Ü î Ý é heavy metal in the bangpakong river โลหะหนักในแม ... · heavy...

เอกสารวชาการฉบบท ๑/๒๕๕๕ Technical paper No. 1/2012

โลหะหนกในแมนาบางปะกง

Heavy Metal in the Bangpakong River

ชลธศกด ชาวปากนา Choltisak chawpaknum จงกล บญงาม Jongkol Boon-ngam สรนทพย พละเจรญ Sirintip Palajaroen

สานกวจยและพฒนาประมงนาจด Inland Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives

สานก

วจยและพฒ

นาประมงนาจด

เอกสารวชาการฉบบท ๑/๒๕๕๕ Technical paper No. 1/2012


Heavy Metal in the Bangpakong River

ชลธศกด ชาวปากนา Choltisak chawpaknum จงกล บญงาม Jongkol Boon-ngam สรนทพย พละเจรญ Sirintip Palajaroen

สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรประมงนาจด Inland Fisheries Resources Research and Development Instituteสานกวจยและพฒนาประมงนาจด Inland Fisheries Research and Development Bureau กรมประมง Department of Fisheries ๒๕๕๕ 2012

รหสทะเบยนวจยเลขท 52-0502-52088-002

สานก



i

สารบาญ หนา บทคดยอ 1 Abstract 2 คานา 3 วตถประสงค 5 วธดาเนนการ 5 ผลการศกษา 8 วจารณผล 18 ขอเสนอแนะ 20 เอกสารอางอง 22 ภาคผนวก 26 คาขอบคณ 29

สานก



ii

สารบาญตาราง ตารางท หนา

1 ความหมายของชอชดขอมลโลหะหนกในดน 7

2 มาตรฐานปรมาณโลหะหนกในดนและในเนอปลาธรรมชาต (มลลกรม/กโลกรม) 8

3 ปรมาณโลหะหนกในดน (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552

10

4 กลมของปรมาณโลหะหนกในดนทไมรวมขอมลปรมาณเหลก 12

5 เปรยบเทยบกลมของปรมาณโลหะหนกในดนไมรวมขอมลปรมาณเหลก 13

6 ปรมาณโลหะหนกในปลานล (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552

14

7 ปรมาณโลหะหนกในปลากดอก (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552

16

8 คาระยะหางยคลเดยน (Euclidean distance) ของปรมาณโลหะหนกในปลานล (Upper matrix) และในดน (Lower matrix) ในจดสารวจ-เวลาตางๆ กน

17

9 คาระยะหางยคลเดยน (Euclidean distance) ของปรมาณโลหะหนกในปลากดอก (Upper matrix) และในดน (Lower matrix) ในจดสารวจ-เวลาตางๆ กน

17

10 คาระยะหางยคลเดยน (Euclidean distance) ของโลหะหนกในปลานล (Upper matrix) และในปลากดอก (Lower matrix) ในจดสารวจ-เวลาตางๆ กน

18

ตารางผนวกท หนา

1 ประเภทการใชทดนในเขตอาเภอทเปนทตงของจดสารวจในแมนาบางปะกง (ไร) 26

2 ดชนความหลากหลายของหอยนาจดและสตวหนาดนในแมนาบางปะกง 27

3 ความสมพนธแบบของปรมาณโลหะหนกในดนกบดชนความหลากหลายของหอยนาจดและสตวหนาดน

27

4 กลมขอมลปรมาณโลหะหนกในดน (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552 เรยงตามการวเคราะหโดย Cluster analysis

28

สานก



iii

สารบาญภาพ ภาพท หนา

1 จดสารวจโลหะหนกในแมนาบางปะกง 6

2 Dendrogram การจดกลมของปรมาณโลหะหนกในดน 9

3 Dendrogram การจดกลมของปรมาณโลหะหนกในดนทไมรวมขอมลปรมาณเหลก 12

สานก




ชลธศกด ชาวปากนา๑* จงกล บญงาม๒ และ สรนทพย พละเจรญ๑

๑สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรประมงนาจด

๒ศนยวจยและพฒนาประมงนาจดระยอง

บทคดยอ

การศกษาปรมาณของโลหะหนกในดนและปลาในแมนาบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา โดยกาหนดจดสารวจตงแตจดเรมตนจนถงสวนทายของแมนาบางปะกง จานวน 4 จดสารวจ จดสารวจท 1 ในเขตอาเภอบานสราง จงหวดปราจนบร จดสารวจท 2 อาเภอบางคลา จดสารวจท 3 อาเภอเมอง (เขอนบางปะกง) และ จดสารวจท 4 อาเภอบานโพธ จงหวดฉะเชงเทรา ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552 โดยสมเกบตวอยางดน ปลานล Oreochromis niloticus (Linnaeus, 1758) และปลากดอก Nemapteryx nenga (Hamilton, 1822) เพอวเคราะหปรมาณโลหะหนกในดน และในเนอปลาทงสองชนด

ผลการศกษาพบวาดนในแมนาบางปะกงมเหลกในปรมาณมากอยเดมตามธรรมชาตของพนททมนาทะเลขนถงอยเปนประจา และขอมลโลหะหนกในดนสามารถแบงได 4 กลมตามองคประกอบของโลหะหนกในดน คอกลมขอมลบรเวณตอนบนและตอนกลางของแมนา (จดสารวจท 1 และ 2) ในเดอนธนวาคม 2551 มแมงกานสเปนองคประกอบหลกรอยละ 53.55 และกลมขอมลจากจดสารวจทเขอนบางปะกง (จดสารวจท 3) ในเดอนธนวาคม 2551 มแมงกานสเปนองคประกอบหลกรอยละ 41.13 ตอมาคอกลมขอมลบรเวณตอนกลางจนถงตอนลางของแมนา (จดสารวจท 2 และ 4) ในเดอน มนาคม และ มถนายน 2552 มแมงกานสเปนองคประกอบหลกเพมขนถงรอยละ 61.80 ในขณะทกลมขอมลบรเวณตอนลางของแมนา (จดสารวจท 3 และ 4) ในเดอนมนาคม 2552 มโครเมยมและ ทองแดง เปนองคประกอบหลกรอยละ 39.82 และ 38.97 ตามลาดบ แตโดยภาพรวมของโลหะหนกทง 9 ชนดมคาไมเกนกวาคามาตรฐานของโลหะหนกในดนธรรมชาต และปรมาณโลหะหนกในดนไมมความสมพนธกบปรมาณโลหะหนกในเนอปลานลและปลากดอก รวมทงหอยนาจดและสตวหนาดน ในขณะทเนอปลานลและปลากดอกมซลเนยมสะสมมากเกนกวาคามาตรฐานของซลเนยมในเนอปลาธรรมชาต รอยละ 255.06 และ 198.44 ตามลาดบ ซงอาจมผลตอจานวนประชากรปลาในแมนาบางปะกงและสามารถถายทอดไปสประชาชนผบรโภคเนอปลาเหลานได

คาสาคญ: โลหะหนก แมนาบางปะกง *ผรบผดชอบ: กรมประมง แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐ โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๖๐๐-๑๕ ตอ ๕๑๒๐ e-mail: [email protected]

สานก



2

HEAVY METAL IN THE BANGPAKONG RIVER

Choltisak chawpaknam1* Jongkol Boon-ngam2 and Sirintip Palajaroen1

1Inland Fisheries Resources Research and Development Institute 2Rayong Inland Fisheries Research and Development Center

ABSTRACT

The heavy metals in soil and fish in Bangpakong River Chachoengsao province were investigated in December 2008, March and June 2009. Four survey stations along the river were set at site 1: Ban Sang district Parchinburi Province, site 2: Bang Khla district, site 3: Mung district, and site 4: Ban Pho district Chachoengsao Province. Soil and fish (Nile tilapia Oreochromis niloticus (Linnaeus, 1758) and the Sea catfish Nemapteryx nenga (Hamilton, 1822)) were randomly sampling and analyzed for heavy metals concentration.

The results showed that iron was found at the highest concentration of heavy metals consisted in soil which is the nature of soil in the tidal flat area. Cluster analysis revealed that the survey stations could be divided into 4 groups according to the composition of heavy metals in the soil. The group of upper and middle sites of the river (sampling site 1 and 2) in December 2008 in which, manganese was the key component of heavy metal (53.55 %); the Bangpakong dam site (sampling site 3) in December 2008, in which manganese was also the key component of heavy metal (41.13 %); the sampling sites between the middle to lower of the river (sampling sites 2 and 4) in March and June 2009, in which manganese was a key component of heavy metal (up to 61.80 %). While the group of the lower river sites (sampling sites 3 and 4) in March 2009, in which chromium and copper were the main components of heavy metal (39.82 and 38.97 %). There was no any heavy metal in the soil that exceeded the standard level of heavy metal allow to be found in natural soil. In addition, there was no correlation between heavy metal in soil and in the whole body of both fish species. Heavy metals contained in soil also did not have any effect on the diversity of freshwater mollusks and benthic fauna. Furthermore, selenium levels in Nile tilapia and Sea catfish were higher than the standard levels. The value was 255.06 and 198.44 percent respectively, which may affect the fish population in the river and transmitted to humans who consume those fish. Key words: Heavy Metal, Bangpakong River *Corresponding Author: Department of Fisheries, Ladyao, Jatuchak, Bangkok 10900 Tel 0 2562 0600-15 Ext 5120 e-mail: [email protected]

สานก



คานา

การทมโครงการพฒนาตางๆ เขามาดาเนนการในพนทลมนาบางปะกง เชน ทางหลวงพเศษระหวางเมอง กรงเทพฯ-ชลบร ทางยกระดบบรพาวถ เพอความสะดวกในการคมนาคมและขนสง การสรางเขอนบางปะกง เพอปองกนนาเคมไมใหไหลเขามาในพนทปลกขาว การเปนทตงของนคมอตสหกรรมเวลโกรว และนคมอสาหกรรม ท เอฟ ด ในอาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา (การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย, 2552) เพอเปนฐานการผลตดานอตสาหกรรม ซงกจกรรมเหลานมแนวโนมทจะมผลกระทบมาถงทรพยากรสตวนา และคณภาพชวตของประชาชนทอาศยอยในลมนาบางปะกง

เนองจากลมนาบางปะกงมศกยภาพเปนฐานการผลตทางการเกษตร มการใชพนทในการทานามากทสด คอ 560,870 ไร รองลงมาไดแกการเพาะเลยงกง 151,742 ไร และเพาะเลยงปลา 136,572 ไร การเลยงสตวปกและสกร 6,095 และ 2,514 ไร ตามลาดบ (ตารางผนวกท 1) นอกจากนมประเภทกจการในจงหวดฉะเชงเทราทมโอกาสปลดปลอยโลหะหนกสธรรมชาต เชน โรงงานผลตเฟอรนเจอร บรษทผลตและซอมเครองยนต กจการชปโลหะ กจการผลตแผงวรจร สายไฟฟา และพลาสตก (สานกงานอตสาหกรรมจงหวดฉะเชงเทรา, 2554) ซงทกกจกรรมมโอกาสทาใหเกดการปนเปอนโลหะหนก เชน การเกษตรมการใชปย สารเคม และยาฆาแมลงทมโลหะหนกเปนองคประกอบ นอกจากน ศกยภาพทสาคญอกประการหนงของลมนาบางปะกง คอการมพนทแมนาและทะเลถง 33,916 ไร ทอดมสมบรณไปดวยสตวนาสาคญทมคณคาทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะกงกามกราม ปลากะพงขาว และปลากระบอก (ไมตร และคณะ, 2526)

โลหะหนกเปนสารทคงตว เมออยในแหลงนาสามารถตกตะกอนสะสมอยในดน พช รวมถงการสะสมอยในสตวนา เมอรวมตวกบสารอน ๆ เปนสารประกอบอนทรยโลหะ ซงเปนพษและสามารถถายทอดเขาสสงมชวตไดโดยผานไปตามหวงโซอาหาร ถามปรมาณความเขมขนสงมากกจะทาใหเกดอนตรายตอสตวนาและผทนาสตวนามาบรโภค (พรพรรณ, 2549) ตามการจดอนดบผลกระทบของโลหะหนกทมตอสขภาพและคณภาพชวตของ The Agency for Toxic Substances and Disease Registry ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม เปนโลหะหนกทมอนตรายใน 20 อนดบแรก ในขณะทสงกะส แมงกานส ทองแดง ซลเนยม และ เหลก ถกจดอนดบความอนตรายในลาดบทายๆ (ATSDR, 1999 a) และโลหะหนกทง 5 ชนดหลงนเปนธาตอาหารรองทมความสาคญกบการดารงชวตปลาและมนษย คอมความตองการในปรมาณทนอยแตขาดไมได (วรพงศ, 2536) หากไดรบในปรมาณทมากเกนกเปนอนตรายตอสขภาพเชนกน โลหะหนกแตละชนดมผลกระทบตอสขภาพและคณภาพชวต ดงน

ตะกวเปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 2 ของ ATSDR สวนใหญใชในแบตเตอร สวนผสมในนามนเชอเพลง และยาฆาแมลง ตะกวทสะสมอยในรางกายมนษยจะมผลตอ กระดก ไต ตอมไทรอยด และทาใหสมองทางานบกพรองและสตปญญาเสอมถอย ในเดกทไดรบสารตะกวมากเกนไป สมองไมพฒนา รางกายไมเจรญเตบโต (ATSDR, 2007 b)

ปรอทเปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 3 ของ ATSDR เปนโลหะทอยในสถานะของเหลวสามารถระเหยเปนไอเขาสรางกายทางระบบหายใจ และเขาสระบบหมนเวยนโลหตยดกบเมดเลอดแดงและกระจายไปยงสมองและสวนอนๆ ของรางกาย โรคทมสาเหตมาจากปรอทสะสมในรางกาย คอโรคมนามาตะ (ATSDR, 1999 b)

สานก



4

แคดเมยมเปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 7 ของ ATSDR มการใชในยาฆาแมลง และยาฆาเชอรา แคดเมยมทเขาสรางกายทาความเสยหายตอระบบตาง ๆ ภายในรางกายไดแก ไต กระดก ปอด หวใจ และการทางานของเอนไซม โรคอไต-อไต คอโรคทไดรบพษจากแคดเมยมเรอรง (ATSDR, 2008 a)

โครเมยม เปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 18 ของ ATSDR ใชในอตสาหกรรมการชบโลหะ การรบโครเมยมเขาสรางกายมผลทาใหโลหตจาง (ATSDR, 2008 b)

สงกะส เปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 74 ของ ATSDR ใชเปนสารเคลอบผวเพอปองกนการกดกรอนสาหรบอปกรณไฟฟา การขาดสงกะสจะทาใหตอมไรทอทางานผดปกต แตถาไดรบในปรมาณมากเกนความจาเปนสงกะสจะขดขวางการใชธาตทองแดงของรางกาย เปนผลใหระดบทองแดงในเลอดตา เมดเลอดขาวตา (ATSDR, 2005)

แมงกานส เปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 117 ของ ATSDR ใชในอตสาหกรรมการผลตเหลกและโลหะผสม แมงกานสมความสาคญตอพชในการสงเคราะหแสง เปนองคประกอบสาคญในเอนไซมควบคมการใชยเรยและไนเตรตของพช แมงกานสมความจาเปนสาหรบการปลกพช เชน ถวลสง ถวเหลอง ขาวโพด และธญพช (Churthong, 2009) สาหรบในสตว แมงกานสเปนองคประกอบของเอนไซมททาหนาทเผาผลาญโปรตน ไขมน และคารโบไฮเดรต การไดรบแมงกานสจานวนนอยทาใหมการเจรญเตบโตอยางปกต แตถามากเกนระบบประสาทสวนกลางจะถกทาลายจนถงขนเปนอมพาตได (ATSDR, 2008 c)

ทองแดง เปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 128 ของ ATSDR เปนโลหะทใชผลตสายไฟฟา ทองแดงในปรมาณนอยมความจาเปนตอการสรางเมดเลอดแดง การพฒนาของกระดก แตถาไดรบมากเกนจะทาใหเปนโรคโลหตจาง เพราะทองแดงขดขวางการดดซมของธาตเหลก (วรพงศ, 2536) ในกรณทไดรบการสมผสทองแดงในปรมาณมากทาใหเกดการระคายเคองของจมกปากและตา มอาการอาเจยนและทองเสย และอาจเสยชวต (ATSDR, 2004)

ซลเนยม เปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 147 ของ ATSDR มการใชในอตสาหกรรมอเลกทรอนกส การปนเปอนในสภาพแวดลอมเกดจากกจกรรมการเกษตร สงเหลอทงจากอตสาหกรรม และการเผาไหมถานหนและนามน โดยทวไปประชาชนอาจไดรบซลเนยมในระดบตาทกวนผานทางอาหารและนา เพราะเปนธาตอาหารรองทมความสาคญสาหรบรางกาย แตการไดรบในระดบทสงมากอาจสงผลกระทบตอระบบประสาท ทาใหเกดอาการวงเวยนศรษะออนเพลย การระคายเคองของเยอเมอก และมผลกระทบระบบทางเดนหายใจ (ATSDR, 2003)

เหลก เปนโลหะหนกอนตรายในลาดบท 712 ของ ATSDR (ATSDR, 2007 a) เมอทาปฏกรยากบโลหะชนดอนๆ สามารถกลายเปนสารทมความเปนพษได เหลกออกไซดสามารถดดซบธาตตาง ๆ และการตกตะกอนของเหลกออกไซดมผลทาใหความเขมขนของ แคดเมยม ทองแดง ตะกว และสงกะสในสารละลายลดลง (Windom, 1973 cited after US EPA, 2003 a)

กรมประมง ซงเปนหนวยงานทมหนาทรบผดชอบดานการใชประโยชนจากทรพยากรประมงในแหลงนา ไดตระหนกถงความสาคญของผลกระทบจากโลหะหนกดงกลาว จงไดทาการศกษาปรมาณของโลหะหนกทปนเปอนอยในดนและสตวนาในแมนาบางปะกง ซงเปนสวนหนงของ ชดโครงการวจยการประเมนสถานภาพทรพยากรประมง เศรษฐกจสงคม และการมสวนรวมของชมชนเพอการบรหารจดการประมงแบบมสวนรวมในพนทลมนาบางปะกงและลมนาปราจนบร เพอเปนขอมลพนฐานในการวางแผนการบรหารการควบคมและเฝาระวงการปนเปอนของโลหะหนกไมใหเกดผลกระทบตอสตวนาและประชาชนในพนทดงกลาว

สานก



5

วตถประสงค

เพอทราบปรมาณโลหะหนกในดนและ ปรมาณโลหะหนกในปลา ในแมนาบางปะกง

วธดาเนนการ

1. การวางแผนการศกษา

ลกษณะภมประเทศของลมนาบางปะกงเปนพนทสงทางตอนบน สวนตอนกลาง และตอนลางเปนทราบลม มพนทรบนา 10,701.01 ตารางกโลเมตร ครอบคลมพนทจงหวดฉะเชงเทรา นครนายก และบางสวนของจงหวดชลบร ปราจนบร และสระบร แมนาบางปะกงเรมตนจากจดทแมนานครนายก และ แมนาปราจนบร ไหลมารวมกนทอาเภอบานสราง จงหวดปราจนบร และไหลลงอาวไทยทอาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา รวมระยะทางประมาณ 122 กโลเมตร (กรมทรพยากรนา, 2550) การวางแผนการสารวจ ปรมาณโลหะหนกในแมนาบางปะกงแบงเปน 3 ชวงเวลา ตามขอมลปรมาณนาทาเฉลยในลมนาบางปะกงของกรมชลประทาน คอ เดอนธนวาคม 2551 มปรมาณนาทา 41.8 ลานลกบาศกเมตร เปนชวงเวลาหลงฤดนาหลาก เดอนมนาคม 2552 มปรมาณนาทา 14.5 ลานลกบาศกเมตร เปนชวงเวลาทนาทานอยทสด และมถนายน 2552 มปรมาณนาทา 219.4 ลานลกบาศกเมตร เปนชวงเวลาเรมตนของฤดนาหลาก (กรมชลประทาน, 2546) ใน 4 จดสารวจ (ภาพท 1) ไดแก

จดสารวจท 1 วดบางแตน อาเภอบานสราง จงหวดปราจนบร พนทกอนทแมนาปราจนรวมกบแมนานครนายก ตวแทนของตนแมนาบางปะกง พกดทางภมศาสตร 13o 54´ 9.49´Ń 101o 10´ 6.33´É

จดสารวจท 2 บรเวณวดใหมบางคลา อาเภอบางคลา จงหวดฉะเชงเทรา ตวแทนของการสะสมโลหะหนกจากชมชน พกดทางภมศาสตร 13o 41´ 43.81´Ń 101o 9´ 51.89´É

จดสารวจท 3 เขอนทดนาบางปะกง(วดจกเฌอ: ลานาสายเดม) อ.เมอง ฉะเชงเทรา ตวแทนของการสะสมโลหะหนกเนองจากการสรางเขอน พกดทางภมศาสตร 13o 41´ 38.43´Ń 101o 7´ 57.49´É

จดสารวจท 4 ทวาการอาเภอบานโพธ อ.บานโพธ ฉะเชงเทรา ตวแทนของพนทสะสมโลหะหนกทไดรบอทธพลการนาขนนาลงของนาทะเล พกดทางภมศาสตร 13o 35´ 58.70´Ń 101o 4´ 40.30´É

2. การเกบตวอยาง

2.1 เกบตวอยางดนโดยใชเครองมอ Ekman dredge ขนาด 15 x 15 เซนตเมตร ทระยะหางจากฝงแมนาบางปะกง 20 เมตรของแตละจดสารวจ สมเกบตวอยางดนนาหนก 1 กโลกรม โดยเกบรกษาตวอยางดนไวในถงพลาสตก แชอยในกลองโฟมทมนาแขง แลวนาสง บรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จากด สาขาฉะเชงเทรา เพอวเคราะหปรมาณโลหะหนกทสะสมอยในดน ไดแก ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม สงกะส แมงกานส ทองแดง ซลเนยม และ เหลก ใชวธทดสอบอางองตาม Inhouse method based on US EPA 3052 (US EPA 3052, 1996)

2.2. เกบตวอยางสตวนา โดยสมเกบตวอยางจากขายขนาดชองตา 70 และ 90 มลลเมตร ความลก 2 เมตร ความยาว 50 เมตร โดยเลอกปลานล Oreochromis niloticus (Linnaeus, 1758) เปนตวแทน

สานก



6

ของปลาทหากนบรเวณทองนาถงกลางนาและปลานลยงเปนปลาเศรษฐกจทมการจบไปจาหนายและบรโภค สวนปลากดอก Nemapteryx nenga (Hamilton, 1822) เปนตวแทนของปลาทหากนอยทองนา นอกจากนปลาทงสองชนดสามารถพบไดทง 4 จดสารวจของโครงการวจยครงน และมจานวนตวอยางมากเพยงพอทจะนามาวเคราะหหาโลหะหนก โดยสมเกบตวอยางปลาชนดละ 1 กโลกรมจากแตละจดสารวจ แลวเกบรกษาตวอยางปลาไวในถงพลาสตก แชอยในกลองโฟมทมนาแขง แลวนาสง บรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จากด สาขาฉะเชงเทรา เพอวเคราะหปรมาณโลหะหนกทสะสมในเนอปลาทงสองชนด ไดแก ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม สงกะส แมงกานส ทองแดง ซลเนยม และ เหลก ใชวธทดสอบอางองตาม Inhouse method based on Analyst Vol 119 (Analyst, 1994)

1

2 3

4

ภาพท 1 จดสารวจโลหะหนกในแมนาบางปะกง

อาวไทย

สานก



7

3. การวเคราะหขอมล

3.1 การวเคราะหขอมลปรมาณโลหะหนกในดน ซงเปนขอมลการตรวจวเคราะหตวอยางดน 1 ตวอยางจากแตละจดสารวจและแตละครงทเกบตวอยาง ดงนนจากการสารวจจานวน 3 ครง ใน 4 จดเกบตวอยาง รวมเปน 12 ชดขอมลโลหะหนกในดน (ตารางท 1) นามาวเคราะหการจดกลมของขอมล (Cluster analysis) ทงนโดยสภาพของโลหะหนกในดนแตละชนดจะมปรมาณทพบในธรรมชาตแตกตางกน ดงนน กอนการนาขอมลไปวเคราะหไดแปลงขอมลดวยวธรากทสอง เพอลดความแตกตางของคาทวดไดอนเกดจากธรรมชาตของปรมาณมาตรฐานโลหะหนกในธรรมชาตทแตกตางกน นาขอมลโลหะหนกในดน (ตารางท 2) มาวเคราะหการจดกลมโดยคานวณคาระยะหางยคลเดยน (Euclidean distance) ของปรมาณโลหะหนกรวมในดนของแตละคจดสารวจในแตละครงทเกบตวอยาง และจดทาแผนภาพ dendrogram ดวยวธ group mean hierarchcal clustering และทดสอบนยสาคญทางสถตของแผนภาพดวยวธ permutation test (Clarke and Warwick, 1994) และเปรยบเทยบองคประกอบโลหะหนกภายในกลม และความแตกตางขององคประกอบโลหะหนกระหวางกลม ดวย CLUSTER และ SIMPER Routines ในโปรแกรมสาเรจรป PRIMER (Plymouth Routine in Multivariate Ecological Research) version 6.1.10

สตรคานวณคาระยะหางยคลเดยน มดงน

dx,y = √∑jj=1(xj-yj)2

- dx,y แทนระยะทางระหวางขอมล x และ y - x แทนขอมลชดท 1 x = [xi1 xi2 … xim]T - y แทนขอมลชดท 2 y = [yi1 yi2 … yim]T - j แทน จานวนคของขอมล j = 1, 2 … m

ตารางท 1 ความหมายของชอชดขอมลโลหะหนกในดน

ชดขอมล เวลาสารวจ (เดอน/ป) ชอสถานสารวจ หมายเหต 11 ธนวาคม 2551 จดท 1 บางแตน ช อ ช ด ข อ ม ล ป ร ม า ณ

ตะกว ปรอท แคดเมยม โ ค ร เ ม ย ม ส ง ก ะ ส แ ม ง ก า น ส ท อ ง แ ด ง ซลเนยม และ เหลก ทตรวจพบในดน หรอในปลา ของแตละจดและแตละครงทสารวจ

12 ธนวาคม 2551 จดท 2 บางคลา 13 ธนวาคม 2551 จดท 3 เขอนบางปะกง 14 ธนวาคม 2551 จดท 4 บานโพธ 21 มนาคม 2552 จดท 1 บางแตน 22 มนาคม 2552 จดท 2 บางคลา 23 มนาคม 2552 จดท 3 เขอนบางปะกง 24 มนาคม 2552 จดท 4 บานโพธ 31 มถนายน 2552 จดท 1 บางแตน 32 มถนายน 2552 จดท 2 บางคลา 33 มถนายน 2552 จดท 3 เขอนบางปะกง 34 มถนายน 2552 จดท 4 บานโพธ

สานก



8

3.2 ปรมาณโลหะหนกในเนอปลานลและปลากดอก เปนขอมลการตรวจวเคราะหตวอยางปลา 1 ตวอยางจากแตละจดสารวจในแตละครงทเกบตวอยาง ทงนโดยสภาพของขอมลเปนขอมลทไดจากตวอยางทสามารถเคลอนทได โดยปลาทงสองชนดสามารถพบไดในทกจดสารวจตลอดแมนา ดงนน ปรมาณโลหะหนกทตรวจวเคราะหไดจากปลาแตละตวอยาง จงไมใชการปนเปอนโลหะหนก ณ เวลาและจดสารวจนน ๆ การวเคราะหขอมลโลหะหนกในเนอปลา จงใชการเปรยบเทยบปรมาณโลหะหนกในเนอปลานล (ตารางท 6) และในเนอปลากดอก (ตารางท 7) กบคามาตรฐานของโลหะหนกในเนอปลาธรรมชาต (ตารางท 2)

ตารางท 2 มาตรฐานปรมาณโลหะหนกในดน และในเนอปลาธรรมชาต (มลลกรม/กโลกรม)

ชนดโลหะหนก มาตรฐาน โลหะหนกในดน

อางอง มาตรฐาน โลหะหนกในเนอปลา

อางอง

ตะกว (Pb) ไมเกน 420 USDA NRCS (2000) ไมเกน 0.12 IAEA (2003) ปรอท (Hg) ไมเกน 840 USDA NRCS (2000) ไมเกน 0.222 IAEA (2003) แคดเมยม (Cd) ไมเกน 85 USDA NRCS (2000) ไมเกน 0.189 IAEA (2003) โครเมยม (Cr) ไมเกน 3,000 USDA NRCS (2000) ไมเกน 0.73 IAEA (2003) สงกะส (Zn) ไมเกน 7,500 USDA NRCS (2000) ไมเกน 67.1 IAEA (2003) แมงกานส (Mn) นอยกวา 2 ถง 7,000 US EPA (2003 b) ไมเกน 3.52 IAEA (2003) ทองแดง (Cu) ไมเกน 4,300 USDA NRCS (2000) ไมเกน 3.28 IAEA (2003) ซลเนยม (Se) ไมเกน 100 USDA NRCS (2000) ไมเกน 2.83 IAEA (2003) เหลก (Fe) 20,000-550,000 Bodek et al (1988, cited

after US EPA, 2003 a) ไมเกน 146 IAEA (2003)

3.3 การวเคราะหความสมพนธระหวางปรมาณโลหะหนกทพบในดนกบปรมาณโลหะหนกในเนอ

ปลานล และในเนอปลากดอก และความสมพนธระหวางปรมาณโลหะหนกในเนอปลานลกบปรมาณโลหะหนกในเนอปลากดอก โดยวธ 2 STAGE Resemblance matrix ในโปรแกรมสาเรจรป PRIMER

3.4 การประเมนผลกระทบของโลหะหนกในดนทมตอสงมชวตอน ๆ โดยวเคราะหความสมพนธระหวางปรมาณโลหะหนกในดนกบคาดชนความหลากหลายของหอยนาจด (สชาต และ ประสทธ, กาลงจดทารายงาน) และสตวหนาดน (อรรถพล และคณะ, กาลงจดทารายงาน) โดยวเคราะหขอมลโลหะหนกในดนดวย Principal Component Analysis ในโปรแกรมสาเรจรป PRIMER แลวนา Principal Component Scores มาวเคราะหความสมพนธกบดชนความหลากหลายของหอยนาจดและสตวหนาดน โดยใช Spearmam’s rho Correlation Coefficient ในโปรแกรมสาเรจรปทางสถต

ผลการศกษา

ปรมาณโลหะหนกในแมนาบางปะกง ไดแก ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม สงกะส แมงกานส ทองแดง ซลเนยม และ เหลก ทตรวจพบในตวอยางดน และในตวอยางปลา จาก 4 จดสารวจตงแตอาเภอบานสราง จงหวดปราจนบรจนถงอาเภอบานโพธ จงหวดฉะเชงเทรา (ภาพท 1) ในเดอน ธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552 มดงน

สานก



9

1. ปรมาณโลหะหนกในดน

ผลการวเคราะหปรมาณของโลหะหนกในดนแมนาบางปะกงจาก 4 จดสารวจ จานวน 3 ครง พบวาในจดสารวจท 1 บางแตน ปรมาณของ ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม สงกะส แมงกานส ทองแดง ซลเนยม และ เหลก มคาเฉลย 7.23±1.76, <0.05, <0.03, 23.57±6.43, 25.11±20.34, 492.9±50.46, 6.00±3.61, 9.75±10.76 และ 45,753.36±47,378.79 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ จดสารวจท 2 บางคลา มคาเฉลย 6.77±1.98, 0.14±0.08, <0.04, 20.33±5.48, 24.33±16.66, 1,199.94±480.66, 8.75±0.18, 10.65±10.07 และ 13,290.45±5,887.12 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มคาเฉลย 4.65±1.08, 0.19±0.12, <0.04, 12.79±1.68, 55.98±62.36, 512.66±403.66, 10.02±11.76, 11.95±9.27 และ 8,708.68±2,765.54 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ และ จดสารวจท 4 บานโพธ มคาเฉลย 6.81±2.44, 0.16±0.17, <0.03, 20.94±7.37, 21.73±18.16, 1,192.09±676.80, 7.77±6.48, 12.78±11.28 และ 13,283.43±6,855.63 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ (ตารางท 3) เหลกเปนโลหะหนกทสะสมในดนมากทสดทจดสารวจท 1 บางแตน ในเดอนธนวาคม 2551 มปรมาณเหลก 100,092.00 มลลกรม/กโลกรม ในขณะทแคดเมยมเปนโลหะหนกในดนทมปรมาณนอยทสดจนไมสามารถตรวจพบ (Not detect) ดวยเครองมอและวธการทใชในครงน และไมมโลหะหนกในดนชนดใดมคาเกนมาตรฐานของโลหะหนกในดนธรรมชาต (ตารางท 2 และ ตารางท 3)

การจดกลมขอมลปรมาณโลหะหนกทพบในดน

เนองจากปรมาณเหลกในดนของแตละครงทเกบตวอยางและทกจดสารวจมคาสงกวาโลหะหนกชนดอน ๆ โดยมคาระหวาง 6,273.70 ถง 100,092.00 มลลกรม/กโลกรม (ตารางท 3) ผลการวเคราะหขอมลโลหะหนกในดนดวย Cluster analysis พบวามความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 เนองจากไดรบอทธพลจากเหลกซงมอยมากตามธรรมชาตของดนในลมนาบางปะกง (ภาพท 2)

ภาพท 2 Dendrogram การจดกลมขอมลของปรมาณโลหะหนกในดน = ขอมลมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

การแบงกลมของปรมาณโลหะหนกในดน

11

31

32

34

23

13

21

33

12

14

22

24ขอ

มลโล

หะหน

กในด

นของ

แตละ

เดอน

และจ

ดสาร

วจ

050100150200250

ระยะทางระหวางขอมล

กลมท 2

กลมท 3

กลมท 1

สานก



ตารางท 3 ปรมาณโลหะหนกในดน (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552 ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) สงกะส (Zn) แมงกานส (Mn) ทองแดง (Cu) ซลเนยม (Se) เหลก (Fe)

จดสารวจท 1 บางแตน ธนวาคม 2551 6.89 <0.006 ND 17.09 16.49 517.08 ND 5.79 100,092.00

จดสารวจท 1 บางแตน มนาคม 2552 5.66 0.13 <0.058 23.68 10.50 434.90 3.45 21.93 13,085.52

จดสารวจท 1 บางแตน มถนายน 2552 9.14 0.00 0.00 29.94 48.34 526.72 8.55 1.52 24,082.57

เฉลยจดสารวจท 1 7.23±1.76 <0.05 <0.03 23.57±6.43 25.11±20.34 492.9±50.46 6.00±3.61 9.75±10.76 45,753.36±47,378.79

จดสารวจท 2 บางคลา ธนวาคม 2551 6.04 0.16 <0.058 14.96 21.64 645.49 ND 7.44 9,737.73

จดสารวจท 2 บางคลา มนาคม 2552 5.26 0.21 <0.058 20.12 9.18 1,455.52 8.62 21.93 10,047.66

จดสารวจท 2 บางคลา มถนายน 2552 9.02 0.06 0.00 25.91 42.17 1,498.82 8.88 2.58 20,085.96

เฉลยจดสารวจท 2 6.77±1.98 0.14±0.08 <0.04 20.33±5.48 24.33±16.66 1,199.94±480.66 8.75±0.18 10.65±10.07 13,290.45±5,887.12

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ธนวาคม 2551 4.91 0.31 <0.058 11.94 125.80 206.01 0.25 6.78 8,136.94

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มนาคม 2552 3.46 0.20 <0.058 11.71 5.83 969.98 23.08 22.65 6,273.70

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มถนายน 2552 5.57 0.07 0.00 14.72 36.31 361.99 6.74 6.41 11,715.40

เฉลยจดสารวจท 3 4.65±1.08 0.19±0.12 <0.04 12.79±1.68 55.98±62.36 512.66±403.66 10.02±11.76 11.95±9.27 8,708.68±2,765.54

จดสารวจท 4 บานโพธ ธนวาคม 2551 4.94 0.35 ND 13.71 14.40 650.48 0.81 4.63 8,799.17

จดสารวจท 4 บานโพธ มนาคม 2552 5.91 0.10 <0.058 20.67 8.37 974.99 13.63 25.66 9,875.94

จดสารวจท 4 บานโพธ มถนายน 2552 9.57 0.03 0.00 28.44 42.41 1,950.80 8.86 8.06 21,175.19

เฉลยจดสารวจท 4 6.81±2.44 0.16±0.17 <0.03 20.94±7.37 21.73±18.16 1,192.09±676.80 7.77±6.48 12.78±11.28 13,283.43±6,855.63

เฉลยรวม 6.36±1.92 <0.14 <0.03 19.41±6.39 31.79±33.27 849.40±535.26 8.29±6.62 11.28±8.93 20,258.98±25,778.58

ND= Not detect LOD (Limit of Detection) for Pb=0.0003 mg/Kg, Hg=0.002 mg/Kg, Cd=0.017 mg/Kg, Cr=0.032 mg/Kg, Se=0.128 mg/Kg LOQ (Limit of Quantitation) for Hg=0.006 mg/Kg, Pd=0.001 mg/Kg, Cd=0.058 mg/Kg, Cr=0.105 mg/Kg, Se=0.428 mg/Kg

10

สานก

วจยแ

ละพฒ

นาปร

ะมงน

าจด

11

ดงนน เพอใหสามารถวเคราะหการแบงกลมของโลหะชนดอนๆ ไดชดเจน จงดาเนนการวเคราะหแบงกลมโดยไมรวมคาปรมาณเหลก พบวาสามารถแบงขอมลปรมาณโลหะหนกในดนไดเปน 4 กลมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงน (ภาพท 3)

กลมท 1 ประกอบดวย จดสารวจท 1 บานบางแตนในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และมถนายน 2552 จดสารวจท 2 บางคลา จดสารวจท 4 บานโพธ ในเดอนธนวาคม 2551 และจดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ในเดอนมถนายน 2552 โดยมคาระยะหางยคลเดยนเฉลยเทากบ 3.47 และแมงกานสเปนองคประกอบหลก (รอยละ 53.55) มแมงกานสเฉลย 522.78±114.10 มลลกรม/กโลกรม ตามดวยสงกะส (รอยละ 16.90) และทองแดง (รอยละ 13.55) มปรมาณเฉลยเทากบ 24.61±14.68 และ 3.26±3.67 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ (ตารางท 4)

กลมท 2 ประกอบดวย จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง และจดสารวจท 4 บานโพธ ในเดอนมนาคม 2552 โดยมคาระยะหางยคลเดยนเฉลยเทากบ 1.26 และโครเมยมและทองแดงเปนองคประกอบหลก (รอยละ 39.82 และ 38.97 ตามลาดบ) มโครเมยมและทองแดงเฉลย 16.19±6.34 และ 18.36±6.68 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ ตามดวยองคประกอบของตะกว (รอยละ 10.29) มปรมาณตะกวเฉลย 4.69±1.73 มลลกรม/กโลกรม (ตารางท 4)

กลมท 3 ประกอบดวย จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 เพยงจดเดยวจงไมสามารถคานวนคายคลเดยนเฉลยได มแมงกานส และสงกะสเปนองคประกอบหลก (รอยละ 41.13 และ 32.14 ตามลาดบ) มแมงกานสและสงกะสเฉลย 206.01 และ 125.80 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ ตามดวยองคประกอบของโครเมยม (รอยละ 9.90) มปรมาณโครเมยมเฉลย 11.94 มลลกรม/กโลกรม (ตารางท 4)

กลมท 4 ประกอบดวย จดสารวจท 2 บางคลา ในเดอนมนาคม และมถนายน 2552 และจดสารวจท 4 บานโพธ ในเดอนมถนายน 2552 โดยมคาระยะหางยคลเดยนเฉลยเทากบ 4.22 และแมงกานสเปนองคประกอบหลก (รอยละ 61.80) มแมงกานสเฉลย 1,635.05±274.31 มลลกรม/กโลกรม ตามดวยสงกะส (รอยละ 22.51) และซลเนยม (รอยละ 13.42) มปรมาณเฉลยเทากบ 31.25±19.12 และ 10.86±9.97 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ (ตารางท 4)

การแบงกลมขอมลกลมท 1, 3 และ 4 มปรมาณของแมงกานสเปนองคประกอบหลก แตขอมลกลมท 2 ซงเปนขอมลของจดสารวจทอยทายนา ในเดอนมนาคม 2552 มองคประกอบหลกเปน โครเมยม ทองแดง และ ตะกว โดยเมอทาการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางองคประกอบของโลหะหนกในดนระหวางกลม พบวา กลมท 3 กบกลมท 4 มความแตกตางกนมากทสดโดยมคาระยะหางยคลเดยนเฉลยเทากบ 27.04 ตามดวย กลมท 2 กบกลมท 3 ระยะหางยคลเดยนเฉลยเทากบ 19.42 และกลมท 1 กบกลมท 4 ระยะหางยคลเดยนเฉลยเทากบ 18.31 โดยทงสามคมแมงกานสเปนองคประกอบหลกรอยละ 93.44, 75.13 และ 96.21 ตามลาดบ สวนกลมท 1 กบกลมท 2 มความแตกตางกนนอยทสด โดยมคาระยะหางยคลเดยนเฉลยเทากบ 10.01 และมแมงกานสเปนองคประกอบหลกรอยละ 76.35 (ตารางท 5)

สานก



12

= ขอมลมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

= ขอมลมความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

ภาพท 3 Dendrogram การจดกลมขอมลของปรมาณโลหะหนกในดนทไมรวมขอมลปรมาณเหลก

ตารางท 4 กลมของปรมาณโลหะหนกในดนทไมรวมขอมลปรมาณเหลก

กลมท

ระยะหางยคลเดยนเฉลย

รอยละของโลหะหนกในดนทมผลตอความเกยวของกน

ภายในกลม

คาเฉลยกลมของปรมาณโลหะหนกในดน

(มลลกรม/กโลกรม)

พสยของปรมาณโลหะหนกในดน

(มลลกรม/กโลกรม) 1 3.47 แมงกานส (53.55) 522.78±114.01 361.99-650.48 สงกะส (16.90) 24.61±14.68 10.50-48.34 ทองแดง (13.55) 3.26±3.67 0-8.55 2 1.26 โครเมยม (39.82) 16.19±6.34 11.71-20.67 ทองแดง (38.97) 18.36±6.68 13.63-23.08 ตะกว (10.29) 4.69±1.73 3.46-5.91 3 -* แมงกานส (41.13) 206.01 - สงกะส (32.14) 125.80 - โครเมยม (9.90) 11.94 - 4 4.22 แมงกานส (61.80) 1,635.05±274.31 1,455.52-1,950.80 สงกะส (22.51) 31.25±19.12 9.18-42.41 ซลเนยม (13.42) 10.86±9.97 2.58-21.93

หมายเหต * ไมสามารถคานวนคาไดเนองจากมเพยง 1 จดสารวจ-เวลา

การแบงกลมของปรมาณโลหะหนกในดน (ไมรวมขอมลเหลกในดน)

34

22

32

13

23

24

21

33

31

11

12

14

ขอมล

โลหะ

หนกใ

นดนข

องแต

ละเด

อนแล

ะจดส

ารวจ

05101520

ระยะทางระหวางขอมล

กลมท 1

กลมท 2

กลมท 3

กลมท 4

สานก



13

ตารางท 5 เปรยบเทยบกลมของปรมาณโลหะหนกในดนไมรวมขอมลปรมาณเหลก

เปรยบเทยบระหวางกลม

ระยะหางยคลเดยนเฉลย

รอยละของโลหะหนกในดนทมผลตอความเกยวของกนระหวางกลม

1:2 10.01 แมงกานส (76.35) ทองแดง (9.86) ซลเนยม (6.33) 1:3 11.11 แมงกานส (61.41) สงกะส (34.84) ทองแดง (1.72) 1:4 18.31 แมงกานส (96.21) สงกะส (1.40) ทองแดง (1.15) 2:3 19.42 แมงกานส (75.13) สงกะส (19.46) ทองแดง (3.81) 2:4 10.52 แมงกานส (82.67) สงกะส (9.04) ซลเนยม (4.64) 3:4 27.04 แมงกานส (93.44) สงกะส (5.08) ทองแดง (0.83)

2. ปรมาณโลหะหนกในปลานล

ผลการวเคราะหปรมาณโลหะหนกในตวอยางปลานลในแมนาบางปะกง จาก 4 จดสารวจ จานวน 3 ครง พบวาจดสารวจท 1 บางแตน ปรมาณของ ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม สงกะส แมงกานส ทองแดง ซลเนยม และ เหลก มคาเฉลย ND, 0.02±0.02, ND, 0.05±0.04, 6.73±3.75, 0.33±0.27, 0.99±0.84, 6.13±4.15 และ 9.49±15.08 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ จดสารวจท 2 บางคลา มคาเฉลย <0.079, 0.05±0.06, ND, 0.07±0.08, 5.41±3.45, 0.49±0.43, 10.15±16.91, 10.20±7.11 และ 5.87±3.74 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มคาเฉลย 0.00±0.00, 0.05±0.05, 0.00±0.00, 0.03±0.03, 5.60±3.97, 0.52±0.46, 1.06±1.18, 4.27±2.64 และ 59.24±99.41 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ และ จดสารวจท 4 บานโพธ มคาเฉลย 0.03±0.04, 0.02±0.01, 0.00±0.00, 0.07±0.07, 4.63±1.76, 0.53±0.16, 10.72±17.39, 8.27±7.55 และ 7.88±2.49 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ (ตารางท 6)

เนองจากปลานลสามารถวายนาขนลงไดตลอดแมนาบางปะกง ดงนน ปรมาณโลหะหนกทตรวจวเคราะหไดจากตวอยางปลา จงไมใชการปนเปอนโลหะหนก ณ เวลาและจดสารวจนน ๆ ไมสามารถนามาวเคราะหการจดกลมขอมลไดเหมอนกบขอมลโลหะหนกในดน แตจากการเปรยบเทยบปรมาณโลหะหนกในเนอปลานล (ตารางท 6) กบคามาตรฐานของโลหะหนกในเนอปลาธรรมชาต (ตารางท 2) พบวาในเนอปลานล ทเกบตวอยางจากจดสารวจท 2 และ 4 ใน เดอนธนวาคม 2551 มปรมาณทองแดงเกนกวาคามาตรฐานของทองแดงในเนอปลาธรรมชาต (3.28 มลลกรม/กโลกรม) คอ 29.68 และ 30.80 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ สวนเหลกเปนโลหะหนกทสะสมในปลานลมากทสด 174.02 มลลกรม/กโลกรม ซงเกนกวาคามาตรฐานของเหลกในเนอปลาธรรมชาต (146 มลลกรม/กโลกรม) ณ จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ในเดอนมนาคม 2552 และปรมาณซลเนยมของจดสารวจท 1 ในทกเดอนทสารวจ และ จดสารวจท 2, 3 และ 4 ในเดอน ธนวาคม 2551 และมถนายน 2552 มคาเกนกวาคามาตรฐานของซลเนยมในเนอปลาธรรมชาต (2.83 มลลกรม/กโลกรม) สวนแคดเมยมตรวจไมพบในเนอปลานลทกตวอยาง

สานก



14

ตารางท 6 ปรมาณโลหะหนกในเนอปลานล (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552 ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) สงกะส (Zn) แมงกานส (Mn) ทองแดง (Cu) ซลเนยม (Se) เหลก (Fe)

จดสารวจท 1 บางแตน ธนวาคม 2551 ND 0.01 ND 0.01 2.94 0.24 1.94 *4.14 0.13

จดสารวจท 1 บางแตน มนาคม 2552 ND 0.04 ND 0.04 10.43 0.64 0.34 *3.35 26.88

จดสารวจท 1 บางแตน มถนายน 2552 ND 0.02 ND 0.09 6.83 0.12 0.68 *10.90 1.45

เฉลยจดสารวจท 1 ND 0.02±0.02 ND 0.05±0.04 6.73±3.75 0.33±0.27 0.99±0.84 6.13±4.15 9.49±15.08

จดสารวจท 2 บางคลา ธนวาคม 2551 <0.079 0.04 ND 0.03 1.77 0.29 *29.68 *16.79 10.19

จดสารวจท 2 บางคลา มนาคม 2552 ND 0.00 ND 0.01 5.83 0.20 0.36 2.66 3.65

จดสารวจท 2 บางคลา มถนายน 2552 ND 0.11 ND 0.16 8.63 0.98 0.41 *11.15 3.78

เฉลยจดสารวจท 2 <0.079 0.05±0.06 ND 0.07±0.08 5.41±3.45 0.49±0.43 10.15±16.91 10.20±7.11 5.87±3.74

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ธนวาคม 2551 ND 0.10 ND 0.00 2.38 0.16 2.40 *3.43 0.37

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มนาคม 2552 0.00 0.00 0.00 0.04 4.38 1.04 0.20 2.15 *174.02

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มถนายน 2552 ND 0.04 ND 0.05 10.04 0.36 0.57 *7.23 3.33

เฉลยจดสารวจท 3 0.00±0.00 0.05±0.05 0.00±0.00 0.03±0.03 5.60±3.97 0.52±0.46 1.06±1.18 4.27±2.64 59.24±99.41

จดสารวจท 4 บานโพธ ธนวาคม 2551 0.06 0.02 ND 0.05 3.89 0.47 *30.80 *16.72 10.62

จดสารวจท 4 บานโพธ มนาคม 2552 0.00 0.01 0.00 0.01 3.35 0.41 0.38 2.17 5.75

จดสารวจท 4 บานโพธ มถนายน 2552 ND 0.03 ND 0.14 6.64 0.72 0.99 *5.93 7.26

เฉลยจดสารวจท 4 0.03±0.04 0.02±0.01 0.00±0.00 0.07±0.07 4.63±1.76 0.53±0.16 10.72±17.39 8.27±7.55 7.88±2.49

เฉลยรวม <0.03 0.04±0.04 0.00±0.00 0.05±0.05 5.59±2.96 0.47±0.31 5.73±11.47 7.22±5.42 20.62±48.85

* คาเกนมาตรฐานของโลหะหนกในเนอปลาธรรมชาต ทองแดง 3.28 มลลกรม/กโลกรม: ซลเนยม 2.83 มลลกรม/กโลกรม: เหลก 146 มลลกรม/กโลกรม ND= Not detect LOD (Limit of Detection) for Cu=0.0001 mg/Kg, Hg=0.004 mg/Kg, Cd=0.006 mg/Kg, Pb=0.009 mg/Kg, Se=0.0471 mg/Kg LOQ (Limit of Quantitation) for Cu=0.005 mg/Kg, Cd=0.013 mg/Kg, Hg=0.024 mg/Kg, Pb=0.079 mg/Kg, Se=0.1571 mg/Kg

14

สานก

วจยแ

ละพฒ

นาปร

ะมงน

าจด

15

3. ปรมาณโลหะหนกในปลากดอก

ผลการวเคราะหปรมาณโลหะหนกในตวอยางปลากดอกในแมนาบางปะกง จาก 4 จดสารวจ จานวน 3 ครง พบวาในจดสารวจท 1 บางแตน ปรมาณของ ตะกว ปรอท แคดเมยม โครเมยม สงกะส แมงกานส ทองแดง ซลเนยม และ เหลก มคาเฉลย 0.00±0.00, <0.08, ND, 0.03±0.03, 9.19±3.85, 0.46±0.39, 0.93±0.72, 3.63±0.89 และ 4.54±4.37 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ จดสารวจท 2 บางคลา มคาเฉลย <0.079, 0.07±0.02, ND, 0.01±0.02, 7.70±5.07, 0.64±0.38, 2.40±3.09, 6.32±1.79 และ 4.59±4.99 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มคาเฉลย ND, 0.08±0.02, ND, 0.08±0.11, 8.83±4.88, 0.19±0.03, 1.73±1.50, 5.99±2.02 และ 4.88±4.20 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ และ จดสารวจท 4 บานโพธ มคาเฉลย <0.079, 0.10±0.01, ND, 0.01±0.01, 9.67±6.12, 0.40±0.17, 2.46±3.76, 6.52±2.01 และ 3.80±4.36 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ (ตารางท 7)

เนองจากปลากดอกสามารถวายนาขนลงไดตลอดแมนาบางปะกง ดงนน ปรมาณโลหะหนกทตรวจวเคราะหไดจากปลาแตละตวอยาง จงไมใชการปนเปอนโลหะหนก ณ เวลาและจดสารวจนน ๆ ไมสามารถนามาวเคราะหการจดกลมขอมลไดเหมอนกบขอมลโลหะหนกในดน แตจากการเปรยบเทยบปรมาณโลหะหนกในเนอปลากดอก (ตารางท 7) กบคามาตรฐานของโลหะหนกในเนอปลาธรรมชาต (ตารางท 2) พบวาปรมาณทองแดงในเนอปลากดอก ทเกบตวอยางจากจดสารวจท 2 และ 4 ใน เดอนธนวาคม 2551 มคาเกนกวาคามาตรฐานของทองแดงในเนอปลาธรรมชาต (3.28 มลลกรม/กโลกรม) คอ 5.95 และ 6.81 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ และปรมาณซลเนยมของจดสารวจท 1 ในเดอนมนาคม และมถนายน 2552 และ จดสารวจท 2, 3 และ 4 ในทกเดอนทสารวจ มคาเกนกวาคามาตรฐานของซลเนยมในเนอปลาธรรมชาต (2.83 มลลกรม/กโลกรม) สวนสงกะสเปนโลหะหนกทสะสมในปลากดอกมากทสด 15.40 มลลกรม/กโลกรม ทจดสารวจท 4 บานโพธ ในเดอนมนาคม 2552 และตรวจไมพบแคดเมยมในเนอปลากดอกทกตวอยาง

สานก



16

ตารางท 7 ปรมาณโลหะหนกในเนอปลากดอก (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552 ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) สงกะส (Zn) แมงกานส (Mn) ทองแดง (Cu) ซลเนยม (Se) เหลก (Fe)

จดสารวจท 1 บางแตน ธนวาคม 2551 ND 0.14 ND 0.01 6.22 0.07 1.76 2.70 0.12

จดสารวจท 1 บางแตน มนาคม 2552 0.00 0.09 ND 0.01 7.82 0.45 0.42 *4.47 4.64

จดสารวจท 1 บางแตน มถนายน 2552 ND <0.024 ND 0.06 13.54 0.85 0.62 *3.71 8.85

เฉลยจดสารวจท 1 0.00±0.00 <0.08 ND 0.03±0.03 9.19±3.85 0.46±0.39 0.93±0.72 3.63±0.89 4.54±4.37

จดสารวจท 2 บางคลา ธนวาคม 2551 <0.079 0.09 ND 0.00 2.74 0.20 *5.95 *8.20 0.56

จดสารวจท 2 บางคลา มนาคม 2552 ND 0.07 ND 0.03 12.87 0.88 0.38 *4.63 10.18

จดสารวจท 2 บางคลา มถนายน 2552 ND 0.06 ND 0.00 7.48 0.83 0.86 *6.13 3.04

เฉลยจดสารวจท 2 <0.079 0.07±0.02 ND 0.01±0.02 7.70±5.07 0.64±0.38 2.40±3.09 6.32±1.79 4.59±4.99

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ธนวาคม 2551 ND 0.09 ND 0.01 3.22 0.18 3.25 *5.72 0.60

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มนาคม 2552 ND 0.08 ND 0.02 11.11 0.17 0.26 *4.12 5.05

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มถนายน 2552 ND 0.06 ND 0.21 12.15 0.23 1.69 *8.14 9.00

เฉลยจดสารวจท 3 ND 0.08±0.02 ND 0.08±0.11 8.83±4.88 0.19±0.03 1.73±1.50 5.99±2.02 4.88±4.20

จดสารวจท 4 บานโพธ ธนวาคม 2551 ND 0.11 ND 0.01 3.22 0.23 *6.81 *6.73 0.58

จดสารวจท 4 บานโพธ มนาคม 2552 <0.079 0.09 ND 0.02 15.40 0.56 0.30 *4.42 8.76

จดสารวจท 4 บานโพธ มถนายน 2552 ND 0.09 ND 0.00 10.38 0.41 0.28 *8.42 2.05

เฉลยจดสารวจท 4 <0.079 0.10±0.01 ND 0.01±0.01 9.67±6.12 0.40±0.17 2.46±3.76 6.52±2.01 3.80±4.36

เฉลยรวม <0.05 <0.08 ND 0.03±0.06 8.85±4.37 0.42±0.29 1.88±2.29 5.62±1.92 4.45±3.85

ND= Not detect LOD (Limit of Detection) for Cu=0.0001 mg/Kg, Hg=0.004 mg/Kg, Cd=0.006 mg/Kg, Pb=0.009 mg/Kg, Se=0.0471 mg/Kg LOQ (Limit of Quantitation) for Cu=0.005 mg/Kg, Cd=0.013 mg/Kg, Hg=0.024 mg/Kg, Pb=0.079 mg/Kg, Se=0.1571 mg/Kg

* คาเกนมาตรฐานของโลหะหนกในเนอปลาธรรมชาต ทองแดง 3.28 มลลกรม/กโลกรม: ซลเนยม 2.83 มลลกรม/กโลกรม

16

สานก

วจยแ

ละพฒ

นาปร

ะมงน

าจด

17

4. ความสมพนธระหวางปรมาณโลหะหนกทพบในดนกบสตวทอาศยในนา

4.1 ผลของการวเคราะหความสมพนธของปรมาณโลหะหนกในดนของแมนาบางปะกง กบปรมาณโลหะหนกทสะสมในตวอยางปลานลและปลากดอก ดวยวธ 2 STAGE Resemblance matrix correlation พบวาปรมาณโลหะหนกในดนไมมความสมพนธกบการสะสมโลหะหนกในปลาทงสองชนด โดยมคาความสมพนธเทากบ -0.15 และ -0.007 ตามลาดบ (ตารางท 8 และ 9)

ตารางท 8 คาระยะหางยคลเดยน (Euclidean distance) ของโลหะหนกในปลานล (Upper matrix) และในดน (Lower matrix) ในจดสารวจ-เวลาตางๆ กน

Euclidean distance ของปรมาณโลหะหนกในปลานล (คาเฉลย 2.52±1.83) 11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34 ปลานล

11 4.56 0.37 4.65 1.76 1.14 1.29 0.98 1.67 2.04 1.73 1.13 11 12 2.8 4.51 0.71 5.69 5.55 5.72 5.52 4.87 5.15 5.23 4.92 12 13 11.08 12.88 4.62 1.99 1.35 1.47 1.09 1.97 2.34 2.02 1.43 13 14 3.05 1.41 13.41 5.6 5.55 5.75 5.59 4.85 5.08 5.14 4.89 14 21 3.69 5.57 10.68 5.54 0.94 1.24 1.46 1.68 1.56 0.9 0.99 21 22 15.9 13.34 25.39 13.1 17.34 0.7 0.65 1.72 1.92 1.34 1.05 22 23 10.16 8.11 19.56 7.48 10.85 7.37 0.51 2.06 2.1 1.72 1.25 23 24 9.71 7.52 19.27 7.12 10.55 6.98 1.78 2.03 2.23 1.82 1.33 24 31 4.5 5.01 10.24 5.05 5.67 16.13 10.46 10.08 0.77 0.87 1.02 31 32 16.49 13.87 25.03 13.75 18.46 4.77 9.56 9.06 15.78 0.83 1.06 32 33 4.96 7.03 7.31 7.08 4.17 19.49 13.05 12.91 4.61 19.77 0.75 33 34 21.82 19.16 30.36 19.08 23.66 7.29 14.1 13.68 21.28 5.6 25.21 34 ดน 11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34 Correlation -0.15

Euclidean distance ของปรมาณโลหะหนกในดน (คาเฉลย 11.77±6.69)

ตารางท 9 คาระยะหางยคลเดยน (Euclidean distance) ของโลหะหนกในปลากดอก (Upper matrix) และในดน (Lower matrix) ในจดสารวจ-เวลาตางๆ กน

Euclidean distance ของปรมาณโลหะหนกในปลากดอก (คาเฉลย 1.52±0.74) 11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34 ปลากดอก 11 1.86 1.14 1.76 0.97 1.56 1.25 1.77 1.55 1.16 1.64 1.7 11 12 2.8 0.8 0.35 2.26 2.79 2.69 3.07 2.84 1.95 2.19 2.47 12 13 11.08 12.88 0.83 1.57 2.22 2.04 2.51 2.27 1.38 1.87 1.99 13 14 3.05 1.41 13.41 2.26 2.75 2.66 3.02 2.77 1.98 2.19 2.54 14 21 3.69 5.57 10.68 5.54 0.84 0.62 1.14 1.00 0.53 1.27 0.91 21 22 15.9 13.34 25.39 13.1 17.34 0.61 0.4 0.41 0.98 1.12 0.91 22 23 10.16 8.11 19.56 7.48 10.85 7.37 0.68 0.75 1.00 1.2 0.92 23 24 9.71 7.52 19.27 7.12 10.55 6.98 1.78 0.53 1.32 1.22 1.08 24 31 4.5 5.01 10.24 5.05 5.67 16.13 10.46 10.08 1.16 1.21 1.21 31 32 16.49 13.87 25.03 13.75 18.46 4.77 9.56 9.06 15.78 1.12 0.81 32 33 4.96 7.03 7.31 7.08 4.17 19.49 13.05 12.91 4.61 19.77 0.95 33 34 21.82 19.16 30.36 19.08 23.66 7.29 14.1 13.68 21.28 5.6 25.21 34 ดน 11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34 Correlation -0.007

Euclidean distance ของปรมาณโลหะหนกในดน (คาเฉลย 11.77±6.69)

สานก



18

4.2 ผลของการวเคราะหความสมพนธของปรมาณโลหะหนกทสะสมในเนอปลานล กบโลหะหนกทสะสมในเนอปลากดอก ดวยวธ 2 STAGE Resemblance matrix correlation พบวาปรมาณโลหะหนกทสะสมในเนอปลานลไมมความสมพนธกบปรมาณโลหะหนกทสะสมในเนอปลากดอก โดยมคาความสมพนธเทากบ 0.62 (ตารางท 10) ตารางท 10 คาระยะหางยคลเดยน (Euclidean distance) ของโลหะหนกในปลานล (Upper matrix) และในปลากดอก (Lower matrix) ในจดสารวจ-เวลาตางๆ กน

Euclidean distance ของปรมาณโลหะหนกในปลานล (คาเฉลย 2.52±1.83) 11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34 ปลานล

11 0.56 0.37 4.65 1.76 1.14 1.29 0.98 1.67 2.04 1.73 1.13 11 12 1.86 4.51 0.71 5.69 5.55 5.72 5.52 4.87 5.15 5.23 4.92 12 13 1.14 0.80 4.62 1.99 1.35 1.47 1.09 1.97 2.34 2.02 1.43 13 14 1.76 0.35 0.83 5.60 5.55 5.75 5.59 4.85 5.08 5.14 4.89 14 21 0.97 2.26 1.57 2.26 0.94 1.24 1.46 1.68 1.56 0.90 0.99 21 22 1.56 2.79 2.22 2.75 0.84 0.70 0.65 1.72 1.92 1.34 1.05 22 23 1.25 2.69 2.04 2.66 0.62 0.61 0.51 2.06 2.10 1.72 1.25 23 24 1.77 3.07 2.51 3.02 1.14 0.40 0.68 2.03 2.23 1.82 1.33 24 31 1.55 2.84 2.27 2.77 1.00 0.41 0.75 0.53 0.77 0.87 1.02 31 32 1.16 1.95 1.38 1.98 0.53 0.98 1.00 1.32 1.16 0.83 1.06 32 33 1.64 2.19 1.87 2.19 1.27 1.12 1.20 1.22 1.21 1.12 0.75 33 34 1.70 2.47 1.99 2.54 0.91 0.91 0.92 1.08 1.21 0.81 0.95 34

ปลากดอก 11 12 13 14 21 22 23 24 31 32 33 34 Correlation 0.62 Euclidean distance ของปรมาณโลหะหนกในปลากดอก (คาเฉลย 1.52±0.74)

4.3 ผลการวเคราะหความสมพนธระหวาง Principal Component Scores ของโลหะหนกในดนกบดชนความหลากหลายของหอยนาจดและดชนความหลากหลายของสตวหนาดน เพอวเคราะหความสมพนธระหวางโลหะหนกในดน กบดชนความหลากหลายของหอยนาจด และดชนความหลากหลายของสตวหนาดน โดยใช Spearmam’s rho Correlation Coefficient พบวามความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยมคาความสมพนธ เทากบ 0.04 และ 0.29 ตามลาดบ (ตารางผนวกท 2 และ 3)

วจารณผล

การวเคราะหตวอยางดนในแมนาบางปะกงพบวาโลหะหนกทปนเปอนอยมคาไมเกนกวาคามาตรฐานของโลหะหนกในดนธรรมชาต โดยพบวาเหลกมปรมาณสง มคาเฉลยรวม 20,258.98±25,778.58 มลลกรม/กโลกรม เนองจากดนบรเวณนเปนชดดนบางปะกง มลกษณะเปนพนราบทมนาทะเลขนถงอยเปนประจา (Tidal flat) จงมการสะสมไพไรต (Pyritezation: Fe2S) (กรมพฒนาทดน, 2554) ทาใหตรวจพบเหลกปรมาณมากในทกจดสารวจและทกครงทเกบตวอยาง โลหะหนกทมคาเฉลยมาก 3 ลาดบรองจากเหลกคอ แมงกานส สงกะส และ โครเมยม โดยแมงกานสเปนโลหะหนกทมอทธพลตอการจดกลมมากทสด มคาเฉลยรวม 849.40±535.26 มลลกรม/กโลกรม เมอคดเปนปรมาณสมพนธเปรยบเทยบกบคามาตรฐานของแมงกานสในดนธรรมชาต มคาเทากบ รอยละ 12.13 (ตารางผนวกท 4 และ ตารางท 2) สามารถจดกลมขอมลโลหะหนกในดนไดเปน 4 กลมตามองคประกอบของโลหะหนก ซงแมงกานสเปนองคประกอบหลกของขอมลกลมท 1, 3 และ 4 โดยขอมลกลมท 1 มปรมาณแมงกานสเฉลยของกลมเทากบ 522.78±114.01

สานก



19

มลลกรม/กโลกรม (ตารางผนวกท 4) เปนกลมขอมลจากการเกบตวอยางดนทอยตนนาของทง 3 ครง และตนปของการสารวจในเดอนธนวาคม 2551 ซงแมงกานสปรมาณดงกลาวมแหลงทมาจากการทานา เนองจากในพนทแมนาบางปะกงมการใชประโยชนทดนในการทานา 560,870 ไร คดเปนรอยละ 49.87 ของพนทลมนา (ตารางผนวกท 1) และจากการสารวจการประเมนสภาวะชนบทแบบมสวนรวมของชมชนในแมนาบางปะกงและแมนาปราจนบร (ฉววรรณ และคณะ, กาลงจดทารายงาน) พบวาประชากรในลมนาบางปะกงมอาชพหลกคอการทานาและทาสวน โดยมการทานาปละสองครงตอเนองกนตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนธนวาคม และแมงกานสเปนสวนประกอบในปยทใชในการทานา เพราะวาแมงกานสเปนธาตอาหารสาคญสาหรบการสงเคราะหแสง และเปนองคประกอบในเอนไซมควบคมการใชย เรยใหเปนไปอยางมประสทธภาพ (Churthong, 2009) ดงนนขอมลกลมท 1 จงเปนขอมลของปรมาณแมงกานสปลายฤดกาลทานา และจดสารวจทอยตนนา สอดคลองกบขอมลกลมท 3 ซงเปนขอมลโลหะหนกในดนจากจดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ในชวงเวลาเดยวกน (เดอนธนวาคม 2551) จดสารวจนเปนจดทมการปดกนทางนา นาจะมการสะสมของโลหะหนกทไหลมาสะสมจากตนนา แตกลบตรวจพบแมงกานสของกลมเทากบ 206.01 มลลกรม/กโลกรม (ตารางผนวกท 4) แสดงวาในชวงเวลานอกฤดกาลทานามปรมาณของแมงกานสมนอย

ในขณะทขอมลกลมท 4 มปรมาณแมงกานสเฉลยของกลมเทากบ 1,635.05±274.31 มลลกรม/กโลกรม (ตารางผนวกท 4) เปนกลมขอมลจากการเกบตวอยางดนทอยตอนกลางและทายนาในเดอนมนาคม และ มถนายน 2552 ซงเปนชวงฤดกาลทานา จงมปรมาณเพมขนจากกลมท 1 ถง 3.12 เทา

โลหะหนกทมคาเฉลยรองลงมาคอ สงกะส มคาเฉลยรวม 31.79±33.27 มลลกรมตอกโลกรม เมอคดเปนปรมาณสมพนธเปรยบเทยบกบคามาตรฐานของสงกะสในดนธรรมชาต มคาเทากบรอยละ 0.42 และเปนโลหะหนกทมอทธพลตอการจดกลมรองจากแมงกานสในกลมท 1, 3 และ 4 (ตารางผนวกท 4 และ ตารางท 2)

โลหะหนกในลาดบตอมาคอ โครเมยมและทองแดง มคาเฉลยรวม 19.41±6.39 และ 8.29±6.62 มลลกรม/กโลกรม ตามลาดบ เมอคดเปนปรมาณสมพนธเปรยบเทยบกบคามาตรฐานของโครเมยม และทองแดงในดนธรรมชาต มคาเทากบรอยละ 0.65 และ 0.19 ตามลาดบ (ตารางผนวกท 4 และ ตารางท 2) ซงโครเมยม และทองแดงเปนองคประกอบหลกของการแบงกลมขอมลกลมท 2 มปรมาณโครเมยม และทองแดงเฉลยของกลมเทากบ 16.19±6.34 และ 18.36±6.68 มลลกรม/กโลกรม (ตารางผนวกท 4) เปนกลมขอมลจากการเกบตวอยางดนทอยทายนาในเดอนมนาคม 2552 ซงพนทตอนลางของแมนาบางปะกง อาเภอบางคลา อาเภอเมอง และอาเภอบานโพธ จงหวดฉะเชงเทรา มการใชประโยชนทดนเปนโรงงานอตสาหกรรมรวมกน 9,688 ไร ซงมากกวาพนทโรงงานอตสาหกรรมทอยตอนบนของแมนาบางปะกง 2.06 เทา (ตารางผนวกท 1) จงมโอกาสทโครเมยม และทองแดงจะปนเปอนในแมนาบางปะกงในพนทตอนลางของแมนาในเดอนมนาคม 2552

สาหรบความสมพนธของปรมาณโลหะหนกในดนของแมนาบางปะกงไมมความสมพนธกบปรมาณโลหะหนกทสะสมในตวอยางปลานลและปลากดอก มคาเทากบ -0.15 และ -0.007 ตามลาดบ (ตารางท 8 และ 9) เนองจากปลาทงสองชนดไมไดอาศยอยประจาท มการเคลอนทไปไดตลอดแมนาบางปะกง จงทาใหโลหะหนกทสะสมในดนไมมผลตอการสะสมโลหะหนกในเนอปลาทงสองชนด ในขณะทปรมาณโลหะหนกทสะสมในเนอปลานลกไมมความสมพนธกบโลหะหนกทสะสมในเนอปลากดอก มคาเทากบ 0.62 (ตารางท 10) เนองจากปลาทงสองชนดมพฤตกรรมการกนอาหารทตางกน ปลานลหากนบรเวณทองนาถงกลางนา สวนปลากดอกหากนอยทองนา จงไมมการถายทอดโลหะหนกทสะสมในเนอปลาซงกนและกน

สานก



20

สวนความสมพนธระหวางโลหะหนกในดน กบดชนความหลากหลายของหอยนาจด และดชนความหลากหลายของสตวหนาดน มคาเทากบ 0.04 และ 0.29 ตามลาดบ (ตารางผนวกท 3) เปนความสมพนธทไมมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 เนองจากความหลากหลายของหอยนาจดและสตวหนาดน มปจจยอนๆ เขามาเกยวของ เชนความลกของแมนา อณหภม กระแสนา ฯลฯ ไมใชผลกระทบจากปรมาณโลหะหนกในดนเพยงอยางเดยว

ในการสารวจครงน พบวามซลเนยมสะสมในเนอปลานลและเนอปลากดอกมคาเกนกวาคามาตรฐานทพบในเนอปลาธรรมชาต (IAEA, 2003) คดเปนปรมาณสมพนธเปรยบเทยบกบคามาตรฐานของซลเนยมในเนอปลาธรรมชาต มคาเทากบรอยละ 255.06 และ 198.44 ตามลาดบ จากการตรวจสอบประเภทกจการอตสาหกรรมในจงหวดฉะเชงเทราขอมล ณ วนท 8 เมษายน 2552 พบวามกจการ 6 ประเภททสามารถปลดปลอยซลเนยมออกสธรรมชาต คอประเภทผลตสและเคลอบส 26 แหง ประเภทคลงเกบหรอใชปโตรเลยมเปนพลงงาน 10 แหง ประเภทใชยางแผนธรรมชาตเปนวตถดบ 7 แหง ประเภทผลตสงทอ 6 แหง ประเภทปรบปรงคณภาพถานหน 1 แหง และ ประเภทผลตตะกวผสมแอนตโมนและซลเนยม 1 แหง (สานกงานอตสาหกรรมจงหวดฉะเชงเทรา, 2554) โดยเฉพาะถานหนเปนแหลงสาคญทปลดปลอยซลเนยมสธรรมชาต ดงตวอยางท Lemly (1997) ศกษาการสะสมของซลเนยมในเนอปลาในทะเลสาป Belews ทตงอยในรฐ North Carolina พบวาการสะสมของซลเนยมในเนอปลามแหลงมาจากโรงไฟฟาถานหน มคามากกวา 40 มลลกรม/กโลกรม ถงแมมการหยดใชถานหนมาแลว 10 ป และซลเนยมในเนอปลาลดลงมารอยละ 85 ถง 90 ปลาในทะเลสาปกยงแสดงอาการทมผลมาจากการไดรบซลเนยม โดยมการเคลอนไหวชาและกนอาหารไดนอย นอกจากนยงพบความผดปกตของรปรางในลกปลาวยออน ตามท Sierraclub Founded (2009) รายงานวาหากปลาไดรบซลเนยมสะสมเปนเวลานานสามารถกอใหเกดความลมเหลวในการสบพนธ และซลเนยมสามารถสงผานไปสไขปลาทาใหการแบงเซลผดปกต อตราการฟกไขลดลง ลกปลาวยออนมรปรางผดปกต เชน กรามผดรปราง กระดกสนหลงคด กระดกคอดหางโคงผดรป การดดซมไขแดงไดไมเตมท โอกาสทจะมชวตรอดของลกปลาในธรรมชาตมนอย มผลทาใหประชากรปลาในธรรมชาตลดลง

การทปรมาณของแมงกานสในดนมการเปลยนแปลงตามฤดกาลทานา และปรมาณของซลเนยมในเนอปลามคาเกนกวาคามาตรฐานของซลเนยมในเนอปลาธรรมชาตเปนสญญาณเตอนวากจกรรมตาง ๆ ทกาลงดาเนนการอยในพนทลมนาบางปะกงขณะน มผลตอการเปลยนแปลงปรมาณโลหะหนกในดน และเรมมกระทบตอปลาทอาศยอยในแมนา ซงมโอกาสถายทอดไปสคนโดยการบรโภค ดงนน หากไมมการดาเนนการเพอลดผลกระทบดงกลาว กอาจพบวามประชากรปลาในแมนาบางปะกงลดลง และมประชาชนเจบปวยดวยโรคทมสาเหตจากแมงกานสและซลเนยมเพมมากขนในอนาคต

ขอเสนอแนะ

จากผลการสารวจโลหะหนกในแมนาบางปะกง และพบวามปรมาณของซลเนยมในเนอปลามคาเกนกวามาตรฐานของซลเนยมในเนอปลาธรรมชาต ถงแมจะยงไมเหนผลกระทบอยางชดเจนในปจจบน แตในป 2558 ประเทศสมาชกอาเซยนจะตองเขาสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน รฐบาลไทยมนโยบายการเพมศกยภาพการผลตของประเทศ ทงสนคาอตสากหรรมและเกษตร ลมนาบางปะกงจะตองมสวนรวมในการพฒนาในครงน อาจทาใหเกดการสะสมของโลหะหนกในสงแวดลอมในอตราทเพมขนไดในอนาคต ถายงไมมการจดการและปองกนปญหาการปนเปอนของมลภาวะทดพอ จงสมควรมการดาเนนงาน เพอลดผลกระทบทเกดจากการมซลเนยมสะสมในเนอปลาทอาจสงผลกระทบมาถงประชาชนทอาศยอยในลมนาบางปะกง ดงน

สานก



21

1. การตรวจสอบแหลงทมาของซลเนยมในเขตลมนาบางปะกง ทงจากธรรมชาต เชน การผพงของหนหรอยอยสลายของจลนทรย และการกระทาของมนษย เชน การใชถานหน ปโตรเลยม การผลตส การฟอกยอม หรอแมแตสภาวะดนฟาอากาศทมพายพดผานเขามาในประเทศไทยจนทาใหเกดภาวะนาไหลหลากในพนทลมนาบางปะกงหลาย ๆ ครงในชวง 2-3 ป ทผานมา โดยเฉพาะในป 2554 ซงจะตองมการศกษาคนควาเพมเตมวาเหตการณใดทมผลทาใหมปรมาณซลเนยมสะสมในเนอปลาเกนมาตรฐานของซลเนยมในเนอปลาธรรมชาต และการระบวากจการใดทาใหเกดการปนเปอนของซลเนยมในแมนาบางปะกงนน ควรมการตรวจสอบอยางเปนระบบและมหลกการทถกตองเปนทยอมรบของทกฝาย

2. ศกษาปจจยทมผลตอการเปลยนแปลง และวธการควบคมปรมาณของซลเนยมทเหมาะสมสาหรบพนทลมนาบางปะกง เพอกาหนดเปนมาตรการสาหรบทกองคกรและประชาชนในพนทนาไปปฏบต และเฝาระวงไมใหมการปนเปอนของซลเนยมเพมขน สาหรบการลดผลกระทบจากการปนเปอนของซลเนยม จากการศกษาของ Denis et al. (1997) ม 2 สวนทตองกระทาควบคกน คอ การคนหาจลนทรยในทองถนชนดทสามารถลดปรมาณซลเนยมแลวนาไปใชในระบบบาบดของโรงงานในพนท เชนจลนทรย Shewanella putrefaciens, Bacillus brevis และ Cellulomonas biazotea สามารถเปลยน SE(IV+) ซงเปนสถานะทไมคงตวสามารถละลายอยในนาและแพรเขาสรางกายของสตวนาได ใหเปน Se(0) ซงเปนสถานะทคงท ไมเคลอนยายแพรไปสสตวนา และศกษาปจจยทมผลตอความเขมขนของซลเนยมในตะกอนดน เพอควบคมการเปลยนแปลงของซลเนยมใหอยขอบเขต เชนการแพรกระจายของสตวหนาดนตามระดบความลกของดนตะกอน ซงการเจาะการเคลอนของสตวเหลานในดนตะกอนทาใหเกดการไหลเวยนของนา ดนทอยในระดบความลกตาง ๆ อยในสภาพ oxidize หากมซลเนยมสะสมอย กจะอยในสภาพคงทไมแพรไปสนาและสตวนา

3. ใหการศกษาแกประชาชนอยางตอเนองและสมาเสมอ ในเรองพษของซลเนยมและโลหะหนกทมตอสขภาพอนามย และการปนเปอนในสงมชวตชนดอน ๆ ซงในปจจบนประชาชนในลมนาบางปะกงมการตนตวในเรองเหลาน ดงเชนในป 2550 ประชาชนใน 2 จงหวด จาก อ.บางปะกง อ.บานโพธ จ.ฉะเชงเทรา และ อ.พานทอง จ.ชลบร จานวนประมาณ 10,000 คน รวมกนชมนมคดคาน การกอสรางโรงไฟฟาถานหน กาลงผลต 700 เมกะวตต ต.เขาดน อ.บางปะกง จ.ฉะเชงเทรา โดยหลกเลยงไมเปดเวทรบฟงความเหนจากชาวบาน (สานกขาวชาวบาน, 2550; OK nation, 2550; GULFnews, 2550)

4. ควรมการศกษาโลหะหนกชนดอน ๆ ทอาจมผลกระทบกบสตวนา และประชาชนในพนทลมนาบางปะกง เพมเตม

ในการศกษาครงนมขอจากดดานงบประมาณสาหรบการวเคราะหคาโลหะหนก การเกบตวอยางดน ปลานล และปลากดอก จงทาไดเพยงจดละ 1 ตวอยาง ดงนนการศกษาครงตอไปสมควรทจะตองกาหนดชนดของโลหะหนกทมผลกระทบในลาดบตน ๆ และแผนการเกบตวอยางใหมจานวนซาของขอมลในแตละจดสารวจเพม เพอใหไดขอมลทสามารถวเคราะหผลกระทบไดชดเจนยงขน

สานก



22

เอกสารอางอง

กรมชลประทาน. 2546. 16 ลมนาบางปะกง. โครงการศกษาเพอทาแผนหลกรองรบการพฒนาแหลงนาและปรบปรงโครงการชลประทาน, กรมชลประทาน. http://kromchol.rid.go.th/lproject/2010/ index. php/-25-/95-16-. (วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554)

กรมทรพยากรนา. 2550. ขอมลลมนาบางปะกง. สวนประสานและบรหารจดการลมนาบางปะกง, สานกงานทรพยากรนาภาค 6, กรมทรพยากรนา, กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. http:// intranet.dwr.go.th/wrro6/5bangpakong/other_page/aboutbasin.php

(วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554)

กรมพฒนาทดน. 2554. ชดดนบางปะกง. ดนของประเทศไทย, สานกสารวจดนและวางแผนการใชทดน, กรมพฒนาทดน. http://www.osl101.ldd.go.th/thaisoils_museum/pf_desc/central

/Bpg.htm. (วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554)

กรมพฒนาทดน. ตดตอสวนตว. สภาพการใชทดนบรเวณลมนาบางปะกง 2553-54. สวนวเคราะหสภาพ

การใชทดน, สานกนโยบายและแผนการใชทดน, กรมพฒนาทดน. กรงเทพฯ.

การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. 2552. นคมอตสาหกรรมในประเทศไทย .www.ieat.go.th. http://www.ieat.go.th/ieat/index.php?option=com_content& view=article&id =76&Itemid=116&lang=th. (วนทสบคน 17 กมภาพนธ 2555).

ฉววรรณ สขมงคลรตน, ชลธศกด ชาวปากนา และ เกสศณย แทนนล. (กาลงจดทารายงาน). การประเมนสภาวะชนบทแบบมสวนรวมของชมชนในแมนาบางปะกง และแมนาปราจนบร

พรพรรณ พนาปวฒกล. 2549. โลหะหนก: ตวการปญหาสงแวดลอม, ฐานความรเรองความปลอดภยดานสารเคม. หนวยขอสนเทศวตถอนตรายและความปลอดภย, ศนยความเปนเลศแหงชาตดานการจดการสงแวดลอม และของเสยอนตราย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. http://www.chemtrack.org/ News-Detail.asp?TID=4&ID=7. (วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554)

ไมตร ดวงสวสด สนทนา ดวงสวสด จารวรรณ สมศร และ โยธน ลลานนท. 2526. การศกษาสภาพนเวศวทยาบรเวณปากแมนาบางปะกงและผลกระทบจากโรงงานไฟฟาบางปะกง ตอนท 1. เอกสารวชาการฉบบท 23. สถาบนประมงนาจดแหงชาต. กรมประมง. 92 หนา.

วรพงศ วฒพนธชย. 2536. อาหารปลา. ภาควชาวารชศาสตร, คณะวทยาศาสตร, มหาวทยาลยบรพา. ชลบร. 216 หนา.

สชาต ผงฉมพล และ ประสทธ นยมไทย. (กาลงจดทารายงาน). ความหลากหลาย ปรมาณ และการแพรกระจายของหอยนาจดในแมนาบางปะกงและแมนาปราจนบร.

สานกขาวชาวบาน. 2550. ชาวบาน 2 จงหวด ลงชอตานรฟ.ถานหนบางปะกง. http://www.peoplepress. in.th/archives/autopagev3/show_page.php? group_id=1&auto_id=8&topic_id=1717& topic_no=612&page=1&gaction=on. (วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554).

สานก



23

สานกงานอตสาหกรรมจงหวดฉะเชงเทรา. 2554. ขอมลทะเบยนโรงงานอตสาหกรรมจงหวดฉะเชงเทรา ณ วนท 8 เมษายน 2552. สานกงานอตสาหรรมจงหวดฉะเชงเทรา, กระทรวงอตสาหกรรม. http:// www.industry.go.th/ops/pio/chachoengsao/DocLib2/Forms/view.aspx. (วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554).

อรรถพล โลกตสถาพร สชาต ผงฉมพล และ จฑาทพย โลกตสถาพร. (กาลงจดทารายงาน). ชนด ปรมาณ และการแพรกระจายของสตวหนาดนในแมนาบางปะกงและแมนาปราจนบร.

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 1999 a. Top 20 Hazardous Substances. Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 1999 b. Toxicological Profile for Mercury (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2003. Toxicological Profile for Selenium (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2004. Toxicological Profile for Copper (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2005. Toxicological Profile for Zinc (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2007 a. 2007 CERCLA PRIORITY LIST OF HAZARDOUS SUBSTANCES THAT WILL BE THE SUBJECT OF TOXICOLOGICAL PROFILES AND SUPPORT DOCUMENT. Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2007 b. Toxicological Profile for Lead (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

สานก



24

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2008 a. Toxicological Profile for Cadmium (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2008 b. Toxicological Profile for Chromium (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). 2008 c. Toxicological Profile for Manganese (Draft for Public Comment). Atlanta, GA: U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Public Health Service. http://www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html. (Accessed December 9, 2011).

Analyst. 1994. Microwave Digestion for the Determination of Arsenic, Cadmium and Lead in Seafood Products by Inductively Coupled Plasma Atomic Emission and Mass Spectrometry. Analyst: Vol 119, P. 1683-1686. RSC Publishing. http://pubs.rsc.org/en/ content/ articlelanding/ 1994/an/an9941901683. (Accessed February 17, 2012).

Churthong, N. 2009. Iron content in paddy fields and correlation of Phytic acid with iron in rice grains: Implication for human health in KHAO YOI district, Phetchaburi province. Thesis, Graduate school, Kasetsart University. Bangkok. 132 pp.

Clarke, K.R. and R.M. Warwick. 1994. Change in Marine Community : an Approach to Statistical Analysis and Interpretation. Plymouth : Plymouth Marine Laboratory, UK. 144 pp.

Denis M. Nobbs, John P. Barford, Brett I. Carroll and Gregory M. Peters. 1997. An integrated investigation of anthropogenic selenium contamination in Lake Macquarie, NSW. Pure &Appl. Chem., Vol. 69(11), pp. 2387-2401. http://stage.iupac.org/publications/ pac/pdf/1997/pdf/6911x2387.pdf. (Accessed December 9, 2011).

GULFnews. 2550. รองอตลไทยลกไก ยนประมลโรงไฟฟา ไมมประชาพจารณ. http://www.gulfelectric. co.th/thai/popup_news.php?id=EN4mQI94v0nk51Va GBJEyOrih8y92V28UhyBp822v 76j48vCF5. (วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554).

IAEA. 2003. Trace Elements and Methylmercury in Fish Tissue. Reference sheet, Reference material IAEA-407. International Atomic Energy Agency, Analytical Quality Control Services. Vienna, Austria. http://nucleus.iaea.org/rpst/Documents/rs_iaea-407.pdf. (Accessed December 9, 2011).

สานก



25

Lemly, A. D. 1997. Ecosystem Recovery Following Selenium Contamination in a Freshwater Reservoir. ARTICLE NO. ES961515, Ecotoxicology and Environmental Safety 36, 275–281. http://www.mendeley.com/research/ecosystem-recovery-following-selenium-contamination-freshwater-reservoir/. (Accessed December 9, 2011).

OKnation. 2550 รายงานขาวความคบหนาตอตานโรงไฟฟาถานหนบานเขาดน. http://www.oknation.net /blog/print.php?id=140703. (วนทสบคน 9 ธนวาคม 2554).

Sierraclub Founded. 2009. Toxic Selenium: How Mountaintop Removal Coal Mining Threatens People & Streams. http://www.sierraclub.org/coal/downloads/ Seleniumfactsheet.pdf. (Accessed December 9, 2011).

USDA NRCS. 2000. Heavy Metal Soil Contamination. 334-844-4741 X-177, Soil Quality Urban Technical Note No. 3. Soil Quality Institute, United States Department of Agriculture, Natural Resources Conservation Service. Auburn, AL. http://www.aiswcd.org/ IUMPDF/appendix/u03.pdf. (Accessed December 9, 2011).

US EPA 3052. 1996. Microwave assisted acid digestion of siliceous and organically based matrices. U. S. Environmental Protection Agency. http://www.epa.gov/osw/hazard/ testmethods/sw846/pdfs/3052.pdf. (Accessed February 17, 2012).

US EPA. 2003 a. Ecological Soil Screening Level for Iron Interim Final. OSWER Directive 9285.7-69, Office of Solid Waste and Emergency Response, U. S. Environmental Protection Agency, Washington, DC. http://www.epa.gov/ecotox/ecossl/pdf/eco-ssl_iron.pdf. (Accessed December 9, 2011).

US EPA. 2003 b. Health Effects Support Document for Manganese. EPA 822-R-03-003, Health and Ecological Criteria Division, U.S. Environmental Protection Agency, Washington. www.epa.gov/safewater/ccl/pdf/manganese.pdf. (Accessed December 9, 2011).

สานก



17

ตารางผนวกท 1 ประเภทการใชทดนในเขตอาเภอทเปนทตงของจดสารวจในแมนาบางปะกง (ไร)

ประเภทการใชทดน บานสราง บางนาเปรยว คลองเขอน บางคลา เมองฉะเชงเทรา บานโพธ พนทรวม นาขาว 113,815 238,472 32,602 33,972 113,047 28,962 560,870 สถานทเพาะเลยงกง 34,486 15,425 12,723 45,030 22,565 21,513 151,742 สถานทเพาะเลยงปลา 37,155 10,877 3,350 14,525 29,114 41,551 136,572 ไมผล 1,523 12,503 5,766 24,367 11,853 2,464 58,476 หมบาน 10,901 11,153 670 7,510 17,541 7,618 55,393 แมนาลาคลอง,ทะเล 7,069 6,208 3,347 4,190 7,765 5,337 33,916 ไมละเมาะ 428 9,997 3,285 3,447 11,567 3,336 32,060 ไมยนตน 280 571 3,813 5,193 8,125 200 18,182 พนทลม 464 3,485 391 460 5,149 4,951 14,900 โรงงานอตสาหกรรม 2,447 2,239 - 855 5,499 3,334 14,374 สถานทราชการ 1,746 1,827 483 1,633 2,908 839 9,436 โรงเรอนเลยงสตวปก 435 879 157 895 1,781 1,948 6,095 ทงหญา 803 721 981 443 1,456 1,000 5,404 ถนน 519 1,014 164 813 1,436 861 4,807 พนทปาไม - - 448 852 997 1,908 4,205 เขตเมองและการคา - 27 - 1,086 2,835 - 3,948 สนามกอลฟ - 1,136 - 500 - 1,269 2,905 โรงเรอนเลยงสกร 206 52 - 1,900 252 104 2,514 สถานทเพาะเลยงกงและปลา 1,985 - - 485 - - 2,470 บอนาในไรนา - - 80 565 531 292 1,468 คลองชลประทาน 608 - - 120 108 534 1,370 พนทใชประโยชนดานอนๆ 198 297 114 683 1262 975 3,529 ทมา: กรมพฒนาทดน (ตดตอสวนตว)

ภาคผนวก

26

สานก

วจยแ

ละพฒ

นาปร

ะมงน

าจด

27

ตารางผนวกท 2 ดชนความหลากหลายของหอยนาจดและสตวหนาดนในแมนาบางปะกง

Principal Component

Scores

aดชนความหลากหลายของหอยนาจด

bดชนความหลากหลายของสตวหนาดน

จดสารวจท 1 บางแตน ธนวาคม 51 -5.19 2.26 1.63

จดสารวจท 1 บางแตน มนาคม 2552 -6.72 1.66 1.60

จดสารวจท 1 บางแตน มถนายน 2552 -4.96 1.29 1.06

จดสารวจท 2 บางคลา ธนวาคม 2551 -2.61 1.76 1.19

จดสารวจท 2 บางคลา มนาคม 2552 10.50 1.30 1.67

จดสารวจท 2 บางคลา มถนายน 2552 10.70 0.83 1.53

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ธนวาคม 2551 -14.10 0.50 1.42

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มนาคม 2552 3.76 1.01 1.53

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มถนายน 2552 -8.83 0.96 1.48

จดสารวจท 4 บานโพธ ธนวาคม 2551 -2.38 0.00 0.52

จดสารวจท 4 บานโพธ มนาคม 2552 3.75 1.69 0.00

จดสารวจท 4 บานโพธ มถนายน 2552 16.10 1.31 2.05 aสชาต และ ประสทธ (กาลงจดทารายงาน), bอรรถพล และคณะ (กาลงจดทารายงาน)

ตารางผนวกท 3 ความสมพนธแบบของปรมาณโลหะหนกในดนกบดชนความหลากหลายของหอยนาจดและสตวหนาดน

Spearman's rho ปรมาณโลหะหนกในดน ดชนความหลากหลายของหอยนาจด Correlation Coefficient 0.04 Sig. (2-tailed) 0.91 ดชนความหลากหลายของสตวหนาดน Correlation Coefficient 0.29 Sig. (2-tailed) 0.37

สานก



28

ตารางผนวกท 4 กลมขอมลปรมาณโลหะหนกในดน (มลลกรม/กโลกรม) แมนาบางปะกง ในเดอนธนวาคม 2551 มนาคม และ มถนายน 2552

เรยงตามผลการวเคราะห Cluster analysis ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) สงกะส (Zn) แมงกานส (Mn) ทองแดง (Cu) ซลเนยม (Se) เหลก (Fe)

จดสารวจท 1 บางแตน ธนวาคม 2551 6.89 <0.006 ND 17.09 16.49 517.08 ND 5.79 100092

จดสารวจท 1 บางแตน มนาคม 2552 5.66 0.13 <0.058 23.68 10.5 434.9 3.45 21.93 13085.52

จดสารวจท 1 บางแตน มถนายน 2552 9.14 0.002 0 29.94 48.34 526.72 8.55 1.52 24082.57

จดสารวจท 2 บางคลา ธนวาคม 2551 6.04 0.16 <0.058 14.96 21.64 645.49 ND 7.44 9737.73

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มถนายน 2552 5.57 0.07 0 14.72 36.31 361.99 6.74 6.41 11715.4

จดสารวจท 4 บานโพธ ธนวาคม 2551 4.94 0.35 ND 13.71 14.4 650.48 0.81 4.63 8799.17

เฉลยกลมท 1 6.37±1.50 <0.12 <0.03 19.02±6.45 24.61±14.68 522.78±114.01 4.89±3.44 7.95±7.14 27,918.73±35,783.73

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง มนาคม 2552 3.46 0.2 <0.058 11.71 5.83 969.98 23.08 22.65 6273.7

จดสารวจท 4 บานโพธ มนาคม 2552 5.91 0.1 <0.058 20.67 8.37 974.99 13.63 25.66 9875.94

เฉลยกลมท 2 4.69±1.73 0.15±0.07 <0.06 16.19±6.34 7.10±1.80 972.49±3.54 18.36±6.68 24.16±2.13 8,074.82±2,547.17

จดสารวจท 3 เขอนบางปะกง ธนวาคม 2551 4.91 0.31 <0.058 11.94 125.8 206.01 0.25 6.78 8136.94

เฉลยกลมท 3 4.91 0.31 <0.058 11.94 125.8 206.01 0.25 6.78 8136.94

จดสารวจท 2 บางคลา มนาคม 2552 5.26 0.21 <0.058 20.12 9.18 1455.52 8.62 21.93 10047.66

จดสารวจท 2 บางคลา มถนายน 2552 9.02 0.06 0 25.91 42.17 1498.82 8.88 2.58 20085.96

จดสารวจท 4 บานโพธ มถนายน 2552 9.57 0.03 0 28.44 42.41 1950.8 8.86 8.06 21175.19

เฉลยกลมท 4 7.95±2.35 0.10±0.10 <0.02 24.82±4.27 31.25±19.12 1,635.05±274.31 8.79±0.14 10.86±9.97 17,102.94±6,134.27

เฉลยรวม 6.36±1.92 <0.14 <0.03 19.41±6.39 31.79±33.27 849.40±535.26 8.29±6.62 11.28±8.93 20,258.98±25,778.58

28

สานก

วจยแ

ละพฒ

นาปร

ะมงน

าจด

29

คาขอบคณ

คณะผวจยไดรบความกรณาจาก ดร.วงศปฐม กมลรตน ผเชยวชาญดานความหลากหลายทางชวภาพดานการประมงนาจด สานกวจยและพฒนาประมงนาจด กรมประมง ทใหคาแนะนาการวเคราะหขอมลรายงานฉบบนใหสามารถสะทอนสภาพการณของโลหะหนกในแมนาบางปะกงไดชดเจน นอกจากน คณะผวจยยงไดรบความอนเคราะหขอมลการใชประโยชนทดนในพนทลมนาบางปะกงจาก ผ.อ. ศรพงษ อนทรมงคล ผอานวยการสานกนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน สาหรบประกอบการวจารณผลการศกษาโลหะหนกในครงน จนทาใหรายงานฉบบนดาเนนการไดสาเรจสมบรณ จงขอขอบพระคณมา ณ ทน

สานก

