한국어의 문법 - i love korean! · 1 한국어의 문법 정희원(국립국어원...

22
1 한국어의 문법 정희원(국립국어원 한국어보급팀장) 1. 문장 성분 한국어의 문장은 주어, 목적어, 부사어, 보어, 서술어로 구성된다. 이 중 주어와 서술어는 특수 한 문장을 제외하면 거의 모든 문장에서 없어서는 안 될 성분이나 목적어와 부사어, 보어는 서술 어의 종류에 따라 필요하기도 하고 그렇지 않기도 하다. 이런 점을 고려하여 한국어의 문장을 문 장 성분에 따라 나누면 다음과 같다. (1) ㄱ. 주어+서술어: 바람이 분다 / 하늘이 푸르다 / 철수는 천재이다 . 주어+목적어+서술어: 철수가 영화를 좋아한다 / 순희가 동화책을 읽는다 . 주어+부사어+서술어: 철수가 순희와 싸운다 / 철수가 시험에 합격하였다 . 주어+목적어+부사어+서술어: 김 사장이 철수를 사위로 삼았다 . 주어+보어+서술어: 구름이 비가 된다 / 철수는 천재가 아니다 (1ㄱ)은 주어와 서술어로 이루어진 문장이다. 이때 주어는 주격조사 이/가로 표시됨이 일반적이 철수는 천재이다에서 보듯이 때로 보조사 은/는으로 표시되기도 한다. (1ㄱ)의 서술어는 바람이 분다(←불-+-ㄴ다)처럼 동사로 이루어지기도 하고 하늘이 푸르다처럼 형용사로 이루 어지기도 하며 철수는 천재이다처럼 명사에 서술격조사 이다가 붙어 이루어지기도 한다. (1ㄴ)은 서술어가 목적어를 요구하는 경우이다. 이처럼 목적어를 요구하는 서술어는 타동사라고 한다. (1ㄷ)은 서술어가 부사어를 요구하는 경우이다. 이때의 부사어는 주로 명사구에 부사격조사 에, 에게와/과등이 붙어 이루어진다. (1ㄹ)은 서술어가 목적어와 부사어를 모두 요구하는 경우이다. 이러한 문장에서는 목적어와 부사어가 모두 있지 않으면 잘못된 문장이 된다. (1ㅁ)은 서술어가 보어를 요구하는 경우이다. 한국어에서 보어는 명사구에 보격조사 이/가붙어 이루어지는데, 보격조사는 주격조사와 모양이 똑같다. 그런데 한국어에는 보어를 요구하는 서술어로 동사 되다와 형용사 아니다만 있다. 한편 이상에서 언급한 문장 성분은 문장의 골격을 이루는 성분으로서 문장을 이루는 데 없어서 는 안 되는 필수적 성분인데, 한국어의 문장 성분 중에는 이러한 필수적 성분 외에 필수적 성분을 꾸며 주는 수의적 성분과, 다른 문장 성분과 직접적인 관련이 없는 독립 성분도 있다. (2) ㄱ. 관형어+체언: 철수가 어려운 시험에 합격하였다 / 순희가 새 동화책을 읽는다 . 부사어+용언: 바람이 세게 분다 / 철수가 영화를 몹시 좋아한다 . 독립어: 아차, 문을 잠그지 않고 나왔군 / 아이고, 이게 누구야?

Upload: others

Post on 29-Aug-2019

4 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

  • 1

    ( )

    1.

    , , , , .

    ,

    .

    .

    (1) . : / /

    . : /

    . : /

    . :

    . : /

    (1) . /

    / . (1)

    (--)

    .

    (1) .

    . (1) .

    , / . (1)

    . .

    (1) . /

    , .

    .

    ,

    , .

    (2) . : /

    . : /

    . : , / , ?

  • 2

    (2) , , (2) ,

    . , (1)

    . (2

    ) , ,

    .

    2.

    , , , ,

    .

    (1) . , . ()

    . . (/)

    . . ()

    . . ()

    . . ()

    . . ()

    (2) . . ()

    . (--). ()

    (1)

    -, - /-, -, -, -/-, -, - .

    (2) -, - .

    () .

    (3) -, -, -, - . (3) -

    .

    (3) . . ()

    . . (/)

    . . ()

    . . ()

    . , (--).

    ( )

  • 3

    -, -, -/-, -/-, -/-, -/-, -/-

    .

    (4) . ? ()

    . , ? ()

    . ? (/)

    . , ? ()

    . () ? ()

    . ? ()

    . ? ()

    (4, ) -, - - -

    .

    (/) , (4), (4)

    , (4), (4 ), (4), (4), (4)

    .

    -/-, -/-, -, -/-, -/-, -/-

    .

    (5) . . ()

    . (). (/)

    . , . ()

    . . ()

    . (--). ()

    . . ()

    . . ()

    - -

    .

    .

    -, -, -, - .

    (6) . . ()

    . . ()

  • 4

    . , (--). ()

    . . ()

    3. / /

    (, , )

    .

    (1) . .

    . .

    . .

    . .

    (1), (1) ,

    (1), (1) . (1)

    (1) .

    (1) (1)

    . (1

    ) (1) /

    .

    / .

    , , , ,

    .

    (2) . .

    . .

    (2) , (2)

    . (2) /

    . / .

    , ,

    .

    . / .

    (3) . .

  • 5

    . .

    . .

    . .

    . .

    . .

    (3) (3)

    (3) . (3)

    (3) - (3)

    . / /

    , .

    / /

    .

    (4) . .

    . ( ) .

    (4)

    .

    / (4) (4) .

    (5) . .

    . .

    (5), (5) / . (5)

    (5) ,

    / .

    / (4), (4), (5),

    (5)

    .

    (6) . .

    . .

    . .

    (6), (6), (6) /

  • 6

    .

    , ,

    . /

    . (6), (6), (6) , ,

    ,

    .

    / /

    .

    (7) . .

    . .

    (8) . .

    . .

    / / .

    / / . /

    / / /

    .

    / (7), (8) /

    (7), (8) .(

    .) (7) (7)

    .

    /

    / . / /

    / / .

    (9) . [(*) ] .

    ( ) ( )

    . () [(*) ] .

    ( ) ( )

    . [(*) ] .

    . [(*) ] .

    (9), (9) ( ) ,

    / / /

  • 7

    / . (9) -

    , / / (

    - -

    ). (9) (

    ) . (9) (

    ) , / /

    .

    4. -- --

    -- .

    , --

    .

    (1) . 1443 .

    . .

    . .

    . .

    (1) , (1) , (1)

    , (1)

    . --

    . -- (1) 1443, (1) , (1

    )

    .

    (1) (, ) -- , --

    --, -- . (1) (, ) -

    - , (1) -- -- .

    (1) -- ,

    .

    , --

    .

    -- -- -- . -

    - -- .

    -- -- .

  • 8

    (2) . 5 .

    . 5 .

    . ().

    . ().

    (2) (2 ) . (2)

    , (2 ) . (2)

    (2 ) .

    . --

    -- . (2) --

    (2 ) --

    . (2) ,

    (2 )

    . (2 ) (2)

    .

    5. -- --

    -- -- .

    (1) . ().

    . (, -- - - ).

    (1) (1)

    . (1) (1) . -- (1)

    (

    )

    , (1)

    . -- -- --

    --

    . --

    . --

    .

    -- , --

    .

  • 9

    (2) . * .

    . .

    . ( ) .

    (3) . .

    . * .

    . . ( .)

    (2) --

    . (2) -- .

    , .

    (2)

    -- .

    (3), (3)

    . .

    (

    , , )

    , .

    (3) --

    (3) -- .

    6.

    , , .

    (1) . : -, -, -, -, --,

    . : -/-, -/-, --/--,

    . : -(), -(), -()-, -/-, -/-,

    (1) , (1)

    (1) .

    (, ) (,

    ) - - .

    (

    ).

  • 10

    (2) . /, /

    . /, /, /, /(), /()

    . (), (), (), (), ()

    (2)

    , (2)

    . (2 )

    .

    .

    (3) . -, -, -, -, -, -, -, -, -, -,

    . , , , ,

    . , , (), (

    )

    (3) . (3)

    [() ].

    (3 )

    . (3 )

    ,

    . (3 )

    -- --, --, -- .

    . (3) -, -, -, -

    .

    .

    (4) .

    ,

    .

    .

    .

    .

  • 11

    (4)

    ,

    .

    (

    ).

    . (5), (5)

    (6), (6) .

    (5) .

    . .

    (6) . () .

    . .

    , ,

    -, -, -, - -/-(

    - - ), -, -, -, -

    .

    . (7), (7)

    (8), (8) (9), (9) .

    (7) . [ ] .

    . [ ] .

    ,

    ,

    ,

    , ,

    /,

    /,

    , ,

    , ,

    , ,

    / /,

  • 12

    (8) . [ ] .

    . [ ] .

    (9) . [ ] .

    . [ ] .

    7.

    .

    --, - ,

    - -, -/-

    .

    (1) . .

    . ( ).

    . .

    . .

    . ( ).

    (2) . ().

    . ().

    (1), (1), (1) -- (1) , (1) , (1)

    . (1) --

    . (1 ), (1 ) - -

    , -- - -

    . (2), (2) -

    . - .

    8. ()

    , . , ,

    , , .

    ()

    .

    .

  • 13

    .

    (

    , ),

    .

    ,

    .

    9. ()

    . () (

    ) .

    () . , (1)

    .

    (1) . , , , , , , , , , , , , , , , ,

    , ,

    . , , //, //, ,

    . , , , , , , , , ; , ,

    (2) . (), (), (), (), (), (), (), (), (), (), (),

    (), (), (), (), (),

    . (), (), (), (), (), (),

    ([1] ),

    ([1] ).

    (2) , (2) .

    () . (),

    (), () ,

    .

    - ()-

    .

    (3) . , , , , , , , , , , , ,

    . (), (), (), (),

  • 14

    (3) . -

    , , , . ,

    , , , ,

    .

    .

    ([4, 4] ).

    ([4] ),

    .

    (4) . , , , ,

    . (), (), (), ()

    . (), (), (), ()

    10. ()

    , ( []

    ) ()

    . , (1) -, - -, -, -, -, -, -, -, -, -

    , -, -

    .

    .

    (1) . , , , , , , , ,

    . , , , , , , , ,

    , .

    , . (2)

    -, -, -, -, -/-/-, -, -, -, -, -, -

    , -, - ( ).

    (2) . , ,

    . , ,

    . , ,

    . , , ()

  • 15

    . {, }, {, }

    . ,

    . {, }, ,

    . , , ,

    , . , ,

    . , ,

    , .

    11.

    .

    .

    .

    , ,

    .

    .

    .

    .

    .

    .

    .

    12.

    .

    ( )

    . .

    (1) . . ( = )

    . . ( = )

    . . ( = )

  • 16

    (1, ) ,

    , ,

    . (1)

    .

    -- . --

    -- ( )

    -- .

    (2) . .

    . .

    . .

    (2) -, -, -

    ( ) . --

    ( )

    .

    - -

    ( - ), -

    .

    /

    .

    (3) . /, /, /, /, /, /

    . /, /, /, /, /

    (3) - , -

    . (3) - .

    (4) . /(), /()

    . /, /, /(), ()/()

    . , ?

    . (,) ?

    . .

    . .

    . .

  • 17

    (4) , , .

    ,

    , .

    .

    (4 ) , , , , , , .

    (4, ) ,

    ,

    . (4 )

    (4 ) .

    (5) . .

    . .

    . .

    (5) ( ) /

    . /

    , /

    .

    , --

    -- .

    (6) . /*/, /??//

    . /, /

    (6) , --

    , ,

    . -

    .

    --

    . (6) ,

    .

    (6) -- --

    . , (7, )

    . (7, ) ,

  • 18

    . (7 , )

    , .

    (7) . .

    . .

    . ?

    . .

    13.

    .

    (1) . . ( = , = )

    . . ( = , = )

    (1) ,

    . (1)

    , .

    (1) (1) .

    (

    )

    .

    ( )

    .

    (2) . .

    . .

    (3) . .

    . .

    (4) . .

    . .

    (5) . () .

    . () .

    (2), (3), (4), (5)

  • 19

    , , ,

    . (2), (3) (4), (5)

    (2), (3)

    .

    .

    ()

    ()

    (

    ). (2), (3), (4), (5)

    , , ,

    , , , .

    .

    -- --

    .

    .

    (6) . .

    . .

    (6), (6) , , .

    . ,

    .

    14.

    .

    .

    .

    .

    . -/- , -, -/- ,

    -/-, -, -, - .

    (1) . , . ()

  • 20

    . , (). (, )

    . . (, )

    . . (, )

    . . (, )

    . . (, )

    . ? (, )

    . ? (, --, -- )

    . , . (, )

    .

    .

    . -/- -/-

    , .

    (2) . , . ()

    . , . ()

    . , (). ()

    . ? ()

    . , . ()

    .

    , . , ,

    () () . - ,

    -, -(), -(), -, -, -(), -/-

    , - .

    (3) . , . ()

    . , . (, )

    . /. (, )

    . , (). (, )

    . ? . (, --, -- )

    . . (, )

    . (--)? (, )

    . /?? (, )

    . , . ()

  • 21

    .

    ,

    .

    . -, - , -, -/-,

    -/-, -() .

    -() . (4), (4 )

    , .

    (4) . , . (, )

    . , . (, )

    . . / ? // . /

    ? (/, )

    . . / ? (/,

    )

    . , . . (, -

    - )

    . , (--). (,

    . -)

    . . / ? / .

    (//, )

    . . / . / ? / ? /

    . (//, , ,

    )

    . , ,

    .

    . -/- -/-

    , .

    -- -() . (5) -()

    .

    (5) . , (??). ()

    . , (--). ()

    . , ? ()

    . , ? ()

  • 22

    .

    . -() ,

    -, -, -, -, -() .

    (6) . , (*). (, )

    . . (, )

    . , (--). (, )

    . , . (, )

    . , (--)? (,

    )

    . , ? (,

    )

    . , . ()