
τουσ ςυνδζονται άρρθκτα με τθν μετάλλαξθ του εκπαιδευτικοφ κεςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ κοι-
νωνίασ τθσ γνϊςθσ και τθσ αφιγθςθσ για τθν laquoολοκλθρωτικά παιδαγωγοφμενθ κοινωνίαraquo
Στθν ειςιγθςθ υποςτθρίηεται ότι το laquoχρζοσraquo ςυγκροτεί laquoλόγοraquo διαμορφϊνει ςχζςεισ και
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[33]
ςυνειδιςεισ παράγει εξουςία Λειτουργεί πολιτικά κοινωνικά κεςμικά ιδεολογικά θκικά
Θ αφιγθςθ του χρζουσ υπερβαίνει παραδοςιακζσ διχοςταςίεσ όπωσ διμοσαγορά ςυλλο-
γικόατομικό δθμόςιοιδιωτικό κακϊσ το χρζοσ δεν αφοράεξαντλείται ςε ατομικό επίπε-
δο αλλά διαπερνά και διαβρϊνει ολόκλθρο τον κοινωνικό ιςτό το κράτοσ τα άτομα τισ
ςυλλογικότθτεσ τθν κοινωνία ολόκλθρθ
Στθ laquoγραμματικι του χρζουσraquo ςυναντάμε όλεσ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ τθσ laquoγραμ-
ματικισ του ςχολείουraquo Το laquoχρζοσraquo αςκεί κυριαρχία ταξινομεί εγχαράςςει κυρϊνει ανα-
παράγει υποτάςςει αποκλείει αποβάλλει τιμωρεί Στθν αφιγθςθ του χρζουσ ςυναντάμε
τθν κριτικι για τισ γεωγραφίεσ τθσ γνϊςθσ και τισ γεωμετρίεσ τθσ εξουςίασ για τθν αλλαγι
ςτουσ κϊδικεσ και τισ αξιακζσ ςχζςεισ τθσ κοινωνίασ Τθν κριτικι για τθν παγκοςμιοποίθςθ
τθν αυτοκρατορία τον γνωςτικό καπιταλιςμό τον νεοφιλελευκεριςμό τθν οικονομικι
κρίςθ και τθν επικυριαρχία των αγορϊν Τθν κριτικι για τθν βιοπολιτικι πεικαρχία τθν
επιτιρθςθ τον ζλεγχο τισ νζεσ μορφζσ διακυβζρνθςθσ Τθν κριτικι για τισ κοινωνίεσ τθσ
επιςφάλειασ τθσ αβεβαιότθτασ τθσ κοινωνικισ εξάρκρωςθσ
Γεϊργιοσ Σπανόσ
Η μετάβαση από το προσαρτημένο στο ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας
στην ίδρυση και λειτουργία του αυτοδύναμου Τμήματος Ψυχολογίας
Όψεις ακαδημαϊκού χαρακτήρα (1993-2014)
Περίληψη
α) Εκδηλϊςεισ για τα 30 χρόνια λειτουργίασ του ΦΠΨ Αποτίμθςθ ακαδθμαϊκισ παρου-
ςίασ λειτουργίασ και προςφοράσ-αναςτοχαςμόσ 2014-2015 αφετθρία για νζα διαδρομι
ςτζρεθ επιςτθμονικά δομι ςαφισ ςχζςθ (ςυνεργαςία-διαφοροποίθςθ) με άλλα Τμιματα
β) Πρόγραμμα Ψυχολογίασ Τμήμα Ψυχολογίασ (1993-2014) Θ ζνταξθ του 1993 και
θ αμφιλεγόμενθ προοπτικι εμπλουτιςμόσ ι ςφγχυςθ Αντιδράςεισ μελϊν ΔΕΡ Διοικθτικά
νομικά και ακαδθμαϊκά κζματα-προβλιματα και θ αντιμετϊπιςι τουσ Αςάφεια επαγγελ-
ματικισ κατεφκυνςθσ και προβλιματα Μθχανογραφικοφ
γ) Απόπειρεσ για μετεξζλιξη του Προγράμματοσ Ψυχολογίασ ςε αυτοδφναμο Τμήμα
Βαςικό κριτιριο των ΓΣ του ΦΡΨ θ ταυτότθτα του ΦΡΨ Το άλλο παράδειγμα τα Τμιματα
ΦΡ και Ψυχολογίασ ςτο ΑΡΘ Θζματα πρωταρχικισ ςθμαςίασ θ ποιοτικι αναβάκμιςθ του
Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του ΦΡΨ θ μετεξζλιξθ και θ ζνταξθ των μελϊν ΔΕΡ θ λειτουργία
των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ
δ) Αθηνά 1 Από τθν επικρεμάμενθ διαλυτικι ςφγκρουςθ ςτθν πραγματοποίθςθ του
οράματοσ
Ορόςθμο για τθν οριςτικι διευκζτθςθ θ εξαγγελία του ΥΡΕΡΘ για διαμόρφωςθ ενόσ
ακαδθμαϊκοφ μορφϊματοσ με α) Κατεφκυνςθ ΦΡ β) Κατεφκυνςθ Ψυχολογίασ Αντίδραςθ-
κινθτοποίθςθ των οργάνων του ΦΡΨ Τμιμα Μορφωτικϊν Υποκζςεων τθσ Βουλισ Διάλο-
γοσ με τθν Επιτροπι του Αθηνά 1 και οι αποφάςεισ-δεςμεφςεισ για τα διοικθτικά νομικά
και ακαδθμαϊκά κζματα
Εφαρμογι ΡΔ 852013 ndash Ρρακτικά ΓΣ ΦΡΨ
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[34]
Ιανουάριοσ 2014 Διαπιςτωτικι Ρράξθ Τθσ Ρρυτανικισ Αρχισ με οριςτικι ζνταξθ των
μελϊν ΔΕΡ
Θ διευκζτθςθ του κακεςτϊτοσ λειτουργίασ των laquoκοινϊνraquo ΡΜΣ και θ ρφκμιςθ εκκρεμο-
τιτων
Ευαγγελία Φρυδάκθ
Πρακτική άσκηση στο Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας
Ένα πρόγραμμα σε εξέλιξη από την οπτική των μεντόρων
Περίληψη
Το mentoring ςτο πλαίςιο τθσ αρχικισ εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν αντιμετω-
πίηεται τελευταία ωσ μια ldquoςχεδιαςμζνθ ι ρυκμιςμζνθrdquo ςχζςθ μεταξφ φοιτθτι (ι αρχάριου
εκπαιδευτικοφ) και ζμπειρου δάςκαλου-μζντορα ςχζςθ που περιγράφεται και ωσ ζνα κοι-
νό laquoταξίδιraquo προσ τθ μάκθςθ και τθν ανάπτυξθ Μολονότι πολλζσ ςχετικζσ ζρευνεσ επικε-
ντρϊνονται ςτα οφζλθ των εκπαιδευόμενων ςτα ςυνεργατικά περιβάλλοντα mentoring μια
άλλθ ερευνθτικι γραμμι προςανατολίηεται ςτθ διερεφνθςθ των τρόπων με τουσ οποίουσ οι
ίδιοι οι μζντορεσ αντιλαμβάνονται και ενεργοποιοφν το ρόλο τουσ και κατά ςυνζπεια
μποροφν να αναπτφξουν νζουσ ρόλουσ πρακτικζσ και ταυτότθτεσ
Θ εργαςία μασ αποτελεί μζροσ εκτενζςτερθσ ζρευνασ για τισ επαγγελματικζσ ταυτότθ-
τεσ των μεντόρων και αποςκοπεί ςτο να αναδείξει αν και κατά πόςον θ εποπτεία των
εκπαιδευόμενων φοιτθτϊν ςτο ςχολείο (mentoring) δθμιουργεί ζνα νζο πλαίςιο αναφοράσ
για τουσ μζντορεσ πρόςφορο για αναμόχλευςθ και προβλθματοποίθςθ τθσ επαγγελματικισ
τουσ γνϊςθσ και παραγωγι νζασ Το αναμορφωμζνο πρόγραμμα πρακτικισ άςκθςθσ για το
Τμιμα ΦΡΨ δομικθκε ςτθ βάςθ τθσ μετατόπιςθσ από το παραδοςιακό και το τεχνικό
μοντζλο προσ το μοντζλο τθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ που ενιςχφει τον (ανα)ςτοχαςμό
τθ ςυνεργαςία τθν αμφιςβιτθςθ ςτρεβλϊν παραδοχϊν και τθ διαλογικι ςτάςθ απζναντι
ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να καλφπτει τισ ανάγκεσ και των δφο πλευρϊν για μάκθςθ και
ανάπτυξθ Θ ζρευνά μασ ανζδειξε τρεισ διακριτζσ ςτάςεισ απζναντι ςτο mentoring (α) ωσ
μιασ επικυμθτισ ειςόδου ςτον ρεαλιςμό τθσ ςχολικισ τάξθσ ι και μιασ προςγείωςθσ ςτθν
πραγματικότθτα από τα νεφελϊματα τθσ κεωρίασ (β) ωσ τόπου διαμόρφωςθσ μιασ καλο-
προαίρετθσ υποςτθρικτικισ αλλά και χαλαρισ επικοινωνιακισ ςχζςθσ και (γ) ωσ μιασ ιδανι-
κισ ςυνκικθσ επαγγελματικισ ανάπτυξθσ των μελλοντικϊν εκπαιδευτικϊν
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[35]
Σομζασ Ψυχολογίασ
Φιλία Κςαρθ
Η έρευνα-δράση ως διαλογική μεθοδολογία διερεύνησης
της συμβουλευτικής και εκπαιδευτικής πράξης
Περίληψη
Θ ζρευνα-δράςθ αποτελεί μια ερευνθτικι και μακθςιακι μεκοδολογία θ οποία ςυν-
δζει τθ κεωρία και τθν πράξθ ςε διάφορα περιβάλλοντα και κοινότθτεσ πρακτικισ Εςτιάηει
ςτθ διερεφνθςθ τθσ ανάπτυξθσ τθσ βελτίωςθσ και τθσ αλλαγισ Θ παροφςα μελζτθ προτεί-
νει ότι θ ςφγχρονθ υπζρβαςθ τθσ ατομικιςτικισ προςζγγιςθσ του εαυτοφ και ο επανα-
προςδιοριςμόσ του ςτθν προοπτικι τθσ διαλογικότθτασ τθσ πολυφωνίασ και τθσ ενςϊμα-
τθσ προςζγγιςθσ μπορεί να ςυνειςφζρει ςτθ διαμόρφωςθ τον εμπλουτιςμό και τθ νοθμα-
τοδότθςθ τθσ ζρευνασ-δράςθσ ςτο πλαίςιο τθσ διυποκειμενικότθτασ τθσ διαλογικισ ςυνά-
ντθςθσ και τθσ ενςϊματθσ δράςθσ H διαλογικι προςζγγιςθ μπορεί να εμπλουτίςει να
ανανεϊςει και να ανοίξει νζεσ προοπτικζσ ςτθν ζρευνα-δράςθ ιδιαίτερα όςον αφορά ςτον
τρόπο που νοθματοδοτεί τισ διεργαςίεσ τθσ κατανόθςθσ τθσ γνϊςθσ τθσ πράξθσ τθσ
αναςτοχαςτικισ εμπειρίασ τθσ βελτίωςθσ ι τθσ αλλαγισ Τζλοσ ςτθν εργαςία γίνονται
ειςαγωγικζσ προτάςεισ για τθν αξιοποίθςθ τθσ διαλογικισ ζρευνασ-δράςθσ ςτο χϊρο τθσ
ςυμβουλευτικισ τθσ κεραπείασ και τθσ εκπαίδευςθσ
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι
Η ψυχολογία των διδασκόντων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Περίληψη
Τα εναφςματα για τθν εναςχόλθςθ με αυτι τθν κεματικι ιταν ποικίλα α) οι αντιπαρα-
κζςεισ και οι προβλθματιςμοί ςτο εςωτερικό και εξωτερικό ςχετικά με τον ρόλο των Ακαδθ-
μαϊκϊν Δαςκάλων (ΑΔ) ειδικότερα μετά τθ ςυμφωνία τθσ Bologna (1998) και τθ διαμόρ-
φωςθ ενόσ νζου τφπου Ρανεπιςτθμίου ςτα πλαίςια τθσ laquoΕυρωπαϊκισ Ηϊνθσ Ανϊτατθσ
Εκπαίδευςθσraquo (βλ δθμοςιεφςεισ τθσ European Universities Association) β) οι διαπιςτϊςεισ
και ςυηθτιςεισ ςχετικά με το ρόλο του ΑΔ ςτθν ψυχολογικι ςυμβουλευτικι φοιτθτϊν (βλ
και δθμοςιεφςεισ Fedora-Psych) γ) θ ολοζνα αυξανόμενθ βιβλιογραφία ςχετικά με τισ
δεξιότθτεσ και ικανότθτεσ του επιτυχθμζνου ΑΔ και δ) θ αξιολόγθςθ του ΑΔ κζμα που ζχει
οδθγιςει ςτθν Ελλάδα κυρίωσ ςε πολϊςεισ και ζντονεσ αντιδράςεισ
Ωσ γνωςτό το επάγγελμα του ΑΔ γίνεται ολοζνα πιο πολφπλοκο λόγω του ραγδαία
αυξανόμενου αρικμοφ φοιτθτϊν και τθσ γενικότερθσ τάςθσ τθσ κοινωνίασ παγκοςμίωσ για
laquoεπιςτθμονικοποίθςθraquo Θ laquoκριτικι αρνθτικι άποψθraquo πολλϊν ότι οι ΑΔ ενδιαφζρονται πολφ
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[36]
λίγο για τουσ φοιτθτζσ τουσ και δεν αξιοποιοφνται ορκϊσ οι οικονομικζσ επενδφςεισ τθσ
Ρολιτείασ οδιγθςε ςταδιακά ςτθ διαμόρφωςθ μιασ νζασ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo
προαγωγισ δεξιοτιτων διδαςκαλίασ των ΑΔ που ςυνεπάγεται δθμιουργία προγραμμάτων
εκπαίδευςισ τουσ Στα πλαίςια αυτισ τθσ laquoεποικοδομθτικισ άποψθσraquo δθμοςιεφτθκαν τα
τελευταία χρόνια αρκετζσ ζρευνεσ που διαφωτίηουν τθν πολυεπίπεδθ λειτουργία του ΑΔ ςε
ςχζςθ με παράγοντεσ τθσ προςωπικότθτάσ του πχ αυτοαποτελεςματικότθτα και τθν
αλλθλεπίδραςθ αυτϊν των παραγόντων με τθν ψυχικι ανκεκτικότθτα και ποιότθτα ηωισ
όπωσ και τισ επιπτϊςεισ ςτο παραγόμενο ζργο του
Αυτζσ οι μελζτεσ διαμόρφωςαν ζνα ενδιαφζρον υλικό το οποίο ςυνκζτει τον πυρινα
τθσ laquoΨυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙraquo Σrsquo αυτό το υλικό κυριαρχεί θ Ψυχολογία τθσ
Μάκθςθσ (πχ ερϊτθμα Ρϊσ μζςω τθσ διδαςκαλίασ προάγεται ο τρόποσ μάκθςθσ των
φοιτθτϊν ικαι το κίνθτρο για μάκθςθ) και θ Κοινωνικι και Οργανωτικι Ψυχολογία
(ερωτιματα Ρϊσ λειτουργεί θ διάδραςθ διδάςκοντοσ και διδαςκομζνου πϊσ διαμορφϊ-
νεται θ προςωπικι ανάπτυξθ μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ΑΕΙ μζςω τθσ επικοινωνίασ τθσ αλλθ-
λεπίδραςθσ και τθσ ςυνεργαςίασ με άλλα μζλθ του ςυςτιματοσ Ροιεσ είναι οι διάφορεσ
μορφζσ υποχρεϊςεων οι ρόλοι τα όρια του επαγγζλματοσ Ρϊσ βιϊνεται θ επιτυχία
ευχαρίςτθςθ (ι το αντίκετο) από τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ κά) Σθμαντικό ρόλο ςτθν
laquoΨυχολογία των ΑΔraquo παίηει τζλοσ θ αξιολόγθςθ του ζργου τουσ όπου διαγνωςτικά και
πραγματιςτικά ερωτιματα κυριαρχοφν ςτθν βιβλιογραφία Θ ανακοίνωςθ ολοκλθρϊνεται
με μια κριτικι ςυηιτθςθ για τθν διττι λειτουργία του ΑΔ όπωσ διατυπϊνεται και ςτθν
επίςθμθ ονομαςία του επαγγζλματόσ του ΔΕΡ δθλαδι Διδακτικό και Ερευνθτικό Ρροςω-
πικό ςτθ ςθμερινι Ευρωπαϊκι Ανϊτατθ Εκπαίδευςθ Τζλοσ γίνονται ιδιαίτερεσ προτάςεισ
ςχετικά με τθν προαγωγι τθσ Ψυχολογίασ των Διδαςκόντων ςε ΑΕΙ
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ και Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Θεόδωροσ
Γιοβαηολιάσ Ευαγγελία Συγγελάκθ Βαςιλικι Καρβζλθ Ακανάςιοσ
Ντιναπόγιασ Γεϊργιοσ Τςουβζλασ Μαρία Ψαρράκου Ελζνθ θγοφτςου
Ένα πρόγραμμα πρόληψης για την επιθετικότητα στα σχολεία
και ο παράγοντας laquoεκπαιδευτικοίraquo
Περίληψη
Τα τελευταία χρόνια θ ανάγκθ για ενδυνάμωςθ του ρόλου των εκπαιδευτικϊν ζχει
καταςτεί κυρίαρχθ τόςο ςτθν ελλθνικι όςο και ςτθ διεκνι βιβλιογραφία Στο πλαίςιο αυτό
εφαρμόηονται αρκετά παρεμβατικά προγράμματα που ςτοχεφουν ςτθν αφξθςθ των δεξιο-
τιτων ςε εκπαιδευτικοφσ όλων των βακμίδων (Δθμοτικό Γυμνάςιο Λφκειο) Ραρόλα αυτά
λίγεσ είναι οι ζρευνεσ που αξιολογοφν τθν επίδραςθ αυτϊν των παρεμβάςεων ςτουσ ίδιουσ
τουσ εκπαιδευτικοφσ Θ παροφςα ειςιγθςθ αφορά ςτθν μζτρθςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ
ενόσ προγράμματοσ που είχε ωσ ςτόχο τθν εκπαίδευςθ εκπαιδευτικϊν ςε ηθτιματα χειρι-
ςμοφ ςυγκρουςιακϊν καταςτάςεων ςτο ςχολικό πλαίςιο ενδοςχολικισ βίασ και ενδοοικο-
γενειακισ κακοποίθςθσ Το δείγμα αποτελοφνταν από Ν=349 εκπαιδευτικοφσ 16 ςχολείων
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[37]
(δθμοτικά γυμνάςια και λφκεια) τθσ Ακινασ και τθσ περιφζρειασ και θ διάρκεια τθσ εκπαί-
δευςθσ ιταν 35 ϊρεσ Οι ςυμμετζχοντεσ ςυμπλιρωςαν πριν και μετά τθν παρζμβαςθ α) το
Ερωτθματολόγιο για τθν Εργαςία και τθν Ευθμερία β) τθν Κλίμακα Κεντρικοφ Μθχανιςμοφ
Αυτο-αξιολόγθςθσ γ) το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ ςχζςθσ Εκπαιδευτικοφ-Μακθτι
και δ) ζνα Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμβαςθσ Θ ομάδα ελζγχου (Ν=205)
ςυμπλιρωςε τισ ίδιεσ κλίμακεσ εκτόσ από το Ερωτθματολόγιο Αξιολόγθςθσ τθσ Ραρζμ-
βαςθσ Οι αναλφςεισ των δεδομζνων κατζδειξαν μια ςθμαντικι βελτίωςθ ςτισ υπό εξζταςθ
μεταβλθτζσ ςτθν πειραματικι ομάδα ςε ςχζςθ με τθν ομάδα ελζγχου Τα αποτελζςματα
ςυηθτιοφνται ςτθν βάςθ τθσ ανάγκθσ για τθν εφαρμογι ςτοχευμζνων προγραμμάτων πα-
ρζμβαςθσ που κα εςτιάηουν ςε χριςιμεσ για τουσ ίδιουσ τουσ εκπαιδευτικοφσ παραμζ-
τρουσ
Φωτεινι Ρολυχρόνθ και Αγνι Ομιρου
Τα κίνητρα και οι στρατηγικές μάθησης φοιτητών της Φιλοσοφικής
Σχολής Συγκρίσεις με φοιτητές άλλων Σχολών στην Ελλάδα
και στην Ευρώπη
Περίληψη
Στθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ οι φοιτθτζσ ζχουν πολφ μεγαλφτερθ ελευκερία να
διαμορφϊςουν το περιβάλλον για τθ μάκθςι τουσ Κακϊσ μεγάλο μζροσ τθσ μελζτθσ τουσ
πραγματοποιείται εκτόσ των αικουςϊν διδαςκαλίασ οι φοιτθτζσ χρειάηεται να είναι ικανοί
να ελζγχουν και να ρυκμίηουν το περιβάλλον μελζτθσ τουσ και να χρθςιμοποιοφν τισ
κατάλλθλεσ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ που κα τουσ εξαςφαλίςουν ακαδθμαϊκι επιτυχία Σκοπόσ
τθσ παροφςασ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει τα κίνθτρα και τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ
φοιτθτϊν που φοιτοφν ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι και ςε άλλεσ Σχολζσ και Τμιματα του ΕΚΡΑ
και άλλων πανεπιςτθμίων Επιπλζον ςκοπόσ τθσ μελζτθσ ιταν να διερευνιςει αυτζσ τισ
παραμζτρουσ ςε ζνα δείγμα φοιτθτϊν δφο πανεπιςτθμίων τθσ Δυτικισ Ευρϊπθσ Στθν
ζρευνα ςυμμετείχαν 570 φοιτθτζσ τθσ Φιλοςοφικισ Σχολισ του ΡΤΔΕ τθσ Ιατρικισ
Σχολισ του ΟΡΑ και του Ραντείου Ρανεπιςτθμίου και 84 φοιτθτζσ που φοιτοφςαν ςε
πανεπιςτιμια τθσ Γερμανίασ και τθσ Σκωτίασ Στουσ ςυμμετζχοντεσ χορθγικθκαν ερωτθμα-
τολόγια αυτοαναφοράσ για τα κίνθτρα τθν αυτορρφκμιςθ τισ ςτρατθγικζσ μάκθςθσ και τθν
προςζγγιςθ ςτθ μάκθςθ Τα αποτελζςματα κα ςυηθτθκοφν ςτο πλαίςιο τθσ μακθςιακισ
διαδικαςίασ ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ και των διαπολιτιςμικϊν διαφορϊν μεταξφ των
χωρϊν Επίςθσ κα ςυηθτθκεί θ ςθμαςία των ευρθμάτων για τουσ φοιτθτζσ που αντιμετω-
πίηουν δυςκολίεσ μάκθςθσ
Αςθμίνα άλλθ και Θλζκτρα Ανταράκθ Διμθτρα Καραγιαννοποφλου
Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών και των ψυχοκοινωνικών δεξιοτήτων
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[38]
των μαθητών Εκπαιδευτικές προεκτάσεις
Περίληψη
Οι γλωςςικζσ δεξιότθτεσ (ανάγνωςθ και παραγωγι του γραπτοφ λόγου) κακϊσ και οι
ψυχοκοινωνικζσ δεξιότθτεσ αποτελοφν πολφ ςθμαντικζσ παράμετρουσ για τα παιδιά ςτο
ςχολικό πλαίςιο Οι περιςςότερεσ από τισ ςχετικζσ μελζτεσ ζχουν επικεντρωκεί κυρίωσ ςτθ
ςχζςθ μεταξφ αναγνωςτικϊν δυςκολιϊν και προβλθμάτων ςυμπεριφοράσ χωρίσ να λαμβά-
νονται υπόψθ άλλεσ πτυχζσ των γλωςςικϊν και ψυχοκοινωνικϊν δεξιοτιτων όπωσ θ παρα-
γωγι του γραπτοφ λόγου και θ ςχολικι επάρκεια αντίςτοιχα Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ
ιταν να διερευνιςει τθ ςχζςθ μεταξφ τθσ ανάγνωςθσ και τθσ παραγωγισ του γραπτοφ λό-
γου με τθ ςχολικι κοινωνικι και ςυναιςκθματικι επάρκεια κακϊσ και τα προβλιματα
ςυμπεριφοράσ Το δείγμα αποτελοφνταν από 90 παιδιά τυπικισ ανάπτυξθσ θλικίασ 10-12
ετϊν Τα παιδιά αξιολογικθκαν ατομικά ςε ςτακμιςμζνεσ δοκιμαςίεσ για τισ προαναφερ-
κείςεσ δεξιότθτεσ Σφμφωνα με τα αποτελζςματα θ επίδοςθ των παιδιϊν τόςο ςτθν ανά-
γνωςθ όςο και ςτθν παραγωγι του γραπτοφ λόγου ςυςχετίηονταν με τθν κοινωνικι και τθ
ςχολικι επάρκεια Επιπλζον ςθμαντικζσ ςυςχετίςεισ βρζκθκαν ανάμεςα ςτθν παραγωγι
του γραπτοφ λόγου και τθ ςχολικι επάρκεια κακϊσ και μεταξφ τθσ επεξεργαςίασ του
γραπτοφ λόγου και τθσ ςυναιςκθματικισ επάρκειασ Τα ευριματα τθσ παροφςασ μελζτθσ
ςυηθτοφνται ςε ςχζςθ με άλλα ερευνθτικά δεδομζνα και αναφζρονται δυνατότθτεσ και
περιοριςμοί
Δζςποινα Σιδθροποφλου-Δθμακάκου
Το μέλλον της αγοράς εργασίας Επαγγέλματα και δεξιότητες
Περίληψη
Γενικά δεν είναι δυνατόν να προβλζψουμε πϊσ κα είναι θ μελλοντικι αγορά εργαςίασ
μποροφμε όμωσ να επιςθμάνουμε τισ τάςεισ ςτα επαγγζλματα και να αναγνωρίςουμε τθν
αβεβαιότθτα που κα επικρατεί ςε κάποιουσ τομείσ
Τα επαγγζλματα του 2020 ι του 2040 μπορεί ςιμερα να φαντάηουν ωσ ςενάρια επι-
ςτθμονικισ φανταςίασ αλλά φαίνεται ότι για αυτοφσ που κα τα ακολουκιςουν κα
οδθγιςουν ςε ςίγουρθ επαγγελματικι αποκατάςταςθ Oι ςφγχρονεσ ζρευνεσ απαςχόλθςθσ
δείχνουν ότι θ τεχνολογικι και επιςτθμονικι πρόοδοσ κα διαδραματίςει κακοριςτικό ρόλο
ςτθ διαμόρφωςθ νζων επαγγελμάτων Θ ανάλυςθ των τάςεων κατά τουσ μελλοντολόγουσ
τθσ εργαςίασ δείχνει ότι ςτισ προςεχείσ δεκαετίεσ κα ςθμειωκεί εμφάνιςθ νζων επαγγελ-
μάτων μερικά από τα οποία κα είναι (παραδείγματα) Καταςκευαςτισ μελϊν του ανκρϊπι-
νου ςϊματοσ Αγρότθσ γενετικά τροποποιθμζνων τροφίμων Σφμβουλοσ θλικιωμζνων και
διαχειριςτισ ατόμων τρίτθσ θλικίασ Χειρουργόσ για αφξθςθ τθσ μνιμθσ Μελετθτισ τθσ
θκικισ και φιλόςοφοσ των νζων επιςτθμϊν Διαςτθμικόσ πιλότοσ Ξεναγόσ Διαςτιματοσ
Εικονικόσ δικθγόροσ Βιοκλιματολόγοσ Βιοπλθροφορικόσ λογιςμικοφ Ψυχογραφθματολό-
γοσ κλπ Θ ανάπτυξθ των νζων επαγγελμάτων κα απαιτιςει τθν ανάπτυξθ νζων
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[39]
επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςυγχρόνωσ όμωσ και τθν ανάπτυξθ διαφόρων προςωπικϊν
δεξιοτιτων όπωσ θ δθμιουργικότθτα θ προςαρμοςτικότθτα ςτισ αλλαγζσ θ επαγγελματικι
ανκεκτικότθτα θ ευελιξία κά Θ τεχνολογικι πρόοδοσ και οι ςυνεπακόλουκεσ αλλαγζσ ςτον
κόςμο των επιχειριςεων κάνουν τθ ςυνεχι αλλαγι των δεξιοτιτων απολφτωσ κεμελιϊδθ
για τθν επιτυχι ςυμμετοχι των νζων ςτθν αγορά εργαςίασ Τα άτομα που δεν κα είναι
πρόκυμα να εξελίξουν τισ επαγγελματικζσ και προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ φαίνεται ότι κα
αντιμετωπίςουν δυςκολίεσ ςτθν αγορά εργαςίασ κακϊσ οι άνκρωποι δεν μποροφμε να
είμαςτε laquoκλειςτά ςυςτιματαraquo και να αγνοοφμε το τι γίνεται γφρω μασ ςτον κόςμο Οι
υπάρχουςεσ δεξιότθτεσ πρζπει να εξελίςςονται διαρκϊσ και αυτζσ που δεν υπάρχουν να
αναπτφςςονται Κακϊσ ο κόςμοσ τθσ αγοράσ εργαςίασ γίνεται ολοζνα και πιο ςφνκετοσ και
ευζλικτοσ αναμζνεται από τουσ εργαηόμενουσ να αναλάβουν όλο και περιςςότερο τθν ευ-
κφνθ ανάπτυξθσ των δεξιοτιτων τουσ Οι επιτυχθμζνοι άνκρωποι είναι ανοιχτοί ςε διάφορα
πλαίςια και μεκόδουσ ζτοιμοι να αξιοποιιςουν τισ ευκαιρίεσ και ικανοί να αντιμετωπίςουν
τισ προκλιςεισ να παράγουν νζεσ ιδζεσ και να αναλαμβάνουν τθν ευκφνθ των αποτυχιϊν
τουσ Στθν ομιλία κα γίνει αναφορά ςτισ κοινωνικζσ τάςεισ και ςτουσ παράγοντεσ που κα
διαμορφϊςουν τθν αγορά εργαςίασ του μζλλοντοσ κακϊσ και ςτισ ειδικζσ προςωπικζσ
δεξιότθτεσ που πρζπει να αναπτυχκοφν από τουσ μελλοντικοφσ εργαηόμενουσ
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[40]
Del Loewenthal
Lecture
Education Counselling and Management as practices of Ethics
Abstract
It will be argued that the experience of face-to-face relationships potentially provides
an essential basis for the good Without such a relationship for example in education
counselling and management there may be far less possibility for truth and justice and a far
greater possibility that violence will be unintentionally done Questions that will be
examined include What helps or hinders an exploration of the most effective expressions of
teachersrsquo counsellorsrsquo and managersrsquo and their educatorsrsquo desire to help Is it possible to
have both justice and action Are for example our theories mainly perpetuating
unintentional violence Has traditional thinking been replaced by theories with fields of
knowledge territories and ownership of subject disciplines policed by economic licensing
arrangements which in turn attempt to control language and thought ndash appropriating
difference sometimes in the name of difference Alternatively in examining education
counselling and management as practices of ethics in terms of ideas of truth justice and
responsibility is there an ethical post postmodern basis on which we can assist in an
embodied way so that we can help others not do violence to others This exploration will be
carried out by looking at the relationship of photographers to those they photograph as a
basis of comparing Buber and Levinasrsquo notions of relational ethics A concluding question is
Whether Levinasian ethics can sometimes give rise to truth and justice providing an essential
basis for good transformational practice or whether this is another delusion of late
modernism
Διάλεξη
Εκπαίδευση συμβουλευτική και διαχείριση διοικητικών θεμάτων
ως πεδία εφαρμογής της Ηθικής
Περίληψη
Θα υποςτθριχκεί ότι θ εμπειρία τθσ άμεςθσ και προςωπικισ ςχζςθσ μπορεί να παρά-
ςχει ουςιαςτικι βάςθ για τθν ανάδειξθ του αγακοφ Θ φπαρξθ αυτισ τθσ ςχζςθσ λχ ςτθν
εκπαίδευςθ ςτθ ςυμβουλευτικι και ςτθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων προάγει τθν
αλικεια και τθ δικαιοςφνθ και μειϊνει τθν πικανότθτα οποιαςδιποτε ςκόπιμθσ εκδιλωςθσ
βίασ Τα ηθτιματα που κα εξεταςκοφν εδϊ είναι τα ακόλουκα Τι είναι αυτό που μπορεί να
αποτελζςει εμπόδιο ι αντίκετα ςυμβολι ςτθν προαγωγι αποτελεςματικότερων μορφϊν
ζκφραςθσ δαςκάλων ςυμβοφλων διευκυντϊν και εκπαιδευτϊν που επικυμοφν να εκπλθ-
ρϊςουν ςωςτά το ζργο τουσ Μποροφν δικαιοςφνθ και δράςθ να ςυνυπάρξουν Μιπωσ οι
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[41]
κεωρίεσ μασ ςυνεχίηουν να ενιςχφουν τθν άςκθςθ άςκοπθσ βίασ Σε ποια ζκταςθ ζχει
υποκαταςτακεί ο παραδοςιακόσ τρόποσ ςκζψθσ από κεωρίεσ που εκτείνονται ςτο χϊρο τθσ
γνϊςθσ ςτο πεδίο τθσ υποκειμενικισ πεικαρχίασ και τθσ υπαγωγισ ςε οικονομικοφσ διακα-
νονιςμοφσ οι οποίοι με τθ ςειρά τουσ επιχειροφν να επθρεάςουν τθ γλϊςςα και τθ ςκζψθ
καταςκευάηοντασ διαφορζσ χάριν διαφορϊν Από τθν άλλθ πλευρά όταν εξετάηουμε τθν
εκπαίδευςθ τθ ςυμβουλευτικι και τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων υπό το πρίςμα
εννοιϊν όπωσ θ αλικεια θ δικαιοςφνθ και θ υπευκυνότθτα τίκεται το ερϊτθμα Μπορεί
να βρεκεί μια θκικι μετα-μεταμοντζρνα βάςθ πάνω ςτθν οποία κα μποροφν να ενςωμα-
τωκοφν τρόποι με τουσ οποίουσ κα είναι δυνατόν να αποτρζπεται θ άςκθςθ βίασ προσ
άλλουσ Ρροσ διευκόλυνςθ τθσ ζρευνάσ μασ κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ των φωτογράφων με
τα πρόςωπα που αποτελοφν το αντικείμενο τθσ φωτογράφιςθσ ζχοντασ ωσ βάςθ ςφγκριςθσ
τισ κζςεισ των Martin Buber και Emmanuel Levinas ςτο ηιτθμα τθσ ςχεςιακισ θκικισ
Μπορεί θ θκικι του Levinas να ενκαρρφνει τθν αλικεια και τθ δικαιοςφνθ προςφζροντάσ
μασ τθν αναγκαία βάςθ για τθν κατάλλθλθ μεταμόρφωςθ ι είναι όλα αυτά μια
ψευδαίςκθςθ τθσ φςτερθσ νεωτερικότθτασ
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[42]
Del Loewenthal
Workshop
The therapeutic use of photographs in Counselling and Career Counselling
Abstract
This workshop explores the therapeutic use of photographs in counselling and career
counselling by first reporting on the findings of a European project (involving Finland Italy
Greece Malta Romania and the UK) entitled ldquoPhototherapyEurope in Prisonsrdquo (PIP) The
aim here was to evaluate the use of photographs in developing the emotional learning of
prisoners Of the 39 inmates who returned their completed questionnaires over 92 of
prisoners found the therapeutic use of photographs either very helpful (564) or helpful
(359) From a literature review four approaches were identified namely the use of
photocards in psychotherapy and counselling the creation of photobooks by prisoners for
their children the use of photography to aid rehabilitation and employability and the use of
portraiture An evaluation of these approaches is provided together with a description and
evaluation of the resulting materials and training programme Findings will also be
presented of both the use of photocards for brief counselling in school settings and the use
of photocards in management development This workshop is designed to then enable
participants to explore the use of photographs in counselling and career counselling both
personally and professionally In general the therapeutic use of photographs is considered a
cost-effective method allowing fast access to clients concerns as well as a potential means
of education It was found also to be a method in which staff can be trained in a sustainable
manner Phototherapy seems particularly suitable to be used in this context as it provides a
unique means of expression for those who are more rarely given a voice reducing cultural
and language barriers
Εργαςτήριο
Η θεραπευτική χρήση των φωτογραφιών στην συμβουλευτική
και στην επαγγελματική συμβουλευτική
Περίληψη
To παρόν εργαςτιριο διερευνά τθ κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν ςτθν
ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι κάνοντασ μία αρχικι αναφορά ςτα
ευριματα ενόσ ευρωπαϊκοφ προγράμματοσ με τίτλο laquoPhototherapyEurope in Prisonsraquo (PIP)
ςτο οποίο ςυμμετείχαν θ Φινλανδία θ Ιταλία θ Ελλάδα θ Μάλτα θ ουμανία και το
Θνωμζνο Βαςίλειο Ο ςτόχοσ εδϊ ιταν θ αξιολόγθςθ τθσ χριςθσ των φωτογραφιϊν ςτθν
ανάπτυξθ τθσ ςυναιςκθματικισ μάκθςθσ των κρατουμζνων Από τουσ 39 ςυμμετζχοντεσ
που ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγια πάνω από το 92 των κρατουμζνων βρικε τθ
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[43]
κεραπευτικι χριςθ των φωτογραφιϊν είτε πολφ βοθκθτικι (564) είτε βοθκθτικι
(359) Με βάςθ τθν επιςκόπθςθ τθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ ςτο πλαίςιο του προγράμ-
ματοσ PIP αξιοποιικθκαν τζςςερεισ βαςικζσ προςεγγίςεισ Ριο ςυγκεκριμζνα α) θ χριςθ
φωτοκαρτϊν (εκτυπωμζνων εικόνων) με ςκοπό τθν διευκόλυνςθ τθσ ςυμβουλευτικισ και
τθσ ψυχοκεραπείασ β) θ δθμιουργία φωτοάλμπουμ (ςυνταίριαςμα εικόνων και αφθγι-
ςεων) από τουσ φυλακιςμζνουσ για τα παιδιά τουσ γ) θ χριςθ τθσ φωτογραφίασ για τθν
επανζνταξθ και τθν εργαςιακι απαςχόλθςθ και δ) θ φωτογραφικι αναπαράςταςθ του
εαυτοφ (προςωπογραφία) Στο εργαςτιριο κα παρουςιαςτοφν επίςθσ ευριματα που
αφοροφν ςτθ χριςθ των φωτοκαρτϊν για βραχεία ςυμβουλευτικι εντόσ του ςχολικοφ
πλαιςίου και για τθ διαχείριςθ διοικθτικϊν κεμάτων Επιπρόςκετα αυτό το εργαςτιριο
ζχει ςχεδιαςτεί προκειμζνου να δϊςει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςυμμετζχοντεσ να διερευνι-
ςουν τθ χριςθ φωτογραφιϊν ςτθν ςυμβουλευτικι και ςτθν επαγγελματικι ςυμβουλευτικι
τόςο ςε προςωπικό όςο και επαγγελματικό επίπεδο Γενικά θ κεραπευτικι χριςθ των
φωτογραφιϊν κεωρείται αποτελεςματικι και οικονομικά αποδοτικι μζκοδοσ που μπορεί
να προςφζρει μοναδικό τρόπο ζκφραςθσ ςε ανκρϊπουσ που δεν ζχουν τθν ευκαιρία να
ακουςτεί θ φωνι τουσ μειϊνοντασ παράλλθλα τα πολιτιςμικά και γλωςςικά εμπόδια
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[44]
ΤΝΕΔΡΟΙ
Θλζκτρα Ανταράκθ Ψυχολόγοσ
electra_andar1986hotmailcom
Φωτεινι (Φαίθ) Αντωνίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fayeantonioupppuoagr
Γεϊργιοσ Αραμπατηισ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
garabatzpppuoagr
Διμθτρα Βαγενά Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dimitravegena95gmailcom
Γεϊργιοσ Βαςίλαροσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gvasilphiluoagr
Ακανάςιοσ Βζρδθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
averdispppuoagr
Δζςποινα Βερτηάγια Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vertzagiadoutlookcom
Αγγελικι Γενά Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
agenapppuoagr
Τριςεφγενθ
Γεωργακοποφλου
Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tgeorgakopoulou93yahoogr
Ελζνθ Γιακουμάκθ Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
EleniYiakoumakigmailcom
Θεόδωροσ Γιοβαηολιάσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τμήμα Ψυχολογίασ
Πανεπιςτήμιο Κρήτησ
giovazotuocgr
Ακαναςία Γλυκοφρφδθ-
Λεοντςίνθ
Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
aleonpppuoagr
Αναςταςία Θεοδοφλου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
annitheodoulougmailcom
Ακαναςία
Θεοδωροποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
atheodoropyahoogr
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[45]
Ελζνθ Θεοδωροποφλου Ψυχολόγοσ
elenith98yahoogr
Ηαχαροφλα Θεοδϊρου Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
theodorou_zacharoulayahoogr
Φιλία Κςαρθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
issariphpsychuoagr
Θεοδϊρα Κάββουρα-
Σιςςοφρα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tkabbourpppuoagr
Αικατερίνθ Καλαβά-
Μυλωνά
Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ninakalmylgmailcom
Αναςταςία Καλαντηι-Αηίηι Ομότιμη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kalantzipsychuoagr
Ιωάννθσ Καλογεράκοσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
igkalogepppuoagr
Διμθτρα
Καραγιαννοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
dkaragiannopoulougmailcom
Δθμιτριοσ Καραδιμασ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Κλαςικήσ
Φιλολογίασ Τμήμα
Φιλολογίασ ΕΚΠΑ
dimkaradimasphiluoagr
Βαςιλικι Καρβζλθ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
vasiliki_karvelihotmailcom
Μιχαιλ Καςςωτάκθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkassotpppuoagr
Φωτεινι Κατςαμποφρθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fkatsampyahoogr
Μαρία Κλθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
maria-klotenetgr
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[46]
Αρχόντιςςα Κοκοτςάκθ Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kokotsakiagmailcom
Μαριάννα Κουρουπάκθ Εκπαιδευτικόσ Σφμβουλοσ
Επαγγελματικοφ
Προςανατολιςμοφ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mkouroupgmailcom
Ρολυχρόνθσ Κυνθγόσ Καθηγητήσ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
kynigospppuoagr
Ιωάννθσ Κωςτίκασ Φυςικόσ Συνεργάτησ
Εργαςτηρίου Εκπαιδευτικήσ
Τεχνολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
ikostikasphysuoagr
Άννα Λάηου Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
lazoupppuoagr
Θεόδωροσ Λιανόπουλοσ Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tlianopoulosyahoocom
Del Loewenthal
Professor Department of
Psychology Roehampton
University Visiting Professor
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
DLoewenthalroehamptonacuk
Αλζξανδροσ Μακρίδθσ
Πρόεδροσ και Διευθφνων
Σφμβουλοσ τησ Εταιρείασ
Χρυςαφίδησ ΑΕ
amacridiscryssafidisgr
Ευαγγελία Μαραγγιανοφ-
Δερμοφςθ
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emar317pppuoagr
Aγγελικι Μάρκογλου Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
markangelpppuoagr
Θεοφάνθσ Μελίδθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fmelidyahoogr
Αναςτάςιοσ Μελιδϊνθσ Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anestismelidonisgmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[47]
Ευανκία-Ζλλθ Μθλίγκου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
emilingoupppuoagr
Ακανάςιοσ Μιχάλθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
michathanpppuoagr
Ευκυμία Μοςχοποφλου Τελειόφοιτοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efthimiamoutlookcom
Ευάγγελοσ Μουτςόπουλοσ Ακαδημαϊκόσ Ομότιμοσ
Καθηγητήσ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
emoutsacademyofathensgr
Ζλςθ Μπακονικόλα-Γιαμά Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eyiamapppuoagr
Νίκθ-Χαρά Μπανάκου-
Καραγκοφνθ
Καραγκοφν
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
nmpanakpppuoagr
Λεωνίδασ Μπαρτηελιϊτθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
lbargelpppuoagr
Τριαντάφυλλοσ
Μπαταργιάσ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
tbatargiasgmailcom
Κωνςταντίνοσ Νιάρχοσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
cgniarchospppuoagr
Γεϊργιοσ Νικολαΐδθσ Ψυχίατροσ MD MA MSc
PhD Διευθυντήσ Δνςησ
Ψυχικήσ Υγείασ και
Κοινωνικήσ Πρόνοιασ
gnikolaidisich-mhswgr
Ευγενία (Βάνα)
Νικολαΐδου-Κυριανίδου
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
vnikolaidoupppuoagr
Χριςτίνα Νόβα-Καλτςοφνθ Καθηγήτρια Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
chnovpppuoagr
Θανάςθσ Ντιναπόγιασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
ntinapogiasich-mhswgr
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[48]
Μαρία Ντοφρου-
Θλιοποφλου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ιςτορίασ Τμήμα Ιςτορίασ και
Αρχαιολογίασ ΕΚΠΑ
mdourouarchuoagr
Αγνι Ομιρου Προπτυχιακή Φοιτήτρια
Τμήμα Ψυχολογίασ ΕΚΠΑ
agniomirougmailcom
Ραναγιϊτθσ Ρανταηάκοσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
papantazpppuoagr
Κϊςτασ Ρ Ραπαδόπουλοσ Διδάκτωρ Φιλοςοφίασ των
Επιςτημϊν Διευθυντήσ
Γενικοφ Λυκείου Μελιγαλά
kppapotenetgr
Αναςταςία
Ραπαδοποφλου
Υποψήφια Διδάκτωρ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
anastpapadyahoogr
Γεϊργιοσ
Ραπακωνςταντίνου
Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpapakopppuoagr
Αντωνία Ραπαςτυλιανοφ Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
adpapastpppuoagr
Χριςτοσ Ραρκζνθσ Λζκτορασ Τομζασ
Παιδαγωγικήσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
parthenispppuoagr
Γεϊργιοσ Ραςιάσ Αναπληρωτήσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpasiaspppuoagr
Γεϊργιοσ Ν Ρολίτθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gpolitispppuoagr
Φωτεινι Ρολυχρόνθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
fpolychrpsychuoagr
Ευάγγελοσ
Ρρωτοπαπαδάκθσ
Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
eprotopapppuoagr
Αςθμίνα άλλθ Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Ψυχολογίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
asrallipsychuoagr
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[49]
Ελζνθ θγοφτςου
MSc Ψυχολογίασ
erigoutsougmailcom
Κωνςταντίνοσ Σαρρισ
Προπτυχιακόσ Φοιτητήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
sarriscongmailcom
Δζςποινα Σιδθροποφλου-
Δθμακάκου
Καθηγήτρια Τομζασ
Ψυχολογίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
dsidiroppsychuoagr
Ηαχαροφλα Σμυρναίου Επίκουρη Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
zsmyrnaioupppuoagr
Γεϊργιοσ Σπανόσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gspanpppuoagr
Γεϊργιοσ Στείρθσ Επίκουροσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gsteirispppuoagr
Ευαγγελία Συγγελάκθ Διδάκτωρ Ψυχολογίασ
Διδάςκουςα ςτο Derree
College Aθήνα
evasyngelakigooglemailcom
Γεϊργιοσ Τςουβζλασ ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
tsouvelasgiorgosgmailcom
Ραναγιϊτθσ Τςουμάνθσ Μεταπτυχιακόσ Φοιτητήσ
ΠΜΣ Συμβουλευτική και
Επαγγελματικόσ
Προςανατολιςμόσ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
ptsoum17gmailcom
Μαρία-Ηωι
Φουντοποφλου
Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
mafounpppuoagr
Σωτιριοσ Φουρνάροσ Λζκτορασ Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
sotfourpppuoagr
Ευαγγελία Φρυδάκθ Αναπληρϊτρια Καθηγήτρια
Τομζασ Παιδαγωγικήσ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
efrydakipppuoagr
Σπυρίδων Χαλβαντηισ Πτυχιοφχοσ Τμήματοσ
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
Chalvantzis92gmailcom
Γεϊργιοσ Χαντηισ
Υποψήφιοσ Διδάκτωρ
Τομζασ Φιλοςοφίασ
Τμήμα ΦΠΨ ΕΚΠΑ
gchantzisyahoocom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom
[50]
Αγγελικι Χριςτοδουλίδθ-
Μαηαράκθ
Αφυπηρετήςαςα Επίκουρη
Καθηγήτρια Τομζασ
Φιλοςοφίασ Τμήμα ΦΠΨ
ΕΚΠΑ
aggelikimazyahoogr
Νικόλαοσ Χρόνθσ Ομότιμοσ Καθηγητήσ
Τομζασ Φιλοςοφίασ Τμήμα
ΦΠΨ ΕΚΠΑ
marfri_30yahoogr
Μαρία Ψαρράκου ΜSc Ινςτιτοφτο Υγείασ του
Παιδιοφ
mpsarrakougmailcom