�هرست٥االنبيآءقصص دمضامينو

�هرست دمضامينو االنبيآء دقصص

كتنهدمصنف لن�ه ته ۹................................................................حاالتوپه سويدى وارد چى آيتونو دهغو دآدمذكر كى ١٠.. ................................باره

آدم دحضرت دمكالم4 موسٰىذكر حضرت ٢٨...............................اودآدم دپيدايش باره په دى وارد چى احاديثو دهغه ٢٩..............................كىذكر

دآدم دزامنو قابيلقصه او دهابيل ٣٨...............................................يعنىدآدم زوىو�ات خپل دده وصيت ٤٥...............................تهشيثاو

٤٨.........................................................................................ادريسدنوح ٥٠.....................................................................................قصه

دنوح كى باره په خبرو Iو ديو ٧٨......................................................ذكردنوح ٧٨............................... .....................................................روژه

دنوحح ٧٩............................... .......................................................جدنوح تهوصيت زوى ٧٩..................................................................خپلدهود ٨١.............................. ......................................................قصه

دصالح دىقصه ثمود دبنى نبى ٩٣.....................................................چىدنبى دتيريدلو پرمPكبيان باندى الحجر وادى دتبوكپر كال په دثمود ١٠٤..........ى

الخليل دابراهيم ١٠٦.................................... ................................قصهدابراهيم دوقتمناظره سره ١١٩.......................................................دباچادابراهيم داهجرت او ته تهشام كورونو دمصر دده پهخليدل دده اوسيدل او

ك المقدس دبيت ١٢١............................................................................ىمPكهداسماعيل Iخهپيدايش هاجر[ بى ١٢٧.............................................دبى

دابراهيم دهجرت اسماعيلبيان تهاو مكى هاجر[ بى بى اواوكعبى دخانه ١٢٩..................................................................................جو_ول

داسماعيل دحالليدو ١٣٤............... ...........................................امتحانداسحاق ١٣٩............................... ...........................................پيدايش

كعب4 دخانه دجو_ولو ١٤٢..........................................................................بيانداهللا اهللاثنآء درسول ابراهيماو ١٤٧....................................باندىپر

كى جنت په دده ١٥٧.................................................................................محلدابراهيم ١٥٨.............................. ............................................اوصاف

�هرست٦االنبيآءقصص دمضامينودابراهيم كىو�ات باره په دعمر دده چى اقوאل هغه سويدىاو ١٥٩............ويلدابراهيم ١٦١.............................. ...............................................اوالد

دلوط ١٦١............................... ...................................................قصهدشعيب قوم دمدين ١٧٣ ................................................................قصه

١٨٤.......................................... ....................................دابراهيمنسلداسماعيل ١٨٥....... ....................................................................قصه

١٨٧.............................. ........................................................اسحاقچى Iه دهغه Iخهذكر كارونو دعجيبو كى داسرئيل ژوند په سويدى ١٩١.............واقع

دايوب ٢٢٢.............................. ..................................................قصهالكفل دذى دقصى ٢٢٨ .......................................................................بيان

سويدى هالك سره طور عام په چى امتونو دهغو ٢٣١........................................بيانالرس ٢٣١..........................................................................................اصحاب

٢٣٤.......................................................................................ديٰسدقومقصهديونس ٢٣٧ ................................................................................قصه

ديونس ٢٤٣ ............................................................................�ضيلتدموسٰى ٢٤٣........................................................... ....................قصه

دلnكر دهغه او د�رعون ٢٧٧...................................................................هالكتد�رعون هالكت تر وروسته كى اسرآئيلو دبنى باره په ٢٨٤..................................بيان

واقعا دهغو وهبيان سوى واقع كى مقام په دتيه چى ٢٩١......................................تودليدلو ٢٩٥....................................................لرهاهللادموسٰىغوoتنه

لره rليqى دعبادت ددوى دموسٰىقصه كى ناموجودوالى ٢٩٨ ..................پهاسرآئيلو دبنى دغوا ٣٠٩...........................................................................قصه

دموسٰى خضرقصه ٣١١ .........................................................اوالفتون ٣١٨..........................................................................................حديث

الزمانجو دقبة ٣٣٠..................................................................................._ولدموسٰى دقارون ٣٣٢...............................................................سرهقصهدموسٰى د�ضيلت دهغهبيان ٣٣٧...............................................دو�اتاو

دموسٰى ٣٤٢ .................................................................................حجدموسٰى دو�ات ٣٤٣ .....................................................................بياننون بن ديوشع ٣٤٦............................. ........................................نبوت

�هرست٧االنبيآءقصص دمضامينوالياس او دخضر ٣٥٣..................................................................قصه

دالياس ٣٦٧ ...............................................................................بيانو كى اسرائيلو بنى په دپيغمبرانو uلى ديو[ موسٰىبيان تر ٣٦٩ ...........روسته

دحزيقل ٣٧٠ ...............................................................................بيان٣٧١ .......................................................................................اليسع

دشمويل ٣٧٣..................................................... ........................قصهدداؤد ٣٧٧ ................................................................................قصهدداؤد ٣٨٤ ...............................................................................و�ات

دسليمان ٣٨٦..............................................................................قصهدسليمان دو�ات دباچهىبيان دده موده ٣٩٧..........................................او

ده نه معلومه صحيح ي4 زمانه او وختونه چى دنبيانو uلى ديو[ ٣٩٨....................بيانالمقدسورانيدل ٤٠٠..............................................................................دبيت

ددانيال ٤٠٧................................................................................بياندسردارانو كيدل راجمع او خرابيدلو تر وروسته المقدس دبيت دبنىجو_ول

كيدلو جال تر وروسته ٤١٠..................................................................اسرآئيلودعزيرقص ٤١١ ................................................................................ه

ديحيٰى او دزكريا ٤١٥ ................................................................قصهديحيٰى دقتل ٤٢١............ ...........................................................سبب

اهللا روح مريم بن دعيسٰى ٤٢٣....................................................................قصهدعيسٰى ٤٢٨............................................................................والدت

دى منزه نه داوالد تعالى اهللا چى خبرى دد[ ٤٣٧..............................................بياندپيدايش دتربيتدعيسٰىwاى دهغه كىاو كوچنيوالى ٤٤٣......................پهدنازليدلو Iخهبيان دآسمان كتابونو وختونهدIلورو دهغو ٤٤٦............................او

ددسترخوان ٤٥٤.....................................................................................بياندعيسٰى كولو دپورته تهبيان ٤٦١...................................................آسمان

دعيسٰى دصفت �ضآئلبيان دهغه ٤٦٦..................................................اواللحم دبيت دجو_ولو ٤٧٣.............................................................دقمامهاوبيان

محمد حضرت االنبيآء دخاتم ٤٧٣............................... ............................بياندنبى ٤٧٤ ......................................................................................عظمت

دحضر دحسن محمدبيان دهغهت مباركهاو ٤٧٥...................................حليه

�هرست٨االنبيآءقصص دمضامينواكرم دنبى ٤٧٧ ..............................................................................پيدايش

ورzدنبى ٤٧٧............................................................................دپيدايشدنبى دپيدايش دورwى ٤٧٧ ..................................................................بيان

رودلدنبى ٤٨١....................................................................................ت}دنبى دبركاتو ٤٨٢......................................... ......................................بيان

دنبى غ|يدو ژر دژر ٤٨٣ .......................................................................بياندنبى دمور دو�ات ٤٨٥ ........................................................................بيان

دنبى دنكاح سرهدخدبيان الكبرٰى ٤٨٦......................................................يجةدنبى دنبىتجارت سفر تهاو ٤٨٧.......................................................شامدنبى ٤٨٧........................................................................................اوالد

كعب4 دخانه تعمير ٤٨٨..............................................................................نوىكيدلنبى وركول زيرى دنبوت ٤٨٩.............................................................ته

دنبى بعثت عقيدهپر ديهوديانو ٤٩٠.....................................................باندىابتدآءدنبى ٤٩١..............................................................................دنبوت

دوحى ٤٩١...........................................................................................ابتدآءكريم دقرآن ٤٩٢......................................................................................نزول

ك{يدى قبول اسالم اول چى كومو كسان ٤٩٣..................................................هغهاعالن oكاره ٤٩٣................................................................................داسالم

دحبشى ٤٩٤.........................................................................................هجرةدمدينى ٤٩٥.........................................................................................هجرة

راتللدنبى ته منور[ ٤٩٦.................................................................مدين4بدر ٤٩٦..............................................................................................غزوه

الوداع دحجة ٤٩٧.....................................................................................بيانحج�آئشهعدحضرت ٤٩٨....................................................................مناسِך

پnتو٩االنبيآءقصص كندهار په

كتنهصاحبدمصنف لن�ه ته !وژوند

عاِلم، ستر يو ن{ داسالمى مصنف كتاب دى�قيه،دد[ مؤرخ او محدث، .مفسر،عمر، ي4 نوم دپالر او الفدآء، ابو ي4 كنيت الدين، عماد ي4 لقب اسماعيل، نوم اصلى دده

لرى شهرت uير سره نامه په كثير دابن پخپله دى او دى، كثير ي4 نوم .دنيكهعالقهدجند په كالل په دى،كىهجرى۷۰۱كى كالهزييدلى دوه ترپيدايش دده ي4 پالر

كالوروسته سو۷۰۳په و�ات كى .هجرىدى ليكلى الدين عماد وروستهIلورترد[چى)١(عالمه ي4كاله كله كالهچى شپ عمر

سرهوو ورور كى،دخپل شروع طلب دعلم ي4 هلته هم او وال_ى ته دمدمشق ي4په كى شقاو الرضى ابن مزى، حا�ظ عساكر، ابن امدى، اسحاق الزراد، ابن الحنفى، الشحنة دابن

وك{ه سماع دحديثو Iخه علماوو نامورو نورو شمير .يوورIخه ي4 تصينفات ول دهغه او كى تير وخت uير سره مزى دحا�ظ اونوم{ى واوريدل

ورك{ههم نكاح په لوره خپل ورته استاذ خپل )٢(.ي4عسقالنى حجر ابن ترد[ونوم:دى)٣(ليكلى�حا�ظ سو، مشغوله باندى احاديثو په _ى

متن په داحاديثو وليكىچى تفسير يو ي4 بيا او كى، پيدا مهارت پوره ي4 كى رجالو اوشروع كتاب غ uير يو ي4 كى احكامو په او دى، مشهوره باندى كثير ابن تفسير په چى

ي4 هغه خو البدايةپورهكى په چى وليكى كتاب غ يو ي4 كى تاريخ اوپه سو، نك{اىدى، مشهوره سره دنوموالنهاية كىواو ژوند خپل په دده تصنيفات دعالَم_ى ته واطرا�و

وه سوى .خپارهدرس په ژوند ول خپل اوهغه تصنيف تدريس، تمطالع، سره كى4 كالير په ۷۷۴ترIو

كى كىهجرى دمشق اوپه سو اوو�ات شيخ تهاستاذدخپل وIن تيمية )الصو�ية(دابنسو وسپارل خاوروته كى قبرستان .په

السيرة �ى الفصول والنهاية، البداية كثير، ابن تفسير Iخه تصنيفاتو دمشهور ،دنومو_ىدى نور او الصالح دابن الحديث علوم بغفرانه.مختصر وتغمده واسعة رمحة تعاىل اهللا رمحه

ولوونكى اال�غانى:را الحقانى احمد �محمد

)١

ج:وrوره). ذهب من اخبار �ى الذهب .۲۳۱ص۶جزء۳شذرات)

٢صفحه). او كتاب سوى ذكر .مخكى

)٣

الثام:وrوره). المئة اعيان �ى الكامنة ترجمةالدرر ، كثير:نة بن .اسماعيل

پnتو١٠االنبيآءقصص كندهار په

چى آيتونو دهغو سويدىذكر دآدموارد باره :كىپه

دىآيتپهاهللا �رمايلى أُخٰرى:كى تارةً كُمِرجخن وِمنها كُمِعيدن وِفيها اكُملَقْنخ )¢¢طه(ِمنهادىاهللانqهاودار الِْإنس:�رمايلى خلَقْنا لَقَدوٍنونسم حمٍإ ِمن صلْصاٍل ِمن والْجانَّ)٢٦(انَ

السموِم ناِر ِمن قَبلُ ِمن اهلَقْنٍإ)٢٧(خمح ِمن صلْصاٍل ِمن بشرا اِلقخ ِإنِّي ِللْملَاِئكَِة كبر قَالَ وِإذْر)٢٨(مسنوٍن ِمن ِفيِه تفَخنو هتيوس ساِجِدينفَِإذَا لَه فَقَعوا كُلُّهم)٢٩(وِحي الْملَاِئكَةُ دجفَسأَٰبِإ)٣٠(أَجمعونَ ِليسِإب الساِجِدينلَّا عم يكُونَ أَنْ مع)٣١(ى تكُونَ أَلَّا لَك ما ِليسِإب يا قَالَاِجِدينلَ)٣٢(السخ ِلبشٍر دجِلأَس أَكُن لَم مسنوٍنقَالَ حمٍإ ِمن صلْصاٍل ِمن ها)٣٣(قْتهِمن جرفَاخ قَالَِجيمر كالدِّيِن)٣٤(فَِإن يوِم ِإلَى اللَّعنةَ كلَيع ربِّ)٣٥(وِإنَّ ِإٰلقَالَ يبعثُونَفَأَنِظرِني يوِم قَالَ)٣٦(ى

فَِإنظَِريننالْم ِمن ِإٰل)٣٧(كي الْمعلُوِمى الْوقِْت الْأَرِض)٣٨(وِم ِفي ملَه نيِّنلَأُز أَغْويتِني ِبما ربِّ قَالَِعنيمأَج مهنلَأُغِْوي٣٩(و(هِمن كادِعب الْمخلَِصنيِإلَّا ٰه)٤٠(م مستِقيمقَالَ لَيع ِصراطٌ ِإنَّ)٤١(ذَالَك سلَي الْغاِوينِعباِدي ِمن كعبات مِن ِإلَّا سلْطَانٌ ِهملَي٤٢(ع(ِعنيمأَج مهِعدولَم منهج لَها)٤٣(وِإنَّ

ومقْسم جزٌء مهِمن باٍب ِلكُلِّ أَبواٍب .)۲۴،۴۴الحجر()٤٤(سبعةُدىاهللادارنqهاو ِللْملَا:�رمايلى قُلْنا الِْجنِّوِإذْ ِمن كَانَ ِليسِإب ِإلَّا فَسجدوا مِلَآد اسجدوا ِئكَِة

بدلًا ِللظَّاِلِمني ِبئْس ودع لَكُم مهو دوِني ِمن أَوِلياَء هتذُرِّيو هِخذُونتأَفَت ربِِّه أَمِر نع ق۰¢الكهف(فَفَس(دىاهللادارنqهاو عِظيمقُلْ:�رمايلى نبأٌ وونَ)٦٧(هِرضعم هنع متِعلٍْم)٦٨(أَن ِمن ِلي كَانَ ما

يختِصمونَ ِإذْ الْأَعلَى مِبني)٦٩(ِبالْملَِإ ِذيرن أَنا أَنما ِإلَّا ِإلَي يوحى ِإنِّي)٧٠(ِإنْ ِللْملَاِئكَِة كبر قَالَ ِإذِْم بشرا اِلقِطٍنيخ ٧١(ن(اِجِدينس لَه فَقَعوا روِحي ِمن ِفيِه تفَخنو هتيوس الْملَاِئكَةُ)٧٢(فَِإذَا دجفَسأَجمعونَ م٧٣(كُلُّه(الْكَاِفِرين ِمن وكَانَ ركْبتاس ِليسِإب ِلم)٧٤(ِإلَّا دجست أَنْ كعنم ما ِليسِإب يا اقَالَ

اِلنيالْع ِمن تكُن أَم تركْبتأَس يدِبي لَقْتِطٍني)٧٥(خ ِمن هلَقْتخو ناٍر ِمن خلَقْتِني هِمن ريخ أَنا )٧٦(قَالَِجيمر كفَِإن ِمنها جرفَاخ الدِّيِن)٧٧(قَالَ يوِم ِإلَى لَعنِتي كلَيع ر)٧٨(وِإنَّ يوِمقَالَ ِإلَى فَأَنِظرِني بِّ

الْمنظَِرين)٧٩(يبعثُونَ ِمن كفَِإن الْمعلُوِم)٨٠(قَالَ الْوقِْت يوِم لَأُغِْوينهم)٨١(ِإلَى ِتكفَِبِعز قَالَِعنيم٨٢(أَج(لَِصنيخالْم مهِمن كادِعب والْح)٨٣(ِإلَّا قفَالْح أَقُولُقَالَ ٨٤(ق(نِممو كِمن منهج لَأَملَأَنَّ

ِعنيمأَج مهِمن كِبع٨٥(ت(كَلِِّفنيتالْم ِمن أَنا وما أَجٍر ِمن علَيِه أَلُكُمأَس ما ِذكْر)٨٦(قُلْ ِإلَّا وه ِإنْالَِمنيِحٍني)٨٧(ِللْع دعب أَهبن نلَمعلَت۴۷،۸۸ص،()٨٨(و.(

پnتو١١االنبيآءقصص كندهار پهق داكمه ذكرده كى آياتونو دى په چى راولودمختلفصه Iخه كريم دقرآن سوىwايونو ه

دىده اوپه تفسيرونوكى، په دى ك{ى بحث كوو)١(مو¤ ذكر مضمون مو¤ اودلته كىدااآيتدهريو اوذكرچى كوى داللت باندى Iه په دنبىيت چى كوو هم احاديثو دهغو

نقل لرىIخه تعلق سره wاى اوددى خطابخبراهللاپسدى خپل په مالئكووركى سرهسره خپل قول دى په خِليفَةً:ته الْأَرِض ِفي جاِعلٌ سره)۳۰البقرة(ِإنِّي قول دى په وركى خبري4

پيدا چى Iخه ارادى دآدمدخپلى اوبياكول دكورنى اودهغه rرزولدى خليفه دىدوىدد كى مزكه اهللاپه هم بيان اْالَرِض:وكىى ٰلِئفخ لَكُمعج الَِّذى وه۱۴االنعام(و¢(،

دىاهللادارنqهاو اْالَرِض�رمايلى خلَفَآَء لُكُمعجيطريقه)۴۲النمل،(و په كى ي4 نوخبردآدم پيدائش په سره كولو نيت په يعنى دكورنىاودتنويه طريقى،دهغه داسى سرهپه

كارخبر ديوغ چى سو خبردوركول مخكى Iخه نوكيدو كيى، وك{هوركول پوoتنهداعتراض طريقه په نه دحكمت، اومعلومولو كولو دكشف دپاره دسوאل طريقه په مالئكو

دد چى Iخه وجى ددى اونه ووسره حسد Iه سره آدم دبنى ك{ىى توهم چى ركم Iه لكه وبعضو ويلدى مفسرينو هغو الدِّماَء:ىمفسرينو، ِفكسيو ِفيها فِْسدي نم ِفيها )۳۰البقرة(أَتجعلُ

تفسير په دى ويلى آيتقتاده ددا:كىددى چى Iخه ددى سويده معلومه Iخهخبره آدمپه دكارونومPكهمخكى دهغو اومالئكو وه پريان بهIخهكى هغوى چى وكى استدالل

كولمPكهپه �سادونه قسم قسم عمر.كى بن په�اوعبداهللا Iخه دآدم چى دى ويلىوي ديوبل پريانو مخكى كال پزرrونو دوى په نواهللا وى ك{ى توي4 دمالئكونى uله يوه سى

تهنووليله غا_و دسمندرونو وش{ل ي4 .دوى

لَك قَدِّسنو ِدكمِبح بِّحسن نحناهللا)۳۰البقره(و مالئكو ايعنى چى و�رمايل اهللاته كهىپيداچيرى ته كووداخل عبادت ستاسى نومو¤ وكى ستاعبادت چى دپاره ددى كوى

zاوور ك(شپه مو¤ اوپه هروخت ستايعنى كوىى يونه هي¦ .)نا�رمانى

تعلَمونَ لَا ما لَمأَع ِإنِّي هغه)۳۰البقره(قَالَ نهشورتميعنى باندى هغه په تاسى دى راجح چىيع پيداپوهيى، اوشهداء اوصديقين اوصالحين انبياء به Iخه آدمو بنى ددى .كيىنى

دآدماهللابيا شرا�ت ته مالئكو كى باندىپربيان �رمايلنودوى َآدم:وي4 لَّمعو

)١

سه). دمصنف!پوه والنهاية�چى البداية په هم او االنبيآء قصص كتاب د[ په هم دى، عادت نورو)تاريخ(دا اووايى داسى هلته نو كوى بحث باندى ايت يوه پر دى wاى كم چى دده، كى تفسير:كتابو په باندى آيت پرد[ مو¤

ي4 مراد او ك{يدى، بحث uولكى عمومى په سبا نن او ك{يدى تصنيف ده چى كم دى تفسير هغه Iخه تفسير دد[دى مشهوره كثير ابن تفسير په چى كيى پيدا هرwاى الحقانى.سره احمد �محمد

پnتو١٢االنبيآءقصص كندهار په

كُلَّها عباس)۳۱البقره(الْأَسماَء چى�ابن مراد:واي4 Iخه كمدنومونو په چى دى نومونه هغها لكهنساباندى كوى پيژندنه آس(نان نورانسان، اوداسى او©، غر، خر، اومجاهد،)،

ددياهللا:دىويلى نوم دى oوولى اويo4وولىاو،ورته دحيوانانو نومونه ورته دىنور اودداسى دمارغانو اوهمونومونه اوقتادهدارنqهشيانو جبير ابن سعيد دى ك{ى .قول

دى ويلى نومونهديo4وولى:اوربيع ورته اوعبددى چىمالئكو دى ويلى تههد:الرحمانچى دادى قول اوصحيح خپل دكورنى نومونه دى oوولى ي4:ي4 نومونهoوولى ته ده دى

اوكارونو .دذواتوذكر دلته اومسلم اوسعيدبخارى دهشام روايت دى داك{ى دقتادهدوا_هچى كوى نقل

I مالך ابن دانس كوى نقل هغه چى اهللاIخه رسول چى ي4خه مفهوم چى دى �رمايلىدى اهللا:داسى به zور په ووايىدقيامت به نودوى كى راول يودىمو¤زچىمومنان

اهللا چى وكى اوشفاعت سفارش ددىIوك كIخهتكليفمو¤ كى راحت نوآدم{په ىراسىبهته دحديث(�.دوى پورى آخره )تر

دا( چى دى حديث او¤د دىدذكريw4اىداuير نه مناسب دپاره ).كولودى ويلى بصرى اهللا:حسن وك{ه اراده چى دآدمكله مالئكونودپيدائش نه:وويلپيدا چى زمو¤ رب ي4كوىوو خبرمqرمخلوقيوبه ترينه به نومو¤ دىهسومبتالوو، په

امتحان(سره سره طريقى دى په باندى دوى په هم)وسويعنى قو، ِانْ(داهللادىلداسىنٰصِدِقي متنورو) كُن ذكراو مو¤ چى ركم Iه لكه ده نه داسى چى دى ىنوراوك{هويلى

ورلىتوجيهات ذكرري4 دىه ذكردا.ك{ى مو¤ نواقوאل كى تفسيرونو په دى دزيادتك{ىوكى رجوع هلته اهللا.دپاره بيانلرهبيامالئكو سرهپاكى قول دى په لَاقَاك{ه كانحبس لُوا

ِكيمالْح ِليمالْع تأَن كِإن علَّمتنا ما ِإلَّا لَنا علم)٣٢(ِعلْم دپاره زمو¤ نسته تالره ده پاكى يعنىتا چى هغه اودامqر دى راoوولى ته ِلَآدم:اهللادقولدمو¤ اسجدوا ِللْملَاِئكَِة قُلْنا وِإذْ

ِإلَّ الْكَاِفِرينفَسجدوا ِمن وكَانَ ركْبتاسو أَبى ِليسِإب پرد)٣٤(ا داهللا دطر�ه دى اكرام لوى آدماuيركله جوچىباندى پي4 ي4 اوروح سره قدرت خپل په اوبياnك_كى واچوى ي4ى

اهللارورل چى ركم Iه لكه ك{ى سجده په مالئكى دىه ونفَخ:�رمايلى هتيوس ِمنفَِإذَا ِفيِه تاِجِدينس لَه فَقَعوا دIلوردانو)٧٢:ص(روِحي سوه :آدمشرا�تونه

دآدم.۱ سرهپيدائش السونو خپلو .پهاچول.۲ روح كى هغه .اوپهسجدهكولامر.۳ په ته تهمالئكو ده .سره

پnتو١٣االنبيآءقصص كندهار پهآدم.۴ دشيانودنومونوتهoوول

رنqهلكه موسٰىIه دقيامتچى مالبه په zور آدمپه كى چىاالعلٰى وواي4 تهپالر( دانسانانو اهللاته ته السونوي4 خپلو پيداپه تاكىسره اوپه ي4 اچولىك{ى روح ي4

پ ي4 اوتاته ك{يدردى شيانوىسجده دولو نومونه دى oوولى ي4 اوتاته )١().مالئكىمحشردارنqهاوهم لكهاهل واي4 zور په دقيامت ورته رنqهIبه ذكره اووروستههسوچى

كيى ذكركول هم دآدم(به به كى دقيامت zور په اوموسٰىيعنى كوى بحث خل سرهكى wاى خپل په وروسته ذكربه دهغه چى كوى بحث هم ورسره ).سىرابهكىاهللادارنqهاو wاى بل په دى ثُم:�رمايلى اكُمنروص ثُم اكُملَقْنخ لَقَدلَاِئكَِةوِللْم قُلْنا

اِجِدينالس ِمن كُني لَم ِليسِإب ِإلَّا فَسجدوا مِلَآد أَنا)١١(اسجدوا قَالَ كترأَم ِإذْ دجست أَلَّا كعنم ما قَالَِطٍني ِمن هلَقْتخو ناٍر ِمن خلَقْتِني هِمن ريدىحس)۱۱،۱۲االعراف()١٢(خ ويلى بصرى )٢(ن

اود ابليس وكى وكىقياس ي4 قياس چى دى كس اوىاولنى س، ابن دى اوليويلى رينچا پهچى مqر اوسپو¤مى دلمر ك{ى ده نه rى اومابنده دى، ابليس هغه دى ك{ى قياس

ته wان ابليس چى دادى ددى مطلب جرير، ابن دى ك{ى نقل روايتونه دادوا_ه سره، قياسدمقا نظر اوآدميسىپه پيدايم Iخه داور زه چى oهدوكتل ورته wان Iخه، خاورى

دآدم سو دامر،Iخهoكاره دكيدلو سره Iخه كولو دسجدى سو تهنومنع مالئكو ولوده بياهم نودادسجدى راسى كى دنص مقابله په كله چى اوقياس وكى، باطلانكار قياساو عرف په �اسدبيا،سرهاعتباروى كىداقياس نفس خپل په uيرههمدى خاوره چى ولى

او واالoه داورمنفعت مقابل په دى اوركىشى اوپه سته اوحلم والى نرم كى خاوره په كىاوغ دى سوزل كى اور په نسته دهداشى تبيا.صه اهللاآدم پهه چى دى په وركى شرا�ت

واچوى روح Iخه روح دخپل پكnى اوبياي4 جو_كى ي4 السونو مالئكوخپلو امر اوبياي4دسجدى وكى .ته

رنqهلكه اهللاIه دىچى ِمن:�رمايلى صلْصاٍل ِمن بشرا اِلقخ ِإنِّي ِللْملَاِئكَِة كبر قَالَ وِإذْمسنوٍن ساِجِدين)٢٨(حمٍإ لَه فَقَعوا روِحي ِمن ِفيِه تفَخنو هتيوس الْملَاِئكَةُفَسجد)٢٩(فَِإذَا

)١

راسى). وروسته به تفصيل او تخريج حديث .دد[بصرى)۱( ا:حسن ادى ابى بن سعيد پبو دده پيدائش دى، البصرى يسار كاللحسن باندى۲۱ه دهجرت

دى دى تابعينودووسوى ،لو_و اودورعاوراIخه Iخه اودزهد Iخه دعلم �نونه، ول كى ده په وه جمعIخهاو بصرهدى.دعبادت داهل امام كالوووو په دى سوى و�ات كى زمانه خپله په وو عالم اويكتا

باندى۱۱۰ (وrوره،هـ االولياء: الحف۱۳۱\۲حلية تذكرة ص۷۱\۱اظ، الوا�يات البداية۱۰۹، هايةوالن،الذهب۲۴۸\۹ شذرات ،۱\۱۳۴.

پnتو١٤االنبيآءقصص كندهار په

أَجمعونَ م٣٠(كُلُّه(اِجِدينالس عم يكُونَ أَنْ أَبى ِليسِإب تكُونَ)٣١(ِإلَّا أَلَّا لَك ما ِليسِإب يا قَالَاِجِدينالس عوٍن)٣٢(منسم حمٍإ ِمن صلْصاٍل ِمن هلَقْتخ ِلبشٍر دجِلأَس أَكُن لَم قَالَ)٣٣(قَالَ

ِجيمر كفَِإن ِمنها جرالدِّيِن)٣٤(فَاخ يوِم ِإلَى اللَّعنةَ كلَيع .)¢۲۸،۳الحجر،()٣٥(وِإنَّداهللا دطر�ه قهر ددى ابليس سو وr®ىمستحق سپך هغه چى ولى اوهغهآدمIخه،بيانول اوعذرونه ك{ه ونه سجده ي4 لكهي4ته ك{ه رنشروع اهللاqهIه دىچى ك{ى بيان

كى االسراء سورت خلَقْت:په نِلم دجأَأَس قَالَ ِليسِإب ِإلَّا فَسجدوا مِلَآد اسجدوا ِللْملَاِئكَِة قُلْنا وِإذْالِْق)٦١(ِطينا يوِم ِإلَى أَخرتِن لَِئن لَيع تمكَر الَِّذي هذَا كتأَيأَر قَِليلًاقَالَ ِإلَّا هتذُرِّي ِنكَنتلَأَح )٦٢(يامِة

موفُورا جزاًء كُماؤزج منهج فَِإنَّ مهِمن كِبعت نفَم باذْه ِبصوِتك)٦٣(قَالَ مهِمن تطَعتاس مِن فِْززتاسواِركْهشو ِجِلكرو ِلكيِبخ ِهملَيع ِلبأَجاوورغُر ِإلَّا الشيطَانُ مهِعدي وما مهِعدو والْأَولَاِد الْأَمواِل ِفي م

وِكيلًا)٦٤( بِّكِبر وكَفَى سلْطَانٌ ِهملَيع لَك سلَي ِعباِدي ).¢۴۱،۴:االسراء()٦٥(ِإنَّدى كبرداهللاIخهدطاعتووتى اوپه اوعناداً سرهقصداً چىكولو Iخه خبرى ددى

اودا دى كول نه ددهسجده دطبع وو خيانت مqر وو ددهوك{هدهدكشولاورانه خباثت هغهداهللا ددهدطاعت چى ولى اورIخه چى وه خبيثه لكهاودىدىماده وو Iخه داور پيدا

رنqه دعائشىIه حديث كى مسلم په رسول�چى چى پيداذكردى دى، سوى�رمايلىمالئك اوپيدادى Iخه، دنور اوپيداى Iخه، داور پريان دى آدمسوى دى دهغهسوى

سو بيان صفت ي4 ته تاسى چى Iخه(Iخه دخاورى دى.)يعنى ويلى بصرى وو:حسن نهIخه دمالئكو حوشب.بالكلابليس شهربن دى دقبيلىدوودى:اوويلى هغهIخهپريانو

پر وكى �ساد دوى چى نوسركله باندى نووليدمزكى دمالئكو لnكر اهللا قتلل ي4 دوىي اوIه دسمنك{ه وش{ل خوش4 ده چى ابليس وو او ته، غا_ى نووك{اخالقىدرونو ه

د دى وخيژوىمالئكو ته آسمان سره دىwان وسونو امر كله بياچى كى، آسمان په سو پاتهددنياتهمالئكو آسمان وايىپه عباس ابن وو،دده:چىكى، عزازيل روايتنوم بل اوپه

وايى.دىذكر)الحارث(كى ددهالنقاش كنيه عباسووكردوسابو:چى ابن چى، :وايىديودى الجن[وو ي4 ته هغه چى Iخه دمالئكو اودىوuلى اوايه ددوى اشرف uيروو

دIلورو وه او Iخه ددوى كوونكى اهللابياواالنونوزرووعبادت كى شكلهددمسخهورIخنو جو_شيطان .سوه

دىاهللادارنqه �رمايلى كى اعراف سورة الْمستِقيمپه اطَكِصر ملَه لَأَقْعدنَّ أَغْويتِني فَِبما قَالَأَكْثَ)١٦( ِجدت ولَا اِئِلِهممش نعو اِنِهممأَي نعو لِْفِهمخ ِمنو ِديِهمأَي بيِن ِمن مهنلََآِتي ثُماِكِرينش مه١٧(ر(واي4)۱۶،۱۷االعراف،( دپريnي:ابليس سبب په زمايعنى الرودو په به كزه ينمnكى

پnتو١٥االنبيآءقصص كندهار پهدهر ته دوى به راwم او ته ددهپسهIخا_خخلqو چى وى هغه به اوكامياب وكى مخالفت

دده چى وى هغه به وكىبدبخته احمد.تابعدارى امام دى مو¤خبر:اوويلى دى تهراك{ىهغه القاسم بن خبروهاشم عبدويل ي4 نوم خپل چى ابوعقيل الثقفىوركى عقيل بن اهللا

ترسنددارنqههم،......دى دى سوى اهللابيان دىرسول ماوايىپورى دلىياورچىاهللا درسول �رمايلىدى چى هريI4خه په ته آدم بنى وى ناست شيطان يقينا يوىىدى

كى ذكري4دارنqه،الرى حديث دىول رنqهلكه(ك{ى پهIه سو بيان مخكى چىكى دابليس ك{ىاو).قباحتونو كمواختالف كى مالئكو هغه په مفسرينو امردى چى ته

وو سوى لكهىداولآيا.دسجدى بالعموم وى رنqهمالئكى پرIه كوىدىچى داللتآ دقرآناكثره دجمهوروياتونه داقول س.دى؟ دى په دمPيامراد مالئكى IهلكهدىكىرهIخهرنqه عباس دابن ي4 هغه چى Iخه دضحاك دطر�ه جرير ابن دى ك{ى داروايت چى

كوى اننقل كى قول دى اوپه مفسرين؟ بعضى هم Iه كه سويده وركوىقطاع ترجيح ته دىداولن ده واضحه داuيره اوپريمqر Iخه سياقاتو كوىو داللت هم داحديث باندى قول دى

دهاو(چى وك{ه مالئكوسجده دمPك(ددىته مالئكى ورIخيعنى مرادى داذكر)دىه دلتهاعلم واهللا دى سوى .دعموم

داهللا تهاوقول ِمنهاقَ(ابليس �َاهِبطْ (الَ (۱۳االعراف) ِمنها) جراُخ) دا)۱۸االعراف)پردل باندىيل خبره وروستهدىدى بيا وو كى آسمان په ابليس دكnتهچى وسو امر ورته

راوتل يعنى اوخروج وسوهكيدو ك{ىي4 حاصل ي4 سره عبادتونو په چى Iخه wاى دهغهبيا واخورIخوو دوجىيسته wاى دغه سو اودوجIخهل دىدكبر خپلIخه درب مخالفت

راوش{ل اونو rاره اوrناه ذليله ته مزكى وسو جنتآدماهللاكىامر په داوسيدلو تهدخ سرهكى Poى .پلى

دىاهللادارنqهاو فَس:�رمايلى مِلَآد اسجدوا ِللْملَاِئكَِة قُلْنا أَٰبوِإذْ ِليسِإب ِإلَّا فَقُلْنا)١١٦(ىجدوافَتشقَى الْجنِة ِمن يخِرجنكُما فَلَا ِجكوِلزو لَك ودع هذَا ِإنَّ مَآد لَك)١١٧(يا ولَاِإنَّ ِفيها وعجت أَلَّا

تضحى)١١٨(تعرى ولَا ِفيها تظْمأُ لَا كأَنا)۱۱۶،۱۱۹طٰه،()١١٩(و ددى دسياق ياتونواوبى بى چى دامعلوميى پيداحواIخه دآدممخكى دداخليدلو تهوIخهسويده جنت

معلوميىدا Iخه قول اسكُ:ددى مَآد يا الْجنةَ،نوقُلْنا كجوزو تتصريحأَن سره قول دى اوپهاودا يسار، بن اسحاق ددىك{يده ليكآيتظاهر صالحدى دابى السدى دى ك{ى حكايت ن

اوده Iخه دمره اوهغه Iخه عباس دابن هغه چى اوIخه Iخه مسعود uلىدابن ديوىدىهدصحاب ويلى دوى چى Iخه اهللاواو:وو دجيستى اوآدمابليس Iخه ي4نت

نوآدم كى يوازوردننه كى جنت په نوبه راكnينستى چى كله سو نوبيده اوسيدى سرى

پnتو١٦االنبيآءقصص كندهار پهپيدا اهللا چى وه Poه ي4 دپوoت}ته دده وه نوآدمك{ى پوoتنهورIخه، چىIخه وك{ه

ز چى وويل هغه ي4 Iوك نوآدمته يم Poه پيداوورتهه Iنqه ته چى ي4ويله ؟سوىور دآدمنودى مالئكو وك{ه نوپوoتنه پيداكى راحت ماته ته چى دپاره ددى ويله ته

چى وجى ددى چشددهIخه نوم ددى ولqيى اندازه نوآدمدىىدعلم حواء؟ و�رمايلكيى ويل ولى حواء ته دى چى وك{ه پوoتنه نوآدمبياي4 داو؟ چى wكه دژوندىويله

پيدا Iخه ماوذكر،سويدهشى دى داك{ى چى Iخه عباس دابن اسحاق ابن اپيدحمددچپه اودادآدم}پوoتسويده اوIخه دى دغوoى wاى اوپوست پهنرم ددى مصداقداهللا قول ذكردى ِمنها:دىكى لَقخو واِحدٍة نفٍْس ِمن لَقَكُمخ الَِّذي كُمبر اتقُوا اسالن أَيها ياوبثَّ وِنساًءزوجها كَِثريا ِرجالًا .)۱النساء(،ِمنهما

تعالٰىاوپر اهللا انشاء وروسته كوو بحث به باندى زائد،دى يوبل صحيحينوكى حديثاوپهدىذكر Iخه االشجعى دميسره هريرهدى دابى هغه Iخه حازم دابى كوى Iخهنقلاهللادچى اهللارسول رسول چى كوى نقل دىIخه خپلو(�رمايلى كوى نصيحت

دخير ته داPoو چى دچپهپيداولى اوuيرپوoت}سويده پوoت}كو¤Iخه په كىwاىد wاى تهى،لو_ سيدهچيرىكه چى پnت}وغوا_ى دا اوكهبههنوماتك{ى ك{ى همي4

نوك پريدى ي4 نوبههداسى سى خيرپسپاته په ته Poو خپلو كوى داوصيت لفظسره.دى)١(دبخارى

كى آيت دى په مفسرينو دى ك{ى ٰه(اواختالف تقْربا الشجرةَولَا دادرخته) ِذِه چى دى چاويلىاوسعيددانqورو عباس اوابن اووه هبيره بن اوجعده اوالشعبى جبير قيسمحمدبن بن

دصحاباو uله اويوه مسعود اوابن كى عباس دابن روايت په دىهالسدى ويلى چى:ووداrمان چى يهوديان ددى:چىوايىوهباووهدغنموكوى اونرمهميوه وه خوندوره uيرهتر .كوچووه

مالך دابى كوى نقل هغه چى Iخه حصين دابى سره كولو نقل په الثورى امام دى اوويلىٰه(Iخه تقْربا الشجرةَولَا دخ) ِذِه دادرخته اومارچى چوه كوى نقل Iخه دمجاهد جريج ىابن

Pدان اوريدادرخته اوجريج، قتاده دى ك{ى قول سره دى اوپه داوايىالعاليهابووه چىچا چى دى بوى كىداسى جنت اوپه كوى حاجت قضايى به نوهغه وكى خوراك Iخه ددى

نستهقضايى كول اواهللاودا.حاجت دى، اختالف نازك داuير ذكرهم ده نه ك{ىدرختهدا دهدIشىچى ذكرچيرىاوكهدرخته واىپه مصلحت زمو¤ كى درخته بهنواهللاددى

)١

كى،). بالنسآء الوصية باب ، النكاح كتاب په بخارى امام ك{يدى تخريج دد[ دى عليه متفق حديث ۱۸۶\۹داكى، بالنسآء الوصية باب الرضاع، كتاب په مسلم هريرة۸¢\۱۰او دابى روايت په ،.

پnتو١٧االنبيآءقصص كندهار پهته واىمو¤ راoوولى اختالف.دادرخته آدماوبل چى دى كى خبرى دى جنتپه كم چى

په اوكه وو كى آسمان داپه وو سوى داخل دامPكهته جمهور پهكى داجنت چى كوى قولمعلوميى Iخه آيت ددى دا چى ولى دى كى الْجنةَ(:آسمان كجوزو تأَن كُناس مَآد يا )وقُلْنا

آيت دى په اوالم اونهالف دى نه دپاره دعموم بلكدكى دى دپاره لفظى رجهمعهود عوددىاودا ته ذهنى معهود دموسٰىكيى قول اوهمدارنqه Iخه ماوى دجنت شرعا مستقردى

آدمzور په دقيامت دى(ته Iه اوwانوايستلوارپه Iخهمو¤ )١(وروسته)؟دجنتكالم oه روايت.وسىپربه دحديثاومسلم كى صحيح خپل په دى ك{ى دمالךنقلددهاالشجعى اونوم دIخه دى طارق بن Iخهىسعد دينار بن سلمه حازم دابى كوى نقل

هريره دابى كوى نقل هغه دحذيفهچى كوى نقل اوهغه Iخه دربعى مالך اوابى IخهولIخه اهللاوايىدوى رسول دىچى اهللا(�رمايلى ك{ى به ورzراول په دقيامت

نو خل بهول سىمومنان وoوول ورته به اوجنت سى آدم.ودرول به راسىنودوى تهپالوايىبهوورتهاو زمو¤ اى نوچى جنت، دپاره زمو¤ ك{ه خالص آدموايىوبهره ته دوى

را وه زماسايستونكىايانه خطا يوه حديث)٢(؟تاسى ول دى ك{ى بيان ي4 اوداسىuيراودا دىحديث الماوٰى جنت جنت دهغه چى خبرى دى په دى دليل .قوى

آدم چى دى ويلى كىي4چىاوبعضو جنت كم ووپه ك{ى ووهستوrن الخلدنه داجنتپ دى چى چnكولى وجى اوددى درختى، ددى خو_لو نه په وو سوى مكلف دى كnىپىىوو سوى راورIخاوبيابيده سوىه ابليسايستل دى ورغلى خواته اودده منا�ىاوداوو،

سىدد[دى الماوى جنت دادى او.چى Iخه كعب دابى دى سوى نقل بندعبدداقول اهللااو Iخه اوعباس Iخه منبه بن اودوهب Iخه عيينه ابن دخو©دسفيان دى ابناك{ى قول

په منذر)ارفالمع(قتيبه اوقاضى البلوبكى سعيد تاليفطن اوجال تفسيركى خپل په ىجو_ هم دىي4 ك{ى ي4 اوحكايت كى باره په ددى دى حنيفهك{ى اودهغهدابى Iخه

د دى ك{ى اونقل Iخه پهعبدابواداصحابو الرى خطيب بن الرزاى عمر بن محمد اهللا

)١

نژدىرابه). ته مخ حديث دد[ تخريج .سى)

٢والنار). الجنة صفة باب كى، الرقاق كتاب په بخارى دد[ ك{يدى دد[¢۶¢۶\۱۱تخريج مسلم ك{يدى اوتخريج

الشفاعة باب كى االيمان كتاب په ابراهيم۷۰،۷۱\۳حديث س} وال_ كار دد[ صاحب يم نه زه ،كله تهابراهيم ورسى دوى ورتچى نوهغه عيسٰىته وال_س} تاسى يم كارنه دد[ صاحب زه چى وايى تهه

عيسٰى ورسى دوى چى محمدكله ورسى دوى بيابه يم نه كار دد[ صاحب زه چى وايى ورته هغه نو تهنبى نو بهته اوبل وى وال_ ته طرف رسته به يو ته درواز[ دجنت وليى دوا_ه به اورحم امانت او سى وال_ به

ت طرف دبر·nناچپه دبجل} شان په تيريى Iخه ستاسى به س{ى اول نو آخرهاو........ه تر حديث پاته uول همداسويدى بيان .بورى

پnتو١٨االنبيآءقصص كندهار پهمس اودابى Iخه البلخى القاسم دابى كى خپل دتفسير دى ك{ى اونقل Iخه االصبهانى الم

دمعتزل كى خپل تفسير په وقرطبى اوه Iخه ودقدريو اوداه Iخه دتوراتو دى نص قولچا چى دخالف اوحكايت دى كى ديهودو الس په چى هغوىهغه كى مسئله دى په دى ك{ى

دىدغه اوابوابو(:علماء كى والنحل الملل په حزم بن خپمحمد په عطيه بن لمحمدداولن دى ك{ى ي4 اوحكايت كى خپل تفسير په الرمانى عيسٰى اوابو جمهورويتفسيركى و

تفسير په الماوردى اوالقاضى الراغب القاسم اوابو دوىIخه، دى ويلى چى كى :خپلجنتاو هغه په دى آدمكىاختالف پرچى دى اوسيدلى پكnى قولينواوحوا يودوو

داجنت چى دادى اقول صرفالخلدوو تعالٰى اهللا داجنت چى دادى قول دوا_ووددودوهم ىا جنت وو اونه وو االبتالء دار اودا وو جو_ك{ى الجزاءدپاره دار وو سوى rرwول چى لخلد

پهاوبعضو اوكه وو كى آسمان په داجنت چى دى ك{ى اختالف كى خبره دى په علماءدامPكه چى دادى يوقول دوىكى، چى ولى وو كى آسمان پپه چىكته دى سوى ويل nى

س اوكnته Iخه ددى ذكر)اهبت(ى كى قرآن په ورته اولفظ دى دحسن داقول دى سوىداپه چى دادى قول اهللامPكهدوهم چى wكه وو امتحانكى باندى دوى په كى هغه په

او ددرختى خو_لو دنه دى داداك{ى وو او دى يحيٰى دابن داهللاتروروستهقول امردسجدىابل ته داووآدمويس بالصواب اعلم واهللا كالمالكته سو متضمن ددوى م

در په اوددوى سره اقوالو پهو دى متوقف دوى چى سوه معلومه داسى Iخه اقوالو ددىاو كى مسئله دىدى په تفسيركى خپل په كوى حكايت الرازى عبداهللا Iخه وجى ددى

اقوאل Iلور باندى دادى:مسئلى چدرى ذكرك{هكم مخكى مو¤ اوى دى وقف ي4 اوIلورمدى كى آسمان په جنت دهغه چى قول ددى دى ك{ى حكايت الجباي4 على جنتخوابى

او دى نه يوالماوٰى ثانى دقول اصحاب دى ك{ى دىوارد الزمى جواب دهغه چى سوאلاهللا چى نسته شך چى دى ويلى ددوى چى كله ابليس دسجدىىپريnووى سو منع

Iاو وخه، وامري4 اودارته Iخه دجنت سره وتلو په امركى داوامروخبره دى وشرعينه وهمخالفتIخ ددى چى سره حيثت دى په بلكه ددىامردايوهوسى، نه چى دى قدرى

ممانعت ي4 اونه سى كيداى اهللاو.مخالفت وجى دىددى مذُُءوما:�رمايلى ِمنها جراُخدىاهللادارنqهاوهم)۱۸\العرافا(مدحورا تتكَبر:�رمايلى اَنْ لَك ـُونُ يك فَما ِمنها فَاهِبطْ

دى،)۱۳\االعراف(ِفيها �رمايلى ي4 كى wاى بل رِجيم:اوپه كفَِان ِمنها جر۳۴\الحجر(فَاخ(يا ته جنت دى راجع نواوضمير ته منزل ياددى ته Iآسمان داددى ددخه چى همعلوميى

پ وو نه باندىرقدرت مكان دوىهغهخپل سو وش{ل Iخه دهغه چى دظاهروايىمكاند وسوسهخوIخهآيتدسياقاتو ابليس دى چى آدموراچولىدامعلوميى اوه آيتدوته

پnتو١٩االنبيآءقصص كندهار پهآدمداخوIخه وه ك{ى وسوسه ابليس دى چى ورتهمعلوميى دى ك{ى ي4 اوخطاب ته

سر قول دى يبلَى:هپه لَا وملٍْك الْخلِْد شجرِة علَى لُّكأَد سره،)۱۲۰\طٰه(هلْ قول دى ما:اوپهاِلِدينالْخ ِمن تكُونا أَو ملَكَيِن تكُونا أَنْ ِإلَّا الشجرِة هِذِه نع ربكُما لَكُما)٢٠(نهاكُما ِإنِّي وقَاسمهما

النا لَِمنوٍر)٢١(ِصِحنيرِبغ ددوىoكارهاودا)۲۰،۲۲\االعراف(فَدلَّاهما ابليس چى ده خبرهد په ووسره كى wاى سره.غه طريقى دى په Iخه سوאل ددى دى ك{ى جواب چى:دوى

د چى ده نه دمروردوىديدىممتنع طريقى په وى كى جنت په داچىسره مطلب يعنى سرهدودا دوى په به اوراابليس تيريدى باندى پها_و ورسره مستقل چى وه نه داسى تيريدى

وسوسه به ابليس اودى وو پروت كى داچورجنت په حالاسوله دىچكىى دروازىى په بهوال اوپركى Iخه دآسمان الندى يابه وو نظر_ وا_و درى اعتراضدى باندى .دىيو

ن حجت چى مقالىياوهغه ددى اصحاب سره هغه په دى دى:ولى ك{ى ي4 روايت چى هغهبنعبد دحماد كوى نقل هغه چى Iخه خالد بن دهديه كى الزيادات په احمد االمام ابن اهللا

ضمر بن ديحيٰى كوى نقل هغه چى Iخه بصرى اودحسن Iخه دحميد هغه Iخه ةسلمهد Iخه كعب بن دابى كوى نقل اوهغه Iخه دآدمىالسعدى چى كله چى دمر¹وايى

پوره نووخت وسو ز_ه ي4 ته غنچى دانqورو دجنت نو ددهسو زوى دوال_ى تچى انqوره هاىپسراو_ى wى چيرته وويل ورته مالئكو وك{ه ترينه ي4 نوپوoتنه مالئكه ده وليده

دآدم مالئكواوالده نودى دى سوى ته انqورو ز_ه دپالر زمو¤ چى وويل ورته نودوىوال_س بيرته چى وويل كفىورته وكىهغه رادايت بيرته دوى چى كله ستاسى نوغپالر له

اوبيا وو ك{ى قبض روح مالئكو ي4 Iخه آدمدپالر مالئكو وركى اوغسل تهاوي4خوشبوي4 ولqوله اوبياورباندى وركى، كفن لمون¼جبرائيلبياي4 پردجنازىاو وويوركى او كى د�ن بياي4 وى وال_ى هم مالئكى نورى ورپسى دىوروسته مالئكو لدآدم كىتهاوال م{ى په دى سنت داستاسى وروسته،)١(چى حديث سى اوذكربه

دآدم به ددى الفاظ اوپوره سره بيانيىددسند ذكرسره چوايىنودوى.و�ات ىريكههغه كيده نه دآدمرسيدل چى ته وانqورو نه دپاره دطلب به نودوى كيدى ورته اىز_ه

نودا كوتلى پهداللت داجنت چى باندى خبرى دى په آسممPكهوى په نه وو كىكى .انuير پوهيىاواهللا قولوايىدوى.oه دى په الم الف چى دى كى خبرى دى په احتجاج چى

الْجنةَ(كىداهللا كجوزو تأَن كُناس مَآد ع)يا سوى بيان دى نه سىهدمخكى راجع چىنودا ته ذهنىهغه پوعده چى ده داهغه ليكن سياقرده مخكى دى ك{ى داللت باندى دى

)١

دىحدد[). روان را ته مخ بيان نور .ديث

پnتو٢٠االنبيآءقصص كندهار پهآدم چى ولى پهدكالم، دى اوبمPكهپيداسوى آسمانيباندى لو_سوى دى نه اوروسته

اود دىته چى وو دپاره ددى پهىپيداسوى خبردارىمPكهدى باندى دى اوپه وى كىاهللاورك سرهمالئكوى قول دى په ِفته جاِعلٌ خِليفَةًِإنِّي الْأَرِض دااوي چى دوى دى ويلى

داهللا الْجنِة:قول ابحأَص بلَونا كَما ماهنلَوب دپاره)۱۷\القلم(ِإنا دعموم الم الف كى دى پهپه چى هغه دى ذهنى معهود دادوا_ه بلكى ذكر، دى نه هم لفظى معهود اومخكى دى نه

سياق كوى داللت باندى هغههغه ذكر)باغ(چى چى ويلى اودوى كوىدى نه داللت دهبوطاهللا چى Iرنqه لكه Iخه، دآسمان نزول دىپه وبركَاٍت:�رمايلى ِمنا ِبسلَاٍم اهِبطْ وحن يا ِقيلَ

كعم نِمم أُمٍم وعلَى كلَينوح)۴۸\هود(عكهپهPوالم امروكىباندى ورته اهللا چى وو _وخيژى ته كnت} دىچى پهوىبركت ستاسره چى باندى خلqو هغو اوپر باندى پرتا

اوكnت} دى سپاره دىاهللادارنqهكى �رمايلى كى wاى بل ما:په لَكُم فَِإنَّ ِمصرا اهِبطُوامأَلْتهدااو).۴۱\البقره(سqدىرن �رمايلى ي4 كى wاى بل يه:په لَما ِمنها اهللاوِإنَّ خشيِة ِمن ِبطُ

او كى احاديثو داuيرپاوپه كى لغت كىدى،ه هغه په چى جنت هغه چى دى ويلى اودوىداسىهستوrنآدم Iخه مزكو دولو دى wاى لو_ هغه وو هغهمPكهسوى په چى وه

اوآرم جات اوميوه اوبوى درختى سايهكى دلمروركوونكى اوrرمايش مكان اوپرسكونب لكهرابربالكل رنqهوو اهللاIه دىچى أَ:�رمايلى لَك تعٰرِإنَّ ولَا ِفيها وعجت يعنىىلَّا

ستاپ باطن وى نه به لخوار خرو¤ه دى به اوظاهر سره والى پهابى وى سره،ل¾نه والىكأَنٰحوضت ولَا ِفيها تظْمأُ ذكرىلَا ي4 سرهنوبرابر دبل نعمت هريو دى پهك{ى ددوا_و چى ولى

سته عالقه كى تهپسمين¼ مزكى سختى سو راكnته Iخه درختى دهغه دخو_لو دوجىاو وه اوامتحانونه وه اومشقتونه وو والى ست{ى كى هغه په خلخچى وه اوبدل وى وارى

لكه سره داعمالو اعتبار اوپه سره اواخالق ددين اعتبار رنqهپه اهللاIه �رمايلىچىِحٍنيولَ:دى ِإلَى اعتمو قَرتسم الْأَرِض ِفي چى).۳۴\البقره(كُم Iخه ددى الزميى نه اودلته

ل كى آسمان په وه رنqههكدوى اهللاIه دىچى ِإسراِئيلَ:�رمايلى ِلبِني بعِدِه ِمن وقُلْناِجئْنا الَْآِخرِة دعو جاَء فَِإذَا ضالْأَر لَِفيفًااسكُنوا دىاو)۱۰۴\االسراء(ِبكُم په دوى چى ده oكاره

مqر وه آكى وهپه نه كى چى.سمان دى ويلى پراودا،اودوى ده نه تفريع دمنكرينوقول قولاوتال باندى اودو¤خ نستهدجنت هم كى من¼ په دوا_و ددى داهللاودازم فَأَزلَّهماقول

عنها Iخهالشيطَانُ دجنت ِفيِهيعنى كَانا ِمما راوفَأَخرجهما دهغهايعنى سوه ويخوشحالديستلاودهغه اوددIخه ته توب دست{ى كور Iخه اوداخواريانعاماتو شيطانته چى وجى ددى

پnتو٢١االنبيآءقصص كندهار پهدرخته دهغه كى ز_ونو په ك{ه oائسته په)وقَاسمهمآ(ورته واخستى ورته ي4 قسم يعنى

چى خبرى الناِصِحنيوقَاسمهما:دى لَِمن لَكُما لكهزِإنِّي يم خواه خير دپاره ستاسى رنqهه Iهدىچى ويلى كى آيت بل په ورته شجرِة:ي4 علَى لُّكأَد هلْ مَآد يا قَالَ الشيطَانُ ِإلَيِه سوسفَو

يبلَى لَا وملٍْك ابليسالْخلِْد آدمويعنى تتويله اٰيازه چى oه ونه كار داسى هغهاته چى يمدهميش سى حاصل تاته سره دى په چى دى Iخه درختى ددى اوهخوراك زندrى والى

چى وه خبره اوداسى وه خبره ددروغو قسم اودايو وى؟ ختميدونكى نه چى ملكيت داسىوه خالف Iخه مراد.داصل Iخه الخلد دشجرة چى دادى Iخه خبرى ددى اومقصد

درخت والى نودهميشدهميشه وسى خوراك Iخه ددى چى يعنى ده تههه انسان ژوند والىذكر احمد امام چى وى درخته هغه مراد Iخه درختى ددى چى سى اوكيداى سى حاصل

دى Iخ.ك{ى دشعبه كوى نقل هغه چى Iخه مهدى بن دعبدالرحمان كوى نقل احمد هامامدى Iخه الضحاك دابى كوى نقل ماوايىهغه دچى دااوريدلى هغههريرةبوى چى Iخه

اهللا درسول كوى يو:Iخهروايت الندى Iخه دهغه چى ده درخته يوه كى جنت په يقيناسى نه ختم به سايه نوددى وكى مزل كاله سل دخلدده:كس روايتدارنqهاو)١(دادرخته

غُ ددى دى تهوماچىدرنك{ى شعبه دهاياويله الخلد هغهداشجرة داو؟ چى )ياآ(دويلهپ تفردلفظ باندى دى په صاحب امام نسته، دىكnى .)٢(ك{ى

ددااو ِمناهللاقول علَيِهما يخِصفَاِن وطَِفقَا سوَآتهما لَهما تدب الشجرةَ ذَاقَا فَلَما ِبغروٍر فَدلَّاهماالْجنِة رنqهاولكهورِق اهللاIه پهچى دى كى�رمايلى طٰه لَهماسورة تدفَب ِمنها فَأَكَلَا

الْجنِة ورِق ِمن علَيِهما يخِصفَاِن وطَِفقَا داٰدماوحوا)۱۲۱طٰه،(سوَآتهما خوراكمخكى Iخهآدم حواپه بى بى دى اوهم وو وخو_هك{ى دادرخته اعلم.باندى باندى،واهللا دى اوپه

دامام حديث كيى دحمل چى يساركوىنقلىبخارى هغهدبشربن دعبداهللاIخه كوى نقلدى خبروايىIخه ته مو¤ اوهغهچى Iخه منبه بن دهمام كوى نقل هغه معمر، دى راك{ى

دابو كوى دىنقل چى Iخه اهللاهريره درسول كوى اهللانقل رسول چى �رمايلىIخهاسرائيلچيرىكه(دى ونبنى واه نه به نوغوoه چيراى اوكه سوى زخيره وىى نه ىاحواء

)١

مخلوقة). وانها الجنة صفة �ى جآء ما باب الخلق، بدء كتاب په ك{يدى بخارى تخريج حديث ۲¢۳۲\۶دد[كت په كىاومسلم نعيهما وصفة الجنة .۱۶۷\۱۷اب

)٢

ك{يدى). احمد امام تخريج حديث كوونكى¢¢۴\۲دد[ مزل يو چى ده درخته يوه كى جنت په سره، لفظ خپل پهالندى هغه يا۷۰تر يا۱۰۰كاله چى وايى حجاج ده، الخلد شجرة اودا نسى ختمه به سايه نودهغ4 وكى مزل كاله

ته شعبه وويله ما كاله، دالطيالسىسل اولفظ نسته پكnى لفظ دا چى وويل راته هغه ده الخلد شجرة درخته داالرا۴۷¢۲ح\۱۰ يسير شجرة الجنة �ى الخلدماه}ان شجرة وهى يقطعها ما عام مئة ظلها .�ى

پnتو٢٢االنبيآءقصص كندهار پهوهي¾كلهنو نه خيانت هم سرهابه خاوند دخپل Poى ك{ى ددىجاوتخري)١(ى

دعبدالرزاق دحديث Iخه Iخه)٢(دصحيحينو دهمام كوى نقل هغه چى دى سوى Iخهاوىداوبيا Iخه دابوهريره كوى معروفنقل بن دهارون احمد دى ك{ى ددى )٣(روايت

د اودنىIخه Iخه دوهب كوى اودىقل Iخه حارث وبن دعمر كوى دنقل يونسى ابىاود هريرهىIخه رجنو،Iخهدابى روايتونو دوا_و هريرهوددى ابى كيىع اوپه.ته

ذكر كى اوداتورات وه ويلى مار دخو_لو ددرختى ته حواء چى دى oكسوى uير وومار لىبىاوuير نووخو_له درلودى ي4 شكل آدمoائسته اوپه Iخه درختى دهغه حواء بى

دا هم ي4 ويلباندى داهم كى دى اوپه ذكرنسته دابليس كى تورات اوپه وخو_له درختهد چى دى كىوىسوى جنت په نودل¦دوا_ه دوا_وووه نوتى دانPرو پا¿ى سوى راو_ل ه

wان ي4 Iخه اوتدهغه ك{ى جو_ى كپ{ى ددارنqهه وو چى منبه بن وهب دى ىودويلىدد نور لباس ذكردودوا_و كى تورات په ددوى چى اوداIه باندى عورت په غلطى داول ى

اودوى خپلهدى يعىnكپداپه دى ك{ى تحريفwاى ي4 كى تورات په دىنى ولىك{ىديو نقل دبلهچى Iخه ژبى ديوى الىكالم پاته دى كارنه اسان دومره ته كالم داچىژبى

ب عربى په خپله په نويوس{ى باندى خپل دكتاب علم په لرى احاطه اونه پوهيى نه اندىاو دى سوى غلط كى ترجمه عربى په دوى Iخه وجى پددى Iخه uيرىددوى كnى

او لفظًا دى سوى پ.معناغلطيانى كريم دوىراوقرآن چى كوى داللت باندى خبرى ل¦دىوه س:نه ِليِريهما ِلباسهما عنهما ِزعنايَآِتِهمدپارهو كالم دبل وارديى .نودانه

كوى نقل هغه Iخه اسكاب بن الحسن بن دعلى كوى ي4 نقل چى بيانوى حديث حاتم ابىاوهغه Iخه دقتاده اوهغه Iخه عروه ابن دسعيد كوى نقل اوهغه Iخه عاصم بن دعلى

د Iخه كعب دابى اوهغه Iخه اهللاوايىىدحسن رسول دى �رمايلى خلقان:چى اهللانخل كانه الراس، شعر كثير طويالً رجالً �لماةآدم لباسه،سحوق، عنه سقط الشجرة ذاق

يشتد جعل عورته الى نظر �لما عورته، منه مابدا الجن�اول شجرة�ى شعره �اخذت ة،عزوجل الرحمٰن �ناداه ال،!آدميا:�نازعها، يارب، قال، الرحمٰن كالم سمع �لما تفر؟ منى

)٤(استحياءولٰكن

)١

وذريته). آدم خلق باب كى، االنبيآء كتاب په بخارى امام ك{يدى حديث دد[ ۳۳۳۰\۶تخريج)

٢عليه،). تعالىمتفق اهللا قول باب كى، االنبيآء كتاب په ك{يدى بخارى حديث دد[ ثلثين(تخريج موسى وواعدنابالنسآء۳۳۹۹\۶)ليلة الوصية باب كى، الرضاع كتاب په مسلم .۹¢\۱او

)٣

بالنسآء). الوصية باب كى، الرضاع كتاب په مسلم ك{يدى دد[ احمد۹¢\۱تخريج او ،۲\۳۴۹)

٤دا). ترجمه اهللا:دهدحديث اهللارسول چى دى آدم�رمايلى كى چىپيدا او¤د، س{ى uيردسري4يو

uيره چى درخته دخرما لكه داسى وه، وىوريnتان داره اوميوه Iخهجqه درختى سوى ك{ل دمنع ي4 چى =اوكله

پnتو٢٣االنبيآءقصص كندهار پهبن دمنهאل كوى نقل هغه چى Iخه ليلى دابى سره كولو نقل په دى �رمايلى الثورى اوامام

امع Iخه جبير ابن دسعيد كوى نقل هغه Iخه درو چى Iخه عباس دابن كوى نقل :وهغهالْجنِة ورِق ِمن علَيِهما يخِصفَاِن Iخدلتهوطَِفقَا دانPردهدپا¿ى پا¿ه مراد ابندد[اوه اسناد

اوrو دى صحيح ته داكىاعباس Iخهاخيچى كتابو داهل دى سوى د.ستل آيتاوظاهركوى دعموم .تقاضا

ذكر كوىاوروايت نقل هغه چى اسحاق، بن دمحمد دطر�ه عساكر ابن حا�ظ دى ك{ىكوى نقل هغه چى Iخه ذكوان ابن ابنددحسن دابى كوى نقل هغه چى Iخه بصرى حسن

دIكعب اهللاوايىىخه رسول دى �رمايلى آدموو(چى پالر شانستاسى پهاوياددرختى خورما، او¤ل۷۰دسحوق ي4 ورويشتى uيرو وو oكارهدوالى وو واال يnتو

كل واالوو، دهعورت سوه نوoكاره وك{ه غلطى ده چى دباندىه Iخه نودجنت ددى بدى تهنو اوآدمسو درخته يوه ورته سوه ترمخامخ اهللاراتندىي4 وكى ورته نواواز ونيوى،

اٰدمه اى تnتى Iخه زما آدمچى حيا؟ بلكى زماربه اى نه چى وويل ستاورته كومداهللا نا�رمانى يعنى دى ك{ى مى كم چى كارسره هغه په (Iخه دى)١) ك{ى روايت بياي4

عروبه ابن دسعيد دىدطريقى Iخه دقتاده كوى نقل هغه چى IخهIخه دحسن كوى نقلدىاودى Iخه ضمره بن ديحيٰى كوى دىنقل Iخه كعب ابن دابى كوى دنبىنقل كوى نقلاودا سره طريقى همدى په دىIخه روايت .صحيح

ذكر دطربياي4 دى الك{ى سليمان بن دخيثمه نقلىطرابليسيقى هغه چى كوىIخه،اود Iخه عبدالوهاب بن العسقالمحمد مرصا�ه بن Iخدابى دىنى چى بنه دآدم كوى نقل

I اياس اودىابى Iخه دسنان كوى نقل هغه چى دانسخه هغه Iخه دقتاده كوى Iخه�نقل

وكى= ي4نوخوراك چى كله سو، oكاره عورت Iخه دبدن ي4 اول ولويده، جامه دده Iخه وكتلدده ته عورت خپلاونو wغاستى كى جنت سوپ|يدىپه نژدى ته درختى يو[ چى كله وريnتان، دده درختى نوهغه ك{ى پ په wان چى

او ك{كراورIخهدهونيول كوىلش ايله نه درختى آدمهخوهغه اى چى تعالى اهللا وكى آواز ته نوده Iخهآيا!، زما تهآدم چى كله واوريداهللاتnتى، پ|يمخبرى دوجى دحياء ليكن نه، تnتم ربه، اى چى ويل وي4 نو .دى

الصحيحين على المستدرك په حاكم ك{يدى تخريح حديث چى۲۶۲\۲دد[ سره لفظ خپل په رجالً:كى كان آدم انر �لما الراس شعر كثير سحوق، نخلة كانه ، �انطلقماه}طويالً ذلך قبل يراها ال وكان عورته، له بدت الخطيئة

قالته ارسيلينى لها �قال الشجرة به �تعلقت الجنة �ى ربه:اربا وناداه قال بمرسلتך، آدم:لست قال،!يا تفر؟ امنىذهبى امام مqر سندا، دى صحيح حديث دا چى دى ويلى حاكم وروسته كولو نقل تر دحديث استحييتך، �يارب

پ دحديث سره دحاكم ي4 كى هغه په تلخيصك{يدى كم پرحاكم ك{ىچى ورسره دى نه موا�قت باندى صحت .ر)

١طبرى). ك{يدى تخريج كى�دد[ تفسير خپل ويلى،۱۸۸\۱په دى نه مر�وع ي4 ته اوحديث Iخه زيد دابن

ي4:السحوق معنى دا وى، rران uير رسيدل ته خرماوو دهغ4 او وى او¤ده uيره چى وايى ته درختى ابنعالمههغهكالجزرىاالثير النهايه ك{يدهپه ذكر .ى

پnتو٢٤االنبيآءقصص كندهار پهسره ترتيب ذكرسوى مخكى دى په هم .مر�وعا

لَيع يخِصفَاِن وطَِفقَا سوَآتهما لَهما تدب الشجرةَ ذَاقَا فَلَما ِبغروٍر وناداهمافَدلَّاهما الْجنِة ورِق ِمن ِهماِبنيم ودع لَكُما الشيطَانَ ِإنَّ لَكُما وأَقُلْ الشجرِة ِتلْكُما نع أَنهكُما أَلَم ظَلَمنا)٢٢(ربهما ربنا قَالَا

نكُونلَن وترحمنا لَنا ِفرغت لَم وِإنْ الْخاِسِرينأَنفُسنا ۲۲\۲۱االعراف()٢٣(ِمن(.آدم چى خبره دى په كوى داللت اوخپلهداقول وكى ي4 اوانابت وكnله توبه بيرته

اهللا ك{ه بيان ي4 اوداعاجزى كى، دغلطى ساعت په پهته چاهم چى دى يوعادت داسىپيدا كى دغلطىكىwان وخت په عاجزى اودآنوكىيعنى ددنيا �ائدهخردهغه به دپاره ت

ِحٍني.مندوى ِإلَى اعتمو قَرتسم الْأَرِض ِفي لَكُمو ودع ِلبعٍض كُمضعب اهِبطُوا دى)٢٤(قَالَ داخطاباوبعضىآدم ته اوابليس دكnتهوايىته وسو امر ته دوى سته، ورسره مارهم چى

حديث دى په دى سوى نيول اودليل Iخه دجنت چىكيدو وو سره ددوى مار چى سرهاهللا اهللارسول رسول وو امرسوى چى دى دمارانو،�رمايلى دوژلو او�رمايلىتهچى ر(دى ورwى دهغه Iخه دالس ددى سوى يوپاته نه سالم پهامو¤ ي4 مو¤ چى ايسى

يويnت ك{ى داهللا)١(ته قول اودارنqه ،كى طٰهٰ سورة ِمنها:په اهِبطَا بعضكُمقَالَ جِميعاودع آدم،ِلبعٍض دى امر تهدا اوابليس دآدمته حوآء سوه چااواوتابع او دابليس مار

دى ويلى سويدىدا سره دتثني4 صيغه په ته دوى امر دا سويدىچى ذكر چى Iرنqه لكه ،داهللا قول د[ ا:كىپه ِفي يحكُماِن ِإذْ وسلَيمانَ وداوداوكُنو الْقَوِم مغَن ِفيِه تفَشن ِإذْ لْحرِثاِهِدينش كِْمِهمكولِلح ذكر دوباره چى اوهرIه د، دى)اهبطوا(دلفظ كى البقرة سورة :په

ِحٍني ِإلَى اعتمو قَرتسم الْأَرِض ِفي لَكُمو ودع ِلبعٍض كُمضعب اهِبطُوا ربِِّهفَ)٣٦(وقُلْنا ِمن مَآد تلَقَّىِحيمالر ابوالت وه هِإن علَيِه ابفَت تِبع)٣٧(كَِلماٍت نفَم هدى ِمنِّي كُمنأِْتيي فَِإما جِميعا ِمنها اهِبطُوا قُلْنايحزنونَ مه ولَا ِهملَيع فوخ فَلَا ايد٣٨(ه(الَِّذينومه الناِر ابحأَص أُولَِئك ِبَآياِتنا وكَذَّبوا كَفَروا

خاِلدونَ البقرة)٣٩(ِفيها مرادكnته۳۶،۳۹، Iخه اهبطوا داول چى وايى مفسرين بعضى ،ددنياكيدل ته وآسمان Iخه دجنت ددوهمدى مراداو Iخه دىاهبطوا كيدل آسماندكnته

ته ومPكى دIخه ضعيف دا دوجىاو قول داولنى دادىى ِلبعٍض:چى كُمضعب اهِبطُوا وقُلْناِحٍني ِإلَى اعتمو قَرتسم الْأَرِض ِفي لَكُمو ودالبقرةع دا۳۶، چىپس خبرى پرد[ كوى داولداللت

)١

الحياة). قتل �ى باب االدب، كتاب په داؤد ابو ك{يدى تخريج حديث هريرة۲۴۸¢\۴دد[ دابى Iخه�دحديثك{يدى ذكر داهم ي4 كى سردد[ دى(اوپه نه Iخه زمو¤ هغه نو يوشى Iخه دد[ oووى پر[ احمد)اوچاچى او ،

كى تصنيف خپل په ك{يدى دا۲۴۷\۲ذكر دابى دلفظ شان هريرة۲۰¢\۲ؤدپه دابى .Iخه�دحديث

پnتو٢٥االنبيآءقصص كندهار پهمراد Iخه تهاهبطوا ددنيا مPكى دى كيدل دى.كnته ذكر مكرر دا چى دادى صحيح او

وىلفظًا يو چى هم Iه سويدىكه راوپس wلدهراو دىيوه مراد دا سره داول حكما سرهدوا_و دد[ وىچى دoمنى خپلوكى دىپه مراد دا سره ددوهم چىاو هغه ي4اهللاچى

كوىليىرا تابعدارى دهغه چى وىIوك كامياب به وكىاوچىهغه مخالفت دهغه نوچااوهغه وى، بخته اوبد ناكام كىبه حكيم قرآن په دى نظآئر uير لره اسبابو روايت.د[ او

چى وايى دى Iخه دمجاهد عساكر ابن ك{يدى ته:ذكر مالئكو دوو تعالى اهللا وكى امروباسى بىآدمچى بى Iخهاو توب همسايه دخپل جبرائيلينول.حواء كى تاجرى

اوميكائيل لخپل كيهم دىىرى داميل شان په چى تاج اوهغه Iخه، تندى دخپلسو وكآدمپهپيوست نوrمان Iانqه يوه تيآدمىپورى سزازىچى په وسوه

ك ي4 نوي كى سروركولو خپل نواهللالعفو:ي4اوويلى اياالعفو چى و�رمايل ورتهنوآدم پ|يى Iخه زمازما اى نه چى وويل كومورته حياء Iخه ستا بلكى سرداره

دحسان دىاوزاعى عطيه ابن ي4 نوم چى كوى نقل تيرآدم:Iخه كاله سل كى جنت پهاويا كى روايت بل اوپه وه ذكردىك{ى اوياپهاو،كاله ي4 پسى اوجنت دى ژ_لى كاله

دى ژ_لى كاله Iلويnت ي4 مر¹ په كوى.دwوى نقل حاتم اوابن عساكردى ابن راوى ددىد Iخه زرعه ابىىدابو بن دعثمان كوى دنقل Iخه دىشعبه Iخه دجرير كوىىنقل نقل

د Iخه دىدسعيد چى Iخه عباس دابن كوى دىهنقل آدم:ويلى دى سوى پهراكnته)دمىنوم)ناح په چى كى دىيwاى كى اوطائف دمكه چىاو.ن¼ دى نقل Iخه دحسن

په اوابليس كى جده په اوحواء كى هندوستان په دى سوى چى)دستميان(راكnته كىيوIو په Iخه اومادبصرى دى واقع كىرميله اصبهان رو،په ددى هم حاتم ك{ىاابن يت

آدم:وايىاوالسدى.دى دى سوى دهغهراكnته دى ك{ى اوراكnته كى هندوستان پهحجر دجنتسره دبوى دانه اويوه وكرىنوداIخهاسود درختىي4 Iخه نودهغه هندكى پهرا چى�عمردابناو.وكيدلواوبوى دى نقل آدم:Iخه دى سوى كىراكnته صفا په

مروهاو په دى.كىحواء نقل Iخه حاتم دابن هم دمعمراوعبدداروايت كوى نقل الرزاقهغه خبروايىIخه ماته هچى چى عوف دى دىراك{ى Iخه زهير بن دقسامه كوى نقل غه

�رماي4 هغه چى Iخه االشعرى موسٰى دابى كوى چى:نقل Iخهآدماهللاكله دجنتورلوليىراتهمزكى ي4 اوتوoه وoووله طريقه جو_ولو دهرشى ي4 ته ورك{هرنوهغه ه

نودا Iخه، دميوو دامتغيردجنت چى دادى �رق دى Iخه ميوو دهغه ستاسى كيىميوىمتغيراو نه كى.كيىهغه خپل مستدرك په دى ويلى اباخبر:اوحاكم ته مو¤ دى راك{ى

ب دبكر Iخه نضر بن احمد ابن دمحمد كوى نقل هغه چى بالويه، بنىن دمعاويه كوى نقل

پnتو٢٦االنبيآءقصص كندهار پهد Iخه دىعمر Iخه دزائده كوى دىنقل Iخه البجلى معاويه ابى دعماربن كوى ىنقل

د Iخه جبير دسعيدبن كوى عباسىنقل دى�دابن �رمايلى عباس ابن چى دى:Iخه نهآدمهستوrن دماپnسوى مqر كى جنت ترپه Iخه )١(.پورىهمازديqرين

دا دحديث كى مسلم صحيح دىاوپه Iخه داالعراج كوى نقل چى دابىلزهرى كوى نقلدهريره اهللاوايىىIخه رسول دى �رمايلى ور:zچى لمرoه كى هغه په چى

ده دجمعى zور دى آدم،راختلى كى دى دپه اوپه دى، داخلپيداسوى ته جنت zور غها دى دىسوى سوى رايستل zور دغه ذكردى)٢(وپه سره روايت بل په كى صحيح اوپه

قائميى( قيامت به كى دى د)اوپه Iخه مصعب بن دمحمد كوى نقل نقلىاواحمدد Iخه Iخهىداالوزاعى عمار ابى كوى كوىنقل نقل Iخهدى �روخ بن نقلدعبداهللا دى

هريرهكوى كوىIخهدابى نقل چدنبىدى دىIخه �رمايلى چى(ى هغه zور oههغ دهپه دجمعى zور دى راختلى لمر كى آدمه كى دى په ،د اوپه دى، غهپيداسوى

را zور هغه اوپه دى، سوى داخل ته جنت zهمور قيامت به zور هغه اوپه دى سوى ايستلهر)٣()قائميى سره دمسلم شرط عساكرIهپه ابن دى ك{ى نقل چى دى حديث هغه چى

چىدط Iخه البغوى القاسم دابى كوىريقى نقل Iخهدى الوركانى جعفر بن دىدمحمدكوى Iخهنقل ميسره بن كوىدسعيد نقل وايىIخهدانسدى دىدى �رمايلى چىاهللا آدم(رسول وو سوى دوا_هراكnته وى،ل¦اوحواء پا¿ى دجنت دوا_و په چى ،

اوپهنودآدم كnينسى چى تردى وسوه اوژ_اrرمى تنوايىسو حواء اى ته حواءrرمى دى زه جبرايلوراغن،ك{مه اوى كپ{ه، و_ه داامراورايى چى ته حواء وكى ي4

اوامر وoووله ورته ي4 اوطريقه چىي4وrن�ه ته آدم اهللاغونده،ي4واوكى رسول وويل او:آدمسو راكnته Iخه دجنت چى تردى سره دحواء كوله نه جماع دغلطىبه دوجى ه

Iخ كى،دهغه جنت په وه سوى ترينه چى ودارنqهاوه بهويله،ي4 كيده بيده چى به وه اوبي كى بطحاء په يوبه جالجال راغدوى چى تردى كى، wاى بل په به اوبل ورلديدى هرى

وجبرايل خپلي4اوورته وك{ه رات چى اوطريقهويل ته، Poى خپلى يعنى ته اهلو هم ي4 ي4دجماع چى كله ي4روoووله Iخه اوور رالى ورته نوجبرايل وكى رات ورته

پيداكى Iنqه دى اهل خپل چى وك{ه داحديثآدمپوoتنه صالحه چى وويل ورتهاودا منكردى، ددى كول اومر�وع دى Iخهغريب دبعضسلفو دكالم .دى

)١

كى). مستدرك په ك{يدى حاكم تخريج او۴۲¢\۲دد[ دشيخينو پرشرط صحيح حديث دا چى دى ي4 ويلى اوذهبى ك{يدى ورسره موا�قت او ك{ى، دى نه تخريج دد[ .هغوى

)٢

الجمعة). كتاب په ك{يدى مسلم تخريج .كى۱۴۱\۶دد[)

٣ذك). سره لفظ د[ په دمخكى ورz(ر په دجمع4 مqر قيامت قآئميى به ).نه

پnتو٢٧االنبيآءقصص كندهار پهميسره ابن دادىوايىاوسعيد هم البصرى:چى البكرى بخارىددى:ابوعمران كى باره په

دامنكر چى دى دى،ويلى نقلالحديث روايتونه داموضوعى چى دى ويلى حبان اوابنداپ|و چى دى ويلى عدى اوابن داموكوى، وىنكى كى تياره په امر ددى يعنى )١(.ردى

داهللادارنqهاو ه:قول هِإن علَيِه ابفَت كَِلماٍت ربِِّه ِمن مَآد الرِحيمفَتلَقَّى ابوالت ۳۷البقره(و(دا چى دى سوى دىويل ِمن:داقول نكُونلَن وترحمنا لَنا ِفرغت لَم وِإنْ أَنفُسنا ظَلَمنا ربنا قَالَا

اِسِرينبن،الْخ اودالربيع العاليه اودابى جبير ابن اودسيعد Iخه دمجاهد دى سوى اودانقلIخه Iخهانس معدن بن اودخالد Iخه كعب بن اودمحمد Iخه اودقتاده Iخه اودحسن

اودعبد Iخه الخراسانى حاتماودعطاء ابى دى اوويلى Iخه، اسلم زيدبن بن چى:الرحمٰند Iخه عروبه بن دسعيد كوى دىنقل Iخه دىدقتاده Iخه Iخهىدحسن كعب بن دابى

وايى اهللادى رسول دى �رمايلى آ(چى چىدمويله ته رب زما:خپل ربه اياچىاىوك{ اورجوع وكا¤م توبه چىمزه ددى رب وويل نو سم؟ داخل ته جنت دوباره به نوايازه تاته

ذكرنوبيا)!وه ي4 علَيِه:كىداقول ابفَت كَِلماٍت ربِِّه ِمن مَآد چى،فَتلَقَّى نجيح ابن دى اوويلىIخه دمجاهد كوى ي4 آد:نقل وهدامچى ويلى الالٰه(الفاظ سبحانךاالاللهم انت

خير انך �اغفرلى نفسى ظلمت انى رب الاله.الراحمينوبحمدك، سبحانךاالاللهم انتنفس ظلمت انى رب الرحيموبحمدك، التواب انت انך على �تب ذكرك{ىدارنqه)ى روايت

بن دعبدالرحمٰن دطريقى عساكر اوابن اوالبيهقى حاكم چىدى Iخه اسلم بن نقلزيد دىIخهكوى الخطاب دعمربن كوى نقل هغه Iخه نيكه دخپل كوى نقل هغه Iخه پالر دخپل

وايى اهللادى رسول دى �رمايلى آدم:چى وك{ه خطا چى ي4اهللادنوكله Iخهچى وكى زما:سوאل ربه ماته!اى ته چى باندى دمحمد حق په كوم سوאل Iخه ستا زه

وب چىنواهللاك{ى،خnنه وويل رنqهتاورته هغهوپيژندىIه ماخو داچى اوحال محمدپيداتراوسه دى؟پورى نه هم زما:وويلآدمك{ى ربه اوپهاى پيداك{ى؟ يم نه تازه آيا

ما اچولى؟ دى نه روح دى سرنوكىلو_ماكى كىخپل دعرش اطرا�و په چى ليدى ومىاال الالٰه وو سوى مليكل نوآدماهللا اهللا، رسول پوحمد زه چى اضا�تهو�رمايل چى سم

وى Iخه مخلوقاتو دولو اومحبوب rران تاته دابه مqر سوى دى نه نوم نواهللا.ددىرoتيا چى و�رمايل دمخلوقاتووايىورته شخصدى ترين محبوب داماته يقينا آدم، اى ته

نوما باندى ددى حق په وكى سوאل تامانه اوچه بIخه، چيرخدرته اوكه وك{ه محمدنهىnنه

)١

كى). العمال كنز په الهندى متقى عالمه دى ويلى همدارنqه او Iخه دانس عساكر ابن ك{يدى نقل روايت داكنز)۱۱¢۱۴۳\۶( بيان، دحديث دده وى كى تياره په يعنى مظلم دا چى دى ويلى عدى ابن چى سويدى ويل او ،

كىاو۶۷¢¢۳\۱۲العمال المنثور الدر په ويلى دى:سيوطى ضعيف دد[ ۱۳۸\۱سند

پnتو٢٨االنبيآءقصص كندهار پهواو نه نومابه پيدااى دادنياى يواوايىبيهقى)١(ك{ى باندىزچى دى په دى ك{ى والى ى

بعبد دىنالرحمٰن داضعيف Iخه وجى ددى اسلم بن .زيدداهللاشانپهآيتاودا قول فَغوى:دىدهغه هبر مَآد اجتباه)١٢١(وعصى ِهثُملَيع ابفَت هبر).۱۲۲\۱۲۱طٰه(،)١٢٢(وهدى

دمحاور� آدمذكر موسٰىاودحضرت دحضرتIخه دقتيبه سره كولو نقل په دى ويلى بخارى Iخهدىامام نجار بن دايوب كوى دىنقل

كوى Iخهنقل كثير بن كوىديحيٰى نقل Iخهددى سلمه كوىابى نقل هريرهدى دابىچى كوىIخه نقل اهللادى �رمايلىدرسول چى موسٰى(دىيI4خه كوى به بحث

نوموسٰىدآدم ورتهسره تاراوايىبه خپلهاچى په Iخه دجنت داخل دى يستلىاودا سره نو