0

درماناندازی راهکشوری طرح های اولیه بر گرفته از یافته

و ارزیابی نتایج دراز مدت آن (اپی تینك -تنتور اپیوم)آگونیست به کمك

مرکز ملی مطالعات اعتیاد

نگارش

دکتر آذرخش مکری

0931مهرماه

1

پروتکل درمان به کمك تنتور اپیوم

اپوی -تنتوور اپیووم )آگونیست به کمك درمان اندازی راهکشوری طرح های اولیه بر گرفته از یافته

و ارزیابی نتایج دراز مدت آن (تینك

:مقدمه

طي ،راي خواص مشابهدرمان نگهدارنده يعني جايگزين نمودن مصرف مواد مخدر غير مجاز مانند هروئين و ترياك با داروهاي دا

داروئي كه داراي خواص معين افيوني ،در اين روش .سه دهه اخير بصورت يكي از سنگ بناهاي عمده درمان اعتياد درآمده است

.پردازند گردد و بيماران بجاي مصرف مواد مخدر غير مجاز به مصرف اين مواد مي است بصورت كنترل شده به معتادان عرضه مي

بوپرنورفين ،(Methadone)توان از متادون اند مي از جمله داروهائي كه بعنوان درمان نگهدارنده از اقبال زيادي برخوردار شده

(Buprenorphine)، ال اي ام(LAAM )ويژگي هاي خاصي در تركيبات فوق وجود دارد .سولفات مورفين نام برد و

: وجوه مشترك زير اشاره كرد توان به در اينباره مي .جهت درمان نگهدارنده ساخته است كه آنها را كانديداي مناسبي

.خوراكي هستند يعني نيازي به تزريق ندارند .1

.خالص بوده و عاري از تركيبات فرعي با خواص نامشخص هستند .2

.طول اثر دراز مدت داشته لذا دفعات مصرف آنها كمتر است .3

تر بوده و احتمال مسموميت لذا تجويز راحت ،ص تري در مقايسه با هرويين و ترياك دارنددفع دقيق تر و مشخ جذب و .4

.كمتر است

از طرفي از آنجائيكه اين داروها بصورت كنترل شده و تحت نظر پزشك و در مراكز درماني عرضه مي گردند از تماس بيماران با

جايگزين نمودن مصرف مواد افيوني .ابستگي به مواد مخدر مي كاهدشبكه قاچاق كاسته و عوارض اجتماعي ، قضائي و اقتصادي و

اين تركيبات .كاهد هاي عرضه و قاچاق نيز مي با تركيبات داروئي باعث كاهش سود آوري عرضه مواد مخدر شده و از توسعه شبكه

ن براي تامين نياز خود به مواد مخدر مجبور به گردند لذا معتادا هاي موفق با يارانه باال و به قيمت اندك عرضه مي داروئي در برنامه

.شود هاي ضد اجتماعي جهت كسب درآمد نبوده و از عوارض اعتياد كاسته مي فعاليت

.در مجموع نكات مثبت فوق باعث شده كه درمانهاي نگهدارنده به اركان عمده درمان در كشورهاي پيشرفته تبديل گردد

.در صد اقدامات درماني اعتياد در راستتاي درمتان نگهدارنتده استت 57يرلند و سوئد بيش از بعنوان مثال در كشورهاي فرانسه، ا

در .درصتد استت 33تنها دو كشور اروپائي ايتاليا و يونان سهم درمان نگهدارنده از كتل درمانهتاي وابستتگي بته متواد افيتوني زيتر

درصد درمانهاي اعتياد به درمتان نگهدارنتده اختصتاص 57تا 73ن كشورهائي چون آ لمان، اسپانيا، هلند، اتريش و انگلستان نيز بي

.دارد

در .است در ميان درمانهاي نگهدارنده، درمان با متادون از قدمت بيشتري برخوردار بوده و در جهان نيز بصورتي فراگير تعبيه شده

اين درمان در .مان نگهدارنده با متادون هستندنفر تحت در 03333نفر و در آلمان 53333نفر، در اسپانيا 237333اياالت متحده

2

ميالدي طراحي شده است و تاكنون اثر بخشي آن در كاهش مصرف مواد مخدر، تزريق هروئين، رفتارهاي مجرمانته و 03 اوايل دهه

.به كرات به اثبات رسيده است HIVانتقال

درمانهاي نگهدارنده اضتافه گرديتد درمتان بتا بوپرنتورفين به مجموعه 03درمان ديگري كه در كنار درمان متادون در اواسط دهه

.است

مواد مخدر در كشتور، ازتعبيته درمتان سوءمصرف سال به 07تا 17با وجود ابتال باال و درصد قابل توجهي از جمعيت مردان بين

ضر درمان نگهدارنده با متتادون در حال حا .سال است 7گذرد و عمال تجربه اين درمان در كشور كمتر از نگهدارنده مدت زيادي نمي

ميليون مصترف 2ها حكايت از آن دارند كه از حدود گردد و تخمين بصورت افزايش يابنده اي در مراكز دولتي و خصوصي عرضه مي

با توجه به اين مسئله نيتاز مبترم بته توستعه ستريع درمتان .مند هستند نفر از اين درمان بهره 143،333حدود ،كننده مواد مخدر

آيين نامه مراكتز خصوصتي درمتان نگهدارنتده بتا آگونيستت بته تصتويب وزارت محتترم 1304نگهدارنده در كشور، در اوايل سال

پزشكان عمومي اعم از شاغل در بخش خصوصتي يتا دولتتي پت از ،بر اساس اين مصوبه .بهداشت، درمان و آموزش پزشكي رسيد

333حتدود ( 1304)در ستال اول .شتوند ز به تاسي مراكز درمان نگهدارنتده متي گذراندن دوره آموزشي و احراز شرايط الزم مجا

بيمتار را تحتت 233هر مركز بنا به تعريف قادر است تا سقف .مركز در كشور فعاليت داشتند 033مركز و تا انتهاي سال بعد جمعا

.به بيماران تزريق كننده هرويين تعلق گيردالبته اشاره گرديده كه درمان با متادون بايستي .درمان با متادون قرار دهد

مراكز مذكور طبق تعريف مجاز به عرضته .رسد مصوبه فوق حركتي مناسب جهت توسعه درمان نگهدارنده در كشور باشد بنظر مي

روي متادون دا ،تنها ماده آگونيست مجاز جهت درمان وابستگي به مواد مخدر 1303تا اسفندماه .تركيبات آگونيست افيوني هستند

از تاريخ مذكور به بعد بوپرنورفين نيتز در قالتب .گرديد مي گرمي توسط شركت داروپخش عرضه ميلي 7هاي بود كه به صورت قرص

مراكتز درمتان نگهدارنتده بتا گرم به منظور درمان معتادان وارد فهرست دارويي كشور گرديد و عمال ميلي 0و 2هاي زيرزباني قرص

.تادون مجاز به عرضه اين دارو نيز شدندآگونيست بسان م

: از طرفي در درمان نگهدارنده توجه به موارد زير مهم است

.ها متنوع تر باشند امكان موفقيت باالتر مي رودهرقدر درمان §

.اي به متادون يا بوپرنرفين پاسخ نمي دهندعده §

متورد وابستتگي منجتر متي به سنگين شدن بي (بويژه متادون) هااي بويژه معتادان ترياكي استفاده از ساير درماندر عده §

.گردد

.باشدحركت از ترياك به كراك و هرويين توقف ممكن است در ايران يكي از اهداف درمان نگهدارنده §

حصر خالقانه، بديع و من هاي ايران به دليل دارا بودن نيمرخ خاص اعتياد يعني وفور اعتياد به ترياك نيازمند درمانكشور §

.استبه فرد

عوارض كمتري در بويژه در صورتي كه آنها .به دليل وسعت كمي اعتياد در ايران يافتن آلترناتيوهاي متعدد ضروري است §

.دنمقايسه به متادون داشته باش

در زمينه درمان نگهدارنده بسيار حياتي و استراتژيك است و هرقدر محققينزيرساخت درمان و پژوهش در كشور توسعه §

.ايراني از آگاهي بيشتري برخوردار باشند، كشور در موقعيت مهم تري قرار خواهد داشت

درصتد 2و 1حالتت 2تنتور اپيوم كه در .توان از تنتور اپيوم نام برداز ميان داروها يا مواد پيشنهادي جهت درمان نگهدارنده مي

.ترياك است( درصد 23)در واقع عصاره الكلي .گردد مي عرضه

3

انتخاب بیمار:شربت برای چه کسانی مناسب است

جامعي از بيمتاران مستتعد دريافتت هاي انجام شده در زمينه استفاده از تنتور اپيوم، نيمرخ نسبتابا توجه به چند مرحله پژوهش

:اين نيمرخ در قالب .اين درمان بدست آمده است

موارد مصرف قطعي

موارد عدم مصرف قطعي

مصرفموارد ارجح

موارد با ترجيج عدم مصرف

.قابل ارائه است

(Absolute indications and contraindications)موارد مصرف و عدم مصرف قطعی

رضايت داوطلبانه و آگاهانه بيمار -1

بيمتار، تحت هرگونه شرايطي هيچ بيماري نبايد بصورت اجباري چه از سوي مقامات قضايي و چه از جانب بستگان و نزديكان

قبل از ورود بيمار نيز الزم استت بيمتار .ورود كليه بيماران بايد آزادانه و آگاهانه صورت گيرد .وارد درمان با تنتور اپيوم گردد

الزم استت درمتانگران .كتامال مطلتع گتردد ( نامه آگاهانه پيوستت بنا بر فرم اخذ رضايت)اپيوم تنتور هاي از ماهيت و ويژگي

در اينبتاره بته .ان با تنتور را براي بيماران توضيح داده و او را از چگونگي و فراينتد تجتويز دارو مطلتع ستازند هاي درمويژگي

.مراجعه فرماييد "اطالع رساني به بيمار و بستگان"پيوست مربوط به

درمان اجباري اقامتي شده اما الزم به ذكر است درصورتيكه بيمار بنا به دستور قضايي، محكوم به درمان اجباري بعنوان مثال

. باشد، اگر در جريان درمان، خود عالقمند و راضي به دريافت تنتور اپيوم باشد، درمان با اين ماده مجاز خواهد بود

وابستگي به مواد افيوني -2

افيوني در مصرف مواد .باشد opioid dependentوابسته به مواد افيوني ياDSM-IV اصوال بيمار بايد بر اساس معيارهاي

عبارت ديگر عدم وابستتگان بته .هاي تشخيصي، مصداق وابستگي تلقي گرددايشان بايد به حدي شديد باشد كه از نظر مالك

مواد افيوني و يا مصرف كنندگان تفنني مواد افيوني و لو آنكه همزمان از وابستگي به ساير متواد غيتر افيتوني از جملته متواد

كننده سوءمصرف مواردي مشاهده شده كه بيماران .باشندنمي مجاز به استفاده از شربت اپيوم رنج برند، ...و محرك، حشيش

و نه وابسته به مواد افيوني هستند ولي بدليل وابستگي همزمان به مواد محرك از جمله متامفتامين، بته تصتور اينكته در هتر

اين اقدام مجاز نمي باشد و بايد از ايتن عمتل ختودداري .اندشده برند، وارد درمان با تنتور اپيوم حال از اعتياد شديد رنج مي

بديهي است چنانكه بيماري داراي وابستگي به مواد افيوني باشد، وابستگي همزمان وي به ساير مواد غير افيوني از جمله .كرد

.متامفتامين لزوما مانع درمان با تنتور نيست

(hardcore)وابستگي به مواد افيوني سنگين -3

4

فهرست متواد ستنگين .بيمار عالوه بر آنكه بايد وابسته به مواد افيوني باشد، وابستگي وي بايستي به مواد افيوني سنگين باشد

:به قرار زير است

كراك هرويين

هرويين

شيره

ترياك

نورجزيك

مورفين غير مجاز

غير مجاز 1متادون

تمجزيك

بوپرنتورفين زيتر ( DHC)هيدرهكتديين كتدن، هيدروكتدن، دي ت، اكسيوابستگان به مواد افيوني چون كديين، ديفنوكسيال

.و ترامادول مجاز به استفاده از تنتور نيستند( غير تزريقي)زباني

پسيكوز، بيمار دوقطبي، بيمتاري خلقتي شتديد، افكتار ) فعال و مهار نشدهبيماراني كه داراي اختالالت شديد روانپزشكي -4

هستتند نبايتد در درمتان بتا ( الالت رواني با منشا ارگانيك، عقب ماندگي ذهنتي و اتيستم خودكشي و ديگركشي دمان ، اخت

شربت تنتور قرار گيرند بويژه بايد دقت شود كه بيماران از نظر رواني و شناختي آگاه و هوشيار و سالم بتوده و قتادر بته تائيتد

.رضايت نامه كتبي باشند

داند نبايد در درمان با شربت تنتتور كشي را محتمل ميا درمانگر اقدام به خودكشي هستند يبيماراني كه داراي افكار خود -7

.قرار گيرند

هاي عمده و فعال غير رواني مانند بيماري پيشرفته كبدي، قلبي، ريوي، كليوي، انواع بيماريهاي بيماراني كه دچار بيماري -0

C يا هپاتيت HIVابتال به عفونت .باشندمنع مطلق مي نئوپالسميك، بيماريهاي فعال اتوايميون هستند موارد فوق، شرايط

اي كه بر متابولسيم تنتور و الكل موجتود خود مانع استفاده از تنتور نيست اما وجود بيماري پيشرفته كبدي به گونهبه خودي

گزينش بيمتاران جهتت در غير اينصورت درمانگر با قضاوت باليني خود مجاز به .موارد منع مصرف است زدر آن اثر گذارد ج

.درمان با تنتور خواهد بود

.زنان باردار نبايد در درمان با تنتور اپيوم قرار گيرند -5

(Relative indications and contraindications) موارد مصرف و عدم مصرف نسبی

در اين .گرددوضعيت بيمار تعيين ميديد پزشك معالج و مابقي شرايط براي پذيرش بيماران جنبه نسبي داشته و بر اساس صالح

:هاي زير كمك كننده هستندزمينه راهكارها و توصيه

از نکات بحث انگيز استفاده از تنتور اپيوم در مصرف کنندگان و وابستگان يکي

متادون است که متادون خود را در قالب برنامه درمان نگهدارنده و بصورت مجاز

در اينباره به قسمت مربوط . دارند ولي عالقمند به انتقال به تنتور هستنددريافت مي

. فرماييدبه انتقال از متادون به تنتور مراجعه

5

دهنتد كانديتدهاي مناستبي ادامه متي بيماراني كه از ساير درمانهاي اعتياد پاسخ مطلوب نگرفته و كماكان به مصرف مواد -1

:اره كردتوان به موارد زير اشدر اينباره مي .اپيوم هستندجهت درمان با تنتور

زدايي كرده اما هيچگاه به پاكي نرسيده استبار اقدام به سم 2بيمار بيش از.

حاصل نشده باشد( ماه 3دوره پرهيز بيش از )زدايي كرده ولي پاسخ مطلوب بار اقدام به سم 2چنانكه بيماري بيش از.

ي تشديد عاليم و افت رواني اجتماعي حركتت زدايي بجاي بهبودي بسوزدايي موفق دارند اما متعاقب سمبيماراني كه سم

.كنندمي

بيماراني كه از سندرم محروميت طول كشندهprotracted withdrawal syndrome بتدين معنتا كته .برنتد رنج مي

زدايي و پرهيز بيش از يكماه كماكان از عاليم ترك، كاهش انرژي، احساس خستگي مفرط، اختتالل در ختواب، بعد از سم

.برنديد، بي حوصلگي، ضعف و بي اشتهايي رنج ميوسوسه شد

هاي پرهيز مدار داشته و از آن گريزانندبيماراني كه بواسطه تجارب قبلي، نگرش منقي به روش.

بيماراني كه انگيزه پايين براي پرهيز دارند.

پرخاشتگري شتديد، بيماراني كه عودهاي قبلي آنان با عوارض شديدي چون افستردگي و افكتار خودكشتي، ختود زنتي و

-مسموميت، مصرف ناگهاني و افراطي مواد مخدر همراه بوده و بيم تكرار اينگونه عوارض در صورت شكستت مجتدد ستم

.رودزدايي مي

انتد و از آن ختارش شتده يتا بتا وجتود ارائته درمتان بيماراني كه در درمان نگهدارنده با متادون يا بورپرنورفين موفق نبوده

دهنتد بتراي درمتان بتا تنتتور مناستب كيفيت مطلوب با يكي از دو ماده مذكور كماكان به مصرف ادامه متي نگهدارنده با

.هستند

اندهاي اجتماع محور و يا جلسات خودياري چون معتادان گمنام شركت كرده اما بهبودي نداشتهبيماراني كه در روش.

اي بتراي درمتان و توقتف هروئين تزريقي هستند ولي انگيزه بيماراني كه مصرف كننده سنگين مواد افيوني بويژه كراك و -2

زدايتي نبتوده و در چنين بيماراني اكثترا عالقمنتد بته ستم :كنندگان خيابانيمصرف ماده افيوني غير مجاز خود ندارند مانند مصرف

اصتوال . زننتد ورت موثر سترباز متي مخدر از ادامه درمان بصهاي مكرر و مصرف توام موادصورت عرضه درمان نگهدارنده نيز با غيبت

انگيزه ورود بته طترح شتربت .انگيزه خود را بر دوري جستن از مواد پايين تلقي كرده و از شبكه حمايتي قوي نيز برخوردار نيستند

ايتن وجتود، بتا .تنتور دراين بيماران ممكن است صرفا عدم توان پرداخت هزينه ماده مخدر غير مجاز يا ترس از عواقب قانوني باشد

.ورود اينگونه بيماران با نيت كاهش آسيب و عالقمند سازي به استمرار درمان بالمانع است

شيره و ترياك هستند و قصد جدا شدن كامتل از متواد افيتوني را دارنتد ولتي مصترف ختود را بيماراني كه مصرف كننده -3

چنين بيماراني معمتوال ستابقه مصترف دراز متدت شتيره و .شندكنند كه قادر به جدا شدن يكباره از آن باتر از آن ذكر مي سنگين

دهند و از نظر كاركرد اجتمتاعي و ترياك و گاهي با مقادير بسيار زياد را دارند اما سابقه مصرف موادي چون هروئين و كراك را نمي

رف ترياك محدود به مقتادير كتم و در در برخي ممكن است مص .فردي در وضع نسبتا مطلوبي در مقايسه با ساير معتادان قراردارند

كنند كه قادر به جدا شدن از مصرف ولو اندك خود بوده و قطع مصرف با اينحال چنين بيماراني ذكر مي .گرم در روز باشد 2-3حد

.ندگيرچنين بيماراني از طرح شربت ترياك بويژه مدل قطع تدريجي استقبال كرده و پاسخ مطلوب نيز مي .با عود همراه است

6

اين بيماران متواردي هستتند .دارند( ماه 0-12در حد ) زدايي بسيار تدريجي بيماراني كه اصوال عالقه يا باور قوي به سم -4

ويژه ترياك يا شيره سعي در رستيدن بته ماده مخدر مصرفي خود به( tapering) كه معموال خود از طريق قطع آهسته و تدريجي

بسياري شخصا يتا در .ها، جدا شدن تدريجي از مواد مخدر استنگي يا خانوادگي دارند كه راه درمان آنوي فرهقپرهيز دارند و باور

تجربته نشتان .اطرافيان خود از روش تهيه شربت سوخته ترياك و رقيق كردن تدريجي آن پاسخ مناسب ديده يا به آن اعتقاد دارند

معموال موفق نبوده و قادر به جتدا شتدن از متتادون MTTتدريجي متادون يا هاي كاهش بسيار داده كه اينگونه بيماران در برنامه

.تواند جايگزين مناسبي براي اين بيماران باشدنيستند لذا تنتور مي

ياري، درمان نگهدارنتده را ندارنتد و هاي خودو ساير گروه NAزدايي، بيماراني كه تجربه ساير درمانهاي رايج از جمله سم -7

هاي رايج ارجتاع شتوند هتر چنتد چنتين دستتوري اولين اقدام درماني بعد از ابتالء به اعتياد است بهتر است به درمانمراجعه آنها

.گاهي كانديداهاي موفق و مطلوبي جهت درمان تنتور هستند 4يا 3مطلق نبوده و برخي بيماران به ويژه مانند موارد

وابستگي به مواد در کنار .... اكستازي و شيشه، حشيش،سوءمصرف بيماراني كه سوءمصرف مواد مخدر غير افيوني مانند -0

چند ماده عالوه بر مواد افيوني سوءمصرف ها فعال از آن جكايت دارند كه پژوهش .افيوني دارند، جزء موارد بحث انگيز درمان هستند

هاي پرهيز متدار ش موفقيت درباره ساير درماناما از طرفي اين كاه .گرددباعث كاهش اثربخشي و موفقيت درمان با تنتور اپيوم مي

در چنين مواردي با توجه به اينكه شواهد قاطع در چنين مواردي له يا عليه درمان با تنتور اپيوم بتراي .و نگهدارنده نيز صادق است

گيتري شاوره با بيمار و بهتره شود درمانگر طي بررسي و ماينگونه بيماران وجود ندارد و تجارب فعلي نيز كافي نيستند لذا توصيه مي

بعنوان مثال در مصترف ) جسمي -در چنين مواردي احتمال مسموميت و عوارض داخلي .گيري نمايداز تجربه خود اقدام به تصميم

اي در اكثتر با وجتودي كته مصترف كننتدگان چنتد متاده .بيماران بايد همواره مد نظر باشد( كنندگان همزمان الكل و مواد افيوني

دهند اما از آنجائيكه امكان بهره بردن آنها از درمانهاي جديد مانند درمان با شتربت اپيتوم نها موارد مشكل سازتر را تشكيل ميدرما

.نيز محتمل است، نبايد به صرف مصرف چند ماده بيماران را از درمان با تنتور محروم كرد

از جملته مراجعته بته مركتز درمتاني جهتت دريافتت ) تتور بيماراني كه راضي يا قادر به رعايت ضوابط درمان با شربت تن -5

.نيستند طبعا بهتر است وارد درمان نگردند( ....و سهميه، پرداخت حق الزحمه

هتاي نگهدارنتده بتا متتادون و ها از جمله درمانبا توجه به عرضه محدودتر درمان با تنتور اپيوم در مقايسه با ساير درمان -0

روز در طي سال آتي 7هرگونه قصد سفر به خارش از كشور را دارند يا در داخل ايران قصد مسافرت بيش از بوپرنورفين، بيماراني كه

.را دارند يا قرار است به مكان ديگري نقل مكان نمايند بهتر است در درمان با تنتور اپيوم قرار نگيرند

بنتابر ايتن چنانكته بتراي .مورفين همواره مثبت خواهتد بتود در هنگام درمان با تنتور اپيوم، آزمايش ادرار بيماران از نظر -9

هاي قانوني، مانند آزمايش قبل از ازدواش، تاييد گواهينامه يا استخدام و ساير موارد مشابه، دارا بودن آزمتايش بيماري از لحاظ جنبه

الزم به ذكر است كه از آنجاييكه با تكنولوژي فعلتي .بيمار نبايد در درمان با تنتور اپيوم قرار گيرد منفي مورفين ضروري باشد طبعا

تنهتا منبتع هاي بيمار تا پايان درمان عمالامكان تمايز مصرف مواد افيوني غير مجاز از تنتور اپيوم بصورت عيني وجود ندارد و گفته

اگتر بيمتاري .غير مجتاز صتادر كننتد توانند جهت بيماران گواهي دال بر پرهيط از مواد مخدر آگاهي ماست، لذا مراكز درماني نمي

.تواند در درمان با تنتور اپيوم شركت كندها باشد، نمينيازمند اينگونه گواهي

7

هتا و تجتارب بيشتتر، از تا زمان تكميتل يافتته .ميزان اطالعات ما درباره اثرات خفيف شناختي در تنتور اپيوم اندك است -13

آالت خطرناك و حستاس، راننتدگان نظير كار در ارتفاع، كار با ماشين)پر خطر بوده مصرف تنتور اپيوم در افرادي كه داراي مشاغل

.يا در افرادي كه نيازمند هوشياري باال جهت فعاليت هستند، خودداري شود( بياباني

:مراکزی که قادر به عرضه درمان به کمك تنتور اپیوم هستند

اعم از سترپايي و ) ز، تاكيد بر اين است كه تنتور اپيوم تنها در مراكزي عرضهبا توجه به نتايج بدست آمده از پژوهش در چند مرك

ايتن مراكتز .باشتند گردد كه مجاز به ارائه درمان نگهدارنده بر اساس مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي مي ( اقامتي

ميه متادون، اقدام به پذيرش بيمار در قالب درمان با تنتتور توانند در قالب امكانات و نيروي انساني موجود خود در كنار ارائه سهمي

:با اينحال عالوه بر اين شرط الزم است. اپيوم نيز بنمايند

.سال درمان نگهدارنده با متادون و يا بوپرنورفين را داشته باشد 1مركز سابقه ارائه حداقل -1

.يي نداشته باشدطي سابقه كاري خود، لغو پروانه يا شكايت منجر به محكوميت قضا -2

ليتر مصرف 1تا 7/3هر بيمار در ماه حدود ممكن است با توجه با اينكه .ن جهت ذخيره تنتور اپيوم باشددراري فضاي ام -3

ليتر تنتور است، اين فضا بايد ظرفيت 73بيمار در فهرست درمان، نياز به ذخيره 73و در صورت دارا بودن داشته باشدتنتور

سازي چنين حجمي در گاوصتندوق ميستر نبتوده و الزم استت بديهي در اغلب موارد ذخيره .ا داشته باشدحداقل اين مقدار ر

هر مركز درماني بايتد گنجتايش انبتار .اطاق يا انباري با حفاظ يا در محكم با قفل مناسب براي اين منظور در نظر گرفته شود

.يكماه مصرف روزانه خود را دارا باشد

-ميلتي 273هتاي در اين زمينه بايد دقت گردد كه تنتور در قالتب شيشته .يع تنتور را دارا باشدفضاي مناسب جهت توز -4

با توجه به اينكه بو و ظاهر تنتور ممكن استت .هاي مجزا تقسيم گرددگردد و نياز روزانه بيمار بايد در شيشهليتري عرضه مي

تحريتك كننتده بتوده و باعتث شتروع ( زدايي، روانتدرماني و غيتره مانند بيماران متادون، بوپرنورفين، سم)براي ساير بيماران

trigger وسوسه گردد، فرايند توزيع و پيمانه كردن dispensing در مكاني مجزا از مراجعه بيماران غيتر االمكان حتيبايد

هتاي يكبتار البته چنانكه در چنين فضتايي تنتتور پيمانته شتده و در شيشته .تنتور قرار داشته و واجد تهويه مناسب نيز باشد

جملته اطتاق توزيتع متتادون يتا زهاي مركتز ا هاي در بسته در ساير مكانمصرف تقسيم شده و برچسب خورد، عرضه شيشه

.بوپرنورفين بالمانع است

-اين امر از طريق پيمانته كننتده .باشد( سيسي) عبمتر مكميلي 4/1مركز درماني داراي ابزار پيمانه كردن تنتور با دقت -7

.پذير استيا ساير ابزاز آزمايشگاهي چون بورت، استوانه مدرش، سرنگ مدرش امكان dispenserهاي آزمايشگاهي

مشخصات درمانگران مراکز عرضه تنتور اپیوم

درمتان بتا داروي آگونيستت مصتوب وزارت بهداشتت، نيروي انساني مراكز درمان با تنتور اپيوم بايد واجد شرايط مقررات مراكتز

با اينحال با توجه به حساسيت درمان بكمك اين ماده و همچنين تجربه بسيار كمتر درمان با آن در .درمان و آموزش پزشكي باشند

:مقايسه با متادون و بوپرنورفين، دارا بودن موارد تكميلي زير الزامي است

8

.سال سابقه فعاليت در درمان نگهدارنده داشته باشند يكنگر حداقل پزشك مسئول فني و پزشكان درما .1

روزه درمان نگهدارنده كه الزمه تاسي و فعاليت در مراكز درمان با آگونيست 14پزشك مسئول فني و پزشكان عالوه بر دوره .2

هتاي علمتي، يكتروزه، كنفتران هاي تكميلي در قالب سمينارهاي آموزش( ساعت 43يا )روز 13حداقل بمدت است مجموعا

هتاي زيتر ها بايد در برختي از حتوزه آموزش .هاي آموزشي تخصصي دريافت داشته و داراي گواهي مربوطه باشدها، دورهكارگاه

:باشد

مصاحبه با بيمار

اصول مصاحبه انگيزشي

(، نظارت ساختارياز جمله مديريت مشروط، قرار داد كوتاه مدت) هاي رفتاري در درمان نگهدارندهتكنيك

رواندرماني شناختي بيماران

مداخالت كوتاهBrief drug counseling

مداخالت دارويي و غير دارويي در مواد محرك

هاي نگهدارندهمداخالت غير دارويي در درمان

هاي نگهدارندهارزيابي ساختاري درمان

هاي ساختاري پيشگيري از عودبرنامه

،هاي نگهدارندههاي خلقي در درمانمشكالت جنسي، درد مزمن، بيماريدرمان اختالالت خواب

تداخالت دارويي در درمان نگهدارنده

هاي نگهدارندهها در درمانمواد محرك، الكل، حشيش، بنزوديازپينسوءمصرف

هاي خاصدرمان نگهدارنده در بيماران و گروه

مديريت استرس

مديريت خشم

هاي حل مسئله مهارت

بازتواني و فعالسازي رفتاري در معتادان اصول

هاي گشتالت، معنوي و خودياري در معتاداندرمان

اصول مشاوره و آموزش خانواده در معتادان

مختتص بيمار تحت درمان با تنتور اپيوم داراي يك روانشناس، مشاور يتا متددكار تمتام وقتت 73از بیشمركز بايد به ازاي .3

نفر، نيروي انساني موجود قادر به پوشش درمان خواهند 73بديهي است در صورت درمان كمتر از . درمان با تنتور اپيوم باشد

.بود

سال سابقه فعاليت در مراكز درمان با آگونيست بوده و عالوه بر يكروانشناس، مددكار يا مشاور مركز الزم است حداقل داراي .4

:آموزش ديده باشدهاي زير ساعت در حوزه 03آن حداقل مجموعا به مدت

اصول درمان نگهدارنده

9

اصول مشاوره، مصاحبه و برخورد با معتادان

مداخالت غير دارويي در درمان نگهدارنده

مداخالت غير دارويي در درمان مواد محرك

،مداخالت غير دارويي در مشكالت خاص در معتادان از جمله اختالالت جنسي، ختواب، افستردگي، پرخاشتگري و خشتم

يت استرس، فعالسازي عاطفي و هيجاني، ارتباطات بين فردي، خانوادهمدير

بازتواني

پيشگيري از عود ساختاري

مواد مخدر سوءمصرف ارزيابي و سنجش

گروه درماني

خانواده درماني

ارزیابی بیماران

از آنجاييكه تنتور اپيتوم يتك مختدر بتا قتدرت .انجام ارزيابي دقيق از بيماران الزمه موفقيت و پيگيري درمان با تنتور اپيوم است

اي از اطالعات زيتر را بتدو است، الزم است هر مركز ضمن اخذ شرح حال دقيق و بررسي جامع نيمرخ بيماران، مجموعهسوءمصرف

ت بيمتاران و اين اطالعات با حفت امانتتداري در هويت .شروع درمان درباره هر بيمار بدست آورده و بشكل الكترونيك ذخيره نماييد

.اي در اختيار مسئولين درماني قرار خواهد گرفتداري حرفهزاررعايت اصول اخالقي و

13از مجموع ايتن اطالعتات كتد .(نام، نام خانوادگي، نام پدر، تاريخ تولد، شماره شناسنامه، محل تولد)مشخصات فردي .1

جهت اين مسئله به پيوست مربوطته در .واهد بودرقمي استخراش شده و مبناي احراز هويت فرد در عين حف گمنامي خ

.انتهاي پروتكل مراجعه نماييد

مشخصات دموگرافيك پايه شامل جن ، سن، وضعيت تاهل،تحصيالت .2

ماده مخدر اصلي مصرفي .3

-هاي عمده مواد مخدر از جمله انواع مواد افيوني به تفكيك، الكل، مواد محترك، حشتيش، تتوهم دستهسوءمصرف سابقه .4

داروهاي آرامبخش و نيكوتين در طي عمرزاها،

زاها، داروهتاي هاي عمده مواد مخدر از جمله انواع مواد افيوني به تفكيك، الكل، مواد محرك، حشيش، توهممصرف دسته .7

روز گذشته با اشاره به روش غالب مصرف هركدام 33آرامبخش و نيكوتين در طي

دار يا ارزش نقدي آنميزان مصرف ماده مخدر در ماه گذشته از نظر مق .0

ها، سرپايي، خودياري و غيرههاي بستري، بازتواني اقامتي، اردوگاههاي قبلي در زمينه اعتياد از جمله روشسابقه درمان .5

وضعيت تزريق در گذشته و حال .0

سابقه زندان .9

شمه از رفتارهاي جنسي بيمار بويژه نگاهي به رفتارهاي جنسي پر خطر .13

سابقه بيماري جسمي عمده .11

10

(افسردگي، اضطراب، اقدام يا افكار خودكشي، پسيكوز، بستري روانپزشكي)سابقه بيماري رواني در گذشته و يا حال .12

داروهاي مورد استفاده بيمار .13

2اطالع از وضعيت هپاتيت و آلودگي به ويروس ايدز .14

وضعيت درآمد بيمار و اشتغال ايشان .17

وضعيت سكونت و شرايط زندگي بيمار .10

كنندمخدر در خانواده و همچنين افرادي كه با بيمار زندگي ميمواد سوءمصرف .15

سابقه مسموميت با مواد افيوني .10

هاي خانوادگي و اجتماعي از بيمارميزان حمايت .19

چگونگي ارجاع و يا انگيزه بيمار در مراجعه به مركز درماني .23

:عمل آوردهاي زير را بهاي فوق الزم پزشك معالج معاينات و بررسيدر كنار ارزيابي

معاينه عمومي و عاليم حياتي .1

گليسريدها و كلسترولهاي كبدي، ماركرد كليوي، وضعيت تريآزمايش روتين خون، قند، آنزيم .2

سال 73نوار قلبي براي بيماران داراي سابقه ناراحتي قلبي يا سن باالي .3

ها و متامفتامينآزمايش پايه ادرار از نظر مورفين، بنزوديازپين .4

اطالعاتي كه الزم است ماهانته از بيمتار .ها تكرار گرددمعاينات مذكور در بدو ورود الزم است هرماه بخشي از اين ارزيابي عالوه بر

:دريافت گردد شامل موارد زير است

مصرف انواع مواد مخدر به تفكيك در ماه گذشته و هزينه آن .1

وضعيت اشتغال بيمار در ماه گذشته .2

نسي در ماه گذشتهتزريق و رفتارهاي پرخطر ج .3

هاي مسموميت در طي ماه قبلعوارض جانبي و نشانه .4

حاالت رواني از جمله خلق افسرده، اضطراب، افكار خودكي يا خود زني، تتوهم و هتذيان، پرخاشتگري، مصترف داروهتاي .7

اعصاب در طي ماه قبل

-زير بيمار را ويزيت كرده و همچنتين آزمتايش هاي ماهانه، الزم است پزشك معالج بر اساس جدول در خالل و عالوه بر ارزيابي

.ر مصرف مواد غير افيوني بعمل آوردظهاي ادرار از ن

2هفته هفته اول اقدام الزم 0تتتا 3هفتتته

(2ماه ) ببعد 3ماه

هفته يكبار 2هر بار 1اي هفته بار 2اي هفته هر روز ويزيت

انجام آزمايش جهت ويروس ايدز و هپاتيت الزامي نيست و چنانچه بيمار راغب است يا

.انجام داده نتيجه آن پرسيده و ثبت گردد

11

هفته يكبار 2هر هفته يكبار 2هر بار 1اي هفته بدو درمان هاآزمايش ادرار از نظر متامفتامين و بنزوديازپين

سوءمصترف پرونتده درمتان "هاي فوق، توسط مركز ملي مطالعات اعتياد كتابچه مدوني تحتت عنتوان جهت سهولت انجام ارزيابي

-جهت پايش و ارزشيابي بيماران در بدو درمتان و ختالل متاه ISAP: INCAS Substance Abuse Profileبا "مواد مخدر

.شود جهت پيگيري و ثبت اطالعات بيماران از اين دفترچه استفاده گرددتوصيه مي .استهاي بعدي طراحي گرديده

بديهي است هر مركز درمتاني .موارد فوق، بر اساس باور نگارندگان پروتكل حداقل ضروري ارزيابي علمي و كاربردي بيماران است

.شودتر استفاده نمايد، بلكه اخذ اطالعات بيشتر و ثبت آنها در پرونده بيمار توصيه نيز ميهاي كاملنه تنها مجاز است از ارزيابي

الگوهای درمانی به کمك شربت تنتور اپیوم

.وم بدست آمده است كه مختصرا شرح داده خواهد شداپيهاي مقدماتي چند الگوي موثر درماني به كمك شربت تنتورطي بررسي

تشتكيل ( روانشتناختي )و جز غير دارويي يعني مداخالت غير دارويي ( يعني استفاده از تنتور اپيوم)هر الگو از دو جز درمان دارويي

:شودابتدا الگوهاي دارويي توضيح داده مي .استشده

هش آسیب الگوی درمان نگهدارنده با هدف اولیه کا:

كننتد و در جريتان دوره درمتاني ميتزان شتربت بيمتاران در اين الگو يا روش، بيماران روزانه مقادير ثابتي از شربت را مصرف مي

هدف از اين الگو جايگزين سازي شربت تنتور با ماده مخدر غير مجاز بيماران است و شباهت زيتادي بته درمانهتاي .يابدكاهش نمي

بيماران مصرف ماده مخدر خود را كنار گذاشته و طي چنتد روز بته طتور كامتل بته .متادون دارد Low thresholdآستانه پائين

:رسد در اين الگو فوايد زير براي درمان با تنتور متصور استبه نظر مي .كردنددرمان با تنتور منتقل مي

-دان با شبكه قاچاق و دالالن مواد مخدر كاستته متي گيرد لذا از تماس معتاشربت بطور قانوني در اختيار بيماران قرار مي .1

باور طراحان اين الگوي درماني بر اين است كه كاهش تماس معتادان با نظام توزيع غير قانوني فوايد اجتماعي، قتانوني .شود

.، فردي و رواني زيادي به همراه خواهد داشت

تركيبات افزودني مشكل ساز است و با وجود مشتكالت شود عاري از ناخالصي و-شربتي كه توسط توليد كننده عرضه مي .2

ناشي از رسوب و ته نشيني كماكان درمقايسه با تركيبات غير مجاز، از خلوص و ثبات بسيار بيشتري برختوردار استت و بته

د ثابت كردن دوز مصرفي و حذف نوسانات جسمي و رواني و مسموميت احتمالي ناشي از ناپايداري دوز روزانه كمتك خواهت

.كرد

اي به سالمت در بيماران تزريقي طبعا انتقال از مصرف به شكل وريدي يا تزريقي به سمت مصرف خوراكي كمك برجسته .3

و هپاتيت در جامعه نيز احتمتاال HIVهاي ناشي از تزريق مانند اين مسئله به كاهش انتقال بيماري .بيمار و اطرافيان است

.اثر گذار خواهد بود

احتمال زياد به ثبتات و ستالمت روانتي، جستمي، ( شربت تنتور) كراك و هروئين يه ترياك و مشتقات آن تبديل مصرف .4

.اجتماعي و خانوادگي بيشتري در بيماران همراه است

گيرد و از فشار مالي ناشي از خريد كردن بتراي شربت تنتور يا به صورت رايگان يا قيمت ارزان در اختيار بيماران قرار مي .7

.اين مسئله قاعدتا بايد به سالمت بيشتر بيمار و خانواده منجر گردد .كاهدمي خدر مواد م

12

آوري و عدم خريد و مصرف مواد مخدر غير مجاز بر شبكه توزيع چه در حد كالن و چه در حد فترد اثتر گذاشتته و ستود .0

.سازدانسجام آنرا متزلزل مي

-منظور دريافت تنتور فرصت استثنايي در اختيار نظام درماني قرار متي مراجعه مرتب و منظم بيماران به مراكز درماني به .5

.دهد تا با ارائه خدمات پزشكي، روانپزشكي، روانشناسي، مشاوره و مددكاري به سالمت بيماران كمك كنند

عالقمند ستاخته و اي از بيماران را جهت ورود به درمانهاي ديگر از جمله رويكردهاي پرهيز مدار مجموع شرايط فوق عده .0

شتواهدي .ممكن است درمان نگهدارنده با تنتور در اين عده به عنوان مرحله انتقالي در شروع درمانهتاي ديگتر عمتل كنتد

وجود دارد كه بعد از مدتي حضور در درمان نگهدارنده با تنتور، عده زيادي از بيماران عالقمنتد بته دريافتت ختدمات ديگتر

.ريجي شربت نيز مي شوندشده و گاهي خواستار قطع تد

الگوی کاهش تدریجی شربت تنتور با هدف قطع کامل و رسیدن به پرهیز

در اين الگو بيماران بعد از ثابت شدن بر روي شربت تنتور و كناره گيري از ماده مخدر مصرفي غير مجاز طي مدت نسبتا طتوالني

شواهدي قابل توجهي از پژوهشهاي قبلتي در ايتن .كنندشربت اقدام ميماه به كاهش تدريجي و قطع كامل 12تا 0به عنوان مثال

:هاي زير براي بيماران كمك كننده استقطع تدريجي احتماال از راه .باره نيز بدست آمده است

رف الگوي درمان نگهدارنده با مص "از آنجائيكه قطع و جدا شدن از ماده مخدر بسيار تدريجي است عمال بسياري از فوايد .1

به ويژه در چند ماه اول بسياري از بيماران شتباهت زيتادي بتين دو الگتو .نيز براي آن متصور است "اوليه كاهش آسيب

.كننداحساس مي

.قطع بسيار تدريجي با عالئم كمتر محروميت و ناراحتي ناشي از آن همراه است .2

بتدين .بيشتري دارد عالئتم استترس عمتومي استت رسد در فرايند ترك اعتياد آنچه از عاليم محروميت اهميت بنظر مي .3

هتاي اول افتزايش در طتي متاه .معني كه جدا شدن از يك رفتار اعتيادي با بروز يك واكنش استرس عمومي همراه استت

همزمتان .شتود هاي وابسته به اترس مشتاهده متي ها و هورمونينئساير پروت و ACTH ،TNF ،IL-2ترشح كورتيزول،

ايتن .گردنتد ها بعد از ترك اختالل نشان داده و به حالت اول ختود بتاز نمتي تا مدت circadianهاي شبانه روزي چرخه

انتدازد، بلكته بتا حستاس ستازي آنهتا بته سندرم فراگير مرتبط با استرس نه تنها سالمت عمومي بيماران را به خطر متي

گردد تا به اين فرصت براي سيستم عصبي مركزي فراهم مي در جريان ترك تدريجي .گرددساز عود نيز مياسترس، زمينه

.اين تغييرات انطباق يافته و از شدت اثر آن بر عود كاسته شود

همزمتان بته ( شتربت تنتتور ) دهد تا طي فرايند جدا شدن از ماده مختدر ختود قطع بسيار تدريجي به بيماران فرصت مي .4

بسياري بيماران طي ماههاي اول الگوي .فردي زندگي خود اقدام نمايندهاي خانوادگي، اجتماعي، اقتصادي و جنبه ترميم

گردند و همزمتان بته اصتالح مشتكالت اقتصتادي و قطع تدريجي تا حد قابل قبولي به محيط طبيعي و سالم خود باز مي

متاران بصتورت در درصتدي از بي reintegrationبازگشتن به محيط قبتل از اعتيتاد .كنندقانوني زندگي خود اقدام مي

.افتدمشهودي اتفاق مي

رسند و زندگي بدون ماده مخدر را دنبتال از تمام مواد افيوني مي abstinenceاي از بيماران به پرهيز كامل سرانجام عده .7

.كنندمي

13

الگوی مرکب

ماه دوز بيمار ثابت نگه داشته شتده و 0تا 3بدين صورت كه براي مدتي به عنوان مثال اي از فرايندهاي فوق استاين الگو آميزه

هاي فوق بوده و فوايد هر دو آنها را به واضح است كه اين الگو مخلوطي از روش .گرددغاز ميآماهه 12تا 0بعد از آن قطع تدريجي

.همراه خواهد داشت

:روش تعبیه الگوهای درمانی دارویی

در .سال اخير بدست آمده است 3رب متعددي درباره چگونگي تعبيه الگوهاي مختلف دارويي بكمك تنتور اپيوم طي تجا

توضتيح داده "كاهش تتدريجي "و "درمان نگهدارنده"هاي شروع و استمرار درمان بر اساس الگوهاي قسمت ذيل به اختصار شيوه

.شودمي

هتاي شتركت كننتده در درمتان بعتد از يا زنداني در يكي از زندان هاي همكاري كننده در طرح DICمراكز درماني، بهمراجعين

متورد پزشتك توستط توضيح جرييات فرايند درمان توسط گروه درماني، در صورت اعالم رضايت كتبي به شركت در برنامه درمتان،

هتاي هاي رواني همراه، بيماري سوءمصرف موادمخدر، بيماريارزيابي قرار گرفته و در جريان مصاحبه اطالعات الزم در زمينه سابقه

مشروح موارد متورد ارزيتابي .جسمي، سابقه مصرف داروهاي غير مخدر، وضعيت اقتصادي ت اجتماعي و خانوادگي كسب خواهد شد

.استدر قسمت ارزيابي بيماران ذكر گرديده

بيمار جهت درمان سرپايي بتا معالج، صالحديد و تأييد پزشكمان و وجود شرايط ورود به درمان و نبود شرايط عدم دردر صورت

هاي روتين، در صورتي كه داراي ستابقه بيمتاري قلبتي قبل از شروع درمان، بيماران عالوه بر انجام آزمايش .مي گردد معرفي تنتور

در صتورت نبتود منتع طبتي .گردند ميهاي عمده داخلي باشد، توسط همكاران متخصص داخلي معاينه و ويزيت ريوي و يا بيماري

.آغاز مي گردداپيوم تنتوربا هاي مطلق، درمان انديكاسيون بند مندرش در قسمت 5و رعايت درمان

تكميتل شتده و و روانشناستان توسط پزشكان معالج اي با محتواي مشابهيا پرسشنامه ISAPساختاري در بدو درمان پرسشنامه

.و عوارض جانبي داروها تهيه خواهد شد در زمينه عاليم گزارشات روزانه

.مرحله نسبتا مجزا قابل تعريف است 3و 4در الگوي درمان نگهدارنده و همچنين در الگوي كاهش تدريجي اصوال به ترتيب

:اين مراحل جهت درمان نگهدارنده عبارتند از

مرحله القاء .1

مرحله ثبات اوليه يا زودرس .2

اصلي يا پايدارمرحله ثبات .3

مرحله جدا شدن از درمان نگهدارنده .4

:شونددر جريان الگوي كاهش تدريجي نيز اين مراحل به قرار زير تعريف مي

مرحله القاء .1

مرحله ثبات اوليه يا زودرس .2

مرحله كاهش تدريجي .3

14

ايتن ( "كتاهش تتدريجي "يتا "نگهدارنتده درمتان ")شود، صرف نظر از نوع الگوي درماني همانگونه كه مشاهده مي :مرحله القاء

هدف از آن تبديل مصرف ماده مخدر بيمار اعم از ترياك، شيره، هرويين، كراك يا ساير تركيبات اوپيتودي بته .مرحله مشترك است

محروميتت بعبارت ديگر بيمار به حدي تنتور دريافت دارد تا از نظر تجربته عاليتم .معادل فارماكولوژيك آن توسط تنتور اپيوم است

اين مرحله در درمان نگهدارنده با متادون هم وجود دارد امتا از آنجتا كته تنتتور اپيتوم .در حد مصرف ماده مخدر معمول عود باشد

اساس .كنندتر بوده و بيماران آنرا به سهولت تحمل ميشباهت زيادتري به مواد معمول بيماران دارد گذر از آن مواد به تنتور راحت

شود تا از شب قبل از شروع درمان مصرف مواد مخدر خود را متوقف نمايد و از مصترف از بيمار درخواست مي .ده استآن بسيار سا

بر اين اساس بيمار صبح روز شروع درمان در صورت رعايت عدم مصرف از شتب قبتل بتا . خودسر داروهاي آرامبخش نيز پرهيزكند

ساعت بعد بيمار مجددا 1گردد و سي تنتور اپيوم تجويز ميسي 13جهت ايشان در اين زمان .عاليم محروميت مراجعه خواهد كرد

.مانتد ساعت ديگر بيمار تحت نظر متي 1گردد و سي تنتور تكرار ميسي 7در صورت وجود عاليم محروميت تجويز .شودارزيابي مي

گردد تا بيمتاز از عاليتم محروميتت عتاري ار ميسي تنتور و بررسي مجدد بعد از يكساعت آنقدر تكرسي 7پروسه فوق يعني تجويز

.گردد

.گتردد در چنين حالتي تجويز تنتور متوقف شده و بيمار بعد از يكساعت مراقبت از نظر بروز احتمالي عوارض جانبي، مرخص متي

ت وجتود عاليتم در چنتين شترايطي در صتور .شتود ويزيتت متي مجتددا (بعد از ظهر 7حوالي )روز بيمار مذكور بعد از ظهر همان

:هاي زير استمقدار اين دوز بر اساس توصيه .شودمحروميت دوز عصرگاهي تجويز مي

ترخيص جهت ويزيت روز بعد:عدم وجود عالمت ترك

.دوز صبح تكرار گردد%( 33حدود )معادل يك سوم : عاليم ماليم ترك

.معادل نصف دوز صبح تكرار گردد: عاليم متوسط ترك

.درصد دوز صبحگاهي تكرار گردد 57تا حداكثر : عاليم شديد ترك

x 20سي تنتور دريافت داشته و عصرگاه عاليم متوسط ترك دارد، جهت ايشتان سي 23بعنوان مثال اگر بيمار در صبح مجموعا

50%= 10 cc ر اكثتر د .سي خواهد بتود سي 33=13+23در چنين حالتي دوز كامل روزانه بيمار .گرددبعنوان دوز عصر تجويز مي

.شتود موارد مقادير بدست آمده به الگوي نهايي بيمار بسيار شبيه است و بندرت طي روزهاي آتي بته تغييتر عمتده نيتاز پيتدا متي

گردد بتا اينحتال گتاهي الزم استت پزشتك همچنين الگوي تقسيم دوزها به دو دوز صبح و عصر جهت روزهاي بعدي نيز تكرار مي

نكته ديگري .تر تنظيم نمايدشدت عاليم صبحگاهي و بعد از ظهر، دوزهاي مربوطه را بصورت ظريفمعالج در روزهاي بعد بر اساس

امكان از دوز عصرگاهي كاسته شده و بجتاي آن بتر در روزهاي بعدي بتدريج و تا حد گردد اين است كه سعي شود كه توصيه مي

( بغيتر از بيمتاران زنتداني )دليل اين امر تالش براي حداقل رساندن دوز عصرگاهي است زيرا در اكثر بيماران .دوز صبح افزوده شود

در چنين شترايطي بهتتر استت دوز منتزل عصترگاهي در .گردد(take-home)ممكن است مركز درماني مجبور به ارائه دوز منزل

.دوز صيحگاهي تجاوز ننمايد% 73حداقل بوده و از

.بيماران به طور روزانه به درمانگاه مراجعه نموده و سهميه داروي هر روز خود را دريافتت خواهنتد داشتت در جريان مرحله القاء

بيمتار موظتف .گيترد ندر اختيار بيمار قرار تنتور روزانه گرددتوصيه ميايام تعطيل نيز صورت خواهد گرفت و در ترجيحااين عمل

تنهتا مجتاز بته ها، شوندگان در زندانبيماران غير از درمان .نددر حضور پرستار يا پزشك طرح مصرف كنيز را است دوز روزانه خود

متابقي 3/1دوز كل روزانه صتبح و 3/2بعبارت ديگر .د بودناي منزل خواهدرصد دوز صبحگاهي خود بر 73حداكثر معادل دريافت

15

بيمتاران در صتورت نيتاز بته .معنا بوده و مجاز نيستدوز بردن بي ها اصوالنداندر برنامه درماني در ز .جهت عصر تجويز خواهد شد

شود كه مرحله القاء ظترف متدت يتك هفتته پايتان بيني ميپيش .به درمانگاه مراجعه نمايند دوز مكمل عصرگاه باشند، بايد شخصا

.بيمار هر روز توسط پزشك معالج ويزيت گردددر جريان آن الزم است عالوه بر مراجعه روزانه جهت دريافت تنتور، .يابد

بعد انتقال بيمار از ماده مخدر غير مجاز به تنتور، الزم است بيمتار متدتي بتر روز تنتتور تثبيتت :مرحله ثبات اولیه یا زودرس

در جريان آن عاليتم .اين امر حتي در صورتيكه هدف درمان كاهش تدريجي و نه درمان نگهدارنده باشد، كماكان صادق است .گردد

در طي اين مرحله بيمار روزانه جهت دريافت .ترك و وسوسه بيماران تقليل يافته و بيمار احساس رضايت از دوز خود خواهد داشت

چنانكه بيمار از عاليم محروميت رنتج .بار توسط پزشك معالج ويزيت شوند 2اي تنتور خود مراجعه نموده و الزم است بصورت هفته

تا حداكثر يك ستوم افتزايش تواند در جريان اين مرحله دوز بيمار را مجموعاپزشك مي ،ا وسوسه خود را بسيار زياد قيد كندببرد ي

مجمتوع )بعنوان مثال اگر بيمتاري روزانته .دوز قبلي باشد% 13اما الزم به ذكر است كه اين افزايش در هر نوبت نبايد بيش از .دهد

هفتته 2و بواقع دوز مرحله القاء او اين مقدار باشد، چنانكته بعتد از گذشتت متثال دارد دريافت مي سي شربتسي 33( صبح و عصر

33توجه داشتته باشتيد رستاندن دوز از .سي برساندسي 43كند، پزشك مجاز خواهد بود دوز او را حداكثر به تجربه عاليم ترك را

تتوان بته دوز سي متي سي 3يعني حدود % 13و حداكثر روزانه ( سموميتبدليل امكان م)سي يكباره مجاز نبوده سي 43سي به سي

در بعضي بيماران ممكن است در چند هفته اول بدليل تحمل به شربت تنتور، نياز به افزايش دوز بسته بته زمتان بتروز .بيمار افزود

.عاليم، چه صبح و چه عصرگاه باشد

هدارنده بعد از سپري شدن مرحله ثبات اوليه بيمار وارد مرحله اصلي درمتان در الگوي درمان نگ :یمرحله ثبات اصلی یا پایدار

گتاه شود و بيمار روزانه جهتت مصترف دوز صتبح داشته ميدر جريان اين مرحله دوز بيمار در حد ثابت نگه .شودمي نگهدارنده

مار كمك خواهد كرد تا به الگوي زندگي طبيعي بازگشته باور بر اين است كه اين دوره به بي .كندمي خود به مراكز درمان مراجعه

جهت موفقيت اين امر همانطور كه اشاره خواهد شد، نقش رواندرماني و مشتاوره .امكان تقليل يابد هاي اعتياد در وي تا حدو آسيب

در ايتن مرحلته .دك خواهد بتود هاي فعلي بدون مداخالت غير دارويي، شان موفقيت بسيار انبسيار برجسته بوده و بر اساس يافته

.به غير از ايام تعطيل بيمار دوز منزل روزانه نخواهد داشت و تنها در ايام غير تعطيل مجاز به دريافت دوز منرل عصرانه است

مندي صحيح از مداخالت غير دارويي و پايبندي به رژيم دارويي تنتتور در صورت بهره :مرحله جدا شدن از درمان نگهدارنده

هتاي رود بيماران بعد چندين ماه يا چند سال، به ثبات رفتاري رسيده و از نظر شتاخص هاي نگهدارنده، انتظار ميان ساير درمانبس

در چنين حالتي الزم است درمانگر با توافق بيمار به .رواني، اجتماعي، اقتصادي، شغلي، خانوادگي و قضايي به حد قابل قبول برسند

كند و صرفا بر اساس كاهش سپ ارزيتابي اين كاهش از پروتكل خاصي پيروي نمي .ز بيمار مبادرت نمايدكاهش بسيار تدريجي دو

.تواند شبيه مرحله سوم الگوي كاهش تدريجي كه به آن اشتاره خواهتد شتد، باشتد گاهي اين مرحله مي .سپ كاهش استوار است

الگتوي 3اي كه آنترا از مرحلته نكته .و بيش از يكسال بطول انجامد تر اعمال گرددگاهي نيز الزم است حتي از آن نيز بصورت بطئ

كند، اين است كه در الگوي كاهش تدريجي، ميزان كاهش و زمان هر كتاهش از ابتتدا مشتخص شتده و كاهش تدريجي متمايز مي

تمايل بيمار زمان جدا شدن را تعيتين الگوي درمان نگهدارنده، عمال توانايي و 4االمكان بدان پايبند بود ولي در مرحله بايستي حتي

ضمنا مانند ساير مراحل درمان نگهدارنده با تنتور بيمار در اين مرحله نيز بايد روزانه جهت دوز روزانه خود مراجعه نمايتد و .كندمي

.تا زمانيكه دوز بيمار به زير مقدار معيني كه بدان اشاره خواهد شد برسد، دوز منزل مجاز نخواهد بود

16

در الگوي كاهش تدريجي، بعد از مشخص گرديدن دوز روزانته و تنظتيم نستبت دوز صتبح بته عصتر و :کاهش تدریجی الگوی

در جريتان كتاهش .گتردد سپري شدن مرحله ثبات اوليه كه انتظار ميرود بعد از ماه اول حاصل گتردد، كتاهش تتدريجي آغتاز متي

بعنتوان .شتود درصد دوز ماه قبتل كاستته متي 23بعبارت ديگر هرماه .رسدميدرصد دوز ماه قبل 03تدريجي هر ماه دوز بيمار به

x 24در متاه بعتد ايتن رفتم بته .رستد مي x 80%= 24cc 30سي است، بعد از يكماه به سي 33مثال اگر دوز كل روزانه بيمار

80%=~19cc 19و در ماه سوم به x 80%= 15cc نتور كامال قطع گرددكاهش تدريجي استمرار يافته تا ت .رسدمي.

.تكميل گردد ISAPپرسشنامه هاي مربوطه در پرونده بيماران و ترجيحاسمتقها و مداخالت درماني در الزم است كليه ويزيت

يتا ابزارهتاي مشتابه كته متورد ISAPهتاي مقترر بايستي بر اساس شاخصبيماران ميهمچنين الزم به يادآوري است كه كليه

آميتز، سوءمصرف موادمخدر، رفتارهاي جنستي مختاطره : شامل هاي ماهانه موارديگيرند، طي ارزيابياستفاده مراكز درماني قرار مي

ارزيتابي اشتراكي، ارتكاب جرم و جنايت و بازداشت، وضعيت شغلي، سالمت جسمي عمتومي و روابتط ختانوادگي استفاده از سرنگ

تعداد دفعتات ، تعداد مراجعات بيماران به درمانگاهتنتور، تداوم مصرف و هابرنامهحضور وي استمرار ورضايت بيمار از درمان . دگرد

.نيز بايد بصورت دقيق ثبت گردد درماني مندي از خدمات مشاوره و روان بهره

مداخالت غیر دارویی

اپيتوم، واضتحا مشتخص گرديتده كته درمتان بتدون ارائته ختدمات مشتاوره و هاي اخير در درمان بكمك تنتتور بر اساس بررسي

تقويت مداخالت غير دارويي از لوازم .رواندرماني محكوم به موفقيت اندك بوده و با احساس نااميدي در درمانگر و بيمار همراه است

البتته ايتن .ت غير دارويي اظهار تظتر نمتود توان درباره حجم مطلوب مداخالمتاسفانه هنوز بدرستي نمي .درمان با موفقيت باالست

با توجه به .گذرد، صادق استسال از عمر آن مي 47ابهام مختص تنتور اپيوم نبوده و درباره درمان نگهدارنده با متادون كه بيش از

:گرددميهاي غير دارويي تاگيد بررسي مراكز مختلف و الگوهاي متعدد درماني، موارد زير جهت استفاده از درمان

گردد، همراهي درمان بتا تنتتور بتا ترين الگو تلقي ميموفق يك الگوي درماني كه با موفقيت بسيار باال همراه است و عمال

-ماهه تنتور قترار متي 12تا 11در جريان اين الگو، بيمار در كاهش تدريجي .است 03اي بر اساس كنگره الگوي مداخله

هتر متددجو تحتت .شتوند مند متي راهنما بهره اي بصورت مددجونظام حمايتي و مشاوره گيرند و در كنار مصرف تنتور از

كاهش تدريجي شربت تنتور و گاهي حتتي كتاهش تتدريجي تريتاك، موفتق بته به شيوه نظارت يك راهنما كه خود قبال

مايت فردي، مددجو را در مصرف راهنما عالوه بر ايجاد بستر آموزش، مشاوره و ح .گيرداست قرار ميرهايي از اعتياد شده

مندي از نظارت و حمايت راهنماي خود، ماهانه در مددجو نيز عالوه بر بهره .كنددقيق و كنترل شده تنتور اپيوم ياري مي

بديهي استت فراينتد توزيتع تنتتور در انحصتار .نمايدهاي وابسته به كنگره شركت ميجلسه خودياري در محل 12حدود

نده و پزشك مركز درمتاني ويزيتت بيمتاران، بررستي عتوارض دارويتي، انجتام آزمايشتات مقترر را ماننتد مراكز درماني ما

هتاي نجاييكه گتروه آشود و از موفقيت اين الگو بسيار باال ارزيابي مي .دهدهاي فوق ادامه ميدستورالعمل مندرش در بخش

گيرنتد ر درمان را بدون اخذ هرينه از بيمار بعهده متي اي از مداخالت غير دارويي دبخش عمده 03خودياري مانند كنگره

از آنجاييكه آميزه درمان با كاهش تدريجي بكمتك تنتتور اپيتوم از .يابدفايده درمان نيز به طرز محسوسي افزايش مي اثر

و هتا از سوي ديگر بتا موفقيتت بته مراتتب بيشتتري در مقايسته ستاير روش 03هاي كنگره يك سو و مشاركت در برنامه

پروتكل درمان بتر .باشدالگوهاي درماني به كمك تنتور اپيوم برخوردار است، اين آميزه بعنوان الگوي مجزا قابل تعبيه مي

17

و مزايتاي اولويتت اساس آميزه فوق در قسمت پيوست ارائه گرديده است و با توجه به شواهد بسيار مثبت آن، الزم استت

3.كنند داده شوديبه مراكزي كه از اين الگو پيروي م خاص

بر اين استاس .ارائه خدمات رواندرماني و مشاوره در مركز و بكمك پرسنل درماني الگوي ديگر مداخالت غير دارويي است

:مند شوندبيماران و خانواده آنها بايد از حداقل خدمات زير بهره

BDRC: Brief Drug and“يتا "هاي غير دارويي در درمان نگهدارندهدرمان"رواندرماني فردي بر مبناي .1

Risk Behavior Counseling” متاه 3جهتت ) يتك ستاعته جلسته 2اي ماه و به ميزان هفته 3به مدت

( اول

(ماه اول 3در )جلسه آموزش خانواده 0 .2

جلسه از انتهاي ماه ستوم ببعتد تتا 1اي جلسات يك ساعته رواندرماني حمايتي و مشاوره فردي به ميزان هفته .3

4درمانپايان

برنامه دوز منزل

الزم سياست زير .هاي جهت دوز منزل الزم استها بويژه تنتور اپيوم، سياست سختگيرانهآگونيستسوءمصرف بدليل امكان باالي

: بدين منظور اعمال گردد

م تعطيل رسمي محدود در هفته اول و تا زماني كه دوز بيمار تنظيم نشده است، دوز منزل صرفا به دوز عصرها و روزهاي ايا .1

.گردد

گتاهي و مجمتوع دوز صتبح )در الگوي درمان نگهدارنده در صورتي كه دوز روزانه ، ماه اولبعد از تنظيم دوز و سپري شدن .2

در صتورتيكه دوز روزانته .دوز منزل به دوز عصرها و روزهاي تعطيل رسمي محتدود گتردد سي باشد، سي 23باالي (عصرانه

دوز منزل دريافتت ( مراجعه در هفته به مركز درماني 3 جمعا)باشد، بيماران بصورت يك روز درميان سي سي 23و 17بين

( مراجعته در هفتته بته مركتز درمتاني 2 جمعتا )روز در ميتان 2سي سياست دوز منزل به سي 17تا 13در دوز بين .دارند

مراجعته يكبتار در هفتته جهتت )روز در هفته 0نزل به سي دوز مسي 13در نهايت در دوزهاي روزانه كمتر از .افزايش يابد

خواهد رسيد( بيماران

بعد از تنظيم دوز ( و مشابه آن 03هاي خودياري از جمله كنگره بغير از موارد همكاري با سازمان)در الگوي كاهش تدريجي .3

ستي استت، دوز منتزل سي 23 باالي(گاهي و عصرانهمجموع دوز صبح)در صورتي كه دوز روزانه ، هفته اولو سپري شدن

ستي ستي 23و 17در صتورتيكه دوز روزانته بته بتين .مانند الگوي درمان نگهدارنده به عصرها و ايام تعطيل محدود گتردد

هاي رسمي و هاي خودياري در کنار درمانها و سازماندر واقع استفاده از گروه

شود بلکه استفاده توام مياکادميک سوء مصرف مواد مخدر نه تنها امروزه مجاز شناخته

امروزه . شودمياز آنها و داخل کردن درمان کالسيک در مداخالت خودياري بشدت توصيه

-هاي شناختيقدمي در کنار رواندرماني- اي هاي خودياري بويژه گروهاستفاده از گروه

آز آنجاييکه تلفيق استفاده از. رفتاري بصورت امري مرسوم و موثر در آمده است

قدمي هنوز ميسر و مرسوم نيست، تنها الگوي رايج که بنظر - هاي تنتور اپيوم با روش

يا الگوهاي مشابه آن با 06رسد در دنيا منحصربفرد باشد، آميزه الگوي کنگره مي

.است( تنتور اپيوم) درمان بکمک آگونيست

-هاي بينمهارت هاي اختصاصي چون کنترل خشم، مديريت استرس،در صورت ارائه درمان

تواند جز ها ميها، ساعات اين درمانفردي، زوج درماني، خانواده درماني و مشابه آن

. ساعات موظف ارائه خدمات رواندرماني محاسبه شده و از ساعات فوق کسر گردد

18

در دوز .دوز منتزل دريافتت دارنتد ( مراجعه در هفته به مركز درماني 3 جمعا)رسيده باشد، بيماران بصورت يك روز درميان

در .افتزايش يابتد ( مراجعه در هفته بته مركتز درمتاني 2 جمعا)روز در ميان 2ي سياست دوز منزل به سسي 17تا 13بين

خواهتد ( مراجعه يكبار در هفتته جهتت بيمتاران )روز در هفته 0سي دوز منزل به سي 13نهايت در دوزهاي روزانه كمتر از

ضوابط توسط بيمتاران و پيتروي بته موقتع از پروتكتل وط به رعايت كليه نبديهي است كه سياست ارائه دوز منزل م .رسيد

.كاهش تدريجي است

شتركت نمتوده و حضتور وي توستط اينگونته 03هاي خودياري از جمله كنگره در صورتي كه بيمار بصورت فعاالنه در گروه .4

تتري را اعمتال هتوان سياستت دوز منتزل آزادانت ها تاييد گردد، و مبناي درمان وي الگوي كاهش تدريجي است، ميسازمان

سي رسيده باشد، بصورت يك روز درميان سي 43و 27توانند در صورتيكه دوز روزانه به بين بدين منظور بيماران مي .نمود

روز در 2سي سياستت دوز منتزل بته سي 27تا 23در دوز روزانه بين .دوز منزل دريافت دارند( مراجعه در هفته 3)

روز در هفتته 0ستي دوز منتزل بته ستي 23در نهايت در دوزهاي روزانته كمتتر از .افزايش يابد( همراجعه در هفت 2)ميان

روتكل پيوستت دربتاره همكتاري بتا مراكتز پجهت اطالعات بيشتر به .خواهد رسيد( مراجعه يكبار در هفته جهت بيماران)

.خودياري مراحعه نماييد

:شرایط نگهداری و توزیع

قبتل از توزيتع شتربت تاكيتد .در شرايط متعارف نگهداشته و از نور خورشيد، دماي باال يا پائين دور نگهداريد اپيوم راشربت تنتور

نشتين شتده و غلظتت آن از مواردي مشاهده شده است كه شربت بر اثر گذشت زمان ته .شود حتما شيشه را بخوبي تكان دهيدمي

اي ديگتر اند اثر و قدرت آن كاسته شده ولتي عتده رخي از بيماران ابراز داشتهاي كه ببه گونه .هاي مختلف تفاوت كرده استقسمت

اي مهم است كه بايد بتدان توجته نشيني و رسوب به جدار شيشه نكتهمسئله ته .اندبناگاه اثر آنرا بيش از دفعات قبل احساس كرده

دي با اصالح فورماالسيون اين نقتص را بتر طترف خواهتد كننده در مراحل بعتوليد .شربت قبل از توزيع بخوبي تكان داده شود: كرد

.كرد

بتدليل غلتي بتودن تنتتور، .جهت مصرف و توزيع تنتور، قسمت آلومينيومي در شيشه را يشكنيد و درپوش پالستيكي را برداريد

ه داشتته باشتيد محتويتات تنتتور جت تو .آنرا از ظرف خارش ستازيد (مانند سرم تزريفي يا آمپول)سعي نكنيد بكمك سرنگ و سوزن

.قابل تزريق نيست مطلقااستريل نبوده و

:اخالقی همالحظچند

پذيرد هيچگونه درمان اجباري صورت نبايد شركت بيماران در درمان كامال اختياري بوده و.

و تنهتا بعتد از درمتان بتا آشتنا شتده مكتوب با مشخصات قبل از شركت هر بيمار توسط همكاران طرح و توسط جزوات

.رضايت كتبي آگاهانه قادر به حضور در طرح خواهند بود

توانند با رضايت شخصي از درمان خارش شوند بايد بدر كليه مراحل درمان بيماران.

مورد استفاده از اطالعات بدست آمتده، پتژوهش و تحقيتق استت و سوابق محرمانه مانده تنها كليه مدارك و پرسشنامه.

منتوط هرگونه استفاده ديگر از نتايج بدست آمتده .باشندمجاز به دسترسي به آن نميبستگان بيماران نيز ديگران حتي

.استان و مجريان طرح بيماراز به اجازه كتبي

19

از ختدمات توانند بر اساس ضوابط هر مركز ميكماكان ،و دوره پيگيري و خروش از طرح دوره درمانبيماران بعد از اتمام

دريافتت از تنتتور اپيتوم طرحيا انصراف از به دليل اتمام نبايد هيچ بيماري .وندمند ش اي و حمايتي بهره مشاوره درماني،

.گرددمحروم هاي موجود در مراكز درمان

توانند از ساير خدمات درماني موجود در مراكز مربوطته از جملته بيماران بايد ب ،درصورت عدم تمايل به حضور در طرح

.مند شوند ا متادون و بوپرنورفين مانند ساير بيماران بهرهدرمان ب

اطالع رسانی به بیماران و بستگان: پیوست

دستت آن با سالهاي زيادي اعتياد، به مبتال بيمار موارد اغلب در كه معني اين به است، مزمن و مدت طوالني بيماري يك اعتياد

گذشتت بتا . دارد عودکننوده و رونده، تخریبی پیش سیر معموال او بيماري درمان، و مداخله عدم درصورت و است گريبان به

چون تري آفرين مشكل مواد سوي به بيماران اين و بيشتر شده معتادان در مخدر مواد از استفاده ميزان موارد از بسياري در زمان،

جسمي، رواني، نظر از كنندگان مصرف اين تدريج به طرفي از .شوندمي تزريق كشيده چون پرخطري هاي روش و كراك و هروئين

اتفتاق بستيار .گتردد مي افزوده عوارض اين به نيز قانوني مشكالت گاهي و كنند افت مي خانوادگي و اقتصادي رفتاري، اجتماعي،

خانوادگي و زناشويي زندگي در كند، مي افت اقتصادي نظر از و دهد مي دست از را خود شغل بيمار پيشرفت اعتياد، با كه افتدمي

متي پتذيرش مستئوليت از پتردازد، متي مشتاجره به اطرافيان با گردد، مي توجه بي خود نظافت و ظاهر به شود، مي اشكال دچار

متي اعتمتاد بتي وي بته و طرد كترده را او مردم شود،مي اضطراب و افسردگي دچار كند، مي پيدا جسمي مشكالت گريزد،

... و برد مي رنج جنسي عوارض از شوند،

.گيرند كه رفتار خود را تغيير دهند و مصرف خود را قطع كننددر چنين شرايطي بيماران تصميم مي

در اين عده، ترك مصترف متواد بقتدري بتا . عده اي از بيماران اصوال قادر نيستند مصرف خود را و لو به مدت اندكي متوقف كنند

اگر هم به پرهيتز هرچنتد كوتتاه . مانديانه راه بيمار منصرف شده و از پرهيز باز ميعاليم شديد جسمي و رواني همراه است كه در م

تحمتل و فتراوان مشتقت نيتز بتا اي عتده . دهد كه كصرف مواد مخدر را از سر گيردرسد، بدليل زيادي عاليم، ترجيح ميمدت مي

وجود با و آورند مي روي مخدر مصرف مواد دوباره به مدتي از بعد اما .گذارند مي كنار را مخدر مواد ترك، شديد جسماني عوارض

دوره. كننتد متي شروع را مصرف ناباوري دوباره و نااميدي در مصرفشان باشد، با آخرين كه اند داده قول اطرافيان و خود به اينكه

ايتن در .گتذارد نمتي برجاياعتمادي و اميد هيچ وخانواده، بيمار براي كه شود مي تكرار آنقدر گاهي مصرف، قطع و مصرف هاي

را بيمار انگيزه خانواده، .شمارد مي مقصر را و هريك، ديگري پردازند مي يكديگر سرزنش به متاسفانه خانواده، و بيمار گاهي موارد،

بتا آنها است مدعي و دانسته مقصر بيرون را شرايط يا خانواده نيز بيمار .نكرده است كافي تالش او شود مي مدعي و برده سوال زير

و اقتصتادي، وسوسه، مشكالت جسمي، عالئم استمرار ديگري مثل عوامل نيز گاهي .اند ه مصرف شد عود باعث روحي فشار ايجاد

.شوند مي شناخته بيمار مسئول شكست غيره

هاي نگهدارنتده درمانتر از جمله هاي طوالنيهاي كوتاه مدت به درمانشود، بجاي درماندر چنين شرايطي به بيماران توصيه مي

.روآورند

20

تنتور اپيوم نيز بدين منظور .شوند مي استفاده نگهدارنده درمان منظور به بوپرنورفين و متادون داروي دو ايران در حاضر حال در

روي بتر مختدر مواد با مشابه خواصي داروها دو اين. به مجموعه داروهاي مجاز در درمان نگهدارنده و دراز مدت افزوده شده است

:كه تفاوت اين با دارند، بيمار

در معتتاد جستمي مواد وضعيت اين مصرف با كه است آن حرف اين معني .است ترماليم و آهسته آنها اثر شدن ناپديد و شروع

اوقات اكثر در مجاز بويژه كراك، غير مخدر مواد كه درحاليست اين .شد نخواهد نوسانات دچار روحي نظر از و مانده متعادل حالت

نوستانات اين .كنند مي شديد خماري دچار را او گاهي و نشئه، و سرخوش را بسيار بيمار گاهي كنند، مي ايجاد شديدي نوسانات

ا ه شد تهيه بهداشتي كامال طريق از داروها اين .شود مي سبب را عوارض اعتياد زيانبار قسمت و گذاشته اثر مخرب بيمار روحيه بر

در .استت ممكتن حتداقل در گتوارش دستتگاه و كبد و كليه ويژه به معتاد بربدن آنها عوارض و بوده ناخالصي هرگونه فاقد لذا ند،

نگهدارنتده، درمتان صتورت به داروها اين از استفاده با .كند مي توليد فراواني جسمي مشكالت غيرقانوني مواد مصرف حاليكه

و بيمار روحيه بر جسماني عالئم كنترل و وسوسه نداشتن .شودمي كنترل بدن بيمار در زيادي ميزان به وسوسه و جسماني عالئم

در آمتده وجتود بته رفتتاري تعادل .كند مي متوقف زيادي تاحد را مواد مصرف به تمايل بيمار، در و دارد خيلي مثبتي اثر خانواده

خواهتد كمتتري حقتوقي و شتغلي ختانوادگي، مشتكالت دنبال آن به و شود خشمگين كمتر كه شد خواهد باعث وضوح به بيمار،

و باشد نداشته مواد و فروشندگان قاچاقچيان با تماس به نيازي بيمار شود مي باعث غيرقانوني، مخدر ماده تهيه به نياز عدم .داشت

.داشت نخواهد هم مخدر ماده براي تهيه هزينه پرداخت به نيازي دستگيري، خطر رفتن بين از بر عالوه

شترايط و انگيتزه بيمتار زمتان، كته معنتي اين به كند، مي تغيير فرد دوستان شبكه درماني، روش اين روي بيمار گرفتن قرار با

.داشت خواهد سالم افراد با تماس براي مناسبي

كاهش او در تزريقي است، رفتار كرده مى تزريق را مخدر مواد قبال بيمار اگر بنابراين .هستند خوراكي نگهدارنده درمان داروهاي

در .است همراه ها رگ انهدام با و شده بدن سطح در هاي وسيعي زخم ايجاد به منجر تزريق بيماران، از بسياري براي .يافت خواهد

راه از (ايتدز ويتژه بته ) عفتوني از بيماريهتاي بسياري سرايت احتمال تزريق، توقف با .رودمي بين از عوارض اين نگهدارنده، درمان

.شودمي برطرف و سوزن سرنگ

ميتر و مترگ داليل از يكي متاسفانه .يابدمي كاهش بسيار مخدر مواد با امكان مسموميت نگهدارنده، درمان از صحيح استفاده با

به منجر كه است مخدر ماده حد از بيش و مصرف ناگهاني معتادان، در

معترض در كمتتر كنتد، مي دريافت درمان نگهدارنده كه كسي داروها،خلوص اين دليل به .شودمي 1 مصرف بيش يا مسموميت

بته بيمار بازگشت فرصت جسمي، و عالئم روحي و وسوسه كاهش و مخدر مواد مصرف توقف در نهايت با .گيردمي مسموميت قرار

.شودفراهم مي خانوادگي زندگي به توجه و شغل انتخاب زندگي عادي،

21

رقمی 01اطالعات شخصی و تبدیل آن به کد راهنمای دریافت : پیوست

كتارت يتا شناستنامه چنانچه .گردد تكميل مراجعه كننده ملى يا كارت شناسنامه براساس صفحه، اين اطالعات مي شود توصيه

آن بته مربوط سؤال در اين نكته درش است، بالمانع مركز آيين نامه براساس خدمات درمانى دريافت و نيست دسترس در فرد ملى

اين كتد .مى گردد تهيه حرف و رقم ده در بيماران، اطالعات شخصى از هاى مجموع براساس مراجع، اختصاصى كد .دارد ضرورت

هتاى پتروژه اطالعتات جهتت اشتتراك هنگتام در را مراجعتان شخصتى حذف اطالعات امكان و بوده فرد به منحصر بيمار هر براى

.آوردمى فراهم ادارى، امور يا پژوهشى

الزم .شتود متي تهيته مراجعين شخصى اطالعات نوع شش در مندرش هشمار ده در ثبت شده اطالعات مجموع براساس بيمار كد

و استتخراش شتده، مشخص پرسشنامه در كه نطور هما ده تا يك اقالم سپ و شود پر دقت به مربوطه هاىخانه تمامى است

مشخصات با مراجعى اختصاصى كد مثال براى .شود دادهقرار مربوطه هاىخانه در

ة شتمار تهتران، :بتا محتل تولتد 75تولتد يتازده تيرمتاه ستال تتاريخ علتى، :پتدر نتام حستينى، حستين :نتام ختانوادگى و منا

بايد اختصاصى بيمار كد .شودمى خوانده راست به چپ از كد) س ح س ل 11471 ه) :بود خواهد مقابل كد، 12345:شناسنامه

اطالعتات و رضتايتنامه، فتردى مشخصتات بته مربتوط صفحة كردن جدا صورت در تا گردد ثبت نيز مربوطه جايگاه در پرونده در

.باشد شناسايى و تفكيك قابل يكديگر از هاپرونده

22

01های خودیاری از جمله کنگره پروتکل همکاری با سازمان: پیوست

هتاي غيتر دارويتي، كنتار فعاليتت ر هاي خودياري كه درمان با آگونيستت را د ها و گروهسازماناشاره گرديد كه الگوي همكاري با

لذا مراكز درمتان . گرددمشاوره، بازتواني و حمايتي خود پذيرا هستنتد، بصورت بسيار قابل توجهي باعث افزايش اثربخشي درمان مي

.در اينباره موارد زير بايد رعايت گردد. همكاري شوندها وارد تعامل و سازمان با اينگونه رسماتوانند مي

در ايتن متورد )هاي خودياري كته درمتان بتا آگونيستت ها و گروهمراكز درماني عرضه كننده درمان با تنتور اپيوم با سازمان .1

.اعالم همكاري كنند رسما( دانندتنتور اپيوم را پذيرا بوده و آنرا الزمه درمان موفق مي

نظر دارو درماني از جمله دريافت تنتور كامال تحت نظر مركتز درمتاني مانتده و كليته مقتررات از جملته شترايط بيماران از .2

در اينباره پزشك و مركز درمتاني مستئول كليته . پذيردهاي مقرر بر اساس پروتكل اصلي صورت ميپذيرش، ارزيابي، ويزيت

البتته بتديهي استت در چنتين شترايطي پزشتك و مركتز . ز استمداخالت دارويي بيمار از جمله برنامه تنظيم و كاهش دو

هتاي خوديتاري جهتت تنظتيم دوز شود از ديدگاه و نظرات راهنماها و اعضاي سازمان و گتروه تواند و توصيه ميدرماني مي

رضتايت تجربه نشان داده كه خود بيماران و معتادان اسبق در چنين مواردي بسيار دقيق عمل كرده و حتداكثر . بهره جويد

معالج است و ايشتان مستئول مراقبتت از نظتر عاليتم و كبا اينحال نظر نهايي با مركز درماني و پزش. گرددبيمار فراهم مي

.عوارض دارو هستند

مركز درماني عالوه بر تنظيم دوز تنتور بيمار بر پيشرفت كلي، عاليم رواني و سير درمان و مصرف مواد مخدر از راه ارزيتابي .3

.نمايندهاي مقرر بر اساس پروتكل اصلي اقدام ميزمايشمنظم و آ

در اينصورت بيمار و مركز مختار هستند خود . گرددمند ميهاي خودياري بهرهبيمار از مداخالت غير دارويي تحت نظر گروه .4

. وديتاري تتامين نماينتد هتاي خ آنرا از راه گتروه نيز مداخالت غير دارويي بر اساس پروتكل اصلي را به اجرا گذارند يا تماما

توان كليه يا بخشي از مداخالت غير دارويي ر در صورت رضايت بيمار و تصميم مركز درماني و پزشك معالج، ميگبعبارت دي

هتاي خوديتاري محتول ، غيره را بر گزار نكرده و به گتروه BDRCمانند مشاوره فردي، آموزش خانواده، جلسات ساختاري)

(.نمود

هاي خود از جمله هزينه تنتور و حق ويزيت و ساير ختدمات عرضته شتده ختود را بتر استاس مقتررات نهمركز درماني هزي .7

هاي خودياري مجاز به دريافت هزينه از بيماران نيستند و كليه عدمات در قالتب خوديتاري صتورت سازمان. دارددريافت مي

.خواهد گرفت