ԱՌԱՐԿԱՅԱԿԱՆ Խ Ո ՐՀՐԴ ա ՇԱ Պ Ա ՇՏՈ ՒԹ ՒՒՆ ԶԱՐԵՀ

ԽՐԱԽՈՒՆԻՆ' ՇԱՐԺՄԱՆ ԱԿՈՒՆՔՆԵՐՈՒՄ{ / Ա ո ր Հ ր դ ա ն ի շ ն ե ր ի Ն ո ր ա գ ո յ ն Հ ա մ ա կ ա ր գ ի

Կ է ս դ ա ր ե ա յ Հ ա ն գ ր ո ւ ա ն ի ն )

Ք Ն Ա Ր Ւ Կ Ա Բ Ր Ա Հ Ա Մ Ե Ա Ն

spyurksd@netsys.am

1 9 1 5 /» Ա ե ծ Ե ղ ե ռ ն ը կ ա ս ե ց ր ե ց ա ր ե ւ մ ա ա Հ ա յ գ ր ի մ շ ա կ ն ե ր ի ք ա ղ ա ք ա ­

մ ա յ ր ի и թ ա ն պ ո ւ լ ո ւ մ «...գրեթէ առասպելական դիմսւգծութիւն»1 պ ա ր ֊

գ ա ծ ա ր ե ւ մ ա ա Հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ը ն թ ա ց ք ը : 1 9 1 5 - 1 9 2 3 ' Հ ա յա շ ա տ ք ա ­

ղ ա ք ը ն կ ա տ ե լ ի օ ր է ն կ ո ր ց ր ե ց ի ր Հ ա յ բ ն ա կ ի չ ն ե ր ի ն :

Զ ի ն ա ղ ա ղ ա ր ի ց յ ե տ ո յ ' 1 9 1 8 -1 9 2 2 ^ 1 / , ա ր ե ւ մ ա ա Հ ա յ գ ր ա կ ա ն կ ե ա ն ք ը

կ ա ր ծ ե ս ն ո ր ի ց կ ե ն ղ ա ն ո ւ թ ե ա ն ն շ ա ն ն ե ր ց ո յ ց տ ո ւ ե ց . փ ա խ ո ւ ս տ ի ց ո ւ

ա ք ս ո ր ի ց վ ե ր ա ղ ա ր ձ ա ն կ ո ս տ ա ն ք ա ր հ ա ն ը ( 1 8 8 5 - 1 9 6 9 ) , Վ ա Հ ա ն Թ է ք է ՜

ե ա ն ը ( 1 8 7 8 - 1 9 4 5 ) , Շ ա Հ ա ն Պ է ր պ է ր ե ա ն ը (1 8 9 1 - 1 9 5 6 ) , Տ ա կ ո բ Օ շ ա կ ա ն ը

( 1 8 8 3 - 1 9 4 8 ) , է ր ո ւ ա ն ղ 0 ս ւ ե ա ն ը (1 8 6 9 - 1 9 2 6 ) , շ ա տ կ ա ր ճ շ ր ք ա ն Հ ր ա տ ա -

ր ա կ ո ւ ե ց Ր ա ր մ ր ա վ ա Ն ք ը , լ ո յ ս տ ե ս ա ն վ ե ր ա պ ր ո ղ գ ր ո ղ ն ե ր ի գ ո ր ծ ե ր ը ,

օ ր ի ն ա կ Օ շ ա կ ա ն ի ձ /ո Ն ա ր Հ Ն /ե ր ( 1 9 2 1 ) , A/ո ր Հ ո ւ ր դ ն ձ ր ո ւ Հ /ձ Հ ձ ա ն ը ( 1 9 2 2 )

պ ա տ մ ո ւ ա ծ ք ն ե ր ի ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ ն ե ր ը : Հ ր ա պ ա ր ա կ ի ք ա ւ ղ ա ր ա ս կ գ բ ի ա -

ր ե ւ մ տ ա Հ ա յ խ ո շ ո ր ա գ ո յ ն բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ^ ա ն ի է լ Վ ա ր ո ւ ժ ա ն ի ( 1 8 8 4 - 1 9 1 5 )

Հ ա չյք /ն Ե ր գ ը յ ե տ մ ա Հ ո ւ ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ ն ( 1 9 2 1 ) , ս ա կ ա յ ն գ ր ա կ ա ն ն ո ր շ ր ք ա -

ղ ա ր ձ ե ր ա յ լ ե ւ ս շ ա ր ձ ա ն ա գ ը ո ւ ե ց ի ն :

1 9 2 3 /» !/ ք ե մ ա լ ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն Հ ե տ ե ւ ա ն ք ո վ ա յս ա ն գ ա մ ը ն ղ ե ր կ ա ր

լ ո ֊ե ց Պ ո լ ս ո յ գ ր ա կ ա ն ձ ա յ ն ը : ճ ի շ դ է ւ Ա ա տ թ Է ո ս Զ ա ր ի ֆ ե ա ն ը ( 1 8 9 4 - 1 9 2 4 )

Հ ր ա տ ա ր ա կ ե ց ի ր Տ ր ^ մ ո ւ ^ ձ օ /ձ /Ա ա գ ս /ղ ո ւթ ձ ա Ն Հ /ր գ & ր ( 1 9 2 1 ) , մ է կ

տ ա ր ի ա ն ց ' կ ձ ա ն ք ք / / } ւ Հ /ա Հ ո ւս /ն f/ր դ ձ ր ք ե ր թ ո ղ ա գ ր ք ե ր ը , ս ա կ ա յ ն ն ա ,

ը ս տ է ո ւ թ ե ա ն , բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն ն ո ր բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր չ ն ո ւ ա ճ ե ց -

պ ա ր ղ ա պ է ս լ ա ւ ա գ ո յ ն մ ի ք ն ո ր դ օ ղ ա կ ղ ա ր ձ ա ւ ն ա խ ա ե ղ ե ռ ն ե ա ն ե ւ

1 9 2 2 ի ց յ ե տ ո յ Հ ր ա պ ա ր ա կ ի ք ա ծ գ ր ա կ ա ն ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր :

Ա յ ս շ ր 2 ա ն ո ւ մ ո ր ո շ գ ր ո ղ ն ե ր ե ւ մ ա ա ւ ո ր ա կ ա ն ն ե ր փ ո ր ձ ե ց ի ն շ ո ւ ն չ

Հ ա ղ ո ր դ ե լ գ ր ա կ ա ն ո ս տ ա ն ի ն , ս ա կ ա յ ն ի ս թ ա ն պ ո ւ լ ը շ ո ւ ր ք ք ա ռ ո ր դ դ ա ր

( ւ Հ Հ ձ ֊ւ ա ա կ ա ն ն ե ր ) «ոչ եւս է իբրեւ Հւսյ մշակութային կեդրոն, ա յլ խ ո­պան մր' ուր աեղ տեղ կանանչութիւններ կ ընձիւղին հին սերմերէ,վսւստյժ եւ ա նգոյն»3, ի ն չ պ է ս ն շ ե լ է ա ր ձ ա կ ա գ ի ր Վ ա ր դ ա ն կ ո մ ի կ ե ա ն ը

( 1 9 1 5 - 1 9 9 8 ) ւ Վ ե ր ք ի ն ս յ ա յ տ ն ի է ա ր ձ ա կ ե ր կ ո ւ ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ ն ե ր ո վ /*ш р /г

ծ ք ա ր , { / է ՜ ր ... ( 1 9 5 8 ) ե ւ Հ ա մ ր /չ / Հ ա ա /^ ն ձ ր (1 9 0 8 )>

231

Գ ր ա մ շ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն Հ ո ր ի զ ո ն ո ւ մ ե ր ե ւ ա ց ո դ ա յ ս «կ ա ն ս ւն չո ւ թ ի ւն -

ն ե ր » £ Տ ա կ ո ր Ա ն ձ ո ւ ր ի ( Տ ե մ ի ր ճ ե ա ն , 1886-1978), Գ ո ւ ր դ է ն ք Ւ ր ե ն ց

( Թ ո ւ ր ս ա ր դ ի ս ե ա ն , 1 8 88-1972 ), Մ կ ր տ ի չ Հ ա & ե ա ն (1915-1985), խ ո շ ո ր ա -

գ ո յ ն լ ե զ ո ւ ա ր ա ն ե ւ թ ո ւ ր ք ա կ ա ն Հ ա ն ր ա զ ի ա ա ր ա ն ի դ լ ի ւ ա ւ ո ր ի ւ մ ր ա զ ի ր

Տ ա կ ո ր ( Г ա ր թ ա յ ե ա ն (1895-1979), Բ ա դ ա ր ա տ ի Ւ ե ւ ե ա ն (1893-1967), Ե ղ ՜

ո ւ ա ր դ Ա ի մ ք է շ ե ա ն (1906-1979), Ա ր ե դ Տ ի ր տ զ ա ն ( Օ ն ն ի կ Щ ա ս մ ա ճ ե ա ն ,

1902-1987) մ ն ո ւ մ է ի ն Հ ի ն ա ւ ա ն ղ ն ե ր ի ձ ի ր ո ւ մ , ի ս կ ն ո ր ա շ ի յ ա ր Հ ի պ ա յ ­

մ ա ն ն ե ր ո ւ մ ա յ ս զ ր ա կ ա ն « բ ե ռ . » ո վ ղ ժ ո ւ ա ր է ր ք ն ն ո ւ թ ի ւ ն բ ռ ն ե ր Ա յ ս

չ ր ք ա ն ո ւ մ գ ր ե թ է « ա ն ն կ ա տ » Մ ն ձ ո ւ ր ի ն դ ե ռ լ ի ա ձ ա յ ն չ է ր Հ ն չ ո ւ մ :

Գ ր ա կ ա ն ա մ լ ո ւ թ ե ա ն պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ի ց մ է կ ր Հ Ւ ո ւ ր ք ի ա յ ո ւ մ ա զ դ ա յ ի ն

փ ո ք ր ա մ ա ս ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի Հ ա ն դ է պ ա ւ ա ն դ ո յ թ դ ա ր ձ ա ծ Հ ա լ ա ծ ա կ ա ն ք ա ­

ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն է ր ' ծ ա ն օ թ Հ ի ն ձ ե ռ ա դ ր ո վ :

Ա յ ս մ ա ս ի ն ա Հ ա թ է ի ն չ է դ ր ո ւ մ Ե ղ ի չ է Ձ տ ր ե ն ց ը ( Ա ո ղ ո մ ո ն ե ա ն ,

1897-1937) 1 9 2 5 Ց ո ւ ն ո ւ ա ր ի ն Ա լ ե ք ս ա ն դ ր Ա ի ա ս ն ի կ ե ա ն ի ն (1886-1925) ի ս -

թ ա ն պ ո ւ լ ի ց յ ղ ա ծ ն ա մ ա կ ո ւ մ . « . . . Ե ւ զ ա ր մ ա ն ա ք չէ , Որ ա յս պ ի ս ի մի

մ թ ն ո լո ր տ ո ւմ հ ա յ գ ա ղ ո ւ թ ը կ ո ր ց ր ե լ է հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ - թ իւն լի ն ե լո ւ ա մ ե ն ա տ ա ր ր ա կ ա ն ա տ ր ի բ ո ւ տ ն ե ր ն ա ն գ ա մ , ո չ ժ ո ղ ո վ , ո չ դ ա ս ա խ օ ս ո ւ թ ի ւ ն , կ ո ւ ս ա կ ց ա կ ա ն կ ա գ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւն ե ն ա լո ւ

մ ա ս ի ն ա ւ ե լո ր դ է խ օ ս ե լ . . . Ե ս ա յս տ ե ղ հ ա ն դ ի պ ե ց ի մի շ ա ր ք ‘ մ տ ա ւո - ր ա կ ա ն ն ե ր ի ’ հ ե տ . խ ե ղ ճ , ծ ե ծ ո ւ ա ծ , ս տ ո ւ ե ր ա յի ն գ ո յո ւթ ի ւն ն ե ր ե ն դ ր ա ն ք , ո ր ո ն ց ա չք ե ր ո ւ մ ս ա ր ս ա փ ն ու ք ծ ն ո ւթ ի ւն ը պ ս պ ղ ո ւ մ ե ն ու հ ա յ ­

ց ո ւմ , հ ա յց ո ւ մ հ ա յ ց ո ւ մ . . . » 4:Լ ո գ ա ն ի Դ ա շ ն ա գ ր ո վ (1923) թ ո ւ ր ք ի ա ն ո ր ո չ զ ի ն ո ւ մ ն ե ր ի զ ն ա ց ե ւ

մ չ ա կ ո ւ թ ա յ ի ն փ ո ք ր ա ր տ օ ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ա պ ա հ ո վ ե ց Հ ա յ ե ր ի կ ե ա ն ք ո ւ մ ւ

1 9 ձ 0 ա կ ա ն ն ե ր ի Բ - կ է ս ի ն վ ե ր ս տ ե ղ ծ ո ւ ե ց ի ն է ս ա յ ե ա ն , կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն ե ւ

Մ խ ի թ ա ր ե ա ն վ ա ր ժ ա ր ա ն ն ե ր ի ս ա ն ո ւ ց մ ի ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ր , ո ր ո ն ք , ի ր ե ն ց

շ ո ւ ր ք ը Հ ա մ ա խ մ բ ե լ ո վ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ո ւ ժ ե ր ի , կ ա ր ե ւ ո ր ն չ ա ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն

ձ ե ռ ք բ ե ր ե ց ի ն ա ր թ ն ա ց ո ղ դ ր ա կ ա ն կ ե ա ն ք ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ մ ա ն գ ո ր ծ ո ւ մ ՝ .

1 9 5 9 ի ն , Զ ա ր ե Հ Խ ր ա խ ո ւ ն ի ն ( Ա ր թ օ ճ ի ւ մ պ ի ւ չ ե ա ն , ծ ն • 1926) վ ա ր դ ե ­

ր ե ս Գ ա ր ա կ է օ զ ե ա ն ի ( ծ ն • 1938) Թ օ Հ ա ն դ է ս ո ւ մ լ ո յ ս ր ն ծ ա յ ա ծ < ձ 1 /ա յր Գ ի ՜

ծ ը ֆ յ օ դ ո ւ ա ծ ո ւ մ ա ռ ա ֆ ի ն ր ն կ ա տ ե ց դ ր ա կ ա ն չ ա ր ժ մ ա ն ր յ ա տ ո ւ կ ո ւ ր ֊

ո ւ ա դ ծ ե ր ե ւ ա ն մ ի ք ա պ է ս տ ո ւ ե ց բ ն ո ր ո շ ո ւ մ * ա ռ ա ր կ ա ն ե ր ի ե ւ ի ր ե ր ի

ն ե ր ք ի ն խ ո ր Հ ր դ ա ն ի չ ն ե ր ի խ ա ղ ա ր կ մ ա ն պ ա յ մ ա ն ա կ ա ն ա ր ո ւ ե ս տ ն ո ր

խ ո ր Հ ր դ ա ն չ ա ն ն ե ր ի շ ա ղ ա խ ո վ ( ա ռ ա ր կ ա յ ա կ ա ն խ ո ր Հ ր դ ա ն շ ա ո լ ա շ ւ ո ո ւ -

թ ի լ ն , s y m b o l i s m e o b je c t i f ) , ե ւ յ ա յ տ ն ա բ ե ր ե ց , ո ր շ ա ր ժ ո ւ մ ը , ը ս տ է ո ւ -

թ ե ա ն , դ ա լ ի ս է վ ա ր ո ւ ժ ա ն ի ց , թ է ք է ե ա ն ի ց , Հ ա ր ի ֆ ե ա ն ի ց ե ւ «Ո ւղ ղ ա կ ի

կ ը կ ա գ մ է բ ա ր ե շ ր ջ ո ւ մ ի շ ղ թ ա յի ն վ ե ր ջ ի ն օ ղ ա կ ը » 6:Щ ո լ ս ա Հ ա յ դ ր ա կ ա ն ն ո ր շ ա ր ժ ո ւ մ ը Հ ր ա պ ա ր ա կ ի ք ա ւ ա յ ն ժ ա մ ա ն ա կ ,

ե ր բ Ա փ ի ւ ռ ք ո ւ մ ի ր ե ն ց ա մ ր ա դ ր ե լ է ի ն ն ր ա ա կ ո ւ ն ք ն ե ր ո ւ մ կ ա ն գ ն ա ծ

դ ր ա կ ա ն զ ո յ դ շ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր ' կ ա ր օ տ ի դ ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը , ո ր ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն

է ր Հ ա մ ա ս տ ե ղ ը ( Հ ա մ բ ա ր ձ ո ւ մ կ ե լ է ն ե ա ն , 1895-1966), ե ւ ս ր ա ն ի բ ր ե ւ Հ ա -

2 3 2

կ ա դ ա ր ձ ո ւ թ ի ւ ն Հ ա ն գ է ս ե կ ա ծ Ն ա Հ ա ն ք ի գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը Շ ա Հ ա ն

Շ ա հ ն ո ւ ր ի ( Շ ա հ ն ո ւ ր Հ ե ր ե ս թ է ճ ե ա ն , 1 9 0 3 - 1 9 7 4 ) գ ւ խ ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա մ բ ։

Ե ր բ ա յ ս օ ր Հ ա յ ե ա ց ք ե ն ք ն ե տ ո ւ մ Ա փ ի ւ ռ ք ո ւ մ գ ր ա կ ա ն ա յ ս ն ո ր շ ա ր ­

ժ ո ւ մ ի ը ն թ ա ց ք ն ե ր ի ն , գ ի տ ա կ ց ո ւ մ ե ն ք , ո ր թ է ե ւ ա զ գ ա յ ի ն բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւ -

թ ե ա մ բ ո ւ « ք ի չ մը տ ա ր բ ե ր » գ ե զ ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն ա ռ ա թ ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե -

ր ո վ ա յ ն չ է ր տ ե դ ա ւ ո ր ւ ո ւ մ ն ա խ ո ր դ գ ե ղ ա գ ի տ ա կ ա ն կ ա ղ ա պ ա ր ն ե ր ի

մ է ք , բ ա յ ց I й Ь / ի ո ւ ը ն կ ա լ ե լ ի է ր Ա փ ի ւ ո ք ի տ ա ր բ ե ր մ ի ք օ ր է ա կ ա ն ն ե ր ո ւ մ ՝ .

Գ ր ա կ ա ն < է ն ո ր ե կ ն ե ր * ի Հ ա ւ ա տ ա մ ք ը տ ա ր բ ե ր է ր ն ա խ ո ր դ ն ե ր ի ' բ ա ­

ն ա ս տ ե դ ծ ո ւ թ ե ա ն ա ր ժ է ք ր չ ա փ ի ո ւ յ ա ն գ ի պ ա ր տ ա դ ր ա ն ք ի մ է ք տ ե ս ն ե ­

լ ո ւ մ տ ա յ ն ո ւ թ ի ւ ն ի ց ՝ . Հ ր ա ժ ա ր ո ւ ե լ ո վ ք ե ր թ ո ւ ա ծ ի կ ա զ մ ո ւ թ ե ա ն ա ւ ա ն -

դ ա կ ա ն ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ի ց խ ր ա խ ո ւ ն ի ն , Զ ա Հ ր ա տ ր ( Զ ա ր ե հ է ա լ տ ը զ ճ ե ա ն ,

1 9 2 4 - 2 0 0 7 ) փ ո ր ձ ո ւ մ է ի ն դ ո ւ ր ս գ ա լ « պ ե ր ճ ա շ ո ւ ք » , ց ց ո ւ ն բ ա ռ ե ր ի Հ ա ն -

գ է ս է ց ե ւ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն դ ա շ տ բ ե ր ե լ ա ռ օ ր ե ա ն « լ ե ց ն ո դ » մ ա ր դ ֊

կ ա ն ց , ա ռ տ ն ի ն փ ի լ ի ս ո փ ա յ ո ւ թ ե ա ն ե զ ր ե ր ը ' ո գ ե կ ո չ ե լ ո վ , Հ ի ւ ս ե լ ո վ ա պ ա ֊

տ ո ւ թ ե ա ն , կ ա մ ք ի փ ո ք ր - ի ն չ ա ն տ ե ս մ ե կ ն ա կ է տ ե ր ը ' յ ա ճ ա խ ն ա ե ւ ի ւ -

ր ա ց ո ւ ա Ն ե ւ ր ո պ ա կ ա ն մ տ ա ծ ո ղ ո ւ թ ե ա ն ա լ ա գ ա ն ի ց :

Ա յ ս գ ր ա կ ա ն ո ր ա կ ն ե ր ի ձ ե ւ ա ւ ո ր մ ա ն մ ա ս ի ն խ օ ս ե լ ի ս ա ն հ ն ա ր է

շ ր ջ ա ն ց ե լ ե ր կ ո ւ ա ն ո ւ ն կ ա ր պ ի ս ճ ա ն ճ ի կ ե ա ն ( 1 9 2 0 - 1 9 4 6 ) ե ւ Հ ա յ կ ա զ ո ւ ն

Գ ա լ ո ւ ս տ ե ա ն ( 1 9 2 0 - 1 9 8 5 ) , ո ր ո ն ք է ա պ է ս ո ւ ղ ղ ո ր դ ե ց ի ն ն ո ր ս ե ր ն դ ի Հ ա յ ֊

ե ա ց ք ը դ է պ ի Գ ՈՐ Լ կ ե ա ն ք ի գ ե զ ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն վ ե ր ա ց ա ր կ ո ւ մ ն ե ր ը :

Ն ր ա ն ք դ ե ռ ե ւ ս 1942^/1/ թ ր ք ե ր է ն լ ե զ ո ւ ո վ Հ ր ա տ ա ր ա կ ե ց ի ն ф ա չք ը и

Գ Ր Ք Ոյ կ ը մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ա շ խ ա տ ա կ ց ե լ ո վ թ ո ւ ր ք գ ր ո ղ Օ ր Հ ա ն Վ ե լի ի

( 1 9 1 4 - 1 9 5 0 ) գ ե ր ի ր ա պ ա շ տ Հ /ա փ ր ա ք թ ե ր թ ի ն , ո ր ը , ի ն չ պ է ս յ ա յ տ ն ի է , ա -

ռ ա ն ձ ն ա ն ո ւ մ է ն ո ր ա ր ա ր ա կ ա ն կ ե ց ո ւ ա ծ ք ո վ ՝ . Ն ր ա ն ք Օ ք թ ա յ ք ք - ր ֆ ա թ ի

( 1 9 1 4 - 1 9 8 8 ) ե ւ Մ ե ^ հ Ջ ե ւ գ է թ Ա ն դ ա յ ի ( 1 9 1 5 - 2 0 0 2 ) Հ ե տ է ա պ է ս փ ո խ ե ց ի ն

թ ո ւ ր ք ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն դ ի մ ա գ ի ծ ը չ ր թ ե լ ո վ դ է պ ի

ա ռ օ ր է ա կ ա ն ճ շ մ ա ր ի տ յ ա ծ ո ւ մ ն ե ր ւ

շ յ ա ն ճ ի կ ե ա ն ի ե ւ Գ ա լ ո ւ ս տ ե ա ն ի գ ր ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ի ւ ն ը շ ա ր ժ ­

մ ա ն չ վ ե ր ա ծ ո ւ ե ց . ա ռ ա թ ի ն ը մ ա Հ ա ց ա ւ ը ն դ ա մ է ն ը 2 6 տ ա ր ե կ ա ն ո ւ մ , ն ր ա

բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ ն ' Օ ր ք Օ ր > l n J u ա ե ս ա ւ յ ե տ մ ա հ ո ւ

մ ի ա յ ն ' 1 9 5 0 ^ 1 / , ի ս կ ե ր կ ր ո ր դ ը յ ե տ ա դ ա յ ի ն ' 1 9 6 5 ^ ե , փ ո խ ա դ ր ո ւ ե ց Հ ա ­

յ ա ս տ ա ն ե ւ գ ր ա կ ա ն դ ա շ տ ո ւ մ չ ե ր ե ւ ա ց :

Ն կ ա տ ե ն ք , ո ր ն ր ա ն ց յ ա թ ո ղ ո ւ ե ց պ ո լ ս ա Հ ա յ ն ո ր ա գ ո յ ն բ ա ն ա ս տ ե ղ -

ծ ո ւ թ ե ա ն մ է ք « կ ա յ ծ բ ռ ն կ ե լ » - ի ն շ պ է ս Հ /ա ր տ /ա ր ա օ ր ա թ ե ր թ ի խ մ բ ա գ ր ա ­

պ ե տ Ռ ո պ է ր Հ ա տ տ է ճ ե ա ն ն (ծ ն . 1 9 2 6 ) է ը ն դ գ ծ ո ւ մ ' « . . . ճ է Ա ն ճ ի կ ե ա ն ո վ

բ ա ն մ ը փ ո խ ո ւ ա ծ է ր ի ս թ ա ն պ ո ւլա հ ա յ գրսւկա նութ եսւն , մ ա ն ա ւ ա ն դ

բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն մէջ»*տԱ ռ ա ր կ ա յ ա կ ա ն խ ո ր հ ր դ ա ն շ ա պ ա շ տ ո ւ թ ե ա ն ' ի բ ր ե ւ գ ր ա կ ա ն ո ւ ղ -

ղ ո ւ թ ե ա ն է ո ւ թ ի ւ ն ը բ խ ո ւ մ է ր կ ա մ ք ի ե լ ա զ ա տ ո ւ թ ե ա ն խ ո ր Հ ո ւ ր գ ն ե ր ի ց ,

ո ր ո ն ց ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ը դ ա լ ա ն ո ւ մ է ր ֆ ր ա ն ս ի ա ց ի մ ե ծ ի մ ա ս տ ա ս է ր Ա ն ր ի

Բ ե ր դ ս ո ն ը ( 1 8 5 9 - 1 9 4 1 ) : Ա յ դ ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ը յ ե տ ա դ ա յ ո ւ մ վ ճ ի տ ա ց ա ն

2 3 3

Խ ր ա խ ո ւ ն ո ւ ե ր գ ա ր ո ւ ե ս տ ո ւ մ ։ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր ն ա յ ն է ր , ո ր շ ա ր ժ մ ա ն Հ ա ­

մ ա կ ի ր ն ե ր ը ն ի ւ թ ի ր ա ց ա յ ա յ տ մ ա ն Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի ն գ ե ղ ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն

ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը փ ո ր ձ ո ւ մ է ի ն ե ր ե ւ ա ն Հ ա ն ե ք ա մ է ն ի ց « l l l Q p i u Q l U U -

տ ե ղ ծ ա կ ա ն » թ ո ւ ա ց ո ղ ա ռ ա ր կ ա ն ե ր ի ր ն տ ր ո ւ թ ե ա մ ր , ի ն չ պ է ս ա ս ե ն ք

Խ ր ա խ ո ւ ն ո ւ մ օ տ « ա ղ ա մ ա ն ր » , « ծ խ ա մ ո ր ճ ր » , « ա փ ս է ն » , « ա ք / ո ր ր » , Հ ս ա ֊

ւ ա ռ ն ա կ ր .» ե ւ ն • : ' Բ ե ր թ ո ւ ա ծ ի « ա ն շ ք ա ց մ ա ն » ա ր դ ի ա կ ա ն Հ պ ա Հ ա ն ք ր » ի ւ ֊

Ր ո վ ի է ր ձ ե ւ ա կ ե ր պ ւ ո ւ մ ա ր ե ւ ե լ ա Հ ա յ ի ր ա կ ա ն ո լ թ ե ա ն մ է ք . « Մ ա յ ր Գ ե ՜ծ ի ց

մ ի տ ա ս ն ա մ ե ա կ ա ն ց Պ ա ր ո յ ր Ա ե ւ ա կ ը (1924-1971) « ի ն չ - ր , ի ն չ - պ է ս - ը է լ

Ո ր պ է ս ՜ ը Ֆ յ ° դ ո ւ ա ծ ո ւ մ ' (1970) ա ռ ա ն ց ծ ա ն օ թ լ ի ն ե լ ո ւ խ ր ա խ ո ւ ն ո ւ

տ ե ս ա բ ա ն ա կ ա ն զ ի ն ա ն ո ց ի ն պ ն դ ո ւ մ է . « . . . Ա ն կ շ ի ռ Ո1 Ա1ն ա ր Ժ է ք թ ա ռ ե ր ի

կ ո յ տ ն է , որ տ ա ր ի ն ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ հ ս ւ մ ա ր ո ւե լ է բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն , ս պ ա ն ե լ ո վ ճ ի շ տ ու ճ շ մ ա ր ի տ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ի ւ ն ր եւ խ ց ե լ ո վ բսւ-

ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն ը ն կ ա լմ ա ն ո ւ ն կ ե ր ն ու ա կ ո ւ ն ք ն ե ր ը : ‘ Ա ն բ ա ն ա ս տ ե ղ -

ծ ա կ ա ն բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն ' իմ պ ա հ ա ն ջ ը , ա յս պ ի ս ո վ , ա յ լ բ ա ն չէ , ք ա ն ճ շ մ ա ր ի տ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ խ ն ' ը ն ղ ղ է մ փ ո ւչ ու ճ ռ ճ ռ ա ն , գ ա ն գ ր ա հ ե ր ու ո ւռ ո ւ ց ի կ բ ա ռ ե ր ի ո տ ա ն ա ւ ո ր չ ո ւ թ ե ա ն » 7:

Խ ր ա խ ո ւ ն ո ւ պ ա տ կ ե ր ա յ ի ն ե ն թ ա կ ա ռ ո յ ց ն ե ր ի ա ռ ն չ ո ւ թ ե ա մ բ ' շ ե շ -

տ ե ն ք մ ի օ ր ի ն ա չ ա փ ո ւ թ ի ւ ն , ո ր ը ժ ա մ ա ն ա կ ի ն ն կ ա տ ե լ է Հ ա յ ր ե ն ի գ ր ա ­

կ ա ն ա զ է տ Ա ո ւ ր է ն Գ ա ն ի է լ ե ա ն ը ( ե ն . 1948). « Ո ր ք ա ն ‘ ա ռ ա ր կ ա ն ’ ա ռ ­

տ ն ի ն է , ‘ գ է շ \ ա յ ն ք ա ն զ օ ր ա ն ո ւ մ է գ ե ղ ա գ է տ ի ե ր ե ւա կ ա յո ւթ ի ւն ը , ա յ ն ք ա ն մ ե ծ ա ն ո ւ մ է գ ե ղ ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն յա յ տ ն ո ւ թ ե ա ն ա կ ն կ ա լո ւթ ի ւ-ն ը » տ Գ ա ի ս կ ա պ է ս ա յ դ պ է ս է . ի ն չ ք ա ն ա ռ ա ր կ ա ն բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն

տ ո ղ ե ր ի ն ե ր թ ա ք ո յ ց ի մ ա ս տ ն ե ր ի յ ա յ տ ն ա բ ե ր մ ա ն Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի ն Հ ե ռ ա ­

ն ո ւ մ է ի ր բ ո ւ ն ն շ ա ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ի ց , ա յ ն ք ա ն ք ե ր թ ո ւ ա ծ ը շ ա Հ ո ւ մ է գ ե ղ ա ­

գ ի տ ա կ ա ն ը ն կ ա լ մ ա ն , ի մ ա ց ա կ ա ն խ ո ր ո ւ թ ե ա ն ա ռ ո ւ մ ո վ :

Պ ա տ մ ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն տ ե ս ա կ է տ ի ց Հ ե տ ա ք ր ք ի ր է , ո ր ա յ ս ն ո ր ք ե ր թ ո -

ղ ո ւ թ ի ւ ն ը մ ի ա ր ժ է ք ծ ա փ ա Հ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի չ ա ր ժ ա ն ա ց ա ւ ս փ ի ւ ռ ք ա Հ ա յ

շ ր ք ա ն ա կ ն ե ր ո ւ մ • Հ ա լ է պ ա Հ ա յ Թ ո ր ո ս /Ւ ո ր ա ն ե ա ն ի { ծ ն - 1928) դ ի պ ո ւ կ

Հ ա յ ե ա ց ք ո վ ' « . . .մ շ ա կ ո ւ ե ց ա ւ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ խ ն մ ը , ք ի չ մը դ ա ս ա կ ա ն ձ ե -

ւե ր է հ ե ռ ո ւ , ո ր ո ւն խ ո ր թ ա չ ք ո վ ն ա յ ե ց ա ն դ ա ս ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն պ ա հ ա կ ­

ն ե ր ը » : Բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն ա յ ս ե ղ ա ն ա կ ի ը ն դ դ ի մ ա խ օ ս ն ե ր ի ց ո մ ա ն ք

գ տ ն ո ւ մ է ի ն , ո ր ա յ ն ա ն պ ա յ մ ա ն օ ր է ն կ ա պ ո ւ ն է ր թ ր ք ա կ ա ն գ ր ա կ ա -

ն ո ւ թ ե ա ն մ է ք ծ ա ւ ա լ ո ւ ո ղ ա ռ օ ր է ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն Հ ե տ , գ տ ն ւ ո ւ մ է ր ն ր ա

ա զ դ ե ց ո ւ թ ե ա ն ո լ ո ր տ ո ւ մ ՝ , ի ր ա կ ա ն ո ւ մ ա ւ ա ն դ ո յ թ ի ա ր մ ա տ ը պ է տ ք է ր

ո ր ո ն ե լ ե ւ ր ո պ ա կ ա ն յ ա տ կ ա պ է ս ֆ ր ա ն ս ի ա կ ա ն գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ա -

կ ո ւ ն ք ն ե ր ո ւ մ , ո ր գ ա լ ի ս է ր Պ ո լ է լ ո ւ ա ր ի ց (1895-1952), Ա ն դ ր է Բ ր ե տ ո ն ի ց

(1896-1966), Լ ո ւ ի Ա ր ա գ ո ն ի ց (1897-1982) , ի ս կ թ ր ք ա կ ա ն շ ր ք ա ն ա կ ն ե ր ո ւ մ

< ձ Հ ո ս ո ւ մ է ր » Օ ր Հ ա ն Վ ե լ ի ի Հ ո ւ ն ո վ : Հ ա յ գ ր ա կ ա ն մ ի ք ա վ ա յ ր ի վ ր ա յ ա զ ֊

դ ե ց ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ա ռ ո ւ մ ո վ , թ ո ւ ր ք գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ր , պ ա ր զ ա պ է ս ա կ ա ­

մ ա յ մ ի ք ն ո ր դ ի դ ե ր է ր ս տ ա ն ձ ն ո ւ մ ե լ ն ե լ ո վ մ ի ք ա վ ա յ ր ի Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ի ց :

2 3 4

« 7 ‘ ժ գ ո հ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ' » ա ռ ո ւ մ ո վ ա ռ ա ք ի ն ը թ ե ր ե ւ ս 8 ա կ ո ր Ա ՜ ա ր թ ս ւ յ ֊

ե ա ն ն է ր , ո ր ո ւ ղ ի ղ կ է ս ղ ա ր ա ռ ա ք Հ ե ն ց ա յ ս դ ի ր ք ե ր ի ց ա ռ ա ր կ ա ն ե ր ի ո ւ

ի ր ե ր ի խ տ ո ւ թ ե ա ն ա յ լ ա բ ա ն ա կ ա ն ե ն թ ա խ ո ր ք ե ր ի Հ ա մ ա կ ա ր գ ո ւ մ ը ղ ի -

տ ե ց ի բ ր ե ւ « ն ո ր ա տ ա ր ա զ ք ե ր թ ո ղ ո ւթ ի ւն »10: « Մ ի շ տ յղ կ ո ւ ա ծ մսւրմ ա ր- ի ո ն ն ե ր ո ւ վ ր ս ւ յէ ն » 11 Քայլոդ* ք ե ր թ ո ղ ո ւ թ ե ա ն դ ա ս ա կ ա ն ձ ե ւ ե ր ի ն փ ա ­

ր ա ծ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ Հ ի Ա ի ր վ ա ր ղ կ ի ւ լ պ ե ն կ ե ա ն ֊Գ ո ւ ն տ ա ք ճ ե ա ն ը (1916-

2003) ա ն վ ե ր ա ս լ ա Հ յ ա յ տ ա ր ա ր ե ւ յ , թ է «ն ո ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ը սւրո ւեսսփ մեջ

մ ի շ տ գ ե ղ ե ց կ ո ւթ ե ս ւն հ ա յե լի ն չ ե ն » 12:

Հ ր ա ս լ ա ր ա կ ա խ օ ս Վ ա հ ր ա մ Բ ա ր ո ւ ն ե ա ն ը ա զ գ ա յ ի ն ա ր մ ա տ ն ե ր ի

պ ա չ տ պ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը դ ա ր ձ ր ե ց ի ր գ ե ր ա կ ա յ խ ն դ ի ր ը , ս ա կ ա յ ն ք ի ո պ է ր

Հ ա տ տ է ճ ե ա ն ր , յ ե տ ո յ ն ա ե ւ Հ Հ ա ւ է ն Պ ի պ է ո ե ա ն ը (1921-1984) « կ ա ր ո ղ ա ­

ց ա ն ա պ ա ց ո ւ ց ե լ ն ո ր եր ի հ ա յկ ա կ ա ն ‘ ա ր մ ա տ ը ’ , գ ր ա կ ա ն ն ո ր հ ա յ- ե ս ւց ք ի , ճ ա շ ա կ ի ինքն ութ եսւն իր ա ւո ւնքը եւ ս տ ի պ ե լ Գ ո չ ե ր ի 13 ‘ ժ ա ­մ ա ն ա կ ' ը ն տ ա ն ե կ ա ն թերթի է ջ ե ր ի ց ն ա խ ա տ ի ն ք ն ե ր թ ա փ ո ղ հ ր ա պ ա - ր ա կ ա խ օ ս Վ . Բ ա ր ո ւ ն ե ա ն ի ն փ ո խ ե լո ւ թ ուն ոտ , ծ ա ղ ր ա կ ա ն լե զ ո ւ ն » 14:

Պ ո լ ս ա հ ա յ մ է կ ա յ լ մ տ ա ւ ո ր ա կ ա ն \ , ո ւ ս լ ա ր Ա ղ ա ր ե ա ն ը (1913-1991)ա յ ս գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը օ տ ա ր ո տ ի հ ա մ ա ր ե ց ժ ո ղ ո վ ր դ ի հ ո գ ո ւ ն ո ւ գ ե ղ ա ­

գ ի տ ա կ ա ն ճ ա շ ա կ ի ն , Հ ե ռ ո ւ ա ր ո ւ ե ս տ ի ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ի ց . « Ա յ ս ձ ա յն ը չէ

ե ր ա ժ շ տ ա կ ա ն ա ց ա ծ , չէ ղ ա շ ն ա ւո ր ո ւա ծ , չունի յօ ր ի ն ո ւ մ ի կ ա տ ա ր ե -

լութիւն, ա ր ո ւե ս տ ի կ ա ր գ ա պ ա հ ո ւթ ի ւն : Ա յս ձ ա յն ը կը ս ն ա ն ի մ ե ր օ ր ե ա յ գ ր ա կ ա ն կ ա ր գ մը տ ե սո ւթ ի ւն ն ե ր ո վ , ո ր ո ն ք ձ ե փ ու խ ո ր ք ի տ ա ր բ ե ր դսւ- տ ո ղ ո ւթ ի ւն ն ե ր ո վ կը մ ե ր ժ ե ն գ ե ղ ա գ ի տ ա կ ա ն հ ի ն տ ա ր ա զ ն ե ր ը բ ո ­

լ ո ր . . . » 15:Հ ն ե ր ի ե ւ ն ո ր ե ր ի ա յ ս պ ա յ ք ա ր ի ս ո ւ ր ծ ա յ ր ե ր ը կ ո կ ե լ ո ւ , ի ն չ ֊ո ր չ ա ­

փ ո վ հ ա ւ ա ս ա ր ա կ շ ռ ե լ ո ւ ո ւ ղ ղ ո ւ թ ե ա մ բ կ ա ր ե ւ ո ր ղ ե ր ա կ ա տ ա ր ո ւ թ ի ւ ն

ո ւ ն ե ց ա ն Մ ա ր մ ա ր ա օ ր ա թ ե ր թ ի « Գ ր ա կ ա ն Է ք ե ր 7 > ը , ո ր ո ն ք ի ս թ ա ն պ ո ւ լ ա -

Հ ա յ գ ր ո ղ ն ե ր ի ժ ա մ ա դ ր ա վ ա յ ր ը դ ա ր ձ ա ն ե ւ ա պ ա հ ո վ ե ց ի ն գ ր ա կ ա ն

տ ա ր բ ե ր ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի « խ ա ղ ա ղ գ ո յ ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը » : թ ե ր թ ի հ ի ւ ր ր ն կ ա լ ո ւ -

թ ե ա ն շ ն ո ր Հ ի ւ է ր , « . . . ո ր Զ ա հ ր ա տ ե ա ն գ ե ր ա ր ղ ի ա շ ո ւն չ ս տ ե ղ ծ ս ւգ ո ր -

ծ ո ւթ ի ւն ն ե ր ո ւ ք ո վ հ ա ն գ ի ս տ կը շ ն չէ ր Գ ո ւր գ է ն Թ ր ե ն ց ի մ ը , Ե ղ ո ւա ր ղ Ս ի մ ք է շ ե ա ն ի մը քերթ ողո ւթ ի ւնը : Հ ա տ տ է ճ ե ա ն ի ա ր դ ի ա կ ա ն պ ա տ - մ ո ւ ա ծ ք ն ե ր ո ւ ն եւ ա ր դ ի գ ր ա կ ա ն ո ւթ ի ւն ը ծ ա ն օ թ ա ց ն ո ղ ա շ խ ա տ ա ս ի -

ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ո ւն ք ո վ Մ նձո ւրի կ ՛երգեր իր զ մ ա յլե լի Ա ր մ տ ա ն ը եւ գ ի ւղ ա - գ ր ո ւ թ ե ա ն իր հ ա մ բ ո ւր ե լի վ ա ս տ ա կ ի ն ա ն կ ո ր ո ւս տ գ ա ն ձ ե ր ը կը հ ր ա մ ­ց ն ե ր մ շ տ ա ն ո ր ո գ խ ա ն դ ա վ ս ւռ ո ւթ ե ա մ բ մ ը » 1 : կ ա ր ե ւ ո ր ն ա յ ս տ ե ղ ա մ բ ­

ի ո ն ի ա ռ կ ա յ ո ւ թ ի ւ ն ն է ր • ը ն կ ա լ ո ւ մ ը շ ա տ չ է ր ո ւ շ ա ն ա յ :

Խ ո ր Հ ր դ ա յ ի ն ի ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն մ է ք , ա ն հ ա շ տ վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւ ն ք ի ա ր ժ ա ­

ն ա ց ա ն 60-70 ա կ ա ն ն ե ր ի ի ր ե ն ց ա ռ ա ք ի ն ք ա յ լ ե ր ն ա ն ո ղ խ ո ր հ ր դ ա Հ ա յ ա յ ն

բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ն ե ր ը , ո ր ո ն ք դ ի տ ո ւ ե ց ի ն ի բ ր ե ւ ա ւ ա ն գ ա ր ղ ի ս տ ն ե ր ։ 1 / ո ւ ր է ն

Ա ղ ա բ ա բ ե ա ն ի (1922-1986) ն մ ա ն գ ե ր գ գ ա յ ո ւ ն գ ր ա կ ա ն ա գ է տ ը « Բ ա ն ա ս -

տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն ճ ա կ ա տ ա գ ի ր ը * յ օ ղ ո ւ ա ծ ո ւ մ ի ր բ ն ո ր ո չ մ ա մ բ Գ ա ր ո ւ ն

2 3 5

ա մ ս ա գ ր ի չ ո ւ ր ե ր կ ե ն տ ր ո ն ա ց ա ծ ա յ ղ խ մ բ ի ն ( Q ո վ Հ ա ն ն է ս Գ ր ի գ ո ր ե ա ն

( ծ ! / . 1 9 4 5 ) , Հ ե ն ր ի կ է դ ո յ ե ա ն ( ե ն - 1 9 4 0 ) , Ա ր մ է ն Մ ա ր տ ի ր ո ս ե ա ն ( 1 9 4 3 -

*2 009 ) ե ւ ո ւ ր ի շ ն ե ր ) ս կ ս ե ց մ ե ղ ա դ ր ե լ « ճ ա շ ա կ » ի ց ղ ո ւ ր կ լ ի ն ե լ ո ւ մ է £ , թ է

ի բ ր ա յ ղ «...սերունդը առ ա յսօր արել է գործի կէսը միայն' մոռացու- թեան է ւոուել մնացած ճաշակը, բա յց չի ստեղծել իր երգը»17« Ա յ ս Հ ե ն -

ք ի վ ր ա յ ն ա չ ի շ ր ջ ա ն ց ո ւ մ ն ա ե ւ ս լ ո լ ս ա Հ ա յ ն ո ր ա ղ ո յ ն բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ն ե ­

ր ի ն ը ն դ Հ ա ն ր ա պ է ս Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յ ի ն գ ր ա կ ա ն ն ո ր տ ե ղ ա շ ա ր ժ ե ր ի շ ր ր ՜

ջաՆ ա կ ր Հ ա մ ա ր ե լ ո վ { . մ ո դ ա յ ի » ա ո ժ ս ւ մ ե ա յ ա ր տ ա յ ա յ տ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր - «Рш -ւական է, որ Ֆրանսիայում յա յտ նոփ մի ժ ա կ Պրեւէր1 , Ստամբուլում երեւայ մի Զահրատ կամ Խրսւխունի, Լատվիայում հռչակուի մի Վա- ցիետիս' ,- անմիջապես սկստւմ է ճեպընթաց ուխտագնացութիւնը «ա ո դուռն սրբոյ», եւ կարդացած առաջին բանաստեղծը դառնում է արուեստի վերջին գործողութիւնը»20:

Հ ա յ ր ե ն ի գ ր ա կ ա ն ա գ է տ Ա լ ե ք ս ա ն ղ ր ք ^ ո փ չ ե ա ն ը Հ ծ ն - 1 9 3 9 ) f l u / f l j r

1 / ա Հ է ք ա ն ն ձ ր ր գ ր ք ո ւ մ ա ռ ա ն ձ ի ն գ լ ո ւ խ ն ե ր է ն ո ւ ի ր ե լ ՀՀա Հ ր ա տ ի ն ե ւ

Խ Ր ա խ ո ւ ն ո ւ ն Հ ա կ ա ղ ր ո ւ ե լ ո վ ժ ա մ ա ն ա կ ի մ է £ ժ խ տ ա կ ա ն ի ն մ օ տ ե ց ո ղ

յ ա յ տ ն ի մ տ ա յ ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ն : Ն ա Հ ա ն ղ է ս է գ ա ф и « ն ո ր մ ե ր ի պ ա շ տ պ ա -

ն ո ւ թ ե ա մ ր , ն ր ա ն ց ի ւ ր ա տ ե ս ա կ կ ե ն ս ա գ ի ր ն է , ը ն դ գ ծ ո ւ մ է ե ն թ ա կ ա յ ա ­

կ ա ն գ գ ա յ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ց Հ ե ռ ո ւ գ ն ա Հ ա տ ո ւ մ ն ե ր ի ա ն Հ ր ա ժ ե շ տ ո ւ թ ի ւ ն ը -

«Ա յդ քննադատների ( Ֆ ե լ ի ք ս Ա ե լ ո յ ե ա ն , Գ է ո ր գ Հ ա տ ի տ ե ա ն ե լ ո ւ ր ի շ ­

ն ե ր - Հ Ա ) ամենամեծ թերացումը գիտականութեան բացակայու- թիւնն էր, իսկ ա յնտ եղ, ուր պակասում է գիտականութիւնը ծա յր է առ­նում «ա ռա սպ ելը», խորացումը նիւթի մէջ փոխարինւում է միֆակա- նացումով, բացատրութիւնը՝ գուշակումներով, իսկ աւեփ յա ճա խ չար եւ ծա յր աստիճան աչառու գնահատումներով»21:

Փ ա ս տ ն ա յ ն է , ս ա կ ա յ ն , ո ր Ճ Գ Տ Օ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ե ւ դ ր ա ն ի ց յ ե տ ո յ ի ս -

թ ա ն ս լ ո ւ լ ա Հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը «...սւյլեւս հասունցսւծ, ագնուացած, յղկուա ծ ու տաշուած, հա ստա տ ա քա յլ եւ արագընթաց կը յա ռա ջա նա յ գրականութեան կալուածին մէջ արուեստի պատմուճան հա գա ծ»22:Ե ր ե ւ ա ն ո ւ մ շ ո ւ տ ո վ ա յ դ ճ ա ն ա ս լ ա ր Հ ո վ փ ո ր ձ ե ց ի ն ը ն թ ա ն ա լ Թ ո փ չ ե ա ն ի

« խ մ բ ի » տ ղ ա ն ե ր ը ։

ի ն չ վ ե ր ա բ ե ր ո ւ մ է ի ս թ ա ն ս լ ո ւ լ ա Հ ա յ գ ր ա կ ա ն շ ա ր ժ մ ա ն բ ն ո ւ թ ա գ -

ր ո ւ մ ի ն , ը ն դ գ ծ ե ն ք , ո ր ա յ ս տ ե ղ շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ է պ ա տ ն է շ ի վ ր ա յ մ ն ա լ

շ ա ր ժ մ ա ն ա ռ ա ջ ն ո ր դ Խ ր ա խ ո ւ ն ի ն ւ Ն ր ա ք ե ր թ ո ղ ա կ ա ն ա ր ո ւ ե ս տ ի ի մ ա ս ­

տ ա ս ի ր ա կ ա ն ա կ ո ւ ն ք ն ե ր ը , ի ն չ պ է ս ն շ ե ց ի ն ք , պ է տ ք է փ ն տ ռ ե լ Բ ե ր գ ս ո ն ի

յ ա յ տ ն ա տ ե ս ո ւ թ ե ա ն Հ ա մ ա կ ա ր գ ո ւ մ ( I iՈէԱi էi ՕՈ), ո ր ն ի ր տ ե ս ա կ ա ն ո ր ո ­

ն ո ւ մ ն ե ր ո ւ մ ա ռ ա ն ձ ն ա ց ն ո ւ մ է ր ի մ ա ց ո ւ թ ե ա ն ե ր կ ո ւ տ ա ր բ ե ր ե ղ ա ն ա կ

դ ա տ ո ղ ա կ ա ն ե ւ ի ն տ ո ւ ի տ ի ւ , ա յ ս ի ն ք ն ' ն ե ր ք ն ա տ ե ս ա կ ա ն ( շ ա տ ե ր ը ա յ ն

կ ո չ ո ւ մ ե ն ն ա ե ւ ն ե ր Հ ա յ ե ց ո ղ ա կ ա ն , ն ե ր ա տ ե ս ա կ ա ն ) հ ( ք ե ր ժ ե լ ո վ դ ա տ ո ­

ղ ա կ ա ն ի մ ա ց ո ւ թ ե ա ն ա ր ղ ի ւ ն ա ւ է տ ո ւ թ ի ւ ն ը ն ա Հ ա կ ւ ո ւ մ է ի ր ե ր ի ո ւ

ե ր ե ւ ո յ թ ն ե ր ի ճ ա ն ա չ մ ա ն ն ո ր ա ղ ր ի ւ ր ի ն ' ն ե ր ք ն ա տ ե ս ո ւ թ ե ա ն ր Հ Խ ր ա -

2 3 6

խ ո ւ ն ի ն Ն ա խ ը ն տ ր ո ւ մ է ր գ ո ր ծ ա ծ ե լ « յ ա յ տ ն ա տ ե ս ո ւ թ ի ւ ն » բ ա ռ ը ) , ո ր ր

թ ո յ լ է տ ա լ ի ս ա ր ո ւ ե ս տ ա գ է տ ի ն թ ա փ ա ն ց ե լ ի ր ե ր ի ո ւ ե ր ե ւ ո յ թ ն ե ր ի մ ա ­

կ ե ր ե ս ի ց գ է ս լ ի խ ո ր ք ը : « ի ն տ ո ւ ի տ ի ւ » ճ ա ն ա չ ո ղ / ! ւ թ ե ա ն ա մ է ն ի ց բ ն ո ր ո շ

օ ր ի ն ա կ ը , ը ս տ Բ ե ր գ ս ո ն ի , գ ե դ ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ ի ւ ն ն է ւ

Ն մ ա ն օ ր ի ն ա կ փ ի լ ի ս ո փ ա յ ա կ ա ն մ ե կ ն ա կ է տ ի ց է ե լ ն ո ւ մ ն ա ե ւ ս լ ո լ ս ա -

Հ ա յ ք ե ր թ ո ղ ր ր ա ն ա ս տ ե դ ծ ո ւ թ ե ա ն ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ը ո ր ո շ ե լ ի ս • « . . . f ՝ l l lG u iU ~

տեղծութիւնը գերագանցապէս իմացական արուեստ մըն է, որ կը խօսի ուղղակի մտքին: Ի՞նչ ըսեր են Անտրէ Պրըդոն եւ Փ ոլ էլխսւռ. «Բանաստեղծութիւնը պէտք է իր մէջ այն չափով գաղափար պարու- նսւկէ, որքան խնձորը' սնունղ: Օր պիտի գա յ, որ բանաստեղծութիւնը միայն գլուխով պիտի կարղսւցուի...»23! Խ ր ա խ ո ւ ն ի ն ա ն ե ր ե ր Հ ա մ ո ­

զ ո ւ մ ո ւ ն ի , ո ր ա յ գ օ ր ը Հ ե ռ ւ ո ւ մ չ է ։

Բ ա ռ ի ը ն տ ր ո ւ թ ի ւ ն ը կ ա տ ա ր ւ ո ւ մ է մ ե ծ ա գ ո յ ն ս լ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ ո ւ -

թ ե ա մ բ , ն ր ա ի մ ա ս տ ա յ ի ն ո ւ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն ա ր ժ է ք ի ն Հ ե տ ա մ ո ւ տ

ա ր ո ւ ե ս տ ա գ է տ ի բ ծ ա խ ն ղ ր ո ւ թ ե ա մ բ , թ է ե ւ խ ո ր Հ ր գ ա ն շ ա ս լ ա շ տ բ ա ն ա ս ­

տ ե ղ ծ ի Հ ա մ ա ր ն ա խ ը ն տ ր ե լ ի կ ա մ ա ր Հ ա մ ա ր Հ ե լ ի ա ռ ա ր կ ա ն ե ր , Հ ե տ ե ւ ա -

բ ա ր ն ա ե ւ բ ա ռ ե ր գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն չ ո ւ ն ե ն ՝ . Ա հ ա թ է ի ն չ ս / է ս է պ ա տ կ ե ր ա ց ­

ն ո ւ մ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն յ ղ ա ց ք ի պ ա Հ ը Ա ր թ օ ճ ի ւ մ պ ի ւ շ ե ա ն ֊տ ե ս ա ր ա ն ը

ի ր <ձՊաՐ ' Բ ա ռ ի Շ ո ւ ր ի յ օ գ ո ւ ա ծ ո ւ մ . «Իմա ստ ա յին ծրագրի մը կամ նախակագմուած մտապատկերի մը վրայ,- որ ոսկերիչին հնարած մո- տելն է կամ շինա ծ կաղապարը,- յա րմա րա գոյն բառերը գտնել, նպա- տ ակա յարմա ր կերպով շա րել գանոնք տողերու ձետվ, ու յետ ոյ գօղել գանոնք իրարու, ամրացնել, աւելորղ մասերը մաքրել, քանի մը պատ­շաճ ա ծականով փ ա յլեցնել եւ իբր աւարտուն գործ' դնել հիւրընկալ թերթի մը լա յնա բա ց պատուհանին մէջ' ի վայելումն «ա յդ կողմերը» բնակող անցորդներու աչքերուն: Անտարակոյս' ա ՜յն տեղուանքը չե- ղողներուն ոչինչ կ ’ըսեն ա յս բոլորը, ապակեփեղկին առջեւէն կ'ա նց- նին կ'երթան անտարբեր, էջը կը դարձնեն' փնտռելով ոտնագնդակի, ձիարշաւի կամ բամբասանքի բա ժ ի ն ը ...»24:

է լ ի ս կ ա պ է ս , մ ի ա յ ն գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն « կ ո ղ մ ե ր ը . » բ ն ա կ ո ւ ո ղ ն ե ր ի ն է

տ ր ո ւ ա ծ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ի ն Հ ա ս կ ա ն ա լ ո ւ շ ն ո ր Հ ը - ը ն թ ե ր ց ո ղ ի ց պ ա տ ր ա ս -

տ ո ւ ա ծ ո ւ թ ի ւ ն , գ ի տ ե լ ի ք ն ե ր ի ո ր ո շ ա կ ի պ ա շ ա ր է ս լ ա Հ ա ն ք ւ ո ւ մ ն մ ա ն

ք ե ր թ ո ւ ա ծ ի ն ե ր ք ի ն ծ ա լ ք ե ր ի ո ւ ա ս ե լ ի ք ի խ ո ր ո ւ թ ե ա ն մ է ք թ ա փ ա ն ց ե լ

կ ա ր ո ղ ա ն ա լ ո ւ Հ ա մ ա ր ՝ .

Խ ր ա խ ո ւ ն ո ւ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ը Հ ե տ ա մ ո ւ տ ը ն թ ե ր ց ո ղ ի Հ ա մ ա ր

գ ժ ո ւ ա ր չ է ն կ ա տ ե լ , ո ր ն ր ա ը մ բ ռ ն ո ւ մ ն ե ր ը ժ ա մ ա ն ա կ ի ը ն թ ա ց ք ի ն գ ր ե ֊

թ է փ ո փ ո խ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր չ ե ն կ ր ե լ : Ն ա ո ւ ն ի գ ե ղ ա գ ի տ ա կ ա ն յ ս տ ա կ ա ռ ա ֊

ջ ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն , ո ր ի ն Հ ա ւ ա տ ա ր ի մ է ս կ ս ա ծ Հ ե ռ ա ւ ո ր 1 9 6 4 /ւե լ ո յ ս տ ե ս ա ծ

ա ռ ա թ ի ն * ք ա ր կ ա /? /,չն ձ ր գ ր ք ի ց մ ի ն չ ե ւ 2 0 0 1 ի ն լ ո յ ս տ ե ս ա ծ Հ ա ր ց ա ր ա ն

ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ ն ՝ . Ն ա ա յ ն բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ն ե ր ի ց չ է , ո ր ո ն ց Հ ա ս ո ւ ն ո ւ թ ի ւ ն ը չ ա ­

փ ո ւ մ ե ն ք ա յ ս կ ա մ ա յ ն ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ ի մ ո ւ տ ք ո վ :

2 3 7

Խ ո ր Հ ր դ ա ն շ ա ն ն ե ր ո վ տ պ ա ւ ո ր ե լ ո ւ ա ր ո ւ ե ս տ ա գ է տ ի ա ռ ա ւ ե լ ո ւ -

թ ի ւ ն ն ա ւ ե լ ի ա ռ ա ր կ ա յ օ ր է ն պ ա տ կ ե ր ա ց ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր բ ն ա գ ր ա կ ա ն վ ե ր -

լ ո ւ ծ ո ւ թ ե ա ն ե ն թ ա ր կ ե ն ք դ ե ռ ե ւ ս 1 9 6 3 /r b գ ր ո ւ ա ծ ծ ր ա գ ր ա յ ի ն « Լ ե ռ ն ի

Վ ե ր » ք ե ր թ ո ւ ա ծ ը ։

Ը ն դ հ ա ն ր ա պ ե ս , Հ ա յ ը ն թ ե ր ց ո ղ ի ն դ ժ ո ւ ա ր է զ ա ր մ ա ց ն ե ք Ա ր ա ր ա տ ի

մ ա ս ի ն գ ր ո ւ ա ծ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո վ ւ Դ ր ա ա ր տ ա յ ա յ տ ո ւ թ ի ւ ն -

ն ե ր ն ա յ ն ք ա ն շ ա տ ե ն , ո ր գ ր ե թ է բ ա ց ա ռ ե լ ո վ մ ր ց ա կ ց ո ւ թ ե ա ն Հ ն ա ր ա ւ ո -

ր ո ւ թ ի ւ ն ր , մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ գ ա յ թ ա կ ղ ո ւ թ ե ա ն ք ա ր ե ն դ ա ռ ն ո ւ մ բ ա ն ա ս ­

տ ե ղ ծ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր , ի ն չ ի ա ր ղ ի ւ ք ն ո ւ մ ե ր կ ի մ է ք «1ԱԱհ|11Աժհշ1Ո թՈցը փո- խարինւում է բենգալեան կրակներով»25: ի ս կ ե թ է Խ ր ա խ ո ւ ն ի ն յ ա ն դ գ -

ն ե լ է մ օ տ ե ն ա լ ն ի ւ թ ի ն , ո ւ ր ե մ ն կ ա յ ն ո ր ա ս ե լ ի ք , կ ա յ գ ե ղ ա ր ո ւ ե ս տ ա -

կ ա ն ն ե ր զ գ ա ց ո ղ ո ւ թ ի լ ն ,

ճ ի ւ մ պ ի ւ շ ե ա ն ՜ / Ա ր ա խ ո ւ ն ի ն յ ե տ պ ա տ ե ր ա զ մ ե ա ն շ բ ք ա ն ի ի ս թ ա ն պ ո ւ -

լ ա Հ ա յ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ի մ ա ս ի ն շ ա ր ա դ ր ե լ ի ս չ ա փ ա ւ ո ր

մ օ տ ե ց ո ւ մ է ր պ ա Հ ա ն ք ո ւ մ ա զ գ ա յ ի ն ն ի ւ թ ի ն • «QniUUJ Ոն կշՈՈ1Ա1ծ ԸԱ1Ալ

սւմէն նիւթի մէջ: Ազգասիրութիւնր չլղրճել հնչեղ ու փայլուն խօսքերու կամ աողերու մէջ, մանաւանղ շահագործումի նիւթ չդարձնել նուիրա- կա նա ցա ծ ա զգա յին, կրօնական եւ պատմական րմբոնումներն ու խորհրդանշանները»28:

Բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ի ւ ն ր Հ ա յ ր ե ն ա ս ի ր ո ւ թ ե ա ն բ ե ր ա ծ ն ե ր ք ի ն տ ա ռ ա ­

պ ա ն ք ի ց ձ գ տ ո ւ մ է ր ա զ ա տ ա գ ր ո ւ ա ծ տ ե ս ն ե լ ն ա ե ւ Ա ե ւ ա կ ր Հ ա յ բ ա ն ա ս ­

տ ե ղ ծ ն ե ր ի ն մ ե ղ ա դ ր ե լ ո վ , ո ր պ ա ր ղ ա պ է ս թ ե ր ա գ ն ա Հ ա տ ո ւ մ է ի ն ը ն թ ե ր ֊

ց ո ղ ի մ տ ա ւ ո ր բ ա ր ձ ր զ ա ր գ ա ց ա ծ ո ւ թ ի ւ ն ո ւ ն ե ն ա լ ո ւ Հ ն ա ր ա ւ ո ր ո ւ -

թ ի ւ ն բ . «Ա յս «մեր»ի, «հա յկա կա ն»ի անվերապահ գովերգումը այսօր էլ մեր բանաստեղծութեան խոցերից մէկն է. Մասիսներն ու Արագածը եթէ լեզու ունենային' վաղուց էին որոտացել. «Հա նգի՜ստ թողէք մեզ»: Հրազղանը, թերեւս, հենց ա յդ է անվերջ գոռգոռում»27:

« Լ ե ռ ն ի Վ ե ր » բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն մ է £ } ի ն չ պ է ս Գ ա ն ի է լ ե ա ն ն է

ն կ ա տ ո ւ մ ' «չա փ ի, միտումի սթափ եւ ներթսւքոյց պատկերումը ապա­հովել է խօսքի սլացքը, ուր յաղթահարուած է մեզ քաջածանօթ ազ-գ ա յն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն յ ա ճ ա խ ա ն ք ը » , Խ ր ա խ ո ւ ն ի ն շ ր ջ ա ն ց ո ւ մ է ա ւ ա ն դ ա ֊

կ ա ն մ օ տ ե ց ո ւ մ ն ե ր ր ե ւ ը ն կ ն ո ւ մ փ ի լ ի ս ո փ ա յ ո ւ թ ե ա ն , խ ո Հ ի Հ պ օ ր Հ ո ս ա ն ­

ք ի մ է ջ ե ւ « ո ւղ ղ ա կ ի օ ր է ն շա ր ո ւն ա կ ո ւմ է թ ո ւմ ա ն ե ա ն ա կ ա ն ա ւա ն դ ո յ- թ ը » , ի ր ա կ ա ն մ ր ց ա կ ց ո ւ թ ե ա ն գ ն ա լ ո վ մ ի ւ ս մ ե ծ ե ր ի Տ ո վ Հ ա ն ն է ս թ ո ւ ֊

մ ա ն ե ա ն ի ( 1 8 6 9 - 1 9 2 3 ) , Ա ւ ե տ ի ք ի ս ա Հ ա կ ե ա ն ի ( 1 9 7 5 - 1 9 5 7 ) , Ց ո վ Հ ա ն ն է ս

Շ ի ր ա զ ի ( 1 9 1 4 - 1 9 8 4 ) , Ա ի լ վ ա կ ա պ ո ւ տ ի կ ե ա ն ի ( 1 9 1 9 - 2 0 0 6 ) Հ ե տ :

Բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ե ա ն ' ա ռ ա ծ ի ն Հ ա յ ե ա ց ք ի ց « ս ո վ ո ր ա կ ա ն » բ ն ո յ թ ի

վ ր ա յ է ս ե ւ ե ռ ո ւ մ ը ն թ ե ր ց ո ղ ի ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ը գ ր ա կ ա ն ա գ է տ Գ ե ղ ա մ

Ա ե ւ ա ն ր ( 1 9 2 6 - 1 9 9 1 ) ե ւ մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ գ գ ո ւ շ ա ց ն ո ւ մ ա յ դ թ ո ւ ա ց ե ա լ

238

տ պ ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ Ն ի ց , «որ ուշիմ ընթերցողին յուշում է նրա անմիջական, թէկուզ թաքուն միտումը, աոանց նոյնիսկ հսւսցէի ու անուան»29*

Ա ռ ա ր կ ա ն ե ր ի Հ մ ո ւ տ խ ա ղ ա ր կ ո ւ մ ո վ մ ե ր ա ո ք ե ւ պ ա ր ղ ւ ո ւ մ է ս ր բ ա ­

զ ա ն չ ե ռ ա ն բ ն ո ւ թ ա գ ի ր ը ո ր պ է ս գ ո յ ա տ ե ւ մ ա ն , մ ա ք ա ռ մ ա ն , ա զ գ ա յ ի ն ի

խ ո ր Հ ր գ ա ն ի չ ։ թ ւ ո ւ մ է է թ է ը ն ղ հ ա ն ո ւ ր կ ե ր պ ո վ է ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ա ծ պ ա տ ֊

կ ե ր ը • ք ե ր թ ո ւ ա ծ ը մ ն ո ւ մ է բ ն ո լ թ ե ա ն ե լ մ ա ր դ ո ւ փ ո խ յ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ ի ւ ն -

ն ե ր ի ծ ի ր ի մ է ք , ի ն չ ը թ ո յ լ է տ ա փ ս բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ի ն ը ն կ ա լ ե լ ի լ ի ն ե լ ա չ ­

խ ա ր Հ ի ա յ լ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր ղ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր ե ւ ս : Ա յ ս ի մ ա ս տ ո վ բ ն ո ւ թ ա գ ր ա կ ա ն

է բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ հ ի Հ ի լ դ ա Գ ա լ ֆ ա յ ե ա ն - ф ա ն ո ս ե ա ն ի ( ծ ն - 1 9 4 2 ) խ օ ս ք ը -

«Արդսւրեւ, քերթուածը իր այս ընդհանրական իմաստով կրնա յ հաւսւ- սարապէս խ օսիլ ոչ միայն Հա յ ընթերցողին, ա յլ նաեւ' ճա փ ոնա ցի. Մեքսիկացի, Ափրիկեցի եւ ա յլ ընթերցոդներու ալ, որոնցմէ սւմէն մէկը վստ ահաբա ր պիտի մտածէ իր Ֆուժիեամային, իր Փոփոքաթէփէթլին, իր Քիլիմա նժա րոյին մասին, սակայն եւ պիտի լեցուի' նոյն բա նա ս­տ եղծա կա ն ապրումներով»30:

ի ր ա կ ա ն ո ւ մ , թ ր ք ա կ ա ն մ ի ք ա վ ա յ ր ի ա ռ թ ա ծ զ գ ո ւ շ ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա ն

պ ա յ մ ա ն ն ե ր ո ւ մ , ս ա Հ ե լ ո վ դ է պ ի խ ո ր Հ ր դ ա ն ի շ ն ե ր ի «փրկարար գիրկը» ե ւ ա պ ա ւ ի ն ե լ ո վ «ա նոնց բազմիմաստՈւթեաՕ»31, ք ե ր թ ո ղ ը բ ա ց ա յ ա յ ֊

տ ո ւ մ է ո չ մ ի ա յ ն լ ե ռ ա ն ի մ ա ս տ ը մ ա ր դ ո ւ Հ ա մ ա ր , ա յ լ ն ա ե ւ լ ե ռ ա ն Հ ա ն -

դ է պ մ ա ր դ ո ւ կ ե ց ո ւ ա ծ ք ը : Ո չ մ ի ա յ ն լ ե ռ ն է , ո ր վ ե ր լ ո ւ ծ ո ւ մ ի է ե ն թ ա ր -

կ ւ ո ւ մ , ա յ լ ն ա ե ւ լ ե ռ ա ն տ է ր ը Հ ա յ ո ւ թ ի ւ ն ը ։ Ա յ ս ա ռ ո ւ մ ո վ մ ի դ ի տ ա ր ­

կ ո ւ մ կ ա տ ա ր ե ն ք - կ ա ր ծ ե ս Հ ա կ ա դ ի ր ծ ա յ ր ա բ ե ւ ե ռ ն ե ր ո ւ մ ե ն գ տ ն ւ ո ւ մ

ա ն տ ա ր բ ե ր մ ա ր դ ն ո ւ ի ր ք մ ա Հ ա ճ ո յ ք ն ե ր ո վ մ ե ր ա ռ ք ե ւ կ ա ն գ ն ո ղ լ ե ռ ը -

Լեռը նախկին դշխոյ մըն է ծերացած Հարուստ - տկար - առանձին Հոգին կ ՚ուզէ - մահիկն իբրեւ ծամակալ

ձիւնասպիտակ իր մսւզերուն կսւնցընէ Հոգին կուզէ - կ ՚սւռնէ արեւն իբրեւ թագ

հերատ գլխուն կը դնէ ...

Ան կ ՚ո ւզէ որՄիշտ դարպասեն իրեն շուրջ

Մինչդեռ մենք Կը յօրա նջենք լեռն ի վեր^:

Գ ժ գ ո Հ դ ա ր ա ւ ո ր Հ ա մ ա կ ե ր պ ո ւ մ ի ց , ս ո վ ո ր ա կ ա ն դ ա ր ձ ա ծ գ ր ա կ ա ն

լ ա լ կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ի ց ' լ ե ռ ը ա ն ը ն դ Հ ա տ կ ա մ ք ի , ո ւ ժ ի , վ ճ ռ ա կ ա ն ք ա յ լ ե ր ի է

ս պ ա ս ո ւ մ , բ ա յ ց մ ե ն ք , դ ա ր պ ա ս ե լ ո ւ փ ո խ ա ր է ն , ձ ե ռ ն ա ծ ա լ յ օ ր ա ն ք ո ւ մ

կ ա մ ա ն զ օ ր Հ ա ռ ա չ ա ն ք ն ե ր ե ն ք ա ր ձ ա կ ո ւ մ :

Լ ե ռ ա ն խ ո ր Հ ո ւ ր դ ը Հ ե ղ ի ն ա կ ը ի յ ա յ տ է բ ե ր ո ւ մ շ ա տ ա ն ս պ ա ս ե լ ի ,

բ ա յ ց Հ ա տ ո ւ պ ա տ կ ե ր ն ե ր ո վ . ա յ ն մ ե ՛ ր թ «Ա1նկեԱ1լ Աս1ՈՈ1Ա1ծ մըն է», ո ր

239

«մսւրդոց գլխուն рш р կը թափէ», մ ե ՛ ր թ ծ ե ր ա ց ա ծ ղ չ խ ո յ , ո ր ե ր բ ե մ ն

մ ա Հ ի կ ն կ ի բ ր ե ւ ծ ա մ ա կ ա լ մ ա ղ ե ր ի ն ա ն ց կ ա ց ն ո ւ մ , ե ր բ ե մ ն կ լ ա ր ե ւ ն կ

ի բ ր ե ւ թ ա ղ գ լ խ ի ն ա ռ ն ո ւ մ : Մ ե ր կ ա ր ծ ի ք ո վ , մ ա Հ ի կ ը խ ո ր Հ ր ղ ա ն շ ո ւ մ կ

Թ ո ւ ր ք ի ա յ ի ա ռ ժ ա մ ե ա յ ղ ե ր ի չ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ր լ ե ռ ա ն վ ր ա յ , ի ս կ ա ր ե ւ ր Հ ա ՜

յ ո ւ թ ե ա ն յ ո ր ղ ս ի ր ո յ ե ւ ի ր ա ւ ո ւ ն ք ի վ կ ա յ ո ւ թ ի լ ն ը տ Ա ա Հ ա մ ա կ ո ւ մ կ մ ե զ

խ ո ր ո ւ ն կ ք ե ր մ ո ւ թ ե ա մ բ ղ կ ս լ ի բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ը , ո ր ր « ս ր տ ի խ օ ս ք ր » ո ւ ղ ի ղ

ի մ ա ս տ ն ե ր ո վ մ ե զ Հ ա ս ց ն ե լ ո ւ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն < ^ գ ի ւ տ '» կ ա ր ե ր

Ս ա կ ա յ ն ա մ կ ն բ ա ն ի ց ա ռ ա ք լ ե ռ ը ն ս տ ա ծ կ մ ե ր մ կ ք ի բ ր ե ւ կ ո ւ թ ի ւ ն ,

ի բ ր ե ւ ի ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն , ի բ ր ե ւ ա ռ ա ս պ ե լ . Ն ր ա տ ի ր ա կ ա ն ո ւ ժ ը մ ե զ Հ ե տ կ

ա մ կ ն ո ւ ր • ո ր ք ա ն Հ ե ռ ա ն ո ւ մ ե ն ք , ա յ ն ք ա ն ր ն դ գ ծ ւ ո ւ մ կ ն ր ա ն մ ե ր պ ա տ -

կ ա ն ե լ ի ո ւ թ ի ւ ն ը . ի ս կ մ օ տ ե ն ա լ ի ս ա ւ ե լ ի խ ո ր ն ե ն ք զ ղ ո ւ մ մ ե ր ի ն չ լ ի ն ե լ ը :

Այս այն լեռն էՈրմէ որքան կը հեռանանք այնքան կը զգա նք թէ իրն ենք Որուն որքան կը մօւոենանք այնքան կը զգանք թէ ինչ ենք ... :

Բ ա յ ց մ ի ե ւ ն ո յ ն ժ ա մ ա ն ա կ ա յ ն ղ ա ր ձ ա ւ զ ո հ ա բ ե ր մ ա ն ս ե ղ ա ն , ե ր կ -

ն ո ւ մ ի վ ա յ ր ։ / Ա ո ր Հ ր դ ա ւ ո ր չ կ « ե ր կ ն ո ւ մ ը » • մ ե ր կ ա ր ծ ի ք ո վ , ա յ ն 1915/»^

յ ե տ ո յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի վ ե ր յ ա ռ ն ո ւ մ ն կ , յ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ը , ա պ ր ե լ ո ւ ն ո ւ ա ճ ա ծ ի ր ա -

ւ ո ւ ն ք ը « մ ո ր թ ո ւ ա ծ ա ղ ա ւ ն ի ն ե ր ո ւ » պ ա տ կ ե ր ո վ , ո ր ո ն ք կ ա ր ծ ե ս Ց ե ղ ա ս ֊

պ ա ն ո ւ թ ե ա ն ժ ա մ ա ն ա կ մ ո ր թ ո ւ ա ծ ե ր ե խ ա ն ե ր ն են ՝.

Ա Հ ա ա յ ս պ կ ս , Ա ղ կ տ ի ց չ ո ւ ր } յ ի ս ո ւ ն տ ա ր ի ա ն ց , ա ռ ա ք ի ն ա ն դ ա մ

պ ո լ ս ա բ ն ա կ ք ե ր թ ո ղ ը խ օ ս ո ւ մ կ կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ ի մ ա ս ի ն , դ ե ղ ա գ ի տ ա կ ա ն

գ ն ա հ ա տ մ ա ն ե ն թ ա ր կ ո ւ մ ա յ ն ե ւ ը ն թ ե ր ց ո ղ ի ն բ ե ր ո ւ մ Հ ա մ ո զ մ ա ն , ո ր

կ ա ր ե ւ ի կ ա յ լ ա բ ա ն ո ւ թ ե ա մ բ տ ա լ ն ա ե ւ գ ր ե թ կ ա ն հ ն ա ր ի ն ը ի ր պ ա ր ա ­

գ ա յ ո ւ մ : Է լ լ ա լ կ , ո ր ն ի ւ թ ը մ ե ր կ ա պ ա ր ա ն ո ց չ ի ն ե ր կ ա յ ա ց ւ ո ւ մ , ս ք օ ղ -

ո ւ ա ծ կ , ձ ե ր բ ա զ ա տ «ա ժա ն են հնչեղ»34, ի ն չ պ կ ս Չ ա ր ե ն ց ն կ Ն ա յի ր ի ի

ա ռ ի թ ո վ ն չ ո ւ մ , «չամիչի պէԱ գործածական դա րձա ծ»*’ խ օ ս ք ե ր ի ց ,

ի ն չ ն ա ւ ե ք ի գ ր ա ւ չ ո ւ թ ի ւ ն կ Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ք ե ր թ ո ւ ա ծ ի ն :

Ա յ ս տ ե ղ կ Հ ե ն ց բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ի ո ւ ժ ը :

Չ ո ր ս ո ւ կ կ ս տ ա ս ն ա մ ե ա կ ա ն ց ի ) ր ա խ ո ւ ն ի ն ն ո ր ի ց կ ձ ե ռ ք զ ա ր կ ո ւ մ

լ ե ռ ա ն խ ո ր Հ ր դ ա ն չ ա կ ա ն ն ի ւ թ ի ն , ն ո յ ն ' ա զ գ ա յ ի ն ի ն ե ր թ ա ք ո յ ց ծ ա լ ք ե ր ի

բ ա ց ա յ ա յ տ մ ա ն ն չ ա ն ա ռ ո ւ թ ե ա մ բ , ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ի ն Հ ա ւ ա տ ա ր ի մ , ս ա ­

կ ա յ ն ո չ ն ո յ ն ա կ ա ն ' ի մ ա ս տ ն ե ր ի Հ ե տ ա պ ն դ մ ա ն տ ե ս ա ն կ ի ւ ն ի ց : ի կ պ կ տ

ք ն ն ո ւ ո ղ « ճ ե պ ա ն կ ա ր » ք ե ր թ ո ւ ա ծ ո ւ մ ( 2 0 0 8 ) ո չ մ ի ա ն գ ա մ Հ լ ե ռ » բ ա ռ ը

չ ի ն չ ւ ո ւ մ , բ ա յ ց Հ մ ո ւ տ ն կ ա ր ի չ ֊ք ե ր թ ո ղ ի վ ր ձ ն ա Հ ա ր ո ւ ա ծ ն ե ր ը ս տ ի պ ո ւ մ

ե ն տ ե ս ն ե լ Ա ա ս ի ս ն ե ր ի ո ւ ր ո ւ ա գ ի ծ ը •

Իրար գրկած երկու անկիւն վրան ամէն հագուստի որ քովղ է լոկ մորթիղ պէս, լուսապայծառ ու քրտնաթոր ճակատի.Շոգի բռնա ծ լուսամատի'

սա ռա ծ օդով տ ա ք շունչի մը ակնկալ կամ տրոփիւն բորբ սրտ ի...38:

Ց ա ք ո ր դ ո ղ տ ո ղ ե ր ո ւ մ , պ ա հ ե լ ո վ չ ե ռ ա ն խ ո ր հ ո ւ ր դ ը , պ ա տ կ ե ր ը մ ե ղ

մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ մ է դ է պ ի Ծ ի ծ ե ռ ն ա կ ա բ ե ր դ ի բ ա ր ձ ո ւ ն ք ,

ո ւ ր ե ր կ ի ն ք է մ ի տ ո ւ մ ե ր կ ո ւ Ա ր ե ւ ե լ ե ա ն ե ւ Ա ր ե ւ մ տ ե ա Ն Հ ա յ ա ս տ ա ն -

ն ե ր ի խ ո ր հ ր դ ա ն շ ա կ ա ն կ ո թ ո ղ ը .

Երկու պարզ գիծ, երկու անկիւն անխզելի իրար գօդուած

Անխախտ ելի խարիսխ բռնա ծ երկրի խորքեն յաւերժական որպէս կոթող վեր ցցուած լուսա գծեա լերկու տեսիլք կամ հրա շք...37:

Ե թ է « Լ ե ռ ն ի վ ե ր » ի վ ե ր ք ի ն հ ա տ ո ւ ա ծ ը ա ղ գ ա յ ի ն խ ո ր հ ո ւ ր դ ը վ ե ր ա ՜

ն ո ւ ա ճ ե լ ո ւ , ի ն ք ն ա ճ ա ն ա չ մ ա ն հ ա ս ն ե լ ո ւ ա կ ն ա ր կ է '

Այս լեռը մեծ Անմահութեան սանդուխն է Ու ես կամաց - երկիւղսւծԿը բա րձրա նամ լեռն Ի վեր38: Ա պ ա , « ճ ե պ ա ն կ ա ր ո ւ մ ի ն ք ն ա ճ ա ­

ն ա չ մ ա ն լ ր ո ւ մ ի ն հ ա ս ա ծ , բ ա ր ձ ո ւ ն ք ը ն ո ւ ա ճ ա ծ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ը դ է պ ի ն ո յ ն

ճ ա մ բ ա ն է ո ւ ղ ղ ո ր դ ո ւ մ ն ա ե ւ ն ո ր ա հ ա ս ս ե ր ն դ ի ն -

Եթէ ինծի հարցնեք' Մեր մանուկներս այբուբէնէն ա լ առաջ Պ էտ ք է սորվին ճեպանկարն այս ա րա գ...38:

Բ ա ն ա ս ա ե ղ ծ ո ւ թ ի ւ ն ն ա ւ ա ր տ ւ ո ւ մ է , բ ա յ ց ը ն թ ե ր ց ո ղ ի ' խ ո ր հ ր դ ա ­

ն շ ա ն ն ե ր ի մ ե կ ն ո ւ թ ե ա ն փ ո ր ձ ե ր ը ն ո ր ի մ ա ս տ ն ե ր ի յ ա յ տ ն ա բ ե ր մ ա ն ն ո ր

հ ո ր ի զ ո ն ն ե ր ե ն խ ո ս տ ա ն ո ւ մ ՝ . Ա յ ս ի ն ք ն գ ր ա ս է ր ը հ ն ա ր ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ն է

ս տ ա ն ո ւ մ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն դ ի ւ տ ի շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ղ ը դ ա ռ ն ա լ ո ւ ՝ . Ա յ ս ա -

ռ ո ւ մ ո վ բ ն ո ր ո շ է Գ ա ն ի է լ ե ա ն ի գ ն ա հ ա տ ա կ ա ն ը . «Զսւրեհ Խրախունինմեր ա յն զտարիւն իմացական բանաստեղծներից է, որոնց համար սւ- սում են, թէ նրանց ընթերցողները ներքնապես արդեն բա նա ստ եղծ են զգում իրենց, որոշակի նախապատուութեամբ «ընտրեալներ» են»40:

Ա մ փ ո փ ե լ ո վ ա ռ ա ր կ ա յ ա կ ա ն խ ո ր հ ր դ ա ն շ ա պ ա շ տ ո ւ թ ե ա ն կ է ս դ ա ր ը

ն կ ա տ ե ն ք , ո ր շ ա ր ժ ո ւ մ ը ժ ա մ ա ն ա կ ի ը ն թ ա ց ք ի ն կ ա ր ո ղ ա ն ա լ բ ա ն ա ս ­

տ ե ղ ծ ա կ ա ն դ պ ր ո ց ի ա ր ժ է ք ձ ե ռ ք բ ե ր ե լ ե ւ ո ւ ն ե ց ա ւ հ ե տ ե ւ ո ր դ ն ե ր ի մ ե ծ

բ ա ն ա կ ո չ մ ի ա յ ն ս փ ի ւ ռ ք ա հ ա յ շ ր ք տ ն ա կ ն ե ր ո ւ մ ի ր մ ա Ա ճ է մ ե ա ն - թ ո ֊

ք ա տ ( 1 9 3 6 - 1 9 9 0 ) , Գ ա լ ֆ ա յ ե ա ն ֊Փ ա ն ո ս ե ա ն , Գ ա ր ա կ է օ զ ե ա ն , Ա ր մ ե ն ո լ հ ի

Թ ե ր զ ե ա ն ( 1 9 1 0 - 1 9 9 2 ) , Գ ա լ ո ւ ս տ Խ ա ն ե ն ց ( 1 9 1 0 - 1 9 9 8 ) , Ա ր ս է ն ճ ա ն ե ա ն

( ծ ե . 1 9 3 8 ) , ի գ ն ա Ա ա ր ը ա ս լ ա ն { ծ ն - 1 9 4 5 ) , ա յ լ ե ւ Հ ա յ ա ս տ ա ն ի մ է ք 8 ո վ -

հ ա ն ն է ս Գ ր ի գ ո ր ե ա ն , Հ ե ն ր ի կ է դ ո յ ե ա ն , Ա ր տ ե մ 8 ա ր ո ւ թ ի ւ ն ե ա ն (ձ 1 /.

1 9 4 5 ) :

241

Շ ր ք ե լ ո վ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն ք ա ր ա ց ա ծ ա ւ ա ն դ ո յ թ ն ե ր ը պ ո / ս ա Հ ա յ

ն ո ր ք ե ր թ ո ղ ո ւ թ ե ա ն ը յ ա ք ո ղ ո ւ ե ց յ ե տ ա ղ ի ծ ձ գ ե լ Հ ա յ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ ­

թ յ ա ն ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր ո ւ ղ ղ ո ւ թ ե ա ն վ ր ա յ ե ւ դ ա ո ն ա լ / » • ղ ա ր ա վ ե ր ք ի ո ւ շ ա գ -

ր ա ւ ե ր ե ւ ո յ թ ն ե ր ի ց մ է կ ը ։

Ծ ԱՆՕԹԱԳՐՈՒԹՒՒՆՆԵՐ

1 Հ ա տ / ա յ ն ա ^ ա ա Հ ձ ր Հ ա ն ր ա ^ ձ տ ա Հ ա ն Շ ր / ա ն / . / • ս թ ա ն ս / ո ւ յ ա Հ ա յ Գ ր ա Հ ա ն ո ւ յ& ձ ա ն , ի յ մ ր '

•Հ - Կ ո մ ի կ ե ա Ն , Վ . ( J . Ծ ո վ ա կ , Դ . Հ ա տ տ է ճ ե ա ն , ի ս թ ա ն պ ո ւ լ , Հ ր ա տ - Ա ր ա մ ե ա Ն Ս ա ն ո ւ ց

Մ ի ո ւ թ ե ա Ն , 1957, է ք 3.

ք^էպէտ Բարձրականչը երկար կեանք չունեցաւ (1922/, Ցունուարից մինչեւ Յանիս, ընդամէնը 5 թ իլ), սակայն իր չուրք Համախմբեց գրական ու մտաւորական արղիւ- նաւոր ուժերի' Հա նձա ն. թէքէեան, Պէրպէրեան, Օշական, Գաւաֆեան.

Լ Հ ա Տ ա յ ն ա ղ ա ա Հ ձ ր , է ք 3.

ե ղ ի չ է Չ ա ր ե ն ց , ծ ր Հ ձ ր / r ( / ո զ ո կ ա ծ ո ւ , Հ ա ր . 6 , Ե ր ե ւ ա ն , Հ ա յ կ ա կ ա ն Ս Ս Հ Գ Ա Հ ր ա տ - ,

1967, էք 413-414.

Արթօ ճիւմպիւչեան, ՆշՏարնձր {///ւս ծրձւ/Հն, իսթանպուլ, 1991, էջ 75.

Ռ ֊ո ս ք է ր Հ ա ա տ է ճ ե ա ն , վ Հ ա մ ա ո օ տ Ա կ ն ա ր կ ի ս թ ա ն պ ո ւ լ ա Հ ա յ Գ ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն Վ ր ա յ * ,

չ / ա ճ / ա ն ա ք ա ք / y / • ս թ ա ն ս / ո ւ յ ա հ ա յ Գ ր ո ղ ն ձ ր , կ ա գ մ ե ց ' կ ա ր օ Ա ր ր ա Հ ա մ ե ա ն , Ա . Հ ա ր . ,

Անթիկաս, 2004,^252,

Պ ա ր ո յ ր Ս ե լ ա կ , ֆ ր կ ձ ր / ւ { / - ո ղ ո կ ա ծ ո ւ 6 Հ ա ա ո ր ո կ , Հ ա տ ո ր 6 - Գ ր ա կ ա ն ա ղ / ո ո ո ւ ^ / n ն ,

Հ ն ն ա ղ ա տ ո ւ թ / ւ ւ ն , Ե ր ե ւ ա ն , € Հ ա յ ա ս տ ա ն » Հ ր ա տ . , 1974, Է ք 407.

Ս ո ւ ր Է ն Դ ա ն ի Է լ ե ա ն , Հ ա ր ձ Հ Л/ ր ա / ս ո ւ ն / , . Բ ա ն ա օ ա ձ ղ ծ ո ւ ^ ձ ա ն Ա գ ա տ ա գ ր ո ւ ւ / ր , Ա .

է ք մ ի ա ծ ի ն , 1999, է ք 143.

V Թ ո ր ո ս թ ո ր ա ն ե ա ն , / • « թ ա ն ս ք ո ւ / ա հ ա յ ձ ր ր կ ր կ ա ն չ ձ ն , ի ս թ ա ն պ ո ւ լ , 1997, է ք 13.

° կամ/ՀանղՀս ՎձրՀուձաՀան, թ իլ 3-4, Փարիղ֊Պոսթրն-թորոնթօ, Դեկտեմբեր, 1986, էք 16.

0 • Պ՝ Բալուեան, € իսթանպ ոլլաՀայ Արձակագիր Գրագէ տներ», Շողակաթ Տարձղ/ւրր1 9 7 3 { / • A/ ա չ Դ ս ք ր ձ ւ / ա ն ո ւ ց Պ ա ւ ո ր ք ւ ա ր ր ո ւ թ ձ ա ն Հ ա յ ո ց թ ո լ ր ր / ւ ո յ , կ ր օ ն ա ֊Բ ա ր ո յ ա կ ա ն

ծ ւ ք ա ա Տ ա - / * ա ն ա * Տ ր ա ք ա ձ , ի ս թ ա ն պ ո ւ լ , 1974, է ջ 6-25.

12 Ն ո յ ն ւ

Խ օ ս ք ր ի ս թ ա ն պ ո ւ լ ա Հ ա յ Գ օ չ ը ն տ ա ն ի ք ի մ ա ս ի ն է , ո ր 1908 թ ո ւ ա կ ա ն ի ց Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ մ

է t/ ա ւ / ա ն ա փ օ ր ա թ ե ր թ ը .

W ԴանիԷլեան, Էք 108.

Ն ո ւ պ ա ր Ա գ ա ր ե ա ն , € ի ս թ ա ն պ ո ւ լ ա Հ ա յ Բ ա ն ա ս տ ե ղ ն ո ւ թ ի ւ ն ը » , Հ ա ն գ / ւ ս յ ո ւ մ ն ձ ր , ի ս -

թանպուլ, 1996, Էջ 22-23.

1в Մաքր ուՀի в ակոբեան, արմ արայի Դրական Էքերը», (Հաւ/անակակ/ւչյ / ’սթանւղոլ -յահայ Գրողնձր, էջ 471

17 Ա ո ւ ր է ն Ա դ ա բ ա բ ե ա ն , X X 7 -ա ր /> Հ ա յ Գ ր ա Հ ա ն ո ւ թ ձ ա ն Հ ո ւ ղ ա հ ձ ո ա կ ա ն ն ձ ր ո ւ J , Գ /ւր />

I I , €Ս ո վ ե տ ա կ ա ն Գ ր ո ղ » Հ ր ա տ . , Ե ր ե ւ ա ն , 1984, է ք 14.

18 Ֆրանսիացի Հեղինակ (1900-1977).

19 Լատվիացի Հեղինակ (1933-1983).

Աղաբաբեան, էք 12. Խօսքր վերաբերում է ֆրանսիացի գերիրապաչտ բանաստեղծ Ժայ> Փրեւէրին եւ լատվիացի Օժարս Վացիետիսին, որոնք մեն աղդեցութիւն են ու- նեցել Հայրենի բանաստեղնութեան նորագոյն գարգ ացումների վրայ.

21 Ա լ ե ք ս ա ն դ ր ք Ւ ո վ է չ ե ա ն , Բ ա ո /r / / ա հ ւ / ա ն ն ձ ր ր , Ե ր ե ւ ա ն , ^ Ս ո վ ե տ ա կ ա ն Գ ր ո ղ » Հ ր ա տ - ,

1978, է ք 64.

242

Հ ի /տ ա Գ ա /ֆ ա յե ա ն -Փ ա ն ո ս ե ա Ն , tyn/ս ա հ ա յ Ն ո ր Հ ա ն ա ս ս ,ձ դ ծ ո ւ /? / ,ւ ն ր , Ա ն թ խ ի ա ս ,1998, է ք 102,

33 շ յի ւ մ պ ի ւ չ ե ա ն , Ն շ մ ա ր ն ձ ր , էք 74,

՜ Հ Ա ր թ օ ճ ի ւ մ պ ի ւ չ ե ա Ն , Ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ո ւմ ն ձ ր , Ւ ս թ ա Ն պ ո ւլ, 2004, էք 75,“ Ա ղ ա բ ա բ ե ա Ն , Գ /ր ր //, է ք 26,Я Ճ ի ւ մ պ ի ւ չ ե ա Ն , Ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ա մ ն ձ ր , է ք 184,

Ս ե ւա կ , Հ ա տ ո ր Հ /> ն դ ձ ր ո ր դ , է ք 61:38 Գ ա Ն ի էչե ա Ն , է ք 59,

28 Գ ե ղ ա մ Ա եւա Ն , € ժ ա մ ա ն ա կ ա կից Ա փ ի։ ո ք ա հ ա յ Գ ր ա կ ա ն ո , թ ի ւ ն ր * , Բ Հ ա տ ո ւա ծ (պ ո ­

եզիա )I, ք ն ն ա դ ա տ ա կ ա ն Տ ա ր ձ դ /ր ր - 1 9 8 5 , Ե րե ւա Ն , 1985, էք 173,30 Գ ա /ֆ ա յե ա Ն -Փ ա Ն ո ս ե ա Ն , էք 179,31 Ն ո յՆ , է ք 174,

* Ջ ար ե Հ Խ ր ա խ ո ւՆ ի , Հ ա ր կ ա թ /ք յն ձ ր , Ւ ս թ ա Ն պ ո ւլ, 1964, է ք 18,33 Ն ո յՆ , է ք 19,4 Գ ա չֆ ա յե ա Ն -Փ ա Ն ո ս ե ա Ն ,էք 179,

36 Ե ղ ի չ է Չ ա ր ե Ն ց , £ ր կ ձ ր /, ք Հ ո դ ո /ա ծ ո ւ , Հ ա ր - 5, Ե ր ե ւա Ն , Հ ա յկ ա կ ա ն Ս Ս Ռ Գ Ա Հ ր ա տ1966, է ք 272,

* t f / ո ւ ր է Ն Դ ա Ն ի էլեա Ն ի Ա ն ձ ն ա կ ա ն Ֆ ո ն դ * , թ ի լ 193, է ճ ե պ ա ն կ ա լ»> բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ո ւ թ ի ւ -

Ն ր' € Ն կ ա ր ա Հ ա Ն դ է ս * չա ր ք ի ց » , 19 Հ ո կ տ ե մ բ ե ր , 2008 (ձ ե ռ ա գ ր ե ր ը գ տ Ն ւ ո ւ մ են»Ս փ ի ւո ք % Գ ի տ ա ո ւս ո ւմ Ն ա կ ա Ն կե նտ ր ո նո ւմ )-.

37 Ն ո յՆ ւ

Խ ր ա խ ո ւՆ ի , Հ ա ր կ ա թ /,/ն ձ ր , էք 19,38 է Ա ո ւր է Ն Դ ա Ն ի էլեա Ն ի Ա ն ձ ն ա կ ա ն Ֆ ո ն դ ) , « ճ ե պ ա ն կ ա ր » ,40 Զ ա ր ե Հ Խ ր ա խ ո ւՆ ի , ք օ ն ա դ ա ն դ , Ե ր ե ւա ն , 2007, էք 4 (տ ե՛ս Ս Գա Նիէքեա Նի ա ո ա ք ա ֊

բ ա Ն ը ),

O B J E C T I V E S Y M B O L I S M :Z A R E H K H R A K H U N I A T T H E S O U R C E O F T H E M O V E M E N T

( O N T H E O C C A S I O N O F T H E 5 0 T H A N N I V E R S A R Y O F T H E M O V E M E N T )( S u m m a r y )

K N A R I G A B R A H A M I A N s p y u r k s d @ n e t s y s . a m

T h e a r t ic le h ig h l ig h t s th e n o v e l tre n d in p o s t W o r ld W a r II W e ste rn A rm e n ia n

l ite r a tu r e w h ic h w a s c o in e d a s o b je c t iv e s y m b o lis m .T h e a u th o r n o t e s th a t th e r o o ts o f th is m o v e m e n t a r e t o b e fo u n d in E u r o p e a n lite ra tu re ,

p a r t ic u la r ly F r e n c h p o e try (P a u l E lu a r d , L u is A r a g o n , A n d re B r e to n , J a c q u e P r e v e r t ) a n d th e p h ilo s o p h ic a l w o r k s o f F re n c h p h ilo so p h e r H e n ry B e r g s o n . T h e m o v e m e n t p e n e tra te d

T u r k is h p o e t r y to o . T u r k ish p o e t s l ik e O rh an V e ly , O k ta y R i fa t a n d J e v d e t A n d a y w e re in f lu e n c e d b y th is m o v e m e n t, w h ic h su b se q u e n t ly in f lu e n c e d y o u n g A r m e n ia n Is ta n b u l p o e t s to o , s p e c i f i c a l l y Z a r e h K h ra k h o u n i, w h o b e c a m e a c h a m p io n o f th is s c h o o l , g a v e im p e tu s t o th e m o v e m e n t a n d h a d a n im p a c t o n its A rm e n ia n t r a c k fo r s o m e 5 0 y e a r s .

T h e a u th o r a r g u e s th a t , th o u g h it w a s W e ste rn a t th e b e g in n in g , th e Is ta n b u l A rm e n a in p o e t s fo u n d s o m e o f i t s p o e t ic c h a r a c te r is t ic s in e a r ly 2 0 th c e n tu ry W este rn A rm e n ia n

p o e try , w h ic h m a d e it so u n d a n a tu ra l c o n tin u a tio n o f th a t e a r ly p e r io d 's p o e t ic o u tp u t.K h r a k h o u n i i s c o n s id e r e d to b e th e le a d e r a n d th e th e o r is t o f th is m o v e m e n t, w h ic h h ad

a n in d e p e n d e n t d e v e lo p m e n t in S o v ie t A r m e n ia led b y B a r u y r S e v a g . T h e a u th o r n o te s ,

h o w e v e r , th a t in b o th lite ra ry s p a c e s th is m o v e m e n t w a s n o t r a e d i ly a c c e p te d b y a n u m b e r

o f l ite r a r y c r it ic s .

2 4 3