¢ØÌŁÓØÆ›Ô ðÂÚØÔ‰Øºﬁ ÙŁ˜ eÏÂ‡ıÂÚŁ˜ eøÆÁÁÂÏØº ...˜/may...

¢ØíŁîØÆÝï ðåòØïäØºÞ ôŁ÷ EìåàıåòŁ÷ EøÆççåìØºÜ÷ EººìŁóÝÆ÷ £åóóÆìïîÝºŁ÷

Διμηνιαίο περιοδικότης Ελεύθερης Ευαγγελικής Εκκλησίας Θεσσαλονίκης

ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ ’11

ΤΕΥΧΟΣ 260

Κωδ.: 1101

Περιοδικό "Θ"_Layout 1 7/8/11 12:53 PM

ΠΠΕΕΡΡΙΙΕΕΧΧΟΟΜΜΕΕΝΝΑΑ

Απ’ τον εκδότη 3

Προτεσταντικός πουριτανισμός 5

Απ’ τις 20 στις 20 6

Μια σκέψη... (ΝΕΑΝΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ) 10

Και πάντες αφέντες Αυτόν έφυγον 11

Στο Ντίνο 12

Και με τις πληγές Του γιατρευτήκαμε 14

Τι νόημα δίνομε στη ζωή μας 18

Αναστασία Μοσχίδου 20

Η ομίχλη της τσακισμένης καρδιάς 22

Μήπως δεν πάει άλλο; (Ο ΕΞΩΣΤΗΣ ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ) 23

Έτσι έπρεπε, εσύ... (ΠΟΙΗΜΑ) 24

ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟτης ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τ.Θ. 21625, Τηλ. 2310816510

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: Ελεύθερη Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης.ΕΚΔΟΤΗΣ: Δημοσθένης Κατσάρκας - Τ.Θ.21625, 55236 Θεσ/νίκη.

Έγκριση Υπ. Τύπου & Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης 20495 / Ε

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Απόστολος Μαρίνος (τηλ. 2310346572)Περ. Κάβδα 10 - 55236 Θεσσαλονίκη.e-mail: [email protected]

ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ: Ράλλια Τοπτσή (τηλ. 2310816510)Τ.Θ. 21625 - 55236 Θεσσαλονίκη

Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν:Απόστολος Μαρίνος (επιμέλεια ύλης, διεκπεραίωση, αρχείο διευθύνσεων)Μαρία Μαρίνου (στοιχειοθεσία / ηλεκτρονική σελιδοποίηση)Όμιλος Νέων της Ε.Ε.Ε.Θ. (επιμέλεια αποστολής)

ΕΚΤΥΠΩΣΗ: Δημήτρης Αλτιντζής, Βι.Πε. Σίνδου, τηλ. 2310565511.


3

απ’ τον εκδότηαπ’ τον εκδότη

Το όνειρο ήταν παλιό, ήταν όμως και θολό. Εδώ και κάμποσα χρόνια,

είχε αρχίσει να ωριμάζει στη συνείδηση της Εκκλησίας μας η διαπίστωση ότι

ο χώρος που διαθέταμε στην οδό Φλέμιγκ είχε ξεπεραστεί και από τα γεγο-

νότα και από τις ανάγκες μας. Άλλωστε κόντευαν τέσσερις δεκαετίες που ο

Θεός μας είχε χαρίσει εκείνο το κτίριο. Σιγά – σιγά όμως, οι καινούριες γε-

νιές που προστέθηκαν, η αλλαγή στον τρόπο της ζωής που αυτονόητα επι-

κράτησε, οι γενικότερες ελπίδες και προσδοκίες άρχισαν να δημιουργούν την

εντύπωση ότι ο χώρος είναι ανεπαρκής. Και σε πολλές καρδιές, πιθανότατα

και σε πολλές προσευχές – άρχισε να ωριμάζει η προσδοκία για κάτι καινού-

ριο, αλλιώτικο, διαφορετικό.

Είναι πάνω από τρία χρόνια, που το κτίριο της οδού Φλέμιγκ ανήκει

πια στην ιστορία. Το κτίριο μόνο, γιατί ο τίτλος «Εκκλησία της Φλέμιγκ» πι-

στεύουμε ότι θα μας ακολουθήσει και στο μέλλον. Ωστόσο, μ’ ένα τρόπο

πραγματικά θαυμαστό και οδηγημένο απ’ το χέρι του Θεού, εγκαταλείψαμε το

κτίριο της οδού Φλέμιγκ και, ύστερα από αναζητήσεις, βρεθήκαμε

φιλοξενούμενοι από τους αδελφούς της «Μεταμόρφωσης», που

με πολλή αγάπη και αυταπάρνηση, μας πρόσφεραν πολύ περισ-

σότερα από όσα θα μπορούσαμε να ελπίσουμε ή να φαντα-

στούμε. Μας δίδαξαν αυτοί οι αδελφοί τι σημαίνει πραγματικά

αδελφική αγάπη.

Στο μεταξύ, με τη βοήθεια του Θεού,

προχωρήσαμε στην ανεύρεση του κατάλληλου

χώρου και ήδη, εκεί στην οδό Ποσειδώνος, δημι-

ουργείται η καινούρια εστία μας. Ένα κτίριο πολύ

πιο λειτουργικό απ’ το παλιό μας, πολύ πιο προ-

σαρμοσμένο στις σύγχρονες απαιτήσεις και, φυ-

σικά, με πολύ περισσότερες προσδοκίες και από κείνο και από μας. Ένα

βάρος ευθύνης που δημιούργησε σε μας ο Θεός και που δεν μπορεί παρά να

μας προβληματίζει το ερώτημα, αν σ’ αυτές τις προσδοκίες, θα φανούμε συ-

νεπείς.

Φυσικά, για να φτάσουμε ως το σημείο που βρισκόμαστε τώρα, δη-

λαδή λίγο πριν απ’ την ολοκλήρωση, χρειάστηκαν θυσίες, προσφορές, υπήρ-


4

ξαν αδελφοί που πρόσφεραν κατά δύναμιν και μερικοί «υπέρ δύναμιν». Δεν το

‘καναν όλοι αυτό. Το έκαναν όμως αρκετοί. Κι αυτό είναι πάρα πολύ ελπιδοφόρο.

Ήδη, ο τερματισμός (ή αν προτιμάτε το καινούριο ξεκίνημα) μοιάζει να βρί-

σκεται σε απόσταση μερικών μηνών. Για να επιτευχθεί όμως, απαιτούνται μερικές

επιπρόσθετες θυσίες και, φυσικά, πάντοτε η παρουσία και η ευλογία του Θεού. Ξέ-

ρουμε καλά ότι οι ευλογίες του Θεού, πολύ συχνά, εμπεριέχουν και κινδύνους και

προκαλούν και τις παγίδες του εχθρού. Και σ’ αυτό το σημείο, προσπαθούμε να εί-

μαστε όσο γίνεται προσεκτικοί. Δεν είναι δύσκολο, ακόμα και για τον πιστό του Χρι-

στού, να χάσει κάποια στιγμή το πνευματικό νόημα όλων

αυτών που σημειώνονται γύρω του και να μείνει προ-

σκολλημένος στον τύπο, στα φαινόμενα, στα εξωτερικά,

που όμως δεν είναι τίποτε άλλο παρά ανθρώπινες αντι-

λήψεις.

Θέλουμε να καλέσουμε όλους τους φίλους

μας, να επισκεφθούν το έργο που συντελείται στην οδό

Ποσειδώνος. Να δουν με τα μάτια τους τι έχει κάνει

μέχρι τη στιγμή αυτή ο Θεός και, αν όχι τίποτε άλλο,

τουλάχιστον να προσεύχονται για μας. Η Εκκλησία της

Θεσσαλονίκης έχει μια ιστορία μεγάλη πια. Σε τρία χρό-

νια, συμπληρώνεται εκατονταετία από τότε που ξεκίνησε

(αρχικά, βέβαια, σε εμβρυϊκή μορφή) η πνευματική συν-

τροφιά που αποτέλεσε την Ελεύθερη Εκκλησία της Θεσ-

σαλονίκης. Μέσα σ’ αυτά τα εκατό χρόνια, οι γενιές που

ήλθαν και παρήλθαν πρόσφεραν πολλά, δίδαξαν και δι-

δάχθηκαν πολλά και αυτή τη στιγμή η Εκκλησία διαθέτει

ένα πολύτιμο πνευματικό κεφάλαιο, απ’ όπου μπορεί να

αντλεί για το μέλλον και στο οποίο μπορεί να επενδύει,

προσδοκώντας οι ευλογίες του Θεού να συνεχιστούν και

η δική Του εύνοια να μη σταματήσει.

Να για ποιο λόγο, θέλουμε να στείλουμε ένα τα-

πεινό, αλλά ουσιαστικό προσκλητήριο στους φίλους και

αδελφούς μας. Θέλουμε να τους καλέσουμε όλους κοντά μας. Νοιώθουμε πως το

έργο είναι πέρα και πάνω απ’ τις δικές μας ικανότητες. Κι αν δεν το καλύψει με τη

δική Του ευλογία ο Θεός, κι αν δεν το αγκαλιάσει με τη δική της αγάπη η αδελφό-

τητα, πώς να μπορέσουμε εμείς, με τις λίγες ικανότητές μας, με τα πενιχρά χαρί-

σματά μας, με το χαμηλό δυστυχώς πότε – πότε πνευματικό δυναμικό μας, πώς να

μπορέσουμε να συνεχίσουμε το έργο; Παρακαλούμε, αγαπητοί αδελφοί, συμπαρα-

σταθείτε και συμπαραταχθείτε. Ο αγώνας, σε τελική ανάλυση, είναι καθαρά πνευ-

ματικός. Δεν είναι όμως μόνο δικός μας. Είναι ολονών μας. Όλοι έχουμε τη θέση

μας και την ευθύνη μας σ’ αυτόν. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι απ’ όλους μας έχει

τις δικές Του προσδοκίες ο Θεός.

Με αδελφική αγάπη,

ο Εκδότης

Δεν είναι δύσκολο,

ακόμα και για τον

πιστό του Χριστού,

να χάσει

κάποια στιγμή

το πνευματικό

νόημα όλων αυτών

που σημειώνονται

γύρω του

και να μείνει

προσκολλημένος

στον τύπο,

στα φαινόμενα,

στα εξωτερικά,

που όμως δεν είναι

τίποτε άλλο

παρά ανθρώπινες

αντιλήψεις.


Όταν, πριν από δύο περίπου χρόνια,ξέσπασε η παγκόσμια οικονομικήκρίση, με αφετηρία τότε την Αμε-

ρική, έσπευσαν μερικοί υπεραισιόδοξοι νατονίσουν ότι η Ελλάδα δεν κινδυνεύει απ’αυτήν, γιατί η οικονομία της είναι σε πολύχαμηλότερο επίπεδο, ενώ η κρίση αφοράτις οικονομίες των οργανωμένων κοινω-νιών. Με τη διαπίστωση αυτή, αρκετοί Έλ-ληνες αισθάνθηκαν προστατευμένοι απ΄την κρίση που απλωνόταν και φαντάστη-καν ότι μόνον οι απώτερες συνέπειες μπο-ρούν να αγγίξουν καιτο δικό μας τόπο.

Έχει περάσεικάτι παραπάνω απόένας χρόνος απότότε που διαπιστώ-σαμε όλοι μας ότιαυτή η υπεραισιό-δοξη αντίληψη ήτανπέρα για πέρα λάθος.Η οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει ανε-λέητα τον τόπο μας απλώνεται όλο και πιοπολύ και ίσως κανένας Έλληνας δεν έχειαπομείνει που δεν νιώθει τον αντίκτυποκαι τις συνέπειες. Και διερωτάται κανείς τιθα γίνει παραπέρα, γιατί τα προγνωστικάδεν είναι καθόλου ρόδινα και οι προσδο-κίες δεν είναι καθόλου αισιόδοξες.

Πέρα απ’ όλα τ’ άλλα, διαπιστώ-θηκε ότι η κρίση στον τόπο μας ενισχύ-θηκε σημαντικότατα απ’ το γενικό κλίμαανηθικότητας, συναλλαγής και διαφθοράςπου είχε διαβρώσει κυριολεκτικά τουςπάντες και τα πάντα. Δεν ήταν μόνο οι«υψηλά ιστάμενοι» που εμπλέκονταν στιςσχετικές αθλιότητες. Στην ουσία, όλοι οικάτοικοι αυτής της χώρας (ο καθένας στοεπίπεδό του) είχαν αγγιχτεί από την περιρ-ρέουσα διαφθορά, που αν δεν συμμετεί-χαν σε κείνην, πάντως με κάποιο τρόπο,την ανέχονταν.

Τώρα που βγήκαν όλα στη φόρακαι τα σχόλια των εφημερίδων, τόσο στηνΕλλάδα όσο και στο εξωτερικό είναι πολύπιο ξεκάθαρα, διαπιστώνει κανείς ότι οιδημοσιογραφικοί κάλαμοι στον τόπο μαςείναι αρκετά ενοχλημένοι από το γεγονόςότι ορισμένοι υπεύθυνοι άνθρωποι σε κά-ποιες Ευρωπαϊκές χώρες δεν ανέχονταικαθόλου την διαφθορά που είχε επικρατή-σει στον τόπο μας. Παρατηρήθηκε μάλιστασε πολλές εφημερίδες ένα σχόλιο, πουείχε την τάση να καυτηριάσει τον «καλβι-

νιστικό πουριτανισμό» ή, σε άλλες περι-πτώσεις, «την προτεσταντική ηθική» κά-ποιων αξιωματούχων της Ευρώπης.

Μπορεί οι παρατηρήσεις αυτές ναπέρασαν σε κάποιο ποσοστό απαρατήρη-τες, όταν όμως καθήσει κάποιος και τοσκεφτεί λίγο παραπάνω, καταλαβαίνει ότιαναγνωρίζεται πια δημόσια, ότι η Ευαγγε-λική Εκκλησία αποτελεί το μόνο τμήμα τουΧριστιανικού κόσμου, που επέμεινε καιεπιμένει στην προσωπική ηθική διαβίωσητου πιστού Χριστιανού, πράγμα που στις

άλλες χριστιανικέςομολογίες ή απο-σιωπάται ή παρα-βλέπεται.

Είναι καιρόςκάποτε, και στοντόπο το δικό μας, ηλέξη «Χριστιανός»να αποκτήσει τοπραγματικό της

νόημα. Να μην είναι δηλαδή Χριστιανόςεκείνος που ανάβει ένα κεράκι πότε – πότεστην Εκκλησία, ή που θυμάται την ιδιό-τητά του τη Μεγάλη Παρασκευή ή στηνΑνάσταση, αλλά εκείνος που τον έχει αγ-γίξει πραγματικά και γνήσια το μήνυμα τουΙησού Χριστού και του έχει δώσει ένα και-νούριο τρόπο ζωής τελείως διαφορετικόαπό κείνον που ακολουθεί η μάζα και πουίσως κι αυτός ακολουθούσε μέχρις έναορισμένο σημείο της ζωής του. Για όσοδιάστημα η χριστιανική ηθική θα θεωρεί-ται από πολλούς ξεπερασμένη και παλιο-καιρίσια, η ηθική διαφθορά πουκυριολεκτικά διέλυσε τη χώρα μας, θαέχει προσβάσεις στο μέσο άνθρωπο καιμάλιστα σημαντικές.

Δεν ισχυρίζεται κανένας βέβαια,ότι σε άλλες χώρες η διαφθορά δεν υπάρ-χει ή δεν αναπτύσσεται. Μπορεί όμως κά-ποιος να ισχυριστεί, με μεγάλεςπιθανότητες να λέει κάτι σωστό, ότι σεχώρες όπου επικράτησε η μεταρρυθμι-στική αντίληψη για τη Χριστιανική Εκκλη-σία, η έννοια της διαφθοράς στηνπροσωπική ζωή του πιστού Χριστιανού, όχιμόνο είναι απαράδεκτη, αλλά και σαν έν-νοια θεωρείται απορριπτέα και καταδικα-στέα.

Αν θέλουμε η χώρα μας να βγειαπό την κρίση, μια κρίση που είναι κυριό-τατα ηθική και πολύ λιγότερο οικονομική,είναι καιρός να στραφούμε προς τις αι

5

««ΠΠρροοττεεσσττααννττιικκόόςς

πποουυρριιττααννιισσμμόόςς»»


6

απ’ τιςστις

Η στήλη αυτή αποτελεί ένα “ελεύθερο βήμα” για όλους. Απ’ αυτήν ο συνεργάτης μας Στέφανος Κατσάρκας σχο-λιάζει, ενημερώνει, εκφράζει ελεύθερα τις καθαρά προσωπικές του απόψεις πάνω σε επίκαιρα θέματα. Κάτι ανά-μεσα σε ημερολόγιο και σκόρπιες σκέψεις. Από το άλλο μέρος “με ίσα δικαιώματα” καταχωρούνται καισυζητιούνται και απόψεις αναγνωστών της στήλης με σύμφωνη ή αντίθετη γνώμη χωρίς κανένα περιορισμό.

ώνιες αξίες της Αγίας Γραφής. Ας μη ξε-χνούμε ότι σε παλιότερες εποχές, που οιάνθρωποι σέβονταν τις αξίες του Λόγουτου Θεού (ακόμα και όταν δεν είχαν τη δύ-ναμη να τις εφαρμόζουν στην πράξη), ηκοινωνία ήταν πολύ πιο συμμαζεμένη,πολύ πιο συγκροτημένη και πολύ πιο ανθε-κτική στις επιθέσεις της διαφθοράς καιτων διαλυτικών τάσεων. Αυτό είναι πουχάθηκε τα τελευταία χρόνια και αυτό είναιπου η Ευαγγελική Εκκλησία το κήρυξε απ’την πρώτη στιγμή και προσπάθησε να τοεμπνεύσει σε κείνους που την ακολούθη-σαν.

Να λοιπόν γιατί ο «προτεσταντικόςπουριτανισμός» και η «καλβινιστική νοο-τροπία» κάποιων Ευρωπαίων θα ήτανευχής έργον να επικρατήσουν και στοντόπο το δικό μας. Όπου η έννοια του Χρι-στιανού έχει υποστεί πολλές παραμορφώ-σεις και κακοποιήσεις. Και είναι καιρός,παράλληλα προς την οικονομική ανόρ-θωση που ελπίζουμε και προσδοκούμε κά-ποτε να αρχίσει στον τόπο μας, να υπάρξειαποκατάσταση και των βασικών εννοιώνπου περιέχονται μέσα στο Λόγο του Θεού,την Αγία Γραφή.

Δημ. Κ-ς

Χρόνια τώρααπουσιάζουν τα νέα τηςεκκλησίας μας από τιςστήλες του περιοδικούμας. Βασική έλλειψη,ιδιαίτερα την εποχή

αυτή που κτίζουμε το καινούργιο μας κτίριο.Σκότος βαθύ και για τις εκδηλώσεις της χορω-δίας μας. Για τις χριστουγεννιάτικές συναυ-λίες, για τις βραδιές πριν από τη μεγάλη

εβδομάδα, για τη συναυλία στην Αθήνα τονπερασμένο Απρίλιο, για τα αφιερώματα πέρσιστα σπιρίτσουαλ και τα γκόσπελ, φέτος στουςέλληνες ευαγγελικούς συνθέτες. Ας δώσουμελοιπόν, έτσι «για δείγμα», το φετινό χριστου-γεννιάτικο πρόγραμμά μας της περασμένηςΚυριακής στην καθολική εκκλησία, μαζί μετην εισήγηση πριν από τη συναυλία που θίγειθέματα με γενικότερο ενδιαφέρον.

Προτεσταντικός πουριτανισμός

ΤΡΙΤΗ

21ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ


7

Πρώτο μέρος

«Χριστός γεννάται, δοξάσατε» - Βυζαντινή Καταβασία

«Ψάλλ’η γη κι ο ουρανός» - Βοημία

César Franck (1822-1890): «Panis Angelicus» - για σόλο σοπράνο και χορωδία

J.S.Bach (1685-1750): «Herrscher des Himmels» («Κυρίαρχε του ουρανου») – χορωδιακό απότο «Χριστουγεννιάτικο Ορατόριο»

«Τρέξτε στη φάτνη» («Kommet ihr Hirten» - Γερμανία

«God rest you merry gentlemen» («Χαρούμεν’ αντηχούν γλυκά») – Αγγλία

J.S.Bach: «Grosser Herr» («Μεγάλε Κύριε») –άρια για μπάσο από το «Χριστουγεννιάτικο Ορα-τόριο»

J.Rutter (1945-): «Christmas Lullaby» («Χριστουγεννιάτικο νανούρισμα»)

G.F.Händel(1685-1759): «Αλληλούια» από το ορατόριο «Μεσσίας»

Δεύτερο Μέρος

W.A.Mozart (1756-1791):Εκκλησιαστική σονάτα για ορχήστρα αρ.14 σε ντο μειζ. KV278

«Νανούρισμα» - Ισπανία

Jose Feliciano: «Felic Navidad» («Ευτυχισμένα Χριστούγεννα»)

W.A.Mozart: «Laudate Dominum» («Αινείτε τον Κύριο») – για σόλο σοπράνο και χορωδία

«Το τζάκι» - παραδοσιακό ελληνικό, εναρμόνιση Τ. Παππά (1926-1970)

«Appalachian Carol» («Το Θαύμα») Ινδιάνικο ΗΠΑ – εναρμόνιση Τ. Παππά

ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΜΗΝΥΜΑ

W.A.Mozart: «Te Deum» - KV141(66b)

ΕισήγησηΑγαπητοί μου φίλοι,Λέμε και γράφουμε πολύ συχνά –και νομίζω ότι αυτό είναι αποδεκτό απ’ όλους τους σο-

βαρούς μελετητές- πως η γλώσσα μας είναι από τις πιο πλούσιες γλώσσες του κόσμου. Φυσικό κιεπόμενο, μια κι έχει τουλάχιστον τρεις χιλιάδες χρόνια ζωή. Ωστόσο κάπου παρουσιάζει κάποιαέλλειψη –κι ας με συγχωρήσουν οι γλωσσολόγοι κι οι φιλόλογοι από ανάμεσά μας που μπαίνωστα χωράφια τους. Είναι η λέξη και η έννοια του «πνευματικού». Σ’ όλες τις άλλες γλώσσες, του-λάχιστον του δυτικού κόσμου, γίνεται σαφής διάκριση ανάμεσα στο «πνευματικό» με την έννοιατου λογικού, του διανοητικού που εκφράζεται με τη λατινική λέξη «intellectus» -νόηση, διάνοια-και στο «πνευματικό» με την έννοια του άυλου, του μεταφυσικού, που εκφράζεται με τη λατινικήλέξη «spiritus» -πνεύμα (γαλλικά, αγγλικά). Πιο καθαρά γίνεται η διάκριση αυτή στη γερμανικήγλώσσα. «Geistig» είναι το «πνευματικό» με τη στοχαστική ή και την πολιτιστική του έννοια,«geistlich» είναι το «πνευματικό» με τη θρησκευτική, τη μεταφυσική του έννοια.

Δεν πρόκειται φυσικά να ερμηνεύσουμε αυτό το φαινόμενο απόψε. Αποτελεί αντικεί-μενο της φιλοσοφίας ή και της θεολογίας. Προσωπικά έχω κάποιες «υποψίες» ερμηνείας, δενείναι όμως του παρόντος να τις αναφέρουμε ή να τις συζητήσουμε. Το σίγουρο και το ουσιαστικόγια μας απόψε, είναι ότι στη σημερινή εποχή έχουμε παύσει σε πολύ μεγάλο ποσοστό ν’ ασχο


Ένας άνθρωπος αλη-θινά ευγενής και πολιτι-σμένος, έναςμελετημένος επιστήμο-νας και ιδιαίτερα ευσυ-νείδητος γιατρός, έναςπιστός χριστιανός με

πολλή αγάπη μέσα του και με φροντίδα κι εν-διαφέρον για τους άλλους. Καλέ μου Ντέλε,θα μου λείψεις πολύ στη χορωδία που χρόνιατώρα υπηρετούσες με τόση ευσυνειδησία, θα

μου λείψει το χαμόγελο σου, τα γεμάτα αγάπηκι ενθάρρυνση λόγια σου πριν από κάθε δύ-σκολη εμφάνισή μας, το ενδιαφέρον σου γιαόλη την οικογένειά μου. Οδυνηρή η απουσίασου για την εκκλησία μας, για τους συναδέλ-φους σου στην κλινική, για τους συμπατριώ-τες σου. Και αβάσταχτη για την οικογένειάσου. Έφυγες τόσο νωρίς, και τόσο απροσδό-κητα. Ο Θεός να δώσει παρηγοριά στους δι-κούς σου, και να τους κρατάει όρθιους…

8

ΤΕΤΑΡΤΗ

26ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

λούμαστε με το «geistig» - το πνευματικό, το στοχαστικό- νόημα των Χριστουγέννων, και σχεδόνολοκληρωτικά με το «geistlich» -το πνευματικό, το θρησκευτικό –νόημα του ερχομού του Χρι-στού στη γη.

Κατάντησε λοιπόν η γιορτή των Χριστουγέννων να γιορτάζεται μονάχα με τα φαντα-χτερά στολίδια, με τις επισκέψεις, την ανταλλαγή δώρων και τις ευχές, με τη «γκλαμουριά» τηςτηλεόρασης (για να μεταχειριστούμε τον όχι και τόσο κομψό όρο της μόδας), περιορισμένη ίσωςκαι μουδιασμένη κάτω από τη σκιά της φετινής οικονομικής κρίσης, όπου μέσα σ’ αυτή την«γκλαμουριά» περιλαμβάνονται κι οι «σίγουρες» προβλέψεις των πάσης φύσεως αστρολόγων,μάγων και προφητών.

Μια φτωχή προσπάθεια για να ξαναθυμηθούμε το γιατί ήρθε ο Χριστός στη γη μας απο-τελεί κάθε χρόνο, εδώ και σαράντα δύο χρόνια, η χριστουγεννιάτικη συναυλία της χορωδίας μας.Το ξέρετε άλλωστε και τόχετε ζήσει όλοι εσείς που μας παρακολουθείτε τόσα χρόνια και μας τι-μάτε με την παρουσία σας. Αν αυτή η προσπάθεια έχει και κάποιο αποτέλεσμα, τότε η εκδήλωσήμας θα έχει πραγματικά επιτελέσει το σκοπό της. Κι ο σκοπός αυτός είναι να μας κατευθύνει όχισε έννοιες υψηλές όπως η αγάπη ή η ειρήνη, αλλά σ’ ένα Πρόσωπο που ενσαρκώνει ακριβώςαυτές τις αξίες, και που η γνωριμία μας μαζί Του αποτελεί την πιο ουσιαστική και την πιο ανα-γκαία πράξη στη ζωή μας.

Το δεύτερο που έχουμε να πούμε, είναι ότι διαβάζοντας το αποψινό μας πρόγραμμα θαδιαπιστώσετε πόσο ανακατεμένα είναι τα κλασικά κομμάτια με τα απλά τραγούδια, που τα πε-ρισσότερα απ’ αυτά έχουν έντονο το λαϊκό στοιχείο. Κι αυτό γίνεται σκόπιμα, και γίνεται φέτοςπερισσότερο από άλλες χρονιές, όπου ο Μότσαρτ με την εκκλησιαστική ορχηστρική σονάτα τουπου σχολιάζει τα λόγια της βιβλικής επιστολής -όπως ακριβώς γινόταν τότε στην αρχιεπισκοπικήαυλή του Salzburg- συνδυάζεται με τραγούδια της Ισπανίας ή της Λατινικής Αμερικής ή με το«Τζάκι», το πασίγνωστο δικό μας χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Με τον τρόπο αυτό θέλουμε ναδηλώσουμε πως ο άνθρωπος, ο καθένας από μας, αποτελεί μια ενιαία κι όχι διχασμένη προσω-πικότητα, όπως την έχει διχάσει ο πολιτισμός μας και η ακαδημαϊκή τις πιο πολλές φορές σκέψηκαι φιλοσοφία αιώνων. Κι η μουσική είναι μία. Ο χωρισμός της σε «κλασική» έντεχνη και σε«λαϊκή» ή «μοντέρνα» είναι τεχνητός. Η μουσική χωρίζεται σε εμπνευσμένη μουσική επιπέδουκαι σε κοινή, φτηνή, λαϊκίστικη - κι εντελώς άλλο το «λαϊκίστικο», το φτηνό κι ευτελές, κι άλλοτο «λαϊκό», που βγαίνει αυθόρμητα απ’ την καρδιά με γνήσια έμπνευση. Από μια άποψη λοιπόνη άρια του Μπαχ ή το «Αλληλούια» του Χαίντελ, ή η ευλαβική βυζαντινή καταβασία, εκφράζουντην ίδια πίστη και την ίδια υψηλή αισθητική όπως το χαρούμενο σπανιόλικο νανούρισμα ή τοδικό μας «τζάκι» που προσκαλεί το μικρό Χριστό να ζεσταθεί στη γωνίτσα του σπιτιού μας καινα κόψει να δοκιμάσει από την πίτα μας. Αρκεί να γίνεται με πίστη, με συγκίνηση, με συναίσθησηκαι με «πνευματικό» τρόπο.

Καλή ακρόαση


9

Είχαμε αναφερθείτον περασμένο Απρίλιοσε ένα άρθρο που μετα-φράστηκε και δημοσι-εύτηκε στο «ΕλεύθεροΒήμα» γραμμένο από

κάποιον άγγλο Charles Gardner, όπου η θεω-ρία της κλιματικής αλλαγής χαρακτηριζότανσαν «παλαβή» και «διαβολική». «Με τέτοιακαι με τέτοια έχει δυσφημιστεί η εκκλησία τουΧριστού», κατέληγε το σχόλιό μου, «κατα-ποντίστηκαν οι “μετοχές” της ευαγγελικής εκ-κλησίας, χάσαμε την έξωθεν καλή μαρτυρία.Καιρός να τα βάλουμε όλα στο τραπέζι. Αν όχιτίποτε άλλο, να ξέρουμε πού ανήκουμε…»

Ομολογώ ότι φανταζόμουν πως αυτήτη φορά θα υπήρχε κάποιος αντίλογος τουλά-χιστον από τους υπεύθυνους του περιοδικούγια ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπου η διατύπωσητέτοιων απόψεων εκθέτει σε επικίνδυνοβαθμό την ευαγγελική μας εκκλησία. Στοκάτω-κάτω υποτίθεται ότι το περιοδικό εκ-φράζει τη γραμμή των «ελεύθερων» εκκλη-σιών μας, και κάποιος διάλογος ή αντίλογοςθα ήταν απαραίτητος για να ξεκαθαριστούνεπιτέλους κάποιες βασικές έννοιες και κά-ποιες αρχές. Δυστυχώς κι αυτή τη φορά επα-κολούθησε «άκρα του τάφου σιγή». Απ’ ό,τιφαίνεται, τα αντανακλαστικά των πιο πολλώνπιστών αντιδρούν μόνο αν πρόκειται για κα-νένα δογματικό θέμα –«περί πραγμάτων καιλέξεων»- ή για «περισπούδαστα» ζητήματασαν το γυναικείο παντελόνι…

Ωστόσο ένα πρόσφατο δημοσίευματης «Καθημερινής» μάς αναγκάζει να επανέλ-θουμε στο θέμα. Το άρθρο έχει τον τίτλο «ΟιΕυαγγελιστές κατά του “Πράσινου Δράκου”».Πήρα στο τηλέφωνο τον αρθρογράφο ΠέτροΠαπακωνσταντίνου και του εξήγησα ότι άλλο«ευαγγελιστές» κι άλλο «ευαγγελικοί». Συνη-θισμένη ιστορία. Μήπως θάπρεπε κάποτε οπανελλήνιος ευαγγελικός σύνδεσμος να ανα-λάβει εκστρατεία μέσα από τον τύπο και τηντηλεόραση, για να μάθει τουλάχιστον ο κό-σμος τ’ όνομά μας; Κι όσο για τον «πράσινοδράκο», με την ονομασία αυτή, όπως επεξηγείτο άρθρο, μια μεγάλη μερίδα «ευαγγελιστών»χαρακτηρίζει το ριζοσπαστικό περιβαλλοντικό

κίνημα.«Παρά το γεγονός», γράφει το δημο-

σίευμα, «ότι στη διάρκεια της τελευταίας δε-καετίας, ένα κομμάτι των ευαγγελιστών,ακολουθώντας τις Γραφές, υποστήριζε ότι οάνθρωπος οφείλει να σέβεται τη γη και τιςπλουτοπαραγωγικές πηγές της, υιοθετώνταςτις απόψεις για τους κινδύνους που ενέχει γιατην ανθρωπότητα η κλιματική αλλαγή, έναμεγάλο τμήμα του κινήματος των ευαγγελι-στών θεωρεί «αντιχριστιανική» την άποψηότι η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι υπεύ-θυνη για την υπερθέρμανση του πλανήτη». Οιίδιοι φανατικοί χαρακτηρίζουν «σατανιστι-κές» τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, υπο-στηρίζοντας ότι «δεν έχει ακόμη αποδειχθείπως οι εκπομπές αερίων δημιουργούν το φαι-νόμενο του θερμοκηπίου και ότι, εν πάση πε-ριπτώσει, η άνοδος της θερμοκρασίαςαποτελεί ένα φυσικό φαινόμενο, ένα “θέλημαΘεού”, στο οποίο η ανθρωπότητα ούτε μπορεί,αλλά ούτε και πρέπει να παρέμβει». Και τοχειρότερο είναι ότι τις απόψεις αυτές τις συμ-μερίζεται η συντριπτική πλειοψηφία των ρε-πουμπλικανών. Μόλις το 16% τωνυποστηρικτών του ρεπουμπλικανικού κόμμα-τος -όπου, όπως είναι γνωστό, ανήκει το με-γαλύτερο μέρος από τους ευαγγελικούςχριστιανούς- πιστεύει ότι η υπερθέρμανσητου πλανήτη οφείλεται στην ανθρώπινη δρα-στηριότητα. Τι να πούμε; βρήκαν πάλι θέμανα μας εκθέσουν στα μάτια της ανθρωπότη-τας οι «συντηρητικοί» από τους χριστιανούςτης Αμερικής.

Σέβομαι, θαυμάζω και αγαπώ τη με-γάλη χώρα και το λαό της που παρόλα τα λάθηκαι τις άστοχες ενέργειές τους άνοιξαν δρό-μους σε πολλούς τομείς και αποτέλεσαν το πα-ράδειγμα για τους υπόλοιπους κατοίκους τουπλανήτη μας. Και προπάντων είμαι υπερήφα-νος για τη διαδρομή της ευαγγελικής μας εκ-κλησίας στις Ηνωμένες Πολιτείες· και για τοτεράστιο ιεραποστολικό της έργο, και για τιςευαγγελιστικές της προσπάθειες σ’ ολόκληροτον κόσμο, και για τη σημαντική της συνει-σφορά στον κοινωνικό τομέα. Δεν μπορώόμως να μη νιώσω θλίψη και ντροπή για όλατα θλιβερά φαινόμενα που έχει παρουσιάσει

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

26ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ


10

σ’ ολόκληρη την ιστορία της, και που ένα με-γάλο μέρος τους οφείλεται σε σκοτεινές καισκοταδιστικές αντιλήψεις αρκετών «πιστών».Με τη δουλεία παλιότερα, με τις φυλετικέςδιακρίσεις πρόσφατα και σε κάποιο ποσοστόακόμη και σήμερα, με το κυνήγι των «μαγισ-σών» στα πρώτα χρόνια, με την επίκληση εδα-φίων για πολέμους με την καθοδήγηση τουΘεού στην εποχή της Παλιάς Διαθήκης, μεσκοπό να δικαιολογηθούν και να δικαιωθούντα πολεμικά «κατορθώματα» του αξέχαστουΤζορτζ Μπους και της συντροφιάς του, και μεανόητες –και αρκετά ύποπτες- θεωρίες, όπωςαυτή για την κλιματική αλλαγή, και οι ιστορίεςδεν έχουν τελειωμό…

Δυσανασχετούμε κι αγανακτούμε γιατους κάθε μορφής αθεϊστές και αρνητές τύπουΝτόκινς, που τα τελευταία χρόνια έχουν γίνειιδιαίτερα επιθετικοί. Ωστόσο εμείς οι ίδιοιτους ανοίγουμε δρόμους και τους στρώνουμεχαλιά και τους προσφέρουμε τα όπλα για ναμας πολεμήσουν. Με την οπισθοδρομικότητα

και τον πρωτογονισμό μας, με τις ανόητες καιαφελείς αντιλήψεις μας, -κι ακόμη και με τησιωπή μας, που γι αυτήν ευθύνεται ο καθέναςαπό μας. Και το χειρότερο: Υποτίθεται ότι βα-σική αποστολή μας σ’ αυτόν τον κόσμο είναι «ναεξαγγείλουμε τις αρετές του Θεού», όπως μαςλέει ο Λόγος Του. Κι εμείς αντί γι αυτό Τον φορ-τώνουμε με τη μικρόνοιά μας, Του αποδίδουμεενέργειες και προθέσεις ξένες προς το χαρα-κτήρα Του, παρουσιάζουμε στον κόσμο μια ει-κόνα Του καθόλου αληθινή, καθόλουσυμπαθητική, καθόλου ελκυστική, τόσο που –για να επαναλάβουμε τη φράση της χριστιανήςδικηγόρου που είχαμε γράψει παλιότερα- ανενεργούσε όπως οι άνθρωποι, θα μας είχεκάνει μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση…Και αυτό φυσικά δεν πρόκειται να το κάνει.Φαντάζεστε όμως τη θέση και την ευθύνη μαςόταν βρεθούμε μπροστά Του; Ένας αδικημέ-νος Θεός, κι εμείς κατηγορούμενοι γι αυτή τημεγάλη αδικία –στο εδώλιο του ουράνιου δι-καστηρίου…

ΝΕΑΝΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Μια σκέψη...

Δεν ξέρω τι απέγινε το όνειρο... η ελπίδα...

Φοβάμαι. Φοβάμαι να αποτύχω, να πέσω, να λερωθώ.

Φοβάμαι τόσο ώστε ούτε καν προσπαθώ. Αν φοβάμαι να

προσπαθήσω πώς μπορώ να λέω ότι είμαι ζωντανή;

Μια σκέψη...

Η ζωή μου όμως είναι δανεική και δεν αξίζω τίποτα

περισσότερο απ' όσα παίρνω από ψηλά. Επειδή τίποτα απ' αυτά

που έχω δεν είναι πραγματικά δικά μου. Όλα δανεικά. Πρέπει να

αρχίσω να τα επιστρέφω... Να τα επιστρέφω ψηλά.

Μια ελπίδα...

Άννα Πεταλίδου


11

Ώρα πικρή και βουρκωμένη, θλίψη και

πόνο φορτωμένη.

Πλησιάζει η ώρα η μεγάλη η ώρα η φρι-

χτή, για την τελική ευθεία του θυσιαστικού έργου

του Κυρίου. Τα βήματα των βέβηλων στρατιωτών

φαίνονται κι’ ακούονται ξεκάθαρα τώρα. Μαζί

τους κι’ ο προδότης που γνώριζε πολύ καλά το

μέρος που συχνοπήγαινε με τους δικούς Του.

Είχε δώσει μάλιστα και σημάδι. Τον Χριστό τον

προδίδουν συνήθως οι δικοί Του. Αυτοί που ξέ-

ρουν να Τον ανακαλύπτουν και μέσα στο σκο-

τάδι. Οι υπόλοιποι, τα όργανα της προδοσίας

είναι μόνο, τα εκτελεστικά. Αυτά που παίρνουν

και εκτελούν εντολές χωρίς να εξετάζουν την ορ-

θότητα ή την δολιότητά τους.

Κι ο Κύριος, την ώρα τούτη, έχει την

ανάγκη κάποιου συμπαραστάτη. Κάποιον να μοι-

ραστεί μαζί Του την τόση αγωνία Του, το τόσο

βάρος της καρδιάς Του. «Περίλυπος εστιν η ψυχή

μου έως θανάτου. Μείνατε ώδε και αγρυπνείτε

μετ’ εμού.» Δεν απαιτεί, παρ’ όλο που κάθε δι-

καίωμα έχει να το κάνει σα δάσκαλος και Κύριος.

Παρακαλεί, πρώτα για το δικό τους καλό. Κι’ εκεί-

νοι, αδύναμοι και «βεβαρυμένοι εκ της λύπης,

κοιμώνται. «Και εύρεν αυτούς καθεύδοντας».

Τι κρίμα που το ανθρώπινο πολλές

φορές αδυνατεί να ανταποκριθεί στις ειλικρινείς

επιθυμίες της καρδιάς! «το μεν πνεύμα πρόθυ-

μον, η δε σαρξ ασθενής.»

Νάτοι που έρχονται μετά μαχαιρών και

ξύλων να συλλάβουν όχι ένα κακούργο, ένα

ληστή, αλλά τον ευεργέτη τους τον ελευθερωτή

τους. Είχαν βλέπεις και το σύνθημα, το έξυπνα

δοσμένο όχι από αντίπαλο, απ’ τον ίδιο το μα-

θητή. «Ον αν φιλήσω, ούτος εστί, κρατήσατε

Αυτόν.»

Στη θέα του βάρβαρου αυτού αποσπά-

σματος, όλοι εκτός από Κείνον τα χάνουν. «Και

πάντες αφέντες Αυτόν έφυγον. Πολύ Τον αγα-

πούμε τον δάσκαλο. Μα μπλεξίματα δε θέλουμε

με τις εξουσίες και τις αρχές. Στο κάτω-κάτω,

μόνος Του το διάλεξε να ’ρθει στην Ιερουσαλήμ.

Εμείς Τον είχαμε προειδοποιήσει.

Στα εύκολα όλοι μπορούμε να είμαστε

φίλοι και συμπαραστάτες. Στα δύσκολα, ας τα

βγάλει πέρα μόνος του καθένας που υποφέρει.

Δε βιάζομαι να τους κρίνω, κι’ εγώ στη

θέση τους ίσως χειρότερα να έκανα. Ίσως με κά-

ποια φτηνή δικαιολογία, κάποιον ανύπαρκτο πο-

νοκέφαλο κάποια «έκτακτη απασχόληση δεν

πήγαινα και στο δείπνο για να’ χω την ησυχία

μου. Αυτός είναι ο άνθρωπος και τα ανθρώπινά

του. Μόνο δύο Τον ακολούθησαν κι’ εκείνοι από

μακρυά. Ξέρουμε δα για τον ένα που είπε τις με-

γάλες κουβέντες πόσο θαυμάσια τα κατάφερε.

Είχε όμως και γι’ αυτό φροντίσει ο Ουράνιος Πα-

τέρας: «Ώφθη δε άγγελος απ’ ουρανού ενισχύων

Αυτόν.» Για φαντάσου, το δημιούργημα, να ενι-

σχύει τον Δημιουργό. Τι βάθος αγάπης! Τι ύψος

ταπείνωσης! Το φριχτό δράμα, με τα παρεπό-

μενά Του, ξετυλίχτηκε μέχρι κεραίας. Αναστημέ-

νος τώρα ο Χριστός, επισκέπτεται τους μαθητές

Του όπως είχε υποσχεθεί στις μυροφόρες.

Σίγουρα με κατεβασμένο το κεφάλι από

ντροπή για τη δειλία τους εκείνη τη ζοφερή νύχτα

Τον ατενίζουν. Τι να πουν οι καημένοι! Ο Κύριος

δείχνει πως δε θυμάται τίποτε απ’ τα περασμένα.

Ούτε επιτίμηση ούτε παράπονο που θα ήταν δι-

καιολογημένο. «Ειρήνη υμίν,» τους εύχεται κι’

όλοι μετά από κείνους, ξέρουμε τι μεγάλο προ-

νόμιο είναι να χεις την ειρήνη του Χριστού στην

καρδιά σου. Και το σπουδαιότερο, τους δίνει μια

ένδοξη, τιμητική παραγγελία: «πορευθέντες, μα-

θητεύσατε πάντα τα έθνη, και ιδού εγώ ειμί μεθ’

υμών, πάσας τας ημέρας της ζωής ημών.» Και

στις εύκολες και στις δύσκολες μέρες. Σίγουρα

πολύ θα πόνεσαν οι μαθητές για κείνη την εγκα-

τάλειψή τους την πικρή νύχτα της ανάγκης Του.

Ο Κύριος όμως καταλαβαίνει και συγ-

χωρεί. «Ότι Αυτός έγνω το πλάσμα ημών, εμνή-

σθη ότι χούς εσμεν.» Δόξα στ’ όνομά Του.

Μαίρη Μαυρομάτη

ΚΑΙ ΠΑΝΤΕΣ

ΑΦΕΝΤΕΣ ΑΥΤΟΝ

ΕΦΥΓΟΝ


12

Πουλιά γοργόφτερα τα χρόνια πε-τούν και χάνονται στους μακρινούς ορί-ζοντες ενός ανεπανάληπτου ταξιδιού.Ταξίδι στολισμένο από ομορφιά και γοη-τεία, με τις αναμνήσεις πάνω στα χρυ-σόλευκα φτερά της αυγής να φωτίζουντις δειλινές, εύθραυστες εικόνες τηςζωής. Αμέσως, σαν ήχος λεπτού αέρα μιαφωνή κεντρίζει την καρδιά. Εκείνη προ-σπαθεί να την αφουγκραστεί και τουςγλυκούς χυμούς της με βουλιμία να ρου-φήξει. Μέσα σ’ ένα πανόραμα μουσικώνχρωμάτων ολοένα νοιώθεις όλα να τρέ-χουν, να σκιρτούν, όλα να συνωθούνται,να κινούνται με αξιοθαύμαστη ευχέρεια,να ξετυλίγονται σα μια χρωματιστή κορ-δέλα ομορφιάς. Και τότε χαίρεσαι τονευαγγελισμό της ανάτασης καθώς έχειςτην αίσθηση πως ζεις για να λατρεύεις τοδημιουργό σου και να αγαπάς τους αν-θρώπους μ’ όλα εκείνα τα στρυφνά χαμό-γελα, τις στριγκές σιωπές τους, τιςγεμάτες εσωτερικές κραυγές… Σκέψεις,αισθήματα, νωχελικά βήματα ανάμεσααπό τη στενόχωρη ανάσα των κτιρίων-ανηφόριζα το δρόμο προς την εκκλησία.«Πόσo μεγάλα είναι τα έργα σου, Κύριε!Υπερβολικά βαθείς είναι οι διαλογισμοίσου».

Με λαχανιασμένη την ανάσα καιέναν κόμπο να σφίγγει το λαιμό πλη-σίασα την εκκλησία. Η είσοδος διακοσμη-μένη με λουλουδένια στεφάνια,στολισμένα με άσπρες κορδέλες, να φα-νερώνουν την ταυτότητά τους. Τα περιερ-γάστηκα για αρκετή ώρα. Επεισόδια,ονόματα και μορφές γοργοδιάβαινανμπροστά μου, με το στοχασμό να κεντρί-ζει το μυαλό με πλήθος σκέψεις. Τα λου-

λούδια αναδύανε έναν ήχο βαθύ, σοφό,γεμάτο γνώση από το φτερωτό όνειρο τουζην. Σκόρπιζαν τρυφερές μελωδίες, ένααίθριο χρώμα στο γκρίζο, μουντό, πνιγ-μένο στο θόρυβο τοπίο της οδού ΠαλαιώνΠατρών…

Λίγη ώρα αργότερα, η επικήδειοςτελετή ξεκίνησε. Το όργανο, μελαγχολικάπροσπαθούσε κάποια λόγια μέσα απ’ τιςνότες να διηγηθεί. Η αίθουσα της εκκλη-σίας ασφυκτιούσε απ’ τα πονεμένα βλέμ-ματα, τις στενόχωρες ανάσες… Σιλουέτεςκυρτωμένες, μετέωρες σαν πύργοι απόάμμο, με βήμα συγκεχυμένο δημιουργού-σαν μια συμφωνία, με τους ήχους της νασυντρίβονται στις όχθες των σιωπών.Λαβωμένες οι καρδιές. Δάκρυα γλιστρού-σαν από μάτια που θύμιζαν αφέγγαρηνύχτα. Πρόσωπα συντετριμμένα προ-σπαθούσαν με χείλια τρεμουλιασμένα ναψελλίσουν του ύμνου τα λόγια.

Κάθισα στο ξύλινο παγκάκι του εξώ-στη. Η ματιά μου γλίστρησε μέσα απ’ τασιδερένια κάγκελα της εκκλησίας. Μαγνη-τίστηκε στο σώμα του Ντίνου. Προσπά-θησα να συνειδητοποιήσω τα γεγονότα,να συγκροτήσω κάποια σκέψη, να αναζη-τήσω μια σταλιά ηλιαχτίδα στο συννε-φιασμένο δείλη του νου μου. Μάταιαόμως. Μια νεκρική σιγή πολιόρκησε τοείναι μου, καθώς αγωνιζόμουν να κατα-λάβω, να εξηγήσω το πασιφανές. Οινότες από το όργανο σέρνονταν μέσα μουμυστηριακές, σιωπηλές, τραγικές ... Ήταναδύνατο να αρθρώσω τα λόγια τουύμνου. Προσευχήθηκα... Βαρύ το βλέμμαμου, αίφνης ανάκυψε και ελκύστηκε απότα κάτασπρα λουλούδια, που στόλιζαντο σώμα του Ντίνου. Ήταν τόσο όμορφα,

Ένα χρόνο μετά...

Στο Ντίνο

18.04.2010


13

ζωντανά…! Η χρυσόσκονη του ονείρου στάλαξε

στα μάτια μου νοσταλγικές σκέψεις, μά-δησε στο γαλάζιο των εσωτερικών μουουρανών πέταλα από κρίνους, και χρυ-σάνθεμα. Του θανάτου η μυρωδιά άρχισενα ξεθωριάζει και οι ήχοι της ζωής ναδυναμώνουν όλο και περισσότερο.

Η μνήμη μου πέταξε στο παρελθόν.Φώτισε στο ατελιέ του νου μου όλουςεκείνους τους θαμπούς και ξεβαμμένουςαπό την φθορά του χρόνου πίνακες. Ενα-τένισα εικόνες πλημμυρισμένες από πλα-τιές αγκαλιές, φιλιά με ανοιξιάτικο μύρο,μετέωρα χαμόγελα, μουσικά ταξίδια σευψηλούς τόπους, φτερουγίσματα σε ξά-στερους ουρανούς, υγρά από δάκρυνεςχάντρες ανηφορικά μονοπάτια, ατέρμοναπερπατήματα σε απέραντες εκτάσειςντυμένες με φθινοπωρινά φύλλα… Όλαστολισμένα από τα λόγια που συνήθιζε οΝτίνος να μου διηγείται με τη ζωή του,να μου φωνάζει με τη σιωπή του. Μέσαμου ένιωθα όλα να σκιρτούν, όλα να κι-νούνται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Μια μυ-ριόστομη μουσική, γλυκιά σαν ψαλμωδία,ξεπήδησε απ’ τα τρίστρατα της ψυχήςμου. Σαν αγγέλιασμα.

Προσπάθησα να εννοήσω, να αντι-ληφθώ με τις αισθήσεις αυτό που ηόραση της ψυχής αντίκριζε. Ήταν αδύ-νατο. Άφησα τη ματιά της καρδιάς μουνα ατενίσει όλα τα μύχια της ψυχής. Ήτανόλα τόσο συγκινητικά! Τόσο ευλογημένα!Τα λουλούδια άρχισαν να τινάζουν στοναέρα τα βελούδινα άνθη τους, να χάνουντο σχήμα τους… σιγά- σιγά η εικόνα τουςξεθώριαζε και στη θέση τους ξεπρόβαλειλαρή η μορφή του Ντίνου.

Λαχτάρησα να τον αγγίξω, να τοναγκαλιάσω! Το πρόσωπό του φαιδρό,σκόρπιζε μια αίσθηση μυριάδων ήχωναπό αόρατες σάλπιγγες. Ένοιωθα να συ-ναντιέμαι με μια καινούργια ζωή, ατελεύ-τητη, άγνωστη, μα τόσο κοντινή, που η

προαίσθησή της έκανε την ψυχή μου ναδονείται από χαρά, την καρδιά μου νακλαίει από αγαλλίαση…Με τρεμουλια-σμένα τα δάκτυλα πάνω στο όργανο προ-σπάθησα να του αφιερώσω το λατρευτότου μουσικό κομμάτι: «Λαουντάτε Ντό-μινε*». Το σιγοτραγουδούσε δίπλα μουιστάμενος, συγχρωτισμένος με την αγα-πημένη του Άγλα. Ένοιωθα το χάδι, τοφιλί του… τον εκστατικό του θαυμασμόγια εκείνο που τόσο πολύ αγαπούσε . Τημουσική! «Υμνείτε τον Κύριο» έψελνε μευψωμένα τα χέρια και με βήμα αργό ανα-χωρούσε προς την αιώνια πολιτεία του.

Με τον απόηχο του κύκνειου άσμα-τος στη σκέψη, λεπτά αργότερα, περ-νούσα την είσοδο, που οδηγούσε στοντόπο του επίγειου αποχαιρετισμού. Έφυ-δρος ο ουρανός με φθινοπωρινές απο-χρώσεις. Έκθετοι όλοι στην οδύνη, στηθλίψη. Ένας ύμνος, κάποια συναισθημα-τικά φορτισμένα λόγια… Τέλος... τούστατο αντίο. Άρχισαν να πέφτουν στά-λες βροχής. Ανέκυψε η ματιά μου και τιςπαρατηρούσε. Ήταν πολύ ψιλές, σχεδόνάυλες. Πετούσαν πέρα δώθε και διαλύον-ταν πριν προλάβουν να πέσουν στη γη. Ημέρα έκλινε και πλησίαζε η νύχτα. Φευ-γαλέα φτερούγισε στη σκέψη μου έναςποιητικός στίχος**.

Μήπως ό,τι θαρρούμε βασίλεμαγλυκοχάραμα αυγής είναι πέρα; Κι αντί να ‘ρθει μια νύχτα αξημέρωτηξημερώνει μια αβράδιαστη μέρα;

Περπάτησα προς τη στάση του λε-ωφορείου. Μια αστείρευτη ευγνωμοσύνηανάβλυζε από την καρδιά μου προς τοΘεό. Για τον Ντίνο. Για κάθε δικό Του δη-μιούργημα... Για την ελπίδα μου… ζων-τανή τώρα να φτερουγίζει σαν πουλίγοργόφτερο σε μακρινούς ορίζοντες, μεπροορισμό τις ακτές της αιωνιότητάςΤου…

Ε. Πορτοκάλης

Σημειώσεις: *Λαουντάτε Ντόμινε- Μουσική δημιουργία του W.A.Mozart.**Ο στίχος ανήκει κατά πάσα πιθανότητα στο Γ. Δροσίνη.


14

Ο Σταυρός και ο Άδειος Τάφος.. Όλοι,πιστεύω, θα συμφωνήσουν, πως αυτές οι δύο ει-κόνες και βέβαια ό,τι αντιπροσωπεύουν, αποτε-λούν τη ζωντανή, πάλλουσα καρδιά τουσωτηριακού μηνύματος του Ευαγγελίου. Η ‘ειςτέλος αγάπη’ αντιμέτωπη με τα κύματα τουΚακού – (‘’Εβυθίσθην εις βαθύν πηλόν, όπουδεν είναι τόπος στερεός διά να σταθώ –έφθασαεις τα βάθη των υδάτων και το ρεύμα με κατα-κλύζει’’). Η ανθρώπινη εξουσία, πολιτική καιθρησκευτική, Τον απέρριψε και Τον καταδί-κασε, ο φανατισμένος όχλος Τον λοιδορεί, ο Ου-ρανός, ο Πατέρας σιωπούν, ενώ ξανά και ξανάακούγεται ο απόλυτος πειρασμός: ‘’Εάν είσαι οΥιός του Θεού, κατέβα από το σταυρό’’. Τα είχεξανακούσει αυτά τα λόγια, αυτό το ‘’εάν’’,τότε-στην έρημο. Τότε ο ‘δεύτερος Αδάμ’ είχε σταθείνικητής εμπιστευόμενος τα Λόγια του Πατέρα.Τώρα μέσα στην απόλυτη μοναξιά, στην έσχατηψυχική και σωματική οδύνη ακούει την ίδιαερώτηση. Κι είναι πάλι η ίδια Φωνή, κι ας έρχε-ται από τις χυδαίες μορφές που στέκονται μπρο-στά στο σταυρό, η ίδια Παρουσία που Τονπαραμόνευε σε κάθε βήμα ζοφερή και απειλη-τική. Τώρα είναι η ‘’ώρα της’’, η ‘’ώρα του Σκό-τους’’ –κι όλα δείχνουν πως αυτή τη φορά έχεινικήσει.

Όμως δεν νίκησε.Σίγουρα μ’ αυτό το κείμενο δεν σκο-

πεύω να προσθέσω άλλη μια σελίδα θεολογικήςανάλυσης της σταυρικής Θυσίας στις εκατομμύ-ρια που έχουν γραφτεί. Θέλω όμως μέσα απ’ ταγεγονότα, που σύντομα θα παραθέσω, να δια-γραφεί ο ‘απερριμένος άνθρωπος των θλίψεων’,ο Ιησούς του Σταυρού μέσα από μια συγκεκρι-μένη οπτική γωνία: σαν η απόλυτη φανέρωσητης Αγάπης και Συμφιλίωσης που προσφέρει οΘεός και σαν Εκείνος που μπορεί να φέρει απε-λευθέρωση και θεραπεία ακόμα και σε καρδιέςπληγωμένες από πόνο ανείπωτο, καθώς, όπως‘έβλεπε’ ο Ησαίας, ‘’αυτός τις αμαρτίες μας εβά-στασε και τας θλίψεις ημών επεφορτίσθη’’.

Ένα ματωμένο ΠάσχαΡουάντα - η καταπράσινη χώρα των

‘χιλίων λόφων’ μοιάζει σαν μια μικρή κουκίδαστην Κεντρική Αφρική – εκεί, 6 Απριλίου, τρειςμέρες μετά το Πάσχα του 1994, ανοίγουν στ’αλήθεια ‘’οι πύλες της Κόλασης’’. Δεν συνηθίζωνα χρησιμοποιώ εκφράσεις σαν κι αυτήν, ίσωςείναι όμως μια από τις περιπτώσεις που τέτοιεςακραίες παρομοιώσεις δεν είναι απλώς απαραί-τητες, αποδεικνύονται τελικά κι αυτές ακόμηανεπαρκείς. Πως αλλιώς να χαρακτηρίσει κα-νείς τις απίστευτες φρικαλεότητες που ξετυλίχ-θηκαν τις επόμενες 100 μέρες (τουλάχιστον);Περίπου 800.000 έως 1.000.000 άνθρωποι έχα-σαν τη ζωή τους με τον πιο φρικτό τρόπο, ‘κομ-ματιασμένοι’ στις περισσότερες περιπτώσεις με‘μασέτες’ (τα τεράστια μαχαίρια που στις ειρη-νικές μέρες οι αγρότες χρησιμοποιούν για να κό-βουν φυτά με σκληρές απολήξεις, όπως τοζαχαροκάλαμο). Ανάμεσά τους περίπου 300.000παιδιά. Θύτες: κυρίως παραστρατιωτικές εξτρε-μιστικές ομάδες πολιτοφυλακής, οι περιβόητοιinterahamwe (δηλ. «αυτοί που δουλεύουν μαζί»),αλλά και απλοί μη οργανωμένοι κάτοικοι, μέληόλοι της φυλής των Χούτου. Τα θύματα στηνπλειοψηφία τους ανήκαν στη φυλή των Τούτσι,υπήρξαν όμως και πολλοί νεκροί Χούτου, άν-θρωποι μετριοπαθείς που διαφωνούσαν με τησφαγή. Χιλιάδες Τούτσι κατέφυγαν σε γειτονι-κές χώρες, ενώ στα μέσα του καλοκαιρού, ότανη πολιτική κατάσταση άλλαξε, ένα άλλο ρεύμαπροσφύγων, αυτή τη φορά πανικόβλητοι Χού-του, ένοχοι και αθώοι, φοβούμενοι τα αντίποιναξεχύθηκαν κυρίως προς το Ζαίρ (σήμερα Δημο-κρατία του Κογκό) δημιουργώντας τεράστιουςκαταυλισμούς εξαθλιωμένων ανθρώπων. Οιεστίες μάλιστα αυτές στα γειτονικά κράτη εξα-κολουθούν και σήμερα να προκαλούν και ναανατροφοδοτούν πολιτική ένταση και πράξειςβίας.

Τεράστιος ο όγκος της βιβλιογραφίαςγύρω από τα γεγονότα: ειδικές ιστορικές μελέτες

“Και με τις πληγές Του γιατρευτήκαμε’’

«Μα να νιώσουν τις πληγές μας, μόνο του Θεού οι πληγές μπορούν

Και πληγές άλλος θεός δεν έχει – μονάχα Εσύ!»

(Ανωνύμου)


15

και άρθρα, προσωπικές μαρτυρίες και καταγρα-φές. Η εικόνα που σχηματίζεται είναι αδύνατοννα αποδοθεί χωρίς το κείμενο, το όποιο κείμενο,να φορτισθεί με ιστορίες φρίκης και λεπτομέ-ρειες ασύλληπτης βίας – ένας παροξυσμός αίμα-τος που δεν έχει τίποτα το ανθρώπινο. Αυτόμάλιστα που, πιστεύω, κάνει την εικόνα ακόμηπιο ανατριχιαστική είναι το γεγονός ότι ο πλη-θυσμός της Ρουάντα είναι στη συντριπτική πλει-οψηφία του Χριστιανοί, Καθολικοί στομεγαλύτερο μέρος (με την αυστηρά δομημένη ιε-ραρχία της συγκεκριμένης εκκλησιαστικής ομο-λογίας και έντονη παρουσία της στηνεκπαίδευση των παιδιών μέσω εκκλησιαστικώνσχολείων) και, σ’ ένα μικρό ποσοστό Διαμαρτυ-ρόμενοι, Αγγλικανοί και Ευαγγελικοί. Αυτό δεπου κάνει έναν πιστό κυριολεκτικά να παγώσει,καθώς διατρέχει τη βιβλιογραφία, είναι η πα-ρουσία άρθρων που εξετάζουν την εμπλοκή τηςεπίσημης εκκλησίας, την εμπλοκή ιερέων και εκ-κλησιαστικών παραγόντων στη σφαγή και γε-νικά τον ρόλο και τη στάση της Εκκλησίας.Αρκετοί είναι οι χώροι λατρείας που έμεινανγνωστοί σαν τόποι σφαγής των εκατοντάδωνπου είχαν καταφύγει εκεί θεωρώντας, λανθα-σμένα όπως αποδείχθηκε, πως θα είναι ασφα-λείς.

Δεν είναι δυνατόν να επεκταθώ σ’αυτό το τόσο σύνθετο θέμα κι άλλωστε δεν απο-τελεί στόχο αυτού του κειμένου. Ούτε φυσικάαυτά που ανέφερα σημαίνουν, ότι στις σκοτει-νές εκείνες μέρες δεν υπήρξαν εξαιρέσεις αλη-θινά πιστών ανθρώπων και από τις δύο φυλέςπου στάθηκαν φώτα πραγματικά Χριστού,όπως και άλλων, πιστών και μη, που με κίνδυνοτης ζωής τους, ή και θυσιάζοντας ακόμη τη ζωήτους, πρόσφεραν κρυψώνα και σωτηρία στονφίλο ή στον γείτονα. Θα κάνω μόνον δύο πα-ρατηρήσεις: α) πόσο πνευματικά ανώφελη καιτελικά επικίνδυνη αποβαίνει η μεταστροφή στονΧριστό και στο Ευαγγέλιο, η οποία δεν είναιαποτέλεσμα αληθινής μετάνοιας και αλλαγήςτης καρδιάς, αλλά υιοθετείται σαν μέσο κοινω-νικής ένταξης. Αυτό συνέβη κατεξοχήν στιςπρώην αποικιακές χώρες, καθώς για πολλούςντόπιους η προσχώρηση στη θρησκεία της κυ-ρίαρχης αποικιακής εξουσίας σήμαινε συγχρό-νως ευκαιρία για εκπαίδευση και κοινωνικήανέλιξη, β) πόσο τρομακτική είναι η κυριαρχίατου ‘’άρχοντα του σκότους’’, όταν καταλαμβά-νει απόλυτα την ανθρώπινη καρδιά. Πέρα καιπίσω από τις πραγματικές ιστορικές συνθήκεςκαι τα αίτια (που είναι βέβαια απαραίτητο ναεξετάζονται), πίσω από το φανατισμό και τηνπροκατάληψη που καλλιεργούν την εικόνα τουΆλλου σαν ένα επικίνδυνο ‘ζωύφιο’ που πρέπεινα συνθλιβεί, πίσω απ’ όλ’ αυτά, υψώνεται πα-

νίσχυρη η Σκιά του Σκοτεινού Άρχοντα αυτούτου κόσμου. Αυτός είναι που χειρίζεται αριστο-τεχνικά την ιστορική μνήμη μιας παλαιότερηςκαταπίεσης, την αγανάκτηση, την παραπληρο-φόρηση, την πολιτική προπαγάνδα για να δημι-ουργήσει τελικά έναν μη-άνθρωπο, ένα ον πουορίζεται μόνον από το μίσος και το πάθος νασκοτώσει.

Το ιστορικό πλαίσιοΚανένα ιστορικό φαινόμενο και γεγο-

νός δεν είναι δυνατόν να αναλυθεί έστω στοι-χειωδώς μέσα σε λίγες γραμμές, ούτε βεβαίως μετην απλή, σχηματική παράθεση κάποιων γεγο-νότων και δεδομένων. Ξέρω λοιπόν καλά πωςαυτό που θα ακολουθήσει είναι μια παραμορ-φωτική απλούστευση των εξελίξεων και εξαιρε-τικά περίπλοκων διεργασιών στην κοινωνία τηςΡουάντα, οι οποίες οδήγησαν στον Απρίλη του’94. Είναι όμως το μόνο που μπορώ να προσπα-θήσω να κάνω στα πλαίσια αυτού του κειμένου.

Περί το 1890, λίγο μετά το Συνέδριοτου Βερολίνου, η Ρουάντα μαζί με γειτονικάεδάφη κατακυρώνονται στη Γερμανία – 1894κ.εξ. Φτάνουν στη Ρουάντα οι πρώτοι Ευρω-παίοι εξερευνητές και ανακαλύπτουν τις δύοκύριες φυλετικές ομάδες που χαρακτηρίζουντην κοινωνία της χώρας και καθορίζουν τη λει-τουργία της: Τούτσι και Χούτου χρησιμοποιούντην ίδια γλώσσα, ζουν δίπλα ο ένας στον άλλονχωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, ενώ συχνές είναικαι οι επιγαμίες. Όμως έχουν διακριτούς ρό-λους: οι Χούτου, αριθμητικά περισσότεροι, είναιγεωργοί, ενώ οι Τούτσι, η μειοψηφία, κτηνοτρό-φοι, σε αρκετές δε περιοχές αποτελούν το ηγε-τικό κοινωνικό στρώμα. Ο βασιλιάς ανήκειπαραδοσιακά στη φυλή των Τούτσι. Ο διαχωρι-σμός πάντως έχει μάλλον ρευστό χαρακτήρα,ενώ λειτουργεί και ένα πολύπλοκο σύστημα πα-ραδοσιακών σχέσεων και προστασίας, το οποίοεξασφαλίζει αρκετά ικανοποιητικά την κοινω-νική συνοχή, ενώ συχνά δίνει και τη δυνατότηταστον γεωργό Χούτου να βελτιώσει την κοινω-νική του θέση.

Αυτό όμως που εντυπωσιάζει τους Ευ-ρωπαίους είναι η μεγάλη διαφορά στον σωμα-τότυπο των δύο ομάδων: τυπικά Αφρικανικάχαρακτηριστικά οι Χούτου, ψηλοί, αδύνατοι οιΤούτσι με λεπτή μύτη και χείλη, θυμίζουν περισ-σότερο κατοίκους π.χ. της Αιθιοπίας. Με την εμ-μονή στο φυλετικό στοιχείο, που στα τέλη του19ου αιώνα χαρακτήριζε τις αναλύσεις αρκετώνανθρωπολόγων και ιστορικών, αρχίζουν να δια-τυπώνονται η μία θεωρία μετά την άλλη γύρωαπό την προέλευση των Τούτσι, που εξωτερικάπαρουσιάζουν τόση ομοιότητα με τους λευκούςκυρίους.


16

1919: Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμοη Ρουάντα περνά στον έλεγχο του Βελγίου –Οι Βέλγοι διατηρούν στην εξουσία τον Τούτσιμονάρχη, ενώ εισάγουν τη χρήση ταυτοτήτων,όπου αναγράφεται η φυλετική καταγωγή τωνκατοίκων, Τούτσι ή Χούτου

Περί το 1933 η χρήση των ταυτοτήτωνγίνεται υποχρεωτική, η άτυπη ως τότε ταξική δι-αίρεση γίνεται το αυστηρό όριο που χωρίζει τηνκυρίαρχη κοινωνικά ομάδα των Τούτσι απότους Χούτου. Οι Βέλγοι ασκούν τη διοίκησημέσω της μικρότερης πληθυσμιακά ομάδας τωνΤούτσι. Οι επιπτώσεις στην αντιμετώπιση τωνΧούτου δεν ήταν κάτι διαφορετικό από αυτόπου συνήθως συμβαίνει, όταν σε μια ανθρώπινηομάδα δοθεί επίσημα εξουσία πάνω σε μια άλλη.Ένα ολέθριο χάσμα άνοιξε έτσι ανάμεσα στουςπρονομιούχους συν-κατόχους της εξουσίαςΤούτσι και στους προβαλλόμενους ως κατώτε-ρους Χούτου. (Θυμίζω πάλι, ότι η παρουσίασηαυτή δεν μπορεί παρά να είναι σχηματική. Ηιστορική πραγματικότητα είναι σύνθετη και πο-λυεπίπεδη).

1957: Δημιουργείται Κόμμα των Χού-του με στόχο την αποτίναξη της πολιτικής κυ-ριαρχίας των Τούτσι.

1959-1961: Η Ρουάντα αποκτά τηνανεξαρτησία της από το Βέλγιο μέσα σε μιαέκρηξη βίας. Υποστηριζόμενοι τώρα από τουςΒέλγους οι Χούτου αναλαμβάνουν την εξουσία.Χιλιάδες Τούτσι βρίσκουν τον θάνατο – χιλιά-δες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Οι επόμενες δεκαετίες σημαδεύονταιαπό κύματα διωγμών και σφαγών σε βάρος τωνΤούτσι της Ρουάντα, όπως και από κατά και-ρούς επιδρομές των εξόριστων Τούτσι. Ακριβώςαπό αυτούς τους πρόσφυγες δημιουργείται στηγειτονική Ουγκάντα το Πατριωτικό Μέτωποτης Ρουάντα (RPF), ένα στρατιωτικό κίνημα μεστόχο την ανακατάληψη της εξουσίας. Αντί-στοιχα μέσα στη Ρουάντα εξτρεμιστές Χούτουαρχίζουν να εξοπλίζουν ομάδες πολιτοφυλα-κής, τους interahamwe, ενώ συγκεκριμένοι ρα-διοφωνικοί σταθμοί (π.χ. το Radio MillesCollines) καλλιεργούν ένα ακραίο κλίμα μίσουςεναντίον των Τούτσι, οι οποίοι προβάλλονταιόχι απλώς σαν απειλή, σαν οι απ’ αιώνος τύραν-νοι των Χούτου, αλλά και σαν όντα χωρίς αν-θρώπινη αξία,‘κατσαρίδες’ (inyenzi) που πρέπεινα εξοντωθούν. (Αν σε κάποιον αναγνώστη ηπροπαγάνδα ηχεί…. αφρικανικά πρωτόγονη καιαπλοϊκή, τον καλώ να ερευνήσει τη Ναζιστικήπροπαγάνδα κατά του Εβραϊκού λαού και τονπαραλληλισμό της εξόντωσής του με την απολύ-μανση και .. απεντόμωση).

Κάποια αχτίδα ελπίδας στους μετριο-παθείς και έντιμους ανθρώπους και των δύο

κοινοτήτων δημιουργεί το 1993 η υπογραφήμιας Συμφωνίας ανάμεσα στην εξόριστη ηγεσίατων Τούτσι του Πατριωτικού Μετώπου καιστον πρόεδρο J.Habyarimana, ο οποίος το 1973είχε εγκαθιδρύσει πραξικοπηματικά ένα μονο-κομματικό καθεστώς. Βεβαίως η Συμφωνία θε-ωρήθηκε ανοιχτή προδοσία από τουςεξτρεμιστές Χούτου. 2500 άνδρες υπό τον Κα-ναδό στρατηγό Roméo Dallaire αναλαμβάνουνως ειρηνευτική δύναμη του Οργανισμού Ηνω-μένων Εθνών την εφαρμογή των όρων της συμ-φωνίας. Είναι ο ίδιος στρατηγός που στις 11Ιανουαρίου 1994 έστειλε το περίφημο φαξ σταΗνωμένα Έθνη, με το οποίο προειδοποιούσε,ότι επίκειται μεγάλης κλίμακας σφαγή. Κανείςτότε δεν αξιολόγησε αυτή την πληροφορία,όπως έπρεπε.

Στις 6 Απριλίου, τρεις μέρες μετά τοΠάσχα, μια περίεργη έκρηξη συντρίβει το αερο-πλάνο που μετέφερε τον πρόεδρο Habyarimanaκαι τον πρόεδρο του Μπουρούντι λίγο πριναυτό προσγειωθεί στο αεροδρόμιο του Κιγκάλι,της πρωτεύουσας της Ρουάντα. Ακόμη και σή-μερα δεν υπάρχει ομοφωνία για το ποια πλευράτην προκάλεσε. Γεγονός είναι, ότι η δολιοφθοράκαι ο θάνατος του προέδρου σήμαναν το ίδιοβράδυ την αρχή της σφαγής.Τους επόμενους μήνες, ενώ τα νερά στις λίμνεςκαι τα ποτάμια της Ρουάντα είχαν κοκκινίσειαπό το αίμα των θυμάτων, ενώ άνθρωποι έχα-ναν τη ζωή τους μέσα στα σπίτια τους, σταμπλόκα των interahamwe, στα στάδια, στα σχο-λεία και στις εκκλησίες, οι γραφειοκράτες τωνΔιεθνών οργανισμών συζητούσαν αμήχανα, αντο φαινόμενο μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ‘γε-νοκτονία’, ώστε να πάρουν κάποια μέτρα, ή όχι.Τμήματα κυανοκράνων αποσύρθηκαν, αντί ναενισχυθούν, παρά τις εναγώνιες εκκλήσεις τουστρατηγού Dallaire, που έξαλλος κυριολεκτικάήταν υποχρεωμένος να παρακολουθεί τη φρίκημε ‘δεμένα τα χέρια’, χωρίς άνωθεν εξουσιοδό-τηση να παρέμβει. Η συζήτηση και η αμηχανίαγια το τι πρέπει να γίνει συνεχίστηκε παράλληλαμε τη σφαγή. Κατέληξαν επίσημα στην ονομα-σία ‘γενοκτονία’ τον επόμενο Οκτώβρη.

«Την ώρα της μεγαλύτερης ανάγκης ηδιεθνής κοινότητα ‘’πρόδωσε’’ τη Ρουάντα»,παραδέχθηκε μιλώντας στο Κοινοβούλιο τηςΡουάντα λίγα χρόνια αργότερα ο Γενικός Γραμ-ματέας του Οργανισμού Ηνωμένων ΕθνώνΚόφι Ανάν.

Αποκατάσταση και συμφιλίωση – - είναι δυνατόν;

Τον Ιούλιο του 1994 οι δυνάμεις τουΠατριωτικού Μετώπου των Τούτσι, οι οποίεςτους προηγούμενους μήνες προωθούνταν στα-


17

διακά στο έδαφος της Ρουάντα, επικράτησανκαι κήρυξαν το τέλος του εμφυλίου. Ο επικεφα-λής τους, Paul Kagame, Τούτσι μεγαλωμένοςστην εξορία, υποστήριξε αρχικά ως πρόεδροέναν πολιτικό από τη φυλή των Χούτου. Το 2000εξελέγη ο ίδιος πρώτος Τούτσι πρόεδρος τηςΡουάντα.

Πολλά τα προβλήματα εξαιτίας τωνθυλάκων που φυγάδες Χούτου έχουν δημιουρ-γήσει στις διπλανές χώρες. Αμφιλεγόμενη καιτώρα, ακόμη και από υποστηρικτές του, η πολι-τική του Kagame.

Όμως, ας σκεφτούμε για λίγο τους αν-θρώπους της χώρας όλη αυτή την περίοδο πουέχει μεσολαβήσει, αυτή τη ραγισμένη κοινωνίαπου κάπως πρέπει να ανασυνταχθεί και να επι-βιώσει. Είναι άραγε αυτό δυνατόν;

Από τη μια πλευρά οι επιζώντες, σημα-δεμένοι ανεξίτηλα από τον Απρίλη του ’94, αγω-νίζονται να ελευθερωθούν από τις φρικτέςαναμνήσεις και να συνεχίσουν τη ζωή τους. Απότην άλλη πλευρά η φυλετική οικογένεια τωνδραστών – μπορούν άραγε να χτιστούν ανά-μεσά τους γέφυρες επικοινωνίας; Οι φυλακέςπλημμυρισμένες από χιλιάδες κρατουμένους,δράστες της σφαγής - οι συνθήκες άθλιες,αφού φιλοξενείται ο τετραπλάσιος αριθμός τουπροβλεπόμενου δυναμικού. Αυτό μάλιστα οδή-γησε το 2003 τον πρόεδρο Kagame στην από-φαση να προχωρήσει σε απελευθέρωση γιαανθρωπιστικούς λόγους χιλιάδων κρατουμένων,εφόσον η όλη διαγωγή τους μαρτυρούσε μετά-νοια και διάθεση επανένταξης στην κοινωνία.

Εκείνο που πάντα μου έκανε τεράστιαεντύπωση, όσες φορές τα τελευταία χρόνια διά-βαζα ειδήσεις για την κατάσταση στη Ρουάντα,ήταν οι πολλές φωνές από ποικίλες κοινωνικέςομάδες, όχι απαραίτητα πιστούς, που μιλούσανγια την ανάγκη οι άνθρωποι αυτής της χώραςνα ξεπεράσουν το παρελθόν, αν θέλουν να επι-βιώσουν ως κοινότητα. Σαν να αποδέχονταν,χωρίς να το ξέρουν, την αλήθεια της φράσηςπου ο Desmond Tutu, Επίσκοπος της ΝότιαςΑφρικής, χρησιμοποίησε σαν τίτλο βιβλίου του«Δεν υπάρχει μέλλον χωρίς συγχώρηση» (No Fu-ture without Forgiveness).

Αναβίωσε μάλιστα η παραδοσιακήπρακτική της gacaca, της δημόσιας δηλαδή εξο-μολόγησης εκ μέρους του ενόχου. Έτσι, σε πολ-λές περιπτώσεις οι δράστες κλήθηκαν νασταθούν μπροστά στους προεστούς της τοπικήςκοινότητας, να παραδεχθούν με ειλικρίνεια τιςπράξεις του και να ζητήσουν συγχώρηση απότους συγγενείς των θυμάτων. Ανάλογα με τηνετυμηγορία της συνέλευσης, είτε κρίθηκε απα-ραίτητο να συνεχίσει η έκτιση της ποινής τους,είτε η κοινότητα τους ανέθεσε κάποιο κοινωνικό

έργο. Πολύ συχνά αυτοί οι άνθρωποι ανέλαβαννα κτίσουν σπίτια για τους επιζώντες της γενο-κτονίας.

Φως μέσα στο σκοτάδιΚαι ακριβώς μέσα σ’ αυτές τις δύσκολες και ζο-φερές συνθήκες βλέπει κανείς να εισβάλει λαμ-πρό το Φως του Χριστού, βλέπει τα απλωμένατρυπημένα Χέρια Του να αγγίζουν και να θερα-πεύουν τις πληγές.Κι όπως σε καμιά περίοδο της ανθρώπινης ιστο-ρίας, ακόμη και στην πιο σκοτεινή, δεν έλλειψεη παρουσία και η μαρτυρία αληθινών παιδιώντου Θεού, έτσι και στη Ρουάντα ομάδες πιστώνανθρώπων δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα τα τε-λευταία χρόνια στην τόσο αναγκαία πνευματικήσυμβουλευτική. Ενθαρρύνουν τους επιζώντεςνα μιλήσουν για το παρελθόν και να το αντιμε-τωπίσουν, τους ακούν ξανά και ξανά. Τους οδη-γούν να σταθούν μπροστά στον Σταυρό, εκείπου ο μεγάλος Αρχιερέας και Αδελφός μας κα-τέβηκε στην άβυσσο του Πόνου, για να μπορείτώρα να ‘συμπαθήσει’, με την κυριολεκτική ση-μασία της λέξης, τον δικό μας πόνο.Άλλες ομάδες επισκέπτονται τις φυλακές, συ-ναντούν τους δράστες της γενοκτονίας. Προ-σπαθούν εκεί που βρίσκουν ανταπόκριση, ναξυπνήσουν κάποιον αντίλαλο από τις νεκρωμέ-νες συνειδήσεις. Και μέσα απ’ όλη αυτή τη δια-κονία απίστευτες ιστορίες ξεπηδούν, εικόνεςαπό τα θαύματα της Επέμβασης του Θεού, απότις κατεστραμμένες ζωές που Εκείνος μπορεί ναμεταμορφώσει. Μη φανταστούμε, ότι πλέον πα-ραδείσιες συνθήκες επικρατούν στη Ρουάντακαι όλοι, θύτες και θύματα, ζουν αγκαλιασμέ-νοι. Οι παρεμβάσεις του Θεού είναι πάντα ατο-μικές και αλλάζουν εκείνους μόνον που Τονπροσκαλούν στην καρδιά τους, δεν συμπαρασύ-ρουν σαν ρεύμα όλους ανεξαιρέτως. Δεν είναιόμως γι’ αυτό λιγώτερο θαυμαστές. Η Catherine Claire Larson, πιστή αδελφή, η οποίαδραστηριοποιείται ιδιαίτερα στη διακονία με-ταξύ φυλακισμένων, συγκέντρωσε κάποιες απότις μαρτυρίες απελευθέρωσης και συμφιλίωσηςστο βιβλίο της ‘’Ως και ημείς αφίεμεν’’ (As WeForgive). Συγκλονισμένη η ίδια απ’ όσα άκουσεκαι βίωσε στη Ρουάντα έδωσε ένα λιτό και πε-ριεκτικό κείμενο που προσπαθεί να μεταδώσεικάτι από τη Δόξα του Κυρίου, που, όπως δηλώ-νει η ίδια, την ‘’είδε’’ να αγγίζει και να μεταμορ-φώνει ανθρώπους βαθιά πληγωμένους.

Βίκυ Κάλφογλου-Καλοτεράκη[email protected]

Συνεχίζεται στο επόμενο τεύχος.


Όλοι οι άν-θρωποι λόγω της αξιο-πρέπειάς τους, επειδήείναι προσωπικότητες,προικισμένοι με νου, ελεύθερη βούληση,και άρα με προσωπική ευθύνη, ωθούνταιαπό την ίδια τη φύση τους και είναι ηθικάυποχρεωμένοι, να ερευνήσουν την αλή-θεια και, προπάντων, την αλήθεια περί τουσκοπού και του νοήματος της ζωής και κατ’επέκταση της ύπαρξης.

Η ζωή είναι κάτι που η Επιστήμηκαι η Φιλοσοφία το περιγράφουν μεν, αλλάδεν μπορούν να καθορίσουν το νόημα καιτη σημασία της. Ο μέγας μαθηματικός, καιόχι μόνον, ο Πασκάλ στην κορυφή των επι-στημονικών του θριάμβων έκανε μια απλήσκέψη: Αν λύσω όλα τα μαθηματικά και φι-λοσοφικά προβλήματα και δε λύσω το πρό-βλημα του νοήματος της ζωής και τουθανάτου, θα επιδράσει η υποτιθέμενη λύσητων προβλημάτων στην ευνοϊκή ή δυσμενήμετά θάνατόν συνέχιση της ζωής μου, εάνβέβαια υπάρχει συνέχεια; Ασφαλώς όχι.Αν, όμως, δεν λύσω όλα τα επιστημονικάπροβλήματα και επιλέξω μία ορθή στάσηως προς τις αξίες της ζωής, όταν πεθάνωθα με βλάψει το ότι δεν καταπιάστηκα μετα δύσκολα μαθηματικά προβλήματα, εάνυπάρχει ζωή μετά το θάνατο; Όχι, βέβαια!Αλλά μήπως στην περίπτωση αυτή εγώ πουέλαβα υπόψιν αυτό το ενδεχόμενο, κερ-δίσω το παν, ενώ εσύ που το περιφρονείςχάσεις για πάντα το παν; Εάν, πάλι, δενυπάρχει συνέχεια μετά το θάνατο πάλι εγώθα είμαι ο κερδισμένος, αφού θα ζήσω μιαέντιμη ζωή. Συνεπώς μονά – ζυγά κερδίζω,έλεγε ο Πασκάλ!

Κάποιος που πέρασε όλη τη ζωήτου κυνηγώντας τις απολαύσεις, όταν ήτανξαπλωμένος στην επιθανάτια κλίνη του, ζή-

τησε από τους συγγε-νείς να γράψουν πάνωστην πλάκα του τάφουτου την επιγραφή:

«Εδώ κείται ένας ανόητος, που έφυγε απότον κόσμο χωρίς να ενδιαφερθεί ποτέ γιατο γιατί ήρθε στη ζωή». Γιατί ήρθαμε στηζωή; Το ερώτημα ακούεται παράξενα,καθώς ζούμε σε μια εποχή βασισμένη στηνπιο ανόητη ιστορική άποψη, εκείνη της υλι-στικής ερμηνείας της ιστορίας. Μια εποχήκαπιταλισμού και μαρξισμού, που κυνη-γάμε χίμαιρες, πράγμα που, κατά τον Ζι-σκάρ Ντ’ Εσταίν μοιάζει σαν να κυνηγάς ναπιάσεις μια μαύρη γάτα σε ένα σκοτεινόδωμάτιο, μέσα όμως στο οποίο δεν υπάρχεικαμία γάτα!

Το Ευαγγέλιο δέχεται την ύπαρξητου Διαβόλου και εκείνοι που αρνούνταιτην ύπαρξή του, θα πρέπει να απαντήσουνσε μερικά αφοπλιστικά ερωτήματα: Πώςμπορούν να εξηγήσουν την ταχύτητα μετην οποία εξαπλώνεται το κακό; Και πώςεξηγούν τα ατέλειωτα προσκόματα, ταοποία είναι τοποθετημένα στην πορεία τωνδικαίων; Πώς μπορούν να ερμηνεύσουν τογεγονός ότι η καταστροφή είναι έργολίγων δευτερολέπτων, ενώ η ανοικοδό-μηση και η αποκατάσταση διαρκούν πολλάχρόνια; Ο σεβάσμιος και πνευματώδηςΣ.Ι.Π. αποδίδει την τύφλωση του σημερι-νού ανθρώπου στο ότι ο Διάβολος του έχειγανώσει το μυαλό με ψεύδη: Ο άνθρωπος,λέει, έχει χίλιους λόγους και μέσα, έτσι νο-μίζει ο αφελής, για να είναι ευτυχισμένος.Και παρά ταύτα νιώθει άδειος, ανικανοποί-ητος και δυστυχισμένος. Ρωτάει γιατί; Καιέρχεται ο Διάβολος και του ψιθυρίζει:- Είναι νωρίς. Δεν μπορείς από τώρα να γί-νεις ευτυχισμένος. Πρέπει πρώτα να τελει-ώσεις το σχολείο. Αγώνες, άγχος,

Είναι ανήσυχη η ψυχή μας,

Κύριε,μέχρι να Σε βρει

(ι. Αυγουστίνος)

18

ΤΙ ΝΟΗΜΑ ΔΙΝΟΜΕ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ;


19

διαβάσματα, ξενύχτια. Καμιά φορά και τοαπολυτήριο στο χέρι.- Τώρα το πήρα.- Ναι, αλλά είναι ακόμη νωρίς. Πρέπειπρώτα να μπεις στο πανεπιστήμιο, να ανοί-ξεις γραφείο, ιατρείο, να διοριστείς καιμετά...... Νέοι ιδρώτες. Καινούργιοι αγώ-νες. Και μια μέρα χαμογελώντας μπορείςνα πεις ότι τέλειωσες.- Τέλειωσες; Από τώρα; Αμ τώρα αρχίζομε.- Τώρα;- Τι νομίζεις; Πρέπει να κάνεις οικογένεια.Εκεί είναι η ευτυχία. Ο γάμος.

Κι αρχίζει ο δρόμος. Χαμόγελα.Αρώματα. Καινούργιο κοστούμι. Σκούρο μελεπτές ρίγες. Οσονούπω η γνωριμία, έν-τεκα κιλά χαμόγελα, η μνηστεία με τις φω-τογραφίες και τις θείες που συγκινημένεςμισοκλάινε κατά τρόπο πολύ ολίγο γλα-φυρό. Ο γάμος, λουλούδια, μικρά παιδιάπου καθοδηγούνται να μην πατήσουν τοάσπρο φόρεμα, κουφέτα, ρύζια και συγχα-ρητήρια από έναν κόσμο που συνήθως προ-σέρχεται από υποχρέωση. Και ο ήρωάς μαςαναστενάζει ανασκουμπωμένος.- Ελπίζω να έχομε τελειώσει.- Κιόλας; Από τώρα;- Ακόμα να γίνω ευτυχισμένος;- Χωρίς παιδί; Εδώ είναι η ευτυχία.Και έρχεται το παιδί. Κι έρχονται τα παιδιά.Μετά πρέπει να πάρεις ένα σπίτι να μη σετρώει το νοίκι. Μετά ένα εξοχικό παραθα-λάσσιο «για τα καημένα τα παιδιά που ανα-πνένε καυσαέρια». Βέβαια προηγήθηκε τοαυτοκίνητο ή μάλλον τα αυτοκίνητα. Και οάνθρωπος γερνάει και φεύγει ακούονταςτο γέλιο του Μεφιστοφελή.- Χα – χα – χα! Σου την έσκασα, φίλε……..

Και ο άνθρωπος έρχεται, ζει εβδο-μήντα – ογδόντα χρόνια και δε μαθαίνειγιατί ήρθε, από πού ήρθε και πού θα πάει.Θυσιάσαμε, όπως έλεγε ο Έλλιοτ, τη Σοφίαγια τη Γνώση και κατόπιν τη Γνώση για τηνΠληροφορία. Η απάντηση που δίνει τοΕυαγγέλιο στα καίρια και υπαρξιακά αυτάερωτήματα είναι ότι ήρθαμε στον κόσμογια να γνωρίσομε τον Θεό, να Τον αγαπή-σομε, να Τον υπηρετήσομε, και, με αυτόν

τον τρόπο να επιδιώξομε τη σωτηρία μας.Ερχόμαστε από τον Θεό και πορευόμαστεπρος τον Θεό. Ζούμε για να Τον δοξάσομεκαι πεθαίνομε για να Τον δούμε. Και θαπρέπει να σκεφτόμεθα συχνά τον τελικόαυτό σκοπό της ζωής μας. Η σταδιοδρομίαμας, το επάγγελμα που προτιμήσαμε, ήκατά τύχη βρεθήκαμε να ασκούμε έχουνμικρότερη σημασία απ’ αυτήν που τα δί-νομε. Είναι δυνατόν να πετύχω στον προ-ορισμό μου με κάθε δρόμο, αλλά και νααποτύχω, εξίσου, με κάθε δρόμο; Να απο-τύχω, όμως, στον αιώνιο προορισμό μου;Δεν πρέπει. Με κανένα τρόπο! Το να πι-στεύεις στον Θεό, σημαίνει να έχεις συνει-δητοποιήσει τη σπουδαιότητα τουερωτήματος περί του νοήματος της ζωής.Το να πιστεύεις στον Θεό σημαίνει ότι αν-τιλαμβάνεσαι ότι τα όσα συμβαίνουν γύρωσου δεν εξαντλούν το θέμα της ύπαρξήςσου. Το να πιστεύεις στον Θεό σημαίνειπως βλέπεις πως η ζωή έχει νόημα.

Όπως και να έχουν τα πράγματα,είμαστε κατά μιαν έννοια εξαρτημένοι απόΚάποιον. Από τον Θεό, που μας έφερε στηνύπαρξη και έχει αμείωτο για μας ενδιαφέ-ρον. Το νόημα της ζωής, δηλαδή το νόηματου κόσμου, είναι ο ίδιος ο Θεός. Και μπο-ρούμε, ως ένα βαθμό, να καταννοήσομετον Θεό φέρνοντας στη σκέψη μας ένανΠατέρα.

Το να προσευχόμεθα είναι να σκε-φτόμεθα γύρω από το νόημα της ζωής (L.Wittgenstein).

Όταν η συνείδησή μας με τις ειση-γήσεις της καταστρέφει την ισορροπία μαςτότε βρισκόμεθα σε διαφωνία με Κάποιον.Ποιος όμως είναι αυτός ο Κάποιος; Είναιάραγε ο κόσμος; Σίγουρα είναι σωστό ναλέμε: Συνείδηση είναι η φωνή του Θεούμέσα μας. Άλλωστε η έννοια της λέξης«συνείδηση», σημαίνει «γνωρίζω μαζί μεΚάποιον».

Χριστιανός είναι αυτός που θεμε-λιώνει τη ζωή του στην Αλήθεια, η οποίααπελευθερώνει από τον φόβο του θανά-του. Στην Αλήθεια που δεν ταυτίζεται με τηγνώση, αλλά με τη Ζωή, που δεν ηττάται


20

από το θάνατο.Ο Χριστός είναι ο μόνος σίγου-

ρος δρόμος για την ευτυχία, επειδή μέσααπό τα λόγια και την προσωπικότητά Τουέχομε το Παράδειγμα για τη στάση πουπρέπει να έχομε για να κάνομε τον πόνουποφερτό. Αυτό, άλλωστε, πίστευε και οίδιος ο Καρλ Μαρξ, ο οποίος ξεκίνησε τηζωή του ως Χριστιανός, όπως άλλωστεκαι ο Έγκελς. Πίστευε πριν μεταστραφείστον υλισμό πως υπάρχει ένας τρόποςγια να αγαπιώνται μεταξύ τους οι άνθρω-ποι σαν αδέλφια: Η εν Χριστώ αναγέν-νηση. Έγραφε: Η ένωσή μας με τονΧριστό θα μας εξυψώσει εσωτερικά, θαμας παρηγορήσει στις θλίψεις μας, θαμας προσφέρει μία γαλήνια εμπιστοσύνηκαι μια καρδιά που θα αγαπάει και θα επι-διώκει κάθε τι ευγενικό και υψηλό, όχιαπό φιλοδοξία, αλλά για χάρη του Χρι-στού».

Και ο Εθνομάρτυρας Ρήγας Φε-ραίος έγραφε «Το ευμορφότερο δώροτου Θεού είναι η ελευθερία, όμως αυτόςπου την έχει, θα πρέπει να έχει καθαρήκαρδιά». Και καρδιές μόνον Ένας μπορείνα καθαρίσει. Ας σκεφτούμε μήπως εί-μεθα άσχημα παγιδευμένοι στη Μικρό-τητα και ας λάβομε τη λυτρωτικήαπόφαση. Ίσως είναι σκληρό να αποτύ-χομε, αλλά είναι άπειρα σκληρότερο ναμη δοκιμάσομε να επιτύχομε. Και μη δε-χόμεθα το επιχείρημα «Ο των πολλώνθάνατος ουκ εστί θάνατος». Ούτε το γε-γονός ότι εξυπνότεροι από εμάς εκτι-μούν την πραγματικότητα με την ίδιααμβλύνοια. Ας δούμε, παρακαλώ, ταπράγματα υπό το πρίσμα της Αιωνιότη-τας (sud specie aeternitatis). Μολονότιζούμε μέσα στον κόσμο, ας μη είναιμέσα μας ο κόσμος, ο οποίος παρέρχε-ται. Εξάλλου, ακόμη και μια αποτυχία, μεκανένα τρόπο δεν μπορεί να επισκιάσειτο σθένος που απαιτείται για μια δύ-σκολη απόφαση. Και μη φοβόμαστε τοΑύριο, γιατί ο Θεός είναι ήδη Εκεί.

Ι. Τέγος

Στη Μητέρα μου Αναστασία Μοσχίδου.

Γλυκιά μου Μητέρα, για σένα που μου

χάρισες τη ζωή και μ’ οδήγησες στη Ζωή και στο

Φως, τα λόγια για να εκφράσουν την αγάπη και

την ευγνωμοσύνη μου είναι αδύναμα.

Ξεφυλλίζω τις αναμνήσεις των

παιδικών μου χρόνων.

Σε βλέπω πάλι φωτεινή, ακμαία, την

άριστη σύμβουλο, την καλύτερή μου φίλη.

Σε βρίσκω κάθε πρωί, μα και κάθε ώρα

με το Λόγο του Θεού στα χέρια, το νέο τραγούδι

στα χείλη, την αγάπη του Χριστού στην καρδιά.

Αναπολώ τις διηγήσεις σου. Από τα

νιάτα σου υπήρξες άνθρωπος χωρίς

συμβιβασμούς και με αστείρευτη θέληση να

αγωνιστείς για τη ζωή. Το συνάντημά σου με το

Χριστό κάνει «καινά τα πάντα». Σε περιβάλλον

καχύποπτο στέκεσαι ακέραιη και απόλυτα

έντιμη. Η εργασία σου μαρτυρεί ότι είσαι

άνθρωπος δίκαιος. Η αλήθεια λάμπει, μα λάμπει

ταυτόχρονα και ο χαρακτήρας του Χριστού. Όχι

άδικα, η πολιτεία σου αποσπά το χαρακτηρισμό

του εργοδότη σου: «Άριστη των αρίστων».

Σύντομα έρχεται και το συνάντημα με

το σύντροφο της ζωής σου, το «Χαρίλαό σου».

Τι σύμπτωση! Αργότερα οι δυό σας αποσπάτε

τον ίδιο χαρακτηρισμό ως γονείς: «Άριστοι των

αρίστων».

Αισθάνομαι τη μεγάλη σου αγάπη για

γνώση, όταν σκύβεις με υπομονή στα πρώτα

μου γράμματα. Όπως ομολογούσες σ’ εμάς τα

παιδιά σου, τίποτε γήινο δεν πόθησες

περισσότερο από τη γνώση.

Σε νιώθω να μορφώνεις το χαρακτήρα

μου με έμπρακτη αγάπη Χριστού και απέραντη

καλοσύνη προς το μπαμπά, εμάς τα παιδιά σου,

το συγγενή, το φίλο, το γείτονα, το συνάνθρωπο,

κοντινό ή μακρινό. Ποτέ δε σ’ άφησε ασυγκίνητη

ο ανθρώπινος πόνος, σωματικός ή ψυχικός. Τα

Στη μνήμη της αγαπητής μας

αδελφής Τασούλας Μοσχίδου, που έφυγε απ’ ανάμεσά μας,

για να ζήσει αιώνια με τον

Κύριό της, στις 21.2.2011


21

ακούραστα χέρια σου και η απλή καρδιά σου

πάντα έτοιμα σε όποια ανάγκη. Είχες στ’

αλήθεια σπλάχνα Χριστού.

Σ’ ακολουθώ, πιασμένες πάντα χέρι

χέρι σε ρομαντικούς περιπάτους, να

θαυμάζουμε μαζί στη φύση τα μεγαλεία του

Θεού. Κι ακόμη μ’ οδηγείς σε ήχους μαγικούς,

χρώματα ονειρικά, λόγια που αγγίζουν την

ψυχή. Η αγάπη σου για την Τέχνη σε κάθε

μορφή της (μουσική, ποίηση, λογοτεχνία,

θέατρο, κινηματογράφος) φέρνουν ψυχική

ανάταση, δροσίζουν την ψυχή, τρέφουν το νου,

οδηγούν σε αναζητήσεις, σε συζητήσεις, σε

γνώση.

Σ’ ευγνωμονώ γιατί δεν έζησες για τον

εαυτό σου. Ποτέ δεν έβαλες τα «θέλω» σου

πάνω από τις φροντίδες ακόμη και τις επιθυμίες

των δικών σου. Κυριολεκτικά αναλώθηκες

υπηρετώντας μας.

Ξεφυλλίζω τις πρόσφατες αναμνήσεις

των τελευταίων μηνών.

Το βλέμμα σου πάντα φωτεινό,

αισιόδοξο, ελπιδοφόρο. Προσπαθείς με

επιμέλεια ν’ αποκρύψεις το σωματικό πόνο,

που κάποτε γίνεται αγωνία. Σχολιάζεις την

επικαιρότητα, αστειεύεσαι πάντα, διαβάζεις

Ποίηση! Είσαι τόσο ακμαία στο πνεύμα. Δεν

παύεις να μου συμπαραστέκεσαι. Τα λόγια

σου γλυκιά ευφροσύνη στην ψυχή. Ρωτάς

ανελλιπώς για όλους μας, για τον καθένα

ατομικά, την Εκκλησία που τόσο αγάπησες,

τους αδελφούς.

Όμως, το μονοπάτι γίνεται όλο και πιο

τραχύ κι ανηφορικό. Οι νύχτες αξημέρωτες, οι

ώρες αργόσυρτες, βασανιστικές.

Εσύ το νιώθεις, το γνωρίζεις ότι η

γλυκιά στιγμή πλησιάζει: «Εγώ πηγαίνω στον

Κύριο».

Οι ημέρες στην Εντατική πολλές, οι

ώρες ατέλειωτες. Είσαι διαρκώς στη σκέψη μου

και στην προσευχή μου.

Σ’ αγγίζω στη μοναξιά της Εντατικής,

σου μιλώ. Ανοίγεις μ’ απίστευτο κόπο τα μάτια.

Το γλυκό σου βλέμμα μου νεύει τρυφερά. Ένα

χαμόγελο, για μια μόνο στιγμή … το τελευταίο.

Όχι δεν αντέχεις. Το νιώθω. Ο Κύριος σ’ έχει

καλέσει στην παρουσία Του, αμετάκλητα αυτή

τη φορά. Την προηγούμενη, πριν δεκατέσσερις

μήνες, έκανες χιούμορ και παρομοίαζες τον

εαυτό σου με το Λάζαρο.

Δευτέρα μεσημέρι, 21 Φεβρουαρίου

2011, στη μοναξιά της Εντατικής. Δε νιώθεις το

στερνό μου χάδι, δεν ακούς τη φωνή μου.

Δευτέρα βράδυ, 21 Φεβρουαρίου

2011, χτυπά το τηλέφωνο. Μια ευγενική

γυναικεία φωνή, μια από τις πολλές του Αγίου

Λουκά, μου ανακοινώνει: «Δε σας έχω

ευχάριστα νέα …».

Γλυκιά μου Μανούλα! Μα για σένα

είναι τα πιο χαρμόσυνα νέα! «Σαν έτοιμη από

καιρό, σαν θαρραλέα» αποχαιρετάς τον πόνο,

την αρρώστια, τις αργόσυρτες βασανιστικές

ώρες και πετάς στον Κύριο και Σωτήρα σου

που τόσο πολύ αγάπησες και υπηρέτησες, σε

ατέλειωτη, λαμπερή, πολυπόθητη αιωνιότητα.

Στα χέρια σου πολλά χερόβολα. Ο Κύριός σου

σε καλωσορίζει: «Εύγε δούλη αγαθή και πιστή!

Είσελθε στη χαρά του Κυρίου σου». Σε

καλωσορίζουν γλυκύτατα, πολυαγαπημένα

πρόσωπα, που ’φτασαν πριν από σένα, η

Άγλα, ο Θάνος, ο Ντίνος, ο Τάσος, η Σμαρώ, ο

Ντέλε κι αμέτρητοι άλλοι. Πολύτιμος ενώπιον

του Κυρίου ο θάνατος των οσίων αυτού.

(Ψαλμός ρις 15). Πόσο φτώχυνε στ’ αλήθεια η

συντροφιά μας!

Τώρα, σ’ ολόδροσους λειμώνες

ανάλαφρη περπατάς. Ο Ήλιος της Δικαιοσύνης

φωτίζει παντοτινά εκεί. Τώρα και για όλη την

αιωνιότητα, πανδαισία χρωμάτων τέρπει το

βλέμμα σου, χορωδίες ουράνιες ηχούν στ’

αυτιά σου.

Καθώς γίνομαι αποδέκτης αμέτρητων

εγκωμιαστικών σχολίων για το χαρακτήρα

σου, τη συμπεριφορά, τη ζωή σου, τη σοφία

σου, «ήδη το κατάλαβα οι Ιθάκες τι

σημαίνουν», και ακόμη περισσότερο ποσό

μεγάλη ευθύνη έχουμε για τις πνευματικές

«Ιθάκες».

Μακάριοι οι νεκροί οίτινες

αποθνήσκουσι εν Κυρίω (Αποκάλυψη ιδ 13).

Κύριε, άπειρες οι ευχαριστίες για τη

Μητέρα που μου χάρισες.

Γλυκιά μου Μητέρα

Καλή Αντάμωση,

Λίνα


22

Έρχονται σ' έναν τόπο

που τ' όνομά του

είναι Γεθσημανή,

και λέει ο Ιησούς

στους μαθητές του:

“καθίστε εδώ ώσπου

να προσευχηθώ”.

Παίρνει μαζί του

τον Πέτρο, τον Ιάκωβο

και τον Ιωάννη

και άρχισε

να συνταράζεται

και να αγωνιά.

Τότε τους λέει:

“Περίλυπη

μέχρι θανάτου

είναι η ψυχή μουˑ

περιμένετε εδώ και

μείνετε ξάγρυπνοι”.

Κι αφού

απομακρύνθηκε λίγο,

έπεσε με το πρόσωπο

στη γη και

προσευχόταν,

να γλιτώσει,

αν ήταν δυνατό,

από αυτή την ώρα.

“Αββά, Πατέρα”, έλεγε,

“όλα είναι

δυνατά για σέναˑ

γλίτωσέ με απ' αυτό

το ποτήριˑ

ας μη γίνει όμως

το δικό μου θέλημα

αλλά το δικό σου”.

(Mάρκος 14: 32-36)

Ας ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στις παρακάτω φρά-σεις: “Άρχισε να συνταράζεται και να αγωνιά”. “Περίλυπη μέχριθανάτου είναι η ψυχή μου”. “Αφού απομακρύνθηκε λίγο, έπεσεμε το πρόσωπο στη γη...”.

Θυμίζει αυτή η εικόνα καθόλου τον Θεό Ιησού να κά-θεται στα δεξιά του Πατέρα Θεού; Όχι ασφαλώς. Ο Μάρκοςχρησιμοποίησε μελανά χρώματα για να περιγράψει αυτή τησκηνή. Τον Χριστό να αγωνίζεται, ν' αγωνιά, να ικετεύει. Βλέ-πουμε μπροστά μας έναν “Άνθρωπο θλίψεων”. Βλέπουμε ένανΆνθρωπο να μάχεται με τον τρόμο, να παλεύει με τις αποφά-σεις, να ικετεύει για απαλλαγή.

Βλέπουμε το Χριστό μέσα στην ομίχλη της τσακισμέ-νης καρδιάς.

Ο συγγραφέας της προς Εβραίους Επιστολής θα γρά-ψει αργότερα: “Ο Χριστός, κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωήςτου, με δυνατές κραυγές και δάκρυα απηύθυνε προσευχές καιικεσίες στο Θεό, που μπορούσε να τον σώσει από το θάνατο.”(Εβραίους 5:7).

Πραγματικά, τι εικόνα! Ο Χριστός πονάει, πρωταγωνι-στής στη σκηνή του τρόμου. Ντυμένος, εκείνη την ώρα, όχι μετη θεϊκή του ιδιότητα, αλλά με την πέρα για πέρα ανθρώπινη.

Την επόμενη φορά που θα σε βρει η ομίχλη, θυμήσουτον Ιησού στον κήπο. Την επόμενη φορά που θα σκεφτείς ότικανένας δε σε καταλαβαίνει, ξαναδιάβασε το δέκατο τέταρτοκεφάλαιο του Μάρκου. Την επόμενη φορά που ο οίκτος για τονεαυτό σου θα σε πείσει ότι κανένας δε νοιάζεται για σένα κάνεμια επίσκεψη στη Γεθσημανή. Και την επόμενη φορά που θααναρωτηθείς αν πραγματικά ο Θεός αντιλαμβάνεται τον πόνοπου καλύπτει τον πολύπαθο πλανήτη μας, άκουσέ Τον να ικε-τεύει ανάμεσα στα δέντρα του κήπου.

Αντικρίζοντας την αγωνία και τον πόνο του Θεού Υιού,για τον επερχόμενο αποχωρισμό του από τον Πατέρα, εξαιτίαςτης αμαρτίας μας, νιώθουμε να ελαφραίνει ο δικός μας πόνος.Ο Θεός δεν ήταν ποτέ περισσότερο Άνθρωπος απ' ό,τι εκείνητην ώρα. Δεν ήταν ποτέ πιο κοντά μας από τις ώρες του δικούτου πόνου. Η Ενανθρώπιση δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο ξεκά-θαρη όσο μέσα στον κήπο.

Γι΄αυτό οι ώρες που περνούμε μέσα στην ομίχλη τουπόνου μπορεί να είναι το καλύτερο δώρο του Θεού σ' εμάς.Ίσως να είναι η στιγμή που τελικά βλέπουμε τον Πλάστη μας.Κι αφού στον πόνο ο Θεός Υιός ανέδειξε καθαρά την ανθρώπινηφύση του, τότε, σίγουρα, μπορούμε να δούμε το Πρόσωπό τουόπως ποτέ άλλοτε.

Κοίταξε προσεκτικά. Το χέρι που απλώνεται προς τομέρος σου για να σε οδηγήσει έξω απ' την ομίχλη, είναι τρυπη-μένο, και γνωρίζει πολύ καλά τον ανθρώπινο πόνο.

Απόδοση από το αγγλικό:

Μαρία Μαρίνου

Η ομίχλη της τσακισμένης καρδιάς


23

Μήπως δεν πάει άλλο;Μήπως δεν πάει άλλο;

Σε όποια ηλικία κι αν είσαι, έχεις προβλήματα. Τα ξέρει πολύ καλά ο Θεός,

φυσικά εσύ και λιγότερο οι γύρω σου. Μήπως, στην κατάσταση που είσαι τώρα, χρει-

άζεται να κάνεις έναν απολογισμό; Μήπως νιώθεις πως δεν πάει άλλο; Μήπως πρέ-

πει να μετρήσεις πόσο πραγματική ζωή είναι μέχρι τώρα η ζωή σου; Πόσο εσύ είσαι

εκεί. Πόσο οι επιλογές σου είναι αυτές που θέλεις ή αυτές που σου επιβάλλονται.

Πόση αλήθεια έχεις μέσα σου και πόση ανασφάλεια. Επιλογές σε φίλους, σε σχέσεις,

στο γάμο, σ' επαγγέλματα, σε ιδέες, σε συμπεριφορές. Καθώς προχωρά ο απολογι-

σμός αυτός μήπως στενοχωριέσαι, απελπίζεσαι και θυμώνεις; Μήπως ο απολογισμός

αυτός προκαλεί μέσα σου ένα κενό, ένα χάος; Μήπως είναι κενό που φορτώθηκες

μέσα σου, στο κεφάλι σου και στην καρδιά σου, αλλά δεν είναι δικό σου; Είναι μάλλον

το κενό του ψευτοεγώ σου που το χτίζεις με τα ψέματα, τις προφάσεις που βο-

λεύουν, που υπεκφεύγουν, που κολακεύουν. Κενό στον εαυτό σου και κενό στη ζωή

σου. Αυτό το κενό ανοίγει τώρα καθώς κάνεις τον απολογισμό σου, όπως κάθε φορά

που, για κάποιο λόγο, κάτι από μέσα σου φωνάζει πως δεν

πάει άλλο.

Η αλήθεια και η δική της πραγματικότητα είναι η μόνη

ζωή. Καλύτερα η αλήθεια, που είναι όχι όπως εμείς τη θέλουμε,

παρά ψέματα, που φτιάχνουν ένα κενό, ένα χάος μέσα μας. Είναι

καλύτερα να σε μισούν γι' αυτό που είσαι, παρά να σ' αγαπούν γι'

αυτό που δεν είσαι.

Γιατί αποφεύγεις την πραγματική ζωή; Γιατί σ' όλη σου τη ζωή

θέλεις ν' αγωνίζεσαι να γίνεις ένας άλλος;

Η αλήθεια είναι πρόσωπο. Η αλήθεια ταυτίζεται με το πρόσωπο του

Ιησού Χριστού. Δεν είναι κάτι το εγκεφαλικό, είναι σχέση. Η αλήθεια είναι

υπόθεση σχέσης, δηλαδή ελευθερίας και όχι πειθούς, εξαναγκασμού ή καλοπιά-

σματος. “Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή”, μας λέει ο ίδιος ο Ιησούς

Χριστός στο ευαγγέλιο του Ιωάννη 14:6. Δεν είναι ιδέα, αρχές, κανόνες, “πρέπει”.

Αλήθεια σημαίνει να μην περάσεις στη λήθη, να μην περιπέσεις στη λησμονιά του

προσωπικού Θεού. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο χάρη στη σχέση με τον Ιησού Χρι-

στό. Η αλήθεια είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Θέλεις να ζήσεις αυτή την αλήθεια;

Την μόνη αλήθεια στη ζωή σου; Μπορεί να γίνει τώρα. Σ' όποια ηλικία, σ' όποια κα-

τάσταση κι αν είσαι. Εκείνος ξέρει πολύ καλά. Πήγαινε στο σταυρό του Γολγοθά με

μετάνοια και πίστη και δέξου Τον στη ζωή σου. Πες Του ευχαριστώ. Άφησέ Τον να

γεμίζει καθημερινά το κενό σου και να σ' αλλάζει. Μια τέτοια ζωή αξίζει πραγματικά!

Ανέστης Πεταλίδης

ΟΟεξώ

στης

εξώστης

σχολιάζει

σχολιάζει


ΕΤΣΙ ΕΠΡΕΠΕ, ΕΣΥ...

(στο Ντίνο)

Αυτή του πόνου η κραυγή δεν ήταν ν' ακουστεί,

αυτή του νυστεριού η τομή δεν έμελλε να γίνει.

Αυτή η φυγή από χέρι θεϊκό είχε σχεδιαστεί

χωρίς ούτε ίχνος ταραχής να σκιάσει τη γαλήνη...

Σαν ο άγγελός σου άκουσε την άγια εκείνη ώρα

τη σιγανή πνιχτή φωνή που ψέλλισε “πονώ”,

σου έτεινε χέρι δυνατό, κι είπε γλυκά “προχώρα”

με τα φτερά σα βέλος δείχνοντας ψηλά στον Ουρανό...

Γύρω σου μάσκες, όργανα, εργαλεία και ποδιές

κι άνθρωποι ανυπόμονοι, έτοιμοι να βοηθήσουν.

Μα εσύ ήδη Αγίους έβλεπες που γλυκοχάιδευαν χορδές

μ' αιθέρια μουσική του Ιησού το καλωσόρισμα να ντύσουν...

Αμέσως στήθηκε Γιορτή γύρω απ' το θείο θρόνο,

χαρούμενη όσο αυτή έξι ώρες πριν στον Πλαταμώνα.

Μ' αγαπημένα πρόσωπα εκεί έλαμπες, σαστίζοντας το χρόνο

με λατρεμένες σου ψυχές τώρα τα χαίρεσαι στον αιώνα...

Εδώ πια εμείς “Μαζί θα προχωρήσουμε.... να βγούμε νικητές”

Ντίνο, αδελφέ και δάσκαλε, γίνε εσύ τ' αστέρι-οδηγός μας.

Μπροστά μας βάδιζε και φώτιζε στενά, πλαγιές κι ανηφοριές,

θύμιζε ελπίδας βάλσαμο, που είναι ο ένδοξος προορισμός μας!

Γιώργος Παρασκευαΐδης


¢ØÌŁÓØÆ›Ô ðÂÚØÔ‰Øºﬁ ÙŁ˜ eÏÂ‡ıÂÚŁ˜ eøÆÁÁÂÏØº ...˜/may...

Documents