بـه نـام خدایی که هست مـن استگچ اکنون دوباره به دست من است

زیست شناسی پایة دهمازسریکتابهای

نوِکمگسک

نویسندگان:

مجیدعلینوریمریمطهرانیان

: علی نوری، مجید، 1366 سرشناسه

: زیست شناسی پایه دهم/ نویسندگان: مجید علی نوری، مریم طهرانیان عنوان و نام پدیدآور

: تهران، انتشارات گچ، 1397 مشخصات نشر

: 168 ص. : مصور، جدول، نمودار، 22×29 س م مشخصات ظاهری

978-600-98131-1-7 : شابک

: فیپای مختصر وضعیت فهرست نویسی

: طهرانیان، مریم، 1364 سرشناسه افزوده

5388808 : شماره کتابشناسی ملی

نشر گچ

زیست شناسی پایة دهم از مجموعة نوکِ مگسک

مجیدعلینوری-مریمطهرانیان مؤلفان:انتشاراتگــچ ناشر:مرتضیخلینا مدیرمسئول:

فریدهبحرینژاد حروفچینیوصفحهآرایی:مهدیصمدی طراحیجلد:

علیرضابیگلری مدیرتولیدمجموعهنوکِمگسک:چاپاول-پاییز1397 نوبتوسالچاپ:

1100نسخه شمارگان:35000تومان قیمت:

978-600-98131-1-7 شابک:

email: info@gachpub.com | www.gachpub.com

کلیة حقوق این اثر برای انتشارات گچ محفوظ است. انتشار، تکثیر و ذخیره سازی تمام یا بخشی از آن به هر صورت )چاپ، الکترونیکی و ...( با هر هدفی بدون مجوز کتبی از ناشر، غیرقانونی است و پیگرد دارد.

فهرست مطالب

9آزمون های تشریحی بخش 1

55آزمون های چند گزینه ای بخش 2

89پاسخ آزمون های تشریحی بخش 3

129پاسخ آزمون های چند گزینه ای بخش 4

سخن ناشر

آمادة آتش باش!هزاران سال قبل از این که »تالس« به دنبال چیستی جهان باشد و »رازی« و »بیرونی« ساختار مواد را بررسی کس هر و بودند برخوردار منطق از انسان ها می کردند. رنگ را میوه ها و گل ها واسطه فلزات یون های کنند، می توانست، اثری تاریخی بر دیوارة غارها حک می کرد. آب در 4 درجة سلسیوس بیشترین چگالی را داشت تا ماهی ها بتوانند خونسرد بمانند، اوزون از همة ما محافظت می کرد و خورشید سرچشمة تمام انرژی های زمین بود.در این بین کسی بود که مراقب نوزاداِن به آب افتاده باشد، پشه ها را به سراغ »نمرودها« بفرستد و پاداش هر کار خوبی را حتی اگر به اندازة ذره ای زیر سنگ باشد محاسبه کند. تمام کیمیاگراِن تاریخ بر این باور بودند که مهم ترین واکنِش جهان، پیوستن به ابدیّت است که در نامساعدترین شرایط به شدت منظم و انرژی زا چه بین این در ... و نکته و تست پزشکی، مهندسی، وکالت، کنکور، المپیاد، فکر می کنید شما حاال است.

دارد؟ جایگاهی به نظِر ما گچی ها، اگر هدفی درست و حسابی برای اثرگذاری )حتی به اندازة نقطه ای( در تاریِخ جهان نداری، با کتاب و تست و مسابقه هم به جایی نمی رسی! اّما اگر هدف داری، برای رسیدن به آن باید دقیق و با برنامه پیش بروی. اینکه اآلن بچة ریاضی هستی یا تجربی یا انسانی، وقتی اهمیّت دارد که برای بهترین بودن در این مقطع تالش کنی وگرنه در هر شته ای بیکار باشی، اسمش برایت بی فایده است. البته نه بهترین میان همه، فقط کافیه بهتریِن خودت باشی! تو تنها رقیِب خودت هستی که اگر هر روز برنده شوی، ارزش زندگی را

به خوبی درک کرده ای. خطای انسان ها، تجربة سال ها دارد. وجود مسیر این در شدن برنده و شخصی رقابِت برای زیادی ابزارهای ابزاری را نیز محاسبه کرده و اکنون به بهترین حالت در تاریخ رسیده ایم ولی هنوز رو به پیشرفت هستیم، حتماً در سال های آینده باز هم بهتر از اآلن خواهیم شد. ما به تو نوِک مگسک را هدیه می دهیم. اگر با نوِک مگسک آشنا نیستی، از بزرگ مرداِن فامیل بپرس که چند بار شنیده اند »نوک ِمگسک، زیر خاِل سیاه، آماده، آتش!« حاال وقت شلّیکی شادی، و هیجان شلّیِک باش. شلّیک فرماِن منتظر و تنظیم کن را نوک ِمگسک توست، نشانه گیرِی

برای زنده کردِن هرچه خوبی در تو هست.»مرتضی خلینا«

سخن مؤلفان

زیست شناسی حیاتی ترین درس شماست!

مهم ترین چالشی که تمام بچه های تجربی باهاش مواجه میشن، اینه که چطوری این درس رو بخونن تا بتونن بهترین نتیجه رو بگیرن.

زیست شناسی از دو بخش کلی مفاهیم و حفظیات تشکیل شده. کسی که به این درس عاشقانه عالقه مند باشه، به یادگیری مفاهیم و اصطالحات جدید عشق می ورزه و لذت می بره!

و نمرات کسب به موفق هنوزم عالقه، وجود با یا کنی، برقرار ارتباط زیست شناسی با نتونستی هنوز اگه اما معجزة متوجه کوتاهی مدت از بعد تا کنی امتحان رو روش این می کنم پیشنهاد نمیشی، خوب درصدهای

یادگیری زیست شناسی بشی.

باید یه دفتر یا هر چیز دیگه ای که مطالعه می کنی، حتماً یا کتاب کمک آموزشی از روی کتاب درسی، جزوه چرک نویس کنار دستت باشه!

چرا؟ چون نوشتن تنها راهیه که علم شما رو مهار می کنه و باعت انتقال اطالعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه میشه. بلندمدت تون

چی کار کنم؟ از روی کتاب یا جزوه، رونویسی کنم؟ نه به هیچ عنوان قرار نیست رونویسی کنی! باید مطالب رو برای خودت دسته بندی کنی.

مثالً فرض کنیم قراره روش های انتقال مواد از عرض غشای سلولی رو طوری یاد بگیری که نه فقط تا امتحانات مدرسه و کنکور، بلکه تا وقتی که درگیر این علم هستی، با جزئیات به خاطر بیاری!

یا جزوه استخراج شون کن؛ از روی کتاب بنویس! اول جابه جایی مواد از همة روش های یه گروه بندی از رو اگر موفق شدی همه شون تکرار کن. منبع مورد مطالعه ات، به نگاه کردن بدون رو کار این بعد حفظ بنویسی، یک بار دیگه این کار رو تکرار کن. اما اگر به عنوان مثال " انتشار تسهیل شده" رو یادت نیومد، برو به منبع نگاه کن و اونو به دست نوشه ی خودت اضافه کن! بار دوم سعی کن باز هم همه شون رو بدون نگاه کردن به منبع بنویسی، اگر بازم چیزی از قلم افتاد، دوباره این کار رو تکرار کن! این کار رو اونقدر تکرار می کنی تا حداقل دو مرتبه پشت سر هم بتونی بدون اشتباه، دسته بندی مورد نظرت رو

بنویسی.

در مرحلة بعدی میریم سراغ اینکه کدوم روش ها با مصرف انرژی و کدوم هاشون بدون صرف انرژی انجام میشن. جلوی همون نوشته های قبلی خودت، این موضوع رو هم اضافه کن. باز هم با تکرار، این کار رو

انجام بده، تا حداقل دو مرتبه درست بنویسی شون.

به روش، همون به هم رو مثال ها اومده! کتاب تون تو روش ها این برای که مثال هایی سراغ میریم بار این نهایت یاد گرفتی؛ در رو تیکه تیکه نظر نوشته های خودت اضافه کن. وقتی همه ی مطالب مربوط به موضوع مورد یک بار سعی کن تمام اون ها رو با هم بنویسی. اصل ماجرا اینجاست! باز هم اونقدر این کار رو تکرار می کنی تا

بتونی تمام جزئیات رو خودت روی کاغذ پیاده کنی.

رو پاسخ بده. از نوِک مگسک تا سؤال تشریحی و تستی رو برای کل گفتار یک تموم کردی، چند وقتی این کارها دقت کن که االن وقت مناسبی برای پاسخ به تمام سؤاالت این گفتار نیست! یک یا دو روز بعد، بهترین زمان پاسخگویی به سواالت بیشتر، از همین گفتار هست. یعنی باید به مغز مبارک اجازه بدی این حجم اطالعات جدید رو

بایگانی کنه، بعدش میتونی با حل سؤاالت بیشتر ببینی درست بایگانی شدن یا نه!

قطعاً تو این مرحله به سؤاالتی بر می خوری که یا نمی تونی جواب بدی و یا اشتباه جواب میدی! وقتی از روی پاسخنامه یا تو کالس پاسخ هات رو چک میکنی، باید نکات مربوط به این سواالت رو تو یه دفترچه نکات یادداشت

کنی. دفترچه نکات شما بهترین یار و یاورتون در شب امتحان و شب کنکور هست!

امیدوارم همة فرزندان سرزمینم در هر رشته و هر جایگاهی که در آینده هستند، خودشون از کار خودشون راضی باشند و بگن من تمام تالشم رو می کنم تا جزو بهترین ها باشم.

در پایان الزم می دونیم از آقای خلینا، مدیر انتشارات گچ؛ آقای بیگلری، مدیر تألیف مجموعة نوِک مگسک؛ خانم بحری نژاد که زحمت هماهنگی کارها رو کشیدند و سایر دوستانی که سهمی هر چند اندک در بهتر شدن این مجموعه داشتند، صمیمانه

کنیم. تشکر

به امید پیروزی

مجید علی نوری و مریم طهرانیان

پاییز ١٣٩٧

13

15

14

14

13

13

14

12

16

15

دق�قه 45

دق�قه 50

دق�قه 60

دق�قه 80

دق�قه 80

دق�قه 70

دق�قه 75

دق�قه 70

دق�قه 90

دق�قه 90

غذا گوالايرش ابتداي تا 22 تا 1 صفحۀ

38 صفحۀ تا 22 صفحۀ 80 و 22 تا 1 صفحۀ 20

(4 فصل 1 گفتالاير پا�ان 63 (تا صفحۀ تا 1 صفحۀ

(4 فصل 1 گفتالاير پا�ان 63 (تا صفحۀ تا 1 صفحۀ

�تاب �ل

�تاب �ل

تشر�ح� آزمونهاي

آزمون سؤالمحتواي پ�شنهاديتعداد زمان

اول آزمون

دوم آزمون

سوم آزمون

مچهالايرم آزمون

پنجم آزمون

ششم آزمون

هفتم آزمون

هشتم آزمون

هنهم آزمون

دهم آزمون

٪٪

54 صفحۀ تا 39 صفحۀ 80 و 38 تا 1 صفحۀ 20

78 صفحۀ تا 64 صفحۀ 80 و 64 تا 1 صفحۀ 20

98 صفحۀ تا 79 صفحۀ 80 و 78 تا 1 صفحۀ 20

113 صفحۀ تا 99 صفحۀ 80 و 98 تا 1 صفحۀ 20

٪ ٪

٪

٪

٪

٪

٪

٪

نوک مگسک 10

حیری

شی ت

هاون

زمآ

درستی یا نادرستی عبارت های زیر را مشخص کنید. ) : درست، : نادرست( )2 نمره(

الف(برخالفامروز،حدودصدسالپیشبیماریهاییمانندقندوافزایشفشارخونبهمرگمنجرمیشدند.

ب(تقسیمشدنسلولهابهمعنایرشدنیست.

ج(تمامماهیچههاوتماماستخوانهایبدنگوزن،جزودستگاهحرکتیآنهستند.

د(شناختروابطگیاهانزراعیبامحیطزیست،یکیازراههایافزایشکمیتوکیفیتغذایانساناست.

هـ(دریکسلولجانوری،غشایبخشهایمختلفدستگاهگلژی،برخالفشبکهآندوپالسمیباهمدرارتباطنیست.

ن(تمامسلولهامیتوانندذرههایبزرگرابافرآیندیبهنامآندوسیتوزجذبکنند.

و(بافتپوششیغدهایهمیشهازنوعمکعبیاست.

ی(الیةماهیچهایدردهان،حلق،ابتدایمریواسفنکترخارجیمخرجازنوعاسکلتیاست.

جاهای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید.

2-1-درلولهگوارشانساندونوعحرکتبهنامهای............و.............وجوددارندکهاولی،بیشترموجببهجلو

نمره( /05 راندنغذادرطوللولهگوارشمیشود.)

2-2-سلولهایبافتپوششیدرالیةمخاطلولةگوارشانساندربخشهایمختلف،کارهایمتفاوتیمثل.......دراندام..

.......و...........دراندام..........انجاممیدهند.)1نمره(

2-3-بافتپیوندیازانواعسلولها،رشتههایپروتئینیبهنام.........و........ومادةزمینهایتشکیلشدهاست.مادة

نمره( /075 زمینهایاینبافترا.............میسازندوترشحمیکنند.)

2-4-دردوتاازروشهایورودوخروجموادازغشایسلولبهنامهای........و.........،پروتئینهایغشاءجابهجایی

نمره( /05 موادراامکانپذیرمیکنند.)

11 زیست شناسی پایه دهم

شریحیآزمون های ت

با توجه به شکل زیر پاسخ دهید.

3-1- هرکدامازبخشهایخواستهشدهدرشکلهایزیررادرجدولمربوطبهآنهانامگذاریکنید.)1نمره(

الف-ب-ت-ج-

3-2- درستییانادرستیعباراتزیرراباتوجهبهشکلمشخصکنید.):درست،:نادرست()1نمره(

الف(بخشب،ممکناستبرایانتشارتسهیلشدهنقشداشتهباشد.

ب(باالیاینشکل،سمتخارجیغشایسلولرانشانمیدهد.

ج(بخشهایتوپ،جزودرشتمولکولهایلیپیدیهستند.

د(مولکولهایاکسیژنوکربندیاکسیدبهراحتیمیتوانندازالبهالیمولکولهایدارایسرآبدوستودمآبگریز،ازعرض

غشاءعبورکنند.

با توجه به ساختمان لوله گوارش در انسان به سؤاالت زیر پاسخ کوتاه دهید.

4-1-چهارالیةتشکیلدهندةدیوارةلولهگوارشرابهترتیبازخارجبهداخلنامببرید.)1نمره(

نمره( /025 4-2-کدامنوعبافتدرهرچهارالیهوجوددارد؟)

نمره( /05 4-3-درکدامالیهها،شبکهایازسلولهایعصبیوجوددارد؟)

نمره( /025 4-4- کدامالیه،بخشیازصفاقاست؟)

نوک مگسک 12

حیری

شی ت

هاون

زم چهار مورد از پیامدهای بسیار بد جنگل زدایی برای کره زمین را فقط نام ببرید. )1 نمره(آ

075/ نمره( سه ویژگی انتشار ساده را بنویسید. )

با توجه به شکل، به سواالت زیر پاسخ دهید.

7-1- مشخصکنیدهرکدامازعبارتهایزیربهکدامشکلمربوطاست؟حرفمربوطهونامبافتمدنظررادرجدولبنویسید.

)1نمره(

نام بافت مد نظرحرف مربوط به شکل

کدامبافتدردیوارةنفرونهایافتمیشود؟

کدامبافتدردیوارةرودههایافتمیشود؟

نمره( /025 7-2-درشکلت،دوبخشباشمارههای1و2مشخصشدهاند.کدامشماره،غشایپایهرانشانمیدهد؟)

نمره( /025 7-3-بهجزشکلت،درکدامبافتیابافتهایدیگراینتصویر،غشایپایهوجوددارد؟)

نمره( /05 7-4- غشایپایهازچهجنسیاست؟)

نمره( /05 7-5-وظیفةغشایپایهچیست؟)

15/ نمره( هر کدام از وظایف زیر مربوط به کدام اندامک سلولی است؟ )

اندامکوظیفه

بستهبندیموادتنفسسلولی

تجزیهمواد

13 زیست شناسی پایه دهم

شریحیآزمون های ت

با توجه به شکل های زیر، درستی یا نادرستی عبارت های نوشته شده در جدول را مشخص کنید و در هر صورت، برای

2/ نمره( 25 پاسخ خود دلیل بنویسید. )

شکل)ب(شکل)الف(

دلیل؟درست یا نادرست؟عبارت

شکلالف،اگزوسیتوزرانشانمیدهد.

درشکلالفبرخالفشکلب،مصرفATPنداریم.

درشکلالف،کربوهیدراتهادرسطحداخلیکیسهچهقرارگرفتهاند.

15/ نمره( با توجه به شکل، جدول زیر را کامل کنید. )

شماره این بخش در شکل باالنام بخش مربوطهسوال یا عبارت

اسفنکترپیلوردرانتهایکداماندامقرارگرفتهاست؟

کداماندامدردیوارةخوددارایسهالیهبافتماهیچهایاست؟

درکدامبخِشکیسهایشکلازلولهگوارش،فقطحرکتکرمیانجاممیشود؟

از دانه های روغنی مانند زیتون و سویا تولید می شود، برخالف گازوئیل، سوختی می دانیم که گازوئیل زیستی که

تجدیدپذیر محسوب می شود. دو مورد از ویژگی های گازوئیل زیستی که سبب برتری آن نسبت به گازوئیل می شود

05/ نمره( را بنویسید. )

نوک مگسک 14

حیری

شی ت

هاون

زمبا آ نام دارد. در رابطه به جاندار دیگر می شود، مهندسی ژن از یک جاندار یا صفاتی انتقال صفت باعث روشی که

مهندسی ژن به سواالت زیر پاسخ کوتاه دهید.

نمره( /075 12-1-مهندسیژندرچهرشتههاییازعلوممختلفقابلاستفادهاست؟)

نمره( /025 12-2-بهجانداریکهژنجدیدیبهآنواردشدهاست،چهمیگوییم؟)

نمره( /025 12-3-آیامیتوانژنهایانسانرابهباکتریهاواردکرد؟)

نمره( /025 12-4-آیامیتوانگفتمهندسیژن،زمینةسوءاستفادههاییرادرجامعهفراهمکردهاست؟)

در رابطه با انواع بافت ماهیچه ای در بدن انسان پاسخ دهید.

نمره( /025 13-1-سلولهایکدامبافتماهیچهایهمیشهتکهستهایهستند؟)

نمره( /025 13-2- کدامنوعبافتماهیچهای،ظاهریمخططندارد؟)