بسم الله الرحمن

الرحیم تهویه در عملیات

اطفاء حریق تهـویه درعملیات آتش نشانی

: عمل جابجایی هوا )یا هوا رســـانی ( را تهـــویه گوینــد امــــا در آتش نشــانیتهویهــارات و مجموع عملیاتی که جهت خارج کردن دود ، هوای داغ و گازهای ســمی ، غب محصوالت حریق از محیط حریق زده، با استفاده از هوای تــازه و جــایگزین نمــودن

گویند . بعبــارتی دیگــر تهویــهتهـویه درآتـش نشانی هوای تازه صورت می پذیرد را كـاري برنامـه ريـزي شــده، روشــمند، منظم و سيسـتماتيك در جابجــايي یـا انتقـال فـشـار، جابجايي حرارت، دود، گـازها و حتي در برخي موارد، انتقـــال شــعله از يــك

منطقه محصور، از طريق راهي معـين شـده می باشد . مزایای تهویه

-کمک به فرار ساکنین و مصدومین، از محل حریق و نیز هوا رسانی به افرادی که1بر روی زمین افتاده اند، صورت می پذیرد .

- محل مصدوم زودتر شناسايي شده، عملیات نجات راحت تر مي شود .2-افزایش ایمنی آتش نشانان و کاهش آسیب به آنان و مصدومین .3 -اطفــاء ســریع و آســانتر آتش توســط آتش نشــانان، زمــان عملیــات آتش نشــانی4

کاهش می یابد .

-باال بردن قدرت دید آتش نشانان .5با توجه به افزايش ديد، استفاده از تجهيزات ايمن تر مي باشد . -6 -محــدود کــردن توســعه آتش ســوزی )جلوگــیری از گســترش آتش، بــا توجــه بــه7

عملیات سریع در کنترل و اطفـاء حریق (.-کاهش مصرف مواد اطـفائی .8-با انجام تهویه مناسب می توان خطر بک درفت را از بین برد .9

- کاهش خسارات به اموال در محل .10ــیز تهویه مناسب در لحظات اولـیه آتش سوزی منجر به ایجاد هوایی تازه، سالم و ن کاهش ریسک خطر برای آتش نشانان می شود، همچنین باعث میشـود تـا عملیـات جستجو و انجام عملیات آتش نشانی سریع تر، ایمن و کاملتر انجام گردد، از مزیت های دیگر تهویه، کـاهش ســریع دمــا و کــاهش ســطح منواکســیدکربن درســرتا ســر

در خصوص کاهش دمـا با انجام تهویه2محل حريق می باشد، به نمودار شماره - توجه نمائید.

تهـویه و کاهش دمـا 2نمودار شماره -

طریق منحنی از نمودار فوق می توان مشـاهده نمود، ابتـدا زماني که در مرحله اولیه از یک آتش

سوزی، آتش نشانان با یک حریق مواجهه می شوند، شدت حریق باالست امـا پساز استفاده از تهویه تاکتیکی، شدت آتش سوزی کاهش می یابد .

: امکان دارد با تــامین هــوا بــه محــل حریــق، گســترش آتش ســوزی را در پیتوجه داشـته باشـید لـذا نسـبت بـه این قضـیه هشـیار بـوده در خصــوص کنــترل حریـق و

جلوگیری از گسترش آتش به نقـاط دیگر، اقدامات الزم را در نظر بگیرید.

: تهـویه به دو صورت کلی انجام می شود : با استفاده از انرژی بـــاد موجــود در محــل تهویــه ) هــوا رســانی بــه1الف( طبیعی

محل حریق یا محل مملو از دود ( انجام می شود . : بــا اســتفاده از فن یــا یــک وســیله مکــانیکی تهویــه انجــام می شــود.2ب(مکانیکی

هنگامیکه تهویه طبیعی برای محل کافی نباشد، انجام تهویــه مکــانیکی ضروریســت،ــزامی به هر حال گاهی اوقات انجام تهویه مکانیکی، جهت کمک به تهویه طــبیعی ال

به نظر می رسد.

1 . Natural

2 . Mecanical

Natural ( ) تهـویه طبیعی چنانچه تهویه با استفاده از بـاد موجود در منطقه یــا محــل صــورت پــذیرد، تهویــه را

طبیعی می گویند. )پشت ساختمان ( فشار کم ) جهت وزش باد ( فشار زیاد

از طریــق شــکل بــاال می تــوان مشــاهده نمــود کــه در تهویــه طــبیعی، یــک طــرف ساختمان دارای فشـار زیـاد و در طــرف دیگــر فشــار کمی وجــود دارد. شناســـایی جهت وزش بـاد، در مراحل اولیه توسط فرمانـده گـروه می توانـد بـه انجــام تهویـهــارج طبیعی افراد آتش نشان کمک کند، همچنین راحت ترین راه برای جابجایی یا خ کردن دود و محصوالت حریق از سـاختمان، انجام تهویه طبیعی است که به دســتور

فرمانده تعیین می گردد. هنگام تهویه طبیعی به چه نکاتی باید توجه شود

ــزامی1 - پوشیدن لباس های حفاظت فردی و نیز حفظ ایمنی افراد صحنه حریق الاست.

- توجه به قدرت و سرعت وزش بـاد ضروری می باشد.2- توجه به جهت وزش بـاد هنگام انجام تهویه اهمیت دارد.3 - ابتدا خروجی دود را بایــد در محــل مناســب ایجــاد نمــود، ســپس قــرار دادن یــک4

سرلوله شارژ شده آمـاده، در قسمت خــروجی بــیرون ســاختمان، الــزامی اســت،پس از آن اقدام به تهویه محل گردد.

ورودی هــوا یــا%75 و یــا اندازه ورودی هوا به بهتر است دود اندازه خروجی-5 هنگامي که دمــاي،قانون چـارل بر اساس باشد، هوا اندازه ورودی نصفبه اندازه

يک محيط بسته، افزايش يابد، فشـار داخلی آن محيـط افـزايش مي يابـد، بنـابراينــه، در هنگام بروز آتش سوزي در يک محيط بسته، فشار داخلي محيط افزايش يافت دود و محصوالت حريق با فشار به خارج از محيط کشيده مي شوند. در هنگام آتشــار سوزی اگر اندازه خروجی دود بزرگتر از ورودی هوا باشد، خروج دود، بدون فشـــل از محل صورت می گیرد و در برخی شرایط آب و هوائی، امکان دارد دود از مح خارج نگردد . در تهویه عمودی بهتر است اندازه خروجی دود به انــدازه ورودی هــواــتر و در نظر گرفته شود ، در چنین وضعیتی محصوالت حریق بـا توجه به چگالی کمــدازه ــال ان سبکی اشان، از قسمت خروجی محل حریق، خـارج می شوند . به هرح خروجی تابع شرایط جوی و آب و هوائی منطقه، نــوع تهویــه، وضــعیت ســاختمان،

تاکیتک متخذه و ... دارد .ــه6 ــام انجــام تهوی ــراد تیم در هنگ ــاری و انجــام ارتباطــات بی ســیمی بین اف -همک

ضروری است .-توجه به وضعیت رطوبت هوا، بارندگی و ... اهمیت دارد.7-توجه به تغییرات دمای داخل و خارج سـاختمان ضروری است. 8

( Mecanical) تهویه مکانیکی

هنگامی که برای انجام تهـویه تاکتیکی ) یا هوا رسانی به محل ( از یک وسیله مکانیکی ) مثال فن، سرلوله آب، توربکس و غیره (استفاده شود، تهـویه را

مکانیکی گویند.

: تهویه مکانیکی به طروق زيرانجام مي شود

( فن های فشار مثبت.1(فن های فشار منفی .2( تهویه هیدرولیکی )به وسیله یک سیال(.3

مزایای تهویه مکانیکی

- جابجایی دود سریعتر می شود.1- تهویه افقی و نیز طبیعی را موثرتر می سازد.2- قابل کنـترل تر می باشد. 3- در صورت وزش بـاد، کمتر تحت تاثیر قرار می گیرد.4

معایب تهویه مکانیکی

-نیازمند وسایل و ابزار مکانیکی می باشد .1-نیاز به وجود افراد آتش نشان بیشتری برای انجام می باشد .2 -چنانچه نادرست انجام شود، باعث شدت آتش ســوزی،گســترش و ســرایت آتش3

سوزی می گردد .- پاکسازی فضاهای بزرگ مملو از دود، نیازمند فن های بزرگ و بیشتری است .4 -در تهویه تدافعی محل، نیاز بـه تهــویه اتـاق بـه اتـاق ، بصـورت سیسـتماتیک می5

باشد، بنابراین انجام تهویه زمان بـر می شود. تهویه عمودی و تهویه افقی را می توان با استفاده از دمنده های قابل حمل سرعت

امـا تهویه مکانیکی اغلب موارد زیر را در پی دارد :بخشید * آلودگی ها را با قدرت به طرف خارج، جاهایی که قبالً انتخاب و کنترل شده اســت

؛ می برد.ــا ــد ت * اجازه استفاده از باز شوهایی که در فاصله دور قرار دارند را فراهم می نمای

با انتقال آلودگی ها بتوانیم تهویه را انجام دهیم. * باعث موفقیت بر تــأثیرات رطوبــتی هــوا ) بخــارات آب موجــود در هــوا ( و درجــه

حرارت های مختلف خارج بر داخل ساختمان است.* تهویه مکانیکی سریعتر از عملیات های تهویه طبیعی انجام می شود.

تکنیک های تهویه انواع تکنیک های تهویه تاکتیکی شامل موارد زیر است :

.1- تدافعی 1 .2- تهاجمی2

(Defensive) تهویه تدافعی فضاهای بیرونی یا دور از محل اصـلی آتش ســوزی کـه مملــو از محصــوالت حریــق شده است تهـویه می شود، معموال این نوع تهویه پس از اطفاء آتش سوزی، انجام می شود و یا در حین حریق، بــا بســتن درب اصــلی محــل حریــق، اقــدام بــه تهویــه محصوالت حریق در فضاهای پیرامونی می نمــائیم . این کــار بــاعث بهبــود وضــعیت داخلی ساختمان می گردد . ) مسیرهای فرار، پلکان ها و خروجی ها و در کل محل

بــاهــایی کــه آتش ســوزی در آن وجــود نــدارد، تهـــــویه می شــوند ( . در این روش منطقه بندی حريق، ساختمان، به فضــاهای کوچکــتری تقســيم شــده سپـــس بطــورــلو از دود می نمــائیم سیستماتیک و مرحله به مرحله، اقدام به تهـویه اتاق های ممـ

تـا نهایتا تمام فضـای دود گرفته، پاک و عـاری از آالینده های هوا گردد.

1 . Defensive

2 . offensive

نکات مهم در انجام تکنیک های تهویه عملیات تهویه نبـاید بی هدف یا بی نظم انجام شود، تیم های عملیاتی برای انجـــامــد . همچــنین در ــه در آتش ســوزیها بایســتی از دســتگاه تنفســی اســتفاده کنن تهوی تمرینــاتی کــه جهت اجــرای تکنیــک هــای تهـــویه فشــار مثبت انجــام می شــود بایــدــانی استفاده تکنیکها برای افراد، ساده و راحت باشد. این تمرینات می توانند از مک که هدایت و گردش دود به صورت ثابت می باشد و در آن دود، حــرارت و گازهــا در حال جابجائی است، در نظر گرفته شده و آغاز شود . در یک ساختمان چنــد طبقــه، طبقه ای که آتش گرفته است، معموال در لحظــات نخســت مملــو از دود و گازهــای داغ می شود، رفتــه رفتــه پس از پــر شــدن طبقــه حریــق از محصــوالت آتش، دود،ــنین ــذا در چ سعی در صـعود و دسترسی به فضـاهای دیگر دارد تـا وارد آنها شـود ل شرایطی انـجام تـهویه می تواند به صـورت افقی و عمـودی یــا بـه هـر دو صـورت

)ترکیبی ( در ساختمان انجام شود.ــاختمان در عموماً تهویه عمودی با ایجاد یک باز شوی خروجی، در باالترین نقطــه سـ آتش سوزی ها، همراه می باشد که بصورت طبیعی از این خروجی محصــوالت آتش

می تواند خارج شود. استفاده از تهویه عمودی می تواند در کاهش رســیدن شــرایط محل حریق به مرحله فلش آور و یـا بک درفت سودمند باشد، همچــنین وقــتی کــه جریان باد طبیعی، در سرتاسر ساختمان در حال وزیدن است، تهویه افقی می تواند

مورد استفاده قرار می گیرد. چنانچه سقف محــل حریــق نــاایمن باشــد، ســاختمان چنــد طبقــه نباشــد و یــا اینکــه بخواهیم از آتش گرفتن مکانهائی که درگیر آتش سوزی نشده، جلوگــیری کــنیم، میــانیکی دو روشــی می توانیم از تهـویه افقی استفاده نمائیم.تهویه طبیعی و تهویه مک باشند که از آنها جهت فشرده سازی محصوالت حریق در ساختمان و هدایت آنهـا به

محیط خارج بنا، مورد استفاده قرار می گیرد.تاکتیک تیم عملیاتی در مواجهه با محل حریق جهت انجام تهویه :

بررسی محل از لحاظ وجود مصدوم، امکان انجام تهویه، تعداد ورودی و خروجیهای محل، ارتباط بی سیمی خوب با افراد درگیر حادثــه، اولــویت بنــدی امــور و ... می

باشد.

طبقه بندی تهـویه 1عمـودی –1 2- افـقی2 3- فشـارمثبت3 4 فشـارمنفی –4

1 . Vertical

2 . Horizontal

3 . Positive Pressure Ventilation

4 . Negative Pressure Ventilation.

عمودی تهـویهVertical Ventilation

ــه ــتی کـ خــروجی دود، در وقـ بــــام ســـاختمان ســـقف یـــا

Vertical ventilation – Offensive.

Hosseinzadeh - Hashemi

ایجاد می شود و به گازهای داغ حاصل از سوختن اجـازه می دهد تا از طریق حالت)یا ماهیت( شناوری طبیعی خود، از این منافذ به بیرون از ساختمان منتقل شود.

برای انجام این نوع تهویه ) تهویه عمودی ( نیاز به حضور و فعالیت آتش نشانان بــر روی سقف یا بام ساختمان می باشــد، این کـار می توانـد خطـرات زیـادی را بـرای افراد آتش نشان ایجاد نماید، بهرحال انجام تمرینات عملیاتی می تواند ریسک هــای

هنگامي كــه در قســمت ســقف يــا بــام، مشــغول بــه بــازكردنخطر را کاهش دهد. خروجي هستيد، به لحاظ ايمني، باید راه فرار دوم در نظر گرفته شود و در صورت هرگونه انسداد يا وجود اشكال در مسير راه پله يــا محــل ورود اوليــه، تيم عمليــاتي

بتواند از مسير دوم ) مثال نردبان يا راه پله فرار بيروني ( خارج شود.

بسياري از خانه هاي قديمي، با شفت هاي نورگير يا هوارسان عمودي ساخته شــده اند. از اين کانالهاي عمودي جهت تهويه عمودي و هوارساني به ساختمانها اســتفاده مي شــود. در هنـــگام آتش ســوزي، شــفت هــای ســاختمان می تواننــد ماننــد يــک دودکش عمل کنند و باعث توسـعه و گسترش آتش سوزي بصورت عمودي شوند،ــق اين ــق از طري همچنین آتش سوزي مي تواند در سطح باالتر از محل اصلي حري کانالها ايجاد گردد . در واقع حــرارت از طريــق حــرکت جابجــايي، از طريــق کانــال،

انتقال يافته و مواد قابل اشتعال در قسمت باال را، شــعله ور می ســازد، بنــابرایندر انجام تهویه عمودی، کنترل این قسمتها اهمیت زیادی دارد.

شکلهاي مختلفي بصورت دودکش در يک ساختمان نقش ايفا مي نمايد، که عبارتنــد از : راه پله ها، پلکان عمودي، فضاهاي مخفي در ديوارها، تونل يــا ســرازيري جهت دور ريختن زباله يا پائين فرستادن لباسهاي کثيف ) شوتینگ ها (، کانـال يـا چاههـاي آسانسور و یــا هــر بازشــوي عمــودي غــير محــافظت شــده ديگــر )مثــل بازشــوهاي عمودي ايجــاد شــده بوســيله آوار داخلي ســاختمان و ... (. ایمن تــرین روش ایجــاد بازشو یا دریچه خروجی دود در تهویه عمودی، استفاده از یک نردبان) نردبان دستیــات را ــه و عملی یا هیدرولیکی ( است، که در زیر قسمت دریچه خروجی قــرار گرفت انجام دهد، قبل از ایجاد خروجی دود، به ریسک هــای موجــود در محــل، جهت وزش

باد، وضعیت ساختمان و متصرفین بنا آگاهی داشته باشید.

Horizontal Ventilationتهـویه افقی برای انجام تهویه افقی، منفذ خروجی دود باید در ســطوح عمــودی ســـاختمان و در دیوارها یـا از طریق پنجره و دربـها ایجاد گردد، در این صورت محصوالت حریق می

تواند بصورت افقی از محل خـارج گردد.

تهویه افقی تهاجمی با پوشش کاورجت یکی از انواع تهویه که در حریق ها بــه صــورت پی در پی اســتفاده می شــود، تهویــه افقی است، اغلب انجام تهویــه افقی آســانتر از مــوارد دیگــر می باشــد؛ افــراد آتش نشان وارد ساختمان آتش گرفته می شوند، آنها به آتش هجوم برده، جســتجو بــرای نجــات جــان ســاکنین )فرآینــد عملیــات نجــات( را آغــاز نمــوده، بــه وســیله درب وپنجره های باز شده، ورود به محل و نیز انجـام تهویه عملیاتی را میسر می نمایند.

ایجاد می شود: باد و دمـای گازها )حالت شنـاوری(،دو عامل از طریق جابجایی دود محل نزدیک به آتش سوزی، دارای دمـای باالتر و بیشتر نســبت بــه نقــاط دورتــر از آتش سوزیست، بنابراین در آتش سوزی عامل غالب یا مســلط خواهــد بــود )بــه آن

می گویند (، عالوه بــر آن، اثــرات بــاد نــیز متناســب و تحت الشــعاع آندمـای غالبمی باشد.

انجام تهویه ، نیازمند کنترل دود و گازهای داغ آزاد شده از یک ساختمان و جابجایی آنها با هوای تازه می باشد. بازکردن تصادفی در یا پنجره ها می تواند موضوع را بدتر کند و مسئله آتش سوزی بغرنج تر شــود، همچــنین منجــر بــه ســرایت و گســترش آتش سوزی گردد و پیامد آن ، خســارات ناشــی از دود افــزایش یافتــه ، امکــان رخ

الزم اســت ، ابتــداافقیدادن پدیده بک درفت نیز بیشتر شود . بــرای انجــام تهویــه آتش نشانان به محصوالت آزاد شده حریق توجه نموده، آنها را در قسمت های باالی

ــاد از ــک دریچه ی ورودی هــوا، در جهت وزش ب ــد، ســپس ی ســاختمان کــاوش نماینــناوری قسمت پائین ) تا حد امکان نزدیک به سطح زمین ( ایجاد شود تا با مزیت ش

دود و گازهای گرم، تهویه افقی انجام گردد.